Skip to main content

Full text of "Summa de casibus conscientiae."

See other formats 


y 



y 





■•» • 




wa; 










f I 







♦ 




o 



MPTTTTTTPTTTTTTjnTTTT^ 



11 12 13 14 15 16 17 1B 19 20 21 



mmmmmm 



lutm.1 t*4(M***a. tcpyttnwsf !*cn< ftwtroti 
J mft t^ftjwMKt « acHfgtiAt-rt* trif»A» 
|*4[£>-»4r «vpiiqpw* IdtcT A nrth & *frutr 
l tntcV-t^iUAtl Ultlw* -t l>cwvc rnrtUAi-ci-' 

r fettif. |1 Gir amc fcttif AetitArtt, frftin 

IjtT irUn Aml»m-»»4^uli»o.n;t-eUm.-rAV-- 
!i-'Wm^nliA .MlArttn, ' ffwr >utfctiSt- 
»k.r,follr,.^ fttW,-, ,1 a5 n* ,»tM cr5 
t.rotm nn «yvtennA f» t-umnu 
- itar. tjttvm trttMnu mVtA tiirV* 
» ft» pitrtts .utv. .^TlEvf iepttrtmt- iuO, fe 
nt-r**.m ,y*r nVf ^yjittpir:-otrA vt 
l-O^thKMaf •'Hv.crik.^fif tVfraif 

t ef- c~.trt,* rtrfruHltyy.. cnv vgr* <^tat»A£ 

pt»A cnuifU totra futt- t*m c>uitA*iif 

>fl<H- mtnot'- , L,'.f. mlnr-»- * trnttua.ttftrtt« 

Llvti Cl ittVnit ot*Uee* r^tiltit mt>-*o ttrrKb 

[e» fttfrtctcttf c At. mtttt» n timtc yrto f*u- mle 

Ltttt t?-*r^rn-t*t*Uri. {^&bt-rt rni r?t£. a itif-io 

^ pvtttgithtt. 4 AfVnrtyaitln wm ;t ij v t*Aca 

t S^Kttr >»Vj<y4l5«>^»«fn<l»* lV.<£ 

L<>V^«t^BKh£Ui^Ji>l4>r»in<l<<!!inA^p 

■.uc.nii.eia .ircUto. ii-tcme Nte4t*i. 

i r-'cc a!> cpc..\>-M*A ffciAtnA fitn Atcfhmhf. 

^Vl^iUiA^fillAniJtritllA-ttffiiftiricr^ fh 

f 0? crt ^trtcnWr ru> <T.wr« outifMn. rp. 
u-f. tnratv c-fVnU Uriiriiccf iNlAntfcr* 
ttr^itrottftwfcwi^n^e^ft^M^g» 

-*ht*M4r*¥An4&$}&* t 4 CHttlfirllt*^ 

1 4« i^Afa^ <I<^ *l^h<i.n <>& fm WJfli»; 

rmi-iot». <UAt»r*rr<t tnfctort- ftAtuitui.-»*. aKa 

► nttrttu**»-. a piAt-iMo»> tt ifitftncf jb 

> «ltltt>Ap<^7itvlAnr>.|jl'sc»^<a(r'<i>l»V 

t fttfrcfrn >it nt otctp cr'£ tfiuan^^KmtCf 
ntttJmrtlUIU^»^ ee tmnr *nrr»ti ttCA tVmo 
^£2e<tU2rtCt£tnrJ^i> fm ^cW» c liitnttni • 

L «nhoA, f-m^-tri frin.p»t cif lmi»i«H 

t ft if pti t»<iU<t-i^eric/iiti».-^n rrtwtt tittti"' 

fi-frt nieic. AUH».-f» fcntnA cu torctiHtn 

iiu. mulni W fef|if n>cmc>uiU 

» tH-uc-Utt-ti tntnci miiHM^if.f. ptrt mnr 2 - 



er c-t tnv ntcMK gftncocr atrc tVpo fan «Ui^<& 
cto txthlttf Mfnt>cit %ui>ii <£ ttt- ceftutk nrfrrl» 
c* tfhrioitcft tuttut u> frtucf «tt&T Atc.f.yntpve} 
ivrtjrm.toem.-t mcmcniA. o»olicur «»-0 fccMc 
fpftuil.nlUtitriHitar tentnf rr-frtfnrti; tvnm 
6iiurac>--|»e.lHlc-lc>n*t/i«<- .. om<!«>e«-r|» 
ntftWtlVf (ritf c-e f|,u n tneioJU. ttr mernctrtr 1 
tvcrt ivitntnoie plote f-tAWprttSf Atrtlof)!^ 
ei frttxt ceW— < (rfu -tfnuurx mer-ttliA.cnmi.tiit 
ttt ctnr <H»cf.-r cHtnh. fnwnuctt fsrUuKttf.C ^ 
inAtitt-rr citrnwwwrc ttr ttmt cefttmcAr -tVni? 
<-o>.n<a- rivec netitt- ft>,j;trA crn^otevaut-t-; 
ttf tfSn <* ^antnsnr rtjffenr^ u^Hrt» J rtwf 
^bdtri^iftmml <t ttitt,!, ntun^cchn f-itriurr 
traf pUramf iVtitOu: »><?f4 tncftri tnrf fur «ttu 
li*;. C faittrAftifiv . trtjritri cn.-t .uen imtA ttf . rnn 
cnftirtt <Ktttife«tnrt<«-i<>n^i*<-ri^nrt(;;^-f^-. 
furt ^^'rttiLjii-rtra rf<? t nteju tffect mt&. 

iWtnuntnfe f pcH-ttsa pe OMr-if f ^flo» Irrmci- 

iha. Birofnca ctrUutA nttttttt r>r!t£ ff-th-, ftttit 
ce meotllU »r t*p. motu^ tnft^BUttA ? CAfitV 
t-c-tAxfV-unco-v^lleM.miWln-- ce. ffth>-vt»tiV? 
cc nuiC-HtU irr t eer ^ca uAnumf ttfler ty&inf 
>-tI>Sifu>itu Alif-fOTiAf.V^ptencAf loj^-ac» 
odUuA tMtettirr J«t f^trtnntW «o metVtUU. mtr 
.VH>un A^cn5>crtt^v»>nr->-'>>f.»>ui»-? >* meotitU 
tu-m-^'^>rA<it. litui vutnntote y>lert ftor -th>»A>- 
fhu» t-<rn»urAr<1<i<>>em«iAt^tl rrt-tet^lfnnmt 
nt tc mc>ulU.^u oe frnhs »r nA ip m-Vnrii*'' , 
futitt flcVfH»iA^n|-civ>- n^Ttvtf Ntt-r-trJ wt<rcVu« 
ci>»VrMiii- >,U tAto. ntutt Ir? o; me>utU u {Uf% - 
aoflii.tr tn AkftiMiiA^ifiWnt t«fnouS>i(lJ^ca 
(VcnCrun. ceJUtU atticn e -iftrm, ttr r .iUf K-t*tv 
ftntnAf A r t*eno& — i T tugct- fVi-mA-,*-. ttcrtto , 
f ocruRi- cctlttU auuti. <t ^Ut*i*>A ttr tn<>>4Attti> sVt 
rrvcikt ttttf t ccrio ]»rut flcrcr cn£et-tvo t uWtiA 
ttitf >ift^4W<St>mAcHcnSi t^ ciiif •riinut-f ' 
uCtJ>&i-*f pu«i At. vV«» »f. ,rn ^ottr-t»nt ttm 
Afnlft, - rc.»»i AtttAU.V>*»uSt*<*iT aI> 7ott«4*o> P4*cup*. 
t*^<^n>-o-AAt cttlUiU.t*tt-u*um.»rmAf'iA iWtf ^hr 
nU» ttnuv ncrrtt~«ic>* > »rlrnr v icniicctt?>- rcsr- rcrc; 
tt».n»io-cr <ti n: tcro ^» frti -r^ciijt£7i-c tiiVut 
•>£ <r£ t*fbt ■ni.f.tntr-tn t tyU tri-t-cf m-t^ymev 



^^TT^^ffljT^TT^^ 



rt£ h K * c r, r « 1 , ( m»r Wrn ** fc irrnn«fH- 

&*b -h mmr u-w-t^arnijTT-^tWmJ,, 
tnfulYftnnMcnf «siffttr-cr tUwi^Vftntitr 
>twtf ftmc-ftpriA «„«$ «nif fiiMma tt> 
«^MnSwrwf^, ccn*r- «*nMln»«£ 
£r aIVuo. ywt-UAm «mf *»««%£-„,, mU«n 
£*yxto «mf «^^«f-imtwo^pUnMferetif 
p*f.fitmr- nwiW -z mffu-f n rttW*f. «r m* 
nttf <puxy finr- nlatvc >^«f KiWnrtf hnn ' 

tntw- T*m«f cr uujtpf fiwr mcVn. ,» ^#| 
Uf <iu*y ntitf- ofi-U n tt. £r <nu>*> cutf ttra 

mtf n»cntrr«a ^ttccTnM*AflW&wer- tn 

■g uenttur? tc iicmcr-nrc. — 

I' f\ Vtit n^TW fcr- «*/-^ue6 cjr mukuw nV 
■ fcttf vv*i.riw*i» cfr-multu Wjimwf. itcl nT 
ot«*. *nw <rtuvn «mf cfrtvuv^nttf. <£c- 
Njfm cm-n. '.' tS^rnctcTttttlctttimmctv tfr- 
tn nwtyiHtf «rv*if mnVntnJo.^r^K: -0«f tr/c 
tcrat i^rmflmrumrt*) ejr* mitfe- ce o»tu* «r |*e_ 
*««> nu« <nt#>{«« «m«JS efr- tneuir ca mttttn 
«*t"»r <m-n«funf. -venntt- ^k^ ntm retv 
****** t-*«C f7*utm*r: [jpfiL-noc #ttif fpum 
lc ftttittm fi» „ i- deuam. tjr- {tvnf **itu 
M * Ml ^|"lft|ttHihtiikw4m.fl*-6a««p 
jjtMrt- 6?utmf kttWnf cnr-mtC <*«*»** 
Wuei*r c»nf twrM^Tift.ilin^crin-nUnjrn- 
ftV- cttAm Urvj-n, E*tHa£ <T5*- cr>Ut*m j-TfT 

6*m.^i uttict-cconto • *" ** ' 

^T^uenwtmVuc e(r- ut* cuto oruh mul 
nmt fiinr- A/t*ei-tt -z 6Vjvf |**em»Tvet«f 
cr Acuttt mrucTiTcf. flrtttf ttttoy, fHtlfcW 
£t»ua. (m nvm etttf Tt*>tr mulrunt tongn, 
tCttm ii«t> tnccV»r* |**vuw perrtvf AnrmfnT 
frtcstl tfrmtf nzctcrca fmcuve eletutrt 6*ty 
(KVtuf reEhntuMJ CAoi uct» t-urruf mvt\!- 
Krtf Cut^iimcnu rr*ttef t»c-rn^.t[7S5eTl 
a* ptnnnttpen tSvtttKau? f*Atnnn*-tt*. |itt 
flwrntfut* f^tttfMTtrmln c/V- <yttr> o-ctttt-V 
tmunT Anertcttctir. ct- fttrnr- a-ut--. mctten 
I ref: ix (Pr* cft- cnAni mitWm Wnj*. 

Vtttf ftcrtA her (l^ tnncf fcm, (pffipU 
Jom ctmt ijiwMm t»tfctn^ttttc. Vjrtl^ 



1 



\-ulxntm- Ctrrict fjutet U«tn-' "C*« * 
ttf mtctcn P-tMRHX. ^^-mtrtn^i 
I» crUwmf. 

Vmf fi<ntA fnw.tttfceftp raUrtf.l 
V>»Kinf. ^ivrnwn- <C^- mrtr 
*»*u>8.-i^ OT i et<lA f , \c« t mf . A«b vttjjre* 
fi-V itu* mper cmtfoia mttWf t>tW> 
Cr cwuU «utf fvTW-^rHFt-X- ttii VnctW 
Irf onnk) jmmutUutN ^ctuatW* * 
tnA^tf VytWttr- \»iH«*m tUCOMMW 
miim rtiinuc. inut ^Afocncaf 6*nr- cwu 
tuati i^>»flFuncrcr nww nTvfctntrur w 
lcc*nt»»K nukt4»'tf^ fintr mVtMuuwAa 
pictci-cA p2£t-*t>tnv@ «r mucTei»»» i, • 
,>«» \»ne»ttu«i y«v-wmn c^«g;*41 
ocf ctr ceOwwt (nJrttluu tatetnf^ cr 
l*f mAg*f l>trcHr«wwr*M*3Vt«L. lr>c»f; 
tujref. ifoimo itcro tvtvtvt^t Utbewr p 
j|t?r- unttS tutttltr-cA»*- mftvctt»- oc w u t 
$n aciUa • *>>*uuf *«*T«an ct- tv>*r « 
fimr- <t ttc m oHttl*tu? .t utttt^ltu m tur 
cum ^fr ^kh-iIhu? m.V\^uVtf vtut^t^ 
Jcra-to-jcf iM-ucmu wcutr rtU>5»^t .«uvc. i 

^Urtctt» cfr nutVttnmt mc^t-.^JT^ft 
(tttlnvf. flrr czt»>tetvo.|p&r t^acf 
oftve* ffL-tu AucctK nniVAUtf nctt ttm 
fi ttMrwtUVltrt«««.4r^l^t^ntcf VwW- 
tmticbttf. f>^ptcrCA an vu\*Ucer \a\ 
<ntAtn tvAftitut-lcrWcftck Jte>ricnrto > 

OLjcntcr- wt- cumvvuvtcttve ttc-tinTii 
rtn£&M" fi^tzmt. & ttwftu a* *f*i?- a 
d^zwDm.cr-fjnTfi^Dy, ,-vcn^tc ^tnu-wn 
vnttcf tctWtA mcaAVtf. NattAi a^ fina 
vfcap tct-Utt*-* c*ty- utVtctt tcftt^Ki cr n 
it^ynincf ftt»4ff^>n*ti6A Cnt-c ^crcf tp 
act (ujctrto ct* peo puc crd^ ^rmln 
fltfTtc^^ntlBVirmiHfiC: t^nti^ixrtn t^r>t1>ti 



♦TfTu.i 



>' 



: 



■ 'i t^mmm^^mmmm 



-c 



1 



TnnfflPTTTTTTTTTTi 



m 



\\\\\\\\w \\\\\\\\w \\\\\\\\w \\\\\\\\w 

i 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 



J/f)l. 



&^r 



.*■« 



AuA&nr £ h»,„„„v &*.„*. 



Jerf/ihfiu/ ^n.i.h.s ft Aj J*»y) A>-< pwte/lw. Su m „„ ^ ~.^r~ 
/,<•»',-/„ ! at;,n,„lu/. Clann,. Ji f rZ .)„,;, f, „„ U „ J_j,./^„ 



^—c-J ii m^ S -/ —% 



•" 



.i 




£>— 



v4*-~ 



mm*mm!m^mrmmmmmm*mmmmmmqmfginKEl 



• 



l 

■ ■ 






^^^^^^^^^m^^^^^^^^^^^^^M 



m 



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 





^JS 




il oivam vt ait gregorius fuper e^ccbiele^» nuflu 
omnipotcnti deo tafe facnficium eft cjuale ^elus 
animarum.Ideo a plunbus noftri predicatorum 
ordinis fratribus buiufmodi facrificiu offerre cuJ3 

Jpientibus deo . et proximorfi falutcm jelantibus 

equctibus et affiduis fum precibus rcqiiifitus Vt opus codere 
jn cjuo de cafibus et confiliis ad aiam feu confciam gtinentibus 
ftudiofe^traftarcm. Quibus cu obicerem cTga que lam dudum 
per alios circa materia lfta condita Fuerant fufficere precipue 
fumma^que diritur confcfforum. econtra per eos refponfum 
eft cp boc no obftantxxationabiliter reqrebatur opus predictu 
multis ex caufis 4jP«mo quide quia quando dicta fumma co-/y o ■ &r £&'"f 
fefforii copilata fuit muite decretales extrauagates diuerforu3 W ^j,,, "L . 
pontificum vigebant qbus et ipa fumma qncjj vtitur cjue tam/ ),/"' % ■ 
poftca per_Bpnifacium viii.in .pbcmio fexti libri reuocate fue- {i " '' '/'" '/ ' S 
runt .(/ Secundo quia et per eundcm fextum multc nouitates -'( *7 

inducte funt fpter quas no videbatur fufficcre additoes face- 
re.quia exvnofepeiureplunmas cjftiones mqiierenouas et 
antiquaru refponfioncs oportcbat tnutare. {TTercio propter 
plurcs alias extrauagates tamrpius Bonifacii q etia^ Bndiiti. 
xi ■ Cletnentis . vi . prefcrti in cofilio Vienenfi . Iobketia^ xxii ■ 
que oms poftca codite et prorojtlgate fuerunt. ftSug quibus 
recogitans et fumma prediftam cofiderans pcrcepi non folum 
propter diclias ab eis caufas fed etiam alias non paucas id quod 
pctebant fatis vtile etjneceffatiuj rore.flTdeoljTTIForu^ poftu- 
lationibus anuens fcdm iura que nunc vigent ac ctiam fecudu 
plurima quc de ipa fumma ccpi qto clarius et verius potui ex- 
plicare curauiTmgula dtftaveXper patentia iura vcl pcr f amo. 
fos doftores cofirmando.fljtaqd? <J qng; omifi allegare doc- 
torcs precipue qn ius ipm induftum liiducebat propofitum ita 
expreffe et clare g> omino fupfluu; erat inducere cofirmatoe^ 
alterius. (JCaufaaut quarc eorum que dixi .pbationes pone- 
re volui fuit. vt queftionu determinatoes maxime quas de no 
uo pofui non aliter£etercm micbi credi mfi intjtum iueniatur 
cffe probate.JJEt iterum quia fortc mirarctur aliquis cp ego 
mmimus ta^ Frequeter a predidte fumme diftis et probatoibjjT 
Vidcar difceffiffe fubtrabedo aliqd vel addedo feu etia oppoB ' 




*m«i 



wmm 



wmm 



^mmm 




dicendo cofidetari poffit allegatio fiuc probat. ovtr.u fg} et cu. 
ius efc .pbatio venor.iUius fententie adbercri«(jPorrb de qfti- 
onibusmea motis nullam fcicnter omifilicet^pptcrbocaliqn 
oportuerit tradtare queda pura mridica que tn piit intelle<!tu3 
cofulentis etia3 in fpualibus abqualiter dirigere et informare- 
{fCeteru dcliberati quo cffet ordme procedendum non placuit 
procedere pcr rubricas ne forte multitudo illarum difficultat e 
et retardatiocm inducerct inqrenti «ordinaui potius fecundu 
alpbabetum _vt CU1I3 effet .pmptum ct Facile quefita materia3 
inueire([yerum quia ficut bomo crrare poffum idcirco fuper 
qbuf libet omiffis aut etig ti bS dictis pium poftulo corre<ftore . 

iBbas. Abbas m fuo monafterio cofcrre pot fuis fub- 
aditis pnmam tonfura et duos ordics minores dumo 
" fit facerdos et manus ipofita fit ei fcdfr. tnore pficien- 
3oru.de cta-et qli.cti cotingat.et btix.di.qm vide- 
1 rntir.Hocide etia poff3 eleflus 111 abbate fi eps differat cfi bndi 
cere- defupple .negli.plato.cftatuimus- Alienis aut cofcrrc 
non poteft . de priuilc. abbates ■ li . vi . (JSbba? et quil^ coucn- 
tualis platus reqrerc dcbet monacbos Fugitiuos et ad clauftru 
rcducere faluaordinis difciplina- de rcgula-cne vagandi. 
(TVtrum abbas poffit licentiare fubditos fuos ad a\ia religio- 
nem JB^.fcdrn MonaldQ-poteft quidem licentiare ad equalem 
religione de cofenfu capituli alias non. ad maioremverojpoteft 
ar-xix- q-iii. ftatuimus.xii.q.vi.fme excegtoe- fl De artiore 
vero religione dic vt inFra» rcligio . v . 9"» i{]Ad cpatum quocjj 
fifubditus eligaturprelatuslicentiarepoteft etianon reqfito 
conucntu- deelecSireligiofus in fi.h.vi. {fftbbas vnus non 
potcft prefidcre in monafkertis diuerfis - dcreli.domi- c-vl.in 
Fi . vidc boc infra - religio « i . <T . x «() Abbas in collatone alicuius 
prioratus non poteft aliquod nouu onus iponerc boc expreffe 
cotinebatut in qdam decretali extrauagati Alexandri iiii-que 
licet bodie reuocata fit per ,pbermum li« vi - boc tam eft de iure 
etia^ coi . vt babet « vt bnFici- eccle- fine di.cnoftrti » et de fup- 
ple . negli . prela - quia regulares in clefn « ^TVmtm abbas poflit 
dare licentia monacbo aliqua retinere^R. cj monacbus tcneat 
aliquod ,p priu nullomo abbas cocedere poteft « de £ca • mo . 013 



ad monafteriit . in fi . Sed g> teneat altqua cjtum ad vfu3 lta tn 
cj; proprief as fit monafterti cocedcre poteft . vt ponit Vber ■ f. 
glofator Ff. (T.Si cpus volucrit monacbu3 iftituere prelatutn 
m cccl ia fecufari et abbas nolit obcdiendu erit abbati. xvt. q . i» 
cii pro vttlitate. ct Iviii . di . c. i . et ii. fed fi vtihtas ccdic exigat 
cogi debet abbas per fuu3 fupiorem vt cofentiat . vt in dicio_c. 
cum prq vtihtate. .et videmfra.monacbus.y.iiii.|TVtrum 
abbas poffit pbibere monacbts nc conftteatur epo veTcius pe_ 
mtettario :'R. cj) non poteft fcdm Vber . 013 epus fit ordianus 
oimfubditorumnififorteeffent exemptivel cotrarium fitin 
eoritm coftitutotbus cofirmatis a papa vcl in eorft priutlcgio . 
(jDc eledcone altcuius in abbatem vel abbatis in epm fatis be- 
tutifga..elea:io.i.(r.xxvi.qm icipit-qs pdt eligi.et T-fecjn. 
■"TBbatiffa- Abbatiffa fratim poft confirmatoncm potcft 
|conferre ecclias ct bnf-xia et lnflitucre clcricos tn eccliis 
ad fuum monaftcnfi gtinentibus ftcut faciunt aliicon.. 
firmati.de electoe. nofti . et dc biisqft. a prcla. fttie con ■ ca . ea 
nofcitur. cocor-Ber.ct Hofti.^TVtrum pofftt excoicare abba 
tiffa fT^f ■ ncc cxcoicarc potcft nec ab excoicatoe abfoluere pot . 
de maio . et obe . dilecTra . de fen . cxco - de moniabbus ■ Sed et ad- 
dtt btcVber.dtcens.credo cj pofftt prccipcre prefbtteris fuis g> 
excoicent vel abfoluant moniales delincjuentes et tlli ter.entur 
obe jire ft tn boc bnt prefbiteri ex concefftotic generali vel fpali 
dvoccfani vel papc vel de antiqua et approbata confuctudtne. 
CVtrum abbattffa pofftt aquam bfidtcere. cofeffiones audire . 
■ facramtales peitentias imponere:'J£ .breuiter nullum adlutn 
facrametalem cxcefcere pot . de pe . et rcmtf . noua - (j^Vtru m 
poffit fufpendere vel itevdiccre :'I$.fcdm Hofti. ab officto fufpe 
dere non pot quia boc qft clauium eft et noie cenfure ecclafttce 
contmetur. Similitar nec interdicere poffet fcdrn [nno.fieffct 
cofuetudo - a benficio vero fufpcndere poteft . de maio . et obe. 
d.lcrta ^.Vtrum pofftt prcdicare {1$. . nec predtcare poteft nec 
publicedoccre.vtinfra.femitia.tr.i.potefttamfuasfubditas 
exbortare et ifotmare.(J7ternhon poteft ordtne^ recipere nec 
fug fpualibus iudicare et cjdam buiufmcli que .pbibetur fctnis . 
Vt tnfra . fFemma . per totuCDe eleittonc abbatiffe betui "" 
eledlio ■ i. 9". fi . et qti et cjliter ,p bomagio pot egredi cla 




■ I ■ ■■ ■■ ■! 



W9-W 




monaflerii . vide infra ■ monialis • T • m« 

ilutio.i.coiter de abfolutoc ab excoicatione.Scien." 
g; generalitcr ab omni excoicatione fiue maion fiue 
iinori lata a iure poteft excoicatus abfolui a fuo epifco 
ponifi codjtorcanonisfibirefcruauent.defen-excoi.nuper. 
<T ■ ii. Poteft etiam pjoprius facerdos abfoluerc a minori . vt in 
dicto c nug ■ non aut a maiori . vt dicitur infra. cofeffor.i. <T« 
I- A fentetia vero iudicis no poteff quis abfolui nifi ab excoica- 
tore vel ab eius fuperiore fi ad i'lum fuerit appellatu- vel fi ex~ 
coicator negligcnter vcl maliciofe differat abfolutone-n . ct in 
aliis cafibus in quibus arcbiepus potefl iudicare de fub ditis fu f- 
fraganeoruj fuorii quos bes mf ra ■ arcbiepus - <T"iii" (JAbfoT- 
uere poteft cjui Iigare fiue excoicare poteft » xxi - di. inf erior fal- 
lit boc m vn. cafibus ■ (TPrimo in delegato pape qui non obedi- 
entem fuc fentetie excomunicare pote fb.fed po fl annum abfol 
uerc no poteft . de offi ■ dele . qucrcnti.<( Secundo quado ludex 
effct excoicatus excoicatione maiori quia tunc ncc excoicare 
nec abfoluere potefl .xxnii.c|.i.audiuimus.Secus fieffet ex- 
coicatus minori exc6municatone.de fen- exco ■ duobus - et de 
clc . mi . exco « fi celcbrat . (fTercio Fallit quado per epm excoi- 
catur inccndiarius qui poftcj fuerit pubilcatus non abfokutur 
nifiapapa. dcfcn» exc6-c»ext'.ia. ^jQuarto in clericis qui cx 
bibent bercticis ecclafVica facramcntaquos ordinarius officio 
priuare poteft . [3 non reftituere . de ber e. c ■ excomunicamus ■ 
Quinto qn quis per cofilium poft prima et fcdam admonitocm 
fuent reptus culpabilis in conferedo beneficia indignis quia d^ 
per ipm confiliii fufpendi a conferfdis beneficiis quam fentetia 
nullus nifi papa vel vnus dc quatuor _priricip_alibus patriarcbis 
poterit relaxare- de preben . graue» (fSexto m degradato cjue 
fi cpus degradaret folus papa reftituit - de cle. non refi» ex tue- 
d Septimo ft excoicator non fuerit facerdos quia cjuis poffit 
excoicare et etiam abfoluere a fententia mdiciali debet tcn diccre 
abfoluto vt oftedat fe facerdoti qui rationc clauis ipm abfoluat 
qtum adfolenne recofiliatacmecclefie»Sieni3 minoris excoi- 
cationis abfolutio reqrit facerdotem-vt de fen-exco-nuper. 
multomag^s reqritur m maion.et banc qftionem vide plcnius 
hic infra ■ <T- pe. (f^bfolutio excoicatorum in certis cafibus ad 



folu papa gtmet^Primus eft de eo qui verberat dcricu.xvii. 
q-im.fiquis fuadente.bictam cafas he t tnul tas exceptoes qs 
vide mfra - Abfolutio . ii . per totum . (fSTcundus de eo qui lii 
cendit vel frangit ecclam vel locu^ religiofu; ve! cimitcnu qui 
ante,}" denuncetur potefl abfolui a fuo epo.poftea vero im n,f, 
per papam . dc fen . ex . coqueft, . Et idem eft dc quocucK alio iii 
cendiawo fi forte excoicetur et pubhcetur.de fen-ex-extua. 
Et vide huccafu; infra.excoicatio.iiii.Cp^crciuTquIdo papa 
aliquem noiatim excoicat quem folus papa abfoluit et fic etta; 
folus papa abfoluit omes ei gticipates.f.in crimie ppter quod 
excoicatus eft. deren.exco.fignificamt.veletia^quieiDtici 
pant fcientermdimsvtc}da;dicuntperdidtu.c.fignificauit. 
Oed alu exponunt . f. qii pnus erat cxcoicatus a papa cum pti_ 
npjtjkus . vel cfoftum c. loquatur de ptiopatilus in criminc. 
(/Quartus de falfante jit tcras papales vcl fcicnter falfis vtete 
de falfa . dura «Sunt_aji7cafus papales preter preditftos . m vi. 
libro bentur duo.fl Primus eft de infecutonbus cardmalm, <j 
mcurrunt multas et graucs penas . vt de pe . c ■ felicis . (fSccu 
dus de illisquioccarionefcntetieexcoicationisfufpennonis vel 
interdi<!ti late dat licentia grauandi illos qui tulerunt eam vcl 
iuos m perforos vel bonis . de fen . exco . guicunq; . vide plemus 
mfra . excoicatio . i . <T . v . ver ~xxi . Cltetu qcuncj corpus ali 
cuius defuncc, incderet vel decoqret pto offibus tranfferedis . 
boc mquad_a 3 extrauagati Bomf acri . vm . que incipit detefta - 
de.(| In clcmt.ms f urit qn 9 . (TPrimusT igfitores bercticora 
odio. gracia. amore. vel lucro.cotra lurticia et cofciam cmife 
rit contra cjmpiam .pcedere vcl ipam herefim alicui iponerent 
aut iponem^guod ipediat officm; fuum vt de beret.cis mul 
toru m h .(j beeucTus dereligiof.s qui abfcp licetia .ppn, facerdo 
t,s folenrjarent matrimoma aut miftrarcnt racrarhta beucari 
flie vel extreme vnctois fuff icit taiS lieentia procbialis . etiam 
imodum eftfacerdos.fimiliteretlicetia vicarn illms qui zerit 
ordinariam curam ecclie.fifrem fuffict licentia dvocefan, . vt 
notat lo. an.de pr.u.le.reI,g,of,. m clementis .(jrce?f,m,l,ter 
excoicat, funt relig.ofi qu. excoicatos acanone adfoluerunt lii 
calibus non cocems aut abfoluerunt a fentent.is pcr ftatuta t> 
umcal.a fiuefynodalia ,pmulgatis . aut abroluerunt a culpa ct 






■ - ■■ ■»■ 



mtm 



. «■ i» difto creliziofi. CKtotis de infccutotibas epo- 

V ,s S exeant et de ,U,s «n «««™ ««£ ^ 
ex . (trauis - tftenTe fflis qui farracems f errf, . equos • atma et 
Td iKndu cr,u,anos neceffar.a dcEerunt vel «anfi«mmt 
ffi aut naues vendut vel in p,rat,c,s far taceuon».^ 
Sous gubernatoem excetcent vel iped,St cofibum ve aux m 
m d,fpend,u 3 terre fanfte.de ,ude,s . ,ta quotudam- etc adfibc 
randaSfErefl cafuspapahs per extrauagante. vt bes mfra. 

pcrtmet P° te "^ ct . ob e.c,.li.v<. Eodemmodo et fuceffor 

fieS-tfi arcWepus abfoluat excoicatos ab epo ,n cafu «o« 
conceffonon>ejbfolut,o.qa_euanonfuo,ud,ce.deof.o^ 

pauorabs . «fSedfi per appellatocm defertur ca *«££*£* 

Wre. ,ta tam cp non mfi vocatvs ?*£««« *£££& 
C ellatoe.aeappellat6e.romana.U.v,.et,b,dcm.c.de_venera- 

W bts. 4/ Epus exHs in ahena dyocefi abfolucre no pot ,nb „s 
qireqruntcaufecosnitione;.V-"- frf « e P ,lotrlbun f i h : 
r.q.n.epm.Sccus finonreqrat caufecogmtoem.qmaboc 
ptmet ad voluntana ,ur,d,t5em.Idem d,co de legato de latcre 
papeextraterminos ruelegatonis.ar.de of .le.c.excoicatis. 
ifEpTaut expulf, pnt exetcere ,ut,d,tonem m abena djoceh- 
et ficpnt abfoluere- vt de Foto cSpc.4uis.1n clemtmis - M tps 
abfoluete potcft a fentetia (ata per firu at cbidyaconu . plebanu 
vel al,um fiib eo iutiditonem hntem.fcd non debet finc coicie- 
tia illius et cogrua fatiff actoe. de of • or . cum ab eccli arum . ct 
cad rcprimeda.fi tiiabfoluerit valet.ar.xi.q-i-depcrlona. 
di.iCEt eft t atio quia epus eft radex otdinatius tam laicorum 
q ctericoru3 fu: epatus . ar . etiam ad boc in aute . de defen . ci ■ 



in princi. Etjdem ic fentetia intcr.3idVi.vt infra . intrrd.rtu* . 
v . <T . i. (] Qui de vno epatu domic,l,u 5 tranffcrret in alifi p5t 
per fccundu epm abfolui ab excoicatoc luris qua mcurrerat m 
dyocef.pnor.s ficut etia a pcccato .bi c5miffo . vt ponit Vber. 
(pjuanaoepuscomittitalicui abfolutoem deomiexcoicati 
one non propter boc poterit abfoluere illum excoicatum ah co 
cuius abfolutSem non c5m,f,ffct in fpali fortecjuia excoicatus 
erat ^pter dapniJ illatmncjpo vcl alicjuod bumfm5i.de re?u. 
■u.in senerah.li.vi.([Sipapa mandat alicui g, alique excoic* 
nuncjd.poftea pot cu 3 abfoluete:'R„ diftigue f, comittit ei cae 
cognitione.pot et abfoluere.at,xxi.di.mfer,or.Si vero papa 
lam dii+iniuerat et tnadat excoicari non pot abfolucre.quia fi 
cuunldiftio fcd puru 5 min.ftcrium delegatur. de of. drle. offi . 
«. I apa fi falutet al.que excoicatum vel pt.c.pat ei fute fcicnter 
r,ue 'Snotatern.gpter boc .lle e abfoiutus . ie f e „ . cxco . fi fum 
mus m clc. QSt per papam fuent c5f.rmata aliq excoicaton.s 
tatet.a quam mfenor tul.t nficrd ipe iferior potcft abfoluere' 
ta.diftingue.fi confirmata fuit ex certa fcia nullus ifcnbr po 
telM.ne pape mandato n.f. eff 3 certum 9 pcr falfi fuggeft .one 
tuitl 3 cofirmato impctrata.de confir. vti. vel inuti.c.ii.fSi 
vero fimplmter confirmet et fine caufe cognitoe tunc inreri. 
pr pot . de ,-n.tu. c exfreqntfflus . (j Si de faito abfoluo al,qm 
8b exco.cat.one a qua non poffum et poftca aducrtam debeo fi 
pollum cert,f,care efi de errorc meo et confulere q, ipetret ab- 
fo ut,™e rtmter™ deteo me here ad llk* ouaf, n<5 abfolu.ffe* 
Vber {T AbTolut.0 ex falfa ca fadta fedffi /nno . et Hoft,5 . non 
tenet . qu,a f.c iudc* no mted.t abfoluere. vtputa f, abfoluf dus 
d.cat fe fat.ffec,ffe vel iiUnam f,b, remiffam fu.ffe vel ahqd tale 
quod non f,t verum.alias abfolutio fiue f,t .ufta f,ue imfta tct 
quo ad eccl.am mil.tatem - ar . de regu.m- ois res -<f Item qu,a 
' ura P™^™h™J>* abfoluendfi q ad codepnandfi . d,. 1 . P 5- 
deret.^ Abfolui d 3 excoicatus q ofFert fe ad ,uft,c,a n obftSte 
i. aduerfanus appellj ne abfoIuatur.de appel. qua fronte. Sed 

ct,ttumcafumbes.nfraplenius.,nterd,ftu.v.g-.,i,.rtQuod ' 
fi cxcoicatus .mpetrat f.bi abfo!ut5em ic,ente aduerfarfe et no 
contradnte necakjdpetenteaduerfario.rpe aduerfarms non 
poterit poftea coquen.qma remififfe videtur. i e fen. et re i u . 



." « 



^-^^^^^^■■•^■^■■fc 



SmsltlttemWuSfluis P°teft ab cxcoicatior.e abfolui . ficut 

Ss PotTft cxcoican imo et.a, manente c5BHnwa.po.eft 

™S d.fcretc excoicat6nem .uftelata .^"fVg| 

dc excoicatione dub>tatur nunqd pet, deb, abrolu 5'°;^"™" 
g«e.qu»af^«r«pe«'^bab3c6ft,er W an.fc^amn^ 

depc^teamaacoftliumb»i«nquam_finota^nc^I»lte 

deponerc vel beat de boc .pbabtkm on^ ««** fc ablotai 
adcautela.ar.deren.cx.inqfiriom.CSiexcoicatusd.catca 

ad cautcla* abfoluetur cum iutatona cautrone , ,fi cxcoicator 

vel ,"ro qu Lcatbkirf *. *»•*« 5*™,* « 
L ftn exco- fo! V l<- v.4TExcoicator cognofccs ertorc fi e ex- 

oitt,™s^ 

aduerfarn.rjfi de erroredub.tct pot refolucrc acccpta cautoe 
« iur, peat^feueat ,udcx nccrrore fmgat ,n preradtctum 
SSotTderen.ex.facro.tfC^atus plunbus fcntentns 
^vnae^uetftscaufs fivu.tvere «^^ 
fentltiam omem ct caufc.3. et fic vna abfolutro fuffiact ad plu 
res excoicat,ones tollendas al,as non teneret #olut,o . qa per 
fubrepttone obtetu efi 3 de fen. exco.offic,,.<LVtru non foccr 
dos abfelucte poffit excoicatum^.duplex cft «Molut.o. vna 
otin-es ad foriicoteciofas et ifta pot comttttetta no facerdott. 
Kotius eft ,ur,fd,t,on,s cj ordtni^ e» gtmens adforu 
pnialem.et bec cum et.net ad ord,nem racerdotale non potefL_ 
comttti n,fi racerdot,. ftcut nec abfolutio a peccato.Vber.tLfn 
articulo mort,s poteft excoicatus abfolui a.ftmpbc, facerdote. 
ar.dcpe.di.i. Qmpemt3.de fcn.ex.no dubtu.aefcpul. cro- 

chianc^Trtu non Fuerit abfolutus fi tn apouerunt ,n co lig- 
nacontntionis potent abfolu, pofi monpMlo-r.qu, cu ranu 
potcrat abfotaere.de fm.ex.anobist|EtvaTcttal,s abfolutro 
fcdm Vber . vt fcpcliat ,n loco racto ■ vcl vt fcpultus no exbuet 
ctoretur ct celebret pro co . Etv,deifra.abfolut6.v-.<T.vl. 
"TBfoU1tio.ii.rc3 pcutientiu clcncos liiicietcs manus vto- 
Rentas in cleticu vel tcbgioftim dcbcit abfolui pcr papa 
r.J>°x Y„.q.ii„.f,quis fuadente.pofrunt etia; abfolu, pcr lc- 
gal^oTcjuide lstcrc papc miifi fimt. de fcn- ex . ad cmmetia- et 



deof.le.q.traflaticnemffgtijTfmt cxtra tetminos fue leea 
tois dummo f.nt ,n vja^etetia fi tales excoicati almde veiant . 
deor.le.exccicatis^Legati veroqumonmittuturdclatere 
du funt extra tcrminos nemine poffunt abfoluere. fcd dit funt 
infra termmos pntabfoluere exntes de fomcta f.bi comiffa no 
adude accedetesfiklu vero lcgati locales q ex priuilcgio ecc ! efie 
fue habent legatione . vt archiepus catuncnfis et files . bcc non 
pnt . vt m ditJto . c . excoicatis|fEtT, vis fcircqui funt lcgati cx 
latereet quin.v,dcinfra.legatus.<r,i. <^funt cafus fcdffi 
Hoft.m qbus miciet manuj m cleticu citra fedem apoftclicam 
f 7']kN- '" art,cul ° mortis . xvn . q . liu . f,qu, s 

iuadete£Eft tam tmungedu 3 ei qj f, euafent fed, aplice fe pre- 
ientet vel ci qui poffit eum abfoluere mandatu eius fup boc re- 
turus-defen.ex.a nobis.iitfEtide dccafibus fequen. remoto * 
i.ipedimragterginpuero.vtdefen.ex.dccetero.et.ea.nof. 
cic ■ m fi{pt f, ceffante ipcdimto n fcprefentat incidut m eade 
foitetiartKvt de fen . ex . eos .1, . vi<ft vide ifra - abfoIut5 . irii. 
^-.■(tSccudus cafus eftqn quis babct iimicicias capitales vel 
alias luftas excufatoes ,ppterquod non poteft fe fedi aplicepre 
fentare.de fen. cx . de cctero . de ifta excufatoe ftabif arbitrto 
bom viri.ff. de verbo . obli.cijtinuus . <T- cum ita. et de voto . 
et vo . redep . 9 fuper hris .« Tfcrcius m boftiano qui pre textu 
otricii clencum non grauiter lefit . de fen- ex . f, vero . (jjjuar- 
tus m officia!, qu,' arcendo turbam non ex .ppofito fed cafu for 
tuito.ied npn.fine aliqli culpa clencum percuffit. vt in didlo c, 
ivero.« QuintusJLfamuber nec diftmgui debet vtrum de 
bilis an fortis -C&xtus f, f,t fenex aut valitudmarius . <? Scp " 
t.uus f. f,t membris defhtutu S .,tafc 3 3, ad fedcm appfroltcam 
accedere nonpoffit-Tres cafus p xmiedictihentur.defen.ex. 
mulieres . et c . ea nofctur . et c . quis .(fOclauus de if ,rmo . f . 
qui ppetuum habet ifirmitatis ipedimtum vcl etiam tprale ft 
timet sp acceleraret mors . de fen . exco . 3 de hiis . tf"fc de 
paupeqm oportetmendicare.vtindidtoc.cpde biis.tfKT^ 
mus f, regulans Verbcrat regular5.de fen.ex. monacbTet c. 
cum illoru . et ctia 3 fi pcuffiff 3 fclarem^e fen - ex. religiofo - Ii . 
Vi . et de hoc habes mfra . g\ v,i. «Vndecimus de biis qu, non 
tunt fuiums.ficut filrifamilias et ferui.de feu.ex.mulieres. 












(ffD^dmus de bns qui funt nobiles et magne potetie et fic 
delicati et laborem eundi non fufhnerent.tn b,c eff 3 pmrs ro- 
manjjLS pontifex confulendus . vt not atur in didto c. mulieres ■ 
tff^edmus.n.>ubere.defen.ex.c.i.ettocet^i £ oft^ 
bTrtate 3 poftulet fe abfolui- vt de fen. ex. c. f..<K2u3.tuordec. 
mus de clericis qui comiter viuunt et fub vno teito donmunt. 
et in eadem domo vefcuntur . dc v. . et bonefta . clerico. quoni- 
am . quod comiter e_xpomtur fic, quando fimul viuut m ahquo 
eodem collegio . (TQuid ccimus in monial.bus . de fen . exco . de 
monialiabus-imedeclmus in bofpitalari.s fci Iobanms ,bcro- 
folom.tani.deTen.ex.canonica. QScptimufdecimus mb„s q 
dcricis non tnorme h modica miuria irrogauerut . de len. ex« 
puenrt-fNimTqcIim ad decleratoem circa prcdiitos calus di 
cemus.jnSca pr,mu 3 ergo fc 3 de giculo mort.s nota cj .teUi 
e.tur non folum ,ppter mfirmitate - fcd etia 3 f. fit m quocuncj 
piculo morti vicino . puta f. timeat bofte vel predonem vel cru 
dclitatem potent.s . vel fi nauigatutus fit vel per loca mcidiola 
trafiturus.fF.de dona.camortis.l.iii.etiiu.ldemponitHol. 
ct addit cjid^fifitobfcffus vel obfideat fi iaciutur macbme vel 
balifte .(fCircateroSn et cjrtum cafu 3 . f ■ de boftiario et ,o«i. 
cialinota cj fitalis no cafu fortuito.f 3 ex deliberatoe pculli»et 
clericu grauitcrapapad 3 abfolui.defen.ex.fivero «JQuidii 
clcricus armatus vcmt ad bellu ve\ Eacit mfultu ct .s cotra que 
vemt eum capitf B):.fcdmUmo.fiboc facit faeter excoicatus 
eft.fc ad papa 3 non mittitur.fi tfi boc f.t ad dcfenfione non cft 
excoicatus - dumtn ceffante caufa defenf.onis ,pm libere abire 
pm.tt at • vt Hofti . dicit . Si etia 3 officialis publicus tale capiat 
auctoritate .ppna. quia aliter non poterat compefc, ab miuna 
alt erius H ef> excoicatus imo mcrctur . xxrii . q . iii - f ortitudo - 
et c . feqntibus . et boc dico fi prelatus fuus no eft ibi qui boc f a 
ciat et ipe eum prelato qcitiuspoteftjreftituat aliocm contra - 
defen.ex.vtfame.^.laici.«Delnlieredubitatfimut,lauc- 
rit aut occiderit clericum anfit mittenda ad cunamf Ef.fcdm 
Vber - In poteftate epi eft mittere v-el non. quia non diftmgutt 
inter eas inter atrocem ct non atroce 3 iniuna ■ Et fubdit credo 
tn cj expediat buiufmoi mulicre mitti ad curiam fi fit fortis et 
fi atrocitas magna eft et no fit alteri piudiciu de eius miffioe. 




rQ 



mulier vero incijdiaria facri loci vel falfans litteras papc. vt ide 
dicit Vber » mitt eda eft ad curia 5 . quia n iuerautu. iur a pcere 
mulienbus m hac gte, et Forte eft caufa quia non comittutur 
huiufmoi crimma nifi per_excogitata maliciam . f 5 manus in- 
iectio fit fubito ipetu» CSeTeglaribus vcro nota g, fi exceffus 
fmt difficihs et enormis vt fi ad mutilatoem membri vel effu. 
fione 5 fanguis fit £ceffu 5 pro abfojutoe ad fedem apltca; funt 
mittendpde fen - cx - cum illoru^JptTide infra ■ abfqluto . iii . 
."•i. _X)e filiofamilias et feruo intelligcndu eft cp non debent 
mitti qn boc effet in preiudicium patns vel dni . mfi f uiff 5 tam 
enormis cxceffus gj £ptct vitandu fcandalum ad fede apltcam 
ccnt mittendi. defen.ex.relatum.Et lntelhg.du eft deferuis 
qui fc 5 funt fetuihs conditois.n de famuhs feruietibus.f 5 et de 
Fihiffamilias inteIIigitfnno.fi fint ipuberes . alias fifmtadulti 
I 5 fmt in patris potate mittedi funt ad cunam . cja m boc fui ia 
ris funt q, poffunt irequo Volunt»(/Deimpuberibus dic.dum 
eft cj fi non funt doli capaces non incidut . fi aute funt doli ca- 
paces tunc incidunt fi aio imuriadi aut vmdicadi gcutiunt . fed 
et pofKj venerunt ad pubertatem- vt in xv . vel xvi . anno . fi ad 
buc tales funt 5 fine giculo ad fedem aplicam ire non poffunt 
.ppter ibeciilitate 5 corporis vel defe_tum difcret5is ab epo pSt 
abfolut reccpto luramto 3, ipe&ifito fu blato aplice fedi fe pre_ 
fentabunt . vt notat de fen. ex. c. Ft. ^TJelniuria non enormi 
lcil 5 que dicatur detetminatu f uit pcr quadam decrctal. Inno . 
iiit . extrauagate que mcipit . gledtis . Sed quia dccretalis vacat 
pcr,pbemium li.vi.pot dici fcdSig, babctur ifra.enormia. 
<T.ii..n oibus preditftis cafibus dicit Ber.g, debent abfolui rcg 
fito pnus epo qui fi non poteft fcaberi potent abfolui a proprio 

x facerdo tc.d_.fen.ex.nuper.in fi. 

' ijF]P folut, ° ■"'" fc 3 «•egulariu . Regularis fi gcuffit regula- 
W r 5 e< clauft ™ ab abbate vel aliter didto prelato pro- 

U_mpriopoteftabfolui.fi vero altenus clauftn tuncetper 
abbate,ppriu 5 eteius qui paffus e imuria abfoluet defen-ex. 

, cumjlloru, per modum qui bic mfra pomtur m boc eode 5 . <T . 

Ijbi autem gcuffit clericit feclarem abfoluetur per epm . de. fen . 
ex.teligiofo.h.vi. Et bcc mtcllig.da funt nifi exceffus corum 
tuerit difficilis et enormis . vt fi ad mutiIatoe 3 m.bri vcl efFu 



•*mm 



*************** 




>• 



iWmfanguinisdicocxVukeref.t |>ceffum velfuncpmvcl 
abbaS fit. manus inie«a<rEodem5 quo S pot abfolu. reglans 

Sfunrtus velexcoicatus ad ^oc^num tecurrendt.eft . 

v-t notat Hofhe- de ftn . ex. monacb.(^uod .nteU.gcndum tfi 

fcdffi Vber.ta, dc exeptis g non exem^s Virotu »«e ««tieru. 

«DnSuo abbates dnt atfoluere f,et fic. abbas E cut.et,s ac 

%1 a £cut,ete taamtS et abbas ocuffi vetberaht.qverbeta 

et demum abbas S prius abfoluet. cogruent,u tnfe fivnus 
alteri cSm.ttat totu-,.de of.or. c.f,.bocHoft,.VW pd.eta 
omn.a de rcglari gcut.ente non funt extendeda ad l.tteratum 
dnTpape falfar.os aut al.os cafus vel fentent.as de V^pe^ 
abfolutScm referuat . hoc eni rehg.ofis m nullo utre coc d,t«r. 
Sed nec abbatcs f,ue al,i buiufoi prelat, poffunt fi.bd.tos abfol 
uere f, l.gati effent pcr al.cf fa.a 3 latam^b bcm.ne fiue , m gene 
raUfiUfxpreffonoi.bocVber.C^^f^ 5 ^; 
fi pcut.t clericu-, vel rel.g.oftr, alterius d jocefis tunc m abfo lu 
tionereqriturdyocefanus gcuffi f.cut nunc dc duobus abbatu 
bus d,aa eft.boctambod.enon videtur reqr, f 3 a^pr.o epo 
££ tale" abfolu.. vt de fcn . «cd.relig,ofo.U. vi.tf Qm *c>t ft 
excoicatum »ptct violetam manuu i,ect,oncm vel aham cam 

poteritpofteaabfoluiiuxtamodumWcd,ctu.^.,.Concord a t 
Hori,.etInno.l3 S «,da5dicant»recipipoteft2tadd>tybcr. 
Ceteru an tpe .pbatois abfolui poff.t d.ndu fcdm Noft,- g, fic 
f, cod.tio ,bi .ntelligitur ipo ,ure fi in eadem rel,g,one gfeucra. 
uerit- cj f, non gfeuerauerrt teducedus eft in eadem fentcnt.a 5 
abeoqu.eumabfoluit. 

fBfolutio . ii.i - f - quo ad fatiff aciedum- vb, fcendu cf ab- 
S foluti a fententia canonis vel bomis cum nequnt rccur- 
*JUcre ad ,Uum a quo fuerat abfoluendi rjpter g,culu mor 
tiTvd aliud .mpedimtum fi ceffante giculo vel imped.mto le n 1 
prcfentant 1II1 a quo debeant adfolui receptun mandatu eius et 
fatiffarturi vt oprt^ reicidunt in eade3 fcntentiam. et eodemo 
reicidunt abfduti a fcde aplica vcllegat.s quibus ,mug>tur vt 



ordmario vel alttrife prefentcnt pro pcitcntia et g, «uriatfe fa 

tilt-aciant » mlibocfaaant qcitius commode potcrunt . de fen > 
ex-cos .li.vi.fljropter Violenta manuu iniectoem in clcriore 
fatiffaftio pecumaria fieri fol 3 que gdcm applicabrtur monafte 
no ii manus imefta fuerit in monacbum vel couerfu 3 , ar . xti . 

cj.i.nondicatis.ctdefta.mo.cumadmbnartenum.i.r^.Si 
aute 3 ui.clmcu feclarcm fatiffactio ipi clerico applicabitur njfi 
m cotumclia ecclefie fuerit pulfatus. nam et tunc ecclia asrerc 
P°"ft a&oe miuriaru - infti . de imu - $ . fi vfufructii - bec Crof • 
et Hofti. (I Excoicatus $ pter dapnum fi fatilf acere poteft no 
debet abfolui mfi fat.ff ariat . et peccant qut talem abfoluiit . k 
tam abiolutus eft ab excoicatione fcdm Vbcr . Si autf emenda 
preftare non potcft i 3 abfolu. recepta ab eo ydonea cautone g, 
latilraciat ii ad pingu,ore 3 fortuna guenent . dc verbo . fig . ex 
parte . dc lolu , odardus . et erit bec cautio pignoraticia vcl fide 
miioria. quia bec dicitur ydonea qua fi preftare non p6t felte* 
prcft 3 iuratonam.abfolutio enim non eft denegada .xxvi.q. 
vi.liprcibitcr.talis quogj adpetitoem aduerfani tenet cederc 
bonii^t dicit Vber . et vide infra . cautio . 

JSfolutio , V . quo ad modum . non poteft quis abfolui fub 
i^onditoe.puta fi fatiffecerit quia taliter abfolutus ,no 

^- -ffet frmpliciter abfolutus fcdm(f/blrtum - de regu . iu . 

attus . [i . vi . ^CinaEfolutSe a maiori excoicatone qtuor obfcr. 
uanda iunt^ ^r.muj vt excoicatus iuret prius ftare mandatis 
eccleiic.de fen.ex.ex tcnore.fj boc mrafntum non eft dcfub. 
itantia abfolutoms . de fen . ex , cum defideres . vnde et fi omit 
tauir qjtad fieri noa d 3 ncn propter boc mmus ten 5 abfoluto , 
ffl orro de puens an mrare debeat .iudicio epifcopi relmqt , 
mulieres aute 3 mdubitater iuraredebent,<£s5rri vt fi excoi 
catus iit pro notona ... aliq 3 ofFenfa non abfoluatur mf, pnus 
iufriciens emenda preftetur.pro occulta vero ofFenfa aut con. 
tumacia iurhcit mratona cautio. vbi nulle expenffe petuntur. 
fcd vb, expenffe petutur vel fat.ffactio dampn, tenduj eft ouod 

diCtumeftfupra.abfoIutio.mi.C.n.ctiri.yterci^eftvtab 
loluatur pcr eum qui tulit fententia Vel eius fupiore aut atiu 3 
cu, rammiferrtcum pfalmo . et orone et verbcnbus . et poftea 
iufaiugatur^ibfSIuo te atali excoicatone.de fen.ex.a nob.s . 






mmmmmm 



*> 



|TQuattutn vt poft abfolutione excoicator fac.at ,IL tnadata 
Ktr6naM.aal, asp orf;a P peUan.depac.c.f..etdeap P el, 

*S boc v,de,n4 ,n feqnti. «T.Et /cendu cj m pre- 
licte nonmtclLgrtur pt.cpare abfotuens ,Utc,te cu exco.cato. 
r P otXte.et inMis quead falutem anime gtment et fie 
i[i: m fentetiam.ncu f t,tldefen.ex.cumvolutate nexc :oU 

catione vero miori ex P nm 3 exco.catus ^*"*£2Efc 
et f,c fe facet abfolu, fpaliter ab bac Et iteU.gitur .ppnusja- 
rdos orocWaUs vel ajocefamis vel ,Ue qui de l,cent,a eoru eft 
e cftus -necregr,t^urator,a caut,o.defen.ex.nup.c,rca_f,. 

JfcKt mandata f,er, debeant abfolutoqu, «? *?"*"£ 
| l f?erat excoicatus a canone uungcdum eft «mj«» 
contra ,llu 3 canone nunq vemat- vt mced.ano 9 : no n ncedat 
et pcuffioriclenci <? non £cut,at et fim.ba ; xxm -q. vl t. -pdh - 
mam. AliqH etiam recjritur caut.o cj de cetero taba r , acat 
de fen.ex.zraue.S,m,Uter etiam qn bens ,rn P ed,mtu 3 abloL. 

reprefent 5 fe et ce. vide ru P ra.abfolut,o.,,,,.9V..Sed et f, ap 
puerit fentet,ain,ufta nutlum tnadatu* fiet abfoluto. de.fen. 
«"acto.ffDeeSiftus bocmodoabfoluetur.fi eftfepultusm 
cLiterio nc exbumab,tur-f, aUb, cxbumab,tur e t corpus ve 
fepulcrum verberab,tur eteooemo ftetf >cut ntarca* t tos 
vtnotetdcfe.ex.anob.s.Etadquidvakttal.sabfolut,o.v,- 

!§§! -aenttetie fcdrn A.1. et Tbo-m ni.gte.q.lxxx,,». ell ab- 

IlyKluo tc.fed premittitur- mifereatar tui et ce-ne fotte 

effectus facramt, ipediatur ex fjte pemtetis -Ite poftca couen, 

ter appomtur mnoiepatris etce.vt expnmatur g, facerdos 

non,ppna auftontate abfolu,t.f 3 qfi mimfter.ct boc tebqtur 

facefdoris arb.tno.nec etia 3 reqritur manus ,mpof,to qaboc 

facraStum non ordmatur ad cofequenda al,qm excellen .am 
R rat,e.f 3 ad remiffione pcccatoru magis copeteret crucs l.|- 
natio.qa P er fangume et vittute crucis criftjxejfflttut pAa. 
et tamen non eft de neceffitate facrament,- fl,De : matcna ab- 
folut,on,s peccatorum babentur ptura mfra- confcffor.et con 
feffio-pcrtotum. 







flfeS" Acc . e P tilatio efl r ei ' a y ma S''^ aWblS. 

H[vtmfti.qbus mois tolUtut b.<r.i._t het f,et,hocmo. 

^sinterrogat deb.tor cred.torem . acceptum babcs . et ille 
relpondet.acceptumbeo.etficdcbitorliberabitur.fF.e I i «- 
l.iii^rautilis.y.acceptum. 

ttceptiopfonarum.pftm ac-eptoai. pfonarumcomit- 
jJtituricdm lbo.fe.fe.q.lxm.qncuncj; al.qd confertur 
r^.Micmnonbito rcfpedlu ad caufa 3 .f.vtru f,t d.gnus vcl 
non.f 3 adbancgfona 3 .f.petr, velmartm,. fl^VnleTok queri 
rem^fT-^u 5 dans b5fl ™»« °°"° f, preterm.ttat meUo 
nrl>t , U qU04 o 5 ^vCotingit aUqm effe mel,_ 

orem fimpUater qm non eft mel,or cjtu 3 ad boc » pfeiatur in 

eccl, a . eps aut no tetur dare mel,or, fimpbciter.fi me!,or, ntu 
ad hoc vnde f, preferat vnum alteri ^pter cam que pcrtinet ad 
J.onorej de, et . fl.tate ecclfe ifte eft mel.or, S. aute ca pferedi 
ad hoc non pt.neat er.t accept.o gfonaru que tato eft gramor 
cjto ,„ rebus din.s com.ttitur. [de 3 Tho. fe, fe.q. Ixni.fjVrri 
geccrt eps dado bnftctaj cofanguics ^.fcdm Tbo.m quok " 
b.colanguicus f,t eque ydoneus pot eps eu preferre n,f, forte 
ex boc fcandalu oriatur . vel al,qu, exmdemalum cxempk. ac. 
c,p,at . vnde qn $ bab,l,ter timetur cj al„ prelat, ex boc exeplo 
mducatur ad dandu bnf,c,a fm. c6fang«ie,s et.a mmus d,g„, s 
Tll: C ° fan ?. uie ' s coferendu . aUas m boc cafu Uc 3 fat .ffacere 
^Z?f f ' ,qU !, c6trar,USCM,tatlnoneft -S'Veroconran. 
me o,M T" U - ydC ; neUS "° n deb ««™ pref.cerepoflpof.to 
mefior, duphc, roe- Pr,mo qu,a ,nf,del,ter agit d,fpenfator qui 
negocum dn, gerens non meftorat cu poffit ? Secundo ga boc 
y,detur ad acceptoem gfcnaru P t, n ere.C5d,t,o ei cofanguiei 
tatts non eft cod.t.o ptmens ad curam ecclie.que „ „ obtm t" 
.ure fangu,n,s . f 3 d,umo munere. EfTet aut cond,t,o f ac,. s ad 

nesoc,umc,rcad,fpe„fat6esprimo„ial,umbonoru.vndefiex 
b„s epus ^mdeat fuo c6fa„gu me0 mmus ydoneo non eft ac 

.^topimaru.Cocor.idemTbo.fe.fe.q.lx,,,. 

ft ili^-^^^^^-^inTbo.fe.fe.q.xxxv. 

.| |f cc,d ' af ^ p a S.eftqdamtrm,tiaaggrauansaim 

"Kt^ - ""*_ e, , aSCre 1,beat ' Et *» *™">* ™P«tat 
quoddam ted,u opand,.bu,ufi„5, aute 3 tr,ftiti_, eft qfigjmala 



fcdffi fe.qncf vero fcdm efftdtum. fed fcdm fe qdemfi cft de eo 

l fpuali bono.St vcro eft de malo pot cffe mala fcdm eftc*i, 
L fi fic aggrauet boie 5 cp eum total.ter a bono rettabat . etfte . 
cftpftm S no„tH femgmortalc. Nam fiincobat.o pcccat.fit. 
in fola fenfualitate. et non guemat vfcj ad cofcnfum ron.s tuc 
It r inofcctoem acrus eft peccatum venialcqn vero gtingit 
£ l roncm que cofcntit ,n errorem et deteftatoncmbom dnnni 
carnccotrafpum preuatfte eft peccatum mortalc 
^Ccommodatio - vide infra ■ comodatum , 

rCcufarcVtrumboteneat accufarc^.fcdm ibo.lc 
fefcq.lxvm. fi crime fit tale q, vergat m detrimtum re,_ 
buBficetcneturboadaccufatocm dummodo poffit furricieter 
pbarcputa cu pctm abcuius vergit mmultitud.s corruptcla-, 
forpalem vel fpuatf.Si aSt 5 fit talc g, m mub.tudme rcdud 3 . 
veletiamf, fufficientef batione berenon poffit nontenetur ad 
accufandii quia nullus tenct ad id quod debtto modo facere no 
poteft. Quomo aute f.eri debeat accufatio.Sctedum pnmo q, 
debetfieri.nfcripti S .ii.q.vl.quicr.m.f5boceftfcmgncceffa 

riu putamleui crimincff. de accu.Ueuia.Similttet ct m no- 
torioquiaetittbuiufmoi accufatornon requiritur.de accu- 
euidentia. Secus in non notori-s eatimfimanifeftarart.xi.q. 
iii. eorum-Item A% accufatio fiericii infcriptoci. g> acculator 
deb-, fc ad pena taltonis obUgate.vt.ii.q.vl. qu.fgs.et q.ttt. 
calSpniator. et c . qui non ^batpxcipiunt gdam cafus \ t m 
leuicriminc rtemincrimineapoftaf.e.rtemcu mantus accu 
fat vxorem de adulterio ct in fim.I.bus . Sj fciedum g li accu- 
fator noninfcribat ex natura tam accufatois bu.ufmodi pena 
calupnie euenit . C c ti.l . vl- lte 5 accufatiodebicxprimi v.ua 
voceetpnteaccufato.i..q.vl.gfct.pta4rSiaccu£atoraccc- 
p,t pecuma ob accufandu 3 vel non accufandum cnm cocullio- 
nis comifit et tctur ad reftitutoe^.ficut betur mfra.cocuUio. 
<nf ccuritio redditur viciofa ttipliciter « vt betur 11 - q - m. pcr 
totum. Et Tbo . tradit fc . fc q.lxviii. diccns . accufator aute^ 

calupn.atur fcibj f alfa crimina iponcndo - aut prcuancatur ic 5 
adbibendo fraude in accufatoc et adiuuando aducrfam ptem- 
crimia vero frauduleter abfcodedo dc qbus accufauit cocludes 



cum reo f ptias probationes diffimlando et falfas accufationes 
admittendo . aut accufator terguerfatur . f . totaliter ab accu- 
fationc defiftendo.ethoccumfit inordinate. Contmgit aute 
aliqn defiftere ordinate duplicitet - Vnomo fi in ipo accufatois 
.pceffu cognouerit falfu^ cffe id de quo accufabat. Aliomodo fi 



princeps adguepertinet cura boni comun>s abolcuerit accufa 

n«ljAccuT 
monium • vii » et viii 



tionem» i)Accufatio contra matrimonium. vidc infra matri- 



'Ccufatus.Vttu falfo accufatus poffit accufanti iniuria 
remitterc^.fcdm Tbo.fe.fe.q. Ixviii.falfo accufans ■ 
fpaliter facit iniuria accufato.et ldeo fupe accufatus in J 
iiocens fucrit pot miuriam fuam remittere. maxime fi ille non 
calupniofe accufauit f^ cx animi leuitate. Si vero accufator ab 
accufatione defifrat ,ppter aliquam colIufionc3 cum aduerfario 
tunc facit iniuriaj rcipublice ct boc non poteft ei accufatus re_ 
mitterc.f3 boc rjtinet adprincipem qui reipublice curaj gerit. 
([Vtrum accufatus peccet mortaliter negado Veritate m iudi 
cio <J$ ■ fcdm Tbo . vbi fupra . Accufatus tetur iudici veritatej 
exponere qua^ ab eo fcdm f orma iuris exigit . et ideo fi cofiteri 
noluerit vel fi mcdacitar negauerit peccet mortaliter(fSiVero 
ludex exqtat quod non poteft fcdm forma iuris non tenett' ei 
accufatus mdere. [3 poteft per sppeliatocm vel alitcr licite fub 
terfugere. medacium tn dicere non Uc^. (JTSoTt licet accufato 
calupniofe fe defendere 'BJ.- fcdmTbo . vbi . fupra. na3 in caufa 
cnmmali dc calupnia preftadum eft iuramtu^ . de iura . cafup . 
inbcretes . Et qdem accufato Iic 5 fe dcfendere veritate, occul 
tando qua confitcri non tenetur . et boc per aliqm coueniente^ 
modum.puta cp non refpondcat.boc enim non cft calupniofc 
fe defendcre f 5 prudenter euadere . non aut I1C3 ei falfitate dice- 
rc. aut veritatcm qfitam fcdm ordinem iuris tacere cj cofiteri 
tetur • Nec etiam aliqtnf raudem vel dolu adhibere . quia fraus 
rtdoIusvimmendaciihHt.et boceft calupmofe fedefendere. 
(j An liceat accufato appellarc^K.fcdrn Tho.fe.fe.q.lxviii, 
quando appellatio fit ex c5fidentia iufte caufc quia videl3 accu 
fatus nufte aiudice grauatur- ficet appeitare-Secus fiquis ap- 
pellet ca afferlde morene contra eu3 mfta fentetia ,p feratur . 
Ide.ii.q.vi.qcucp.([ An Uceat accufato ad morte codepnato 



,c^ 



fe dcfcndere vcl fugcre ?K . fcdm Tbo . vbi fupta , ft dampnatus 
ferit tufte non lic 5 ei fc dcfenderc vel fugere. f 5 pot.us competit 
iud.c. rcf.ftente ipugnarc Si vcro in.uftc talc .udiciu itmile eit 
violentte latronum . et ideo in tali cafu lic 5 rcfiftcre principtbus 
malis niTi forte .ppter fcandalu v.tadu eft cu cx boc aliq grauis 
turbatio ttmeretut.. Accufato aut cuicuncj; fugetc ltc 5 qu.a ct 
fi non liceat rcfiftere. non tarn tenetur f acere illud vpde mors 

t auatur fcil icet mancrc in loco vnde ducatur ad mortem, 
Vltimo fciendii eft cj de crtmtmbus de qbus abfolutus ell ac 
tufatus non d 5 accufatio replicari.de accu.de bt.s ■ et xxm. q. 
itii.ftillic. Dematena aute aceufatoms tangitur tnfra .irtqut 
fttio- ?".i. de accufatione etiam contramatrtmomumtnfra. 
,matrimoniu.Vii,eti-.iii.pertotum. 

fDiuratio^Vtrum liccat adiurare^. fcdm Tbo.Icic. 

t?- Ixxxx- fi aliqs pcr inuocatocm dint nommis vcl cuiuf 

otcr rci facrc alicut bcmini non fibi fubdito adturando 



V- « 






intendat neceffttate agcndi altqutd iponcre ficut ipoitit fibnpit 
iurandotalis adiuratioiUtcitaeft.quia vfurpat poteftatemm 
alium qua non bSt . ftcut princeps facerdottt prcfitpftt dommu3 
noftrumtbm crtftu 5 adiurare. Ma-xxvi.Tam fptcr abqua 5 
ncceffttate fugtores pnt tali gcncre adiurat5ms tnf ertores conf 
tringere.Si vero quis itendaffolummo per reucrentia diutm 
nomis vcl ahcutus reifacte altqd ab a'io optinere abfcp fpofitoe 
neceffttatts tabs adturatoUctta cft refpcftuquorulibet. Dcmo 
-.--; ncs autem poffnmus adiurando per virtute dmi nomims tanj 
" •>• iimicbs expellercnenobis noceat fpualitcr vel corpaliter fcdm 
wZ^poteftate datam acrifto. Luce-xii. Eccedcdt vobis poteftate 5 
~*-V calcandi fupra ferpetes et fcorpioncs ct fupra omem vtrtutcm 
'"-/■ itmici et mcbil vobis nocebit. Non tn lic 5 cos admrare ad ahqd 
ab cis ad difcendii- vel ettam ab eis obtinendti- qa boc otmct ad 
aliqua focietate cu 5 eis benda .ntft fortc ex fpalt iftiftu vel reue 
lattonc dina altq fanfti ad altquos cfFcitus demonu opc vtatur 
ficut lcgitur de bto Iacobo _cj per dcmones f ecit bermogene 5 ad 
fe adduci #Miurat.io afit ad irronalcm creatura poteft ttellt- 
gi dupltciterfjVnomS vt adturatio rcFerat ad tpfam creatura 5 
irronalemfcdmfcctfic vanu 5 eff 5 ipamadiurarc. Miomovt 
referatur ad -um a quo ipa creatura agitur et mouetur. et iic 



■ tJn 



o 



adiuratatur creatura irronalis . vno qdem mo pet modu depre 
cationis > quod gtinct ad cos qui dina iuocatoe mitacla faciut» 
Aliomo per modii copulfionis aduerfus dyabolti qui m nocum 
tii noftrti vtit' irronalibus creatuns . Et talis eft modus adiu 
radi i exorcifmis g cjuos demonu potcftas excluditur . biis igit" 
taotfis licet. S5 fic adiurare cj demonfi auxiliu iploret' n licet. 
lOjjjjJllDoptio vel arrogatio. Adoptio eft extrance pfone in fi_ 
P" I lium vel nepote^ fiue deiceps affiiptio legittima.f.quia 
J^itB-pjr adoptoem qui filius no eft pro filio babetur . Cuius 
Tunt ducfpecies.Vna dicit arrogatio.eteft qn llle qui non b5t 
patrem feu etia qui emacipatus eft ttanfit cii rebus fuis in po- 
teftatem arrogatis . et bet fieri auftoritate pricipis . Alia vero 
fpecies vocatur coi nomie fcilicet adoptio qn adoptat qui cft in 
poteftatepatris nec tranfit in poteftate; adoptionis-et boc fit 
impro magiftratuS.rF.c.I.ri.ct l.fi pater. Quod fiquis indo- 
mo per fe vel ctiam cora aliqbus aliqm recepi t in filium y el fili 
am nulla eft adoptio . £ . de ,pba . non nudis .{f Adoptare poteft 
paterfamilias qui fui iuris cft ct qui gcncrarc poteft.qm qui n 
poteft gencrare fi boc eft .pptet aliquod ipedimtu naturale no 
potent adoptare . fecus fi eff; .ppter ipedimtu; accidentale . vt 
jpado vel gladio caftratus . ff. e. I. ii . |[~ Item etiam non poteft 
adoptare minior annis . Ix . nifuufta ca intetuenientc . ff . e . I. ft 
pater . (J\ vl . Item mulier adopt atc non poteft . nifi ex refcripto 
ptincipis m fofaciu libetoru^ amiffotum inbello.C . e.Umulie 
rem. Adoptan aute pot qbbet tam mafculus q femia dummo 
fit mtm minot patre adoptate q> filius eius naturalis effe poff; 
ff. e . I » a dopto ■ Adopt at aut pns et volutanus tfn , ff. e « I . necj; 
abfens.([ Effetus adopticms eft (j adoptatus per oia vt filius 
adoptantis beatur. ita etia vt ab inteftato fuccedat-ff.e.l. vl. 
Item cj fi fit arrogatus tunc eius filii et nepotes fiquos bet tra 
feuntinpoteftatearrogatis.SecusfifoIuiadoptatur.vtin.i. 
<T- dictum eft . [tem gj atrogator tenetut rclinqre arrogato qr 
tam gtem oium bonoru; que babct . et boc fiuc in teftamento 
fiue vclit eum emacipare. S5 adoptatot nicbil tetut relmquere 
adoptato nifivelit.S.e.I.i.et.ii.Idem'Tbo.in.riii.di.xIii. 
Quomodo autem adoptio impediat matnmonium vidcinfra» 
impedimetum > feptimo . 



"«•F 





Oulato^vtru^fitpeccatuiTS.fcdrnTbo.fe.fe.cj.cxv- 

I Si alicjuis voles ad delectatoem alteri Iccjui excedat mo- 

Idum in dclcclado peccatjfjjt fiqdem boc faciat fola inte 

tipnedclectadivocaturplacidusfcdm Pbfn - fi aute boc faciat 

intettone alicuius lucri cofecjuendi vocatur blanditor vel adula 

tor.Coiter aute notri adulatois fol3 ommbus attribui qui. s* 

debitu^ mddu Virtutis volunt alios verbis vel faclis deleclare. 

et fic eft peccatum. gtinet aut ad adulatotm laudare alicjm in 

qbus non eft laudandus . cja forte fttnt mala vel non recta fiue 

non certa bona. aut etiam fi timeri poffit cp ad inane^ gloriam 

laudatus .puoccturQSiquis vero laudare velit ppter bonti pu_ 

tavt alicjtn cofoletur ne io tnblatoibus dcficiat vcl vt in bono 

.p Ficiat aliis debitis circitftatiis feruatis jptinet boc ad virtute . 

{fVtrum adulatio fit peccatu^ mortale :'R . fcdffi T bo . vbi . s . 

adulato poteft effc pctifi mortale tripIicitetflVnomodo ratone 

matcrieficutcu laudat cjuis pitfn altcrius-boc ei cotrariatur 

dilcctoni dci contra cuius iufticialiomo locrtur ct dile dtoi <pxi- " 

miquej in pcto Fouet. vnde eft pilfn mortale^JSecGdomo roe 

intentionis puta cum aticjs adulatur alicui vt Frauduleler ei no 

ceatcoroaliter vclfpuabtcr etbocetiaeftmortale((Terciomo 

per occonem ficut cum laus adulationis fit altertoccopeccadi 

fc3 prcpter adulatoris itentione(|5ttunc cofiderandu eft vtrti 

occafiofit datavclaccepta velqlisruina fequatur ex boc fci^ 

venial\svelmortabs et fcdfh boc tudicandu eft.Siautecjuis ex 

fola auiditate delcdtandi Vel ad euttadum alicjuod malu3 vel ad 

confeqndum alicjuid neceffitatis alicuiadulatus Fuerit non eft 

contra caritatc^ nec mortale ^3 vcniale. (jVtrum pccc^ adula 

tor fcu alius volendo placere boibus ^-fcdfn Tbo. vbi fupra. 

velle placere ppter caritate nutrienda . vt eis cjuis fpintualiter 

fficerepoffitlaudabileeft.i.adcorin- x.peromma oibus pla 

ceo . f^ .ppter inanem gloria vel ppter lucrum vel etias in ma- 

lis eff; pctfn mortale- fcdfn lllud pfal. deus difcipauit offa eoru3 

qui bomibus placet . et ad gala . 11 • fi adbuc boibus placcre crifti 

feruus non effem- ftVtrum dare adulatonbus fit pctm mor- 

tale { 1$ . fcdffi Tbo . fe.<fc . cj . clxviii ■ non ■ nifi alias appetitus ni 

mitts inams glie boc caufct . ficut berodes deledtabatur .qa fibi 

laudes dabatur non dei f; boium. vel nifi itendat et cupiat illa3 



adulationcj » de qua dicitur in pfal ■ Iaudat ur pitor in defiderris 
anime fue. et m yfa. pple meus qui btffi tc dicunt ct cc bec cn/ 
adujatio crim eft.et talcs largitores coicant cis in crimine. 

pfDulteriuj. Adulteritieftalieni tbori violatio . xxxii. q. 

IW - non mecbabens « d Quid facict mulier que de adulte 
" rio fufcepit filiu vel Ijippofuit alicnufibi ptu ■ ct ita cjiri n 
eft filius fufcepit expefas ab illo qui putatur cffe pater et eft ca 
cp illi qui alias cffent bcredes eius non fucccdut :']$ ■ fcdffi K ay • 
mulier in pnia reuelet facerdoti perito Vel epo vel vtricjj . ec tifc 
predidti inqrant diligcnter et caute de conditonibus fpurii fiuc 
fuppofiti. et fi iuenermt cp fit bomo fpualis et timens deu tunc 
coraj muliere fi vidcrint expedire rccepto prius facrafnto ab ea 
oj non calupniofe pcedat • et ctiam ab illo q> fccretu; teneat po 
tcrunt reuelarc fibi et cofulere <j ingrcdtatur religione vel traf 
f jrat fe ad Idgiiiq ita cp nicbil Dcipiat de bonis putatmi patris . 
E t addit bic VI • cp ipa muber potent rcueiare marito fi non ti 
met piculum » ficut funt aliqui viri cjui fuftinet fcienter adulte 
rium vxorfi ■ altqui forte cjui ccfentiunt quia non pnt proprios 
babcrc filios et huiufmoi- In tah cafu potcft tute mufier rcue- 
lare manto ■ et fi accept, abfoluta cft mulicr ■ Si vcro illi fpurio 
vel fuppodto non pot rcuelari fine piculo*vcl etiam poft rcuc- 
latione non vult acqefcerc cofilio tunc iiungatur mulieri cj; de 
rebus fuis ficjuas het vel in fututum babcre potecit fatiffaciat 
viro luxta poffe dolcns de peccato. et etiam de eo Cji non poteft 
plenefatiffacere. Et talis fatiffafto fiat per aliu fecrete ct cau- 
tc nd reuelado ipi viro pfonaj vxoris . ct ita erit m bcno ftatu» 
ar • xxrii '. cj . v ■ boc vider ■ et de peni. et remif. officii Jdcj . Hof« 
Et tenct mlier fatiffacere viro de cofumptis ab lfto filio ■ de be 
reditate afjt tenetur beredibus viri ab inteftato vel beredibus 
fcriptis cjbus venfimiliter credit cji reliquiffj ■ et fi boc ncfcitur 
dct paugibus-rtemdicit[nno-cj)fimuliernon betquod refW- 
tuat et bab, .pbationes per quas predicT:i fuccefforcs releuaren 
• tur a dampno quod babet debj eas adducere nifi graue malum 

effj ^juenturuj.tunc eni non deb; facere.quia mir.us malum 
eff^ dapnum reruj cj piculum aiatum et corporu^ . Si vero no 
beat jjbatoncs fileat . ii. q - vii- plericjj . hoc R ay . Hof . et Inno . 
([S> nficjd diiftus filius tctur credere mlieri^.fcdffi «Vber. 



non tenetur credere muher, fcli. qa poffj effc mulierbris Falla- 
cia et ft fana confcia non credit cxcufatus cft tam de perceptis 
q de gcipiEdis(]5ivero boneitas Femine ct alie circiiftancie faci 
unt ei dc hoc ^babile opinione fme confciet iam et vult tutiore 
viam eligcre mcbil vlterms gcipiatftDc gccptis aitt cofumptis 
qdiu bonam fide babuit R ay . dat cofilium vt reftituat vel co- 
ponat . fed tn talis vt dicit non eft cogendus quia poffeffor erat 
bone fidei. £. de rei. vcn. certumtfHoiTT. quoqj et Vber . dicut 
g. non tenctur dc cofumpt.s cjdiu fuit bone fidei.Cs^nunqd 
mulier poffj filios de adulterio fufccptos fibi bcredcs ifhtuere t 
1$. ccrte fic . quia qlibj potefl beredem fibi inftituere eum qui 
no £ hibetur referuatafcmojcgitima parte liberis fuis . dc quo 
videmfra.lcgitima. (j^V^ns lcgitimos ftlios ft viuete Vxore 
altam ducat fciente impcdimtu^ et ex ea ftliu; feu filios babeat 
nuncjd tales fihi adulterini pnt fuccedere patri an tcntur refh- 
tucre filiis primi matrimonii :' K . fcdm Vber- reftitucre tent 
totam bereditate filiis primi mattmonii cit frudhbus mala fide 
cofumptis qtumcttqj oporteat eos cgere vel medtcare nifi boa 
fidc copleta fit legitima prcfcriptio . maximc ft etia poft copleta 
legmma prefcriptoem retinet bona3 fide tunc eni non tentur 
(, De accufatone adultcni ct quo adultera pofftt dimttti babes 
mFra.matrimoniu^.viii.pertotumtESomS etia adultmum 
impcdiat matrimomu.hes infta . ipcdvmtu . viii.f . ii. Et vtrfr 
fepBT* 53 "" 1 aaulteram occidere ■ tbidem . (f - vlti. 
EfI|puocatus " kduocatus effe non potefr imo exprcffe ,ph> 
KSl betur. Primo qde fi fit bereticus vel excoicatus Vcl pa- 
Jjfe-Wganus .iiii.q.i.c.i. debere-cxcoicamus.i.ct depe .i. 
dt . nemo vel in foro . vbi etiam bes cp peccat tudex et punirt d, 
qu, fc.er.ter tales admittit. Ite 3 f, f,t monachus -talcs ei pcccat 
aduocado n.f, pro monafterio demadato prelati.xv,.q.,.mo- 
nacbt.de poftu- ex gte_. .tf f, f,t clertcus in facr.s ordibus coft, 
titus proh,betur dumtn f,t bnficiatus.tahbus em* cbtbita eft 
aduocat.o coram wd.ce fclar, n,f, m ,ppr,a ca vel ecclene fue vc! 
procoiundtisautmifeferabilibus gfonis.de poflu.cleri.et-c 
cum lacerdot.s . S 5 an coram eccliaftico .udice poffmt fatis vi- 

tZ? 7 "^ r^ ^' cler,d - Cxce P tIS e P' s et facerdot,- 
bus qbus v.detur fimphcter mterd.ctii .n.f, vt d.dtum eft ,n ca 



propria vel ecclie vel pro coniuctis atit miferabihbus perfonis. 
xiiii-q.v.denio^.Ixxxviti.di.glatum.Etexpreffiusinillade- 
cretali. cum facerdotis. Et intellige dumo ia predi£Jjs_cafibus 
dinum officium noivipediatur . ar.d. xci. clericuslfEtnota cj 
qcungj cft benficiatus in aliqua ecclia ct preftat pro extraneis 
patrocmiunvaduocatonis vel |>curatois rontra eam. debj illo 
bnficto cxpoliari.vt in predidto ccum facerdotis . Item non d: 
effe quis iudex vel affeffor in ca illa in qua vult effe aduocatus . 
quia duo officia in eadem caufa .pbibetur excrcere . iiii. q . iifi . 
c.i.et it.Sfit et alie gfone ab aduocatcepcr canones ^ibibite. 
vt fm-dus.cecus-mutus Eutiofus.impubes vfg; adxviii.anti. 
fenatu motus . feruus . f cmma » et Vir p affus muhebria - f . con- 
tra naturam. Itcm dapnatus capitali crimie vel calfrpnia publi 
ci iudicii . Item qui opas fuas locauit yt pugnare t in arena CU3 
befha . bec omnia. iii. q . vii- T- tria .{[TVcrcrJclericus bnftcia- 
tus m diuerfis eccliis poffit prcfbre procinium vni cdtra alia '. 
Bf. • fcdm Ber . non videtur qj pofftt • fi tn eff3 prelatus in vna ec 
clefia tunc roue prelationis poff; . Et ide; dicit Innoce i addens 
etiam cp fi neccffario offirio fungat pot ad filitudinej tutoris . 
ff. de poftu.pretor.ct I- vl.Item et pro priori ecclia_p6t agere 
contrafcdam. ar.de iureiu.tua. et c.intellefto^Vtrti radex 
tencatur darc aduocatu; f^. tenetut qncp. vt eis qui bcre no 
poffunt ,ppter paugtatcm vel £ptet potetiam aduerfe partis . 
ff. de offi . ,pcon . ne qcuncji . T . fi. Et cruide; fi iudex boc alicui 
aduocato precipiat et illc fme caufa dcnegct pot per iudice £pe 
tuo remoucrt ab officio aduocatonis . C . e. pvxieium . iy igrt 
obedire fi tn a pgens falarium c5ftituatur.dc quo vide ifra . 9". 
vi. ct vii.<[Aduocatus qui fcieter defendit cam iniuftam abfgj 
dubto grauiter peccat.vt dicit Tbo.fe.fe.q.lxxi. qa illicitum 
eftcoogari altcuiad malu; faciedumfiuecofueledof.ueadtu- 
uando fiue qliterctigs confentiedo. adro .i.digni funt morte n 
folum quijaciunt ct ce . tenentur etia ad reftitutoem eius dap 
niquodcotra lufticiam per eius auxtliuj altera pars incurnt. 
Si aute igonorater miuftam cam defendat putans eam iufta3 
excufatur fcdm modu; quo ignoratia excufate pot . Si vero in 
principto credtt cam iuftam effe et in .pceffu apgeat imufta . no 
debet eam .pdere vt fc3 altera gtem iuuet vel fecreta fue caufc 



alteriDtireuelet.djatitcaufajdeferere velcii cuius cam agit 
ad cedendum iducere fiue ad coponendu finc aduerfarii dapno. 
bec omnia Tbo. Porro in caufa cj diu du bia eft bfi potcft aduo- 
catus patrociniari fcdm Vbcr» (LQuisdt debitus modus_ad- 
uocandi^ fcdm Ray . vt non .pducaf fla inftrumta neg; Flos 
tefl es fcu corruptos,. necp metiatur necj; inducat flas leges aut 
quafcuncj; ^pbatones « necj; qucrat ingrauamen alterius partfs 
dtlatones non neceffarias . Item cj fidcliter qtum iufticia gmit 
tit cam foueat nichil de cotingentibus omittendo.iii.q.vii.fi 
quisa5t.etar.detefti.intimauit.£.deiudi.,pparedis.(r.illo 
proculdubio.iiit-q.iiii.c.i.etii-kemnon ,pcaciter vel vocife- 
rado.quia .ppter bocipeditur .pceffus. v-q.iiti.inloco.iii.q- 
vii . fi cjuis adeo . Item dicit Tbo . fe. fe . cj . Ixxi . 3 aduocato de- 
fendenti cam iuftam licituj eft prudenter occultare ea cjutbus 

feriripoffj ^sceffus eius - non aute licet ei vtialiquafalfitate. 
Vttum aduocatus pofftt pctere alicjuod falariii ? I^ « fecundu 
ay ■ pot moderatum ftue ab iicio faciens pactfi fiuc poftea ft- 
nita ca(jEtattcndi d; moderamen falarit fcdm cjtitatcm caufe 
laborem aduocatois et confuetdine regionis confciam et boncf 
tatem aduocatis.iii.q.vii.tT.apud vrbe.et ar-xii.q.ii.vulte 
rane . et c. coceffo . dc prebeaiie multa . ver . circa fublimes . et 
di.vi.miramur.Cocor^bo.fc»fe.q-lxxi<[S3^caueataduoca 
tus ne petat falarium cu, graui dapno Uti gatoris • iii> q - vii. ar 
centur.Itcmcj ca incepta nundu ftnita eft nulluj faciat pa&ii 
cum litigatore que in ppriam recepit f idem. qa poff^ effe occo 
magni mali . iii . q . vii . CT» preterea non licj • nam qn vider; caj 
in giculo cogeretur clietulus iirc pacliim et dare falariu^ ad li- 
bitum.Itemnunqlic; aduocato pacifci de certa gte litis puta 
decima vel cetefima. € . de poftu- ftquis aduocatorii • cj fi nicbil 
certum paftum fucrit de falario pot aduocatus iplorarc auxi- 
Iiu3 iudtcis pro copetetifalario.ff.de vari-et extra-ordi.cog- 
I. i . <T • in bonorariis . (JVtrum aiit aduocatus tcneatur gratis 
preftareprociniumincapaugu^f^f-fcdrnTbo.fe.fe.q.Ixxi. 
Hic idem eft diccdum cj dc aliis ogibus mte dicituritiuHus eni; 
fufficit omibus indigeatibus mieopem ipcndere{[Et ideo ftcut 
dicit Auguf.i.dcdoc.criftiana. dumomibus .pdeffc non polfe 
bis potStiffiw cofulendum eft qui pro locorum ct tporum vcl 



quarulibjrerum oportuitatibus conflridtius tibi^uafi quada 
forte iungiitur- dicit afit pro locorum oportuitatibus « qa non 
tenctur bo pcr mudum qrere indigetes qbus fubueniat fj fuf 
ficit fi eis qui fibi occurrunt opus mie ipendat . Addit aut et te- 
porum quia non tetur bo future neceffitati altenus ,puidere« 
fed fuffict fi in pnti neceffitate ei fubueniat . Subdit autem vel 
qriilibjrcru. quia bo fibi ppniuctis quacugj nccitudinc maxic 
debet curam ipendere(fQuibus tn cocurrentibus reflat cofide 
randu vtru3 aliqs tanta neceffitate patiatur cp non m pmptu 
apgeat quo ei poffit alitcr fubuerie. ct m tali cafu tetur ei opus 
micimpedere.fiautappareat quomo ei aliter fubueniri poffit 
vcl per fe vel per aliam gfonam fibi coiunctaj vel maiore facul 
tatcm hrvtem non tetur cx neceffitatc indigeti fubuenire ita cg 
non Cacicndo pcccec y uis fi fubueniat in tali neceSfitate lauda- 
biliter faciat. vnde aduocatus non tcnetur femg caufc pauguj 
patrociniii preftare. fj folum cocurrentibus conditoibus pdi- 
ctis < (I Jn cjbus cafibus et de qbus tenetur aduocatus ad refh- 
tutoem^-fcdm Ray.primoquideteneturad reftitioneoij" 
que illi contra quos aduocabat iiufte amiferint ,ppter ipius pa 
ttocinium.feudapnificati fuerunt.vndefipercauillatoejfua 
abftulit aduerfario bona cauf aj vel etiam fi ipm grauauit pete 
do dilatocmfuofluam vel allecrado Falfum et cotra confciftiaj 
vel faciendo copofitoem cauillofam vcl mftrucdo f alfum tefbcj 
aut inftruedo clicntulu denegando vetitate et confilibus tene- 
tur aduerfario adinterffe . Ite tenetur lllis cjbus prefhtit auxili 
um fi .pptet fuam infidclitatl vel negligentiaj iniuire amiferut 
caufam . Similiter etia tetur eis fi amifcrfit ,ppter fua ignorati 
am . et boc qn iactabat fe fciente et non erat- vt dicit Vber. 
rfinitas- Affinitas fcdtn Ray>c[t,pximitas gfonarum ex 
arnali copla .puenies oi carcns gentela.de bac plenc dicet 
infrainteripedirntamatrimonii. ipedimtum.xiiii.c.i.etfe. 
Lcbimia dc auro et argeto alcbimico vtru poffit vendi vel 
:mi . vidc infra - emptio . <T ■ V > 
Lea.de omniludoalcevideinfra-ludus alee. 

ienatio<£51ienatio rei eccliafhcc imobilis non valj nifi 
incertis cafibus etdebitafotmaferuata.primoquidem 
ppter debitu vrges ■ x. q . ii. boc ius . [tem ,pptcr redcm 







Vdrie 



Itemf ptcrpauges pafcendos tempore famis.xii.q.ii.auru^. 
et c . glotia « Item .ppter eccliam edificanda - aut ppter cimite- 
rium ampliandQ-Ite vt ematur ahgdmagis vtile.bec eni pnt 
baberi.xii.q.ii.fme exceptone(porma alienandi variat iuxta 
varietate eccliarum . f^epaliu^ . monafteriotu.vcl precbialifi. 
ColIigunturtamenofSsformc.indicTioc.fiocius.etc.ficjuis 
eps . et xii. q. ii. placuit . Sed ct Vbcr . fpecificat dicens fic eps 
rcs ad mcnfam fua^ ptinentes vcl res catbedralis ecclie no pot 
alienare fine confenfu capituli|[Necabbas res monafterii fmc 
cofenfu epi et couentus fui. Nec prefbitcr procbialis res ecclie 
fmc confenfu epifui.fcdm cpdicunt capitula fugius allegata. 
bec de rebus imobilibus . Sccus de mobilibus in quarft alienati 
one buiufmoi folcmtas noti reqntur. Ita tfi g> nullus prelatus 
religiofus pot venderc rcdditus fcu cocedere alicui ad vitaj vel 
certumtpus nifi nccccffitas ve/ vtilitas loci expofcat- ct c!e con 
fcnfu couetus . vel fi coucntu no beat de c5fenfu prelati fui . vt 
in c.monaftenft.derebus eccle.n5 aliena.in cle. (fAlienatoes 
rcrft eccafticarum facftc a fcifmaticis_xel intrufis non valet. de 
fcifm a . c . i . xii . cj . ii . alienatoes(JjEttene tur reftituere loca et 
res et frudtus pceptos . ct qui pcipi potuiffcnt Ccut et quilibet 
raptor . de refti. fpolia . grauis . Et qui inititur talibus alienat5 
mbuscxcoicatuseft.vtinFra.excoicatio.i.tr.ii.infinc. {/Si~ 
poffeffio data fuerit ecclie ea coditoe ne alienctur.an aliquo ca 
fu alienari poffit . vide infra . condito . <J" .rii» (TSiinare quida^ 
Aiaaopnt.videinfra.ludusalee.eJ.v. 

i°Ltarc« Altare non d 5 effe ligneit vel terrcUj fz lapidcu . 
We cofe . di^ 1 . altana . Ide 3 Tto . in iiii. di . xiii(puod?i ad 
^lcelebrandu miffam non beatur altare confecratui falte 
babeatur gua tabula lapidca cofecrata que dicitur altare via. 
ticum m quo coceditur epis et eorum fupioribus in itinere ccle 
brare. et celebrari facere vbicuoj . de priui . quonia . li . vi . Idcm 
coceditur predicatonbus et mionbus tH fine preiudicio procbi 
ahs ecclie. de priuile . inbis. in cle.de confecrat5ne altaris vide 
mrra.cofccratio.iii. £Licitum cft prefbiteris inftituere alta 
na m ecc. a non c5fecreta. f 5 in cofccrata non hc 3 mfi de c5fen 
iuepi.ar.di.lxviii.guis.etdecofecra.di.i.nullusprefbitcr. 
t odemmodo fme confenfu epi , .6 funt altana deftrucnda - ar. 





de cofe> di • i» ecce > et c» placuit > Qui alt ari fenrit de altar i viue 
redebe j-xii.q.i.exhiis» 

~~ IMbitio quid eft fj^c » fcdm Tbo » f e.fc»q.cx xxi » r\mbit o 
cft iordinatus appetitus bonoris^Qui qdem poteft effe 
grdmatus tripucitet»Vnomaperboccjjalicjs appetat 
tefhmonium de excelletia quam non babet »quod cft appctere 
bonorem fupra fua ,ppottione . Aliomo per boc gj bonore^ fibi 
cupit no referedo m deu} « Terciomo pcr boc cp appctitus cius 
in bonore ipo quiefcit non refercns bonore ad vtilitate alioruj 
ptopter quod ambitio femper eft peccatum. 

~~ 'Ngariaet gangaria-hecduefunt qdam feruitutes im-. 
penfe per extorfionej fugioris > Et eft angaria feruitus 
gtonarum- pcrangaria vero fcruitus Dfonarfietrcru» 
fcdm quam fcrujtquis pyrio fumptu» vt dicit Ray ■ 
•gfjjppellatio JVtrSTiceat per appcllatoem ludtcifi dcclmarc 
vide. s»accufatus.(T.iiii» Poft appellatione fnia cxcoica 
iois lata n val^ » et fi appellas n profeqtur 116 |> pter boc 
fentetia coualefcit ■ tain excoicatus noiatim fi infra tpus fta- 
tutum appellatoetn nonjpfecjuatur.vtd^Iapfo tped^denun 
ciari eteuitari.de fen» ex- licet . li» vi» 

KffiH f Poftafta.i.in generali qd eft i j^t.fcdm Hofti» Ray-et 
Ijf-Gor . r\pcftafia eft temerarius a ftatu Fidei obedietie vel 
A5_*e'igion!S receffus > et dicitur u]i poft ftatio . i » retrogra- 
daiio. Iriprcx eft apoftaha fc^ gfidie qua videb; cjuis recedit a 
fide . vt iuliamts apoftata - de bac betur » ii . q » vii » non pot - Ttej 
inobedietie qua fc; quis trafgredituripotanea Volfitatc prccep 
tum. vt adam et eua . gen . rii. Similiter et qui facris canoibus 
obedire contepnunt» debac »ni»q.iiii»aIicui»c]e_maio»et obe» 
fi quis - Item irreglaritatis . et bec eft dup!ex([Vnaqua qs rece 
ditaftatuclericatus» Altera qua qs recedit a ftatu religiois» 
vt(H»xlvii»di.qtumlib3»etxvi»q.i.Iegi» 

Poftaf1a.ii.fc5 a fide» Sciendum cp cum apoftata a fide 

fit bereticus et infidclis ipo iurc excoicatus eft.de hcre» 

ISfld obelenda . Ite res talium cofifcantur » et ipi amittunt 



fa&oem teftamenti.nec pacta pnia m jrefhmi ftatu^ redcut » 
£ » e . 1 » i » ii » et iii. et it a debcnt recipi ficut beretici » de qbus lii- 
fra. bereticus.i» (T.xiiii.qui mcipit «qualiter beretici- Item 



+• *r 



r.f.h. . 

Vv»f,J„. 






wmmmmmmmm 




funt infames ct tepellutur a dignitatibus et aliis multis » Ac iu 
f em» que tclam . vi - q - i » inf ames » de confc . di - iii . celebrttate^ « 
(£,Quidde bis qui lic3 interius ftnt Fideles tn .ppter timore Faci 
unt exterius alicjm a&um infidelitatis « puta reueretia ydolo? 
E£«fcdrri Ray-taleslic^nonfmt apoftate ncc berctici mortali 
ter peccant cjtufcuncjj fuerit mctus - qa fcdiri Auguf . fanctius 
eft mori fameq vcici ydolaticQiXxxii.cj.iiit.ficutfancftius. 
Concor «Tbo . fe« fe. cj . xxriii . |J Vtru liceat criftiano in alicjuo 
cafu fumere bitum infidcliu^ i K . fcdtn Vber > poffj boc f icri ex 
ratonabili caufa.ficut et btus febaftianus fub clamide militari 
crifti militem gerebat abfcoditum. boc intelligcndu eft fecudu 
eundeVber.nifieff^inft.tutu^ altquod dctetmiatu5 fignu ad 
cognofcendum .pfeffores altcuius ydolatrie-tunc cni non lic"> 
oPofrafia.iii-f.inobedietie. Apoftafia inobcdietie eft qua 
3io cjuis obedire contepnit precepto dei.feu canonir. fiue 
rjrelatorum. ettalis ifamis cfficitur et repellitur a tefti 
monio.et debj cxcoicari>m.q»iiii.fiquis a fuo-xi.q-iii.fi aut 
a nobis -et fi gftiterit in cotumatia debj crefcere et pena. vt li« 
non cotefta» qm Frequenter||j3i atrt redierit fi no fuit excoica 
tus recipitur ad penitetia3 > fi fuerit excoicatus recipit 015 fatif 
fa&ione qua excoicati tenetur f accre iniuria^ paf fis - vt dicitur 
^fupra^abfolutio « iiii . 5" > iii . 

oftafra -iiii.fc3 ab ot dine clericatus «tajis apofrafiafrt_ 
mlitipliciter . Primo fc3 dittedo tofura corona « vel httu 
Jericaleotx.q.iii.c.i.u.etiii-cte. ti-ci.ii.etiii.Ite3 




accigiendo vxore- decle.con»expte»Itetncouertendofeadne 
gocia fclaria « de vi. et bonef .cleri.e x litteris - et dc fen . cxco . in 
audicntia » ct c» pp endimus^Et talis fi efi in facris intcri ab ac 
cufatoe et teftimonio tan<| infamis repellitur-ii.q. vii.alieni» 
iri.q.iiii.btus. f tem mteri ad dtgnitate vel ordinem .pmoueri 
nonpotcft.xvi.q.i.legi.l-di-c.vl.Item.fiadmonitusnonfe 
correxerit eft deponedus.xxi.q.iii-fme.ct cprec.p1mus.Ite3 
intetim caret priuilegio clericali . Ita g> verberas eu3 non icidit 
incanonc ; - boc tn intelligas fi pofttrinamadmomtonemepi 
fe non correxerit Vel fedttonibus et enormitatibus fe imifceat- 
e»ti.c.i-etdefen<ex«cumnonabboie.([Qutprimatmtofu 
ram accepit vtrum poffit eam deferere iR{. . I3 per antiqua lura 



videatur ,pbibitu3 » bodie tfi dcferere potcft « ta dc cofuetudinc 
gdeiure.decle.coiuga.clobes-etc.vl» jflZIcricus in mino 
ribus gdit priuilegiu^ clcricale fi tranfit ad acftum ,prfus ordini 
c6trarium»puta fadtus bigamus vel milcs aut exercuit feua. 
puta recepit miflerium occidendi vcl mutilandi aut aduocandi 
in caufis crimialibus . vt di» Ixxxiiii. qfquisC/rtc^ perdit fi nullo 
mo vult viuere clericalitcr. cjuod per tria potefc patere{/v no~~ 
modo fi fic cotrabit» conueit et couenitur ficut Iaicusj?adit in 
cxercitum talliatur et fufhnet alia onera laic aliafg ecundomd 
fi tercio admoitus noluit ad clericatft redirc jJJercioTi couf tus 
coram eccliaftico iudice excepit de Eoro fclari vel alias cofitetur 
g; non vult clericaliter viuete([Si vero contraxit cum vnica ct 
virgine non oiiiojpdit_priuiledui . vide mfra ■ clencus - ii' <T - iii » 
et fequentibus -^CumcIerico qui exns in facris de fafto duxit ., 
vxorem fi ad cfericatum redcat poteft epifcopus difpenfare. qui 
cle»veI«Vo»c»i»etii« 

Poftafia . v . f. a religione . buiufmoi apofrafia fit pcr te 
meraria dimiffione bitus cum affumptone fclaris vite» 
"non tn debj iudicari apoftata fiue fugitiuus etiam fi diu 
aut ad longincjua vagetur nifi pofkjj fic viuit g> aim redeundi 
depoCfuiffc fe ondit . ff» de re mili» defertorl » <T« emaTorjfTri per 
folam tcmcrariaj dimiffionem bitus cxcotcatus efc . ne cle . vel 
mo» vt Dicubfa»li.vi|[Quod li rcdierit recipiec in monaflerio 
fcdm quod in regla cotinetJJHoc dico fimonaftenu reglariter 
viuat. alias i diitridlius monafleriu cu vfufruftu reru qs cbtu 
rat prioti monafcerio redibut.xxvii»q»i» nq.etc.figs rapue 
rit»xvi. q. vi. de lapfis . xviii. q.i.c-1. Alii diciit gj res crirt fim 
pliciter fcdi monalreriigQinTfjnjilluj monaft eriii eu vult reci 
gL-dicVtifra.rcligio.i.<r«vii//Cuiusfuntboaquemonacbus 
apoftata acgfiuit H$. ■ fi abbas noluit eu recige vel neglexit eu 
reuocare et fic deceffit denegabit monafterio bonorfi repctitio 
cxquomajicicfedenegauit alimta.deifan.et Iangui-c.i.lxx 
di.c.vljptptinebuntionaillaadfcdm monafteriumfiingre 
diatur » alias ad epm^Et boc intelligendu fi couentus totus de 
liquitinboc» alias delictu m pfone r.on ifa rediidare in dapnum 
ecclefic-xvi.q.vi.fiepm(/Si vero non renuit eu3 rccige 
qcquid acqfiuit fuo monalrerio qfiuit ficut feruus dno/ 




c.„..__° 




q.ii.abbatcs.ff.dcacq ui-re.do .ct ctiam» Eundecafum vide 
infra»religio«i.£T"Vni^J~Monacbus fugitiuus fmon vult re_ 
dirc vel bitQ refumere dj capi et fub graui cuftodia icarcerari» 
deapofta»anobis» 

ua bndiclta . vtruj fit facrarntu iJQ » fcdm Tbo > in iiii < 
« ii ■ non . b, eft facrairitale cjfi quedam difpofito ad (a- 
amtum « Non enf otdinatur diredle ad remediii prefta 
remouedum .jpbibens > vnde datur contra demones 
feu demonuj neqcias et venia lia . et ome quod impcdire poteft 
effedtum facramtoru||Et vt diciit Pc«et Al.rcmiffro venialia 
lium que fit per afgfione^ aque bndidte non fit per modii facra 
menti h Ftt pcrmodum meriti . vnde vt dictum eft non eft fa_ 
crarntum . fjQuid fi cum aqua bendifta apponatur aque non 
bndifte {JZj: . fcdrn Tbo . in iiii. di. xii . totu; eft bndiauj - Virtus 
enim qne acqfita eft aque ex bndidtoe puemt ad aqua3 addita» 
Idem dicit Pe» Sic etia contingit de oleo non confccrato . vt ba 
bes infra .. oleum . 9". iii« 

biter»Cu3 ab vno depluribus arbitris veliudicibus a_ 
iis pntibus et mandantibus fcripta fentetia recitatur. 
inde eft at fi ab omibus effct recitata. Oportct aut vt 
qui tecitat non vtatur verbis fmgularis numeri f, pluralis - di_ 
cendo . nos tales arbitri vel iudice s et cc« ,p nuciamus et ce.nifi 
in arbitris fug electoe que deb3 Fieri ab vno» vice oium.de fcn. 
ctre«iudi»cum abvno ..i.vi.d ehocinfra»elcfl:,o«i.i.g'»v« 

cbidy aconus (JQuod eft officiuj eius '. K » fcdm Ray « 
circa officia arcbidy aconi . ppofiti» vel decam . f ere quot 
aunt ecclie tot funt cofuctudics » de cofue» cii olij • in fi » 
etdecxcef.prcla.adhoc» Sitamenvis fcire quid mra dicut de 
talibus vide » xxi» di . cleros et »xxv » di » perlcctis » et de offi . arcbi 
dyaeboni.pertotum. 

^jRcbiepus . K qbus et vbi dj confecrari ■ arcbieps vide in 
fra . confecrato » i« $ . pe . et vl . Atcbieps fi pot copellerc 
fubditum fui fuffraganei ad fufcipiedas comiffiones eius 
incaufis.nififitcofuetudo.defo«cope-ratiocina«li.vi.deof. 
or - paftoralis - Sug qun cafu dicit Hofti ■ cp CU3 arcbiepo fubfit 
epus-quia pinguius ms b^ in eum cj in fubditu ipius pot aixbi_. 
cpus ipfum cogere vt copeilat fubditum ad fufcipiendujjOEt fi 





epifcopus infra certu tps fibi affignatum boc facere neglexerit 
neg; aliquid iuftum prctederit demupoteritcogerevtrumcR. 
ar. de of < or . qto . in fi, et c . irrefragabili<g\ exccffus . Cccor . 
Bcr.etia fi ab epo appellatu fucritCJBpScTciedugiiurenouo 
arcbieps cas q per appellatoem vcl alioiuremctropolitanode 
ferutur ad ipm non poteft audire feu comittere alibigin fua 
ciuitate vel dyocefi. aut in eis in qbus appellatu3 cxtitit vel ce 
ipe confifttit . nifi aliud fibicopetat de confuctudine.de of - or. 
vtlitigantes -li-vi. (J"Srcbieps non b, iuriditoe^ in fubditos 
fuirraganeifu i.nif i inquibufda cafibus qui notatut . de of . or . 
paftoralisfiPrimo qdem cum deuiat in dinis officiis a cofuetu- 
dine metropolitane ecclefte. xii. di. de his .Ite quado fubditus ei 
dclmquitin dyocefi arcbiepi. Vi.q.iii. placuicln bcc eni cafu 
efficiturquis de iuriditoe cuiuflibi altcrius^temTi bj prediuj 
81 dyocefi rua ■ de fo. copc c. vki0.t ifte etiam cafus gtinct ad 
quecunq; alium . Item fi ca defertur ad «fi pcr appellatoem » de 
of ■ lc c. i . et de of . or . duo . Item cit abfolutus abarcbiepifcopo 
non vult gere cpo.de of .or.ad reprimedam^Pte, fi criminalis 
caufa fit inter epm et clcricum fuu3 deb3 deduci ad finodii in q 
precft arcbiepus.vi.q.ii.ci. Item ficlericus b 3 caufamciuile 
contra cptn [uum.xi. q.i. fiquis clericus . ftem qn epus negli- 
genscftineoquodfacercd^.ix.q.iii.cufimus.dcfen.ex.pcr 
tuas.dc appella-qua fronte.lt? qn defunfto cpo ecca ydoneos 
cIencosnonii3.><M,q ¥ u, non Uceat.Itemcu3euidenseftfnia3 
epi effc lufta^ • de appel.follicitudine. Item cu vifitat mcmdS- 
deprcfcn.cum ex officii. decefi.fopite.etcarm nup.<fKcT 
fola vacatone epalis fedis non arcbiepus fj caplm fupplet vices 
epi.de fupplen.neg.prcla.fi epusetcecclefie.li.vi.Similiter 
fi epus fit excoicatus . de fup . negli. preia . rocina . aut captus a 
paganis.vtinc.fi epus. Sed nunqd poteft arcbiepus ecclefic 
catncdrali vacanti dare vifitatorem feu adminiftratorcm '.%. 
non.nififortecaplminfpualibuset tpralibus ncgligcnter vel 
male admimftret.tunc eni vocato caplo et ce fugboc cognitoc 
prcmiffa vifitatorc 3 feuadmfftratore poterit deputarcq quis 
habeat legitima^ adminiftrat5ncm in tpalibus ct fpiialibus tH 
illa bnficia que ad fola collonem cpi gtinent conferre Hon pot . 
fi ab alio q a romano pontifice fucrit dcputatu? . de fup . negli. 






prela>ecclefie.Ii.vi.(j,Arcbiepus potcft fuam ,puincia vifitare 
licet non fint eius fuffraganei negligetes < et itcrare vifitatoe^' 
et ,pcuratones recige. nonobftantecofuetudinecontraria.et 
du3 vifitat poteft cofeffioncs fubditoru fuffraganeoru audire . 
abfoluere et pnias iniungere. de cen« gpetuo. li . vi. Sed vtru^ 
poffit aliquid recigeyide infra. vifitato. <T»ii. et iii.et lbi plura 
de vifitatoe . 5". i « et iiii « V Arcbiepus poteft cofilium celebrare 
irreqfito primate.di.xcii.fi q s epus vac ans.in fi.etix.q.iii. 
c « ii « et iii « di . xvii « de confiliis ■ Q krcbiepus tt anfiens pcr quis 
loca fue .puicie pot facerc afi fe pottari crucem «bndicere pplo « 
in pontificalibus celebrare«etbuiufmoi« Similiter et eps etia 
i n locis gxeptis fue dyocefis « depri uile. arcbiepo . in clcfri « 

TKra fiue fubarratio ^fArre dicutur anulus ■ pccunia Vel 
'jres alie date fponfe. qrum datio fubarratio vocatur pre 
__ gipu e qn fit per anuli ftniffionem que vulgo d efponfato 
Bcitur. Et ficjuide^ fiant bec intcr fpofam ct fpofum non dico 
contrabutur fponfalia fj prefumitur pro matrimonio nifi ,pbct 
cotrariu3 vel effj conttaria cofuetudo vel repugnaret etas.vt 
notatur de fponfa « ipube » tue- Si vero f lant a gentibus tuc fo_ 
la fponfalia contrabutur vt ibide3 dicitur. Et boc inteltige per 
modum quo fponfali a a genti bus contrabi pnt . vide inf ra » ipedi 
mentu5.xiii.tr.f1. Q ftrre fpopfalicie non fecuto matrimonio 
bodie debent reftitui boc mo « fi matrimomu non fuit fccutum 
abfcp alterius culpa vt fptcr fugueniente mottem vel rcligio- 
nis ingreffum et buiufmoi » refhtui debent arre fimpliciter(JSi 
vcro non fuit fecutum jppter culpam dantis gdit artas « Si ,pp 
culpa recipietis reftituit arras in duplum « £ » de fponfa . I . arris . 
^Ufi. Et deboc Videinfra«fp6falia«5"«xii. quiicipit.iqbus» 
rpgatio» vide fupra» adoptio» 

pls-de artenotoria videinfra- fortilegiu3»ii«<T«i« de arti 
^ [ficibus facietibus et vcndetibus gladios«baliftas«venena« 
taxiUos « aleas « fcacbos . ferta . et buiufmoi» vide if ra . negocia- 
jtro»£«v.et fequentibus » 

Sfiffmus . Affiffmi f uerunt et forte adbuc funt cjuidam ■ 

ifideles cjuiexqbufda falfis opiombus in quibus fuerat 

■emitriti de facili mittebatur ad occidendu quelibet crfti 

anutn - non curatcs fi ad boc occidendi effent ipi .Cotra quorii 




u^ 



pefte_ ftatutt Inno-iiii»gp qmcucj! prmccps vcl prelatus vcl aha 
gfona aliquem criftianft pcr affiffmos interfici fecerit vel mait- 
dauerit qcj mors non fuerit fubfecuta» et qui afftffinos recepta 
ucrint defenderint feu occultaucrint non folum cxcoicationis 
feu depofitionis incurrat fentetias ipfo Facto ■ f; fint ctiam cum 
omifaus bonis fuis oibus xpianis expofiti et gpetuo et difFidati» . 
fta cp ex quo de prediilis vel aliquo iportt .pbabilibus coftiterit 
documetis nulla alia excoicationis . depofitonis - feu diffidatois 
fentetia reqratur-f; bcneficia taliu; per alios ad quos pertinet 
:ollati oiibereconferatur»dchomici»probuani4i«vi» 

~"~!tucia»kftuciafcdmTt>o«fe»{e»q. Iv . dicitur cu; quis 
id cofequendu; alique bonum fine velmaluj vtitur no 
__ giis vcris {3 ftmulatis et appcntibus([Non enim oportct 
etiam ad Fine bonu; falfis viis et filatis puenire.f; veris»vnde 
a[iucia etia fi ordinctur adbomi^ pctm eft» ii.adcorin.iiii.ab 
difcamus occulta dedccoris non abulates in aftucia nccg adulte 
rantes verbttm iei^ Aliqn afit _opter fimla tione a ccipitur in bo 
num.vt_puer.i» vt detur guulis aftucia(|Sed^pprieaccipitur 
inmalo. ftcutetpbfis dicit .vi.etbico.dedoloautet fraudecj 
funf £pinqua aftucie. vide infra . dolus < et infra ■ fraus » 
j|S|MBirVaricia et cupiditas . vtrum fit pdtm fBf. » fccim Tbo . fe » 
ff_ail Pc»q»cxviti«fic(f5Jam bonu; bomis circa exteriora opor 
yjilMlh et cf cofiftat in quadam menfuta»{» vt cjuerat bere cx 
teriores diuicias .putfuntneceffe advitam cius fcdm eius con- 
ditoem»et ideo in exceffu cius mefurc confiftit pcT:m . dum fcil; 
aliguis fupra debitu modu vult eas acqrerc vel retinere.cjuod - 
gtinet ad rone m auari cie que difftnitur effe imoderatus appe. 
titus babendi.fi Sed vtrum fit mortale {1% » fcdin Tbo . vbi. s » 
auaricia poteft accipi dupliciter<jfVnomo gs alicjuis accipiat vel 
retineat iniufte res alienas quod ptinjadrapinam vel furtu;» 
et ftc cx fuo genere eft pctrn mortalc (jCotingit tn in boc cafu 
gj eft veniale ,ppter impfctoem actus . ftcut de furto dicitur in 
f ra » Furtu; . <T • iiii» CAliomodo poteft accipi auaricia incjtum 
importat inordinattt amorem diciarum » qui fi intfn crefcat gj 
preferatur caritati . vt fcif; fpter amcvrcm diciarum quis non 
vereatur facere cotra amorem dei ct .pximi eft petfri mortalc. 
SiaSt iordinatoamorisinliccfiftat vt ■ f. bomo quis fugflue 



_ 





J< 



diuicias amet non preferat earum amorem amore dino fcilj cji 
.pptcr diuicias non v elit aliguid Facere cotra deum et .pximum 
fic eft pctm venia!e.<[,Auarus fiuc cupidus ordinari non debj 
vide infra ■ ordinandus - <T » xi . 

Aptifmus.i.quo ad fubftatiam et formam|£juid efl 
baptifmus ^ E#. cft ablutio Fadta fub prefcripta forma 
verboru.vtponit Magif.er.iin.fenten.di.iii. velqfi 
^ eodemmo fcdiri Auguf.baptifmus eft tinctio in aqua 
Vite fcificata de cuius fubftatia funt tria. f. materia ele- 
menti . forma verbi. et intijtio miftri copulas Forma materie. 
vnde k ug.accedit verbu^ ad elemtii et fit facramtu . i. q . i. de 
trabe. |£l3aptilmi formabecefhegobapttjo te in noie patris 
et filii et f . f. de bap »c. i ^f Sed quidTi mutetur bcc f orma S? . 
fcdm Tbo . in iiit- di - iii . nulli licct mutare cjtum ad id quod eft 
de eentia forme et fi mutatur nicbil agitur et preter boc culpa 
incurrit. Si aitt aliquid quod ptinet ad formaj cx fola detrmia 
toe ecclie rpjitatur nicbilominus cftfacrametum» fj culpa in_ 
curritur^JVeruj ab aplis cjui baptifabat in nomine xpi no f uit 
mutata forma cjtum ad intcntoncm.quia in xpi nominetota 
Afi C,,h-y. c,.i trinitas 'f elligitur . fy folit cjtum ad vocem . nec bocipm potuif 
,'.. ._.. ^rf-; fentnifiex familiari conftlio fpusf.Ro aut mutationis Euit vt 
nom xpi amabile rcdderetur . boc etiam nunc eccla poffj . fi fpe' 
ciale preceptum a fpu f.baberet. non aute <ppna auctoritate. 
vndc modofjcdicendo non eff3 baptifmus . quidam cotrarium 
dicunt . <EXJuidTidicatur . in noie trinitatis ■ fi eft baptifmus . 
quia non exprimiitur ipe gfone -f^ folutn numerus gfonarum 
Similiter non eu baptifmus fi dicatur. in noie genitoris et gc_ 
niti et .pcedetis ab vtrogj . qa genitor non fignat gfona patris 
ficut ypofbafrj fubfiftente . fj per modum_acJus « et ideo non eft 
eadem fignatio . et eadcm ro eft de aliis(jQuauis aut non eft ea 
dem vox ta greco et in latmo tn eft eadem fignificatio.vnde in 
qualibet Iingua illa pertinent adformam que prmcipalius funt 
mftituta ad fignadu gfonas» <£Quid ii verba .pferatur corrup 
te^K.fcdm Tbo. vbifupra. aut facit ex ignoratia vel deFeflu 
Imgue tiic fi tanta eft qorruptio cp oino auferat fenfumnoeft 
baptifmus . Si vero fenfus rcmeneat erit baptifmus . vt diccndo 
patrias et filias. ficutbetur.de cofc.di.iiii.retulerut. Etboc 



precipue accidit cjj fenfus no mutatur qn fit corruptio in fme. 
fcd mutatio e x cte principii variat figmficatonem. et ideo non 
efr baptifmusftAut fioc f acit aliquis ex induftria . et fic non vi- 
dctur intedere quod ecclefia intendit. Vnde non eft baptifmus . 
([Qind fi aliquid fubtrabit { R/. . fcdtn Tbo . in . iiii . cii . ni . fi illud 
quod fubtrabitur fit de ecntia forme no 5 baptifmus • ct qui fic 
bap«3at grauitcrpeccat. vt fi fubtrahat iuocatio tritt pfena 
rii vel expreffio aftus vel exprcffio pfone bapti^ate^jScd expffio 
gfonebapti^antis non eft de forma qtum ad neceffitatc facra- 
menti.fj ex inftitutoc ecclie -et idec fi omrttatur ego ent bap 
tifmus ^3 peccat dmittens - ([ Quid fi add atur al iqmd fSf ■ fcdtn 
Tbo . vbi fupra . duo bic obferuanda funt (jprimum eft cx parte 
addentis quia fi aliquid adderes intendens lllud effe de forma qi 
volens nouum ritum adducerc coftat q non intenderet pfer- 
re formam qita vtitur ecclefia et ita nec facere quod facit eccla 
quare non efl^ baptifmus -Secu s aut effct qui ex alicj ca adderj 
vt ex deuotione quada^Jcdm eft cx gte eius quocj additur - qa 
fi efc corruptiuum forme non eft baptifmus.ficut fi dicatur ln 
nomie patris maioris et filii minoris corrupitur fides qua for- 
ma pfitetur.Si vero quod additur non eft corruptiuu forme. 
ficut fi addit et bte marie ^babilius vidctur qj cff^ baptifmus > 
d Quidfitiataliquamterruptio^.fcdm Tbo. iniiii.di.iii. 
fi fit tanta qj itercipiat intcntoem bapti^antis non erit baptif- 
mus ficut fi drcatur in noie pattis ct iterponatur loga f alba et 
poftea dicatur et filiiHSi aute fuetit parua interruptio vtputa 
verba non corrupcntia forma^ vt fi dicat in noie patris oipote 
tis . aut interruptio filencri, aut tuffc . et buiufmoi quod intf- 
toe; non difcotinuet erit baptifmus . tfQuid fi fiat trafpoftto i 
l$.fcdm Tbo» vbi fupra.fi cft talis tranfpofito qjmutet intel- 
leftilnonfitbaptifmus.ficut fi dicatur in noic patris bapt^o 
te et filii.fecus fi non mutet intellcctu- vt fi dicatur in nomine 
patris et filii ct fpus f. bapti,o te^TiTdicunt q qlitet>cuc|s mu- 
tetur ordo verborum non videtur intclleftus mutari- eterit 
baptifmus . de forma verborum qn plures fimul baptijant vel 
^|bapti3atur.videinfrabaptifmctj,.iii.(T.ix» 

I Aptifmus.ii.quo ad materia ■ Vtrii aqua gmixta poffit 
leffecouenicns matena baptifmi^R.fcdm Tbo.in. liii» 




.*/.-. 



di» iii » gmixto poteft cffe duplex > Vna que tollit fpem . ficut qn 
per alteratonem tranftt in aliam fpijm « vt per putrefaftionem 
aliqua vel digeftionem tranfit m vinu; aut etiam per additoem 
tanta alterius liquoris cj foktatur fpes acjucficut fi gum aque 
multo vino admifceatur- Alia gmixtio eft cjue non tollit fpecie 
aque ficut qri alteratur aqua fccudli aliquod accidcns et manet 
fpes-vtin aqua calefacfta-velqriadditur aliquid aque quod lllt 
non comifcetur» ficut fi aliqua folida ponatur in acjua. vel fi fit 
comifcibile ficut aliquod bfiidum ct tam gue qntitatis cp in ac| 
penitus couertitur. In acjua ergo primo gmixta non pot fieri 
baptifmus quia iam non eft aqua^Imgmixta fccudomo poteft 
fieri»vn*lein aqua maris ben potefl fieri- Similiterinlexiuio- 
et in aquis fulpbureis - ct in aliis que cx terra per quajtrafeut 
imutantur-f; tafn nonmutaturin ahamfpem»^£Vtrttbaps 
aque poffit in aliquo fuppleri^Ec-fcdrn Pe. fcdm coem legem 
non poteft in ouulis fuppleri.cum non poffint bere vfum Iibcri 
arbitrii. fj fi pro xpo occideretur pie creditur cj> faluaretur fme 
baptifmo- In adultis aute poteft fuppleri.perbaptifmu flamis 
fiuc cotritionis et per baptifmu3 fanguinis . i-martirii. Et boc 
intellige qn eft articulus neceffitatis non conteptus religionis » 
Idem Tbo - in iiii • di . iiii. <J,1 'robibitu cft ne fiat baptifmus nifi 
cti cnfmatc nouo-f. illius ani pterq in neceffitate mortis et pu 
mtur facerdos fi contra f ecerit - dc confc - di . iiii . fiquis de alio « 
Idem intelligedum elc de conf-irmatone et tatomagis cjto con- 
firmatio minoris neceffitatis eftqbaptifmus-ar-defen-exco- 
quoniam.Ii.vi» 

jj Aptifmus-iii-quo ad mifrrum» Debitus mmifter bap- 
j tifmi fcdm omnes teologos eft facerdos » fj in neceffitate 
\ qlibct poteft bapr.i5are.vir fiue mulier-ordinatus ct no 
ordinatus . fidelis et infidelis - dummo babeat intentoem bapti 
jandi et feruet f orma ecclie . vnde etia fi non credat facramtii 
baptifmi necj aliquid fptiale ibi fieri dummo in genere itendat 
Facere quod facit ecclefia baptifmus eft - fcd tn fimplex clencus 
non deb3 bapti^are pnte prefbitero - nccj; laicus pfite clerico - nc 
cpmulier pnteviro.p*obanturbecdeconfe- di»iiii»mulier-et 
c^rornanus-etxxx.q.iii-fugcibus.Ide^Tbo.ingte.q.lxvii. 
([Anbaptifmus poffit tradi a malis miftris . R£»fcdm" Pe.fic 



quia bonitas miftti non eft de neccffitatc f^ dc cogrucntia ■ vn 
dicit Auguf. g> per ebriofum boicidanVet per cpncuncp malum 
daturbaptifmus-etbaptisatis totus etFeftusfacratSti baptif- 
micofertur.Idem AI»et Tbo.inini.di.v. «ftQuid fi facerdos 
nolitbapti3arenifidatofibi alicjuoprccioi^.fecundu^ Pe.ct 
Tbo.in iiii.di.v.a tali I5 emere aqua pro baptifmo. etiam fi acj 
confecrata cft . fed non I3 pro baptifmo dare pecunia3 ncc pro fe 
<ja in tali cafu fufficit baptifmus f Iaminis « ncc pro alio quia no 
funt facienda mala vt vemant bona.adro .iii-tnincafunecef 
fitatis ille q gerit cura pueri licitc pot bapti^ate vcl ajguocucg 
aliofacercbapti^an.vtponit Tbo.fe.fe.q.c.^JVtru^malus 
mifter peccet mortalitet baptijado i ^t . fcdm Pe. et Tbo . vbi . 
s.autbapti^at cum folenitatc et vt mifter eccle cttticpeccat 
mortaliter fi peccatfr rcco/it nec peitet . aut bapti^at in articlo 
neccffitatis ficut vetula bapti^at et tunc non peccat . ^VtrfTq 
fcietcr fufdipit bapm a malo miftro pecc^ mortaliter/l^.fcdm 
Pe« et Tbo.vbifupra.fi malus mimfler fit precifus ab ecclafia 
fufcipiens fcicnter a tali pcccat nifi in articulo neceffitatis cjuo 
cafurccigepoffjctia^aquocuncf beretico. fed fme neceffitate 
ncc ab beretico nec ab excoicato nec fufpenfo recipi dj^Bi awte 
non eft precifus 5 peccat fufcipiens ab eo nifi fotte per accides 
£i bccipo foueat eifouedoeuminpeccato. (pVtru^ meliorfit 
baptifmus qui cofettur abono^Bf .fcdmTbo.iniiii.di.v.ecj-. 
lis eftabvtrocjj qtumadfuftaciafescfFeaius .f^tncupricipali 
effeftu poteft aliquid plus confetri exmeritobapti^antis. fed 
bic efFedtus accidentahs efhldee Pe. fVtrii anglfis poffit bap 
ti^are iB/: . fcdm Tbo . vdi fupra . angelus bonus ex officio qdej 
non poteft baptijare nec ecclam cofecrare. poteft tn cx fpeciah 
mandato dci . ct quia nuncj vfurparet fibi alienum officiuJ ido 
fi fciatur effe bonus angelus non cffet quis rebapti^andusnecg^ 
ecclefiacofccrada.vtdeecclefia fci micbaelis f aftum eft(jMalo 
aute angelo . i . dyabolo poteftas bapti^adi copetere non poteft 
necp cx omcio necji ex fjsali mandato.non eni3 poteft effe minif 
tcr falutis . ^3 punitonis » vnde femg prcfumendum cffet cj> non 
faceretitentione bapti^adi fj decipicndi- ende nullomo potcft. 
(JVtru in bapti^nate recjratur intento i 73£ . fcdm Tbo . in iiii . 
di.vi.fic. f^etfiqn.pfertvcrbanoaffttactualij intetiodumo 







prius itenderit et cotr aria mtentio non iteruenerit fufficit ad 
baptifmum. Et ex bis patet cp Furiofus et ebrius qn omino vfu 
ronis car ent.bapt garc non poffent .quianonpnthabereinte 
tionem-^LVtrumplures poffint vm.13 bapti^arefK.fecundu^ 
Tbo . in ini- di. iii . ct in i ii . pt e ■ q . Ixvii . poffunt dummo qlibet 
intendat totum faccre^Similiter et vnus plures fimul. dumo 
intedat baptijare oiSs « no tn deb^ Fieri fme magna neceffitate 
Et quidem du plures baptijat fi dicant nos baptt^amus no eft 
baptifmus - ^3 quirj debet dicere egotebapti^o -quado autem 
Vnus bapti^at plures dicens-ego vos bapti^o- quilib^ baptija- 
tus eft-Sed et de boc vide infra.baptifmus -iiii- <T> "i> 

^r\.ptifmus.iiii.quo adfufcipietcs.Vtru os teneat ad bap 
tifmuf^.fcdm Tbo. ini1ii-di.vi.ql3 tenetur etiafcifi 
catus in vtero fptcr tres roes • Primo qde ^Jpter acq_ 
rendu caraitcre quo anumeretur pplodei. et quafi dcputetur 
ad gcipienda facrarnta diuina - Seciido vt .ppter baptifmi gcep 
tionem paffioni xpi etia^ corgaliter coformetur.Tercio ,ppter 
bonum obedietie . quia preccptu de baptifmo omibus cft datii - 
flVtrum puer fn vtero exns poffit bapti^ari :'I^ . fcdm Tbo . in 
iiii. di. vi.non potcft quia talis deo notus cft non eccle nec fubi 
cipoteftogationimintftroru3 ecclefie.vndedicit P-ug.cp ficut 
qui non vixcrit non potcft mori» itaqui natus non Fuerit non 
poteft renafci. Non deb^ autem mater fcindi vt puer poffit naf 
ci ct baptijari.quia fcdm r\p\m. non funt facieda tnala vt ve- 
niantbona.deberettnfcmdift iamdefuncftaeffet. ff.de inof. 
tefta . 1 ■ poftca . Quado aut apget aliquod mebru et no eft plen 
natus expcdtanda cft totalis egreffio. nifi giculum mortis time 
atur |jN am aute in talt giculo egreffa gte principali . f . capite 
bapti^ari deb3 -Secus autdealiisgtibus. vtdemanuet pede. 
quis non noceat ft ille gtes afggantur aqua bapttfmali. qa diui 
na mia non eft artanda- Et fi poftea plenarie nafcatur non eft 
rebapti^andus fcdrn quofda - Sed nicbil giculi accidit ft ad cautc 
lam bapti^ etur fub b ac forma . finonesbapti^atus cgotebap 
ti^oet ce.|[ Quid fiet cum nafciturmoftrumfK-fcdrnTbo. 
in quoli- aut eft certu-n effc duas aias ronalcs > aut non.Certu 
aut eft ft fmt duo captta ct duo pectora et duo corda CBerut per 
confequens duocorda.etfic bapti^andi funt vt ducjjEt quis 



lllll III 


III Illl III III 


III llll llll II llll 


15 


16 17 


18 19 2 



prefumatur qi plures poffint fimul baptijari dicendo ego bap- 
two vos . tutius tam eft eos baptijari ligillarim. Si vero dubiti 
eft vtrum fint due anime tunc pnmo bapti^adus cft vnus pof- 
tca potcft alter bapti^ ari dubie fic fi non es baptijatus ego te 
baptijo et cc.(j.Vri-um m eo qui eft baptijandus requiratur 
mtentio ct Volutas :'I$.fcdm Pe. Sufcipientiu baptifmuj tres 
funt diflFerentic. (Jkuda cni nunq huerunt vfu^ ratois vt puuli 
et gpctuo furiofi . ct in bis non reqritur voluntas . Quida vero 
aliquando bticrunt lic; tSc non babea t . et in bis m ncccffitate 
fufficit antecedens voluntas.Ita 95 amentes ct dormietcs fi ari 
furiam vcl dormitSem habebant conttaria Voluntate non re- 
cipiunt facramtum. Si aiit buerunt .ppofitum et boc per alic] 
figna inotuit tunc m articulo necef fitaris debent bapti^ari etia 
fi funofus tuc'cotradiccret<JSi tn neceffitas tunc non fit d, ex 
peitari (ucidum interua/Iu furiofi vel vigilia dormietis . Quida 
vero bnt vfum ratonis tunc cum bapti^antur.et m bis reqrit 
contritio et deuotio ad gcipiendum rcm facramti . ct intentio 
et voluntas ad gcipiendum facramtum . Nec tii reqritur vo/fi 
tas abfoluta fufcipiendi quod ecclia confert . f^ quadog; fufficit 
voluntas coaila.et fi fit coadio fufficiens et cx toto ab extra. 
vt cum quis reclamas imergitur violcnter talis nec facramtu 
fulcipit necre facramti.Si aGt frt coaftioinduccns ficut minis 
vel Ffagellis ita q, ipfe potius eligat baptifmum fufcipc q talia 
pati lulcipit facramtum-f-, non tem facramenti . Idcm Tbo . in 
iiii. di.1111. ct vi.fimiliter et AI.S3 et becipa^bantur.xlv. di, 
dc iude,s . de bap . ct ents efFcc. ma.orrs - circa fi,(J>W" 1,1 ecT 
qui debct bapti 5 an requiratur fidcs . £?. fcdm Pe . in puuiis et 
mnaturaliterflultiset buiufmoiquiperfcnon pfitcredercn 
rcquintur fides ppria.f 3 fufficit aliena. fn aliis reqntur fides 
fpna non qdem ad fufceptoncm facrameti S uia etiam fme ea 
non recigetur carafter. fcd qtum adfufceptoem rci facramti. 
1 - gracie . Idem Tbo . m iiii . di, vi .CBaptifmus iterari non d 5 . 
1. q. i^ 5 quida . penajiut iteratis fcdffi leges cfr decapitatS . € . 
ne icm bap.l.i. Scdm canones vero tales fi poffunt omoueri 
iiue fcieter rebatixat, fmt fme ignoranter etia poftq fcucrunt 
ratumbuerunt.di.I.cofirmandu^.aliasveroquiignoranter 
tebati-atifueruntvtifantesvelcoafti abfolutepnt pmoueri 



mmmmm 



MMP 




iiJAbn 



^tX^ - 



/„ .,\r<. 



"JAi 



,.< „SU 



fecundum quofdam de iure.fcdm altos quod tutius eft de difpe 
fationc de confe. dt. iiii. cos -Ite clerici deponcndi funt iterates 
bapttfmum. ar-in di<5to c eos - et cqui bis ■ laici vcro cxcoicadi 
et pena erauiori pleftcndi vt ibi - Sed fi dubitet an aliquis bap- 
ti 5 atus fuertt.bapti 5 eturbis verbis premiffis ■ n te rebapti 5 o_. 
fedfinonesbapriiatas egotebapt150inno.pa.et fi.^et 1-lci. 
debap-c.i^COuTiiudeusvelpasanuspetitbaptifmuanttati 
bapti 5 andus fit CSt . fi oiculum fit m mora . vt quia bapti 5 adus 
timct ne alii infides fi hoc fenferint interficiant . vel aliter ipedt 
ant cu qcitius cftbapti3andus.de confe.di.iin.nc quod ablit. 
Sed fi ptculum non iminet tunc vel per ofto menfes vel alio tet 
mmo arbitrario deb 5 differti et iter catbecummos teneri . de co 
fc . di- iiii.iudei . et c fe. Et de bac dilatone iterumbes mfra . 
baptifmus . v . <T ■ ii « flTJmdTiquis B bapti 5 atus ^moueatur m 
facerdote et epm et poftea celebrat et multos ordiat tt?. icdm 
Tbo < in iiii . di- xxiiii- non bapti 5 atus nullum ordmem recipere 
poteft-ncc coficcre.nec abfoluere- nec etia 5 ordmare.tam pie 
credi poteft g> cjtum ad vltimos effeftus facramtoru fummus 
facet-dos fuppleret dcfedtum et g> nongmitterct boc ltalaterc 
cj giculum eccle imminere poffct . tfDe ftftis acctdenttbus ad 
baptifmum babes inf ra- baptifmus « Vtt • 5"« ii« 

"T^ptifmus.v.quo adtpa-Vtrum aliqucdtps determia 
itu ftt adbaptifmu^-B^.fcdmTbo.iniiii.di.vi.Inbapo 
— ^.i«uo cofiderantur.f.fufbafacramenti etqtum ad boc n 
eft aliquod tpus determinatum imo quahbj die et bora bapus 
celebr ari poteft . Aliud eft folenitas - et qtS ad boc ecclefia bab 5 
d uplextc mpus.f. fabbatum pafcbe et fabbatum pentbecoftes . 
(|Vtru 5 baps debcat pcr aliquod tpus differrifR.fcdm lbo« 
iniiii.di.iiii. magis eftlaudabilecfpuerqcitius ficnpotbap- 
ti 5 etur. primo quia intcri puer mori poffet ct danaretur. fcdo 
qa demones n bnt tantam ptatem in bapti 5 atis ficut m n bap • 
necp cjtum ad nocumta fpualia netj <|tu ad corporalia- tercio 
quia in puericia facilius bo iducitur et affucfcit m bis que fuut 
x piane religionis ct f ortius inheret fl&dultis autem ficut dicrt 
Tfeo . in iii . pte . q . IxvMii . non ft atim cum couertitur eft facrm 
tum boc coferendum . f 5 oportet differre vfcj; ad aliquod tpus ■ 
Primo qdem.neintalibus cccla decipiatur.fecudo vt anbapm 



111 mi|iii iiii|iiii mi|iii 111 

14 15 16 17 



lll|lll ll|h:: I 



defideplenius inuruatur- tcrcio pptcr reuerentia facramenti 
dumin folenitatibus precipuis.f-pafcbe et pentbecoftes boies 
ad baptifmil admitt3tur.fi tn effent plcne inftrucSti aut mortis 
giculum imineret ftatim cffcnt baptijadi» CT3e~3trFerentibus 
aute baptifmum vfcj) ad mortem vide.tnFra ■ ordinadus . (T. ii. 
*j5jp*j|£pttfmus« vi.quo ad ritituVtrun, imerfio fit de neccffi 
iisflM^ 31 ^ baptiftni ■'l? « fcdm Tbo - in iii • gte- cj > Ixvi ■ qn ecde 
^fSliiftf confuetudopatitur» vel qri neceffitas incubitf pter de_ 
fedlum aque.fiue .ppter piculum pueri de cuius morte tietur. 
velquiaetiafaccrdosnonpoffet fuftetatebapti^andos. poteft 
fineimetfionebaptifmus celebrari. et etia fufficit fitmcaput 
afggatur-Sed imergendt confuetudo laudabilior eft.Similitet 
laudabilecftcjjterimergatur. quod fignat ftdem trinitatis et 
triduum fepulturexpi.bec tam fignatio non eft defubfrantia 
facramti tn grauiter peccaret qui contra confuetudine ecclcfie 
tm femcl imergcret.fde Pc.et ANCJJmTai^uobus faccrdo- 
tibus fi alter cft macbus ct alter mutus vno .pferente vcrba et 
alio imergente£|£,fcdm Tbo- iniin.di.vi.neritbaptifmus. 
tdcm Hofti. ([Quii figmficcnt facramtalia que Rfit in bapo i 
Ef.fcdm Pe.quatuotfacramtaliafiuntantebaptifmuj. que 
figniFicant noc mo . Exfufflatio et infufflatio figmficat malig. 
m fpus expulfionem ct boni introdutoem. falis imiffio gtatia^ 
et fapiam et a pctorum putredine preferuatoem. faliue cotac- 
tus ad aures et nares fenfuu fpualium agtionem.Vndtio oleiin 
peitore et mter fcapulas Iegis dei atnore et deuota fubiertSc* . 
Tria quogj aha fiunt pofr baptifraum . f. crifmatio in verticc q 
fignatxpigratiamm mete. impofitiocereiquefignat Fideiet 
morumderitattveftis candida quefignat inocentie reftitutcS- 
ncm . <[ Vtru3 in baptifmo Vel m confirmatSe poffit Icuare vel 
tcnerequmon cft bapti^atus vel confirmatus ^.non pot.de 
confc.di.ini. rnbapti 3 ante nifiinneceffitate quiatuncctiam 
baptvjare poteft et de facro fonte leuare. vide de hoc tnfra im 
pedimtu.vi.g-.anpe» Religiof.s fi l 3 de baptifmo leuare,bide- 
K^ii^iV r ° P atr ' ms et eor " rnT ' s hes «fra catbecifmus 
1 P- ft ™ us ^" " gi um a<f e '«s efFeiftitjljfQu^fit eHTedtus 
Ubaptifmil^.fcdrn Tbo.in tiii. di.iiii.paruuli quidej in 
[fjbaptifmo mtidantur ab originali et daniur eis virtutes 



z^z 



in bitu-fed non in vfu» adultis autcrn fit remiffio oim p&oru; 

non folum originaltu fcd etia aliorum ct totius pcne. m$ ucq 

ritur alia penitetia - Cocor . Pc . et Magif. fniarum . HVtrum 

ftfto ipediat erFedtii baptifmifl^.fcdm Pc-cjui ficcus eft inhoc 

nj fimulat fe Velle confe rre vel fuf cipc baptifmu-. et non itendit 

cfeum eius impedit^feed quiTimuIat fe dtfpofitti intcrius cu 

non fit vcl quia non credit vel cum ,ppofito pcccadi acccdit aut 

contepnit facramtum non fufcipit rem facramti ideft gratia ■ 

fed caradtere fufeepit<?£trvt dicit Euguf-jKnualefcereincipit 

quando f icTtio veraci confefftone recefferitJPEt tunc baptifmus 

pcccata qdem ante comifia delet cjuo ad culpam et pcnam. fed 

comiffa poft baptifmum delet quo ad culpa et boc per accides . 

quia magis dclentur virtute penitetie. Concor» Al« et Tbo. in 

iiii . di ■ itii - ffVtrum efFectus baptifmi equalis fit in omnibus f 

K. fcdfn Pe.cjtum ad caradleris ipreffione; ct p<5torum'et pc 

natiK dimiffrone cqualis cffeitus eft.Sed cjtum ad dcprcffione 

romttis ct infufioncm gre iequalis eft - quia iequalis potcft effc 

difpofitio voluntatis . In puulis tame quia cqualis eft difpofitio 

-. t- i-ffoctcis e aualis erit ■ Concor « Al» et Tbo » in iiii ■ di - iiii » 

{/Baptifmus nontolht irreglaritate bigamie.infra.bigamia. 

9" . vi-fjbfi tollit illa bomicidii . ifra - bomicidiii - riii . <T « i • in fi. 

" [ElUnti ■ i ■ coiter ad boccjbelluj fit iuftum tria reqrunt 

'fcdm Tbo - fe . fe . q . xl([primo < f - auiloritas pririptsj^cja 

, jpriuata gfona ius fuum poteft .pfequi m iudido<|Et in- 

telligc principis fiue ecclaftici vt qn pugnatur pro ecelcfia ■ fiue 

principisfclaris.xxiii.q.i.quidculpatur.etq-ii.c.i.Etfcdm 

VUfutFtcitauftoritas inferioru dignitatum ad defenfio ne fib j^ 

ditorum qn quis alias pcr iudicem ft iuuare non potcft {pcdm 

quod reqritur in bello iufto eft iufta ca » vt fcil3 illi cotra quos 

ballum mouetur ex aliqua culpa boc meruertit ■ vn dicit kug » 

in li - queftionum . iufta balla debent differri que vlcifcutur tniu 

rias » ft gens vel ciuttas plectenda eft quc vel uidicare negxent 

quod a fuis i^pbe f afiutneft vel rcddere quod per iniuria ablatu 

eft ■ xxiii. q - it- dns(fTercio recjritur intcntio redta « qua ■ f»in- 

tenditur vel vt bouu ^Smoueatur- vcl vt malum vitetur ■ vnde 

non Ij fieri ex odio et huiufmoi h> .ppter iufticia ct caritatem. 

vt in prcdicto c-quid culpatur . et m c « militarc . Sunt alia duo 




que ponuntur a qbufdam requiri in iuflo bello. videl3 vt no fit 
perfona cui bellare non licet . vt xxiii.q . viii, clerici. fed boc eft 
rjp fpalcm rjhibitoej.vtinfra dicitur.bellQ.ii. (f.i.Ite vt fiat 
pro rerum repetitoe vel patrie defentone etJ_uiufmodi.xxiii« 
q.ii-c.i-Et boc reducitur ad iuftaj cam^J Vtru fmepricipis 
audloritate per aliquod bellutn liceat iniurcam repellerc fK.de 
iurc naturali poteft qlib3 vi'5 vi repellerc. dumtn in continenti 
et 013 moderamie iculpate tutule- i • cj tutela illa moderata et 
fme culpa fit-nec fit ad fumenda vidictam.fed ad .ppulfandum 
miuna.debomici.figmficafri.ii.circaf-i- Etdico ,ppulfanda3 
fiue a fe fiue a focio.ar.xxiii.cj.iii.non iferenda-et c vlti.Et 
fiquidem vis {iue iniuria fit in gfonam tunc pot vis repelli aricj 
fit illata.namlicitu cft oceidere incidiante et eum qui vult occi 
dere fi ahtcr non pot quis manus eius cuadere.fF.ad.lc.acrli. 
I . ini . et v- Si aift vis inferatur in rebus tunc etiam illata et in 
fercndalicitumcftrepellere» dutamem continenti ideft qcito 
fcit vim lllatam pnufq diuertat ad alium artu. dereftitu.fpo. 
olim ca m . et m diito c . fignificafti . ([Tjeneraliter ati t fciendu 
eft cj ad talia nemo tenetur imo gfeccius effj remitterc .iuxta. 
illud Matbei. v . fi quis te gcuflerit in vnam tnaxilla et ce([S3 
vtrum pcr bellu vel violentia3 liccat jppria auctoritate rem ia^ 
ablatam vel inuafam recugare '. R . fcdfh Inno . et Hofti . fi boc 
fiatincotinenticcrtel^. Siveroex \nteruallon0nl3. imod^ 
adiri iudex raptoris et eius auctoritaterecugare.Nam fi aliqs 
.ppria auitoritate violeter raget etia re fua cadit a fao iure et 
pdit ea. nifi Forte non poffs; pcr judrcem e_a cofeq vel recupare. 
vt notatur di.i-ius gcntiu. CQw-l fi abfcjj fugioris auctorita 
te cjuis danificatus accepit de rebus danificantis > nunquid pot 
retmere '. Bp. dicedum gj fi acccgit abfcp vicio . vtputa cjuia in. 
ucnit vcl alius fibi dedit ct buiufmoinon peccauit . et pot licite 
retinere vfcj; ad valorem dani. ff-de condi-indcbi.fi non forte- 
nifi forte res cjue guenit ad eum fuilfj; ei a raptore comodata. 
£.dccomodato»l.pretextu Veletia depdita.C.dcpo. fiquis. 
nam in bis cafibus non potcft retincre(Jr3ec indubitanter vcra 
funt in foro iudiciali.Sed fcdfn quofda3 etiam I5 talis peccet et 
pniam agere teneatur tn in f oro peitentiali non tenetur ad ref 
titutoem . In boc concordat . Vber . et Al » E t ad boc illud quod 



r 













dicit THo > dc illo quifurtim accipit rem fua^pud alium iiufte 
deteta«vt betur in?ra.depofitum.<r-vl. fl^VtrcTin bello liceat 
vti infidiis { l^t.fcdrn Tbo» fc . fc q. xl. [n bello iufto 1; vti ifidiis 
occultando ab boftibus ca per quc volumus eos ipugnarequia_ 
,ppofitum noftrum non temur eis acire.xxiii.q.iii«dns«Sed 
non Iic; eos fic decigf cp dicatur eis falfum vel non fentctur eis 
.pmiffum . xxiii . cj . i . noii « UQui bj iuftuj bellti fuu facit qcqd 
capit ab bofte vel eius auxiliatoribus fiue fubditis fiue aliis quo 
vfq; fit fibi fatiffacT:u3 de omi dano ct labore et ogis tam fuis q 
fuoruj. vel dofiec ipe boftis ofFevat fe ad ius et velit fatiffaccre. 
di.i.ius gentiu^.xxiii.cj-vii.fiderebus-vltrabocautemnon 
debet alicjuid tectge . mfi forte effj talis boftis g> ^ppter berefim 
vel aliud buiufmodi bona effent per ediftum publicatajpubditi 
vero bellantiu; iniufte fi in tali bello non preftent dnis cofiliutn 
auxilium vel fauorem non funt expoliandi vel in aliquo punie- 
di.pfta eifuos ttri deiit tenerc adlores.de bis cjfi.a ma.p.c» 
cjuefiuit.i.cj.iiii.c.i. Quod verum cft etia fi dns predcorum in 
ipo miufto bello vtatur rebus iporum ab eis ablatis {[Similiter 
non funt fpoliadi clcrici.religiofi. vel couerfi. gegrini. merca- 
tores - ruflici euntes et redeuntes et in agricultura exiftentes . 
et aialia cjuibus arat ct feia pottant. detrcuga.oinouamus. 
xxiiii-q.iii ■ fi cjuis romipetasflPorro tota preda cjue obueit de 
bello iufto dni efc . et ipe tenetur diuislere fubditis fcdrn ,pporti 
onem et qlitatem pfon arum . vt di.i-ius militarc.et notatur. 
xxrii ■ q . v . dicat ,^,Quid cum fubditus mouet bellti mandante 
fibi dno • vcl fequitur eu nunqd tcnctur reflituere fi qua ab bof 
tibus accepit ?S£ . fi bellum fit luftu; non tcnetur nifi iuxta dni 
fui ediitu . fi vero fit iniuftu et ipe fcit tenetur quia plus debuit 
timere deum q boiem. Si aute dubitat vtrum fit iufl-uj, vel no 
iteri'3 non tcnetur.xxiii.cj.,.quid culpatur.mfi<pxcuTatur 
cnim ^ipter obcdicntia dni fui . licet dns peccauerit fi forte ma. 
le precepit.|jfS5c]ritur vtrum ficut fubditi mouentes bellum 
excufantur in dubio vt nunc diitum efl.ita fimihter excufent" 
amici . cognati - ftipcndiarii . et buiufmoi ^Ef . non- qa non cx- 
cufat eos obcdientia ne^! in dubio dcbet fe comittcre difcrimini 
vtimient aliqueminpveiudiciumalterius.xiiii.cj .v. deniqj. 
fJQuid fi fubditus b; guerram cotra dominu et ecouerfo :'!?■ 



fecundii Vber.cft vaffallus comitis habet aliquid cotra comite 
requircda efb primo auctoritas tegis - Si aute comcs bet alicjd 
contra regcm et rex bumiliter recjuifitus pcr gtes nollet illi ius 
exbibere credo cj fi ius fuum defendat armis cum moderamine 
nOnpeccat. fpugnare vero rcgem non poterit .ppria auclori- 
tate fed denunciare babj pape cjui poterit.excoicare et crefcete 
contumacia dare aucTroritate mouecii contra efi arma. vcl con- 
cjueratur coram igatore fi rex ille fubfit ci et illms auctoritate 
fi opcrtucnt mouebit bellum - Quando aute rex babet caufam 
contra igatorcm vel imgator contra rege^ qui iion fubcft llli . 
non erit alius cora, cjuo c\rimonia ^iponatur nifi papa • vt nuc 
diftum eft.tn paffus miuriam peccaret mouendo belUrj fi alter 
ofpetret fatitfadtoem. Cum aut comes bet cotra fubditu fuu ■ 
no.^p hoc &t, fibi ius diccre . fcd ve[ audtoritatc ludicis fupioris 
gladium fumat vel ad dyocefanii vafa/li recurrat cjui fi vafallus 
obedirerecufauerit excoicabiturronepeccati.de iudi- nouit< 
et fi per anu gftitcrit tunc dyocefanus ipm et res cius capiedas 
exFon^ . a r ■ xi ■ q . ni ■ rurfus • et c.qfqs • et de be. excoieamus . 
([ DedSnis et de vauatonibus que fiutin bellis quis et cuitc- 
neatur.dicendum fcdm Vber.cp qui babet iuftum bcllum non 
tcnctur dc ilUs danis que ipfe vcl fui bona fide pugnado intule- 
runt . aut a quibus comode abttmere non potucrunt ([Si aute 
craffandi afo et maliciofc mtuUffet cum alias fibi poffj cofulere 
tencbitur et copenfabuntur \Ua dana cum dannis propter que 
bcllum motum efc fca difcoputatone bincinde. Suis vero fub- 
ditis lfte qui iufte bcllat non tenetur dc ianis que paffi funt ab 
aducrfarns . quia talcs fubditi fe ct fua tenentur cxponere pro 
dno. Et dico cf dns non tetur nifi forte ipe fuerit in culpa neg 
ligetcr eos dcfcndedo talis etia luftc bellans tcnetur omibus illis 
quos vocauit de danis fi qua rcccguiit nifi illi venerit ex debito 
vel ca buanitatisveI_cofanguieitatis.xxiii-q.iii. n liiferenda. 
et aliis.cfe. ^JTJuTvero babet iiuftum bellum tenetur pnrao 
aduerfariis de omibus danis lllatis . tenctur etiam fuis propriis 
bomibus de danis que reci-gunt ab aducrfano qui iudc rapug- 
nabat fi ipi proprn bomies iuuabant eu uona f idc . aut fi fuertit 
inducli eius cofilio ■ timore. vel coactonc.et dc fe non erat fac- 
turi . Secus fi mala hde muerunt eum . in quo cafu nullam biit 



I l 

I r 



contraeuartoemflNaminreturpi nullacotrab.t obl.gat.o. 
mn..ma n da-ff..Uudquo S .etff.rnada^Lremuncra_d..g-.re. 

turpis . et 1 . f. mandauero . <T . qui ede ^f Sed nunqd dn. qui bel 
laucrunt pHt componere adiuicem fug dana que eoru; lubditi 
paff. fueruntfR.fcdiri Vber<E7copof.tio Eiat deconfenfu da- 
n.f-.catorumftadumeftiUi. al.as ille quidem qu. .n.uftemou.t 
bellum non poteft per fuam copof.tonem preiudicate botmbus 
fuis quin ipe tcneatur cis de ^)pno fat.ff acere . n.fi ipf. m culpa 
fuennt piter cum eo. Vt in precedenti $ . di<5tii eft (JQui autctn 
babuitiu[tumbeUunond 5 coponerecum aduerfano inpreiu 
diciumbominumfuoru 5 f 5 debet £curare g eis ab adueriar.o 
danna rcddatur . alias f. coponeret ita cj aduerfarius nor. iat.U 
f aceret fubditis ipfe cis tenctur . Hoc tamen intellige de dannis 
inccdioru-rap.narum.et bu.ufm5i<IN55 deexfpenf.s tejgSSl)- 
fueuerunt dH. aurtor.tare fua coponere vel pertranf.re|Duod 
ctiam dc ppriis dittis danms pot concedi . fi dn. ex probabili ca 
vidermt ea cffe remittenda potius q carere pacs comodo et m 
currcre bcllorum gicula J Et cum in boc cafu pr.nceps vt.hter 
gerat negocium fubditorum fuoru lpi fubditi tenentur ratutn 
babere-Si tn ab imcio cotradicant ne ftat copcfit.o n.f. rcfufis 
fibi danis non poteft dns ipfa danna qtare - fed bn poteft def.fte 
re a bellando . quia ficut apud eum cft auctorit as moued. bellu 
ita et defiftend. . Concor . VI. ct Hofti. 4lVtru liceat facere no 
uacaura^ Bf-fcdm Inno.nonl.cetbocfacerecumm.ur.avcl 
emulatScalterius.nccctiamincafteUare vetcraque noiipba 
turbabitata.C.deedifi.pu-l.iii.Etadbocpotagereepusvt 
deftruantur vel in priftinatn formajreducantur- ar-dciudi» 
cofuluit^Et non folum epus f 5 etiam quilib 5 qui lbi beret red 
ditus -na iufte pro vitada diminutoe fui Jiatrimonii qfgs agit- 
ar ■ dc reft. - fpo - pifanis - Idem Hofti . (jVtrum liccat bcllare 111 
feft.sfr^.fcdrnTbo.fe.fe.q.xl. obfcruatio feftoru non ipedit 
ea que ordmatur ad boium falutem et.a corporalem . vnde dtis 
arguitiudeos dices.Io.vii.micbiidignami^qatotu boie 5 faluu 
feciinfabbato.Indeeftctiajquiamedicipntlicite medicarein 
diefefto.multoaute 5 'magis coferuanda eft falus reipubliceq 
vmus bomis . boc aute f it per bcllum ■ et ideo licitu 5 eft bcllare 
m feftis diebus fi neceffitas boc cxpofcat - nam .ppter Ecftum m 



reccfritate eeffa» eft deum tentate. f 5 neceffitate ceffante non 
heet.quiatunc debcnthoits vacatefpualibus.Concor.Ray. 
Defacjetibus et Vedetibus atma- vide ifra . negociato ■ <T . fi. 
»H?»Ellum.ii.quoad clcticos. clcricisbellarenofe.xxiii. 
iq.vin.per totum.et bocfcdfB Tho.fe.fe.q.xf.duplici 
Htationc Ptima eft gencralis quia exercitia bellorii inge 
j tudines bnt ct multum fpediunt a conteplationc diumorum et 
laude dina ct oratoe pro pplis que ad officiuj ptinet dericoru. 
Secunda fpa!is_quia clerici ordmantur ad altatis mimfteriut in 
quofub facramtorepKtatutpafftoxpi. i.adcotm.xi.quotiff 
cuncj manducabitis pane3 bunc et calicem bibetis tnottcm dni 
annuciabitis donec vehiat . Et ldeo non copetit eis occidere vel 
effundcre [anguine .f 5 magis effe gatos ad effufionem proprii 
ianguimspro xpo. vt imifemut opc quocf gerunt minifterio. 
Sed ncc pnt arma portarc abfcjj m[ia caufa . puta fi trafeat pcr 
loca giculofa ad tcrrorcj Iatronum . I5 non dekeant percutere. 
ar. xxiii.q.Hi.maximianus . et riotatur dc vi. et bone.clefico. 
clcrici.nifi fortevim v-ircpelledo.vt .s.bellu.i-C.ii-et infra. 
KoOTcidium.i.(r.vi.vii.ctviii^QuidficIeticusiuitcu3bn- 
tibus tuftum bcllicj ct confccutus eft aliquid ■ nunquid tcnetur 
t etbtucte iBf.. fcdm Vbet . fi datum tuit ab Cis qbus licuit lllud 
rape ipe poteft retinere.fi aut ipfe rapuit tetut ad rcfcitut6em 
damficato quidem fi fcit . alioqn paugibus.namficut dns eius 
non potuit dare ei auftontate beUanduta nccp tapiendi.poffct 
tn t cm tcnct e de confcnfu dfii aui mfte pugnauit fi confcnfer it 
dum gucrra durat . qu, a pmde eft ac fi dfls rej illam ei dedtfTet . 
|| Vtrum qui bellis iterfunt poffine fiericIeticiYi^.fcdm Ray.' 
fi quis interfit bello Iicito ncc iterficit. necmutilat.nec caufas 
mortis patrat . f, alias f,t ydoneus potcft ^moucri nec indiget 
difpefationc Si vcro iri bello illicito et ibi boies fint occifi etiam 
ii non per illum ei iputabitur jopter culpam precedente « et ita 
^moucrinonpotrit.xv.q.i.c.vl.declcri.gcuf.pntiuvctde 
bomic,.c.cotmcbatur.(| Licitum efl prclatis ccclafticis ob de 
tenfione retum cccle vel f,dci inuocate contra violetos bracbiu 
iclare et bortari tales non quidem vt occidat mutilet vel vulne 
rent . boc eni cffct direfte ad bomicidm ^uocare. fcd vt ecclam 
hdemvelpatriamliberetet terram ab inf idchbus occupatam 



quafipcrtotum. 

i , .iii.ingtum ecclefias iuoluit. Qu,d dejllis qui m 

ufto incedunt ecclas an tencantVE? . fcdm Vber. 



<: \ 




reducant ad xpm. et fug boc ecclia Facit retnfffiones magna . . 

Et Ucet binc mde aliqufocadantur non eft prelato .putandu . 

tao peccaret n,f, cotta tales fe oponctet . tfutc]. v - de occide 

te.Iehomiei.poftulaIH.ct ctua nM.xxm.q.m.mawanus. 

c q. vm.igt .et c fcire.et coi . et c.bortatu.et c vt pr.de. 

^o.etiam fe-fcq-xl. d,c,t q, ad derJHS. bn gt.nent d.fponere 
ettdu teadbeulndu,uftabella(ptf.c,nondcbcatexetccre 

belamanu ppria.tnpntintercffe.vt,uftepugnant,bus fpua 
„ ;fX"nfantf«, S exbort flS gn.bus et abfoLut,on,bus et alus 
fubuetiombus fpuahbus-CS, perfona ccdaft.ca v.oletet tttat 
domu a\.cuius ct non vult ex,te fme vioUtia . v,de mfta . exco - 
catio..i,.g-.iii.(EtTe,ftam a tet,av,de m uVtairfta.,ttcsula 

ritasji- gt i,- quaf, pcr totum. 

^IiIKtI^ bello iufto 1 

Jlfflf, nonfint incaftctlate et incedaturex ,ppof,to,nceden- 
^tcTtentur ad cmcndamtfSi^o f,nt mcaftcllate aut fi non cx 
ppofao mcedantur fed cafu.f-dum ,11, iufte bel antes preftant 
olamreiliciteincedendomacbinas hoftium et buiufmod, non 
tenentut.Idcm Vlti- GQuti de rebus que raptutut de ecclus 
aut quc funt de bonis ecdatum. fiue dericoru-, exntium m ter 
rain,usconttaquembeUuma S itut^.fcdmVbet.ra P torcs 
hotum tencntut ad reft,tutocm.n,f, auftontate pre lat, eccle- 
fiaft lci hoc f ,etet . Idem V\ - ve\ mh effent vuftuata et buiufmo, 
Vt in fequ5t,-|g-. 0S5tfi qu. iminent.bui , bofcbus cofugu, 
adccclils cttbi capiunturfEt.fcdm Vber .f,talcscofug,entcs 
icaftetlauetu.it eccliam aut indc ipugnauetunt luftos boltes n 
debet eaudere imumtate ecdiequam ipiv.olauerunt lndc pug 
nando-Similiter f, reponant ,bi victaalia de qmbus fuftentant 
inipugnationehoft,um.qu,af,tap,aturaiuftepugnat,busn 

peccant et non tenentur ad reftitutoem . Idem VI. ad boe f ae,t 
^infra.emunitascofugientiu.^-fi' _ '< - . 4 

^ilEnediftio.bndiitiones fimplices pnt darc facerdotes etia 
1 prefente epo . di - xcv . ecce . fij non folenne . vt ,n prcmtt- 
gpwKendo fit nom ctm bendidtum et ce . vel humiliate vos ad 
' bendiftionem et ce - xxvi. q- v, - mift tate . vide de hoc ;««"«* 
cetdos . 0" . ,ii - 4p5e aqua bcnediita vide fupra . aqua bcnditta ■ 



.^^nbndicendc fmt fcde nuptie.vide infra.nuptie. <J\ii« 
||j|2^neficium>i.coiterinfraquod tpus conferri debet bti- 
JE|gf ,clum vacans -5? > ecclaftica bnficia feu mifreria vcl ec, 
j^SljljjcIefie fcu quelj officia ron dcbet vacare vltra fex mefes .. 
aHoquih fi collatio ptineat ad epm deuoluitur ad capitulus. et 
cconuerfo|P5t fi fuerit negliges per alios Cex mefes deuoluitur 
ad metropolitanii. et pcfrea ad papam.de cocef. prebe.nulla. 
Et mteUigas folum pro llla vice. de fupple . neg.pre» ficut no- 
bis(JEt fi quis prediftorum elapfo tepote cofcrat non valet . de 
fupplen. neg . prela > c . fi . ct incipit currere t pus predictu non a 
tpre vacatioms - h iatejipte fcie feu notitie . de concef . pteben . 
qma diuetntatemtiEtde dictis fex mcnfibus fubtt abitur tepus 
fufp efioms et gcgrinatonis . ct reqritur gi per fuam culpa vcl 
negligctiaj diftulerit . Sccus fi per /potetiam turis vcl fadti etia 
ex culpa cotmgcnte mfi fuiff 5 negligens in_petedo abfolutocm 
vt notatur ih didto c. quia diuerfitate<fEt fi talia effent officia 
feu admimltratoes quorti collatio ad regulares gtineret et ipfi 
effent negligetes dyoccfani fupplere debet non obftantc g, ipfi 
regulares fmt exepti.vt de fupplen.neg.prela.quiareglares. 
in clem.Porto fi fuerit ecclefia catbedralis vcl ctiam regulans 
bebunt clcftotes tres menfes folum infra quos fi mfto ipcdifn, 
to ceffante n f uerit elefto celebrata » eligedi poteftas ad £ximu 
fugiorem deuoluitur - de eleo nc pto dftcitu((RtinteUlg« cu 3 
alns conditoibus nunc fuptadidtis . _{[Q.ui bft beneficium cum 
cura fi rccipia t fcdm cum cura ipo iure vacat primu » de prebe « 
de tnulta . et de elec » dudum eccla rotbofn » vntfe ex tunc cif t a- 
lis n fit prclatus in pnrna non pot fubditos in illa abfoluere ncc 
aliquid tale facere([Et fmaifi modo vacant etia prebende cano- 
nicorum et corum dignitatesjfNam I3 non babeat cura alioru 
rcapicndo feciidam vacat_prima . vt in didlo c . de multa . et de 
concef. prcbcn » littetas . £ t tunc itelligitur quis rccepiffe fcdfn 
et vacarc primum qn babuit eius pacifica poffeffionem . vel per 
cu ftetitquommus babuit.de preben.li.vi(|Quocffi fortepcr 
papa fructus iftius fcdi effent ad tpus conccffi altcti non vacat 
primum cjdiu illc aliter pcipit iflos-dc prebcn . fi tibi a nobis . Ii . 
vi|]ttdcbacetiammatenavideinfra.(r.iiii.Etcodemmodo 
vacat fiuepditbnficiumpnmufiquis violcntcc occupat fcdfn 






Ifl 



vel fe fcienter inttudat in eo.de prcben. eti qui . li ■ vi > Et tales 
violetes feu iniqui occupatores ipo Fadto fi aliquod ius babcat 
in bnFicio quod occupauetunt gdunt tllud et vacat.vt in difto 
c. eum qui. Porro ille qui babet coFerre didta bnFicia vacantia 
debet illa coferre infra fex menfes alias potefras conf erendi de. 
uoluitur ad alium . vt in primo > <T • didtum eft » nifi coferat ifra 
dicTrum tpus videl; cp ipfe tenetur affignare inutilitatem ipius 
vacantis ecclfe de fuis .puent lbus non de lllis ecclie fue tantu; 
qtum a tpre vacatonis ipius gceptti fuerit a quocug; detinete | 
ipfum . Et fi ^prium non babct puniatur alia pena ad arbitriu 
iudicis.xvi.q.vi.iUud.xiiii.q.vi.fires.velrepetentabeoqui 
gcepit quia ipe tancj iu afor omnes f r uftus tenetut reftituere« 
£ . dc rci vedi- certu . fl Quicj cafus funt in qbus pot qs abfcj 
difpenfatone duas velpures ecclias vel prebedas bere. Primus 
eu qn ecclie funt lta tenues g> neutra fufficer; ad fuftetatoe; , 
x-q.iii.vnio.de reli.do.quiamonaftcriu.Secundus eftfi vna 
pendet ex altcra . de eta . et quali . eam te . Tcrtius eft .ppter ra 
ritatem clericorum . xxi . q - i ■ clericus . in fi » Quartus fi ecclia 
annexa eft dignitati vel prebcnde. in quo cafu cum ipfe teatur 
in maiori ecclia gfonaliter deferuire.tenetur in ipa parrocbiali 
bereydoneum et gpetuu vicarium qui congruente3 babeat de. 
.puentibus ipius ecclie portoncm- de pteben • extirpandc(f Qui 
tus eft fi hab; vnam intitulat a et aliamcomcndatam ,xxi-q> 
i- qui plures » fed talis comenda dc ecclia grocbiali non pot fiert 
nifi ei qui attigerit xxv . annum . et qui fit facerdos . et tali etia' 
non poteft comitti mfi vna et pro euidenti vtilitate vel neceffi- 
tajLe- Et non durat nifi per fex mcnfes.de clecncmo.li. vi. 
Ij.Quicuncp rccipit dignitate vel gfonatum feu etia officits vel 
bnficium cui aiatum cura fit annexa fi ate obtinebat fimile cu 
fit priuatus primo poftq babuit poffeffionem de fcdo vel per eu 
ftctit quominus baberet tetur abfcp mora dimittere in manus 
ordinarii in cuius epatu boc Fuerit. Mioquin ofnes tales etiam 
fcdo funt ipfo lure priuati » ct non folii ad facros ordines » f; ctia 
ad quodcuncj; aliud bnficium fiunt inbihlies . et oia taiia vaca- 
tura bfificia fedi aplice referuanturyEt fi alius difponat de eis 
non vah » boc [o ■ papa xxii.jn extrauaganti» que incipit.exe- 
crabilis . «Quado n ,pdeft difpefatio fug pluralitate bnficioru ■ 



Bf. ■ non .pdeft quando impctrans fubticuit aliquod quodcunc» 
mod.cum bnficium. Quando etiai| cocedttur v tqtns duo bnfi 
cia curam aiarum habetia poffit fimul baberc^Jlntellizitur de" 
duobus primis bnficiis poft coceffioncm. Ite fi mandatur alicui 
$ uideri de bfificio non obftante g, habeat aliud per boc non eft 
difpenfatum g. babeat abo fimul.de preberi.non poteft.li. vi. 
Item fi papa motu .pprio alicui bSficum aliud obtineti coferat 
ahudnonbabitamentonede prrori-non.ppterboc ival.dacft 
gratia dummd in Iittera exprimatur 9 motu fprio papa coce 
dit. Secusfiad pctitoem altcrms gratia Eacit.de prebe.fi mo- 
tu.li.viX(. bnficiu non vacas nulli ^mittipot necm gen-rali 
vt £tmttendo cum potuerit t puiderc vcl cum f acultas fe obtu- 
lerit aut lub quauis forma verboruv alias ptr.iffiones pred.fte 
nccvalent nec ob/.gant. de conccf . prebcn . deteftanda - li-vi. 
ftXiuibus c/encis icbcatpcr ordmatore dc neceffanis ct dc be 
ne&ciopuiden/E.romana ccclano c6fueuit cogerc ordmato 
rem ad purfendj_nifi conft.tut.s m facris - de preben . epus . et 
c cum fcdm|[Et nota bic g, fi aliquis epus cdmittit extraneo 
epo vt vice eius m fua dyocefi teneat ordmes ct ipfe pmoucrit 
ad facros ordines aliqm non hntem titulum. ipe qui ordinau.t 
tetur ei neceffana jmidere donec 1II1 per illum vel ahum dc bn. 
hcioiitpuifuj.Secusfieicomifit ordmare certas pfonas iter 
quas ,uit aliquis finetitulo. na in boc cafu eps tcnetur tal.tcr 
ordmato pmdere etiam quado committit alicu, vt poffit a quo 
Volueritepo pmouer, ad facros ordines . becomiadepreben. 
iie^us.Ii.vi. ^Vtruordmatus adtituIupatrimon.irui P off,t 
ilIudvedereveldonare^K.fcdrn Ber.de preben.tu.s.h V,n. 
dixent np non . tamen fcdm Tan . verius crcdo q, fic. nam et bn 
fico ecclaftico renuncare pot £ Capitulum fede vacantc non 
potettcoferreilla bnfic.aqucad col/atocmep, ptment.fcdbH 
poteft admitterepntatos a patronis et eos iftituerc m beHficns 
in qu.busj uerut pntati [5 ad epm f, v.ueret ptinuiffet . de ift„ 
et f, caplm . ,. V, . Poteft et.a cap.tulum epo defunrto vel a bn- 
ficiorum collatonc fufpcnfo conferre prebendas que ad epm et 
caplm coiter ptmeMietiarn f, epus intereffe beat ,n collatione 
ta 1 tan^prelatusptidem poteft epus f. caplffi f,t fufpenfum 
vel fmgulanter oms excoicat, . S 3 f. gtmerct ad e£>m c5 cofilio 






capituli vel affenfu defunctocpo Vel fufpenfo non pot capitulu 
fc mtromittere nifi epus fufpefus fucnt in mora de peteda rela 
xatione fufpcnfionis » vbi aut de fpeciali cofuetudine bnficioru} 
collatio ad alicjucm cum cofilio epi gtinet fublato epo de medio 
ctt cofiliu neqat pcti no erit collato differeda» Silitcr etia fi eps 
egcrit m remotis ita^gs non poffit_ip_ius_prefentia in breui beri» 
ne fe. vacan.fi ad epm.Ii- vi.<]7BemTcia et oms dignitates vel 
patronatus vacatia in curia romana n pnt conferri nifi per pa 
pam-Similiter et bnficia curalium feu accedctium et redeiitiii 
dc curia fi dccedant in locis vicinis curic ad duas dietas lcgales 
omnia bec ad papam tm ptment.nifi a; poft menfc, poffunt ea 
conferre illi ad quos otinet pcr feipfos trfi vel ipfi agentibus in 
rcmotis pcr fuos vicarios gencrales qbus lllud fit comiffum in 
eoru dyocefi exndo. Vel nifi effcnt procbiales ccclie ct vacaffent 
fede apoflrolica vacantc aut etiam fi vacauerunt antc et papa 
priufq coferret defunctxis cffet- f bantur bec omia de Meben»_ 
licet-li.vi.etcfcatutu.etc, piiti.et cfi apoflolica» (fSiper 
epm coferaturbnficium alicui abfcnti licct non fiat fuu donec 
cofentiat.tam epus interim non poterit conferre alteri donec 
lllc recufet nec valeret collatio. Secus fi cps notificata ipfa col- 
latione affignet alique terminu j copctentem confenticdi et ille 
non cofenfcrit infra terminum. poteft etia^ confentire qncficjj 
dummopriufqbnficiumipfumaltericoFeratur. dcpreben .fi 
tibi.li.vi.^TSipiuo clencus cuimadabat" ^puideridebhficio 
ecclafhco iuxta cius merita quia nullum bebat. poftea affecu- 
tus eft nontcnetur ei aplius cpus jJuidere.de preben . fi paug. 
li» vi« (} Bnficiati tcnentur ad boras canonicas . et qualiter vi- 
de mfra « borc([ De bnficiis patru non bndis a filns . vide infra 
illegittimus »<T»iiii« tlDe refignatanebnficii cui et qliter fiat 
videinfra»renuciatio-pertotum»((j7Degmutationebnficio- 
rum vide infra. gmutatio » Ad materiam bnficioru fatis gtinj 
inFra.eccIefia.ii.etinfra.prebenda. 

ineficium.ii.cjuo ad fruftus bnficiorum. fruftus tpre 

acationis debent expendiin vtilitate eccliarum vel fu- 

uris fucceffonBus fideliter referuari» alia m catbedrali- 

ecclcfiis et in regularibus et in collegiatis fi fiat contra per 

capitula couentus collegia vel fingulares gfonas ipfius ecclefie 




ftmtiufpehf. ab officio et bnficio non obftatibus priu,le K iis vel 
conTuetudinibm.de elcc.qu,a fepe.lt. v,. Item hm.I.s ph,b,t,o 
fit generabter dcomibus ecclefirs ne earum bona occupetar a 
prelatis quibus fubfunt feu ad quorum cuftodia ptmcnt mfi de 
fpal. pnuilegio vel conTuetud.ne prcTcripta. vel al.a ratonab.r, 
caufa. Al.as epifcop. et fup.ores fcnt fufpif, ab ingreffu ccclie. 
et aln ab officis ctbnficiis donec TatiTfeccrit.de of . ordmariis . 
Prefent, , !i . vi. ([.Indulget.e dc gcipiendis Frurtibus bnficiorux 
m abfentia conceffe gfoms non ecclafticis vel d.gnitat.bus funt 
carfeet,rnte.derercr,p.c.Fi.li.v,.(f"feaus,apcept.planu 
eftcjalienaripoffunt.v.defupra.alienatio ^.iX etfructus 
qui debent gcipi pnt locari etiam fi fint decme et al.a . de loca- 
et conduc. vefbra . S 3 bec locat.o non extend.tur vltra tps v.te 
locantis.auia rfencus ,n benficio vfufrucftuar.o copatur.xv,. 

^ft'; ' ," ■?** ^ Viie ^ locat5 ' * ■ f-<fCanon,ci et alri 
bnficat, clenci qu, d,u,n,s non mterffunt non pnt accigc quo 
tid.anas d.ftr.butoes . nec vaiet confuetudo cotrar.a.alias non 
Facuteas fuas.ettenturad reft,tut6em n,f, excuTet eos ifir 
m,tasvel,ufta etrdnab,I,scorgaIisneccff,tas aut eu.des ccd5 
vtilitas.decle.nonrcfi.c.i.li.v,. Admateria.ftam pntptine 

^IAtSJS ^"""^a-d^s.i.iT.ft.etclericus.riri.pertotu. 

|^^nef,c,um.i,i.rc 3q n,rauftetetur(fauu7onriteconfe. 

WuSTfi ^ 3Ut d, S mtat5 ^ aitRay-cii non itret 

^lZJST ,, rk fr f U ; Et latro • nec h5t v ' am &'«*'* mf ' re. 
fignando . vel f, ert d,r p5fabl(e petat d , rpmfato - f m afa e _ 

,<T, rfT^ CarUa Sf t P S,a '"deco-m,ffo.S,m,Iefu P ra.bnfic,a 
J y 8 [ ° at,<3 "' s ma,e P ofMct cccI ' am w ' d,gn,tatem 
vtrumfubd,t,tenea-t«rei bed,re.veldeb,toresref P odere'K 
d.cendu 3, 1 5 ,n foro ,ud,c,al, multiplex effet rnfio . tam . ,n foro 
cofae f, qu,s fcat g, poffeffor ecclie vrf d,gn,tat,s nori f. Verus 
prelatus certe non tftur e, obedire . nec Toluere quod ecclie Vel 
.Sn,tat,debet.necToluendpI,beratur.ar.de,uLre.e™ 

^^'^""^^«^f^^Afduiti^o. 
rantes . d,ccndum <j non ex quo non eft prelatus . de pen.te . et 

noTLr^ P rr , " V '" plaCU ' t - tfi,ncafu ' fto ' ll >n°»P'ret 
nonqma .ftepoflet.f; ^pter ,uftam cam,gnorant,c.S 3 tame 
Tang«,s eorum regretur ab b,s qui gerebant Te vt prefatos" 







ipfos in^tum in fe erat gdiderunt.ar.de of . or. frrefragabili. 
dehoc lnfra-confeffio.rii-T.ft. 

Ilgamia.multis modis cotrabitur bigamia. primus qui 
inter alios ,ppric eft cum quis fucceffiue et diuerfis tpri- 
Ibus bab; duas vxores . et vtramq? cognofcit . xxxi. q. i. 
.Secuduseftqn"diuerfis tpibus babet plurcs vnadeiure 
• aiceram de f acto - et vtramgj cognofcit . e . ti - a nobis . hic em 
reputatur bigamus non .ppter facarmti defeftum. fed propter 
intetonis affcdtum cumoge fubfccuto.vtibidedicit .leraus 
qn babct plures eodem tpc vnam de iure et altera ; de Facto . ct 
cognofcitvtraos .e.ti.cnug.vclcorruptadefcp. xxxi.q.i. 
quo.dcdmor. gaudemus.e- ti.anobisCQuartuscmcontra 
bit cum uidua ab altero marito cogmta . xxxii. di . fenatim - et 
xxxiiidi.maritum. Secus autf fi reliera fu.ffj virgo.xxx.in.. 
di.cfi<JQu.ntus qHcotrabitcumcorrupta ab alio quocuncjj 
fiuc contrabat fcienter fiue ignorater et ea cognofcit i xxxiih . 
di - curandu 5 . et c precipimus . Sextus quado vxorem jp pria} 
coznofcit fcieter vel ignorater poftq cogita eft ab alio . xxxim - 
di.fi cuius . et c fe. Septimus qn aliquis m ordine facro coftttu 
tus vel poft faiftam .pfeffionem in religione de fcocontrabit cu 
corrupta . e . ti. a nobis . xxvii. q . i. quotquot . |[Qui vir gmcj 
deflor auit et poftea ipam in vxorem duxit nunqd pot .pmoue 
ri^K.fic quia non diuurt carne^ fua in duas negj illa m duos. 
c . ti '. debitu* .lf Quid fi maritus accuf at vxore de auulterio ef 
pendentc accuTatone vir ad preceptum ecclef.e reddit deb.tum 
vxori^.fcdm Ray. Tbo.etHofti.irregularis fme bigamus 
cenfetur.nam irregulantas fepe contrabitur folo fco-UXiuid 
fi credit contrabere cum virgine et inuenit corrupta '. Vf. . non 
poteft pmoueri 013 fit maritus corruptcxxxii. q. v.illcxv. 
q - i . 0" . fi ■ ifQutd ft quis babuit vna vxore nec cognouit ea et 
poftca duxit aliam virgincm et cognofctt.vel ecouerfo.pnma 
cognofctt ■ fcdam non fBf. . non repellitur a pmotone . c ti . de- 
bitum . JTQuid^ceoqui babuit vnam vxore antebaptilmu 
ttaltam poft baptifmum vel vtramgjante baptifmum^t?. 
irregularis eft . di]. xxxini;. fi quis viduam . et di . xxxv ■ pcr to- 
tum . Simtliter et qui ante baptifmu, dtmifit vxorem propter 
fornicatoem ec poft baptifmu eam accipit. nam pcr bapttfmuj 



WKM 



ii iiiii|in iii 



non tollitur hec irregularitas . vt dare pat 3 per Tho . m rai, di. 
xxvn.l 5 lrregularitas homicidii tollatur. vt mfra.homicidiu. 
nii.f.i.mri. (|Quarebigamusnonp<3tpromoueri''Rt, tres 
funt caufe. Vna ,ppter defectum facramti.f. vnitatis ipius c 5 
fifit vnus vhiusexqucdiuifitcarne fuainduas.xxvi.di.acu 
tius . et e. ti-debitum. et bec efl prima et rftdis ca . de boc ifra . 
nunc dicemus . Secjmdaca eft .pptcr dignitate ordinu 5 . xxvi, 
di.vna.etcv[.(7TercTa < ppterfignu3ic6tinentie.di.lxxxii. 
fpofu1fi1.ver.f5Fortaffe.vnde Am.quomo erit hortator vi 
duitatis qui ipa coniugia fteqntauit i <[Ad itelleiftu aut prime 
caule nota . g, m matnmonio attenditur duplex facramentum 
.ppter duplice^ comnftione que eft in ipo.Prima cfl coiunrtio 
aiorum^ecunda corporufiTcrtia figmficat coumctione 5 xpi 
et ecclie que fuit quafi matrimoniu miciatum qdcm a priachis 
et .ppbetis ratu m tpc gre ,{ . m natiuitate xpi. et cofummatii 
111 cruce. vel ratu 3 m cruce et cofummabitur in gloria. Prima 
coniunctio fignificat coiunctionem aie ad deum . Ttem fecunda 
comunctio fignificat etiam vnionem diuinitatis etbuanitatis 
fa<ftammvtcro Virginis.xxvi.di. acutius. etdeconfe-di.il. 
m xpo pater. et e.ti.dcbitum-Cu 5 crgo tam c6tunctio xpi et 
ecclefie q vmo dinitatis et huamtatis non fit nifi vnica i merito 
iignificatur in conranictone primimatnmonii. fedcumquis 
tranfit ad fcdm recedit ab vmtate . et fic non potefl fignificare 
diftam vmca cowncftionem. et hanc tonem tangit Aug-ufm, 
dicfto c. acutius- in ft. UWrum liceat difpffarc cum bigamis l 

^.gu>sd.uerf,diuerf,modererpondeJU£uaumvideturquod 
tenet I bo . m ii,i. di . xx v„ . dtcens fiojpgalnis non eft adiBcta 
irregutantas de mre natural, . f 5 dc iure pofitiuo . nec iteru, efl 
deeentia I.bus ordinis 3, aliquis non fitbigamus.quod pat, ex 
hoc cj f. aliquis bigamus ad ordmes accedat caracftere, recipit . 
et ideo papa pot difpenfare m tal, irre g uIar,tate«jQu5d autem 
contraobicpoffetperdecretale. e.ti.nug.foluit Tho.dices» 

illis qui de fa<fto cu plunbus cotraxeritt ficut fi de iure cotraxif 
fent no 9 rubtrahatur poteftas dupHandi<g3Sl et.a obicitur 
fn% °f' ma f '" il{ P™h" e "<"> k ■ foluit dicfs 9 hoc veru • 
eitcj.^adeaquefuntdeiurenatutali. etqtttadcaquefuut 




de neceffitate facramtoru et fidei- Sed in aliis que funt de iEH- 
tutone aplorum-cum ecclefia babeat nunc eande poteftatem 
ftatuendi et deftitucndi qua tunc bebat potefl per eum qui pri 
matii ten3 in eccla difpefari-bec Ibo-S; quis poffit difficultet 
difpenfari dicitur g> non b cjuia nuncj faceret nifi forte aliqua 
maxima caufa fubeffet - Sed de epo tene cj nullo rno cotefc.vt 
etiamponitlo.an.per decrctale.e.ti-c.vno.li.vi.ftJBigami 
mre coi nudati funt omi priuilegio clcricali et additi foro fclari 
non obftantc cofuetudinc . et eis fub pena excoicationis inbibi- 
tu eftdgferre tonfura vel bitu clericalej. e« ti. alteratois . li« vi« 
Lafpbcmia.Blafpbemiaefcfcdm Ambr0.cu3de0at.tri 
Jjuiturquodcinonconuenit. vclcutn ab eo vemouetur 
_„|quod ei couenit . bec tfi duo' . f- affirmatio ct negatio no 
diuerfificant fpcm blafpbemie. et fcdiri genus fuu3 eft peccatQ 
mortale quia repugnat caritati diuinc- Sed poffj contingere g> 
blafpbemia abfg) deliberatone cx furreptione procederet et boc 
duplicitcr. Vno mo g> aliquis non aduertit boc quod dicit effe 
blafpbemiam. vt cum aliquis fubito ex aliqua paffione in verba 
ymaginaria .prumget quoru; fignificatoem non cofideraret. 
ct tunc eft veniale. Alio modo qn aducrtit boc effe blafpbemia; 
confiderans fignificata verboru . et tunc non excufat" a peccato 
mortali ficut nec illequiexfnbito motu ire alique occidit .bec 
Tbo-fe.fe.q. xiii.CDeUafpbemiaindeu vel infanftosque 
^pprie dicitur malediftio . vide infra.maledict.io « <T- ii ■ et lii . 
"^Hbclla . vide infra - pedagium» et infra - tallia . quia pro eo- 
em accipiuntur. 

"Mix.Calixnondebet fierideligno.v-itro.ere.velauri- 
alco .nec de cnflallo aut lapide. f; tm de auroctjrgeto 
|yelftagno.deconfe.di.i.v-afa.etc.caIix.((fDec6fecra 
t jalicis et anjpofflt vendi vide infra- cofecratio « v « (T« ii« 
AlupniariflQuidTit calupniari.preuancari.et tergiuerfa 
i-i. vide fupra. accufatio « <T » 8«" 

Anonica portio . canonica porto eft lllud quod ecclia f pria 
debetrccipereqnquis cligit alibifepulturam.de quavide 
inf ra . fepultura . iii • per totum . 
""""Anomcus ■ vide inf ra . prebenda. et fupra « beneficiu- ct in- 
fra ■ fymonia ■ ii « et fymonia « iii • 




ii miii|iiii m 



4 






r _ nonijatio. non I5 aliquem veneraaipro fco nifi Fucrit 
canonfjatus auclontate romane ecclie. de reli.et v-cn. 
3^-Jancc. i.inqua qdem canoni'3atione primo inqritut de 
vita cius q canorujadus eft fi fuit in [abonbus iul\is et multis 
fi moribus caftus • ct adtibus ftrenuus . 03 ei pfenti tefhFicatoe 
predicari et bonc fame_preconiis non taccri.lxi. di . miramur . 
xii.q. li.quatuortfEteft maxime qrcndum defimplicitate ct 
builitate . dc pfump . ex ftudiis . [tem queri folet an fuftmuerit 
pfccutiones.vii.q.i.oisquigemebat > et CjLjbi. et an lllas fufti 
nuerit cum caritate.i.q.i.vidc cjtum. ([inqredum efb ctiam 
de miraculis faftis in vita et poft morte . Potro de martinbus 
non fit tanta examiatio fy qucritur tm ie miraculis et ca ,pp_ 
tcr qua^ patfi funt . ar . de cofe. di. nii . catbecuminu . et c. bapi 
Vicc-bis pactis poterit ai canonijatoem jjcedi. fl,Vtra; liceat 
porrigcre ordncm ai a/rquej non canomjatir :"JF£. fcdm Tnno. 
nonnegamus quin Iiceat porrigere prccesa/icuidefunccoque 
quis creiebat bonum viruj »quia dfis Fidem orantis accipit. fed 
fa^proeoofficiuv-elprecesfoleiissjil^.vtin.i.fr.dcrn eft. 
'wAract-er.caraftcr fcdmfoyo.eft fignum fcm" coionis et 
Ulli^idei et fce ordinationis datu3 a ierachia . vel fcdm moder 
-^mnos tkeologos. carafter eft diftinfto a caraftere etcrno 
iprcffa aie ronali fcdm ymagine^ conFigurans trmitate creata 
trmitati creaniijet recreanti diftmgues a 5 configuratis fcdrn 
itatum ridei(/Et qdem carate non iptimitur per oia facram 
ta etia3 noue [egis . f 3 f l„ m per , lla per aue maripatlrr ams ad 
aliquodfacrum fpua/e exercend^.ficutertbaps.co-firmatio. 
ct ordo . bec Iho . in im . di. iiri, De caractere etiam ordiiiis bes 
-Jura inFra . ordo . iii . per totum . 

Iftrcer fiue incarceratio . vtrum Iiccat aliqm incarcerare 
Veldctmere^.fcdm Tbo.fe.fe.q. IxV-m bonis corp,s 
, tria g ordine cofideranturtfprirno gde itegritas copalis 
lbe cui dctnmetu affertur pcr occifionc 3 vel mutilatoc^Scdci ' 
delertatio vel quies fenfus cui opponitur verberat.o vel aliquod 
quodlj fenfu dolore afficies . Tertio motus et vfus mebrorfr qui 
impcditurjer Iigat6cm feu incarceratoem vel qmcunoj deten 
tioncmljtt idco incarcerare alicjm vel qlitercugj detinere eft .1 
icitum Difi fiat fcdm ordme luftitie aut in pena aut ad cautela 




•"^■^■nwpp^i 






alicuius mali vitandi. et boc I1C3 tm iudici- veruntam detinere 
boiem ad Koram ab aliquo oge illicito ftatim ppetrando cuilib^ 
licet . ficut cu quis detmet alique ne fe precipitet vel aliii Feriat 
Sed ftmpltciter altum icludere vel ligare ad eu, folum ptinct <J 
bab3 vttliter dtfponere dc atftibus et vita alterius . bec Tbo . na 
ct priuata pfona bec facicns fecundu leges morte punitur. C« 
nil de priua-car . 1 . vnica . 

IjjjXritas. vtrum caritas femelbita poffit amittif^.fcdm 
|Tbo.fc.fe.q.xxiiii.caritate poffumus tripliciter conft. 
Eaerare.Vnomoexgtefpus fci mouentis anima ad dili- 
"genclum dcum- et ex bac gtc caritas ipeccabilitate babct-quia 
ipoffibilecftbccduofimuleffevera.f. gjfcus fpiritus velit ali-' 
qucm mouere ad acT:um caritatis et g> ipfe caritatem amittat 
peccando-nam donu gfeueratie coputaturinterbenficiadei. 
quibus certtfftme Itbcratur quTcungj Iiberatur. vt dicit Aug . 
inlt.depdeftinatoefcoru^. Sdco mo poteft confiderari fcdm 
.ppriam raem . et ftc caritas non pot ntft id quod ptinet ad rati 
onep caritatis . vnde caritas nullo mo poteft peccare. ftcut nec 
calor poteft ifrtgidarc- ftcut etiam iiufticia non pot bonum fa 
cere. vt Auguf. dicit in li . de fcrmone dni m monte. Tertiomo 
conftderari potcft caritas exparte fubiecti.quod cftvertibtle 
fecundum arbitriilibertatem . et ifto modo caritas vie amitti 
poteft ■ non aute caritas prie . quia ibi deu s per eentia^ vidctur 
qui eft ipfa eentiabonitatis >|[ Quefunt ex caritate dtligeda? 
E- fcdm Tbo. fcfe.q.xxv-quatuor funt vt ait kugufti.i- de 
doc . xpia . vnum quod fupra nos eft fcj dcus • alteruj quod nos 
fumus - tertium quod iuxta nos eft fcj .pximus . i . bomo vel a- 
gelus . cjrtum quod mfra nos eft fc3 corpus .ppriumjjEt funt 
dtltgeda boc ordine . primo ct pre omibus deus . deinde debemus 
dtligere nofmetipos . demde ,pximu3. vlttmo corpus noftrum. 
EttnficutfubditidemTho.fe.fe.q-xxvi.noneftdeneceffita 
te caritatts cj bomo ^ppriu^ corpus exponat pro falutc ^pxitni. 
rtift in cafu quo tcnetur eius faluti puideri . ^3 cj aliquis fpotite 
fe ad boc offcrat gtinet ad pfecl:ioncm caritatis et hic ordocari 
tatts fub precepto cft . vt Tbo » tradit fe . fe. q . xlriti- 1/ Vtrum 
autem magis teamur dtligerc meltores i{ nobis coniuftiores '■ 
K.fcdmTbo.fe.fe.q. xxvi.meltoriqdem cja e[t deo ppinqor 



maius bonum ex caritate debemus velle fcj maiorem gradum 
beatitudmis ■ quia ad caritatem Dtinetvtquis velit lufticiam 
dei feruari fcdtri quam mcliores pfecftius btitudiem pticipant. 
fed tairi bomo ronabiliter magis intefe diligit coiuncltos et hoc 
tripliciter . Vno mo quia mtetori af-feeltu diligit eos ad illud bo 
num adquod eos diligit qmeliores ad manjs bonum.Sccundo 
quia inter coiuncftos aliqui funt nobis ,ppinqui fcdrn naturale 
origmem a qua difcedcre non pnt-quia fcdfn effe funt id quod 
funt ■ fj bonitas fcdfn cjuam aln appropinqnt deo potcft accede 
re et reccdcre augeri et mmui ■ et ldco poltum cx carttacc vclle 
qi ifte qui eft mtcbi coniunitus fit melior alio . Vt fic ad maions 
bcatitudinis gradum oucmre poffit. Tertio qa plunbus modis 
fiue caufis coiuncftos dihgimus ■ nam ad alios non babcmus nifi 
amiciciam caritatis ■ [--, ad comuncros nobis bcmus alias amizi- 
cias fcim tnodum coruntftronis iporum ad nos. vt quia alicjuis 
cft cofanguineus vel coniunx vel conciuis vcl .ppter quodcSqj 
buiufmoi aliud Iicitum ■ ct ita ex canta te pluribus modis dilrgi 
mus magis nobis conmccos . CVmtm diligetc inimicos fit de 
neceffitate cantatis ^E . fcdfn Tbo. fe. fe ■ q « xxv . diledtio iimico 
rumtripliciter poteft cofiderari. Vno movt diligantur inqtit 
immici. et hoc eft pucrfum . et caritati repugnas . quia boc eft 
diligcrc malum alterms ■ iMio mo qtum ad naturam.f-in vli. 
et fic dilciftio iimicoru eft de neceffttate cantatis vt fcilicct quis 
diligjnsjeu; et ^)xim"i ab illa gcneralitate iimicos non exctu- 
da^jjertiomo pot cofideran m fpali vt fc, quis moueat' motu 
dilecftionis ad inimicum . et iftud non e/c de neccffitate cantatis 
abfolutc quia nec etia; moueri motu dilcdtciis in fpalr ad quofh 
hoies fingulariter eft de neceffitate caritatis . nifi fcdrri prcga- 
tonem animi. vt fcil; bomo babcat aitn prepatum ad boc cj in 
fingulari inimicum diligeret fi neceffitas occurrerct . f; q, abfqj 
ricccfijtati^articulo dibgat pertinet ad carrtatis perfecftioncm. 
(JTVtrum iit de neceffitate cantatis cjj bomo mimico figna vel 
effecftus dilecconis cxbibcat fBf . fcdm Tbo . fe . fe ■ q . xxv . ficut 
bomo in coi tenetur diligere et non in fpali nifi fcdm prepatocj 
animi . vt nunc dicftum eft . it a figna et eFFccftus dilciftois quc in 
coi cofueuerunt .pximo exbiberi.tenetur etiam iimicis exhibe 
rc.puta cu; aliquis orat pro oibus frdelibus vel pro toto ppld. 









vcl cutn aliquod bnficium impedit toti coitati.tunc ctiam boc 
iimicis cxbibere eft dc ncceffitate pcepti- ct cotra facere gtmet 
ad buorcm vmdictellSpaTia vero bnficia vet dilcctois figna que 
quis exbibct aliqbus gfonis g exbib^ iimicis no efV de neccffita 
te nifi fcdrn pregatocm ai. vt fc3 iuuetur 111 articlo ncccffitatis 
fcdiri illud .puer.xxV.fi efurierit iimicus tuus ciba lllum et ce« 
(■y boc facere preter neceffitatis articulu^ ptmet ad gfeitionem 
caritatis per qua3 aliquis cauet non folu3 vmci a ma!o « h) vult 
vinccre mbono malum.quia fc^ non folum cauet nc per iniu- 
riam fibi lUatam ptrabaturad oiium.f^ etiam intedit inimicu 
ad fuum amore gtrabere.fl Vtrumimmicis venia petentibus 
te amur remittere i £$ • fcdfn Pe . fug . iiii. fenten. ex iniuria vel 
damno dato alicui folent in eo cui fit tria orin . f ■ racor in afftu « 
fignum racoris in effeitu ■ et adlio iuris contra iniunante . pri- 
mum tenetur bo ftatim remittere imo nuncj in corde babere. 
fcdm tenetur homo remittere venia veraciterpetenti-i. pato 
emedare fecundu facultatcm fua.de cjuo poteftitelligiillud 
quoddicitnr Lu-xvii.fireuerfus fuerit ad tedicens pcnit^ me 
dimitteilli.imoetiam finon petat.vtinproximo.<T.dictum 
c Ct « f3 t ertru non tenctur remittere nifi llle fatiffaciat ,p poffe« 
(lAnoga bona extra cantatem fca aliquid valeat ^Bf ■ fccundir 
R a^ . cjuis non valeant ditedte ad vitam cterna3 - tn valent ad 
alia qncj « Primo ^3 ad tollerabilius iudiciu^ fubeitdum ■ de pe . 
di.in.fiquis aute5.Sc.d0 adteporalejrijDfgitate.de pe> di.iii. 
cauendum. ct. xxii. q. ii . fi quiiib^fjTertio ad boc vt quis citius 
llluftrctur ad penitentia - dc pe. di ■ v ■ falfas ■ in fme . Quarto ad 
affueFadtocm bonoru; 0DU3 . ficut faciebat olim baps iobis . de 
confe . di. iiii ■ non regenerabatutilQuinto qa dyobolus non b^ 
in eo tanta potcftate cjta^ beret fi bona oga non faceret . ficut 
Gre .refert in dyalogo de iudeo q rnunierat fe figno crucis et 
demones non potucrunt ei nocere. flVtrum aute bomo poffit 
deo fatiff acere pcr oga extra cantatcm fca . babesinfra - fattf- 
facftio. 9". x.et decantatcbesibifecjntibus.fr. flj/tru} opcra 
extra cantate^ exntia nuncj valeant i I$- fcdm Ray - opa viua 
que fuerunt in caritate fca mortifiqantur per fequens peccatit 
mortale et fi fcquatur vera pcnitentia reuiuifcut - llla vero que 
nuncj viua fueriit puta qu£ in peccato mortali Fca funt viuerc 



nonpoffunt.quiamottuatiatafuerunt. Ver» Illa rcuiuifcunt 
que mortificata fuerunt . viucre no poffunt que mortua nata 
f uerunt . Concor . Tfao . in nii . di - xxiii . de conf effione fca extra 
caritatem vide infra ■ cofeffio . i. <f. ni-tf , VtrurrTljccafioiie re. 
ligtonis fmt ptermittenda oga cantatis in pentes videinfra- 
^religio ■ primo . <T> tertiQjt_^ - 

"Tkfus epifcopalesUQui funt cafus epifcopalcs.et a quifaus 
.^oteft abfoluere fimplex facerdos parrocbialis « vidc infra. 
' cortf effio . primo . (T - primo . 

•%^PSP ^ tf,ec, '™ us et exorctfmus .vtrum cathccifmus coueni. 
iilUfil'' enter debeat ■ 3recede, ' <: taptiftnumt' K.fcdm Pe.inuii. 
" 'IpallialL-Hc " nam ' n bapti^ado requirt oportet ea que funt de ne 
• ceffitatc fidei.que funt tria. f.fidci fufceptio ct eiufde3 ,pfeffio 
et ipius obfcruatio . Et .ppter faec tria catfaccifmus inuetus eft 
cjuia in eo fit inftmctio ai fidei fufceptoem . ht etiam refponfio 
ad ftdei fjfeffipnej . fit etiam ,pmiffio ad fidciobferuatocm. Et 
quia adulrus pcr fe credere et promittcrc potefl requiritur faoc 
ab eo per feipm . f n guulo vcro requiritur per vicanum fc; per 
patrinu qui m pfona puuli refpodet credo. Et ficut dicit Tho. 
duplcx eft fenfus. vnus credo.fego guulus qti ad gFcrltatn eta 
te^ vema ■ crerSa . vel credo . i . ego patrinus oga dabo q> ifte cre 
dat . Ncc cft inconueniens q> patrmus pro guulo fmittat quia 
in illis a<3 que omcs tencntur . vnus aUutrjjohligare pot . Secus 
aute^ in fais ad quc omcs non tenentur(JEt(i dras q> patrinus 
fic obligatur ad m ftrttendu ; guulum de fide . K , Tfao ■ g non e 
illi i magnu piculuj qtum ad modernft tpusquia ct pentes pue 
n funt xpiam et inter xpianos nutritur{/gecus"autem crat m 
primitiua ccclia -quia tunc diligentior cura fafida erat. Et ftli. 
ter cffet nunc fi gcntes pueri effent fufoedti de mfidclitatc vel fi 
ptter iterifideles coucrfaturus eet.ffScTad quid prodeft exor 
crfmus^R.fcdm Pe.etTbo.in uii.di.vi.faeteffectu- in corpe 
et anima quia minuit poteftatem demoms ne poffit tm in faoie 
ficut prius . et ne bapm et alia bona impediat - fcd predicta pt as 
totaliter m baptifmo tollit . Sicut et pfaarao pnus flagcllatus e 
populo non egreffo de egipto . et poftea totahter in mari rubro 
quodeft fignubaptifmicft fubmerfus . ([Quii fignificcnt fa- 
cramtalia illa que fiunt an baptifmum in catfaccifmo . vide. s . 



^ 



baptifmus . vi. <T .iii. Per catbecifmu3 tpeditur matt.moniu co 
trajjendum . vide infra ■ ipedimtum - vi - <T- ii« 

(kutio.noinecautonisqfifimpliciterponitur intelligitur 
Jpuda ^miffio- S; per cautonem ydonea; feu fufficientem 
intelligitur fideiufforia vel pignoraticia . vt notat" de pigno . cu 
coftet.de bac vide ftipra - abfolutio . iiii » <T ■ fi« 

""Ecitasmentis» vtrum cecitas metis fttp&mfF/t.fcdm 
Tbo ■ fe . fe » q « x v|prego . xxxi . morali » ponit_cecit atcm 
mtis iter vicia que caufantur ex luxuriajjSdcuius vicii 
inteUeftum eft fciendu cj principium ahcuius itcllectualis vifio 
nis e{t aliquod inteUigibile ptincipiu^ per cjuod bo itelligitalia«_ 
Cui cjdem intelligibiii primo mens homis pot intendere([Et gj 
ei non intfdat dupliciter potefc cotingerc qicj; quidem ex boc 
cj babet voluntate fpontaneaj fe auertentej a confideratoe ta 
lis principii . fcdiri lllud pfa! ■ noluit itelligcre vt bn ageret . A lio 
mo per occupatdem metis circa alia que magis diligit et diftra 
buntquibusabinfpectonebuius principiiauertitur-fecundu; 
illud pfal » fugcecidit ignis ct non viderunt folc » fugcccidit ignis 
fcll; concupifcetie- Et vtrocp modo cecitas metis eft peccatii» 
fj qncjs eft ex naturali defcu yt m atntibus ■ ct tunc n 5 pctm» 
MpvjEnfura ecclafiicauNomie cenfure eccliaftice tria coprebe 
^alDJ'(3untur.f.interdcm excoicatio ct fufpcnfio» de verbo fig» 
cjrenti. et de fmgulis horum vide ifra in vocabulis propriis « vt 
;nFra,«f xcoicatio « et infra. interdcm . et infra» fufpenfus » 

Effatio a diuinisdGeffatur qngj in alicjua eccla a diuinis 
.pptcr iniuvia vel of+enfam alicui de ecclia . vcl cccle fac- 
ta-Et tuc pofito O) alicjs etia de canonicis qui (fatuerut 
oem a dinis lbi celebraret non icurrcret irregularitate^. 
quia non eft interdcm ordinariu3 « vt dicit Inno.de appella - di- 
lccte filiis decano(JEt non dcbet ceffari a diuinis per capitulum 
collegium vel aliqm couentum alicuius eccle mfi Vocatis oibus 
,put funt vocadi ad eleftoem ct nifi deliberatione bita diligeti» 
et poft boc rcqfito epo vel clerico vellaico cuiufcucjj dignitatis 
fit vel conditonis aut ftatus ,ppter cuius iniuria; vel ofrenfam 
videtur ceffatio facienda g> iniuria vel offenfam emendet ■ ct fi 
voluent emendare non poterit ceffari([Quod fi .pcedatut pre- 
didto modo et ceffetur extunc tam gs eorum qui ceffant q eius 




quo ceffabitur. infra vnu fnfem per fe vel per .pcuratores coti 
nuatis dietis adfedem aplicam tenenturfepfitarecumactis et 
mummtis negocii.nift per concordia infra dictum tpus ccffar, 
ipfa ceffatio . et fic ptibus vcnientibus vel vna ct n altera veni- 
entc ps culpabilis puniatur et nicbilominus fi ps cjue ceffauit n 
vcniret nec mitteretnon fcruabitur ceffatra nec valebit- de of- 
or > quis - li . vi .{J Qui volunt ceffare a diuiuis debent caufam 
-ydoneam cofcribere inftrurnto publico vel patetibus litteris cu 
figillis autenticis et affignare tlli cotra quem ccffare intendut . 
Quod fi boc pretcrmifcrint. vcl fi ca non fuerit iueta canonica 
teftituent omnia cjue tpre ceffationis gccpunt de ecclia ltla vbi 
ccffatum eft et ciue pro lllo t prc debentur eis de ecclia non pci- 
pift . et ci contra que ceffarunt de danis et iniuriis fatiffaciit . 
Si vero caufa fucrit iudicata canonica tuc illi cj occafionej dede 
riit condenandi funt ad oine mtcreiTc canonicis et etia ad certa 
qtitatem taxandam ipi ecdie in cjua ceffatu cft . et couertenda 
incuitumdiuinum.deof.or.ficanonici-Ii» vi« ||. Qui ai ag. 
grauatoem ceffationis imagincs crucis» bte virgims ct alioruj 
fcorutn irreuerenter tractat .pftemunt vrticis vel fpinis fuppo 
nunt vel aliquid buiufmai faciunt rcprpbatur et funt grauitct 
puniedi.de of . or . fi canonici.li. vi.jTQualiter generalem cef- 
fationem a dinis religiofi feruarc teneant « vide ifra.iterdcrn. 
i-jTxi.quiincipit .quando fententia. 

Imitcrium • Cimiterm 03 eandem imunitate quam ecca 
quo ad omia capitula que vide infra. cmumtas ecclefie. 
£et emumtas cofugientifi • et boc pretercjr rn iuobus cafi_ | 
bus < f. cj nullus mortuus d, in ccclia fepcliri. vt infra . emuitas 
ecclefie- <T-i. etcj-Iaiciincboro effcnondebent- Hcc Ray.et 
Hofti.Cimiterium pollutum effe cenfctur qn eccla eft poiluta 
effufionc fanguinis vel femmis - dico fi fit cotiguum ipfi ecclie. 
ct antecjrecofiliatum fit non d; in eo aliquis fepeliri. Secus fi 
cimiterium ipm effet remotum ab ecclia. Sed econtra polluto 
cimiterio non eft polluta eccla . ne minus dignu^ trahere vide- 
atur maius dignu^ ■ dc confe. cccle.fi ecclefia. li» vi.Et non eft 
vnti cimiteriii h, plura quado pies eft in medio . I3 fit ibi port, 
vnde vno violato non eft violatum altertt- vt m dco c fi eq 
Circa confecratoem cimiterii. vide inf ra » confccratio » iiii 









Lauis £ut bic fumitur eft ptas ligandiatcj! foluijdicjua 
ecclefiafticus iudex dignos deb3 recige ct indignos exclu 
dcr earegno »vt patet.iiii.fenten. etper glo-Iero.fup 
Ma-xvi-flSj quotfuntclaues^I&.fecundumTbo.iniiii.di" 
xviii . quia per clauem vt nuc dictum eft iudex h^ dignos recipe 
etmdignos excluder-e.indigetiudiciodifcretoiscjuo ydoneitate 
iudicet • et indigct ipfo adlu rcceptoms - Et ad vtrumcjj eorum 
poteftas cjueda fiue auclroritas reqritur et fcdm boc due claues 
difiingutur.qramvnaptmetadiudiciumeius cjui abfoluedus 
eft . Mia ad ipam abfolutoem- et bee due claues non diftigunt 
in centia auftoritatis qa vttumcj; fibi ex officio competit k, ex 
cogatione ad actus cjuoru; vnus alium prefupponit. Na clauis 
cjue dicitur potentia ligandi et foluedi imediate agit fed cjue di- 
citur fcia difccrnendi oftendit cui apiendum eft per 1IU3 - de bis 
clauibus betur. di.xx.ff.i^f Harum clauium iiue buiufmodi 
clauis vfus eft ad agiendu; et claudendu fcdm Pe. ficut et cla- 
uis malis > Sed differenter cjuia clauis malis primo et principati 
ter eft ad claudcndtt; et ex cofencjuenti eft ad agienduflOauis 
vcro fpQalis econucrfo primo eft ad agiendum et fcdario eft ad 
claudendum- flSoli aute facerdotes hnt claues . qa fcdm Tho« 
in iiii. di. xviii. et xix . folis facerdotibus data eft becrjoteftas_a 
dno - vbi ait . quorum remifcritis pcta et ce . Io > xxflNec obftat 
cjucd loli petro dictum eft »tibi dabo claues regni celoru; . Ma- 
xvi . quia lllud f ecit dns ad denotadum eccle vnitate « et vt offis 
a petro et fuis fucceffonbus accigent fue poteftatis originem. 
xxiiii.cj.i.quodcucj.etc.locituretlicetonics faccrdotes babe 
ant poteftatem clauiu; cj tum ad originc^ vel ordinem ■ non tn 
om es babent vfum poteftatis qa deficit eis iuridito cjue minif. 
trat materia. vnde qui non babet iuriditoem fup fubditos pot 
dici cp cjtum ad boc non babet vfum clauium • fed tam facerdos 
malus cjuis fit gratia priuatus nullo mo priuatur vfu clauiu. 
in cjuo ipe non eftagens principalis b, miniftralis - hec Tbo . fili 
ter Pe-etRay-U-Vtru fcifmatici.beretici-excoicati-fufpefi. 
et degradati.babeant vfum clauium. 1 E-fcdtn Tbo- in iiii.di. 
xix ■ habcnt qdcm vfum in fe qtum ad effentiam . fed talis vfus 
ipcditur exdefcctumaterie. qa talibus ecclia fubtrahit fubdi- 
tos vcl fimpliciter vel ad tps . vnde qtu ad boc priuati funt vfu 



cjauium. UQmd autc, ogeturvfus clauium^.fcdm Tbo.ct 
Pc. vbi fupra-opatur inftrumtalitcr difponcndo ad graria? et 
luuiFicatoem non aiit pnncipaliter ct inmediate ipam S ratia; 
rtiuftificatocmeffiaendoqaboceftfoliusdei. f 5 ficut admu 
dation? originalis pcti inbapovalet ablutio . ita ad mudatoem 
ailuahs Vsk abfolutio .(TJQuIiiter pcr claues facerdotes dic-V 
fouercvelligare^.fcdrn Ray.tnbus modis. Bronoligatet 
ioluunt . 1 . ondunt alicjm ligatum vel folutum a deo . vnde dfis 
Ui . xvn . leprofos pcr fc prius mundauit . deinde ad facerdotes 
mifit quorum ludicio ortenderetur mundati.Secundo foluunt 
quadoapeccato facramtaliter abfoluut et Ugant ad pcnitentia 
gagcndam.vndcleopapa. xpus banc ptepofitis ccclictradidit 
potelt atc 5 vt pemtentibus et cofitetibu; pcnitentie fatiffaft5 
nem darent ct ccde pc.di.i-muItiplex^Tertio [igat et foluiit 
per excoicarioncm . et ad orns iftos modos poteft co-uenire illud 
quodcung, fo/ueris fup terra et cc quod (ocum h 5 quando fa. 
cerdos mfte mdicat I.gando Vel foluendo . de qua mater.a cYtuz 
ad exco.catonem v.de fupra. abfolutio. vi. et infra.confcffor 
et confeffio - pcr totum. et infra . peccatum . per totum . et pre 
ifliiSaF " 5 l ' Sand ' «-f 01 »™* ^abes mfra.facerdos. cj\i. 
"WWlb CnCUS "' " C ° itEr - ad hoc * °. ms flt v«c clericus non fuf 
"' mtd i 9 , r , ,1ttetatus nif ' habeat a'<S«™ ordinem clcrica 
^T^P r pnmam tonfuram. ab co qui dare poteft 

tn qdiu h 3 fola tofura vel miores ordmes poterit fi voluent de 
ferereclcricatu.vtfupra.apoftafia.iiri^^ 
debj elfeornatus duplici ornamto.f.iterioriet cxteriori. fme 
nus ornamtum cofiftit in virtutibus qmbus defeent cffe orna 
ti clenci. et prccipuc facerdotes ato; prelati ne alias malc feden 
tesmcatbedra.catbedreiiuria faciat.xl.di-multi. Exterius 
vero ornatum confiftit m cjtuor , Pnroo in inceffu vt non cur 
rcndo I 5 moderato et equali gtcffu incedat vt fic maturitatem 
et equalitatem mdiccnt mltis . xli. d.. <J\ vl . Nec in folo mceffu 
debj effeornamtum f 3 etiam oculos.lmgua.et omia membra 
debent cleric. cum freno caftitatis et moderatie cobercere- Vi. 

q...exmcrito.q.y.necfolo.Scdc5inbituvtnondeferantVef 
tesincfasetlingulatas.negj varricoloris . neg; rubeas. necs 
v.rides.nccj, n.m.s longas vcl breues .necp de feTico.fet de lana 






non nitnis preciofa vcl vili. xli. di. (T -i(jEt precipue in bitu de- 

bcnt fe conformare qtum poffunt illis itcr cjuos viuunt feruaia.. 

femgbonertate-ar.di.iiii.erit.etdi.xxx. fiquis virorumflEt 

nota gj ex caufa timoris • gegrinatonis . vel alia ca fimili licitum 

efl clerico bitum tranfformare.xxi.cj.iin.epi.de vi.et bonef. 

clcri ■ clerici. Quicuncjj autem clericus vergata vcl gtita vefte 

vtitur publice fme caufa ■ fi bnficiatus eft fufpefus cft a frudluu 

gceptione per fex menfes dSTrTeft bnficiatus et e in facris citra 

facerdocium per idem tpus eft inbabilis ad benficlum obtinedu 

Si blt bnFicnrj vcl dignitate cu cura vel eft faccrdos vel religio 

fus cfc fufpefus per anti a brificio etlg idem tpus funt inbabiles 

ad obtinendum quodcuncpbnFiciu ccclauicu5.vtdevita.et bo 

ne-cle.qm.in c!e/.Tercio cofiftit clericoru ornamtum extcrius 

in cibo- vide infra. gula ■ per totumjjQuarto i npottt .vide ifra 

ebrietas-C-iii.etinfra.fobrietas .(T.i.etii. ^fjCIericus babet 

dcferre rafuram in modu3 corone fupra et tonfuram capilloru 

ab infra.cuius ronem affignat Tbo - in iiii.di-xxiiii.qa coroJ 

na cft ftgnti rcgni et gf eccois cu fit circularis . Illi aute cjui dinis 

minifteriis applicatur adi pifcunt regiam dignitate et gfeetiin 

virtute effe debent(JCopetit ctiam eis fubtratio capillorum ex 

gtc fugiori ne mcns eorum tegaltbus occupatoibus a contfpla 

tione dinorum rctardetur. et e x infe riori pcr tonfuraj ne eorti 

cofenfus tpaltbus obuoluaturfPonuerfi etia tondetur .ppter 

renunciatoem t palium . fy non r adutur quia non occupantur 

in diui ms mi ftcnis in quibus oporteat cos diuina mentc conte- 

plari *([ \n conuiuio clericoru funt precipue (cx obferuanda . cj 

bntur di . xlnii . conuiuia ■ vt vidclj vita abfcntiu non mordea t 

vt pntcs non irndeantur. vt inania fclariuj non redtentur vt 

vcrba facre leftionis legantur et audiatur. vt cibus non nifi ad 

fuftetationem fumatur et in principio et in fine ref edtionis deo 

laudcs referant-becibi.et c.proreuerentia.ffClericus debet 

in beneficio refidere et in eo fua officia implere . et illi qui non 

implent f^ Voluptatibus vacant fcdtn VI » nicbil bnt iuris in re- 

bus ecclafticis et firecipiunt tcntur ad reftitutoncm» redditus 

eni ecclcfiarum funt ftipendia feruietium. vnde iura indixerut 

clericis gfonalem refidentia que tfi in multis cafibus gtnittunt 

abfentiamadtpusvelcotinue.dequoinfra.refidentia-tamen 



quicquid fit de foro cotenciofo videtur fufficere ad falute fi ipfc 
fua cura et impefis fmidet qj ccclefia deccnter officietur.et po 
pulus fufficicnter regatur. et ipfe boneftate vite et moru; fub ™ 
ditis bonum cxeplum oiidat. et interdu; pcr fc ad locti accedat ' 
etdepredictis certificetur et qng! p fcofficiu^ exfoluat.tutius 
tam eft fi per fc continue faciat . reliq vidc infra . refidetia<£)e' 
itranfitu cleticorfi de ecclefia ad ecclam vide mfra. trafitus - 
*" I Lericus.ii.fc3 Cf denciaqbufda adtibus fclaribus funt 
remoti. Noneni dcbent intendcre negociatoni de rebus 
livcndedisetemdisetbuiufmodi-necle.vclmona.c.i.et 
Ixxxi.di.fornicati.deliocinfrra.negociatio.^.ii.et.^.anpc. 
. Ttcm nec qftiombus in fclari iudicio etiam fi bnficium non bnt 
dummo fint 111 facris . fiue etia fmt in minonbus ct haheat bn_ 
f 1OU5 et hoc mfi pro fc ct pro miferabilibus et coiunrtis pfonis . 
dc poftula . c . i. et . Ixxx vi . #. puemt . vcl nifi foa vel fuorus in- 
uinam $ feqintur . vt . iiii. q . vi . om ibus . Itcm non pfit fufcice 
gubernatones alienaru; rerum feu fcuratocs alicncru- ncgo 
ciorum» bcne tii pEt fufcipe tutelas a Icgibus ipofitas feu cura 
orpbanorum et viduarii que Indefenfe funt . ct ctia; de licentia 
cporum gubemacula reru ecclafticarum^ vt in pre diifto . c . per 
ucnit.ct videinfra.tutela.g-.ii.et.iii. (pfnvcro clericus pof 
fit exercere aliquod artificium vel cultura, poffeffionu et hmoi 
vide mrra . negodatio . <T. ant cpe - Et an poffit cxercere officiu 
tabellionatus.babcs infra.tabeUio.<T.ii.(f Clmcinon debent 
miftrare m taberna necjj m ea comedere vel bibere ntfi caufa ne' 
ceffitatis mgegrinatoe.xbm. di.no oportet. ct.c. nul/i. et. c. 
clenci 41 Clenci qui relirto clericali bitu portat arma . fi tcrtio : 
moniti non deponunt pdunt priuilegiu; clericale.de fen . cx . in 
audientia- Similiter etia fi non fmt momti et imifcent fe tiran 
nidi ot enormitati. de fen. ex . cum non ab bofe . poffuEttamcn 
portarearmamodoquodicitur.s.bellu.ii.tT.i.ifciirYcigo 
liardi aut bufones fi boc per annum exercuerit caret primlegio 
clencali. Eodem mo fi minori tpre et admoniti non deltiterit . 
de vit a . et bonefca . cle . derici . Ii . vi . CCicnci qui carnificum 
macellariorum feu tabernanoru omcmm publice perfonaliter 
raciunt fi tertio moniti non defiftat fiue fi refumat et funt con 
mgati pdunt primlegium clencale omio . non coiugati vero in 




rebus ■ et fi inccdunt omino vt laici £dunt tn pe tfonis ^diu boc 
agunt . de vi « et bonef • clc . dyoccfanus . tn cle. </Xlencus con- 
iugatus ft c6traxit cu vnica et virgie ct defert tofura et veftcs 
ctencales retinet priuilegiu; clericale in duobus . fcil; g> pcuties 
eum efl excoicatus . et cj non poteft diftringi nec condemnari 
a iudice fclari nec ciutliter nec criminaliter. In cetcrts vero non 
retinet. Item ft non defertiflnfura ct bitu; in nullo rcttnct.de 
cle. contu ■ clerici . li . vi.([Quoma dericus poteft iudcx effc vel 
tudicarc videtnFra.iudex.ii.C-i. et.vi.etpetquos aftus cleti 
cus tn miortbus pd itptiut legiu; clcticale vide fupra . apofcafta . 
itu . 5" • penul . et vl(ptque negocia funt clericts iterdtfta babcs 
infra.ncgociatio-inttibus vltirnis«<T« 

"TLcricus . iii - fc; cjtum ad cobitatione3 mulicrum ct bo- 

fieftatem . Clcrici nacp non debent bitare cuj mulcnbus 

f^u^ldi.xxxii.bofpiciolum.ct-di. Ixxxi. legitur^nam cobita 

tio 5c aliqH adulterii occo • xviii- q- ii > diffinimus flExcipmtur 

matcr.forof. amica.matertcra. et genet aliterper linea tranf 

uerfakm ornes cofanguince que funt infra fcdm gradum» ar« 

di.ixxxi-cum omibus.f; pcr lincam afcendetium et defcende-' 

tium vfcp ad qttum gradum- ar . de confan. et affi . non debet . 

et dt . xxxii ■ intetdixit . et di • lxxxi. cum oibus . et c. volumus . 

et eft rato quia in tftts Eedus naturale nicbtl gmtttit fcui crimis 

furpicari . de coba ■ ckri. et rnuli. a nobts - de prefump > cu; m tu 

uentutc et boc intcllige nifi betent fetu, pediffecas vel aliquas 

mulieres fufpciftas. Porro etiam cum prius diiftis clericus non 

dcbct imodcratam Famtliatitate Here.ncct conteptibilis babe- 

atur. di.xxxnii-quorudam. poffunt ctia vltra prcdcos gradus 

babitare ft cffent antiq et nonjkfc-ecle.di.lxxxi. feminas . et in 

predifto c.interdixit.in fi.^jytru clericus incotinens et for- 

nicatius fit fufpenfus et dcbeat inoFFiciisjJuitarifRUquilib; p 

mottali peccato eft fufpenfus quo ad fe tn talis no eft fafpefus 

quo ad alios . nec debent m officiis euitari nifi ft eft pftm noto- 

riu; . vt cra danatus eft dc iltb aut quia fpontc in iut e coFeffus • 

vel cx euidcntia fafti que non poffit aliq" tet giucrfatone celati. 

vtputa quia muliere multum fufpecta; tenct publice aut quia 

apgcnt inde argumtagradientiti fug terram- de cobabi.cleri. 

ct mulic.qucfttum^t de boc babes infra-fornicatio.^.ii-et 




fbi de pena clerici qui duxit vxorem . <T ■ i» . (fVtrum a fomica- 
rio liceat recige facramta betur infra . ordinatus - i . <T - iii« 

"Lericus.iiii.fc5 qtfl ad bona tpralia ■ Vtrmmlerici pof- 
fint babcre $ pnu ?!$■ . fic. xii» q . i . epus^jE t fi qua capla 
inueniatur cotraria intclligi debet fcdm ftatu primitute 
ecclefie qn nicbij .pprium poffidebant . vcl de religiofis qui renu 
ciarunt jppriis . Et tn ficut ait Tbo « fe. fe« q » clxxxv . clerici 110 
fic debent .pprium poffidere vt duj curatjogfia deFe<ftu3 Faciat 
in bis que gtinent ad cultum diuinu3«(f Vtrum clerici poffint 
faccre teftarritum vel donare iter Viuos fBJ» fi hnt de patimoni 
alibus vel que fibi aduemunt almde. puta ex fucceffione Vel do- 
natoe f aita pfone non mtuitu ecdie . vel de illis que fibiipi pcr 
fcripturam vel buiufmoi artificiuj cjfierunt . f ndubitanter pnt 
dc l>is facere teftafntum . et eeiamdonare. xii«q »i«» c-i- ct ii. 
de tefta » ad boc» ct c» quia nos . ct bec bnt focum fi clcricus etia 
fit in poteftate patris vel aui conftitutus . £. de epis et clcricis - 
an pbros . licet in aliis gfonis fecus fit . vt infra . peculium . dc re 
bus aute ecclafticis mobilibus vel fmobilibusnonpotclericus 
tcflari.f3 poteft de mobilibus et Fruitibus gccptis in egritudie 
confhtutus dumtno fit copos ffitis conferre paugibus et rcligi 
ofislocis . et bis cjui fibi bonefte feruierunt . vt in dco c > ad boc . 
et c . relatu . de cofuetudme tn clerici alicubt teftantur - de fruc 
tibus et rebus mobilibus ecc\5 acquifttis.tntlc iurc coi cft vtin 
prediftfs c. ftQais fucccdit derico abintertato^Bf -inbonis ac 
quifitis perecclam fuccedft ecclefia . f; in alris fucccdunt ccfan. 
gutnci fcdm ordinem i u ris . qbus deficientibus fuccedit ecclia » 
xii.q.v.c.fi.defucce.abinteftato.ci.etccujdilectusinfi. 
et de boc cafu bes diflflife in Fra . fucceffio . <T ■ ii.f Quid fi nefcit 
vtrum res fuerint ccdie vel gfone^I? .prefumfitur omnia effe 
ecdefie. fi trl conftat eum res babuiffe que non crant ecclefie f; 
gfone et dubitatur de qbus prcfumitur pro eo qui eft inpoffef 
fione rei de qua eft queftio» vnde fi poft mortem eccla iuenitur 
in poffcffione beredibus incubet .pbatio . fj fi beredcs fmt m pof 
feffionepbabitecclefia.ar.xii.q.iiii.c.i.etq.v.c.i.infi.Et 
fi poffeffio eft omino conFufa et nicbil .pbatur » vidc inFra . fuc. 
ceffio. T-ii-^J, An denci fiue prelatiqui bona ecclaru cofumiit 
in vfus illicitos fmt raptores ^K . fecundu; R aymu . clerici qui 




confanguineis ■ aut p ctetatiLus ■ diuitibus» merctricibus. yflri 
onibus ■ et fitnilibus bona ecclaftica paugibus debita ttiLuunt» 
taptorcs funt ■ Cjuia quicqd bnt paugum cfl ■ xvi - q . i . c . i ■ na; 
paugibus dcbentur» vnde talcs clcnci tenetur ad reftitutonem 
oium paugibus vel in vtilitatcm ecclie»xii«q»ii» gloria.et c-fi 
llli. ct peccant mortalitcr non folum quia paugibus fubtrabut 
f3 etiamqn turpibus gfonis coferunt» vt di» lxxxvi-venatori- 
bus » et c . donate . Et quod dictu; eft de cofanguineis intellige 
du3 eft fcdm Yber.qn datur cis rien vt pauptfcus f; vltra ftatii 
conditionis cotu; » Simile ponit ur pcr Tbo ■ fe» fe . q . cixxxv ■ de 
epis ■ dicit eni; cj fi diftincta fintbonaquedebeturinvfu; ecce 
ab bis quc funt paugibus et miniftris ct eultui ecclie errogada 
et epus fibi aliqd retinuerit de ks quc paugibus et rogada funt 
vel in vfum miftrorum aut in cultu; dinum expendeda noncft 
dubium q> mortaliter peccat et ad reftitutoe; tenctunJ^Pe fis 
aut que funt fpSliter fuo vfui deputata pcccat fi imoderate re- 
tineat ■ et aliis non fubueniat ficut requirit debitum caritatis « 
Si vero predicta bona non funt diftincta eoru; diftrttutio eius 
f-tdei comittitur » et ftqdem in modico deficiat vel fuperabundet 
poteft boc fieri abfgj bone fidei detrimento »quia non pot bo 
in talibus pfictaliter accige illud quod fierto;»Si vero fit mul- 
tus exceffus npotetHatere.vnde videt bone f-idei repugnare» 
et ideo non 5 abfcp peccato mortali» Et idem iudiciu 5 d e bonis 
aliorum clericoru; vt ponit idemTbo.inquoda quoli«([ C!e- 
ricus fiue prelatus tenctur dcbonis eccliefue amiffis fua-negli. 
gentia ■ doi o. Velcu lpa fiue lata fiuc leui» notae de of ■ ar ■ ea« q 
idem Hof.flNunquid clericus quib; fufficiens patrimonium 
potcft viuere de bonis ccclie^.fcdm Vl-fi deferuit ecclie pot 
fuftentari dc bonis eius . f; f, non deferuiat f; immolos vfus ex- 
pendat m ortahter p eccatCConcor ■ Hof» fimile inf ra ■ decime. 
tii»<r»pe«{],AnquimaIe recipiunt a gfonis ecclafticis teneatur 
ad reftitutoem {Sj. ■ fcdm Ray ■ fotnicaric et bmoi turpes gfo- 
ne tentur reftituere ipfi ecclie nifi forte fuerit eis datu ca dine 
in fumma ncceffitatc qa tunc fuit cis debitii.lxxxvi.di.pafcc» 
Tdem Hof(jL)iuites vcro et potentcs qui rccegunt per fraudes ■ 
minas ■ iportuinitatcs ■ et bmoi tenentur. Et clcricus qfi dedit 
redimendo vexatoe; fua excufatur de fymo. dilectus. Si vero 



no n funt data .ppter ptedifta f; £ pter aliam neccffaria3 vel bo 
ncftam caj vt rationc fcofpitahtatis vel clemofme non tentur . 
ar ,xi-q.iii-qmmuItos .xlii.di.qefcamus.ldem dicendumfi 
eratbnmetitietbonefti viri . prefeti quia la ipenderat cccleftc 
feruiciu; deferendo vcl procinium in eam prando » aut clemon- 
nas coferedo et hmot . cja tahbus ecclia tenetur repedcre . xii . 
q.ii.qcuq} fufFrag10.etc.eccafl1cis.f3 fi dcbeat fieri reftituto 
cui fiet i Bl ■ qn non turpiter dedit . {-z, timore vcl buiuftnodi ref- 
tituetureidequidedit-alias audtorttatefuoioris conuertetur 
mvtilitatem ecclcvclpauoibus erogabitur ■ xvii-q.iiii.fi as 
in atrio . Satis concordat Tbo ■ fe . fe . q. xln ■ De fruftiUisbrifL 
ciorCi plur a hritut fupra-bfif tcium . ii. per totu; • ^fClericus n 
v ,debetrecipe ecdam dc mar.u laici . vt mf ra . eccla . 1 . 5" ■ pc 
' ^OTiOadiutor. qn et quo modo cpus poffit affumerc coadiu 
Rii^Korem'. v-idc infra ■ viciatus corgc <T ■ ii. in fi . et . <T . fi » 
KjTfjOgnatio.triplex cft cognatio-queda carnalis que dicit 
JJ Jlicofanguineitas - queda fpiralis que dicitur copateritas - 
flilyEaiquedaj legalis quedicitur adoptio.Iftecognatocs mul. 
^tiphciter impcdiunt matrimonium et ideo deeis„requireinfra» 
ipcdirr.tum»v.vi»etvii.etfupra.adoptio.(TC6mendacccIe« 
tahscomendancnpotcitficri ntfi per modum qui dicitut »s» 
beneficium - ptimo- <T . iri ■ in fi ■ 
~ IJomittere alteti vices fuas .reqre mfra» delegarc et infra. 
Ivicarius » et infra ■ confeffor . i . <T . anpe ■ et pcnul » 
^jjtomodatum . Comodatu; efc alicuius rei ad alique certQ 
1 vfum gratuita conceffio . nam fi merces iteruenerit non 
Jierit comodatfr.J3 locatio vcl alius cctradtus innoiatus 
Hoftie - ct Ciof » tfComodare poteft ct ei comodari qui poteft 
ct contraberc vnde non folum prelatus poteft comodare vel ei 
comodari . ^3 etia3 yconomus » quia is contrahere potcft . x » q « 
ii.hoc ius porrc&Q» Porro fi pupillus comcdet 5 elt obligatus . 
fj alius ei obligat . FF» dc acci» ep ■ et vendi . iulianus - T . anpc 
poffumus ctiam comodare non folum nra fed etiam alicna que 
pofiidcmus • ff- com . non tn licet robis comodarc ca que nobts_ 
funt comodata tm ad vfumnoftrum.vt hiGinfra»<r»iiii»l[In 
comodato d; reftituiipfa res.di-iii-ius naturalcncepot ref 
titutio pretextu alicuius dcbiti retineri- £ . de com » 1. ft. et non 



«etcriorata . vt infra . depofitu 5 . <?. anpe^L.Quidfi c5modaui 
tibi rcm ad certum vfum et tu vteris ad ahu; . puta comodaui 
tibi equu vfgj ad certum locum et tu .pcedis vltcrius . vel como 
daui euj vt tu duceres ad villam et duxifli eum ad bellu - v-el re 
quam tibi comodaui comodafh" altcri^.in omifcus prediftis 
Furtum comittit . nifi qfi comodatarius credebat dnm pmiffu 
rum.eteratiuftacaufacredendi.fF. dcfur.quirc Itagjfiin 
diihs cafibus res geat vel res deteriorata eft llle q com odatum 
recepit tenctur ad teftitutione indubitater^Sednuiiqd alias 
comodatarius tenetur . fi res git vel detenoretur fBf . diftigue 
dum eft cjuia fi quis accepit comodatu.3 gratia fui tm vt freqn 
tius folet fieri ccrte ipfe tetur de do!o et culpa fiue lata fme Icui 
fiuc leuiffima . e. ti . c . vmco . quia exadta diligentiaj oualem in 
fuis rebus d 3 adhibere. Nec boc ctiam fuffic.t fi res diligentius 
nurodin potuit . fF. de aiti. et obli . I. i. g\ is cui. De cafu vero 
Fortuito qui non accidit culpa fua 5 tetur nifi iteruenerit pac- 

tuvelmora.f.reftituedi.vte.ti.cvnico.Quodficomodatu 
Fuiff 5 gra dantis tm . vtputa cSmodaui vxori clamidem vt or_ 
r.atior_ad me ducerctur . tunc comodatanus non tetur nifi de 
dolo tm . vt FF- e. fi vt credo-Si vcro c5mcdatum fuit gra vtvi 
ufujt unctcnet fo lfide doloet lataculpa.ff.cmtebus.i.I^. 
ad fi.<LComodans tcnetur ccmodatario fi ei fcicnter comoda 
uit vafa vicicfa. CT tcr quam cam vmu 5 vel oleum effufum ?. 
rr. c.l.in rebus.Itemfiantetpus tcuocat comodatum . fF. e. 
ijp"f£™_^ at °- (fOmpaternitas.reqrcinfra.ipcdimtu.vi . 
°'lSclP mmUn,Car0 " 1 " cor P us X P' f« ! "ere. Quilib 5 fidclis poft 
M*/5 ad an "°s -'fcretionis puencritcoicaretenctur.falte 5 
|pK£jin pafcbate nifi de cofilio fuifacerdotis et £pter a!iqua 5 
' rationabile cam ad tpus abftmeat.de pcet remif.omnis . Sed 
qtum etatis coicans dcb 5 baberc.videinfra.y.pe.(IQuTcug7 
cu confcia peccati mortalis ad coioncm acccdit mortaliter pec_ 
cat - i . ad corm. xi . qui manducat indigne iudiciu fibi maducat 
Ht bocipm ponit Tbo- m iiii. di. ix . et addit ftc . g> aliquis fit a 
peccato omio imunis non potcfr per certitudinc 5 fciri.et.i.ad 
cori .iii . nicbil michi confcms fu 5 f ; non in boc mftiFrcatus fu 5 . 
P-tell tn de boc baberi aliqua coniectura precipue per quatuor 
ligna . ficut dicit Ber. Primo cuj qs verba dci deuote audit- vt 



loba.vffl.qui c * fc° & vcr ' 3a dei auditjTjaecuhdo cum quts fe 
pmptum ad benc ooadumjktentt quia .pbatio d lctftionis cxbibi 
tio eft ogis V,t dicit GrcHTertio cum quts a pcftis abfhnendi m 
futtirum ^pofituj hi<£3ttartu cum de pretentis dolet quia in 
fos vera pnia fcdfn Gre - conftftit . vnde fi altquis per huiufmoi 
ftgna Facta diltgentt difcutoe fuc confcte quts forte n fufFtcieti 
ad coioncm deuote accedat aliquo pfto mortati m ipfo remane 
te quod eitis cognitonem preterfugiat.non peccat imo magis 
ex VI facramti rcmiffione pcccati confeqtut ^fNon fufficit vo 
lenti coicare 51 fit folum contrttus imo fi bj copiam faccrdotis 
qui eu poffit abfoluere peccat fme confeffionc coicando ft vero 
non babet copia tunc h immct ncceffitas coicandi vel celcbran 
Au vt quta ttmet fcandalu, ppli vcl lam iccpit minittcriti facra 
mti vel aliquts mfirmus amifit loqlam et eft in ,ppofito ccnfi- 
t fdiqcitius potertt non pcccat cotcando.liec [^e.et Al-Stmtlc 
' Xbo-m fra. confcffio.n. T-ti.et Ray.infra.miffa.<r.viii« 
jJXJuauts cxntt in peccato mortali nd liceat coicare. vt ditf:u e 
vidcndo tn corpus xpi non peccat. Ac tn fi interdu^ ,pptcr bu- 
militate et reucrentia abftmeat a videndo laudadus eft fecudu 
Tho.iniiti-dt.ix.Concor» Al.dicenscjndebj viderepeccator 
multo afpe&u f-, eo vifo gcutete peiftus qi n ftt dignus afpeftu. 
beretici verofcdmTbo.tbideoio arcedifunt avtfiono^Stlitcr 
etiam non peccarct quis tagendo cum timorc et reueretia . vt 
quia mgit_boftiam de terra et bmoi . alias peccat vt !nno . di- 
cit . |1 Vttum notfturna pollutto impcdiat coionem fett celebra 
tioncmrT&.fcdm Tho.inini.di.ix.Adliocvthomodignead 
facramtum cucbanfhe acccdat trta recjruntur. Primo ent re- 
qrttur mttdatia confcic que non nifi per pcccattt tollttur(j6cdo 
rcqntur eleuatto tr.tis ad deum pcr aftuale^ deuotoem et hec 
mtetdu^ Jme pcccato amtttitur - vt per mentis hebetudine vel 
occupatoem aut ettagationcj . Tertio munditia corporalis vn 
et celebrantes vel etia tracftaturi ahqtiod facrarntum ^pter re 
uerentiarnlauant manus . Itaqs primo et principahter pcccatu 
ipcdtt . fcdo mdeuotio fcu f ebetudo ratis ■ tertio corporalis tm- 
mtiditia.et bec tna qnq; cccurrunt in alicf pollutoe notftutna 
qncg duo ex ipis.quadogj vnu^ tmlEt fcdrn boc bomo magts 
vcl minus ipeditur. Et ideo diftinguedum eft de pollutione. cj 



pofefr multiplrciter contigere» et primo quidcm cotmgit ex fo 
la drfpoe nature et non cx precedeti cogrtatione- et tfic no efl 
frgnum alrcuius peccati . fed potcft cbetudrncm metis inducere 
fr frmul cum y maginatione contingat * inmundrcr am vero cor_ 
porale bab^ ■ et idco fr neceffrtas imrneat vel deuotro cx pofcat 
nonrmpedit pcrpueqfr frne ymaginationeaccrdit tnfr,ppter 
reucrerrtram qurs abftineat laudandus eft - et maxime qn talrs 
drfpofrtio nature non cft ppetua - Secundo vcro pot c5trngere 
ex pcedeti cogitatroe et brc dicendii eft gr cogitatro buiufmodi 
turpium qncjs pot effe finc peccato ■ frcut cum efl cogrtatio tffr 
vt cumquis drfputandodctalrbus oportet cp loquens cogitet» 
Miqri e[t cum peccatovenralt. qn fc^ cogitatio gtingrt ad af- 
fe<5t[one m et in fo la deleJtatione Ernitur.frne vllo deltberatiuo 
cofenfu^QFij aute3 eft mortale fc3 qn confenfus adrungitur. 
et quia cogrtationr talr de .ppiriquo cft delertatio ct de/eetatici 
confenfus .rdeo rn dubrum uerer potefr vtrum fequens pollutio 
expcccato accident uelnon.ct anuenialr uel mortali. Quado 
ergo frc dubrtatur dcpcedenticonfenfuomioabftrncdum eft. 
fi autcm no dubrtatur fed expreffc inucniat quis cofcnfum no 
prcceffrffc. et neceffitas vrgeat . aut fit aliqua potror caufa pot 
accedcre. aut etram cclebrare» cj fr r.eceffitas Vcl caufa non frt 
et tn celebrat non peccat mortalrter . fcd ucnraUter ■ Mclrus tfi 
e[t abfhnere ;ppter rcuerentiam facramti^fTcrcro pot contin- 
gere cx crbo vel potu pccdcnti ct tunc idem cft rudrcm frcut cx 
llla pollutionc que ex turpi cogrtatione pccffrt nifr intrn cj non 
ita defacilr contingrt pcecare mortalrter in fufceptioc crbr frcut 
in cogrtatrone turpr. Quarto potefr contingcre cx rllufrone.et 
quidemfiillufioniscaufainnobrs pceffrt idem eft iudrciuquod 
de cogitationc pcedente. Sr autem in nobis caufa n pcefferrt. 
ymopotiuscotrariacaufa etbocfrequenteraccrdit et pcipue 
mdrebusrnquibusquis coicaredebet. fignumefccp dyabolus 
bommi frudtum cucbarrftie auferre coatur» vn in tali cafu cd 
fultum fuit curda^ monacbo vt rn collationrbus prm legitur g> 
coicaret . ct frc dyabolusvrdens fc non poffe confcqui intentum 
ab rllufrone ceffauit .(LSecTpetrus de bac materia breuius fe ex 
pedrt diccns cjj ubi dubium eft vtrum pollutio ortum babeat ex 
pcccato mortalr debet bomo a coione de neceffrtate abfcinere» 



vbi vero noa kaket °rtum ex peccato mortali abftincnduj eft 
ex honeftatc. nec tfi peccat qui coicat» vbi vero cx peccato no 
furgit m arbitrio hois eft abftinete uel non abftmere. Ite^ dicit 
Tbo ■ cji pollutus, dummo no fit talis pollutio que de neceflitate 
impediat . vt que hj ortu cx pcccato mortali dcbcret celcbrare 
pro alio cjui effet in peccato mortali nc ille celcbrando peccaret 
mortaliterdCjeneraliter tn quia caufa cx cjua contingat non 
poteft ita percipi de faoli.tutius eft femper abftinere nifi necef 
iitas incumbat.etdeb3 abftmeri vt dicitur vfcj; ad xxiiii. boras 
cjuia in tali fpacio natura cjue per corporalem inmundiciam ct 
mentis ebetudiivem deotdmata fueratreardinatur ■ Et de ma_ 
teria pollutionis vidc infra pollutio» CfCorpus xpi a ieiunis d^ 
tm gcipi.Vu.cj.i.mcViil.decofe.di.ii.licjuido^jQuoffinrcue. 
renctam tantt facramti mftitutum eft ntfi .ppter neceffitatcm 
imminentiijnprtis.iie contingat fmc uiatico cx prcfenti vita 
tranfire{}_t tri fciendum eft q> dupkx eft iciunium - fcj nature 
et ccclefic. rciuniu nature cft cjuod importat priuatione cuiuf. 
cunyj paffumpti pcr modum cibi vcl potus . et tale iciuniii rc- 
quintur ad boc facramentUj accipiendum . et ideo ncc poft af- 
iumptione^ aque uel altctius potus aut cibi vcl etia^ medicine 
inquantacucjs pavuaqtitatclicethocfacramtGaccipcrc. ncc 
rcFert vtrtt alujd nutriat uel 116. aut per fe aut cuj alns dtimo 
fumatur pcr modum ctbi vet potus . reliquie tn cibi rcmar.etis 
in orc fi cafualiter tranf^Uttiatut non impcdiunt fumptioncm 
buiufmodi facrafnti- Cjuianontraiciunturpermodumcibifcd 
g modit faliue cjuod uitare non pottfSIiud autcm eft iciunium 
ecclefie cjuod mftituitur ad carnis maceratione ■ et tale iciuniu 
non foluiturjjer pdidta ■ cjuia non.multum nutriunt.fj magis 
ad alterandum fumutur. Porro ecclefia diem naturalej incipit 
a media noclc . ct ideo,fi poft mediam noitem aliquts fumpfent 
alicjuid per moduj cibi uel potus non ppt ea die boc facrair.tu, 
fumercpot vero fi an media, noctcm^Necrefert vtrum poft 
cibum vel potC dormierit . aut etia digeftus fit cjtum ad ronej 
PTccepti.Refert aute qtuj ad pertutbatione mentis cjua pati 
untur boies £ptct in fomnettate vel indigeftionej » ex quibus 
fi mcns multum gturbetur bomo rcdditur ineptus ad fumpti- 
onem buius facramti . bec Tbo . m iii» patte. q . Ixxx »<JVtrum 







poft fandtam coioncj liceat ftatim comedere.I£.fcdni Tho.in 

iii.parte-q.lxxx. ifumptioebuius facramtireq.titurmagna 

dcuotio.que quidemagis lmpcditur p pcedetiaq p fequetia. 

et ita magis eft mftitutum cp boies ieiunent an fumptionem 

q poft ■ dcbet tft effc aliq mor a inter fumptone eiua ct rehquos 

cibos ■ vn et in miffa oratio graru adhois po ft coione:; dicitu r» 

etquicoicant fuas priuatas oroncs dicunt . |^JJuo lunt modi 

maJucadi corpus xpi fcdm Aug-vnus facrafntalis. ctficboni 

etmaliedunt-alius fptialis.etficfoli bonimaducat-na^fpua- 

litcr manducat qui in vnitate xpi et ecclefie qua facramentum 

fi^nat manet . boc m agifter finaru3 in iiii- di ■ ix .§/,Interdic"tus 

fufpefus et excoicatus etia iniufte coicarc no i^ . qaintalibus 

cft defcitus rei figna te fc^ vmtatis corporis miftici. hecTbo. 

et Pe.iniiii.di.ix. f| .Vtrum actus matrimonialis impediata 

coione^I^-.fcdrriTho-in lii-parte.q-lxxx-coitus coniugal/s fi 

fit fme peccato puta ca prohs generande uel ca rcddendi debrtii 

non alitcr impedit nifi ficut didtum eft de pollutione nodturna 

q accidit fme peccato £3 .ppter inmudicia corporalem.et fntis 

diftradtione ■ Intalicrgocafu vt dicit beatus Grego ■ funt fuo 

ludicic rehnquedi . Sed qui uoluptate dnante coniugi mifcetur 

prohiberi deb; a facrafhto.xxxiii.q-iiii-vir cu ^ppna.et fcdrn 

Al- Etia poft faftam coionem non licet lllo dic exigere debitu3 

necctiamexaitumreddere mficummagiiadifFicultate. fjtn 

contrarium non putat cffe mortalc. t£y tru inmundicia pure 

corporalis ipediatcoionejjBf.fcdrnTbo. iniiii-di.ix.cujiftc 

cibus non fit corporis fed mentis magis in eius fumptionc con- 

fideranda eft mundicia metis q corporis . et ideo diftinguenduj 

cft dc mmundicia corporali quia fi fit pcrpetua fiue diuturna. 

tunc nullo mo aliquis abftinere debj- ne per mmundicia corgis 

perdatur frudtus mentis . ficut accidit in leprofis et patietibus 

fluxum fanguinis uel feminis • Si aute fit tepalis et Facile pur- 

gabilis ■ tunc fi ahqs fit in m ente bn difpofitus fumere no pro- 

bibetur quis poffit ad tcmpus laudabiliter abftincre ppter re- 

uerentiam tanti facrameti . di - v ■ ad eius . (P.De faccrdote aut 

l eprofo vtrum pbffit celcbrare.videinfra leprofus .<T.primo. 

IJjVtru, bomodcbeat fepecorpus xpi fumere^.fcdfnTho. 

in iiii - di- xii . ca que in hoc facrarhto gcruntur . bnt filitudine; 



cutn birs qtre accidunt in corpcrali nutrimcto. quia cnim fit qi 
cotinua dcgditio naturalis buorrs per adbone caloris naturalis 
et exercitium laboris ■ ideo oportet frccjuenter talc, cibum af. 
fumcrc adreflaurandu nc gditio continua morte inducar|lSi~ 
mrliter aut ex cdcupifcencia innata ct occupationc crrca exte- 
riora fit degditio deuotionis ct fcruoris lcdrri q bomo in deum 
colligitur. vfi oportx cj plurics depdita relrauretur. ne bomo 
totaliter alienetur a dco-ij tn femel falte, m anno fumcrc ne- 
rcffe eO vt fupra- <T-i-r([Sed vtrum qlit^ die fit coicadu^Kl. 
fcdmTbo-inini.dr-xii.Intecipienterfcudfacrarrtir duoreq_ 
runtur fc^ defrdetium coiun<ftionis ad xpm quod Eacit amor. 
et fecundo reuerentia facrarnti que ad donum timoris otinet . 
Primu incitat ad Ereciuentatcmc buius facrafnti quotidianarrt 
Scd fecundum rctrabrt . ldeo fi alrquis cxrjimcntalrter cognof- 
ceret ex cjuotidiana fumptionc feruorc^ amoris augeri et rcue 
rentiam non minnui-tafis cfcberctcjuotidiecomunicarc.fi aiit 
fentiat rcucrentra minur et feruorf no multu augerr d^ rterdu 
abfhnere vt cummaiorrreuerentia etdcuotione pofrmodum 
accrdcrct. Vn Ojtum ad boc vnufqfcr, relrnqndus eft iudrcio fuo 
^A/trum liceat coicare pl uries in die '. K. . fcdtfi Tbo • in irii > di . 
xii . no I) mfi femel vt falt 5 qtti ad vna die3 repfentctur vnitas 
dominicepaffionis-etvtqtu^ ad aliqdreuer5tiafacrarr.ro ex- 
bibeatur. Saccrdos thcjuian folumprofefjpro aliis celcbrat 
cutn fit pfona publrca neceffitate co£,ente pot pluries in dic ce- 
lcbrarc» vt infra miffa ■ (T . x • (f~t\ cjuo d^ cjuis reciperc coionis 
facratritum :'R • a ,ppno facerdote velerus fupiorefiuealiodc 
eius dcecia . Sr qs vero rclrgiofus abfcj liccncia .pprir facerdotis 
fpad alrcur daret rcurriiLejc.cqrcatr0ne5.de cffupra abfolutio.i. 
rr.rii.circamediumjfEt fi facerdos .pprrus malus fit anpoffit 
ab eo recipi. J-abes fupra clcricus . iir . <T. ir . et infra ordmatus . 
i-<T.iri.ltVtru3 facerdos poffit darecorpus xpr ei cjue fcit effe 
in prccato mortalr { R . fcdtrr 1 bo . in riir . di . ix . fr peccatum eft 
occultum puta per confcffrcne vel alias fecrete fcitu^- et rlle in 
occculto petrt debct ei dcr.egare etmoncrceum nein publico 
petat -Si aute m mamfefro petat debct ei dare- de confe. di.ii. 
nonprobibeat.Siucropeccatum mamfeftu^ eft . tuncfiuein 
occulto fiuc in mamfefco petat debet ci denegarc4]Quid fi dicat 



fe corefftrj et abfolutu an crcdcrc ei debeat- vidc i nrracofeffio. 

iii . <T ■ xi. cjui incipit . vtrum faccrdos grocbiaiis ■ (JVtrum ali- 

quo cafu debeat dari boft ia non confecrata loco cofecrate i^ < 

fcdrnTbo.iniiii.di.ix.in nullolicet* tfi cjuia in facramto ucri 

tatis non debet effe aliq Fidtio . t£i cjuia cum manducans adotet 

cjuod manducat. vt dicit Aug- daret faccrdos eimateria ydo- 

latrandi. vfi et decretalis . dicit in cafu confimili cj falfa funt ab 

icienda remedia_cjuc funt ueris periculis grauiora - de cele.mif. 

de bomie«4L Vtruj corpus xpi debcat dari fufpeetis de crimie. 

1S2.. fcdfn Tbo . vbi fupra ■ triplex cft fufpicio » cjueda utolet a cjue 

pro fafto rcputatur vt fi mueniatur fufpectus cum fufpecca m 

eodem letfto et buiufmoi- et ,pptcr banc ficut ,ppter peccatum 

tnort alc deneganda eft coio ■ ita videlj qj fi talvj fufpicio ,pcedat 

cxpubIicaFamanon.d3coiodari «necp petfte publice necjsfe- 

crcte. f^ fi tahs fufpicio fit foli facerdcti nota dy dari fi petatur 

in publico . non autem fi in occulto - ficut dicftutn eft cjri crimen 

cftfecretefcitum.s-(r«xv-i.fc3Cjuieitan,pximu <T. Quedam 

vero fufpicio eft pbabihs . vt fi inueniatur folus cum fola t ge et 

loco fufpcclo colloqns ct frecjnter p>pter banc no debj negari. 

cjuia pena non mfligitur vbiculpaiguoratur. Quedaeftleuis 

vtfiapparcant ali rj figna no tn o ino certa-et ,pptcr banc etia 

negan non debet.fjjv tru corp~us xpi debeat dari ad fumcnduj 

abquod exgimtu^ fiue ,ppter abcj purgationem infamie et bu- 

iuf-nodi.^.fcdfnTbo.miii. gte.cj.lxxx.no.quia tales ptir- 

gationes inbibitefunt.depurga.cano.cx tuarum.({ Ytrum 

corpusxpi dcbeatdan biftrionibus^I^-non. quia nccdiuini 

maieftati.ncc ccclefiaftice difciplme copetit.de confc. di-ii-pro 

dileitonc • Et intellige de l llis biftriombu s qui arte llla, exercct 

illicite . vidc infra bifirio . ^JVtrit corpus xpi debeat dari ami. 

tibus^Ef.fcdfnTbo. iniiij.di.ix. diftinguendumeft. quidatn 

enim dicuntur large amentes quia debilcm bnt mcnte» et tarfi 

funt ahcjuo mo docibiles eorft q ad Fide3 et facramti deuotione 

pertinent.et talibus non oport3 corpus xpi denegari- Quidaj 

vcro funt omino carentes iudicio tonis « et lfii fi Euerint tales a 

natiuitatc no debct eis dari. cjuia non pnt ad dcubtione induci 

que reqritur ad boc facramtum- Si uero inciderut in amcntia 

pofi fidem et deuotionem facratriti tunc d^ eis dari nifi timea- 



tur £«cul3 de uomi tu vc! ae cxpuitio c aut aliquo mo buiufmoi 
xxvi-q.vi.is qui.d Vtrum fit dandu 5 puens^.fcdmTbo. 
vbi.s.pueriscaretibus ufu roms qui non pnt difccmerc inter 
cibum corporaletn ct fpiia' em non debet corpus xpi dari . quia 
ad ipfum exigitur actualis dcuotio qua talcs puen babere non 
ptit . Sed pueris incipientibus babere difcrcttone etia an etatet 
pfecta puta cii fint . x - vel . xi. annoru potdari . fi m eis difcre- 
tioms figna et dcuotioms appareat. ({An corpus xpi dari de_ 
beat bns qui pro crimimbus funt fufpendendi vet decapitandi i 
Rt.fi fint confeffi et pemteant no debet eis dencgan. xiii.q.ii. 
c . fi.multa alia de facramto euchanftie britur ifra cucbanuia 
i.ii.iii-etira. kem fpaliter circa facerdotcm et miffam.infra 

I eucbariftia lii . et inf ra miffa . 

| Oncuffio . critnen cocuffionis cft qn quis in officio con- 
J| ftitutus extorquet adqd a fubditis pcr metu3 . aut cum 

/(puiuaLnon rult faccre quod f acere tenetur nifi data pecunia . 

/Tte cum aliqs officialis ultra ftipendia fibi conftituta cxtorqt. 
vel cum quis accufat fcu ab accufatioc defiftit ^pter pccuma. 
et talis ad rcftitutione tcnetur ei qui dedit fi n turpiter dedit- 

^II^TTBSr" m CU '" S mmnam data f"'t . i . q. i . iubemus . 

M|bndemnatus.vtrumpoffitfedcfendere velfugcre -fupra 
-^ ^-accufatus . <v . v . 

JlOnditio . de conditionibus quc qnj apponuntur in ma. 
m -«_-Jtnmom'o - babetur inEra mrimoniu ■ V . pcr totum . Item 
'deconditiombus queapponutur m qbufcttg; cotracftibtts - vtde 
ibidem . <T- V. Item de conditionibus quc apponfttur m fponfa- 
Iibus . h5s mfra fpofalia.iT.fi.et infra itnpedtmentu vtti. g\ v. 
Si qua poffcffio data ftterit ccclefie appofita ibt alicj conditione 
fiue modo . vt fc 5 aliqd fteret . ft n5 ftat ppter boc pot reuocari 
datio-nifi fic fatfta ftterit q, fc 5 ccffa nte condit ione Vel modo re 
uocari poffet . de condi- appo - reru -^Si qua p"oTTeTfio data fu. 
mt ecclefie ea conditione ne alienctur . nunqt alicnan potcnt f 
^■fcdmkay-diftingucndum eft.na 5 fiecclefiacuidatu 5 fiue 
legatfteft babeat alias poffeffioncs non poterit alienan rnali- 
quo cafu.et fic lntelligitur auc- de alicna. et emphi. (T.fancftif. 
fimus . Si vcro ecclefia non babeat alias poffeffiones qs alienet . 
tunciftaalienaripotin cafibusaiure gmiffis. dequibus Vide 






II 




fupra alienatio ■ nam .pbib itio Fac.a a datore pro no adictoxIL _' 

babendataj turpisfiLcTncordantGof.Hofti.etlnno.^J QH 

non flat per cum ad cjue pertinct quo minus conditio ipleatur 

baberi debct ac fi impleta Fuiffet • de regu « iu - cu no ftat ■ U- vi« 

TOnfcffio ■ i ■ coitcr qd fit i K . fcdin Tbo ■ in nii ■ di- xvii« 

couenientiffi.nc diffinitur ab Aug ■ ficdConFeffio efi pcr 

quam morbus latens fpe venic aperitur . vel fcdrfi R ay « 

__p cft legittima coram facerdotc peccati declaratio. 

funt conditiones quas debet habere conFeffio i _£ . fcdiS 

Tbo ■ vbi fupra xvi . funt • que in bis Verfibus continentur ■ Sit 

fimplex-bumilis . confeffio pura. fidelis • _tcj frequens ■ nuda« 

difcreta • libens . verectida« tntegra ■ fecreta « lactimabilis - acce- 

lerata ■ Fortis ■ et accufans « et fit parere parata([C_uoru expo- 

fitio talis ef: ■ fit fimplcx vt _5 non rccitet in conFeffione mfi 

quod ad qtitatem peccati pretmet___umilis vt fcj fc mifcrum 

et infirmum confitcatur ■ I >ura vt (03 recta fit confitentis in_ 

tentio. Fidelis ■ i-vcra ctfmeufa falfitatc^/. tq; freqns.if.ud 

e.fr de bn effe coteffiois fc3 cp bomo freqntcr cofitcatur(jNuda 

vt non inuoluat obfcuritatem uerborum- Difcreta vt {.3 ma_ 

„tamaioriponderecon_iteatur.Libens.i«fpontanea. noco. 

at_a« Verccunda vt fc3 erubefcat ct 110 fe iaftet de pftis ,ppter 

alt<j fcculi uanitatcm. Integra vt fe non fubtrabat aliquid de 

bis quemamfenanda.unt. Secrcta fc^ qtutn ad conditior.ctn 

fori i cjuo dc occultis confcie agitur. Lacrimabilis quo ad dolo 

r. de pcccato comiffo « i_ccelerata vtjcjjio difrerat de dic i die 

fed ftatim <| citius pot conFitcatur(|Fortis vt fc^ nicbil .ppter 

Verecundiam dimittat ■ Et accufans .03 feipifi et non aliu^ . Et 

fit parereparata „3 facerdoti. tfVtrum confeffio Fafta fineco 

tritione ct fine caritate ualeat.vtputa quia.non dolet de oibus 

Vel non Vult ab oibus abfrinere? J^.fcdfnTho. ubi -s.cofeffio 

fcdtS ojj eft a<_us virtutis no ualct fine caritate que cfl princi- 

pium merendi ■ fcd fcdrS cj confeffio eft pars facrameti ordmat 

confitentcm ad facerdotem qui habet claues ccclefic . et per con 

Feffionem cognofcit confciam confitentis « fed boc pot etia effe 

in eo qui non efb cotritus . quia pot peccata fua faccrdoti nota 

faccre et clauibus ecclefie fe fubicere<]Et^iuis tunc no accipiat 

abfolutionis Fru-tum tn recedente fiftionc percipcre incipiet- 



ficut et in aliis facramtis « vn non tenetur iteratc confeffiones 
ad cjuam fictus accedit . fed tenetur poftmodi^ fiftione^ fuam 
confiteri.concor.Pe» Et ad iftam opinione nonfolum pdiita 
ratio uidctur facere.fedetiadcpe.di.i.merifura.<r.nonita. 
vbi dicitur gi non eft ncceffe vt cjue facerdoti femel confeffi fu, 
erimus denouo confiteatrrar.S, Ray.et Hofti.tenet cptalis 
tenetur confeffionej iterare.cjuia prior confeffto que non fuit 
faitaincaritate non uajuitjed primu; uerius uidetur.de pe. 
et remif . g quidam . {[ytrum Itceat in cof effione dicere aliena 
peccata^.fcdm 7bo.iniiu.dt.xvi.bomo in cofeffione debet 
famam alterius cuftodire qtum pot - fed fuam confci a^ magis 
purgare debet. ct ideo fi confcia que ducit m cognitione gfonc 
fit dc neceffitate cof efftonis vt quia trabtt in alia^ fpem peccati 
mortalis tunc dcbet confttert . femp tn occultando pfonam . Si 
autcm non fit dc ncceflitate confcflionis d; dimittere ne pdtm 
alterius Jidat . vel petita Iicencia confiteatur alteri aut fugiori ' 
qui gfonaj ignorct. Si tam exprimat eam bona intentione vt 
non prodat - fed ut pniarius oret pro ea Vel fecreto emedet r.on 
peccat.fed mcretur.xxii.q.v.becuidetur.<[^Vtru liceat co- 
fefftoncm dimidtare i I^.fcdrn . Tbo . in iiii. di. xvii- non I1C3 . fy 
integraliter dcbet quis oia vni facerdoti confttcri. dc pe.dt. v. 
c-i.circafi.etdi.iii. funtplures . na^ ficut in medicina corpo 
ralt oportet 31 medicus non folum vnum morbum cctra cjue3 
medicinam dare dcbet cognofcat.fed etia^ vniuerfaltter totam 
nabitudinem ipfius inftrmi . eo cp vnus motbus ex adiundtione 
altcrius aggrauatur^etonedicia cjue vnimorbo copcteret alii 
nocumentu pftaret^jSitniliter eft m pctis . cjuia Vrifi aggraua- 
tur ex adiuntftioe alterius . ct lllud cjuod vni pfto effet couenies 
medtcina. alteri incentiuii pftaret. cum qfigj aliquis contrariis 
pctis infeftus fit-Et ideo de neceffitate cofeffionis eft g> bomo 
omia pita confiteatur cjue in memoria babet. alioquin non eft 
confeffto fed cofeffionis fimulatio. fed fi quid no babuit in me. 
moria ct poftea recordatur fufficit c$ boc pftrn co fitens poftca 
dicat explicite. et alta in gencrali dndora cuj_multa alia confu 
teretur boc oblttus fuit.concor- Pe.([Vtrum liceat conftteri 
pcr aham gfonam vel fcriptura i 1$ . fcdm Tbo . vbi . s ■ cjuis ad 
cofefftone; vt eft actus uirtutis fufficeret qlitercucj fierct . tn 



M 



fcdrri cjcftparsfacramtibab} determinatumadtumficutalia 

facrafnta bfit dctcrminata matcria. et ficut in baptifmoaffu- 

mitur lllud elm cuius eft maxime vfus in abluendofllta cTirt 

confeffione affumitur llle adtus quo maxime cofueuimus ma- 

nifeftarefc^ ,pprium uerbum. Alii enim modi indudti funt m 

fupplcfritum ■ In eo.uero aut qui cft mutus vel alterius Iingue 

fufficit gj pcr fcriptum aut nutiim aut mtcrptej confiteatur. 

quia non exigitur ab bominc plus q poffit. fed non fufficeret fi 

ipfe dicere poffct - In abfcncia uero .pprn f acerdotis no oport^cp 

p fcriptii fiat cofeffio f^ pot etia laico c6r"iteti.c|a plusptin^ ad 

nccceffitate confeffioms adtus cj ille cui fit confeffio .([TQuid fi 

facerdos interrrogct c6riteteet-.llerefp6deat?B£. fcdrn vber. 

fufficit cjtum ad ea de quibus interrogat nifi fit talis confritens 

cppotius dimitteret conFiten'cjore £ pprioconfiteretur pdtffi. 

boc enij de fugbia eft . dc pe. di. v . c ■ i. verfus fme . de interro- 

gatiombusctiahabesinfraccnfeiTor.ii. 9". pe.ct fi.^JVtrum 

liceat conf iten pcccat a que quis non comifit :'^i . fcdm Tho . in 

ilri.dt» xxi- non licet - talis enim fi non efc peccat or. me nciendo 

peccator efficitur.xxii.q.ii-cum bumilitatis .([Vtrum cu qs 

dubitat dea!iquopdt5 anfitmortale teneatur conf vceri lllud ? 

^.fcdrnTbo-in.iifi.di.xxi.tenctur. alias giculofe comittit 

ft negligit confiteri et mortaliter peccat. ficut ct qui alicjd co- 

mittit vel omittit in cjuo dubit at effc mort ale pdtm . taliter tn 

dubitans non debet in confcffione afferere illud effe mortalc fed 

faftum narret ct iudicium relinquat facerdoti- Que aiit coi ter 

fint peccata mortalia babes ifra peccatum.ii. <T- fi« fj Quid dc 

confcffionc gcnerali in qua qdam cofitentur fe comiiiffe omia 

pdta ct huiufmoi^I^t.fcdrn Ray-dicas gj talis c5fitens loqtur 

in gfona ccclefic. vel fcdffi Aug-in vnopdlo pnt multa peccata 

notari. vel itclligitur dc genenbus fmguloru . et n5 dc fingulis 

generum. qfidicerct peccaui cogitatione loquutione opere et 

omiffione . non tn boc dctfn fufficeret ad confemone pro mor- 

talibus ad q reqritur confeffio fpalis . concor . Hofli .^jVtrum 

pcr conFefione generale deleantur uenialia ? £$. fcdmTbo-in 

iiii . di . xxi{fDup!ex cfl confcffio generalis» qda eft facrafntalis 

qnfcjaliquis infecrctoconFiteturfacerdoti qdam quorfime- 

minit et alia venialia in generali. et tunc llla generalis cofeffio 



ex quacuor ^3 q> valeat ad remiffione pftoru^ uenialiu 111 toto 
vcl tn parte. 6:5 cx contriti5e cofttentis . ex builitate cofeffiois 
ex orone faccrdotis iqtuj eft pubiica gfona cjda . et ex vi clauiu 
Alia eft corafeffio gencralis non facramtalis . cj fit publice cora^ 
multis ct cutn multis . et bec bab3 efficaciam ad dimtffione ue. 
uialtumextri bus primis . et non ex vi claunim. cocordat Pe^ 
(TVttum per generalem confeffione deleantur mortalia oblita 
^t-fcdmPe.deusnonrcquiritabboienifiidquodpot. vn cu 
pcccata obltta cotifiteri fpaliter non fit in ptatc bois f^ genera. 
utertmbuiufmoiconfefftogenetaliscum cotntionc genetali 
debjpfta oblita . Idem "Ra^ . dc pftis tttaj oblitis file betur if ra 
pnia .l.^-i.^f Vtrum reqratur confcffio depdtis an baptifmu 
^■fdcmPe.triplexcftpftorum.confeffio.vnametaltsquefit 
dca.etbccreqriturabapt^andisadultis- Altera Vocalis quc 
fit boi vt dei uicarto . et becde petis an baptifmu non rcqtitur 
necanbaptifmu necpoftca. Tcrciaquc fttbdi taq fapieti co- 
filiario pp ter confilmm aiS - et boc riquiritur ex congruo non 
ex debito.^ Pudor confitedi multos retrabit a pma cotra que 
fcdmRay.efttriplexremedtum.Primu, efl ratio naturabs. 
fi enim non erubutfti peccare quod mboncftum et nociuit fuit 
non debes erubcfcere conftteri quod boneftu et utile cft . Scdm 
cftratiodiuineintuitionis cui nicbil celare potes • omnia entm 
nuda etagta funt oculiseius.bebre.iiii. Tetcium eft copatio 
future confufionis nau.iii.reuelabopudendatua ctoftcnda3 
gentibusnuditatemtuam.Icre.xx. confundetur uebcmeter 
quia nonmtelkxerunt opprobriu^ fempiternu quod nunq de- 
lebitur([Sacerdos qui non vult dareltceciam fuo parrocbtano 
quodconfiteatur alteri mfi p r o pecunia fymoniam committit 
"^"ficut Ray. refcrt. 

Onfeffio , ii . qltter teneamur ad eam . Vtrum fit de ne- 
ccffttate falutis ^ . fcdffi Tbo . m liii. di . xvii. confcffio 
de neceffttate falutis cfb in illo qui m pftm mortalececidit- ct 
proprie loqndo non cft de iure naturali ^ diuino et noue legis . 
nam in lege ueteri non tcnebantur boies ad confeffione pdtoru 
fpalemctdiftindtam.fedad generalem ct mdiftinctam ad qua 
tenebatur pcr determinatiSe^ facnficioru -c6cor. PeCVmff" 
Papa poffet cumaliquodifpenfareneconfiteretur^. fcdrii 




Tho.ubi.s. non pofl'5 eo g/ ipfe facrarntorutn neceflitate non 

pot tollere ficut ncc noua facrafnta infhtuere .funt eni^ ex in. 

ftitutione diuina ■ fed difpenfare potrj de tpe> vt - s . diffmet ul_ 

traannum.(FOmnis fidelis faltem femel in anno tcneturex . 

pccpto poftq ad annos difcretiois uenmt^confiteri omnia fua 

peccata - ct co icare. de pc et re. oisfcEt addc quod dicitur.s» 

coicare-(T.i. (JVtrum tencamur confitcn pdta quemanifcfta 

funt i JQ - fcdfn Pe . et Tbo . in . iiii • di . x vii . non fu ffic.it aliquid 

notum effe iudici nifi fit ei notum in forma iudicii . et icleo quis 

pila manifefta nota fintfacerdoti quia tn no in forma iudicii 

oportet ea confiteri- (fYtru bo ftati teneat comiteri poft co- 

miffum p€tm ^.fcdffi Tho. ubi. s . ad propofitum confitcndi 

tenetur quis qn et ad contritione tenctur fcj qn pcTia mcmoric 

occurrunt . fed ad confcffionc; adtualiter faciendam tenctur fi 

debcat eucbanftiam pcipe . ad quam nullus poft pdtfn mortale 

n'fi confcffus debet acccdcrc copia facerdotis oblata.et necefii, 

tate non vrgente.Similiter etia tenetur fi piculuj mortis im_ 

cmiicat ■ alias non tenetur bomo ftatim ad confitendum. quis 

periculofum fit difFcrre- Ex pcepto atit ccclefie tenetur faltem 

femcl 111 anno ■ vt ■ s . 9"- iii. ffYtruj tencatur cofitcri rircuftl 

tias pc^oru^P^.fcdmTbo.iniiii.di.xvi.hfunt de necetTitate 

confitende. mfi lUecircuftantie que ad aliquod gcnuspeccati 

mortalis trabunt.cja venialia no funt de ncceffitate cofcffonis 

fcd folum mortaba. tfi ct aliascirsSftantias cofiteri gfectionis 

eft ficut et venialia pcccata . llVtruj bomo rcneatur confiteri 

vcnialia pcccat a i ^t » fcdfn Tbo ■ ubi-s • cofeflio ad boc neccffa- 

ria cft vt pcnitens fatiffaiftionem accipiat fcdm modu^ dcliiti. 

pdlo aute ucniali non debetur pena taxata. quia pena illa effet 

cportionata penc peccati mortalis a quo pitfn ucniale in infi- 

nitum diftat . vfi per folam cotitritioncm interiorcm peccatum 

venialcrcmitti pot.flJScd i an faltiXemcl in anno teneatur co- 

f itcri qui non hab^ nifi uenialiafiJicunt quidam cp in boc cafa 

,ppter pceptum ecclefietenetur uemalia cofiteti. i\lii dicunt cj) 

fufFicit g; pntet fe faccrdoti et cj fe itnune a pcto mortali oftcn 

dat vt ad coione admittipoffit.pccptuenimeft adobliganduj 

illos qui hnt aliquaqueconfitcn dcbeant. Vn fi alictti per gta} 

collatum cffct vt a peccato uensali immunis effet . ficut beate 



Marie virgini efr collatii . non tenetur acl tllud pceptU3 . Quod 
aute dc ueniali tcneamur . conttitionej babere altas no remit- 
titur- vtde ifra peccatu.iii. (T.rii.et vri._|[Vtrum aliquo cafu 
teneaturqs cofeffioneiterare^. fcdSi Pe.iterarctenetnur 
in ini.cafibus. Primo fi facerdos 116 potuit abfoluere. Secudo 
fi nefciuit difccrncre . Tercio fi cofeffto no f utt mtegra . vt quia 
fcistcr tacutt aliquod mortale. Quarto fi cotepfit vcl neglexit 
fatiffacere.et oblitus eft fatiffacttone iniundta}. Nam fi fciret 
ctimplere uellet nonoporteret cumiterare. Simtliter ctiam 
fcdSi quofda iterare tenetur is qui cof effus non contritus extis 
in fpofito no defetendtpctm» vt dtctum eft.s.confeffio.i.CT. 
iii ■ Hic tn fciendum eft fcdSi Tho . in lrii . di. xvii. 5 quato quis 
plurtbus faccrdotibus confitetur. tanto plus de pcna ci rcmit- 
tttur . tum ex erubefcentia confcffionis que in pcnam fattffac. 
toriatn coputatur. tum cx vi clauiu^J^tocLes_poffct quis co- 
fiteri cp ab omm pena Iiberarctur -^fScJVtrum recidiuas te_ 
neatur confiten priora pcccata iSf. ■ fcdm Tbo - m irii . di . xxn . 
direfte qiej pcta dtmifla recidtuans nullo mo cofiteri tenctur 
nec in generali ncc in fpali cuicQgj cofiteatur . {^ i direite ficut 
lllud fme quo fieri 116 pot debitus fatiff actioms modus tenetur 
recidtuas notificare pcta dimiffa qtu, fuffictt ad boc q> fciatur 
que fattff adtto ei congrue poffit iniungi . vt ft lpfe Freqnter lap- 
fum carnis paffus eft ex altqua occafionc . tlla occafio per fatif- 
Faitionem pfcmdatur . et fitmliter de aliis pctis^Et ad boc fuf- 
ficere vidctur confeffio dimtfforu pctorum in generali.tti qHcp 
ad aliqua fpalia oport^ defcederc fcdm cj, confites uiderit opor- 
tunum . non entm pot m bis aliqua certa menfura pfigi.ClJe" 
precepto in medtcos q, inducant mFirmos ad confeffionem vidc 
"~inFra medicus •<$,{* 

Onfeffio . iii - cut ftt conFttedum . Et quide; regulariter 
qlib3 d; facerdoti confiteri. Naj folis facerdotibus dedtt 
drts ptate ligadi et folucndi- CU5 dicit io.xx. quoru remiferitis 
pcta remittuntur eis etc-de pe-di.i.verbu; det. et bocmtelli. 
gendum eft de mortalibus . Sed uenialia non oportet q> ahquis 
faccrdoticonfiteatur. quiaipfaconfeffiolatcoFca facrametale 
quodda efc .quis non ftt facramtu pfeclum - et ex tpfa caritate 
proccdtt - et pec tafa notum eft ucuiale dimitti . ficut etiam pcr 







tonfione pedtoris et aqua bndidta m et bu iufmoi. vt ifra pctm 
in . <T - fi - bec Tho . in mt . di- xvii . {DVtrum neceffe fit confitcri 
proprio facerdoti :' J£. fcdfn Tbo . in iiii. di ■ xvii . cum [acerdos . 
non abfoluat nifi ligando ad aliquid f aciendum . ille folus poteft 
abfoluere qui pot fcdm imgium ad aliqd faciedumjigare. ideo 
oport3 cp homo confitvatur .pprio facerdoti(lAIienus eni'5 non 
pot eum abfoluere vel ligarc.de pe-et re.omis . et de pe. di. vi« 
placutt(JProprius aut facerdos mtelligitur <juo ad bocois llle 
cjui cura3 anieiUtus ordmana bab). ficut Papa. legatus . cpus 
et facerdos parrocbialis(JSednec parrocbialis pot abfoluere ab 
ommbus quia cxcipiuntur cafus epales.deqbus babetur infra 
confcffor.t.(T.i.||Vtrum fprius facerdos poffit ubicj; fuum 
fubditii audire ct abfoluere? f^.fcdm Tbo- vbicjj pot ftue intra 
territorium fuc prochiefiueextra-pniaemm 5dc iurifditione 
voluntana.ff. de of ..pconfuUl.i. vfl et dc loco nicbil exprimi- 
tur-depc.etrc.omis. tfVtru^ audientia confcffionu comitti 
poffit altcnVI?- fcdmTho. inim-di-xvii.fi aliqsid circo noiv 
poffit audire confcffioncj alterius quia non bab^ iunfditioncm 
pot ei comitti pcr quecticp bnte^ iurifditione in ipfos cjui audi- 
endi funt - vt per .ppriu facerdote, fiue per epm fiue per papa^ . 
Si uero aliqs non poffit audire. quia non I13 cxecutione ordinis 
non p )t fibi concedi vt con c e ffioncs a udiat nifi per eu^ qui boc 
impedimtu^remouercpotljEtTiotabicqiftetia^ per fpnu^ 
facerdot? ccimtttttur non .ppter boc oport, cj comittatur tali 
cj alias lunfditione babeat fiue populu-fu r ficitem3 cphanciu- 
rifditionem babeat ipfe qui facerdoti comittit . [tem nota fcdm 
Tbo • Cf qn alicui facerdoti comittitur per fupcriorem cj> pofTit 
audire abenos grocbianos 110 fit piudtcium facerdoti ,p prio eo 
cp iurifditionis ptas non efl comiffa alicui in fauorem fuum. fj 
in vtilitate plebis et ad bonore^ dei. et ideo fi fugionbus platis 
videatur expedire ad falute plebis et ad bonore dei cj> aliis com- 
mittat in nullo fit piudicium mferiortbus platis (jNec tenetut 
fubditus iterum petere licencia a fprio faccrdotc . cjuis Ber -in 
quada glo.ficdicat. queglofa poftea pcrClemte iiii.tacjomo 
f alfa dampnata fuit m quoda priuilegio pdicatonbus indulto. 
et ctia^ minonbus-quod incipit. Quida temere. et fuit deter- 
minatum in eo cj> 1II1 cjbus a fupcrionbus comittttur poffunt 



audire . ctiam grocbtalibus facetdotibus cotradicettbus et m. 
uit1s.etboapfu3et1atenetro.an.depc.etre.fiepus.l1.v1. et 
conFeffus facerdoti bnti comifftonem a fugiore vt diclu cft nor» 
tenetur confiteri p prio facerdoti illa peccata que tam cofeffus 
fuerit cu tarn fibi dimiffa fmt . vti ad boc eft expffe extrauagas 
lo.xxii.queinciptt.vas eleCtionis.contra magiftru lo.de pof. 
ftacpjaaa_irrcjua oppofitum tamq erroncum condemnaturr 
I[ Sed fi effet peccator notorius - an teneatur grochiahs facer. 
dos eum admittere ad coicationetn- de boc_yidclfra q". xi. vt in 
extraua.ro. xxti.qicipit.vas elcois . CVmun aliquo cafupof 
fitquis confiteri alteriq ^priofacetdoti^.fcdmTbo.inim. 
di.xvit.rtfubditusfcit^priumfacerdotemeffehcreticum aut 
loUicttantem ad malum aut ftagilem vet ad ptltm quod quis ei 
conhtetur eftpronus Vcleftimatur,pbabiliter reuctator con. 
reilionis • vel ft peccatu de quo quis confiteri deb 3 contra illum 
comtilum fit.m biis caftbus et Bibus in gtus rjbabilitcr timet 
penttensex confeffroe farta giculu ftbi vel facerdoti immmcre 
d 3 recurrerc ad fugiorem vel petere Iiceciam alteri confitendi. 
quam I.t babere non pofftt tde 3 eft iudicium quod de tllo qui non 
hab 3 coptam confefforis . vii magis deb 3 eligere [aico confiteri. 
nccmboctraiifgrediturmandatumecclefie.quiapceptaiuris 
non fe extendutu ukra cantatem . nec ctta fit mturia faccrdoti 
quia priuilegiummetetutamitterequi conceffa ftbi abutttur 
ptatc.ConcordSt Pc. M.lnno.etvber-Et coiter addunt o,f, 
nullo mo pot babcre alium facerdotem ct neceffitas immincat 
confttcatur pitm in gcnere fme co de quo poff 3 malu ^uentre 
Houi.quog! magis explicat ct ponit vrii.cafus. m qutbus pot 
qu.s audtre confeffionem altenus grocbiani. Primo qfi cprius 
facerdos oino indifcretus cft.de pe.d1.vi.placuit.na3 q«< ^ult 
conFitert d 3 qrere facerdotc 3 qui fciat foluere etligarc.de pe- 
dt. vi.qui vult.fed boc debet fieri cum licecia.dcpe.et rcois. 
quam licenciam fi ^prius facerdos non vult dare poteft ipead 
aIiumire.dercgula.Iicet.veluadatadrugiore 3 vt eucopellat 
vel ipfc licenciaj det.de turepatro. nullus. Secundo qfi grocbi- 
anus tranftultt domictlium fuum. nam tunc ille ad quS trafiit 
iam non eft alienus fcd ,pprius -de grocbi.c. fi. Tercio qn quis 
eft uagabundus . fF. de iudic . beres abfens{jC2uarto cum quis 




querit domiciliu} quo fe tranfferat nam et iis fme domiciho eft 
ff, admuicipa.l.Labeo.inprin.etl.eius.^.celfusflQuintoqn 
quisdeliquitinalicnaprocbia.derapto.c.i.vi.q.iii.placuit. 
fitfi pdtni occultu e et no fit excoicatus a plato lllius loci pot 
etiam de boc confiteri proprio faccrdoti • fi afit fit excoicatus a 
prelato illius loci .ppter lllud p<5cfn ficut cofueuit fieri in furtis 
et buiufmoi.quorum ignoraturadtpres mittendus cft talis ad 
excoicatore abfoluendus ab eofiSexto rone ftudii. vt clerici de 
platorum fuorum Ucecia accedetes ad ffudia - nam tunc effici- 
untur de foro et ecclefia lllius adque accedunt dum ibi manent 
ar . ff". de iudic . fi longius - tf . iflSeptio tgc neceffitatis . vt quia 
infirmatur ad morte veld^intrareiufturBbellumfiue mare. 
et deeft ,pprius facerdos - ita g> etia^ laico I1C3 tunc confiteri . de 
pe.di.i.qmpenit^.decofe-di.iiii.fca^.Ocftauofiponatfpem 
in ratibibitioe proprii facerdotis . bcc Hofli . ^3 ifte cafus ojfta- 
uus coiter no tenetur qa ratibibito in talibus no bab3 locu - de 
regu.iu. Addunt vltenus Ray -et Hofl. g> in omi cafu m quo 
quis pot audire alienum procbianum confulunt ei cj iniungat 
vt fe facerdoti proprio repntet .ar.de fen . exco.de cetero - c . ea 
nofcitur ■ et c . de bis . in f 1. Item dicunt cj non debent confiteri 
cuicucgjacerdoti. fed potius ei qui atiasiunfditioncmbabet. 
(Tkn gegtini et romipctc poffmt cofiteri alieno facerdoti? W" 
fcdrh "Vbet- fi acceperunt peram ct baculum a ,p priis facerdo- 
tibus fiue aliter de eorum Uceciaitct arripiant pfumendum eft 
datam eis Uceciam cofitedi^Taut fme licecia .pprii facerdotis 
gegrinantur.no pnt abfolui ab alio nifiinnecelTitate. Etide; 
ef ) de aliis negociatoribus ct viatonbus ■ cocor . Inno . et Hofl- 
jTVtrum pegrmans qui bebat crimen cuius abfolutioni reti- 
nuerat fibi epiis nunc m gegnnatione poffit abfolui ab alio fa- 
cerdote? B£. fcdffi Vber. pot abfolui et maxime fi inflet tepus 
generalis coionis -vtin pafca- Sed debet ei iniungi cum babuit 
copiam fui e pi iterum confiteatur ei. et ab ipfo recipiat pmam 
deillo.becvber. uerius uidetur <J fi tanta f uerit neceffitas 9 
ifVe potuit abfolui ab alio . non oport3 g> iterum conf lteatur ut 
abfoluatur.fedtnft eft aliqd faciendum q> fufficiat. et etiamfi 
ob diftam caufam f uiffet excoicatus et ab ipfo facerdote f uiffrt 
abfolutus fi poftea non pntet fe cpo rcincidit in eandem fmam 



vt.s«abfolutio»fra-f .i<J3iuerononfuitnceeffitas necabfo.. 
lutio ualuit. de qua ncceffitate diiftum eft fupra 5"» v- ver. vi< 
([Vtrum vnus facerdos parrocbialis poffit audire ct abfolucre 
alium facerdotem^Kt- fcdfn Vber- non pot fine licecia generali 
vel fpali expffa vel tacita. nam fi epiis fcit fic coiter fieri et tol- 
lerat - eo ipfo Bfumendus cft tacite approbare et licenciam dare 
Idem Hofti-d^Vtrum liceat confiten laico ? Bj. fcdiri Pe. non 
Uc^nifiinneceffitatis articulo- vt liin extremis agens noba- 
. beret facerdote^. et tunc fcdm quofda tenetur laico confiteri. 
Sed .pbabilius et verius eft cj nontenetut ex neceffitate.fcd de 
tali iudicandum eft ficut de illo qui non hab^ copia^ cofcfforis « 
et lic; confiteri laico non fit dc preccpto. efl tamcn de confiliox 
C6cor.vber.etitainteUigediaaTbo-s.^.i.etv»{fSnliceat 
iii neccffitate confiteri facerdoti bcretico fcifmatico cxcoicato 
Vel filii' 1$. fcdfn Ray.nuflom6.de pe.di. vi. c. i. fed doleat de 
p<5tis_etcj tm diftulit cofelTionl et fufficit. cocor. Ho. etTbo» 
{JVtrum facerdos grocbialis debeat crcdere fubdito dicente fe 
conf cffu; effe alteri vt fic det ci eucbanftiam i E£ • fcdtn Tbo - m 
quoda quolib^ . in foro ludiciali creditur boi cotra fe et no pro 
fe.in foro atit pniali ereditur bpi et pro fe et contra fe- Si ergo 
fit impedimetu euchauriftie tale cjuod ad foru^ iudiciale gtinet 
puta excoicatio.nonteneturfacerdoscrcderefuofubdito qm 
excoicattim nouit nifi ei dc abfolutione conlcct» Si aut fit lm- 
' pedimltum quod ad forum pr.ie ptineat fc^ pcccatuj " tenetur 
credere. et miufte agit n cucbariftiam denegat . concor - Pe . et 
Hoftien» (JVtrum fratnbus pdicatoribus ct minonbus liceat 
confcffioes audire '. ~Rf. olim [icebat eis ex priuilegiis et fpaliter 
de conftituti one Bn dirti xi . que mcipit . mter cunftas . cjue oia 
bodic uacat £Sed adlioc ut poffmt audire oport.3 cjjmagifter 
ue! .puincialis jbdicatorti vel eoru vicarii et generales vel .puici 
ales miftri vel cuftodes minorum.primo qde accedut ad piitia 
ordinariorti p fe vel p altos fratres ct petat vt fratres qui elccti 
fuerint i eorti ciuitatibus et dyocefibus cofeffiones audire uale 
ant et pnias iponere et penitetes abfolucre- Poft boc didti plati 
ordintt eligant gfonas ydoneas et pntet vel faciant pntari pla- 
tis diitis ecclefiarum vt deipforum licecia et gracia poffmt au- 
dire.quitnpntatino^pter boc potcrQt audire inalioepatu. 







Et debet ipft cledti effe in nttmero ,put Vniuerfttas deri et pplt 
exigit etfiplatiliceciamconcefferint.tfic pdidte cfone officiu 
exequatur . Sed fi difti plati ecclefiarum quetj de pntatis non 
admiferint loco eius ponatur alter • fi uero abfolute darc licecia 
recufauerint conceditur eis liceciaaudtoritateaplfca.tarn per 
boc non babet plus ptatis q facerdotes parrocbiales nifi prclati 
ecclefiarum am ptius darc uellent . bec de fepul . dudum in cle . 
•JSed nuncjuit epiis fme pdifta folemmtate pot pdictos religi. 
ofos ad confeffiones acceptare^ JF^.certe poteft comittendo eis 
iurifditiomm fuam-vt.s.T.iiii» ymo etiam bfit ex pnuilegio 
Clemtis - iiii ■ 3 fi plati boc concedant . conceffto ipfa durat etia 
poft morte platorum donec ,puifum eccliis fuerit de paftore» 
■f Cui dnt confiteri curiales ^K . fcdifi Hofti. Papa pot fibi eli- 
gcre quecucp vult . cardinalis abfens caufa Icgationis code mo 
pot fibi cligere. ar. dcpe- ct rc. ne pro diIatione.fi autcm cft in 
curia confiteri dj pape vel cius pniario . tutius tn eft gj a papa 
liceciam accipiat.cappellam uero et ceteri curiales fi fint de fa_ 
tnilia pape confiteantur pniario et non alteri. ft funt cum car- 
diiialtbus poffunt de licecia dni fui cjui curam eorum babj ct de 
confuetudinc cu rie etiam alii c onftteri • ar - vi . q . iii . placuit . de 
pe-et re»omis.([Cui dfit confiteri platif B£ .fcdmHcfti.pri. 
arcbe arcbiepi otiis et ctia^ inferiores platt cxepti poffunt eli- 
gere conf-effore prouidum.de pe. ct remif ■ ne pro dilatione. fcd 
tS fic eleitus no b, ptate abfoluedi ab excoicatione vel axafib^ 
grauionbus ■ lic.3 quidam contrariirj dixcrint. ar.de pe. et re. 
fiepus.li.vi» rtlii inferiores platinopnteligere.nifidelicencia 
p ape vel epi vel ^jprii facerdotis ■ vit atbas vel qlib^ platus non 
epusnecexemptusconftteridjepo. monacbt abbati vclfcdm 
ftatuta regule poffunt etiam cofiteri epo fi ei fubfmt- decanus 
arcbipfbter.tbefaurarius.etq.libjcanonicus etfacerdptes par 
rochiales «et failia epi confiteri dfit cpo vel alteri de eius licccia 
(jCui dn t conf lteri reges et alit feculares dni i RU fcdm Hoft > fi 
rcx babet domicilmm principale in aliqua ciuitate illtus epo ty 
confiteri vel facerdoti nifi fuper boc haberet priutlegium.Idcm 
dicendum eft de duce marcbione et omibus bnttbus latas iurif- 
dttiones in diuerfis epatibus ■ Sed ft hnt doicilia in diuerfislocis 
et non apparet cjuod fit principalius poffunt cofitcn ei in cuius 



patrocbia mcrantur vel quodtutius eft delicSciaepietigant. 
aut fi loca fint in diuerfis epatibus de licecia utriufqj epifcopi . 
(J Quid de bis qui pro parte anni manent iri vna grocbia et pro 
parteannimanetinaliafT^.fcdmbotti. fi tranfferunt feanio 
rcmanendifiuntgrocbianiillius. fi aik no intedentes relinqre 
antiquum domicilium dntantiquopfbiteroconfiteri. etidem 
dicendum eft de famiharibus cjui cum eis morantur. ([Nulla 
confuctudine pot mtroduci gj aliquis pter fui fugiore Itccciam 
fibi poffit eligere confeffore qui eum poffit foluere et hgare- de 
peni. et remif. fi epus . li. vi. |[Nunquid epus pot eligere diuer 
fos confeffores et fepius variarc? E¥..fcdrr>Ho[U non confulo. 
c^boc Faciat cjd.upotbaberecopiam lllius quem eligit^itn 
babeat dmerfos conf effores quibus uellet oia pita integrecpn- 
fiteri comendandus eft. fccus fi in fraude boc faceret|/Etn~ot a 
Cf eo ipfo g, epus alicuiconfitetur. videtur jpm eligere . quia 
plus eft f actis et intentioe mtis e/igere q uerbis . ar . fF. de lczi. 
dequibus.demaio.etobedien.Icgebatur.xv.q-vi.c.i.adfi. 
4j^Quid_de confeffioe fafta faccrdoti qui no dc lure t 5 bHficiu, 
b? . fcdm Hofh . cum talis Tacerdos ncc ligare nec foluere poffit 
dcapiuntut animc , de parrocbi . nulIusCEtlicet anime babeat 
lulta caula 5 ignorantic . tn ac fi amiffc effent requiretur fang 
uis earumabbisquieas gdereuoluerut.tnnoc.additcjfiquis 
ignorans a tali pma-, accepit et poftea fciat.dx ire ad facerdote 
verumeteiconftten etabeoabfolu- depe.etre.giSiinpr.n. 

depfbi.nonbap.veni C s.Ide.s.bnficiu.iii.q-.fi.^D7cafibus 
confeffionum qui ptinet ad epm- babes infra . cofeffor . i. <T.i, 
^Onf effioms celatio , vtrum facerdos in oi cafu teneatur 
celareconfeffione.^. f c dm Pe.ctTbo, iniiii.di.xxi. 
■fic nam m facramtis id quod geritur cxterius efl fiznu 
eius quod geritur interius . vn ficut deus pdtfB bois teg;it, ita 
conf effor d 3 tegere exteriusflETideo tanq uiolator facramenti 
peccat qui rcuelat - per celatione em boies magis ad cofeffione 
attrahuntur et fimplicius confitentur. vn etiam fi aliquod fu 
turu giculu lmminiret et boc fciretur folu per cofeffione vt de 
beretico qui corrumperet fidem Vel de mrimonio illicito quod 
aliqui uelint facere vel aliquo magno dampno tgali non .ppter 
boc reuelare d 3 . f 5 potius eos qui cofitetur mouere ut obuient 




vel obfiftant « et plato dicere cj uigilet fup greg? • et buiufmoi 

fmeuUareuelatione.de pe » di « vi . facerdos . de pe ■ et re ■ omis . 

^Que iit pena reuelantis confcffroncj i l^- de mre anticjuo &■$ 

deponi et oibus diebus uite fue ignominiofus gegrinari- de pe« 

di-vi-facerdos .f^fcdrri decretale depe. et re . ois .djjepoi ct 

ad agedt. gpetua pijia^ in artfr moafteriu detrudi«|? Quid fiiu 

dex mftet uel incrat an aliqd fciat de boc fiue p cofeffione fiue 

alio tno ?I$ ■ fcdtfi vber ■ fi faccrdos non pot alio mo > inicjuu m- 

dicem declinare refpodere poff5 • wcbil mde fcio . cjuia fubintel- 

ligitur ut bomo. vcl non fcio etiam per eofeffione . cjuia fubin- 

telligiturnicbtl.f.tibi reuelandu. ficutdicit Mat.xiii. dedie 

aut illo nemo fcit netjj angeli in celo neoaHius. ct fubinteUigi. 

tur cj filius nicbil fcit reuelandu nobis . ^TjVtrii liceat facerdoti 

reuelare pdtrn quod ahas pter cofeffionem fcit i I$- fcdm Tbo ■ 

iniiii-di.xxi.et fcdm Pe. fialromo fcit reuelarepot. fcdnon 

ix dicerc gj audiuit in confeffione. et nicbilominus ,ppter fcan- 

daktm ij, abftincre gtum pot- etia nc de boc Iocjuatur nifi ne- 

ceffitas immineat-{JQuidfi abbas fciat pcr confeffio3 alicuius 

prioris fibi fubditi ptfttn cuius pcti ipfe prioratus e occafio i TQ . 

fcdmTbo-inim.di.xxi. cp abfgjlefioneconfcie potplatus im. 

punitu relinqre pftm cjuod fcrt ut deus -nec ullum tenetur ad- 

btberc remedtum ntft alio mo quo ad tpfum dcf ertur . vn tm in 

Foro pntalt d, remedium adbibcre monendo ipfum ut rcfignct- 

vel pot ex aliqua alia occafione ab foluere ip fum . ita tn cjj omis 

fufpitio dc confeffione uitctur . CfVtrum figilltt conf effioms fe 

extendat ad alia cjue no funt de conFeflione.' J?-fcdrn Tbo . ubi 

s-figillu3 cofeiTionisdircdtenofeextedit nifiadilla quecadiit 

fub facramtaliconfeffione. fed indiredte etiam tllad cjuodnon 

cadit fub facramtali conFeffione ad figillum cofeffionis gtmet> 

ficut funt llla per cjue poffj pftor vel pdttn depbedi- nicbilomi- 

nus etia alia cjue mterdum in confelTtone dicuntur no gtinetia 

ad confeffione fummo ftudio funt celanda. tu .ppter fcandaluj 

tunxpropter pronitatem cjue cx confuetudine poffet accidcre- 

{j QukTcu alicjs dicit alicui fecretu fub figillo conf elfionis :' !?■ 

fcdfn Tbo- ubi ■ s . bomo defacili non i^ recipcre aliquid boc mo 

fi aut recipiat tenetur ex ,pmiffi one ctlare bo c mo ac fi m con- 

f effione baberet . concor . Hofti .^ytrutntion facerdos qui in- 



tetdum m necerfitate funt interptcs confitentis teneantur cc. 
[areconeff,on e ^.fcdmTh . I n.m.d..xx,.f, c .q ulsenI -p ro , 
pr,e BnUnmMAMbw non^abcjt^tnjart.cpant al.quidm 
boc^aiu de aftu f,g,ll, confeffiomsC^ncordat Innoc. et Hofti 
(J Qu>dfiaI<qu,smconFeff,onereueIatfacerdotideb.'ta crcd,ta 
veldepof.ta.et poflea f,t publ.ca mqmfitio de pd.ftis . D.ccndu 
fcdm vber . cp fi quis boc modo rcuelet facerdoti id quod babuit 
per Euttum vel al.as cum peccato . facerdos teetur celare . fi aut 
abfolute d.xent ea que debet vel al.as que fib, debentur.et que 
depofita funt fub fi s ,Uo confeffion.s non debz recipere<ISm3 fi 
recep,t et F,at iqu,fit,o per epm vel almm qu, b* fup hoYptate 
tectut uent ate d,cere . qu,a qui fic recep.t de boc cafu non co- 
g.tau.t - velfi cog,tafi 3 *d prom.fiff, feu et,a 3 ,uraff 3 n6 reue. 
lare. ,[|,ctu 3 effet prom.ffam vel .uramtum . nec obfcruadum 
m pmd.cum ,ur,s al.c...', fccus h m.ufte et per tirann.dem ,'n- 
qmreretur. qmajunc fubtcrfugcre deb 3 tacendo vel foph.fhce 
«Tppndcndo - tfvSfc cofeffio poff.t reuelar, de [,cec,a S 

^.fcd m [le,etTbo.,n„„.d,.xx,.d,cerepot.n,cb,Iommusd 3 
icandalum u.tare. et mcjtum pot non ut, tal, 1,'cecia- vb, fcan 
dalum t,mereu,r . IUe quo S cu, fic reuelatur . de l.cenca conf, 

l^J^T ,U r d " Ure mtV forte P cccat ° r «*'* 9? Ule abfolutc 

[! Jl. jct libcre foat . - 

■gDtonfeffor.i.aqbus etquos poff.t abfoluerc<iQueritur 
|^lUergoaqu,buspoff,t abfoluere fimplex facerdos. etqui 
funt ca us epales-R, deJloc f,„ nt mu , te e£ uar , e m , oncs \ 
uerforum doftorum- nec Fuerunt determmate vf« ad tepora 
bnd.rt, x, - qu, dcclarau,t g, „'„ . fa n t cafus epales de mrcffPrir 
mus icj prtm cler.c, proptet- quod mcurnffj .rregulantatem. 
Secundus de mccnd.arns . Terc.us ubi effet md.cenda folempnis 

pn,a.dequad,c,t,Fra.pn,a.„i.Quartusdeexcoicat.s-degb 3 
et,amal,qu,pt,netadpapam. vt.frad.fpefat.o.q-.,. et fupra 
abfol»t,o.,.|.,„. Itern declarau,t. cjquinq; funt cafus cpllcs 
de confue udme apprriatafl Wlt, bomic.de uoIuntL,. 
Scdus Falfar,, .Tercus uiolatores ecclefiaftjce hbertat.s . cjrtus 
v,olatores ecclefiafhce <mmun,tatis([Quintus fort,le K ,„. d,u, 
natores.vtxxvi.q.,.c.,'.becm qdamextrauag. queincmt. 
Intct cunrtas . fn q dectetal, multa alia confhtuit de rel.giofis 












circa pdicatocs coFeffioes fepulturas. Poft bec pdca decretalis 

fuit m vicfi. coctlio reuocata et tnulta alta noua circa boc ftatu 

ta funt • Vt de fepul . dudum in cle.de pdiftis uero cafibus nicbtl 

innouatum cfc . nam in pdtita decretali Bndrfti xi . de bis cafil>3 

non Fuit facTia nouaconftitutio . fcd ut dicit ibi eft folum dccla- 

ratio. vn dicendum uidetur cj> llli idem cafus funt bodie. mft di 

ceretur qiipfum Falfumdeclarauit. g> non effet bndiilum aut 

noua conftitutio feu cofuetudo fteret . pnt tn nicbilominus epi 

in fuis epattbus cafus prout eis magis expedire uidctur refer- 

uare.ficutpoffuntcolbtutionesfacere. Etmultomagis pof- 

fet boc concilium fynodale uel .puinctate a cuius fentetiis reli- 

giofinopoffuntabfoluere. vt.s.abfolutio.i.<r.iii-ctrcafine. 

Et nota cf bic non fit metto de comutatione uotorum aut de 

difpenfatione incertorum - quia bec non funt de confeffione vel 

abfolutione. fed dicetur ifra votum.v-. etinfrareftitutio.vi. 

ff Quid ergo ageduj cum quis bab3 ahcjaa pdta a qbus llle cut 

confitetur non pot abfolucre :'I$ . fcdm Tbo . in quoiaj, CJU0I3 " 

facerdos non abfoluit alique nift cjui diuinitus credtt abfolutus 

fed poftq a deo eft abfolutus teneturadbececclefieconfitcri. 

et qa dtfpefatio abfolutiots no efl tota comiffa minorttenetur 

totu3 conFiteri ei et ipfe i^ abfoluere ab oibus a cjtus pot . deiii 

tetur cum remittere fugiovi de refiduo abfolucndu ■ ar. xxxiii. 

q.ri-latorem-depc.etre.fvgmEtcauit- Ceterumftinferiorab 

foluit de fad:o ponit idemTbo- g> no credit eum abfolutum tS 

excufatur pe r ignorantiam iuris ■ non aiit facerdos cui boc ius 

ignorare non lic^ . OQuid ft conFites fit excoicatus et no poffit 

abfolui a fuo confeffore nunquid abfolutt eu^ ab aliis peccatis' 

J?(t ■ fcdtn Tbo - in tiii ■ di ■ x viti . facerdos nullum excoicatu^ pot 

abfoluere a culpa nifi abfolutus fit prius ab excotcatione. cjuia 

excoicatus non e[t pticeps facramtoru3 ecclefte. fed quo abfol- 

uere poffit fi non pot recur rere ad eu 3 a quo Fuerit abfoluedus 

vide . s • abfoktt io . iiii ■ <T ■ i . ({Nunqd vnus facerdos pot audirc 

etaliusabfoluerefl^.fcdrn vber.no. quia facrarntum pme dt. 

uidi non pot.ficut nec et alia facrafnta ecclefte.xxiiii.di.quo- 

rundam < tfVtrum facerdos pofftt abfoluere tllam cu qua pec- 

cauit :'K£ ■ fcdrn vber ■ non deb3 -quia tollttur ei erubcfcetia que 

eff maxima pars fattffadtionis- vn &■$ eam mitterc ad alium fa- 



lll|llll llll|llll llll|llll II I llll|llll llh^ll llll llll|llll III llll|llll llll|llll llll||lll llll|llll iiiii M\m 

i 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 



^^Jl 



cerdote ■ ficut notat Hugo xxx . q . i . fug . cbtSsdEtidek de of ' 
pfto m quo facerdos Fuerit confcnties vcl coopator . fi tn in tiis 
cafibus abfoluat va!ebit abfolutio . concor . tbo . m tni . di. x.x . 
Archieps qH uifitat pot audite cofeffioes fubditorii fuffragaeo 
rii et abfoluete et pnias ipoete-de cifi.gpetuo.I..v..lfgrcpus 
comittit alicui vices fuas circa confcffiones audicndas ivunquid 
tahs poterit circa cafus maiores et epales i Kt. non pot nifi ex_ 
pfieeicomittat.deregu.iu.ingcncrali.etdepe.ctre.fiepsr 
li-vi. Ipfequoj cuicornifC.imefcnonp6tcomittcrcalteri.de 
offi . dele- qm applicaCEt itclligas cp non p6t de iure coi . fecu 3 
qnexpnmiturc|po«it.ar.tleom.dcle.iscm.U.vi.etpercau 
notatibilo.an.QSFdvtrumorFiciaksepibabeatauftoritate 
m pemtccus cafuu-, epal.u :'Rt. fcdm Hofb. non bab 3 nifi cxpffe 
appareat cp boc uoluerat eps . et fi babj ct ncj eft facerdos debz 
altcr. delcgare . de ,pcur . pet.to .(ffn articulo mortis oibus fa. 
cerdotibus et de ofbus pdlfs et fentencffs conced.tur abfciutio . 
ar . de pe. di . 1. qm penitet . de fen . exco . non dubiutntf QuisTtt 
conreflotcut.alutmrcgumvclplatoru 3 .vide.s.coiifemo.,ii. 

:j ,|^5i"^uuncipit .cui diit . et m duobus-5\fegnt.bus . 

iiP"* ' "'■ fc 3 S«'d babct agere(gmdagendum con. 

«f pjl " 9' contefflts "on f aciat pmam. aut almd 

j^lE^lSquod promittit f R. . fcdm vbcr . non deb 3 ^pter boc exl 
igere pmiffione fiue uotum uel luramtum f 3 fufficit fi dicat fc 
babcre propof.tum Facedi. et fic d ; abfoluere f.mpt.citer ct fme 
cond.t.one.Fao:atn,pteitat,onef, fufpedtus babetur tjfmon 
teft.tuat quod abftubt -aut no faciat aliud quod iniungit fruc 
tuconfeffionis carcbitiExc.piuntur excofcati quf iurat vt.s, 
abfolutio.v.g-.ii.^An c6fcffor teneatur reducere ad memo- 
nam eonfiteti pdla que audiuit ucl fciuit eum commififfe^E:, 
fcdm vber. fi fcit uel babj .pbab.I.ter opmione 3 d 3 e. ad memo, 
nam reduccrc.qu.a timere p6t ne confites fup boc craffa 3 ba 
beat ignorannanv_vcl q, non adbibeat debitam d.ligetiam que 
non cxcufat ^ S. faccrdos babeat al.quos ptochianos furdos . 
cecos . mutos vel fur.ofos Vel demoniacos quos fcit effe in pdl5 
mortali quid Faciet i E£ -£cdrn Ray. debet facere poffe fuum vt 
inducat eos ad pnia 3 fcdm cp cft poffibile. Cf, fi non pot .pficece 
orct dnm et faciet orari vt deus illuftret corda cotii. de confc. 



df.iiU'fol3 qri-Tria fcdrri rU.dritce in cofeffore fc; fcia difcer- 
ncndi inter pcta.inq mfaiodeeis cauta . et difcreta pnie fiue fa- 
tiffactioms iniunclio.^ An mterrogationcs fmt facudein cc- 
Feffione iVf • fcdm Ra/y ■ fic dummodo difcrete fiant.de quibus 
babes plencdepcdi.vi.circaprm. et qui vult in pri.et ultra 
mcdium . de pe- et re . omis ■ <5". facerdos aut - Et dfit effc inter- 
rogationes de vri.viciis capitalibj-quefunt fugbia.auaticia. 
gula.luxuria.inuidia.iracundia.et accidia.etdccircuftanci.s 
co ruquef unt.qs.cid.vbi.perquos.quotiens.cur.quo. qn. 
jJjVtrum liccat faccrdoti inqrerc a confitentc fpecif lcationem 
pfonecumquapeccauit? B£- fcdmRa^. ficut confites non i$ 
fpeci ficate nifi vt ■ s ■ confef fio.j. if - iii i . Ita necd; faccrdosin. 
terrogarenmutibidicit.^Quocofeffor religiofus teneatur 
facere cofitfti cofcra; dc decimis .betur ifra dccime.i. (f.viii. 
"fDnfirmatio electorum- A quo corfirmanda fit eleeVo. 
,B£. fcdm Hofh.a ,pximo fupriore. vn cps cofirmat fibi 
„|fubieitos.deelcc.cummonafterium« nifi altquis fit cx- 
___jptus.de confue-cum vcnerabilrs- Item arcbieps confirmat 
epm • de elec-cum dilea.us-lxiiii.di. illud. fVrcbicpm vero cou. 
firmatpnmas velpriarcha.iiifiipfearcWeps exemptus fit- de 
elecbone-et c- nicbil. Priarcbas uero ct exemptos confirmat 
papa-deelec.fcnptum. veletia^legatidelatere.deeiec fiab- 
batem -li. vi. SiUtcr etiam papa confirmat lmpatorc; . de elec» 
Venerabilcm.{fQuaTiter d, fieri confirmatio:' Rt-fcdm Hoft- 
deb; primo ficri cxaminatio gfonaru tam cligentium q elecli. 
ctfinicbilopponatur.confulituretiamfupiori vt ipmeleetu3 
ad parte trabat . et dc bis quc ipfum impedirc poffunt dilig.ter 
exquirat.et fi irnpedifr.tum inuenit fecreto ad renunciandum 
inducat.de elecdudum-ii.in fi.de fymo.r^rtuas.infi. alias 
vero fcdm allegata et probata procedatdJMcta etia bic g, intcr 
cetera que obiciuntur electo feu pofUtlato feu alias promoucdo 
ad digmtatcm oppoiiatur dc euidenti defct-Q fci.cie uel perfonc. 
primo d; dc boc cxammatio ficri ct fi boc inuematur falfuffl- 
opponctes excluduntur ab oibus aliis que oppofuerant ■ et etia 
puniu nf ur ac fi in p robatione ofm def eciffent . de elcc-fifor tc " 
li-vi.^Sicfjfirmatio Fuit fadta non uocato copetitore ucl alio 
qui fe uellet opponere et no difcuffo negocio irrita eft ■ et debet 




™ 



II llll|llll III 



11 12 13 14 15 16 17 18 



!jttttTttttT! 



20 21 22 23 



ficritalis vocatio nominatij qn cft coelec-us vel apparet oppo- 
fitor alias generaliter m ecclefia in qua electio fadta eft . vt fi q 
volunt fe opponere apparcant in copet.ti termino aflignato et 
bec bnt locu m fme electio fit in cocordia fi in difcordia . de elec. 
qm.li.vi. (tVtrum qui opponit elecfto aliquod crimen teneat 
fe infcribere.videinfrainfcriptio.?".!!. 
fejp||OnFirmatio factamtum.vtrii fit neceffitatis f E^.fcdm 
jljM¥ 1e " 4u P lf xeftnec^fJkasfalutis.qdemotinesad effe.et 
j\4!U|[)ftdam ad bn effeflEtqdem fcdo mo conFirmatio eft ne_ 
ceffaria. non primo . na^ et fine ea pot homo faluari- efk autem 
neceffaria ,ppter fpualem pugnam. ad qua} iuuatur bomo per 
confirmattone. Uc^fimpUciternonfit factamtum neccfikatjs^ 
f5 nichilotmnus con teptus aus dampnabilis eft. concer(flW~ 
et kU in iiii. di. Vii '. CQuot funt de fuba confirmatioms i E$. 
fcdm Pc . quing; . duo guide ex parte ipfius facramti fc^ mate. 
ria cnfmatis ct forma ucrbomm. duo ex pte minifrn fc, ding. 
nitas pontifrcalis etimentio. vnum ex partc fufcipietis fa g> 
crifmetnr in fronteCNam quia in cdfirmatione confertur au_ 
daciafpii alis euidentius f it in front e « cocor . Tbo . et Al . vt . s » 
(fQlris efl minifter confirmationis i _#, folus cps^de cofe. di> 
v.manus.etcnouimme.etc. vtieiunium.^JS^vttumpa- 
papoffttcomittetcaItctif&. fcdmTbo-ct Pe.lic^debocfint 
opimones probabilius dicitur o^poflit comittetefacetdoti. fed 
non inferrori. xcv . di . puemt . fiQSeTtt forma c5firmationis 
_?-fcdmTho. Al-et Pe.formabeceft.confignotefigno cru- 
cis confirmo te cnfmate falutis in noie pa . et Fi - et f. f . ^fVtru 
m facramto confirmationis conFeratur gracia .'_#. fcdtri Pe. 
et Tho . gracia confcrtur non folum coiter ficut in quolib} fa- 
cramto confertur gracia emundans . fed etia fpalis gracia per 
quam quis deputatur ad officiu^ fanc-itatis et ydoneus efficit 
adxpmconFitedum.vndegratoFacrtmagis gratii- (]Quibj 
dj facramtum conftrmationis conferrif-#.fcdfnTt>o. et Pe. 
omnibusxptanis. nam et pueris conuenieter confertur. qma 
minus bnt Fic.ionis . et viris et mulienbus qbus cois eft pugna 
fpualis. [temmutisquialicjnonuerbofignotn pntconfiteri 
Item morientibus quibus I1C5 fubtrabantur pugne tn pergunt 
ad pmium militantium . et ideo conucnienter accipiut xpiane 



milicie fignum.(TVtrum confirmatio poffit iterari :' K . fcdfn 
A.ug > et ofns tbeologos non pot ■ eo g> imprimit efjfi^tu; inde- 
lebilcm - de confc di - v . didtum .etc.de homie. |p/trum con. 
firmatio confern debeat ieiunis ct a ieiunis ( K ■ fcdfK Al-fic. 
ppter reueretia facrafnti . de cofe . di . V . vt cpi .et c> vt ieiuni. 
tfi m neceffitate mel;us effet cof irmari poft prandiu m q fi epo 
drfcedcnce vel buiufmoi quis non poff; confirmari.{[jVtrum 
alius debeat tcnere alique ad confirmatione '■ Bjt ■ fcdfn Tbo . in 
tcrcia parte .cj. Ixxti.ppp tcr hoc aliqs ad cofirmatione accedit 
quia fc habcrc robur ttandi no pfumit » ideocj d; teneri ab alio 
Nec differt vtrum vir vel mulict teneat. fed non confirmatus 
cjtu; eft dc ratione facraffiti non ij, teere. ct fi cotrarium fiat 
peccat.fcd non rjptcr boc eft irritum facrafntum.de cofe.di. 
iiii.inbaptifmo- et vidcifra ipedrfntu;. vi.9".penul.{i Vtru; 
vxor in confirmatione poffit tenere mantu vel econuerfo i JR< 
Nan-quiacontrariitur cognatto fpiritualis . et cft ipediffitum 
mrimonii et coniugalis actus . Item non d; quis tcnere .pprtu; 
filiii vel fratre aut forore- cja fuffirit iter tales vinculti carnale 
Quo aut cofirmatio ipediat mrimonium. vide ifra ipedifntu. 
vi-de crifmate fc;quod eft.materiaconfirmationis- betut>s. 
:rfrnus.ii.<r.iii.etinfraoleumfanftum. 
onf anguinitas . vide infra impedfmtum ■ vi . per totum. 
" Dnfciecia > vtru; confctecia erronea obliget ad faciendu 
bliquid vel addimittendu; :')3£.fcdm Pe-credes fcteneri 
l!ad aliqd et non f acicns tcurrit conteptu; - et f acies illu» 
quod putatpct.fn.peccat.vfi glo.fupillud Ro.xiiii.ofnequod 
non eft ex fidcpdtf?) eft. dicit ficofnequod fit contra confciam 
edificat ad gebenam. Itcm Luce.xi.fioculus tuus neq fuerit 
corpus tuum tenebrofum crit- Manente ergoconfcieaa erro. 
nca bomo gplexus eft.no tfi fimpliciter cja pot et d; depontf e 
confciam tale; vel per fe vcl per altcrius confiliu- c6cor.Il*>" 
. primafcde.q«xxix> 

OOonfecratio ■ i. fc ; eporum et.s . de forma cofccratonis 

Jvj epotu diffufe et copiofe tractatur - ct bnt epi in ordiariii 

' fuis « et de ipfa betur xxiii. di »qui epus ■ et di . Ixxv ■ ordtmatio- 

nes.ct de fa-vnct.cum veniffent.Et deb; fieri in die dfiica tm 

et boratercia- vtindidto-cordinationes. Nec eft ncccffaw 




^Mff 



i|in iiniiii iiiiiin iiii|i 

12 3 4 5 



II Mll|llll llll|llll llll|llll II 
11 12 13 11 



continuare ieiunium afabbato . i . 3 ih pcedeti fabbatp iricipies 
leiunare non tomedat quoi% in dnica fuent ordinatus . nam 
etm ipfa dHica aH prandm ,tell,g,tur effe le.unus . Confecratio 
eporum et. s . vltra tres mefes poft corifirmatione differri non 
deb3n.f.exca4.d,.poftq.[x X v%d,.qS.(jri5oc6fecrentur 
fmguli plati ~t . Papa cofecratur ab epo baftierifis qui m boc 
vicem metropolitani obtinet . vel etiaj a quo vult . di . xxiii. Tn 
npminc dm. Pritnates uero et Metropohtani cofecrar, debcnt 
atnbusepiseorum fuffraganeis . omnibus aliis fuffraganeis 
p onaliter aduenietibus n.f. effent neceffitate impedit, . et tunc 
confencat perlras.lxiiii.d,.qu,a.etlxvi.di.arcb.epus. e <-.c. 
porro.di.li-qui.inaliciuo.infi.detep.ordi.fiarcbiepSsfEt^ 
Iic3 lta fit de mero lurc bodie tam de cofuetudme quad nullus 
arcb.epus priarcba vel prrmasrofecraturjiifia papa vcl alio de 

mai,da£oems.ar.xx,m.q.,.pudenda^uoT„abaI,oforfan 
confecraretur parum prodefiet . quia aHcJ poffen t fe arcbirros 
vel pnarchas nominareet plura alia facere.oporterrt q> pall,"r 
a papa baberet n,f, forte habere ppf£ent a priarcba. v,de mC 
jjri arcba . <T ■ .. ■ et ,nf ra pallmmflEp, vero f, f,nt exempt, f,mi 
liter dcbet a papa vcl al.o de madato eius confccrari . f, no f,nt 
ex?pti debcnt confecrari ab.oibus aliis fuffraganeis et aurtori 
tate metropobtam. vcl fi hon oms pHt conuenire falte a tr-bus 
ep.sjuffu arcb.ep, vel ab arcb,ep,fcopo cu duobus ep,fco F , 5 c6 
fecretur ali.s per Iittcras confent.entibus di.lxi.ii.pertctum. 
fc.t nota 3, bic ternarius numerus ep,fcoporum e dc fubftantia 
confccrat,on,s . vfi ct f, a pauc,or,bus confccrarentur n,b,I aa;e 
retur vt notat Hugo ,n prcd.eto . c . porro^Svnlis dirtorum 
tr,um eft prmcipal.ter confecrans cj oportet g, tota confccra 
t,onem gF,c,at . al.as nih.I agrtur. al„ vero duo funt quaf, coad 
lutotes . mh.Iommus tn omnes .pnuntiare debent qma omnes 
confecrant. bec Hugo .Concor-Gof.pfit aut plures ep, confe 
crar, f,mul ab eodem . de confe . eccle. vel alta . vn.uerf.s . (Tvbi~ 
fmgul, prelati funt confecrand. i ~, papa m fua ccdef.a ffferi 
pot.abas mquacungj et.amextra vrbem.xxim. d,.,n nomie 
domm,- patnarcba vero pr,mas et metropobtanus debent co- 
fecrar, mpropriis ecclefns . n,f, neceff.tas aliud inducat . xx.in. 
q ■ 1 . pudeda . de tepor, . or . f, arcbiepstfEpTafi t debet c6fecrar. 




bi elegerit metropotitanus.di.ti.cvl.in fi< * 
Oonfecratio > ii ■ fcj ecclefic . vel eciam recociliatio eius « 
cclefia a folo epo confecrari pot - de confc> di. i.ncmo. 
liecg eps pot hoc alteri delcgarc nifi cpo > ficut nec reconciliati- 
one3>e.ti>aq[.Etp6tconfccrarita5 diebus dnicis cjpnuatis. 
eo.ti-c< tua.Necd3confecrarif1nem1ffa.de confcdi.i.cn. 
et c-de fabrica-in fi.Et fi eps non petiuit dotcm ecclefie copc- 
tentem cjfi primanum lapidem pofuit d3 in confecratic nc fup- 
plcrc qa ad boc teetur fabricator et eius beres.c.ccu ficut. 
i.q.ii. placuit-Si ecclefia fit in alieno fol o conftructa vcl confe- 
crata vide ifra ccclefia . i. (T -i-f[^l J rcjumitur ecclefia cofecrata 
qH apparet de boc ahqua fcriptura Vel initrumtutn dotationis 
vclinlibroecclefievclincalumpna vel in tabula marmoreact 
buiufmodi vel etiam fi appareat vnus tcfbs de vifu vel auditu» 
deconfe-di-i. folemmtarcs dedicafionum» Etintcl/igas tales 
probationes femiplenas lu^cere vbi non effet de hoc contentio 
pcrquam tollereturifcaprobatio» vtquia fieret ingiudicium 
a'tenus.c.t.,ppofinfti-ctdeadulte.fignificauW.#? Trcscafus 
funt in quibus ecclefia cofccrata rcconfccran debet . Primus e 
fi ecclefia cobufba Fuerit ita cj> parietes fint cobufti vel dirupti 
fcuiiotabititerdecrufiati-iiitoto.velmaioriparte.decofcdi. 
i ■ ecclcfvis > fecus fi folum teitum exuftum Fucrit - c ti . ligneis > 
Scdiisfiquocaajmototaecelefia vctmaiorpars deftrurta vcl 
diruptacft- fiueroparietes Fuetintfucceffiuereparati eadem 
ecclcfia inteltigitur* et ideo fufficit fi tm reconcilietur cu aqua 
exorti^ata et 'cu fclemmtate miffcfecus fi tota fuit pnmo de« 
ftruita etiam fi eifdem lapidibus reedificata Fuerit» confccrada 
enim eft . de cofe. di . i . de f abrica « Tercius cafus cft qfj dubitat 
an fuerit con fecrata.n ec apparet aliqua ,pbatio de bis cjue dca 
funt ■ s - 9" .i«|[,bunt alii cafus in quibus ecclefia non d3 confe- 
crari fed reconciliari . Primus eft .ppter bomicidium vel etiam 
cnorme fanguinis cffttfioneibicomiffa^.cti.jppofuifti. fccus 
deteui vt fi cafu fanguis denaribusemittat"» etficjuis vngue 
aliqtulum cxcbrietur . et fanguinc emittat . Scdus .ppter adul- 
terium velfctninis effufionem.de adul.figniricalti» Terciusfi 
excoicatus in ecclefia fuit fepultu s » de confe> di . i. e#clefiam ■ et 
e.ti.confuluifti- Quartus fi ecclefia abepopnblice excoicato 



confaatafmt.„a3fcdmHoa,.r,cot. P u S exc OU1 uicatimo«tti 
ecclefiam pollmt multofortms vbi ipfe confcctatio Pncitur per 
os e, : manus excoicati.(lQu,d f, de [ap.de cadete de ecclefia q s 
occdatur , aut f, funofus ibi fe occidlt ? E£ . in hus cafibus S eic 
reconc ,a„da ex quo n eft fonguis per cotcntionj effufus , „ " 
fuit maUuojutas ad violentia f 5 fortuituscafus . bec HofW?* 
Hugo.fl Quid f, m ecclefia aliqs vulnetetur letaliter et poftea 
,n domo fua mor.atur^.fcdm vbcr. et Hug.reconctar, d-? 
nam ,b, d.cetut mortuus vb, cafuj mortis accep,t(g, «cro ex 
t a ccclcfiam vulneratus fit et ,n cccle(^ 0U eamc™tur n on " 

occdttur? Bf.fcdm vber.d,cunt qdam f pterbocno eft eccle 
riareconcUianda.Cjuia huiurmoUanguinis effufio ecclefia non 

ctfranaa eit ccclefia f I?. pro adulteno qu,dc 3 et fornicatioe.de' 
cofe.d, . ,. ecclefi*. et e. ti^ppter podutione aut nofturna 
f,ue ,n fommis no oport 3 <g^ut uir «xore ,bi cognolca Z2 
3 m d,get reconc.[,at,one.et ,ta tenet Hoft,. « "K t at 
S,m,l,ter recocl.anda eft pro uico fodom.tico ,bi comiflbl^" 
terum non u.detur reconcbanda qn humfmod, funt 00;^.* 
fat,s concor . rloft . qtum eft 111 fomniis . Sed quis eot ecclrf,- 

reconcliate^.fcdmRay.epsCTnepe^LTperaiumefe 
Et pot et.amvnus aquam bHd,cere et abus reconc,l,«t ITr 
fimphces vero facerdotes non pot etiam fi fit confuetudo e. t 7. 
aqua.Sed etiaj fcdffi rnno.excom,ff,onepapef,mpl,ce s facer 

P«»^««a-irQ««d.nq S cclel n atm^rf ia ? mif f V e[7a„1"' 
u,n,s effufione polluta iBf. et.am f, fcienter in ea celebrat „on 

^ocefl,>«g«U„ s .dcrc n .ex.^.vi.v«rno*W 

fure,fra,nterd,««m.i,,,.T.pe, ud ,(^ fle fi J^ a d 'f- 

cofecrata fuer,t fangtrims vel fcmmis eflfufione polluta' R. d- 
aqua exorc 3 ata per facerdotes [auan. „e dmine laud.s ortana 
furpendantur. etqctius confecran.eo.ti. fi ecclefia^^ 
CTterbocecclefia iterd,aa.necqui,b,celebrat,rregula r ,s eP 
ct,a fi confccrata fmffct. vt ,n proximo.tr.dcHi eftftfrlc^f a 
precpue eonfccrata vel oratoria monafteria et bu.ufmod, n „ 
debent reuert, ad fccularcm bab.tat.onem et propbanos vfus . 




<u: II 







.0 



xix.q.rii.quifemel.etcqm.xvii.q.vlt.quefuntdereligio. 
r* domi*adbec i 

[Onfecratio iii.fc} altaris. Alia eft confecratio ecclefie. 
J. /Mia altaris . et ideo vna fme alia fieri potcfl.eo.ti.ci» 
Altatia fine reliquiis confecrari nondebent. deconfe.di.i. 
acuit-et c-non oportet. Et pot epiis in eadem ecclef ia plura 
fimul altaria confecrari. eo . ti . vniuerfis .^ ALtare qn fit reco- 
fecrandu^B?:- fcdrn Hoft .rccofccrandfi efb fi mota rupta feu e- 
normiter deftrufta fit tabulaeius fugior. quedicicurmenfa. 
precipue in angulis fiuc cormbus in quibus precipue folet ficri 
altaris ccnfecratio. Ite fimotus Fuerit aliqs delapidibus^prin- 
cibaiibus flipitis menfam contingentibus . Nam m tlla coiunc- 
tione pcipue intelligitur effe altans cofecratio- e. ti- ad bec et 
cq> in dubiis^Quod quida intclligut qti fug iiii '. columpnas eft 
altarc etvnamotafit.SecuseftdealiisIapid.bus ftipitis fiue 
parietis qui non tangunt menfam . quia propter illorum mo- 
tionem non efl altare reconfccrandum . Similiter no eft recd- 
fecrandum fi tota menfa cum fibi adbercntibus labidib^ tranf- 
reratitr.ricutnecreccnfecBaturaltarepottatile. Itemrccon- 
fccrandti eft fi figillum lapidis quo iub^ figillant ccclefie fradlfi 
fit ud dimmutum- e. ti-c.i. et c.cj m dubiis . et dc confe . di.n 
fimotum-Si aut altate augmetetur mtm cj amittat priorera 
formamreconfcctandumeft. cjuia fotma eft effetci.ar-x.q" 
ii.bocius^poncor.Inno.etBer.flAltariainqbusdcgradati 
et bu-.ufmodicelebrauetunt non dnt propter boc reconfecran 
necreconciliari.de facra-ite. a nobis ■ de altati vide cjueda alia 
"upra altare. 

Oonfecratio.iiii. fc^ cimiterii. Aha eft cofecratio ecclie 

Alia cimiteni. Ergo fi cimiteriu fucrit pollutu cffufio'- 1 ' 

'fanguinis uel feminis . vide . s . cimiterium . <J" . f 1 . Ccterum ft < n 

\ cimitcrio corpora fidelium defuoctru fepulta fint cu excoicats 

) fcifmaticis ucl infidelibus ct buiufmodwion .pptet boc dcbcnt 

exbumati.de facta.ite.anobis-^I7^ mit ctianoncofccratain 

quibus corpora paganorum bcreticorum feu excoicatorir? ' e - 
pulta fint non dnt confecran . de confe ■ di . i. ccclcfiam - ftd cor- 
pora fcpulta inde prius dftt cici . fi aut prius confecrata ftterant 
eodcm mo corpora pdidta inde eicienda funt > fi difcerni polw 11 



^^™ 



W 



II llll|llll llll|lll llll|llll II 



10 11 12 13 14 15 



21 22 23 



altas non. de fepul . facris . et ipfa cimiteria recrnribanda femt . 
-'era t f, ai l,toe[l. S .conf m t,o.i„f. mj , cltca f I , 
Onlccratio . v . fc 5 veftium pallarum et uaferu* . veftes 
Jacerdptum et mmiftromm palle altaris et vafa' fecra et 
„J otn ' a »""l'a "on dnt conuerti ad ufus laicos - fed fi qua 
fttnt vetuftate confttmpta comburi debent . et rineres m ecclia 
report,. x i x .q.,ii,quireme[.etc.qrn.deconfe.di.i.a[tar 1 ..r, 
vcrononluntconfumptafi reparentur manentefuba ncno, 
itxratoconfecrari. etiamfipartcspluresrcficiantur. fecus. fi 
forma tota fenul foluatur. bec Al. et BMpfarSi «afa facra 
poiT.nt ucnduBf . ppter neceffttate poflunt i eade forma uend. 
alteri ccclie . f 5 confrafta poffunt cuibb 3 . de confe. d.. i. liena . 
'' h^£f r° ^S''™!^ 00 Mtut ifta Virgmis confecratio. 
^fUnletuatorflQuirpoffit effe conferuator i E£ . epifrop, 
| et eoru 5 fupiores et abbatcs feu illi qui m catbedral.btts 
.,jyel col.egiatis ecclcfiis obtinent digmtatcs vel pfcnatus 
aln non poffuiit effe. nec aliquis pot effe conferuator fui cofet 
uatoris ■ ncc alicjs p ot bere coferuatorl e8 cui eft iub fua iu 
nfd.tionedn.o vel aftriftu ecclefiaftico veltempora.i.except.s 
re g tbusetre S ,nis.deoffi.dele.bacconftitut,oe.Ii.vi.|/SoTr- 
ieruatores non poffunt .ycedere contra aliquos extra riuitates 
vd dyoccfes mcju.bus FuerSt deputati. nec pfit aliquos citare 
vltra vnam d.etam afineillarum dyocefum. de offi.dele.bac 
conftitutionc.I,. vi. (TConferuatores non poffunt comittere 
v.ces fuas exceptis citacionibus et fn.amm denucatiomb, „,<i 
aliud eis per litterascomitteretur et tunc committerc poffen* 
inrra loca m quibus fuerunt deputati^ronis pdicftis m i. <J\ 
dc orr, . dele. hac conftitutione . I, . vi flConfcruatotes non pnt 
fe mtromtttcre de alns q dcmanifcftis miuriis et Violentiis . de 
orn. dele. ftatuimus ■ Ii . vi((Quid r, de aliis fme ctte iudicia'5 m 
dagmf reqmmnt fe mtromif ermt ■ ftmt rafpenfi P er vnti aru, 
ab ofhcio. et pars que boc fceri procurat incurtit rxtefcatioms 
fniar . a qua no pot abfolui n.f. parti (Jrattate fatlffa&at 3: cx 
penf.s . v-t m pdidta dect cta!, . bac conft.tutioe ncc pceffus val- 
qraa cxcedit fmes mandati. dc refcnp.cum dilecl aflgSFSaum 
tnrcdmlnno.qilicjprincipaliternhcant iudiciatemmtfasrinS 
innotornstnbnhnt.cjuiaomiailla finequibus eotB ftfrilitfo 






non poff3 cxplicati intelligitur eis effc comiffa-ff.de iuri.oi.' 
iudi.l.ii. Vti conferuator pot citarc etcontumaccspunire. de 
oFfi.dele.(3ecaufis.ff. fiquis.iudi.l.i. Item fimaleEiciumeft 
notorium aliis et non iudici. oportj g> .pbationes qrat fug boc 
et cogat teftes ■ iiq ■ iii ■ in primis ■ de tefti ■ c . ii . [te^ quia in no- 
toriis aliquis ordo neceffanus eft.de iurciur. ad noftra^ ■ Item 
fi reus confitetur f a'dtum . fed dicat cj vfus fuit iure fuo ■ (n fioc 
cafu admittit pbatiocs . alitcr cni non pot cxplcre lurifditione 
fibi comiffam . Similiter oportj g> /pcedat ad inquifitionem qfi 
factttm qde^ cft notonum . fed nefcitur quis f ecerit . Ite ad rc- 
pellandaminiunampotmuocarebracbium fcculare. ficutet 
aliiiu-ices.deofn-or.c.i.etc.qrn.inplerifij.infi. Itefireus 
qui fuerat condemnatus et excoicatus copatcat infra annum 
et dicat fe uellc fatiffacerc cogiiofcetconferaator de quatitate 
damni et buiufmoi-bcc fnno.fl^Officium conferuatoris expi- 
rat motte concedentis quo ad negocia non incepta ■ de of ■ delc 
bac conftitucione. li- vi. Intellige nifi aliud cxprimeret in fuis 
litteris -Si reus negat malcficium et adtor uelit .pbare effe tio. 
torium.conferuator cognofcerc bj.alias inutile cffet ems offi_ 
ciS ■ qa (jlibj poffj negare. Nam et qlibj utdex pot cognofcere 
ahfuafit iunfditio-ff.dciudi. fiquts exaliena. Siliter fi reus 
confiteretur malcficium fcd dicit non cffe notoriii ■ qa per eius 
confeffionem faiftumeftnotorium. decobi.cle.etmuli.vra. 
de notorio vide infra notonum- (JPoftqconferuator aliqucm 
iniuratorem citauit et eum ob contumacii excoicauit fi poftea 
conftat eum in iuratum fuiffe fed non mamf eftutn effc nunqt 
vcre crit excoicatus '. f$ . fcdSi [nno ■ no ■ quia iurifditione noii 
lo hab5 nifi de mamfeftis ■ vt dictum eft fupra - <T . iiii . 
l|)nftitutio ■ de bac mat eria vide infra lex . 

iJOnfuctudo. Confucudo eft ms quodda monb^ inftitu- 

jtum.vn e t dicit* co fuetudo quod in coi vfueft.di.i.co- 

ttlfaetudo.^Confuetudo inducit per binum aitu^.xxv- 

'q.ii.Itanos.cttunccuj populus incipit obferuare aliquo ' ea 

) mcnte vt de cetcro fit confuctudo.aliasnon. ar . ff . de itinere 

a-tupriuato.l'Vl-Et vbicugj ius deficit confuetudovimlcgis 

b3-di.i.cofuetudo. Intelligedumtnonon fitiniqua velaiure 

reprobata.fimiliteret cofuetudo mterptatur legem.e.ti-ctrj 



M|llll llll|lll llll|lll llll|lll llll|lll llll|l 
12 3 4 5 6 7 



nppp 



21 22 23 



d.iectui ,. <T. d,<!tum . <lA^onfuctudo piudicct iuti f&. contra 
legemdiumam vel natutalem nulla pualet confuetudo.co.ti 

c.vl.xxxu.q.vri.flas.t.a.redcontta.uspof.tiuupuahdumo 
r.t r at,o M b,l, S etprct, | ta.vtine.ti. P allegato,c.y7&Tq u ° 
d,c,t _ronab,l, s I? -fcdmInno.t5 n ab,[, s d,c,t-omi S cinruetuI 
quein re^batur . fed fuftmet a ,ure. vt etiS notat eo . t, . c. v| 
tLbcd qto tempote pfcnbitur f,ue firmatur confuetudo i R ," 
vt ait Hoit . icdm canoniftas requint tepus xl . anoru . dedec . 
cuman_a.dccenri.cum olim.et hec bnt locu ,n eccletoffcffiT 
le S e S tn eft d.uetfitas . nam fcdiv, alvquos fufficiut . x. ann, ,n 

ter prerente.et xx.mtet abfentes-Etrcdm al, 0S fpeftandum 
eft tepus tm c_ m contratm memor.a no exmat. primii verms 
mdetur . vt notatur.C.que fe longa confuetudo cum rubro 
UConruetudm, tonab,!, ahcuius loc, non derogat p ftatutum 
nouupa P e„,r,,l(udexpr,mat%deconft,.c.,.l,fv,.trcS™ 
Ho^, rent '^ ntC ; S nfuet "^ Cm et fcriptionem^, fedffi 
Hoft . fex pommt d,fferent,e affignar, . Pnma qu,a prefeript* 
locum babj ,n rebus mob,l,bus et mmobil.bus corpo^raS et 
mc rporal,bus__de pfcr.p . aud.ris . et c. fe. Conmetudo vZ t 
corporabbus tm . vt m fehrtatibus iur.fd.t.on.bus elrttiomb, 
et lWmoi.Scda qu,a pfcriptio acqrit fingular, etpr.uato. 
icd confuetudo non mag.s aequintur ,ft, q ,U,tfTe7rit quia m 

prcr.pt,onee x ,g,turt,tulusctb naf,dc s .iprcrip.r,dr5t 
fed m confuetudme non reqmut ritulus fed Folum tpus . ff, de 
vfu.cum de ,n rcn<Quarta qu,a pferiprio et pr,u,leg,um non 
concurrunt. def.de ,nfW mter d.lectos.ct c.ceterum etde 
prcr,p.ven,ens.fed confecetudo et pr,u,Ieg,u 3 bnconcurrunt 
eo.ri.cu, Ataftus . et de ver.r, S n,. abbate, Qu.nta qa pfcl 
t,o .ppr.e eft excluf.o aA,oni s fiue,uri s acqmfitio.de elec.con" 

n,cb,Uuuat . &cu S ,n prercnptione. qu,a ritulus putatiuus et 
I, r,ver n _L no < k < ] mr,tn ^babilis errorcxcufet.dat ca, pfcnbedi 
b|J3^|ff.proempt.I.qvul g o._fF.profuo.l.vl. 
H2flE^ tmt ! "^ ruf,tmort ^P a ™'^«rcdm' r r,o.&,fe.' 
|Jrjacs(J!]q.xxxvni. <iaccipiaturcotentiofcdfriq,i P ortat icu^ 
narionem ventaj* et mordmatum modu f,c eft pctm mortaC 
ht hoc modo d,ffin,t Ambro.cotentione d,cens<)Sment6 eft 



impus;natio veritatis cu conMentia clamons . Si aut cotcntio 
dicatur impugnatio falfitatis cum debtto modo acrimonic iic 
contentio efb laudabilis - fi aiit C113 mordmato modo fic pot eftc 
veniate pdtSi . mfi Forte tanta mordmatio fiat m cotendendo 9 
cx bocgeneretur fcadalum. vS apoftulus cu dixnTj.ii.adtby.j 
jiii.noliucrbiscontcnderc. fubdit. nicbil cnim vtile eft nifiad 
IjTiibuerfioncm audicntium. 

flOntradtus. Contraftusfcdm Vbcr. Eft vltra citraej! 
:*Jobbgatio ex uoluntate pattium ftirgcns- vtemptioct 
"venditio.locatio.condudtio.mutuum et filia.quia contractus 
eft obligatio quaquis obligatur ahcui ex aliquo officio vcl fco 
licito et boncfto.bc3 non mterueniat expffauoluntas utriufj 
vt tutela vel cura aut negociorii alienoru gcftio et buiufmoi- 
Nam quis pupillus bns tutorc; aut ipubcs fiue furiofus babfs 
curatorem vel ille cuius ignorantis gerit cjuis negotium non 
cxpffc eontraxetit nicbilominus tutor c urator ct ncgotiorum 
geftor obhgatur quafi contraxiff^ . vl- CDe contra&ibus fub 
^conditione et buiufmodi bes m fra mr imonium . V . (T - v . 
lOntritio.cjuidfitfi^.fcdrn Pe.miiii.di.xvii. cotritio 
aiM,-JU magiftris fic diffimtur . Contritio eft dolor uoluntane 
affumpt us pro peccatis cum ^ppofito confitendi et fatiffacicndi 
(jN am ficut innaturabbus abquid conteri dicrf qn totaliter in 
tnimas partes redigit .ita cor hois coteri dicit qn effcctus pec- 
cati fcdfn ome3 fui parte in eototatiter conFringit ct pfecteji 
peccato refibt ■ Et quia t alis refilitio dolor quidam eft . ideo co- 
tritioperdoloremtaqperppriujgenusdifiSnitur. Addit aut 
volutane affumptus taq driam poncs ingenercmorali. etdi- 
citut pro peccatis tacf matcria fpecificas loco vltime differetie. 
Hec eft ergo diffinitio competens contntioni inqtum eft^acrus 
virtutis . S3 vt eft pars facramti pnie fic opo«3 cj addat aliqd 
per refpeitum ad alias partes . ct. ldeo addit" cum jjpofito con - 
fitendietfatiffaciendi. concor.Tbo.ibidem. f[ Que autem fit 
differentia inter contritionem et attntione^ -Ri. fcdm Tbo.in 
iiii. di. xvii. ficut m corporabbus attrita dicut quc ailiquo tr.o 
funt cominuta I1C5 non perfedle. contnta ucro cjH orns pari CS 
fimul ct perfcftetnte funt. fic in fptiar.bus attritiofignat dii- 
plicentiam de peccatis fed non gfecta • contntio aut perfefian; 



d,fp!,cent«m.|lA/Wum reqratur contritio de quohb, peccato 

mortali^.fcdmPe.mini.di.xvn.qu,-amomipeccat mof. 
talicltaAualis auerfiouoluntatisadeo adpftm etcontraria 
contr atns curantur oport 3 g, m oi remiffione peccati mortal.s 
fit aftualis auerfio a prto ad dcum . quc cjdem contritio appel 
latur - de pft.s t „ obl.t.s fuffict c&ritio gcnerabs cum conatu 
ad reeordandum et dolendum. ncc foIu 3 de pfto oblrto d, q u £ 
,n gencre dolerefed ct,a 5 dc obhuione c.ufde . quc cx negligit.a 
^tmgit. (fVtTum fpafis contntio dc q„ol,b 5 P ft6 reqratur 

^.rcdmTbo.,n,„,.d,.xv.i.cj,c|tumadpr,nc,p,ucontr,t ro ms 
f.cut cum qu,s de peccatis Cttis cogitat ct dolet et f, non ddcrc 
cotwmoms faltem dolorc attritionis . fic oport 3 a, f,t fpecialis 
dc r,n S uI,s pcccatis queqs m mcmoria bab 5 . fed |um ad ter, 
mmu qui fc 5 cft dolor iam gratia mformatus fuffirit q, fit vna 
co,s contj-itio de omibus . tunc en.m ,lle motus agit in virtute 
«m drfpofit.onum pcedent,;um.<rQuoTctquefunt caufem 
duftiue contr,t,on,s d£. fcdm Ray .fexjfc ,pfa ^nW 
recog,tat,o yfa. xxxv,,,.r,™bo t.b, oms annos meos ,„ 7 
mar.tudmem amme mee<|3cda pudor q„ c ad recogitationem 

fequ.tur.prouerb,o.x„.putredo,nofr,bu S e,usque S confur.r 
res d.gnas ser,t.Terc,opftoru 3 v,l,tas.Iere.,i,q v,l,s fa«a e S 
n,m,s .terans v,as tuasflQSarta timor cxtrcmi ,ud,cii et tor 
rnent,.,.pe.„„. Impu^et peccator ubi parebunt. a dro'V,.~ 
ft.ped,a pct, morsfiQuTta dolor f. dc am&one prie celeftisVa 
apoc- ,,,-tene q„od babes vt ncmo accp.at corona tua. filiter 
dolor =t oflFcnfa de, -b,c dolor d 3 effe acer qu,a oft%ndim„ deu, 
creatorem.acr.orqu.a patremnrffi celeLn.acerrimu u 
etnrmrcdemptore qui nospropnofanguincfiberamt.Sexta 
fpes que eft tr.plex- fc 3 ven.equa pdta dimfttunt . grac.e qua 
bonuoperamur.etglorie q„a remu„erab,mur.ap S oc. Hcc e 
fto tl borhum et pufe . f, q u , s aud.ent uoce mea et apperuen 
mjcbjjanuam ,ntro,bo ad ,I!„m et cenabo cg ,llo et ,Ue mecu, . 
« ™ h * **« ™«>" fclo' co-tr,t,on, s debeat effe mtellec 

tuaj,s velfcnruabs^ ^.fcdm Pe.i ra ,.d,.xv,,.f,cutdic,trnf. 
vnuquodgj per qurfcug, caufas nafctur per eafdS MJbtuitur , 
dcreg„.,u.c.,.cu crgo pct m .f„ffi c , eter poffit „ afa ~" 

lutat,sf„ffic,enter et,a gfolupa«uuo!utat,,'fc 5 c d,fpl,c ",S 










et dolore qtum eft ex patte noftra pot tolli . Et cu; buiufmodi 
dolorcm babere fcmp fit m ptate bois non aut kaberedolorem 
fcnfibilem. ergo dolorem habere fenfibile non eft de cotrit ionis 
neceffitatefcddceiusgfc(5tione^oncor.Ho[>i.C*Vtrutncon- 
tntio poffit effe nimia:' R£.fcdmTho. iniiii.di.xvii.cjcon- 
tritiocx parte do!oris ( qui eft in ratione fc; difplicentia peccati 
inquantum eft offenfa dei no potcfr effe nimia.ficut ncc amor 
cantatatis dei quo intenfo difplicentia pcccati intenditur fed 
qtum addolorem fenfibilem poteffe nimia. ficutetiam ex- 
terior corpons af flic*io ■ vt leiunium et buiufmodi . In his enim 
omibus d; accipi pro menfura debita coferuatio fubjsilLgpter 
quod dicitur ad ro < xii. ronabile obfequium nrm . fj Vtrum •" 
contritione requiratur maior dolor devnopftoq de alio^I?- 
fcim Pe. vbi.s . dc pctis in coi incjttt; funt offenfa dci deb; effe 
maiordeptfto maiori babitualiter guis nonaftualiter. ficm 
fpeciali deb; effemaior dolor fpualis de maion pdlo- eo g> babet 
maiore rdne doloris-dolor quogj fenfibilis fc; penalitatis con- 
uemes eft ut ftt maior. quia mai ori offenfe maior pera ricbet". 
Concordat Tbo. ibide .<£Vtrum poft remifftonem p.cJU debcat 
effc contritio dc co - ^C . fcdm Tho . m liii • di. xvii. dolor contti- 
tionis rcfpondet culpc cx gte auerfiois cx qua ipfa culpa qnda^ 
inftrmitatcm bab;. et idco uera cottitio deb; {a\tem m babitu 
femp manere. (JVttu; cotvitus debeat potius velle effe in in< 
f erno q peccare ?B£ - fcdm Tbo ■ in quoda quodl3 . contritus te- 
nctur cx caritate plus dihgere deum cj feipfum- peccarc autctn 
cft f accre contra dcum . pena aute fuftinere eft contra fctpfum 
ideo oport; cj cotritus qualib; pena peligat culpe.f; tn dcfce- 
dere in fpali ad banc pcna vel lllam.non tenetur ymo ftulte fa- 
cerct fi quis feipfum vcl alium follicitarct fup buiufmoi gfxu. 
laribus penis.concordat Inno- C,Vtrum pairemiffto fit ccn- 
tnttonis cffbausfK.fcdm Tbo. lniiii.di-xvii.cotritio poteft 
dupliciter confidcran . vel lnqtum cft pars facramti vel m rjtttj 
cft aitus uirtutis et vtroc|! modo cft caufa remiffionis peccatft 
fed diuetfimode quia in Jtu; eft pars facrafinti coogatur ad ""- 
miffionem peccati lnfttumtaliter fici.it ctia; aha facramta-.ii- 
tjtum aut eft aclus virtutis • fic cft cjfi ca matcriatis rctnifftoi! 
pcccati.ficutmcatericdifpofitio.EtaddttHoft.cjlicjinccin- 



TTT^W 



II llll|lll llll|lll llll|llll II 



10 11 12 13 14 15 16 17 18 



20 21 22 23 



<_ 



tr.t.one d.m.ttatur peccatum qH f,t cum .ppoftto confaendi et 
fatfand, f, tn poftea tepore debrto no fequatur confeffio et 
fatriTaftio . pftm quide remiffum non redit fed mortalitexcec 
cat qu, om.ttjt . et jfic intellige, de peni. di . i-magna ^Kj 
contntio poffit tollere totu 5 reatum pene IRf. . fcdffi pi, vhi , 
contritiois mtenfio pot attend. duphcter.Vel ex parte carita" 
t,s que caufat d.fplicetiam prti vel ex parte doloris que in fen 
f,t,ua exctatur. Et utro S m5 poteft tm mtend, contr.tio ™ 
tota penarem.ttitur.nich.lommus tn confeffio et pn.e iniufte 
expletiorequmtur ppter pceptum.et et.am .ppter incertitu 
« S-" 11 " 3 f ? "° eft ^ cettas 9 fua «>«tttete fuertt fum" 

™ ciens adtotutnreatumtollendum.IdemTbo.vbi.s, ■ 
I 0"tumac,a . tnplex eft contumaca . na 3 a!ia eft in non 

lyiveniendoadiud.cum.etboctripl.cter. vnomo qnper 

S™ T at " S Vemre con f pn,t * A, '° mS a ™ maliciofe fe 
occul at . Terco quia mped.t ne citatio ad ram puenire poffit 
dequ.bus vtli. noncontef.qm freqfiter. Secudf contumatia 
eft qn quis ctatus ad ludicium uenit qu.dem fed n on ZkZi 
parere. vel an f,ne caufe vel exammatione cotumacter r c d t 
x-q.,«.ccrtum. Teroa qn ofFenfa e,us eft man.fefta et mffus 
a iud.ce non vult em5dare.de ver.f.g. ex parte.in f..CN5a7 
aliquo cafu I,te non conteftata poffint contra eotum^e teftes 
recp, et ad fn,a 3 d,mn,tiua ,pced,f Bf. f.c. ex al,qua fpa , caufa 
puta f, cjft,o moueatur fag al,cu,us ele ft ,one.et boc^e n p "„ 
longammoram ecclefiapacaturmfpualibus et temporalC 
lefionej . Itej f, moueatur qft.o ffip copula maritali ne vi o "cl 
mulier. formcationis occaf.o pbeatur maxime cu 3 *p,ngtacV 

gra^oppon,tur diuma (ege prob,b,tus . vt !i. «ln cVnfefta 
JapSfflqm frcquenter. ™m«ta« 

<Jjamm*ail$. fcdm Tbo.fe.rc.q.Ixx,?contumel,a iportat 

figmhcand, hab 5 . d.fFert aut a co-uitio m boc. q, per verba co 
tumebofa repfentatur CT riedefe«uscuIpe. SedperconuS 

7 fioTJ 5enera, ' tC r T ^"^ defete f '- ™'p" "«" 
vft f, qu,s al,c„, ,n,ur,o!-e d.cat eum eiTe cecum . conmcum qde 

d.ct. frfnoe.Mitumel.am.fi autemd.catcf fitfar.nonfcl™ 



conu.ciu fcd ctiam contumclia inEert . fcpe tn vnum pto_aItero 
fumttur • dAAtrucontuelta fiuc conuiciu ut mortale ptfim : J^. 
fcdffi Tho . fc - fc - q - Ixxi ■ .pprie et pet fe vtrugj boru peccatum 
mortale cft ■ non minus q Furtum vel raptna . nonemm bomo 
minus amat bonorcm fuum <J rem poffeffam ■ f. tn al,qs con- 
uiciuvelcontumelvi dixcr.tnonanimodeboneftandi kfptcr 
correftione? velaliquidbuiufmoi.nondicit contumeham vel 
conuic.fi pet fc fcd per accidens. vn boc pot effe cjficj peccatum 
vemale. qncc afit f.ne peccato . in quo tii eft neceffaria difcretio 
vfhomo moderatc tal.bus verbis utatur. qu.a poffet ellc ita 
Vraue conuicium a per incautelam prolatfi auf erretur bonot 
eius contra quS pfcrt et tunc poffet bomo peccare mortahter 
ctiamfmon mtendetet debonorationemakenus.ficut etiam 
fiquis mcautealiumexludopercutiensgrauiterjedat. « An 
l.ceat caufa correctionis covicium d.cere^-fcdm Tbo.vb, i r. 
ficut licitfi i alique vcrbcrare vel i rebj dapmficareca d.lcipltne 
Ita etiampotaliqsaltenquecorrigeredebet aliquod verbura 
conviciofu* dicere.et boc modo dns difcipulosvocauit ftultos. 
Luce.vi.et apoftolus galacbas infenfatos . ad gal.111.Tam ut 
dicit AuR.taro ct ex magna ncceffitate obiurgatioes lunt ad- 
hibende.m quibus no vt nobis fed ut dno fctuiatur .nuemus . 
fl^Sumhomodcbcat contumelias f.bullatas fuft,nere?K. 
fcdm Tho . vbi s . ficut in aliis iniurns fic etia 5 in verbis contu- 
m»hofis tenemur babcre animfi ppetatu^ ad tollerantia.li cx- 
pediens fuerit ■ qncj tn oport 5 vt cotumelia repellamus tipter 
duo ■ primo quidem p pter bonum ems qui contumelia irert vt 
videl.cs eius audacia reprimatur ■ ct de cetero tal.a no attcptet 
(fSedundo f pter bonum multorum quoruj profectus per coil- 
irtumclias nobis lllatas impcditur. . " 

\Horea . Vtrum cborca et buiufmodi lud. Imt licitt . m 
inJl fcdm M-in iiii.di.xvi.huioi tudi fcdm fc non funt mal, 
[Plumpoffunt bn fieri . fcd tr.plic. de caufa pnt Fieri tnaW Ijr.mo 
fi fiant ad puocandum libidmem et huipi. Scecundo 1. no con- 
ueniant perfone vt clericis feu religiofis et buioiCTercio liriat 
in incongruo tepote.vt pniS veltriftic.etempore.Siueror.at 
ex caufa al.cuius honefte leticie ct a gfonis feculanbus tt ccn- ^ 
gtuo tempore ac aliis circuftantiis non eft .llicitum- vide inrra 



ludus et iocus .jfvtru 3 duccntes illiritas cboreas peccft mor 
talitet •/5?. kim vber. credo g, ficfiue m feftis f,ue ,„ profcft.s 
fi boc Faciant caufa mcitandi ad [ibidtncg fe ue[ alios . aut fi cbo 
reas ducant de confuetudine. vn lero. in quadam omelia. non 
credo viro fi dicit fe lllefug cuafiffe a fpeftaculis taliu - cit Dauid 
ex eo <j vidit Berfabee lauante fe ad libidinrrn puocatus fit . Si 

IK>SS? al T ,S Vel al ' qua ,lon corru P ta intentioe alqft imifceat 
l-Sjjfc cbor e,s . tene quod m pcedcnti . C- dicitur . 
|Orreilio.i.fc5qua platus b ; facere.b 3 cnim corrieere 
SMelifta fubditoru non ex odio fed ex cantatc.1xxxvi.dt, 
oiio oj r, ncgligat graurter peccat . et graintcr puniendus eft 
talvs emm cams impudicus dicendus eft potius q cpiis . Ixxxiii, 
d,. nemo . et e. error . et c - mcbil . nec circa boc d 3 effc remiffus 
quia dum vni parcit ind.gno ad contagium x> uocat vniuerfos 
Facilitas enim ueme .ncentiuS pbet de!>nguend,.xx.,..a.„„, 
eft imufta.et cfe.ftem no debet effe crudelis vel feuerus'- xlv. 
di . I.cet . et prouer. xxx.qui romis emungit fangu.ne el c.t . et 
fiue plertedo f.ue ignofcendo boc folu 3 bn ag.tur \t v,ta I o,m 
corr,gatur.xx„,.q.v.prodeu. lufticaenim vel mifettcordia 
multu 3 dertituitur fivna f,ne al,a teneatur.xlv-di. difciplma 
melwseft a~,t de mmia m,fer,cordia q de n,m,a feucritate red 
dereronem.d,.Up nderet.,nf,.xxv,.q.vl.all,gant. nam et 
leuiter caft.gatus reuetent,am exb,b 3 caftiganti. afoitatis afit 
"imic .ncrepatjo^neccorreft.onem rec,p,t nec falutcj . xlv . d , 
cumbeatus. < r^2u7dTrplatu S ,ncorr,gendoexced,tmodum^ 
tulare. Ixxxv, . d, - qn . f, aute ex od,o tenetur ,niur,aru 3 . ff. ad 

le.acqu, i.queadmodu.iT.municipales. facilms tfimboccafu 
parat plat,scial..s.qma,ncurareifamil,ar,s vixpo^euita " 
pam.xxv.d,.qual,s.fvtru 3 al,qu,s debeat ceffare a correc 

t,oet,medone,llef,atd>terior;'^.rcdrnTbo.fe.re. a .xxx„r 
correttio Dtinens ad platos no eft d.m.tteda OT tet turbat.one 
e,us qu, corngitur . tu quia f, fponte OT r,a cmendar, „on uel, 
corngendus eft per penas vt defiftat. tumet.am q„,a et fi ,„ 
corrrgibita f,t per boc prouidetur bono coi dum feruatur ordo 
wft.c.e vt v„,us exemplo al,i deterrentur- Secus autem eft de 
correa-one fraterna . vr ifra corrcaio. ii. (T.i. et v . CVtrTim- 









pcccator poffit atium cortigereflS.fcdm Tho.vbi.s.corredho 
pertmct ad alicjtrej inqtum m eo uiget redtum roms ludtcium 
pftrh autejnontollit cjuin remaneat in ptate aliquid dercrto 
iudido ct fcdin boc pot fibi copetere delidta fubditorii cotrige. 
r e - fed tn eius pftm precedens impedimtum affert ppter tria . 
Pnmo quia ex pfto fuo indignus reddjtur Vt alique; corrigat 
precipue fi maius pftm comifit^ecfido ex fcandalo quod feg/ 
mde fi pftm corngcntis fit mamFcftum. qa uide£urc£no cor. 
ngat ex caritate fed magts ex fui obftinatione(]Tercio propter 
fupbtam corrigentis . qa p<5ta fua guipendens feipfum proximo 
pretert .Itacj ft peccator cumbumtUtatc corrigat non peccat. 
licipcrboc veltnconfciafratris velfa\tem m fua propeccato 
pterito condepnabtle fe oftendat.flQualtter procedendum efl 
m corrcilione cfi multitudo cft m fcelercr' ^t.fcdm Tho.fe.fe. 
q . cviti - qS tota muititudo peccat de ea debet fumi vindidla vel 
gtumadtotum ficut egiptn fubmerfi funt m marirubro pfe. 
quetcs filios ifrabel . et ficut jodomite vniuerfaliterpenerunt. 
vel qtum ad magna; multitudinis parte . ficut pat3 exo- xxii. 
ia pcnaeorum quivitulumadorauerfit. qng: vero fifperetur 
multorum correftio deb; feueritas vindifte exerccri in paucos 
aliquos principaliorcs qbus cctcriterrcant . ftcut dns numert 
xxv-mandautt.furpendiprincipes ppU pro pc*6 multitudinis, 
Si afit non tota multttudo peccauit- fed pro parte.tunc ft pnt 
malt fecemi abonis d; in eos vindiita exerccri. fi fine fcandafe 
aliorfi fteri . pgt. alioquin pccndii cft multitudini et detrahendi 
feueritatt(TEt eodl mo tolterandum effct pdtm principisji fine 
fcandalomultitudinispuninnopoff3 nift fqrte effet pftm tale 
quod magis noccret multitudini velfpfialiter vcl temporaliter 
A fcandalum quod timetur. (j~Quatuor funt caufe diffimiladt 
ct no corrigendi delifta.vtponitvl. Prima cum maltfunt oc 
culti.ita 5 no pnt difcerm/Secunda cum multttudo eft tanta 
q. non poffet exttrpart fincTcifmate ecclefie. vel qn bom imiol- 
uerent. dequovide-s.^.proxio-Tercia qn .pbabiltter pfuit 
de cmendatione. vt quia pcccant ex mfirmitatc vcl ignorantia 
non obftinata maltcia (£>uarta ft exercitado bonos profint «- 
clefie- tunc enim tollerari pnt neboni ocio torpefcant. p batur 
bec.xUiii.di.comeffatioes-et.l.di.vtconrtitucretur.xxiit.c|. 



«n. ,pfa p.etas . et c. cum qmfgj . cocotdat Ray .CBe"rnlieria 

,fta P Iurab eS1 fra P e 1 ,a.,.r t e 5i b a gcuffio.rtemdec6rumefe 
et conv,c„ S caufa cottertion.s d,<ft,s v,de. s . contumeL.a. ff.ffi 
de P umt,onean d.mittenda f.t ptoptet fcandalum . videin a 
fcandalum. <?. v. decottedtioe que^mittitur dortoribus vide 
Vtae X co,cat,o.,,.<r.,i.ci 1 :camed,u 3 . Et jfra Iocatfe ,g. ™ e 
^mFramagifter.i.g-.f,. ec 

liOutre.a.o.ti.fc, fraterna.fraterna corredlio . fecudum 
i», •* ib ?" n le " re "5 >xxx, »-'npceptoert.redquiapceptusa(: 
9 F.tmat,uu eft.non obligat ad femp fed pio loco et «mpote. vfi 
om.ff,oe,u S .vnomodoE.tmet,totie. vtqr, q«,s opponunum 
vTr mqUmt ; VeUe,pf,S mallS met ™ ™ ^JetetST 

cum b? rV^ ' mPed, c nt " ^ 5 " Se ™ d ° m5 X 
cum prto mottah fc 3 cum fotm,datur iudicu, vulgi et carnis 

cmc.at.o Ve/ pempt.o dti tH bec ita dnent ,n atao % fipona '1' 

cantat. fraterne. Tercio mddo cir cAffi *<.„«£ ™- r PP ° nant 

cup,d.tas tatdiorem fact ad coSlS.^W^JT* " 

tn .ta j f, conrtaret ei g, ftattem p^off, a "£& 

tatem.vtd.otbeatus Aug. (f VlTum opotteat quete e cu^ 

cott,p,amu S fK.fcdm71,o.vbi.s. a M[laLf,c,^r n Td^ 
certe pfone fed coltet omibus f.ue fint tempotal.a f.ue fpGah a 
non opott 3 no» qterc abus ipendamus . f, f«fficit SZ' 
e.s qu. nobis occurrut*al,oq«in efficerem^ 3^ £ 
al.ene.comw .Ilud ^uer. xx ,iii. nE qramus impietate m domo 
^nT" IV * - EC * e ]$&&°BZ«l exire clauftrum adcorT 

cotte«.o. •« r 3JSSi?;^4S' a f 

mon.t,o„e_5 . «t boc ptinet ad quel,b 3 caritat/bnSe f.tfab" 
d,tus f,ue pl atus - Eft et al, a cortedto que eft aftus iuft e qu"e 
non folum f,t pet admomt.on5.fcd etiam intetdum f,t pelvu 
n,t,one 3 vt al,, t.mtcs a pfto def.ftant. et boc perrinet K, 

^rF^^tencaiiturpIatoscor^c^^frfffi 
Tbo. vb,. S . f«bd,t, non tenentur nec debet corr.getepre at" 

corre«,one,Haqueeui«n,c,eper cobert,onem p ye.tenC 
autemcorredt,one,I[a q«eeft c ar,tat. s f. m e, s eft a!,qu S co" 






rijsMe. Ita tn ranoirc nm proteruia fed cum manfuetudme et 
reuerentia. ([Quoordine ^cedendum fit in_corredtione fra. 
terna'E£. fcdrS Tbo. vbi- s - pfta publica fcdm apoftolu 3 .i. ad 
tbv ■ v - funt publicc arguenda . In pftis vero occultis tocum b 3 
quod te't dKs in cuangelio. fi peccauerit in te ftater tuus ctc . 
nam fi te oFFendent publice cora aliis iam no folum m te peccat 
fed etiam in alios quos turbat . verii quia etia 3 m occultis pdtis 
pot parari proximorum ofFenfa_idco diftingucirium clt quia 
huioi pfta occulta fi fmt in nocumtum .pximorum vel corgale 
veL fp~iale. puta fi aliqs occulte tractet quo ciuitas tradar bof- 
tibus-velfibcreticus priuatimafidcboies auertat debctquis 
[tatimaddenuntiationcm .pccdcre. nifi Fortc aliquis fitmitcr 
eflimarct cp pcr admomtioncm fecreta ftatim poffet buiufmoi 
mala impedireflaiuero funt talta pcta que funt folu 3 m malu 3 
peccatis et eius in que pcccatur . vcl quia Jeditur ab eo vcl falte 
ex fota notitia . tunc deb 3 ft pot fic cmcndare fratrcm vt fama 
eius cofcructur - ct fic de neceffitate pccpti eft g, fecreta admo- 
nitio publica denuntiatione-, pccdatKEt bcc fecrcta admomtio 
deb; femp uel pluties fieri g diu fpcs de corrcctionc cx ea pba- 
bihi-f babei-uitfTum aut pbabititer iam cognofcerc poliumus 
O fccrct a admomtio non ualet quod cognofcit cx boc quta ad. 
momtione-, mpacienter vel conteptibilitcr accipit. ve qa Iigna 
contntioms non apparcnt in eo f 3 potius culpa cx culpa excuf; 
vel mendaciter negat vel pcacitet def endat vcl quia occafioncs 
eiufdcm uelfimiliupctorunocauet. velqapcftjrimomtionj 
pctffi iterat r>ccdendu 3 eft ulterius qtucuQj pftm fit occultu; 
ad teftium uriuftionem nifi forte probabiliter exftimaretur g/ 
boc ad cmendatio;ie 3 fratris non,pficerct.quiatunca_correc- 
tionc ceffandum cffet . ante tn <J teftes nriucantur fcdrn Aug. 
prius oftendi debct prelato vt eft fingulans perfona et fi fic non 
corrieit m publico conuincendus eft.cp fi platus pciperet aliqd 
con«a bunc ordinem non effct ei obediendum. quia obcdirc 05 
deo magis cj boibus . Idco qn platus pcpit vt . fibi dicatur cjuod 
quifcs fciuerit corrigendum intelligendu eft faluo bonore rra- 
terne correitiois .fiue pccptum fiat coitcr ad oms fiue ad vmr, 
fpalitcr(!Etnon folum eft obcdiendum fcd etiam ipfe pcipiemlo 
pcccaret . quia ipfe non eft iudex occultorti . fed folus deus . Hec 



diconifi mtjtum per aliqua indicia pdta maniFeitentur.puta 
per mramiam. pfumptiones . et buioi. tunc enim pot prelatus 
precipereCKut etiudexaliusiuramentumexigere. Itemnota 
gjprcdiftam follennitatem ct ordinem 110 oportet feruari mfi 
m grauibus prtis.quia leuia non derogat fame. vn ct refcj 
m capitulis fe jpclamant pmiffo ordine non ietuatotfE#tfaha 
effenttahadequibusfrater infamaretur contra pceptumdn, 
ageret qra per hunc modum prtm fratris pub[icarct>#T5rTclF 
de ahquo ahqua impedimta vel crimia que etia ille qui com.fit 
ignorat an debcaj procedere ad correftione fraterna. et dicete 
ei.verb.gra.fcio aliquem gcuffiffe alium. ct inde mortuti f-np-e 
quod gcuffor nefat , et uideo percufforem m officio facerdotali 
cclcbrarc . Itcmf, faoahque min.ftrare et „ on Fuiffc r,te o J- 
natum Vel non fmffe bap, 5 atnm et buioi. Item fcio ahque cx 
coicatum ignoranter ordmatum.ftem fcio ahque b|„ \- x ^' 
quam nonpot ; _aut ecclefiam per fymoniam. vel tenere rem 
ahenam ^.frfffi vber.fi tales labofe craffa et fupp £ K 10 
rantia que non excufat eos . teneor e,s dicerc f, co^mode poff m 
et max.me f, credo eos corrig,b,Ies effc. {j f, laborent ignora™ 
probabilicredonicWommus c, tcneor e,s d.cere ucr.ta^ J " 
quia ipf, peccent fed jppter giculum uel dampnum et ,„ L.am 
facramtoru.nam non ordmatus celebras decip,t audientes Tt 
qm tenet rem proximi eum dampmF.cat. Hec et fimiha dico f, 
pfona tahs fit jefiiafibita .fecus f, n5 f,t . fed timetu d frfdalo 
tuncenimfuffictfrficaplato. no denunt.ando uelWa„& 
fe fimphcter notificando. f, Forte remedium coWenspoffet 
adb.beri. de eo autej q«, b abet uxorem quam de ,ure St 

v I aliquod pd.rton, ^bare poffum. nu „qui t teneor^ £ . Sffi 
vber.non.mfiFortc^pter giculu ahorfi.puta fi aliis facraffiS 
mimftrat ct eos decip*. tunc enim probare teneor. ffVSST 

Iftrpora fanctorom.Vide inFra reliquie, 
^Wat«s V cor at ore! n ^* ^™" Vd min ' nrare - viie >'»?" 
TlJPrporale. corporalia non funt abluenda per laicos aut 




mulieres etiam fcitnoniales. quinpotius boc abluere pertinet 
ad officium dyaconi cu buibbus mmifttis « de cofe.di.i.ncmo . 
de eius confecratione. vide fupra confecratio .V. 

~"7rpus xpi . require . s . coicare. et infra eucbariffia . et facifc 
tiam infra miffa ■ 

qpffi Rimen - criminis appellatio- aliqn copleftitur orn e pclm 
alicjn illud folu tn guod ad dampnationf fufficit. di. xxv. 
•<T . nunc aut ^Crimin a queda funt enormia . mter que 
tria funt .fc; berefis . bomicidium uoluntarium» et fymonia m 
ordine et bnficio . etiam poft pnia; impediunt .pmoucndum ct 
deiciunt iam .pmotum fiue fmt occulta fiuemamfefta.i.q.i. 
ventum.ctdeberet1.quicu5.etcflatutum.l1.vi. dctemp. 
ordi.quefitu;.defymo-tanta«Et debiis videifraenormia-ct 
infradifpenfatio.g".vi«etvii. Alia v-eroenormiaoccultapott 
pnia; non impcdiunt .pmouendum. nec deiciunt iamjjsnotu; 
vt ia pdco c quefitu.Sunt et alia crimia mediocria in quibus 
diftingue qa aut funt mamfefta aut occulta . fi mamfefta etia; 
repellunt promoucndu; et deiciunt ^motu- et boc quado funt 
manifefta per fnia; vel conf effione in lure ue[ cuidentia; fci . vt 
in c quefitum. cp fi fint manifefta folum per famam inducitur 
purgato qua pftita abfoluetur . et fiin cadcfecerit deponetur- 

deadul.fignificaai.depurga.cano.extuarum.Siuerobuioi 
crtmina fint occulta pnt tales poft pniam m fufceptis remancre 
et pmouenaifuoiotes ordmes.detemp.ordi.extenorc.eto 
quefitum ■ fl, An fi quis folus fcit crime alterius tcneatur reuc- 
larcprelatoi^.nontenetur etiam fi iurauit denuntiare mfi 
poffit £bare. nam effet £ditorcriminis.ii.q.i.f,p e ccaucnt- 
ct.q-vii.plcric!?. etvi.q.ii.fitfn.mfiuellet reuelare fccrete- 
cum platus babeat fecrete corrigere cnminofos - ar . xxn. q. v 
boc videtur. d; quogj ,'ndicare talibus qui magis pHt prodeflc 
cr obelfe . fiue eum corrigendo fiue pro eo orando - nam ad ta!« 
dcnuntiationem quilibettenetur.vtindicftoc boc viderffEt 
v 1 de.s.corre,ao.ii.C.v,etinfe.ctifraFaUia.g-.,i„<rTi5tra 
cnmia qn S ^ceditur per accufatione . de qua Vide. s «accufare 
etaccufatus.qng) per denuntiatione; vel inquifitionl.de abj 
babes ifra mquif.t.o. ^.i.tf5elorrerti ne el pcna crimin^. 
babes fupracorreftio.i.et infrapena.i. qn S vero non agitw 



TTTTTPTTTTTTTff 



II lllll|lll III 



diredle contra crimen . fed pcr modum exceptionis . de q u0 bfs 
infra infcriptio . 5". i . et ii . ad materia criminis pot ptinere ifra 
■1 ctm.et inFra uicium. 
•ifma.require fupra baptifmus.if . ^. fi. et ifra oleum fcm, 
^uce fignatus . de indulgentia cruce fignaatorum . vide infra 
maulgentia.g-.anpenul. etfeqfitib 3 . de uoco cruce fienatorrt 
mfravotum.v.ii.vi.etvii. 

;pidus . non eft ordmandus . vide infra ordinandus » g\ xi. 
~rialis.,pWbet curiales ordiari. videifraordinadus.if.xv. 
«Vriofitas.CuriofitasfcdmTbo.fe.fe.ci.clxvii.eviciu? 
circa mordinatum appetitum cognitionis . Querit ereo 
~ ^-^^curiofitatispoffiteffeincognitioe itelleftiua 
l^.icdm lho.vbi.s.veritatiscogmtio defebonaeft. fedpot 
e lemalarationealicuius confeqntis.fexmodis.fc 3 vel ingtus 
aliqsdecogmt/oeuentatefupbit.fcdirlillud.i.adcorin.vm; 
icia inHat . vel inqtu cognitibne ueritatis utitur ad peccandii . 
velinqtumperftud.um minusvt.Ie retrabit a ftudio quod ei 
ex ncceffitate mcubit. vel mqtu bomo ftudet difcere a quo no 
licet . ficut qui futura a demombus gquirut . vel inqtu appetit 
cognofcereueritate circa creaturas non referendo id debitum 
tmem fc-, ad cogmtionem dei. vel mqtti aliquis ftudet ad coe 
nofcendum ueritate fupra f acuttate mgemi $ pni ecclefiaftici. 
m.altioratenequefieris ct f ortiora te ne fcrutatus fueris. et 
mpluribus oper.busnefueris curiofus. etiftismodis vicium 
cunofitatis m parte mtelledt.ua eft .CTmim curiofitas poffit 
effe circa fenf.tiua cognit,bne 3 i Ef.fcdSi Tbo.fe.fe.q.clxv,,. 
ftud.u crca fenfibilia cognofceda dupliciter pot effe viciofum . 
vno modo mcjtum cogmt.o fenfitiua non ordinatur ad aliquod 
vtile-fed potius auertit. Alio modo mqtum cognitio fenfit.ua 
ord,naturadal,quod noxiufi. ficut mfpettib mulieris ordina* 
ad concupifcendum et inquifitio eoru 3 que ab aliis fifit ordmat' 
addetrabendum. etficcuriofitaseftriaum. S.quisautcog 
nitionem fenfibilium intendit ordmare ad neceffitatem fuften 
tationis vel ad ftudium intelligendeueritatis ad laudem dei et 
^f.c^t,onem fuam fic eft virtuofa ftudiofitas non curiofitas . 
• ampnificatus . an poffit accipere de rebus dampnificantis . 
:ur.s,bellum.,.g\i,„,et infra depofitu 3 .g\vltimo. 



^ 



flEbitum coiugale.vtrum atter coniugU3 ftati^ cotrae 
Itomatri-nomoteneaturadredditione^ debitiVI^i.fcdm 
|ffTbo - in nii. diftinc. xxxii . ncn tcnetur ftatim fed datur 
t tpus duorum fnfium .ppter tria. Primo vt poffit deliberarc de 
tranfitu ad rcligionem.Scdo vt prepentur quc funt neceffaria 
ad nuptiarum folenmtate .Tercio ne vilcm heat maritus data3 
quam non fufpirauit dilatam . Concor . Al^Hofti . vero dicit g> 
magis putat debcre ftatui tpus arbitrio iudicis inFra quod tr3- 
feat vel coiugi adbereat - Simile i nfra . vo tum . iiii . <T . iiii . et v . 
Idem Ber ■ Nam et fcdm Vber . mortaliter peccat qui afi bfidic. 
tionem nuptiale, vxorem cognofcit m locis vbi eft confuetum 
bndidtionem adbiberi.(J kn rationc iFirmitatis vcl impotentic 
excufetur comux a redditione debiti fl$ . fcdffi Tbo . vbi fupra. 
vxor non babct ptatem in corpus virimfi falua cofiftetia fue g- 
fone. vndefi vltra exigat noeftjietitio debitif^ miufta cxacto 
et .ppter boc non tenetur.<^Vtru peccet quife facit ipotente 
ad redditioncm debitij^.fcdm Tbo. .di.xxxii.fi fartus efr ipo 
tcns .ppter redditoem precedentcm mulier non I15 ius vlterius 
pctedi.fi aut fcirs cft ipotes ex alia caufa.tuc aut llla caufa Fuit 
licita vt ieiunium moderatum et burufmoi. et tunc non peccat 
aut lllicitaet tunc peccat . et pitm vxoris fi in Fornicatione la- 
bitur alKjuo imputatur fibi. et ideo_cjtum potelt i^ dare opam 
vtvxorcontineat-ldcm hU GVtrum coniugalis actus fit pec 
catum ?B£. fcdm Ray . fi comugatur ca fufcipiende .plis non ba 
bent culpam f^ potius meritu . de cjuo Vide infra - matrimonm - 
i.9". vu". i. ad corin . vii . fi nupferit virgo non pecca t « gen • vni. 
Crefcite et multiplicamini et ce. Si vero coiungantur ca rcddf 
di debiti adbuc non eft peccatu^ . i. ad corin. vii. vir debitu rcd- 
dat Vxori 1 - Si vcro ca remedii <ja continere non pnt fic cft pdfn 
vcmale. Auguf.incontinentiemalu} eft cp vir cognofcit vxore 
ettam vltra neceffitatem ^crcandi filios f 5 ibi eft nuptiaru bo- 
nu et lllud malum fit vcniale .ppter bonum nuptialejjfjltmtel- 
lige boc fcdm Tbo - di . xxxi . q , iri .quando cjuis ita ppter volup 
tate comugi comifcetur cj fiftat ifra limites matnmonri vrdel 3 
q> cum alia boc non faceret.nam tunc eft veniale.Secus fi exce 
dit fines matnmomi ,ta cj f, non effet vxor faccret idem. tunc 
eiu eit mortale- Na 3 adulter eft in fua vxore amator ardStior. 



Illllll|lllllll 



mcb,l emm f cdms cj vxorem amare cjfi adultera . xxxii- q . ffi. 
or,go£Quod fiqu,s vxore 3 ^pter fanitatem corpalem cognoL 
ceret non cxcufatur a peccato.qa querit fanitatc, per illud.dt 
quod ad boc ordmetur . f, cu t qui per facrametum baptifmi tffi 
famtatemcorgalemquereret^omtTto.miin.di.xxxii.in 
foteone c„,„«a argu rot i.re«5 v,r teatur reddcr^b tg 
[Z^^J;-^™ Th ^b,fupra.d,ce n du 3 g, vir „d 
folum tetur reddere qn vxor expreffe pet.t fc etiam qn per fis;. 
na boc apget.non tam idem iudiciu 3 efl de pct.tione v4q„,a 

Peet r A| m ^^ entVC r, cGda " ae ? £tki0Iledetei «^«'-Idf 
l e L et ai.<J.,ytrum vir debeat auertere vxotem ne petat ^RU 

a[,t^am?- ,n, M XX r " ,Cl,Cenda » nonc, 3 bocfacerenifipp 
?T*T t0nab,,em caufam * tunc etiam non d 3 c„m magna 

S3r^° VH " iie " i0 <W "' tu 3 ™ fo.^tat,bu 
"neT2wf ^ff aymUn ' eXadl " S d 5 «^ercnif, cautcet 
me D,cub poffct d.fferre . ex,gere fn non deb 3 in predirtis tpi 

nlrH ;- * m **X*®™&t« *o «ceffiohi! et ieiu. 

moru couemte no» debent. qu.a etia a hc.tis abftiatdu5'eft vt 
^l-us.pettar.pofCtquodpoftulatur. xxxii„q.i,„.x|,ano V 

ta veT^ ^ r tp,b , US non ?««t.f 3 qui ex.git alicj if,rmita. 
«bortatZ>T t,a r UdVU l fme C ° nt ™P tu *** ^drf.aft.ce 
debtorn?^ "f *7 H J> ccca t-C6cor.Tbo. tfVtrO iliceat 
Llt^TJ *,!," 'f facr ° ; K . fcdiri Pe . ct Thc 4 . vbi fupra . 
h t deb,t„m reddend„ 3 fit omni tprenon tn fim.Ie cft de loco. 
qma locus poI(„, poteft ita vt ind^atreconfil.atoenon autem 
pus.Item qu,a deb,tu 3 reddendu eftfaluafemp boneftatede 
b,ta que ,n tahbusexigitur. vnde et, a - non o 3 ojftatim pubhle" 
deb,tum reddat- tfVttcr, Hceat deblt rcdde » vd e ™ •" 

debet . et et,am pot fine pe cc ato mortal, exig„q„i a vfus matr 
mon„ „ on tm e ft , n officmm f ^ fa remed ^ m a ^ U ; c mat c t r , 
fet g,c„[„m nec d 3 cx,gi nec reddi.quia matrimonio principali 

vt±" S"" "? ° ffic,Um ? " temecl ' um - CocorSfs d 
vtr„mpoft pt„ 3 hceat aft pur,f,cato-em.videinfra.pur,f, C at3 



poft gtum .UJVtrum liceat debitum reddcre Vet exigere tepore 
rnftruorum ?I^£. fcdm Tbo . in iiii.di xxxii • fluxus inftruorum 
poteft cffc inaturalis qri eft inordmatus et quafi cotinuus ct in 
tali non eft rjbibitum etia petere. alioquin oporteret g> vir gpe 
tuo abftmeret . S3 cjn eft naturalis ^jbibitu eft mulieri petcre. 
Si autej vir petat diftingendu cft.quia fi petit fcieter debet euj 
auertere precibus ct moitis « «*bn tn ita efficaciter cj cx boc pof 
fit cffe ei occafio incidSdi in alias danabiles corruptclas«Sivero 
ignorantcr petat tunc mulier poteft aliqm occafione ptenderc 
vel inf trmitate^ aUcgare ne vit debitu^ petat.fitnnondefiflat 
debct mulier debitum reddere pofccnti. paffionem aQt fua non 
femg eft tutum viro indicarc • nc ex boc ab boiation e^ concipiat 
nifi forte vxor de viri prudentia pfumat. tfl Vttum vir cognof 
ccns vxorem fuam alitcr q mo naturali pcccct mortaliter {B}. . 
fcdm Tbo « in iiii » di . xxxi . in expofitoc litere. vfus coniugis co 
tra naturam cft duplex. vel qii debitu^ vas pretermittitur. vel 
debitus modus a natura ftititus qtum ad fitu ■ et in primo qde 
femg eft peccatu^ mortale cjuia rjles fequi non poteft. et fic ta. 
liter intentio nature fruftrat.ur.f5 in fcdo non e[t femg pecca- 
tum mortale vt qdam dicunt ■ fed cjncj; poteft effe fignum mor 
talis cocupifcentie ct cffc pitrfs. in quo qntomagis a naturali 
difpofitione teceditur tato eft grauius ■ qnoj etiam pot fmc pec 
cato effe vt cum dvfpofitio corgts alium modu3 non patitur.et 
eodem mo excufatur fcdrti Vber » .ppter egritudmcj vel ,ppter 
giculum fuffocandi fetum in vtero aut aliam cam ronabilem. 
^Vtrumvir teneatur rcddere debitu3 vxori quam accufatde 
adulterio lite pendHe^ . fcdffi Ray.aut cft notonum illa^ ce 
aiultera^ aut non ■ in primo cafu nec redderc nec exigcre dct>3 > 
alias mortaliter pcccat nift fbrte ipa velit abftinere a pdto adul 
terii et penitentta agere - tunc eni poteft eam fibi reconciliarc. 
xxxii . q. i . c . i . ct fex feqnttbus capitulis . de diuor . fignificafli- 
de adul. fi vir . in fcdo cafu cum non eft notonum deb^ petenti 
reddere.S^fcdrh Tbo. innii.di.xxxv.vir cj cito fibi conftat de 
fornicatione vxoris non tetur debitum reddere. alias non foluj 
incurreretarregularitatebigamie.f3etiamgeneraretfibipre- 
iudiciu3 accufandi- et bcc fentetia verior videtur» vir tn 111 boc 
cafu Vxorem dimittere fme ludicio eccle non pot » imo etiam fi 



% 



T|tTtT|: 



lllllllll|lllllllll IIHIIlM.illl lllll| lll|iiillllll| htTTTTi TTJl rTTTJTTT l|lll ni:|IH":il|l 

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 



TTTTTjTTTTTl 



e> dcb.tum rcddat compulfes auctoritate ecde L ir reeularitate 
mcurrat non fibi generat piud,cium accufand, . Et de bac tria 
twiababesinfra.matrimoniu}.m.9'.tx.<n^j )tet f 01 . ni .; 
tionem vxoris non folum tenetur ei debitum reddere fed etiam 
potcft eam dimitterenrfun vri.cafibus c[uos babes ifra.matri 
monium.vm.y.xCSed nunqd vir peccat mortal.ter exigf 
do debitum ab vxore gmanente in adultetio :R, fcdffi g, notac 

Hu S o.xxxu.C[.i.f,quisVxote.SiaItercoiusufc.ente?exi K at 
deb,tu a reliquo gmanente 111 adulteno fiue occulto fiue mani,' 
reHpeccat mortal.ter. qa Earit contra confhtutoem ecclefie. 
UIN unqd comunx CT ter adu\tetium a fe comiffum ftatu pdit 
ius exigend, debitum^.fcdm Ray . videtur 9 fic falte citum 
ad .udicum aie. cpria peccando in lege matrimon,, reddiUe ,n_ 
dignum. et ideo non d 3 petere nifi purgata culpa. reddete tam 

fynunct cognofcerepotert . de eo guicog . coTang . trafmifiire, 

cenunqd exactus a pr.ma tetur ad reddit.one deb.tiYR.fcdm 
V bcr - credo q, non tcnetur f, eft in loco vbi confuctu x eft q, aS 
carnalem copulam adb.beatur bfidicrio nuptialis . ct fibi iputct 
>lla cjue cladeuine contraxit et ingeffit fe g,culo<ICmio t am o, 
f. fecunda rcfifta tranfeat ad al.as ptes cum ptima in qbm fint 
fcandalo poiT.nt adh.ber, folenitatfs debrce, vel f, de folen.tati 
bus non eft confuetudo poffit ei cobabitare . et fi fic fecerit IicL 
eumer,t.deW m a tcrlav . ldeplene , nfra , mal . flffioni . um(Vii _ 
pe. totum^UJe debito reddcndo Ic.rjfo viie ifra.Ieprofus . 0\ 
'^%§ s V Eranus ' * c «treofficio vidc. s . arcB%aco«HS . 
|ccime.,.coiter<perirnacftparsoiumbonorumiufte 
lquei,torum deo debita - e. ti.tua nobis .<TDec,marum 
^queda funt gfonales et queda prediales . pfonales funt a 
debenturexnegoaationevelarrificiorcufcia .m.licia-venati 
one. et bumfmo^PrTdiales vero funt que debetur ex ipis pre" 
dus.vt e. t,.ad apoftofice, et c.paftoralis . de procbi. c. v! . Sed~ 
de qbuldam dubium vidctur vtru 3 fmt prediales vel pfonales , 
vt ae agms et alns fct.bus aialium que m pafcuis funt. Et pot 
d.c, q, lunt m.xte cum prim a ptediis veniat vndc v.utit aialia . 
ar.e.t..com.flum.etf.cfuntprediales.ptimveroprouen.ar,t 









apfbnisjdeft a cuftodia gfonarum et fic videtur perfonales . 
IpVtru^ de decimis dandis deduci poffint expenfHI^-.pfediales 
decime dati debent indiftinite non dedudlis expenfis nec etiam 
illis cjue fiunt ,p ft udhbus colligedis . e . ti . cu fmt boies . de gfo- 
nalibus veto diftinguendu eft . quia fi furgunt ex rebus iam de 
cimatis deducutur expenfe.alias non.e. ti.pafboralis.de lucro 
autem aduocationis fcdm Vber.non debent expenfe deduci. 
£ Qn dcbeant decime dari f^C» prediales debent dari ftatim cp 
rructus ocipiuntur . et anq fegentur inde cefus vcl tributu vel 
bmoi. et fi pritno' fafta fuit talis fegatio nicbilominus decima 
integre danda efc . e . ti . tua nobis » et c. non fmt . p fonales autg 
poffunt dari infmeanni-ar.de pigno» cx littetis . ([jytru opti 
ma debeant dari pro dccimis {R). . agnos - pullos . vitulos . et bu- 
iufmoi non tetur qs dare optimos nec deteriorcs fj mediocres . 
Vel ficut tranfeut fub virga paftoralis-Indignum cfV cni deo da 
requod dedignatur bo. di.xlix.c- vl-xvi.q. vii- pttis decime. 
([. Vtrum debeant decime folui in vinea vel predio.an debeant 
deportari ad eccliaj !TQ. fcdrn Ho . poteftdicicp in boc dj ferua 
ti cofuctudo.de fepul. certificari.^Vtru dare dccimas fit pre 
ceptii '.IQ . fcdm Tbo . fecun ■ fe . q . Ixxxvii. decime in Veteti lege 
dabantur adfufletatonemminiftrotumdei. Mala.iii.infcrte 
omem decimationem in horr eu meu3 vt fit cibus m domo fna» 
vnde preceptum de folone decimarum gtim qdetn et at morale 
indiftu^ a rone naturali» gtim autcm cjuidcm crat iudrcialc ex 
diuina ifhtutione robur bns .Ratio aut naturalis diftat vt bis 
cjui diuino cultui miftrabant ipfc pplus miftrarct neceffaria -i» 
ad corin , ix . quis militat fuis ftipcndiis vnq . determinatio aiit 
certc gtis mtf odufta eft ex iftituticne diuina . quia tribus leui- 
tica diumis mmifteriis macipata poffeffiones non babcbat . Et 
fic cft ludiciale ptinens ad eqlitatem inter boines et deum fcdm 
cofuetudinem tllius populi confetuanda.Sed etiam coueniebat 
cu cerimonialibus qtum ad aliqua fignatonem» Eft aut diffe- 
f entia mtcr cetimonialia ct iudicialia preccpta.quia cerimonia 
lia illicitum eft obfeuare tpre legis noue. rudicialia veto et fi no 
obligcnt tpre gretie.tn poffunt obferuari abfoj peecato-Et ad 
eot um obferuantia atiqui obligantur fi ftatuantur aurtontate 
eorum quorum eft [eges condere.ficut fi nunc aliquis princcps 



J. 



ftatueret vt qui Euratus Fuerit ouem reddat ^tuot oues . vt Ie_ 
gitur exo .xxiiii- eius fubditi teneretur obferuare, Ita etia deci 
me detetminatio gtis eft iflituta aucloritate ecclefictpe noue 
legis vt fupra.non minus pplus no.le-miniftris noui teftamti 
exbibeat.q pplHs ve.le.miniftris ve.tef.cfi tti populus no.Ie. 
ad maiora obligentur.fcdm lllud Ma.v.nifi abundauerit iuf- 
ticia vra et ce. et etiam miftri no. tef-maions funt dignitatis 
qmimftrive.tcf.vt^bat Apof.ii.adcorin.iii.Sicergoadfo 
lutione3 decimaru^ boies tenentur gtim qde ex iure naturali . 
gtim ex inftitutione ecclcfie . que tn penfatis op^ottumtatibus 
tprumct gfonarumpoffet aUquaigtemdeteminare.CDefoL 
uendis decimis cofenotes religiofitentut Facere confciam cofu 
tentibus g> ftfcienter obmiferint fufpenfi funt ab officio prcdica 
tionis doncc faciant fi comode pnt . Et fi interim prcdicat funt 
excoicati «f Ili aute religiofi cjui dicunt aliqua vt a folutione de_ 
cimaru3 retrabant audientes excoicatifunt ipo facto . Ite^ pre 
ceptum grauiffimum Fit prcdicatonbus q, m prima domimca 
cjdragefime.et qrta- et vltima.et in Feftis afcenfionis dni.pe- 
tbccoftcs . nati . bti io . baptifte . affumptois . et nati . btc marie 
audientes informcnt ft Fuerint reqfiti 9 decimas foIuanttfSeiT ~ 
predifta non cxtendutur ad religiofosgtri decimas gcipiut . bec 
omnia de penis .ccu^ientes in cle.<£Vtrum in decimis cxcuf 5 
confuctudo de non foluendo ;Bf. fcdm Ra^ ■ et Hof . dccime gfo 
nalcs n diuino rareftcut prediales b, precepto bominis dcbcntur 
Narn et leui . vl . tm de prediabbus f lt mcnfio. confuctudo autS 
ms buanu3 t0 "" »"il in toto fi efl generalis . ve! in pte fi eft pti 
culans - di. xii. confuetudo . vnde videtur q> confuetudo cotra- 
ria a culpa Iiberct non folucntes illas - Na ncceffario ille dccimc 
foluende funt que debentur ex lege diuina » vel loci cofuetudinc 
approbatafc3 prediales-e-ti.in aliqbus. Sanius cofilium effet 
foluere etiam gfonales vel fibi Facereremitti. <f5uia de illis q 
ex antiqua confuetudine nulla3 decitnafoluerunt^.fecundu 
Tbo . fecunda fe . q . Ixxxvii . dicedfi g> I1C3 ecclefia poffit reqrere 
dccimas tn laudabilitcr non rcquirit eas in locis vbi fmc fcanda 
lo requiri non pnt jppter drffuetudine^ vcl aliam cam. Nec tam 
illi qui non foluunt in Iocis illis in ftatu danationis mfi Forte pp 
obftinationem babetes voluntatem non folucndi ctiam fi ab eis 



pctcrentur» vel potefc dici fcdm Vber- qTcjuando nulla decima 

foluitur videtur cf dni prediorum breui manu foluerint ecclefie 

derimas et eis demceps ecclefia redonauerit. PorrofBno. c.ti. 

in alicjuibus ■ dicit cj m eo cjj non foluiitur dccimc vcl minus ple 

ne confuetudo npn valet. vt xVi»q»vii-qcunc^«Sed tam fcdm 

Hof- fup c ■ fcatuim-is de tranfac- copofitiointer pfonatn eccle- 

fiafticam et laicos fug alig ua pte f eu tot-a decime Facta de con^ 

ceffu fupoiris plati valet «<tQue remuneratio fideliter foluetid 

decimasfB^.fcdm Ray.quadruplex cft Prima eft abundantia 

f ruc"tuum« Scda fanitas corporis . dc bis duabus JVuguf • fi deci- 

mam dcderis non folum abundantta fructuum recipics . f^ et fa 

nitatem corporis cofecjueris>xvi«cj«i«dccime.Tertia eft reiffio 

pcftorum ■ Quarta eft celefte regnum - de bis duabus A.ugufti- 

ibide m . cjui prcmiu cogare aut peccatoru idulgentia defiderat 

■pmereri reddat decimam . et de noue Ptibus clemofma ftudeat 

dare paupibus . Ecotra cjui n dat punitur per oppofita. Mala ■ 

iii.quia micbinonrcddidiftis decimas et primicias idctrco in fa 

mcet penuria malcdidti cftis ■ Item Auguf ■ vbi fupra « Cum de- 

cimas dando et tcrrena et celefha poffis protncreri pro auaritia 

duplice bndiclione; fraudas .bec eft dni iufticifuma confuetudo 

vt ft tu llli decimam non dederis tu ad decimam reuoceris . dabis 

impio militi quod nonuis darefacerdoti.Ite kugu.vbifupra. 

non deus premkrj poftulat fj bonorem- et cjui dignatur totuj 

dare decima^ a nobis dignatus eft recige « nec fibi {3 nobis ,pcul 

dubiopfuturam.becomniainpredicftoc.decime.Namet an. 

tiqui patres copiis oibus abundabat quia decimas deo dabant- 

,.moa£it bectollitpbifcus cjuenacc pttxps.xvi.cj.vii.maiores 

Ecime.ii.acjuibus decimedaridebcant^«decimedati 

debet ab oibus laicis » xvi» cj » vii- decimas . e . ti« a nobis • 

[||Ite3 clerici tcnentur dare decimas non de ccclefiafcicis f> 

I defuisrebus-e.ti.c.ii.etc.anobis.dcconfecra.di-v.qdragc 

fima. Ite^ religiofi tam exepticjnoiiexeptideterris et poffeffi 

onibus accjuifitis et acq.rendis tenentur integre foluerc deci- 

mas illis quibus ecde3 poffeffiones et terre fuerat decimales ■ e- 

ti.ftatuto.g~.ceterum.li.vi.Item etia leprofi tentur ad dcd- 

mas fi tn fuit coiter viuentes non tentur de ortis et nutritfitis 

aialiu5 . vbi etiam itelliguntur fetus « de ecclc. cdi.cii» omnia 



llll|lll llll|lll l!!!|lll llll|lll llll|l!!! II 

2 3 4 5 6 7 



^^^ffl 



prciifla intclligas de iure coi « fccus aute3 fi qui illud baberent 
ex priuilegio .([.Vtrum iudei teneantur dare decimas ; F£« fgo- 
nales non tenetur CU3 non recipiant ecdaftica facramenta > nec 
audiat diuina . imo nec funt de corge ecclie .ff.de cenfi . f orma« 
<T « fi vero quis . fecus de prcdiali bus.e. ti . de terris . et de boc ca 
fu babes infra. iudeus ■ i. 5". fi . (fVtru dcfici te antur dare dcJ 
cimampape requircnti fRt.fcdm Ibo.fe.fe.q.lxxxvii.dicedu 
gj in ve - lc « debebatur primicie facerdotibus > decime aute3 leui 
ticis . et cjuia facerdotibus leuite fubditi erant dns mandauit le 
uiticis vt i pi loco primiciaru3 foluerent pontiEici fummo facer 
dot i decimam decime . vn nunc eadern toe detici tenentut fum 
mo potifici datc decima3 ^ ex 'S>t . natutalis eni tatio dictat vt 
illi qui bfit cura3 de coi ftatu fjuideatur vnde poffmt exequi ca 
cjue gtinent ad coiem falutcm . (fCum quis vendit aceruu an 
decimam quis tenetur ad decima fTSf » vterqs tenetur • venditor 
qdem .ppter dolum quem comifit ee etiam qa I13 preciu^ quod 
fuccedit loco rei Vedite. ar. xii. q.ii. monemus . ff. de peti. bere 
di . fi rem et precium > Emptor vero tenetur quia res tranfiuit 
ad cumcu3 onere decimaruj.e.ti.paftoralis.xii.q.ii.auguL 
tino • et ita eccdefia poterit pctere a quo malucrit . fi tn obtinu 
erit ab vno Ubet atus efl altcr . abfit eni g> ecclefia fuu^ recipiat 
cum augfnto . bec Ray . et Tbo. vbi fupra . A.ddit aute Ra y . cj 
fi emptor fueriibone fidei qui pofk foluit decimaj venditor te. 
netur ci. CQuid fiquis furtiuc ueVuioletet rapuit aceruum de 
area ruftici an folutoem dccimarum nu nqd tcnetur rufticus .' 
I^.cum decime ftati3 colledtis fructibus debeatdari.xvi.q.i. 
decime. et e . ti. cum boies . ergo fi non foluatur ftatim CU5 pe- 
tutur ct folui piit rufticus eft m mora quare giculu fpectat ad 
ipm et fic tenetur . f^ tn fi foluerit ecclefia dabit ei aclones fuas 
contta taptotem - fi vero non etat adbuc in mota et violenter 
fibi ablatum eft non tenetut » f^ aget ecclefia contta ipm t apto 
rem> ff. locati . fi in lege » <T. ite3 vtilis > Et fimiliter fi aliquomo 
facerdos fuiffet in culpa vel ca more quia rufticus fme eius iicen 
tia non audebat mouere f rudlus non tenetur rufticus . fj po. 
tius ecouerfo .(/ Quid fi aliquis longo tpe recepit fiue tetinuit 
decimas et nunc venies ad fatiffadtoem poftulat fibi temitti qa 
afias opotter^ eu3 mendicare .'^t« fcdin Ray . fi facerdos videat 






iflum contritu 3 ct preces fuas initi veritati d 3 ci tanq paupcri 
remittere Vnde viuat cum boc idem ei poftea dare deberet . xvi. 
cj . i . qm . Vber vero addit cp etiam fi diues fit potcft ei gratis di 
mittere vel in totum vel in gtem ex cjuo vult ipofterum abfti- 
nere ctecclefia3 rcftituere iuri fuo. 
: W^U Cime "-' i " ( ^ US iaTiiebe ant>yt,{ecun&u Hof.decima 
a JllISlf Jp'" ona ' , ' s "' ure coi ^anda efl ecclie grocbiali fiue baptifmali 
'"^^ vb 'q sa uditdinaetrecipitracramta«xvi.q.i.quefifti. 
xin . 3 .i. g-.i.predialis vcro decima danda cfl ecclieinfra cuius 
grocbiamprediumfitu3eft.degrocbi.c. vl.e.ti.qm.xvi.q. 
«.fiquislaicus.xiii.q.i.y.i.ctbocnifialiudobtincatdecofue 
tudine.e.ti.c.i.ctii-etc.comiffu3.etc.adaplice.etpluribusl 
alns c . vel mfi prefcript e fmt . bcc Hof. R ay . et Tbo 4£Delnl7 
tis vero decimis de quibus diftum eft fupra.i. g\ii. dicendu fc 
cundu 3 Hofti.gifi apparet confuetudo conferuanda eft.fi non 
apparet tuc fi aialia pafcuntur cotinue in predris ,pprie crocbie 
eius qui dns eft et curam eorum gerit indubitater illi parrocbie 
foluendc funt. Si vero pafcutur in prediis procbie aliene videt 
cj diutdi debeant inter ecclam vbi pafcuntur et procbia . ar . ff. 

delesa.iii.Uquifaltum.deteriam.rclatum.g-.vl.Rav.vero 
dicit 9 fiquis pafcit pecora in vna procbia ct b 3 in alia ouile q, 
de lafte Fctu et lana d 3 dari decima ccdcfie vbi pafcua funt . arV 

e.ti.comifrum.Cconcot.Tbo.fe.fe.q.txxxvii.Scdfccundu, 
ai - ii contmue ,accr,t in vna procbia ct continue in alia pafcuri 
tur decime diuidi debent. Et fi pcr medietate 3 anni pafcunt in 
vna grocbia et per mcdictate in alia.becBcr.e. ti. ad apoftoli. 
ce.tofuetudo tnintal.bus feruada eft.<fSedcutfoluentdeci 
mas gronalesre S es ct principcs ^. fcdm rnno.epofoluentin 
cuius dyocefi bnt pricipaledomicjl.u et fi in duabus dyocefibus 
bnt diuidentur inter eas CCuidebet ur decima Venatton rf 
cationis ct bu.urmo.^.rcdm Inno.talcs decime pfonales fan 
qua oge bomims puemmt vn dande fant eccler,e vbi pcipiutur 
ecclaftica racramta.tfQuid fi arborem exc.Tam in filua L por 
tet ad locum vb, multum plus valet. d.cendu 3 fcdm Innocl^ 

rSIT^T aial,DUS ann ««i 3 vedatur^ 
fc?lcdmInno decma prec. foluetur eccle vb, fant pafcua fcd 



et fi dns fundi patiatur gratis pafci befWas in fundo cum berba 
quam euellit beflia tranfeat CU3 onere fuo.f. decime. dominus 
beftie tenebitur dare etiadecima3 valotis berbe. ff. de vfufruc 
l.fi vfufruiauarius .^Siquis tenet decimas in feudum nuquid 
j? pter boc recipit decimas noualiu f^« fcdm Ray ■> non. fy debe 
tur ecclefie gtocbiali quia buiufmodi conccffiones et priuilegia 
artanda funt non aplianda.e.ti.tua.nifi fortefmt religiofi ct 
ex priuilegio decjrrias pripiant . quia gcipient etia nou alium . e . 
ti . ex gte . n^puod fi ipfi religiofi non ex priuilegio decimas ali 
cuius ecclefie gcipiebant f} cx ptefcriptoe tunc decime noualiu 
noneisf3ecclcfiefoluendefunt.e.ti.cumc6ting,atH(^Cucon 
ceditur aliquibus a papa vt noualiu^ decimas recioe valcat pro 
pottionc qua vetercs eas cotingunt non itclligitur de illis no- 
ualium decimis quas tpe buiufmoi ipetrationis alii poffidebant 
nec etiam bj locutn mfi foluj in locis in guibus ipfi ipetratores 
vcteres bebant decimas et pro eatfn portone cjira ipetratores ' 
tpe tpetratois poffidebat vetercs in totirj vel vltra medictatem 
non extenditur indultu vltra medictatem noualium nifi fuerit 
cilcertienfcs vel cartudenfes . Ite3 vbi per buiufmoi coceffiones 
ecclefie gtochiales adeo grauaretur q non poffent comodc fufte 
tan et iura epalia foluere .puideatur pcr ordinarios cp boc pof. 
fint.Itcm cjuis forte religrofis cxeptis ct aliis fiant infeudatoes 
decimarum ncn I3 poft talem infeudatoe*, fic de f afto prefump 
tam bumfmoi decimas cU manibus \ aicoru recige abfgj diocefa 
norurh affenfu . et ille trn decime pnt taliter de manibus Iaicorii 
a religiofis acqujilque an lateranenfe confiliu in feudo gpetuo 
f uere eoceff<4jJ2t dyocefani faciat iufticiam grochialibus cccle. 
fus dc decimis quas religiofi bnt nifi agatur de rebus exeptis . 
bec omnia prcdidta bntur -e.tu ftatuto . li • vi.(JVtru3 decime 
illaru reru de quibus antiqtus non cofueuit dari dcbeatur lllis 
qui eas bnt hi feudum vel recugarunt aut ecclcfie^ . fecundu 
Ray ■ videtur g> milites qui alias detimas gcipiunt poffmt lllas 
pctere eo gj terra illa eis ab atiquo fuerit dccimalis • et vna eade 
gj res non debeat duplici iure cenfiri. e. ti. cum in tua. Vel forte 
verum eft in monafterio-fecus in laico.quia non d3 cas recige 
ficutnecdecimasnoualium.ar. flF.de cotrabe.epti.I.inlege. 
vn coiifuledum eft gi foluantur grocbiali eccle ■ Idem Hofti . 




<'^~ 



(TQuidiudecimas no fcjuit qt nuc vult foluere non d^ foluere^ 

fllis qui ex fola prefcriptione bactenus decimas gcegunt . f; eccle 

grocbiali fcdm Vber»|fQuiaTi fit cofuetudo cp vna grocbia re 

cipiat decima de blado et alia de vino.et terra que reddebat gta 

num mutetur et-reddat vinum et econuerfo quc eccla percipiet 

decimam *%$.■• fcdtri Hof - llla que percipiebat dc bladopcipiet de 

vino et econucrfo- quia I3 mutentur ql itates non tam fuba • e. 

ti . comiffum» <T. et ficut . ([VtrS cTecime prefe*iiWjpofft«t{Biv 

a laicis non-de prefcrip«cam xvi.q.i. puenit.et-^e+wcinfra. 

prefcriptio . <T « it . S3 a clericis.fi grocbiam beant prefcribi pnt ■ 

deprefcrip.dcqrta. Religiofrquocjfinon bnt D-rocbiamtpfas 

prefcriberenonpnt.qanecpofftderc.xvi.q.i.placuit.fj fi pnt 

tunc ratione grocbianotum ipfas qncp prefcrtbunt . c. ti . conti 

gat«et e-curn in tua-Et nota bic cj epus qui dicit fe prcfcrip- 

ftffe decimas in alieno cpattt oportet cj alleget et ,pbet titulum 

quia ius coc eft contra eum.ntfi tati tpris allcgctur prefcripto 

cuius contrariimemoria non extftat • de prcfcrrptoe. epi. Ii. vi. 

{J~Sic6fuctuda pcipiendi decima^ prcfcripta Fuerit in vno pdio 

alicuius grocbie non exteditut <ppter boc ad altud prediit quod 

de nouo xolitur- e . ti . C113 cotingat . ff . de pac» ft vnus ■ T . ante 

ovnnia.flQ.uid de clcricis qui bntes' fufftciens pattimonium vct 

aliquos reddttus recipiunt decimas ?K» fcdrfi "B-ay ■ f 1 deferuiut 

ecclefie et dccimas gcipiunt non vt eas in malos vfus fed in pios 

cofumantnonpeccant-alias facr\\egiumc6mittunt»xvi^q.i. 

qm»i.q.ii»paftor»fimilefupra»clertcus«iiii.(r-pe»^Quidft 

epi vel rcligiofi de cofuetudme Vcl priuilegio pcipiunt orfis deci 

mas alicu!u5;g«>ekie vtrum boc non obftate dcbeat prefbitcro 

co.petens portio afftgnari i Et , Jic- dcpre ben . extirpade • <T ■ CU3 

igitur«etdedeci»iratutum»li.vi»vt.s».n vii.CT.dcfn efc. 

~ "JEcime . iiii < de quibus debeant darif 'Bf. » fcdrn R ay . dc oi 

Ibus fruftibus terraru.arboru^.ortorum.nutrimentis 

laialiit . tacte.lana . feno . lignis ■ pifcatoibus « venatoibus 

fictis . penftDntbus - molendmis « etia ad ventu, balneis . fulloni - 

bus .lapidicims ■ metallariis . Item de-negociis ct artiFtciis et ce- 

terisbonis.ctia^detpe.deconfe.di.v »c|dragefima«xvi.q-i> 

decimejributa.etq.vii.cjcucjcognouerit.etc.ornesdccime. 

e.ti.comiffum.etc.nucos.etc.neftinptate-et geaeraliter" 




10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 



deoi lucro licito > vt Hofti . dicit etTbo «(j^ Quid fi in eade terra 
eodem anno diuerfa feiantur i Bf « de omnibus decima dari fy 
e.ti.ex gte canonicotum.JLSecTnunquid de rebus donatis vel 
legatis vel fucceffione acquifitis debent dari decime * Ef > fecudu 
Vber ■ Ala. dicit cj non quia ex bis tantu que naturaliter vel dc 
ogibus fuis quis acquifierit tetur foluere. .pbabilius tn videtur 
notaffeHugo.xvt.q.i. decime.f.cjdonatarius etlegatarius 
tenetur dare decimaj de re donata et legata I3 decimata fuerit 
a legantc vcl donante. filius tn fi fuccedat patri cum omnia bo 
na patris quodamodo gtineant ad ipm no tenctur ca decimare 
ft dec jmata fu nt a patre. fed beres cxttaneus bene tenetur - 
(fSed vtrumde tUicite acquifttis teatur quis dare decimafl??. 
kdm Hofti .prediales decime indiftidtc folui debent a poffidetc 
predia fiue poffeffore tufto fiue imufto . nec folum a catbolico fj 
etiam a iudeo . beretico ■ vel pagano. e -ti.de tcrris . et boc quia 
dantur roe prediorum ■ etia fi terra fcminata fuiffj femine fur 
tiuo et buiufmoi.C6cor.Ray.et TbojjDc pfonalibus vcrodif 
tinguntur vtru^ tencatur quis ad refcitutoem vt in furto . ra. 
pina-fymonia«vfura.ludo.iiufta exacTnone.iiuftafentcntia. 
iniufco bello et buiufmot quia tunc non d, dari decima nec reci 
pi .Si vero non teatut quis ad refkitutoem vt in merctticio yt. 
trionatu et fiUbus tunc fi ex peccato notorio queftus prouenit 
ecclefia non d} recioe ne videatur p<ftm approbarc- fecus d oc- 
cultu cffet quis prelatus boc fciret ■ ar . xxxii- q- V ■ xpiana. vi- 
q.i.fiqmnia.IdemTbo.fe.fe.q.Vxxxvii. 

"jjEcime . v . quo ad laicos . vtru laici aliquo cafu abfcj pec- 
I cato poffmt in feudum decitnas berer^.Ray.atepore 
m _J lateranenfis confilit celebrattfub alexadro papa nullomo 
1 laicis decitne poffunt conferri. nec valet talis collatio fiuc infeu 
datto.c.ti-.pbibemus . imo ctia deponcndi funt ttanfgreffores 
e . ti.quis « Quod ft ius gcipiendi fructas tpales decimaru, futt 
laico coceffum in Feudum an dcm confilium-et laicus bn viuat 
et defendit ecclefia ftcut bonus vafallus poteft excufari. alias m 
piculo anime tenecjJHofci ■ vero dicit cp a tpe multu3 anriori n 
potuerunt decime in Feudum laico concedi-ftcut nec modo pnt 
ab alio q a papa- vt in conftitutoe feudorum epm vel a bbatev 
et addit cj Ray ■ f orte non viderat illam conftitutoem -fl Vtrii 




laicus tenens ab ecclefia decimam in feudum poffit ipfum fedui 
faaktj laicu tranfferre:"K.fcdmBcr.f,abantiquoetl,citete- 
neat fatis videtur gj de concenffu epifcopi poffit fcdni filitudine 
ahorum fcudoru. ncc dicitur cpifcopus m feudu^ illas tiic dare 
de feu-c.ii.Si vero laicus no m feudfi f, de fafto tenet dccimas 
nec tn clericos nec in faicos tranfferrc poteft. etia de coceffu cpif 
copi. de his que fi . a prela. cum apoftolica .(fVtrum laicus qm 
hbet decimam fibi in feudu3 conceffam poffit dimiffo iu re fcudi 
liberam de concenffu epifcopi in locii religrofum fimpliciter traf 
ferre^.bocvideturcoccderedecretahs de hisqucf ,. a-prcla. 
cum apoftohca.fuper quo Innoccn.fic dicitflNotandum bic a 
mtclhg,tur reuocatio fieri ad ecclefiam non folum fi ad illam re 
uocetur ad quam deiurefpertat.f^ etiamad quacunoj alfam. 
tt ita iecundum quofdaj poteft epifcopus decimas que teijtur 
ab vna ccoefia conferre alteri.quia modicum danum fit ecclfe 
a qua tebantur m feudum , ct magnum eft lucrum illius cui co 
teruntur.Sed mehus placet diccndum 3, dtfta dccretahs loquit 
dc decimis q tcnentur m feudS ab ipfis epifcopis#Sclnirandu 
quod dicit 3, moncndus eft feudatarius g, rcftituat ecde parro 
cbialt . quia hoc inteltigendum eft f, epifcqpus a quo tenetur 11, 
feudct cocenfent . ficu,: ,b. dictur .tiec ftne eius cocenffu ab ipfo 
autcrtur feudum fuum.Item non mirandumf, d,cit potius cj, 
ren,tu a turecclef,eorocbial,c| alten.quia rcsdefacilireditad 
naturam fuam . Cred,tur emm g, quando epifcopus ,IIam deci- 
mam conceff.t ,n feudum f u,t accepta ab ccclcf.a parrocbiali p 
al.qua vtihtate epifcopatus 4 Nam f. ab aliqua ecdef.a q parra 
cb.ah tenebatur not, fufficeret concenffus epifcop, vt illa pcrde 

ahe.c.fl An rufhc, foluendo m.htibus quipoffident decmas 
excufentur a fo uttoneet a peccato^.fecundum Ray .f,Tu fti 
c, fciunt vclcredutmilites aurtontate ecclefie hcite recipere e" 
cufantur prefertmicutn. ecclef.a nec a ruftics petat nec m.hti 
bus contrad.catrfp^ero fcant g, .Il.ate decmas rec"piun „o"„ 
x^TH ^ r V tamenpCrm «^r°l-^c„fantur P ,n7art" 
teTrX,' be'rT? metUS "-ft««#fe^ero d.ct abfolu. 
tlfZsT , *7 ant ™ rt non Peccantloluendo . nif, placerct cis 
boc modo ccclef,am defraudare. Vtruj ecclef.a poffit ab aliquo 



12 3 4 5 



iniufb poffeffore redimere decimas abfcj fymonia '. Ef. fecundu 
Ray ■ poteft dici cp redimi poffunt dumtam fiat auitoritate epi 
que multu^ excufat m talibus . de prabe - nifi, et de re.permu. 
alie.cjuef1tum.Ide5 Gof . et Hofti. Sed et Vber . addit a fi par 
rocbialis ecclefia \-elit redimcre buiufmodi decimas non eft ne_ 
ceffaria auftoritas epifcopi.tn qa cuilibet cft Iicitum rcdimere 
ius fuum . tum quia non dat tcmporale pro fpirituali fed tantu 
tepotale pro temporali fcil, pro frudtibus decimarum . ham ius 
fpirituate percipiendi decirnas remanet femg pcnes ecclcfia . Et 
eadcm ratione miles I3 pec cetnonta rn comittit fyrhoma. licet 
Hofti. contranum dicat 4CVttum ecdefia poffit ab aliquo ml 
«ufto poffeffore decimas in pigyms recipere ?B£ »'fccundu3 R ay « 
ecclefia decimas quefibi debcntur potcft vbigs in pignus recipc 
re.ncc tenetur frudtus coputare in fqrtem.Et eodemo dicen. 
ium fi quepoffeffiones de frudtibus decimarum Fuerunt empte 
ab illo poffeffore fcil 3 g> illas rccipere potefl m pignus et non te 
netur fructas coputare. in fortem . Nam res quecuncj; empta ' 
de pecunia ecclefie ipi ecclefie aquiritur. Et boc dico f» eccla no 
defacih poteft eas recugare alias debisquefi.apla.cuaplica. 
Porro decim* que alteti ecclefie debentut non debet ecclcfia in 
pignus ncc aliter alaicis recipcrc.e.ti.itcrdicimus. 
''^'E funfti . de fuFFragiis pro defundtis Vide inf r'a • purgatori. 
n trm . et inf ra . fuffragium. Ite de defun&is vide infra . mor 
tus .et infra • fcputtura. 

|Egradatio. Duplex eft degradatio.quedam eni cft ver- 
■ balis fcilj depofitio ab ordinibus feu gradibus ecclafhcis 
„ JJeorum qui funt in facris ordibus ■ et bec facicnda eft a p 
prio epifcopo . affiftehte fibi canonico numero epifcorum . Si ve 
tbdcponendus non effet m facris fufficeret fentcntia epifcopi 
fme aliorum prcfentia. Queda vero degradatio eft adtualis fiue 
folennis que deb 3 fic fieri. clericus degradandus indutus facns 
veflibus babens m manibus vas velaliud mftrumetum feu or_ 
riamentum ad ordinem fuu 3 fpcdlans ac fi deber 3 in officio fuo 
folennitcr mmiftrare ad epifcopi prefentia adducatur. Et tunc 
calix liber feu queuis alia res que in ordinatione ab epifcopo ftu 
erat tradita fingutaritcr auferatur incipiendo ab eo quod ei vL 
timo datum fuerat . et fic gradatim procedendo vfcc ad prima3 



veftctn que traditur in collonc tonfure» et poft raditur vel ton 
detur poteft autem epifcopus vti aliquibus verbis adterrorcm 
oppofitis lllis que in collatione ordinum prolata funt boc modo 
vel fimili. auferimus tibi veftem facerdotalem et te ordine facer 
dotalipriuamusetficdealiiset in vltimo dicendo.auctoritate 
dei omipotentis pa>et ft» et fpiritus f« ac noftra tibi auferimus 
babitumclericalcm«et deponimus. degradamus ctfpotiamus 
ct exuimus te oi ordine benefirio_et_priuilegio clericali • bec oia 
de penis « c . degradatio « li . vi.jJSacerdos vel alius dericus in fa 
cris cu pro fierefi fuerit fclari curie rcliquedus feu degradadus 
pofcrit fieri per fuu folu cp^ couocatis abbatibus et aliis platis 
et religiofis ct literat^jc_djoccfis ficut expedire videtur.de be 
reti.quonia-li.vi. (J" Quahter clericus degradatus .pptet bcre 
fim et buiufmodi tradi debj poteftati fecularifjt?» eius degrada 
tio prefente poteftate celebranda eft.quo fadlo dicetur ei vt in 
fuum forum recipiat degratum » et fic intelligitur tradi- fj pro 
co debet ecclefia intercedcre cp non moriatur . de vcr. fig. noui- 
mus » (pSIon omnis dcgradatus tradedus eft poteftatifcculari. 
fedintnbus cafibus.Primusincriminebcrefis -debercti.ada 
bolendam. <T»i. et li . nifi in contincnti ad penitentiam redire vo 
lucrit»dcbereti.excoicamus.<3"»damnati»Sccundus cafus eft 
in falfario literarum domini papc. de crimi. f al» ad f afarioruj» 
Tercius cum quis deponitur fpter calumpniam quam mtulit 
fuocpifcopo.xi.q.i.fiquis faccrdotum» (TDegradatus fcdin 
Vber.fi fuerit in facris bcnetenctur diccrcboras canoicas-qa 
non libcratur fed obligatus remaiij ad ea que funt oncris . h tn 
dicct dominus vobjjiutn » et fimilia verba que ad digmtatcm or 
dinis pertmentfiDegradatum epifcopus non poteft reftitucre. 
Vt infra ■ epifcopus ■ 3" . vi . 

lettatio» vtrum concenfus in delectatocj peccatimot 
alis mentalem fit peccatu mortalef^t.fccundumTbo» 
i . fe.q. Ixxiiii» dicedu 3. fic ficut et tbeologi coiter dicfit» 
Nam et Auguf.dicit.xii.de trini.gi £pter peccata cogitatois 
etiamfinevoluntateperfiaendifedcum voluntate obledtandi 
totus bomo damnabitur . cj enim a'iquis confentiat in tale dc- 
kaationem nicbil aliud eft tj g, confentiat cj affectus fuus fit in 
clinatus in formcationem « nullus eni delectatur mfi m eo quod 




** 




clr conforme appetitui eius.CEtnotandti bic g vt dicit ibide 
Tbo ■ non dicitur deledlatio morofa fecundum dmturnitate te- 
poris fed ex eo gj ratio dcliberans circa ram imoratur ncc cam 
repellit tens et volens hbcnter ea que ftatim vt attmgunt ani- 
mum refpui debuerunt . vt dicit Auguf . xii.de trini . OJctac ' 
t^s et ofculis et buiufmoi vide infra» luxui-ia. f . f i . 

Elegare . delegare eft vices fuas altcri ccmmittere . Qve 
ritur ergo an cpifcopus poffit dclegare et cuiiE$-.fecudu 
!|| Ray ■ et Vber . diflinguedum eft cjuia quedam funt cjue 
gtinetadordineepale.ficutcofecratiovei recoWiatio ecdefia 
rum. ordinatio clericorum et fimiba. ct ifta potift epifcopus de 
legarctm epifcopis ■ de of . or . cp fedcm -deconfe .ecde.aqua. 
qnetiam metropolitanus polt confirmatcnem ante pallii recep 
tionc 5 potefV cpifcopis comittere cofecratione fum-aganei firi. 
de elec. fufFragancis . Sunt alia cjucdam <juc gtinent ad luridi. 
tionem - ficut eft audrentia carum . abfolutio peccatoru . et htL 
mfmodi ct ifta indubitater potcft alteri delegare . vt m dicfto c ." 
aqua ■ Ita tamen cj cnminales caufas clcricorum cu, agitur ad 
depofitionem non poteft delcgare nifi m cafu fcil, f. mcipcret ab 
efie procter ecclcfic fue neccffitatem vel abatn magna caufam . 
et tunc comittevet non diffmitionej caufc fcd cognitione tifi . 
ar- ff.de of.cmscuiman.iul.i. cXxJepedancisiuI.ii.nififico 
mitteret difrmitioncmtotius caufe akeri epifcopo qucd poteft 
f acere fecundu quofda3 cum non & ci inbibitii ■ Sunt et queda 
alie caufc que I1C3 non fint crimmalcs tame .pptcr earum excel 
lentiam non deb^ eas delegare nifi caufa muitum iufta et necef 
fana ipedrtus . vt e.ft caufa matrimonialis et fimiles . de ccnfan. 
gui . ct affi. ex literis -in fi. Non deb3 etiam delegare poteftate 
difpenfandi CU3 irregulanbus nec abfoluendi illos qui manus vi 
olentas iniecerunt m clericos m cafibus fibi a iure conceffis . vt 
de pueris et mulieribus ct fimibbus . Et I3 boc delegare non de. 
beat poteft tam cu, non fit ei ^bibitum imo de percutientibus 
clericos coceditur.de of. or. eis . Alias vero caufas minores fpi- 
ntuales ctia^ vt dc dccimis iure patronatus et fimiles poteft de 
legare . non tamen laicis . fy clcricis tm . de iudi . decemimus . et' 
c • c|to . pecuniarias vero caufas poteft imo forte idifticte dcbet 
delcg are . ncc deber3 ipfe in talibus occupari . ar . ii . q i . te qde . 



CTSedvtrum delegatus poffit altcricaufam fubdelcgareiR.n 
poteft mfi m tribus cafibus . Prfmus eft fi [is eft cora eo conteL 
tata-etfic intelligitur.de fen.etreiud1.cu5 bertoldus.ar.C.' 
de procura . neg; tutores . Secundus qn vniuerfitas caufarum 
alicuius v.Ile vcl caftri vel ecclefie efb alicui delegata- tSc poteft 
cnim vnam cam delegare.fF.deiudi.cum precor^r7T„-s fieft 
delegatus a papa vel a principe.tunc enim potcft totam caufa; 
mdilhncte Vel partcm eius alteri delegarc . de of. dele, quis . et 
ciuper cj„ert,onu 3 .et c.pafroral.s.Illetam cui papa comittit 
mqlitionem vel prou.fione ecclefns facienda de prelatis ku. aliis 
mimltris quia i buiufmodi cafibus iduftria et Fides perfone cui 

^TH , S '' ViiUm n0n P° tefl hoc a,te " dele Sare . Ite nec 
■lle poteft delcgarecuipapa cdmittit predicare cruce?. excoica 
re vcl abfoluere aliquos .difpenfare cum irregularibus ve! ,'niu- 
gere pemtcntias .cjma non c5m.tt.tur f.bi iurid.tio fed certum 
miniftermm falua fem p audtoritate legatoru apofrol.cc fed.s . 

teft c,s dclegareque gtine» ad mrid.tione-ont" ofam que^n 
e 4 etXl,T inaUCn0 T rto P at -CD-'udicedr sa o 

1J^|2nunt_,'atio.duplcx eft denuntiatio . vna que f,t crclato 
AfiaTd %«e.debacma.videf„pra. correlio . 

»edd. deb 3 ipfa res depofita.quod tam Fallit m dtuor « 

portatur., TeXSSl "" nc ^' s l ' fc "'" d ^ "deponcnsde 
te«.«seftc,„f u ^ 

^ ae P°l«'t et cum dommo in petitione cocurnt 



III llll|IIN lllll|llll Nll|llll llll|llll Nll|llll llll|llll llll|llll [TTTTTTl lll ||||||||| llll|llll llll|lll 1111 
11 12 13 14 15 16 17 1B 19 20 21 22 23 



qaia tunc potcntior eftdbminus vt in pr edirta 1. ct xvii. q, vn. 

x».q..i.cumdeaot!ffima.cjrtu S qu a nfcfurdc P onitapudTHu 
«atoripmt vel apud .pprietanum. vt $ batur pcr eade 5 lura . ' 
U Uepofitori lic 5 pro voluntatc fua depofitum rcuocarc, e . ti . 
bonaf.des.Etvt fnno .notat i bi etiam cont ra cacKi appofittl, 
qma poteft penitere. ff. e.l.i.// Circa dc^fitum non eftlocus 
diipematiom Icil, m totum veTdeduaioni fc,L 5 pro partc. I 5 co 
penfatio amittatur in alns fi caufa eft liquida ita vt facilem exi 
.tum babere credatut . e. ti. bona fides , (jfVttum depofitarius 
teatur latiff acere deponenti fi res apud eu 5 geat ?E£ . tenctur fi 
comifit dolum vehatam culpam. vtputa f, depofitioms apud m 
; eruumvmftumetegomiadurtusfolirocum. ff.e.fi boiem, 
Item quado depofitar.us res fuas faluas bab 5 et depofitas ami- 
l.t prrium.tur contra iffum. vt quia fuas daufit in arcba et de 
pofitas non -fed ct tetur ctiam de Ieuiffima culpa f, fit m mora- 
,vel f, obtulent fe depofito vel f, alicjd rccepcrit pro cuftod/a aut 
f. grat.a depofitari, fiat depof,tu 5 .de cafu etiam fortu.to tetur 
fip adtu 5 culp a vel mora preceff.t . bec omma.c ti. bonaf.des, 
([. hcelcfianonteneturdepofitonif. quando depofitum fuerit 
pre ato et capitulo pnttect tecipientibus aut nifi inqtum lo- 

cuplchorefret.e.t,.c.i.^Vt™ 5 depof,tanol,ceatvt,redcpo 
lita . KZ . depof.tarius vtendo comittit futtu - ff . de condi ."fur . 
qui.furtum_.boc intellige qn eft expteffe prcbib.tum ne vtatur 
alias non comittit f, putau,t dnm om,ffurum, ff.de fur.g re. 
Hem mtcllige n,f, dcponatur quod continetur in nurnero .pon 
derev-el.menfura.et nonobbgetur .b.cen.m excedutur fines 
depofiti et tranffertur drmm, ct f,c vtipoteft.fi vero obligatur 
Vet clauditur eoipfo videtur probibu,ffe ne depofitarius vtatut 
nif, cotranu 5 d.ceretur expreffe. yt (F.c.l.cct. fT.rci.ct U d,c. 
^.quipecuniam.et l.quintus. ttfQuid fi resdeterior redd.t ' 

^.redd,tanonv.detur.ff.e.I,i.a-.fi f cs.(rHcresdcpof.tarrt 
tenctur de preco rc, depofite ignoranter ab eo Vcndite.immo 
etiam li non fit bcres nicbilommus ab eo id quod fecutu, eft ex 

puetur.ff.e.Ui.(r.vIt,'.etl.,,.etiii.^trurpe™^ 
fuam apud almrn depofitam vel ctiam iniuTte dctetam furt.m 

aec,p,t^.rcdmTbo.fc.re.q.ixVi.lllequifurt,macc,p,trem 
luam apud alium dcpofita grauat dcpofitariu . quia ille tcnetur 







ad reftituendu vel ad ottendedum fe innoxium ■ vnde maniFeftfi 
eft g pcccat et gj tenetut ad reuelandum grauam depofitarii. j 
Qui vero Furtim accipit rem fuam apud alium iniufle detetam 
peccat quide^ non cjuia grau^ eum qui retinet.nec tenetur ad 
reftitucndutn aliqutd fj pcccat contra coem iufticiam du^ ipe 
fibi vfurpat fue rei iudicifi - iuris ordine pretcrmiffo . ct ideo ten 
tur reo fatiff acere et dare operam vt fcandalum .pximorum fi 
/mde ortum cft fedctur ■ bec Pe - et Al • 

IIErifio. vtrum denfio fit fpale peccatum:'I3t. fcdrn Tkx 
ife.fc.q-lxxv.dicendumcjjficut aliquis couiciando inte 
dit deprimerc conuiciati bonorem et detrabendo diminu 
ereTamam . ct fufurrando tollere amicicia^ . Ita irridendo inten 
dit qj tlle qui irridetur erubefcat et cjuia bic Fmis difHnitus eft 
ab aliisideo etiam pcccatum derifionis diftinguitur a didtis pec 
catis .ft,Vtrum denfio fit peccatti mortale^.fcdmTbo.vbt 
fupra. dicendum q> qn aliquis malum alicuius gfone vel deFeftu 
in ludum vel rifum ponit derifio dicitur. et ftquide boc fiat mq 
tum malum eft guum fcdrn fe . fic derifio eft venialc . fj quando 
accipitur quafi guumratione gfone.ftc aliquemirridere eft eu 
oino guipcndcrc et eutn vilem extimarc vt de eius malo non fit 
curandum -fj fit qfi pro ludo nndum. et fic derifio e[t peccatuj 
mortale.Et grauius qcotumelia qa cotumeliofus Videtur ac 
cipere malum alterius fcriofe. Irrifor aute^ fiue lllufor in ludil 
etitavidetureffemaiorconteptuset honoratior etfcdmhoc 
eft grauc peccatum. et tanto grauius qto maior reuerentia de 
betur gfone que illuditur . vnde grauiffimum eft irriderc deum 
cteaquedcifunt . fecundo e[V grauis irrifio gentum.tertiode 
ti£ouiftorum per qua; bomines ctiam a bn agendo ipediunt > 

ifperatio.vtrumfitpeccatumf^t.fcdm Tbo.fe.fe.q. 

x.circadeum vera extimatio intelle&us cftqjexipfo 
^ prouenit hoi; falus et venia pdtoribus datur.fcdm illup 
E5e.xvii.n0l0 mortcm pcccatoru fj vt conuertatur et viuat- 
falfa autem opinio eft cp peccatori penitenti veniam denegct. 
vel cp peccantes ad fe non conu ertat per gratiam luftificantej ■ 
et idco ficut motus fpei qui conformiter fe habet ad cxtimatro. 
nem veram laudabilis eft . Ita oppofttus modus fcilj defperatois 
qui fc coformat extimatoi falfe de dco cft viciofus et eft pftm • 



II llll|lll llll|llll llll|llll llll|lll llll|ll U 
10 11 12 13 14 15 



21 22 23 



TT^^T^ffl 




Et cirea hac ma> bctur inft a . prcfuaiptio ■ circa mcdiu ■ Dc de 
fperatione incjtum eft vnum de lmpcdimentis penitcntie vide 
infra- penitcntia ■ iiii • <T • i. 

Etradtio. detraccores fcdm Ray»funt qui vit a et tronos 
moresaliorB corrupere velminuerenitutur.^JJetrac 
tiofcdmTbo.fe.fe»q.lxxiii.dirFerta cotumelia duplici 
ter» Primo cjtum ad moduj .pponendi verba -quia fc3 cotume 
liofus maifettc cotra aliquem locjtur ■detraitor occulte. Scdo 
cjtum ad fincm intcntii . fiue qtutn ad nocumtum lltatum ■ qa 
6:3 cotumeliofus dcrogatVionorudettasCtor fame.Etdicutur 
verba detradtionis occuVta non Cimpbciter {3 per cooatione3 ad 
eumdecjuodicuntut.qaeoabfentect ignotante dicutut ctiS 
ficoramtnultis aliis dicatur. {fOuot modis dctraitor Famam 
aficuius diminuit iF/: . fcdm Tbo ■ vb> fupra . detraccor boc agit 
duplicitcr.qngj quidem diredie.qncjs vero indirecre. diredte cjui 
dem qdrupliciter. vno mo qn falfum altcri imponit»fcd6 qua- 
do peccatum fuis verbis adauget-tertio qn occultum reuelat» 
vetbis coibus ■ catilenis . fignis . feu etia in fcriptis q appellatur 
libelli f amofi . de quibus vide inf ra . libellus f amofus > <T ■ iiii » qV„ 
to qfi id cjuod eft bonum dicit mala intetione f aitu^ . Indireftc 
vero duplicite t.quia vel negando bonum altetius ■ vel malicio« 
fe retinendo.SU.Vttum detraftio fit peccatum mottaWBJ.fe.. 
cundum Tbo - vbi fupta. dndutn cj quia inter tes tptales f ama 
videtur preciofior - et per eius 4efettu3 bomo ipeditur a multis 
bn agen dis »ideo detradtio per fe loqndo eft peccatum mortale 
(jContmgit tam qngj cp aliquis .pfert verba per que fama alteri 
us dlnuitur ■ et non cft detracftio formahter foqndo vt fi .pfcrat 
^jpter aliquod bonum vel ncceffariu cum debitis circunfiatiis . 
et fic non eft peccatum» vt pat3 in dmuciatione ct accufatoe» 
fi autem ,pf erat ex animi Icuitate vel ppter aliquod non necef. 
farium non eft peccatum mortale.nifi forte verbum quod dici 
tur adeo graue cj notabiliter fama eius ledat et precipue in bis 
que gtincnt ad boneftatcm vite quia boc cx ipfo genere vcrbo- 
nim babet toem peccati mortalis » et tcnet ur aliquis ad rcftitu 
ttonem fame.ficut et alterius rci»(],Sed c]liter detraccor rcfti 
tuct famamfFt.fcdfn Tbo.fe.fe.q.lxii.dicendu g> aliquis pot 
auferre alicui fama tripliciter. vno mo veru3 dicendo ct luftc. 




puta cu qurs crimcn alicuius <pdit feruato dcbito ordine . et tuc 
non tcnetur ad rcf i utoem farr.e. Alio modo falfum dndo ct rn 
iufte. et tunc tetur fama reftituere cofitendo fe fal r um d.xiffe 
et iniufte. tertio vcrum dndo f, inruftc.puta cum aliquis giii 
crrmcn altertus contra ordme debttuj.et tunc tenetur ad refti 
tutionem cjtum put frne mcndacio tn.vtputa cp dicaf fc male 
dixiffc- vel g, iniufte cum diffamauit . vel ft nc n poCit i am ="i rcf 
trtuere At, c, alttcr recopcnfare frcut et irr alrrs imuriis . r, batur 
becv.ci.t.qdam.ctxrm.q.v^fij^s.CVtrumpeccctcutiau 
drendodetraitore^.fcdm <frbo.fe.fc.cj.lxxm.fi aliquis de. 
traitiones audtat abfcj; refiftentia vtdctur detrailioni cofaiti- 
re-vn frt ptrceps pcccatr ems.et fiquide inducat cum ad trabe 
dum vcl falte placeat ei dctractio ^pter 0&15 eius cur detrabrr 
non mrnus peccat cj detrabens ct qngs magisfJBTvcrb ei pctm 
non placct f 3 cx timore vel neglrgentia ucl etta vcrecundia cjda 
omittit rcpellcre detrabcnte et offendcrc ej % dctradbo cfifrlicc 
at-tunc pcccat qdcm f^ multominus q detrabcns. ct plcrntncfi 
venialiter.qncj! ctiam bociptn pcteft efje mortale Vt quia <ai of 
ficio tncubit ei detrabcntem corrtgcrc vel ctiam pptcr altquod 
giculum tndc confequens ■ vel £pter radicc 5 qm trmor buanus 
tngcrrt qn S poteft cffe pctfii mortalc dc quo Vtdc ifra.trmor. 
P^aV C " aa, ° ' nC|U0 d,fFfrt afu f«"atoe videifra.fufurrato 
'^pBUjaconus - an liceat dvocono deferre corpus xpi ad infir- 
^lmumrteucorcaref^.fcdmVber.non.niftinextrema 
..II ncceffttate abfentrbus ejbts et prefbiteris.di.xciii.dyaco 
nus . nam rrt neceffitatc et pfite prefbitcro poteft dy aconus .uf. 
fuseucbariftia populo drfpenfare.vt di.xct. dyacon, rta fe-Et 
f.cut >b,de notauit Hugo . etiam abfcnte prefbitero f, tanta f.t 
neceffrtas g, ruffus prefbrter, expeftar. non poff.t non eft expcc 
tandus . g, f, prefb.ter dy acono et,a in ncceff.tate ckbeat et ex 
preceffa caufa puta qa vforarms efl vel alias imptnites eft qui 
petrt co.onemobedrendum eft ei.al.as non. Na 5 et Tbo.in iiii. 
ft- x.,..d.c,t cj dyaconus 1 3 po ff It f angu , n§ m caUce dlf fa „ 

l Tnll- ^ t U[am eCd " S d,f P e " fat d ? ac °" us mrftris fan- 

™ fec^t" "T 3 C °V~ X ' PI d,r P Cnfare **« n °" ^5 raanus 

Herr^ 1* ■ f" S n-° _ " ^ ***** n ' fi de ma " di *° P rff " 
btter. vel ep, . vel pre(b,tero lon^e pofito in cafu neceff,tat,3 . vt 



12 3 4 5 6 7 



II lllll|lll III 



10 11 12 13 14 15 16 



ll|l 

17 1! 



T^TT 



^Tjfnfl 



21 22 23 21 



L.- 



d..xc...prefente. Quo modo dyaconus babeat puidete de loti 
4.° n "S r , poralmm Et bu,uf modi vide fupra-corporale, 
■I /I'k ' 'S mta s-ecclefif[ica dignitas fcdm Inno. et Hofti.eft q 
\WQVt dam peminetia in gradu.et pro eodcm fumutur digitas 
j^aa^ et perfonatus^arcb.dy aconatus - pr.m.c.atus . decana 
tus.et nu.ufmod.gEtintell.g,tur efTe d.griitas vel pfonatus fe 
cundum confuetudine vcl infcitutoem ecclefie.Nam poffet effe 
cj) aliquis m aliqua eccla exercet officium arcbidyaconi ccgnof 
cendo de caufis clericoru et de aliis non tn rcputadus eft cb boc 
ei!e m digmtate mfi vocetur noie quod digmtas fonat , ra fi vo. 
cetur aliquo mo noie dignit atis . v c\ pto cfona in dignitate cof 
trtuta reputeturl 3 nullum mifterium dignitatis faccret rcpu 
tandus eft m digmtatedummo ppetuam eam obtmeat.de fta. 
tu . mo . c . .. . g\ ft 4JNemopoteIt fimul plures berc ecclafhcas 
d.gmtates.necet.amplurab fific.acu ram aiarumbntia.vide 
bocfupra.bnftcum.i.g-.... (CDiinitas f.uecura abeo quua 
xx . annos coplemt ex difpcnfatione epi poteft baberi. de etate. 
et qua . g mittimus . li . v i , 

" a ilfcere- difcere d 3 etiam qlibct ptelatus qcungs non folu 3 
amaioref 3 etia 3 amiori. dutn erudito.vndi.xxxviii. 
InuUus epus £ pter obprobtium feneftutis vel nobilitate 
generis a guulis cruditis et mimis fiquid eft vtititati et f alutis 
mqrere negbgat . qui enim tebeUitet Viuit et difcerc atq; agcre 
bona reeufat magis dyaboli mcnbru cj xpi effe ond.turVet poti 
us mfidelis cr fidelis effe moftratur . vnde et Auguf.ait. ego fe 
nexetepustotanorumaiuueneetcollega nedum annicldpa 
tus fum edoceri. xxxiiii . q . ,„. f, habes . Ad ma . d.fcend. fac.t in 

"'^rrr 5 ' , r "'" etmaS ' fter """'" 'fta.fcia.et ifra-ftudium. 
«"[{ciplina . difciplma correftion.s fiue punitais qua prela- 
:i qnqj imponunt non d 3 effe vfg; ad efFuf.one fanguis . 
ar^derap.in arcbiepatu.Etfcdm Vber . intelligi dcbet 
erfufioe eriormi . dc corre<5tdc platorS . vide. s . correftd . q . i 
r^Ifcordia.vtrum f.t pftrn mortale^.fcdm Tbo.fe.fe. 
^q.xxxvii.qnquis fc.cnter et ex itentde diflentit a bono 
Jdimno vel a bono ,pximi in quo d 3 cdfentite.boc eft pec 
catum mortale ex fuo genere .ppter contrarietatem ad carita 
tem licg primi motus buius difcordie fint pcta venialia proptcr 




Lfra. 




imgfect.ionem adtus.f; cum intentio aliquorum eft ad aliquod 
bonum quod gtinet ad bonorcm dci vel vtilitatem fximi cum 
vnus cxtimat boceffebcnfi.altusafitbjcotrariamopimone; 
non eft pftm . nifi butufmodi difcordiavcl fit cum errbre circa 
ea cj uc funt de ncceffttate falutis vel ft gtinatia indebite exbibe- 
at llExquo etia pat; cj dtfcordia qncj) 5 cx peccato vnats tnr 
qngj efl ex peccato vtrtufgj puta cum vtergt diffcntit a bono al 
terius et diligit bonum joprium.et vtde infra.litigium. 

"'Ilfpenfatio.dtfper.iatio fcdrifiB.ay.eitiuris rclaxatio-vn 

vocatur vulnus quia vulnerat cce ius > xxiit ■ q. iiii < ipfa 

_ iip pietas citcafi.HofH>quoc| dicit fic.dtfper.fatio cft rigio 

ris iuris per eum ad qm fpcctat mifericors ct canonice fca rcla. 

xatio.vt colligitur.i.q.vii.nifirigor-etc.feqntibus. ({Sed 

nunquid difpefatio eft ius r^.fcdiri Ray .difpEfatio fcdrn qi cft 

in difpefante eft ptas ftue arilus ptatis a ture coceffus • fed fcdfn 

qj efr in co cum quo difpcnfatu eft fic eft ius priuatuj ■ i. liccnti 

a vrl gmiffio qucda fca alicui cotra rigore iuris . fs non cfr ius 

coc.aroQjxiii^q.ii>intci-fectores-et cin adolcfcctta. Cocor. 

Hofti .(pVtrum difpcnfatio fit ncccffaria in occultts J .Vf. . fcdfn 

Vbcr . in occultts in qbus pot difpcnfari difpefatio eft neceffarta 

non .ppter depofitocm vitandam. quia occulta peccata vindic. 

tam non b$nt< f/5 quia de co fug quo difpenfatfi efc accufari cjs 

non pote[t« ar.de fi.pre{. ex tua- altocjn etiam poft gaiftam pe 

mtentiam poff^ accufan . ar . xxxiii. q . ii - admonerc . xv . q « V< 

prefbitcr. ([ Difpcnfatonum aliqua eft debit a . aliqua ,pbibita> 

aliqua gmiffa.dcbita eft cum multorum fcandalu timctur.di" 

1 ■ vt confrituereturJjCaue tn ne dccipiaris tn fcandalo - vidc ifra 

fcandalum . Itcm debita difpefatio eft ratione tpis vel gfonc vel 

pietatis vel neceffitatis eccle Vcl cuentus rei- Et de fingulis bo- 

rumpomtur.i.q.vii.nifirigor-ctcaplis ct <T«feqntibus-vfc£ 

ad 5% ecclcfie.Et breuiter vbicuncj) fubeft iufta caufa dtfpefato 

dcbit a cft . di. 1 - dno fanito . vcr . deinde. et ver . ecclefie . et cco 

fiderandumdEt I1C3 ex caufis prcdiitis difpenfatio fit dcbita ct 

peccet prclatus non difpefando vt eft ar . ii . q . iiu .cjto.i nft.ta 

fubdtti non bent ius petedi nifi forte fupplicado « (? Oifpenfatio 

vcro ,pbibita eft vbicunq; non potcft fieri finc manifefta deco. 

loratione ccclefie.Itc; vbicuncp non eft iufta caufa difpefandi- 



^^MT^ 



21 22 23 24 



i.q»vit.tali.et c.fi illa.de elee.mocuit.^multa.et^.Fi.Dif 
penfatio vero gmiffa efl aliqn in cafu. vt di.l» fi cjuis prcfbitcr. 
et multis cafibus qbus iura gmitturt difpenfat6em»|fQuid fi 
epus mdifcrete difpenfat ity. fcdm Ray » ft de boc Fuerit accufa 
tus piiiendus eft pena dcpofit6nis»di.li.<r»i»in fi.et c.quiali- 
quo.in fi-Sed Hofti.dicit cj hoc FortelocBm h^ ficomonitus 
incorrigibilis fit»et .ppter boc fufpenfus ct fentetiam fufpenfio 
nis cotempnens in fua cotumatia gfeuerat .ar.de prcbcn . gra 
ue . 9" > volentes . vel predirta c^pfit inteUigi qn eps difpcnfat in 
co quod de iute fi pot ^[DifpeTatio i multis cafibus epis eft $bi 
bita.primo tn bomKidio.ai.l«mitot»et intellige fiue iufto fiue 
iniurto et quoc&cg mo f lat . fiue vt fiqs vidifta fanguinis diftat 
vel fcnbit aut cirurgiam exercet aut vindicte fanguis auftori- 
tatem cxbib; . et in oibus fimilibus fi inde mors fuerit fubfecu. 
ta . vcl ecia mutifatio mbri- vt notat "nno . et Hof. de cle. pug . 
in dul . c» i . Cum nullo eni talium pot epus difpenfare in officio 
fecus cj clericus poflit effe in beneficio . dc clc . pug . in du . c . ii. 
aut etiam fi mors ve[ mutilatio non iteruenent. vt in preallc. 
ci.Deifla materia vide infra irregularitas. i. Sccundo in fy_ 
monia otdinis fiue bnficii fcientcr pcr fymonta acqfiti. vide in- 
fra.fymonia.vii.inqn^vl.^.Tettioinilloqui cumeffetfuf 
penfus interdtdtus Vel excoicatus danabilitcr ingeffit fe dinis» 
defen.et reiudi.cueterni.defen.cxco.cumedicinalis.li.vi. 
Quarto inderico qui excokatus in conWio accedit ad iudiciuj 
ptincipis cotempto iudice ecclefiaftico .xxiVq.v.fiquts epus» 
bocinbigamo.debiga.nup.ctc. fi.vide fupra. bigamia. 9". 
vhi. v in clerico ncn ordinato miftrante.de quo videinfra.or. 
dinatus.ii. fexto in illo qui' ordinem Furtiue fufcepit vide ifra 
ordinatus.j»g\iiiiWxcumquis Fuitordinatus extratpravel 
ab alieno epo« et qn difpenfationem tniftrauit fcdrn quofdam . 
ar • de facra. Ite-c-i.di. lii. foII1c.itudo.f5 vetius e q> dyocefanus 
cum tali poterit dtfpenfare. ix . q .ii. ludunenfis . dc tpi. or . con 
fultatoi-nifi fortc fuiffet fibi interdifta executio . et poftea mi 
niftraffet. vt diiftum eft dceimo fiquis excoicatus ordiiies fufce 
pit.defen.ex.cumillorum prtmo 1$» et eodem mofifufcepit 
ordines exiftcns apoftate a religione -deapof» fi.in prediitis er 
go cafibus ad papam gttnet difpenfatio »nec difpenfat faciliter 



vt eft in bomicidio Volutario in fymoja^tbigamia. et Vide etia 
<T» fecjnte fc3 de cafibus papalibus 41 •Sutet alii cafus d ifpefat io 
nis ad papa gtinetes in qbus raro imo niiq difpefatut^JPrimus 
qii qs bis fcieterfe baptijari gmifitvde cofcdi.iiii-cos.et cq 
bis . et idem fi ignoranter et poftca cum fciuerit ratum buerit. 
Siliter qui bis fcietcr recepit eude ordine. i. q. vii» faluberrimS 
Ide etiaitelligasde_reconfirmato.ar. lxviii.di.ci.de confe. 
di ■ v . didtum jpccundus eft fiquis ad fubuertendum fidem fcce 
ritfe ab bercticis ordinari.i-q-vii.coueicntibus.Tcrtius eftfi 
quis ita ordinctur q> fymoma interueniat tam ex gte ordinati 
qexparteordinantis-ix.c^i.abexcoicatis.i.q-i.fiquis eps« 
de biis cafibus fuut verfus|jSiue bis ordo datur feu baptifmus 
repetatur . Siue vt vcrtatur fidei ft atus ordo repetatur . vel fi 
prcftetur vt vtcrcjj fimon operctur . vt dtfpefetur fpes irrita pt 
fus babetur«4^Sed preter prcdititos ca^us qui funt irrigularita 
tum mducti funt . adbuc alii caUxs in quibus dyocefani difpen 
fare non poffunt . vt q> vni ecclefie duo pariter prefmt » xxxi . q . 
ii ■ c ■ pe- nec cj vnus babeat plura bnficia cum cura x de preben « 
cu dc multa . nifi in cafibus quos babes fupra . bencficium . i. <J" « 
lii . Item non poffunt difpenfare cuj illegitime natis . nifi ad mi 
nores ordines et beneFiciu fine cura ■ de- fi.pref.is qui.li. vi.Ite 
non difpenfant cu eo qui efc fufpenfus in confilio proptcr iniuf- 
tam bSFiciorum collationem-dc preben. graue-in fi- Item ncc 
in aliis cafibus fpecialiter fummo pontifici referuatis de quibus 
Videinfra -papa.T.iiii.ct fequentibus. ffVtrum epus poffit 
difpenfare CU3 eis qui paciuntur defeftu3 m etate fBj. - fecundu 
fo ■ an. qj quis .pmoueri poffit ad epatum fi non copleuit xxx< 
annu3 folus papa difpenfare potcft.de elec cum nobis olim.?- 
f 1. fed quo ad alias dignitates fi tamen fmt f:ne cura poffunt epi 
difpenfare cum cis qui copleuerunt xx . anum . de eta . et quali. 
gmittimus-li. vi-qtum vero ad grocbialcs ecclas non poffunt 
vt ide io ■ dicit de elec- licet cano -li- vi»(£Vtrurn epus poffit dif 
penfare cum eis qui patiLrntur defeitu; in ordmibus fE£.fcdm 
io-an-li.vi.inepatibus folus papadifpenfat.deof.Ie. 31 traf. 
lationem . et de excef . prela . ficut vnirc b, quo ad alia pot eps ■ 
de eta . et quali . preterea .etc.tuam.de difpenfatione eporum 
vide infra . epus . <T « V - de difpefatoe in legibus et coftitutoibus 



wmfm 



vide infra_-lex.de difpenfationem Votis videinfta.votuvv.de 
difFcnratoeincertorumvideinfra.reftitutio.vi. 
"\Iuinatio . Qu,d fit diumatio et quot funt eius fp5s et plura 

ll;debacmateria videinfra.fortilegium.i. 

* [l'. uora ^ m,f,cut P on ' t Ray.diuorciU5 multiplicitcr bab 5 
tieri. INam aut diuidit matritnoniu 5 *in totu ita a vtcroj 

T 1 coiugum cotrabere poteft vt in maleficiatis . vel faltenY 
altcr vt mfngidis.aut diuidit m E te fc 5 quo ad mutua feruitu 
tem coiugalis dcbiti feu cobahtaticnis • lta tn ra neutcr eoru 5 
cotraberc pot.ficut m Ms cmi fee/atur £pter aiulteuu* com- 
mil ium . vel caufa rcligionis poft car nalcm ccpula . nam fi ante 
carnMcm copula alter coiugum fuerit rcl. s .o fus alter cotrabe 
repoHi;.vt diciturmfra.ipcdimtu.i. cj-.ii. (pjuldo vir petit 
toorcmmallegans fVigid 1 tatefuaquo,pcedetur:'E£. fccundii 
HoU.. vir boc ^poncns d 3 efk maior an.s xV.n. cuia in boc ca 
iu reputatur plena pubcrtas. et fiqmdem mu/.cr bocipm ccfil 
tetur . dabitur a iud.ce tpus arbitrarium vt vmus menfis aut 
tr.um aut vn.us ani per quod fim u! mcrcntur. ct pcftea iura 
bit vtr fc non potfc cognofcerc muliere 5 nec moueri ad appetitu 
coitus.muher vero iurabit q. nunq gccpit eu aliquo mo ad boc 
motieri et vcercg q, diligcntia adbibmt ad boc. Et vtercp babe 
bit feptem ppiquos fiue vicmos bone famc quiiurabunt fe cre 
dcre qirod illi iuraucrunt Veru 5 . ct f.c diuorciu 5 celcbrabitur. 
et mulier nubet in dno - fed viro mf dabitut nc al.qiram ducat. 
ct li ditxcnt ct cognouerit reus giurii babcbitur. et prius matri 
mo.i.u repandum crit . It a tfi g, vxor potcft eum repcllcrc pp 
tercom.ffumadulterm-m. ar. xxxi-q.i.debndKlto. ii.q.vi. 
nichilin.qus.bocdiconifivxoi-qn fucrit c5feffa frigiditatem 
Fuiffet confcia fraudis quia fi boc fuiffet non poff 5 eu 5 nunc re 
pellere.ar.fF.adle.iulia.dcadul. fivxor.<T.iudex.ct ff.ft. 
Quod fi mulier negat frigiditatem. viri et affcrit fe ab eo cogni 
tam puto ftandu verbo mulieris quianon videtur q> affercret 
nifi verum effet.eo cj preiudiciu fibi faceret fc 5 de bfido ipoten. 
tcm viru.ltem cum rea fit ct fi mcbilpbauerit abfoluenda eft. 
vt VI. q . vl. accufator . a liogn mu lti incurrerent piuriu; vtpof 
fent fepari ab vxore ^Si autefmulier dmorcium petat ripter 
frigiditatem viri et virbocfatetur.fietvtfuprain£ximo<r. 



coniuges rei wttrii bebuntur . et pnia nmfta ad pnora conub.a 
reuertentur . vt de ft, S <. ct male.laudablc. .n f.-g» f, v,r neget 

fe f rijridu et afferit fe cognou.ffe vxote ftandu e verbo vm qa 
capul eft m„l,er,s . de fpon - ipu . cot.net atur . ^m. q...f^ S 

accep,t.nif. forte n.-ulier pcr afpecftu 3 corws jpbet fc v.rg.r^ 
de proba.f pofu,[>..que ,pbat,o d 3 caute f,cr, pcr duas v« 1 pta. 
resmatronasboneftas et de boc gitas . deft,g..ctmale.c.fi. 
ff. de vcn.infpi.l-i-quia bcc tes ccculta eft.et quia tr.ar.us ct 
oculus obftetricum qn S in boc fallitut . xxvii. q. , . nec aliqua. 
Sed f, mulier non allegaret ftigiditate viti.ft pot.Us dicctet eu 
f.ccum f,uc caftratum fuiffe fiue dcFcctu 3 mbr, patiente anteq 
eam cognofceret et f. diuorcium peter 3 . v.r veto negaret ccttt 
non oporterct ftatc dicfto viri co cp .pbari poffet per afpcftum. 
tT&wd f, pcr virum pctatur dmorcm 3 $ ptcr art.tudme mul, 
eris^K. vocabuntur matronedigne fidc ac.pitc et mratunt q 
dilieentcr incirent ct referent an fit arta. et an poffit ftenma. ' 
tec f, d,xerint cp non f,t atta no .pcedetur ad dmorc.u 3 ■ fi art 
dixerint o, f.t arta ct non.poff.t f.cr. matet in cotmenti poteft 
d,uorc.u?cclebrari.ct dabitur viro Hcentia cottabed, cu 3 al.a. 
fed mubeti indicctur cotincntia dc Eri- et male . fratermtatis. 
i.R-Sitinpoftd.uorciummulieriucniatcjpoffitbuiumoile- 
ras referare re0abitut.ptim.u3 matrimoniu quod verumFc.it. 
etia 3 f. vir accegat al,a. ar .in prcdifto c rratetnitatis -(j Qwd 
f, petatur diuorciu ^pter maleficium vt <ja vir poteft cognotct 
rc alias et non vxorcm fE?. deberctptimo cofiten ne Forteta 
contmgat ppter aliquod coru 3 pctm.xxxin.cj. i.f. pcr forcian 

as . ct fub reccpto facrafnto iiungetut cis Vt fimul cob.te.it rt 
bona f.de dent opcram addebitum carnale - et f.c pertneni. 
um fimul bitabunt . quo gacfto itcrum acccdent ad cpm luran. 
tes cj ficut rjmifcrant fecerunt et non potuerunt comungi-et 
tunc adiunito facramto ^pinquorum vt dicftum cft fupra.f ■ 
,i . celebrabitur diuorcium . et dabitur vtricj lieentia ronttabe 
di.de fn-ct malccvl.et in dicftocfiper forcianas .Ub 3 q«» 
litcr intelligcnda eft predicfta cobitatio trienmi?K.fuFhcitcf f 
maiorcm pcem anni cobabitent ct fflbona f,de opam dent-ar. 
ff. de aqua co - et ef . 1 . i - <T - duo aut ([Quod fi i f irmitate vel a» 



cafu impediantur videtur tpus rcfKtuendum .fF.de itinere. ac 
tucf priua . I. i. <T. ii. et feqntibus ^Quid fi alter coiugum no 
vult cobitarefR£.dicas illum excoicandum per quem ftabit ct 
cautione ydonea exigendaj vt cobabitet. ar. vt lite non contef 
ta ■ qffi . (f. vlti. vel fi diftrigatur per curiam fcllrcm. de iudi. 
cumnonabb omine . Ide3 ftat fi cobabitanc et non atteptant» 
([Quidfiecclefia decepta per alicfs falfas JS batces vcl buiufir.oi 
celebrat diuorcium.et pofrca vir fartus cft facerdos.deinde co 
otum eft qi eccla futt decepta nunqd lfte facerdos reftituetur ' 
vxori eum repteenti iFf . fcdir. R ay . fi non poteft induci ad c6. 
tinentiam fiet vt 'dicitur inh a. matomcniu; - viii . <T . xiiii . q 
incipit.quidfipoftlata.kc fi pofito predifto cafu tnulier non 
repctat virum nunqd vir poterit vxore repctcre^. fecundu3 
Vberinon.quia virpcr facri ordmis fufceptoem preiudicauit 
{'bi4l Pone q> mulict credens diuorciuj iufte celebratum igref 
fa eft moua/teriu3 an copta ventate ie iniufto diuorcio poterit 
virft repetereiam in facris ordimbus ordinatii vel factfi mona. 
cbumfKf.non.quia falfa ca non ipedit votfi mcnacbatus.ar» 
devoto.magne.et deconuer.c6iu.cxpte.<fPoneqj duofra 
tres duxerint duas fororcs fiue cofanguineas et inter aiterum 
et vxorem fertut fnia dtuorcii ^ptcr cofanguieitatem otitur 
vtrum ppter boc altcr dcbcat fegari ab vxore fuafK.fccundti 
Kay.non qa res inter aiios afta non prciudicat aliis.de fi.inf. 
tru. inter dilectos . S3 qtumad carnis copula diftingas . quia fi 
alter c5iugum fcit e{fe ipedimtum mter fe et vxorcm non exi. 
gat debitum neg) reddat . Si verp credit ex ca .pbabili reddat h 
nonexigat. fi autem credit excufa afiqua temeraria reddae 
etfipoteft dimittat_erroiica3 confcia3etf1cexigat.defen.ex. 
mquifitioni. C_Vtru vir et vxor in ca diuorcii iudicandi fmt ad 
pattiafKJ.fcdmTbo.et Pe.ad patriaiudicaturquiaficutviro 
Iicet dimittere vxorcm ob cam fornicatonisrta I3 vxori virum 
dim.ttete. xxxii. q„. f,q U , s vxorem.poft lata 3 fniam d,uor 
c,i et legato thoro ppter adulteriu 5 vxoris fi vir fornicctur nfi 
qd mtier pot viru repeterefK^.fedm Ray . iudex ex officio fup 
debetvirumcogereredireadvxoremfuam.ar.de iuremran . 
do tua . et de diuor . ex literis . Idem Tbo. vide bunc cafum dif- 
hiltus mfra . matrimoniu . vni. cp. xv. qui incipit . pone q, lata . 



i i 







De materia diuorcii multa baberi pnt ex impedirntis matrimo 
nii vide infra ■ ipeditri tum . diuorcio fco apud cjuem filius nutri 
ridebeat vidcinfra.filius»<r»iii» 

■sr vel docere. vide infra ^magifter ■ et fupra difccre. 
~Ius . cjuid eft dolus aut lata culpa ct buiufmoi :!$■ ■ fe. 
:undu3 Hofb»'- dolus eft ifidiofa macbinatio vt fi ccmoda 
Jt^arius furripi fibi fecit rem cotnmodatatmff.de dolo.l. 

■ Lafa culpa cft non intelligere vel nefcire cjuod ofhs itelligunt 
vel fciunt ■ vt fi comodatarius dimifit re comodata in platca et 
ablata fuerit et ipfe dicat 3 non credebat cj accigetur.leuis cul 
pacft defidiafiuenegligetia.vtinfh. qui.mo.re.con.ob.5"- 
preterea. vt fi comodatanus pofuit rem comodata, in camera 
fua et receffit relicto oftio agto» Lcuiflima culpa eft cjue aliqiib 
poteft preuideri. ff.ad 1« aq.l.fi putator.I. di.bii.cjui arbore- 
vt fi cotnodatarius rem quam in archa repofuit h, non firma- 
uit Cjj fi Fcciffj fur 110 furripuiff^ ■ Cafus fortuitus cft qui nulla 
tenus potcft prcuidcri . fic ut inc edium . ruina . naufragiuj . ttL 
pina.vt Cdc como.I.i. ILDoIus in alicjuo cotracTtu dupficiter 
intcruenit ■ na; cjncjj dat ca; contraftui . puta dolo te induxi vt 
vederes quod alias Vediturus non eras . ct non tcn^ cotraccus ■ 
fF.de dob.l ■ elcgantcr . xii-q. ii.quifqs epus . in ft.qticjj dolus 
icidit i cotraftu vt aliquid eras Vediturus b, £pter dolum tcin 
duxi Vt minoriprecio vedcrcs et tunc tei-13 cjuidem cotraftus. 
fed fatiffaciendum e[c dedolo.ff.deacetnpti.et ve.iulianus. 
Et nota bic cj emptor bone tidei non tetur de dolo mediatoris. 
f3 potius ipfe mcdiator . vt in predidta 1 . eleganter . et ff . de rj fe 
ne. 1 «ii . et iii. nifi in fubfidium fc3 qn mediator deficeri vcl non 
poffet . vt in eadem I . elegan.ter.rte3 nota fcdifi Vber.cj in mo 
nachatu et in matrimonio . ctia fi dolus dat cam cotraftui tc- 
net nicbtlominus|Qui dolum allegat dolu, .pbare d3 . vt habcs 

inFra-locatio.<J".vi»in fi. 
)micili 



Omiciliuj . cjn dicatur quis tranfferre domiciliu* ■ ita <$ 
f acltus fit de iuriditione alterius i K . fcdrn Hofti ■ puto CJ 
fcdm ius canonicum cjcito ad aliam grocbiam tranfit et 
borpfciutn conrtituit explicando farcinulas fuas et fe in ipfo reci 
pitaio remanendi ftatimfit grocbianusillius.deparrocni-c- 
vl . de dccimis « c - ad apoft olice . 



wjn ii|in. : ii| ^W i|im M 1 1 i 1 1 1 1 1111111 1111 111111111 iiii|iiii 1 rr 

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 



nf]f^w 



)minica dics > diem dnicam confrat inter fummas ct prc 
lcipuas fefriuitatescotineti.exo.xx. memcnto vt dictn 
-fjijpbatifcifices.dnicameicolere dcbcmus ,ppter bonore 

^et geudiu3 refurredtois dni.de confe. di. iii. fabbato. Nulla ope 
CJ tatio illa fca dre agatur > nifi tm ymnis ct pfalmis et caticis fpi- 
titualibus dies illa trafigatur.de confe.d1.jii.1eiunia.Itc5 tata 
eft excelletia buius diei cp 111 nullo alio pot epus confecrari. di. 
Ixxv .cj die dnico . vbi ct fubditur . g> quicqd a deo ifi gne eft cof 
titutu; in terris in buius diei digmtate gefiCi eft .m bac mudus 
ffipfit exordiii.in bac p te furteftoe^ ct mots itcritu et vita ac 
cepit principm. (fVtru~cWetuatio diei cfiSicc fuccedat lcco dici 
fabbatiil^.fcdmTbo.fe.Cc.q.cxxii.rifucceditexviprccepti 
fj ex confhtutoe ecclie et confuctudine ppli xpiani. Ideo non e 
ita arta pbibitio ogandi m die dnico ficut fuit in die fabbati-f; 
cjuedam opa coceduntur que in die fabbi .pbibebatur . ficut de 
coccio ciborum et aiia biuufmodude coTe-di.iii.puenit.infi' 
et inqbufda; opibus .pbibitis faolius difpenfatur in noua q in 
ve.le.qiietia^ fcdrn Hofti.mfabbatisoparidebcmus nevidea 
mur iudci;are(!De materia dominice et aliarum f eriarum . i> 
feftotum vide infta. fetie. 

-jujg^5(iiOmmus trjalis aliquotum.de queftis ettalliis quas diii 
c_ JJ:jJ«tpa'.cs afuWitisexiguntvideinfra-tallia. kninaliq.- 

^^I^Kflbus cafibus poffit dns exigerc a fubditis vltra cofuetum 
vel coe fratutu iBf . fcdtfi T\ a%j . et Hof . pot . Et primo qde pro 
dcfcnfione terre fue. ad boc ci tenentur oms 110 folu; dc rcbus 
fed etia corgalitcr laborare. vt fic fcipfos faluent . xxiii. q ■ 111« 
fortitudo.de imunita . ccclia guenit. Item fi dns vult ire in cx_ 
ercitum indictu ab eccla vel prmcipe cotra bereticos vel paga- 
nos ncc fufficit ad expefas pot a fubditis pctere moderatu; au- 
xilium ■ Item fi in bello ex pte fua iufto captus fuit ab boftibus 
nec fufficit fc redimere abfg; graui dano . [tem fi vult ire ad pri 
cipem pro obtinendo priuilegio .ptetaiis fpualis pro fe et fub 
ditiset nonpoteit cotnode expenfas ad boc ncceffarias facere» 

(|Et fi qua alia ca filis emergat puta qn maritat filiam . nam ac 
quirit fibi affmes et amicos . aut qfi facit filium militem aut ac 
cipit quod erat feudum fuum . vel nouii feudum acquirit vel 
ad refectocm pontium et viaru; . vel qn fmc culpa depaugatus 




efl vel obligatus . dumtfi moderate femp et non ad grauamen 
exigat.x.q-iii. vnio.circa medifi.de cenfi.cu; aplGs- (T. fh\ht 
mus.xxii.q.v.deforma fidelitatis|[Quod fiqui trclati ipedat 
legato vcl aliis maioribus deinde £pter boc plus a fubditis ex. 
torcjueatur q ipendat tentur cxtorta refhtuere ct tmdem pau 
gbus erogare. Sujpior etiam cui fuerit de boc querala depofita 
fi in hoc negliges fuerit canonice fubiaceat vltioni.de emu. ec« 
quia plerig;. Qn vcro dnsfme iulra ca extcrquet a fubditis te. 
netur ad rcftitutoem fcdm Ray. vn fi velit ludere vel vltra vu 
res ad vanitate expendere ve[ fi in bello quod ex gtc fua iiultuj 
erat cogatur fc redimere tunc fiquid per eum Vel eius officialcs 
a fubditis exactu; eft et ad dnos ipfos ouemt tetitur reftituere 
lllis a quibus exactum eft fi fcitur . alias in pias cas vcl in vtilita 
tem coem.fi aut ad eos non gucnit nicbilominus dcbent officL 
ales fuos ad refhtutocm copellere et eos punire. Concor . Tho. 
in epla quadam ad duciffam Iotboringie et brabatie . fi Quid IT 
fubditi bnt vfuariu; ab afiquo nemore et dns aufert eis nunqd 
tenetur ad reftitutocm aut fi alias abftulit cis aliquid nunquid 
fuSicit fi fatiffacit dno llloi-Ci -TK. fcdm Vbcr . fi talcs fubditi ita 
funt fcrui g> nickl bnt $ priu; f; peculiu; fiquid bnt cft i potef. 
tate dm vt reuocetur qn voluerit et ipfu; vfuarium bnt pro pe 
cubo dns potcft reuocare.kcru 3 etia de danis ilbs illatis ab alio 
fufricit fatiffaccte dno-Si aute; tales fubditi funt q, nicbiloini- 
nus bnt res fuas £prias tunc nec dns pot eis auferre vfuarmm 
ncc danis eis illatis poteft dno fatffieri de talliis et pedagiis fiue 
gabellis quas et que dni fiue coitates quadoct: cxigunt vide ifra 
{jedagiurn. ct infra.tallia. ; 

lOnatio . i . fc; inter viuos qtrid fit f K . fcdiri Hofti. doiia 
Itio e[t mlratenullo iure cogente mera libertate fca col. 
Bllatio . (LQuiipoteft donare f R. donare pot paterfam.li 
as et dns rei.non ergo feruus.non filiuffamilias. ff.e.l.filius. 
Itcmnonmmorxx.annis.C. f, maior fa-ftus . ali.inl.vlti-et 
multominus pupillus q u i alieare nicbil pot fmc tutoris auctari 
tate . Hr.de acqui. re. do . 1 , p upI Hu S . [tem non monacbus vel co 
uerfus . ,„, . di . abbi . de clcrids an poff.nt donare babetur ifra- 
g-.penul, Item non poteft donare qui non eft copos mentis.vt 
Eunofus et,pd, S us. ff.de cu-furi.l.iuIianus.Sed neccuialie- 






TTTTnPTTTTTf 



natio per Iegem imerdi<Ita eft tt c^uia ccmint crimcn lefc maief 
tatis . £ . de le . m » maiores . 1 . vl. vel bereticus . vt £. ad hetc- 1 < 
manicheus . Itcm nec condenatus de publico ct imine. hcet ante 
fniamdonarcpoffj.ff.e.I.pou eotraftirj.et I.donationes-T. 
vUllCuipofritdonarir^t.fcdmHof.cuilibjnifiperFegepk 
fceatur fme fit pns Cue abfcns .notus vcl lgiictus . Itcm patri.' 
familiasetfiliofamilias.dico extraneo- nam filicfamilias fub 
dicoqdiucftmpoteftate nonvalj fieridonatio^ccnualefcit 
peremancipatoem.C.e.I.fiuc.Videl-.ccmfra.^.antepc.Itei 
necmtervirujctvjiorcmva^.vidcinfra.f.vi.etvii.etviii. 
It5 nccmiles donarep5tmcretrici.£.dcdona.itcrviru etvxo 
rem.l.fiancitla.imoetiamcuiUb3 pbibetur donate mcretici. 
lxxxvi.di.qui venatonbus fitndonauitepetetenonpoffum. 
vt ibi notatur/ De donado fiue dando adulatorifcus xide . s . ad 
ulatio.(T-Fi.De dancfo hiftrionibus videinfra.biftrio.gX)o" 
natio multis de cauf.s reuocari roteft precipue modis illfcgbus 
I.bcrtus fit feruus . v.de infra . libertus . V.ii.ffVtrux donatib 
fca fub conditione fit ide g, fca fub modo i^. . non . nam illa que 
Fit fub coditionc puta fi tale fiat vel f,t. non «113 nifi extate co 
ditionc . f 5 itta c\ Ett fub mo puta vt tale qd fiat frati cent fc non 
extante lUoftatimpoteftreuocati. £.dcdona.fubmodo.l.i. 
et 11 . Et idem dicendii de venditoibus ct huiufmoi cotradbbus 
et vide boc infra . matnmoniu . v . <T . v »([&,« coniuges f,bi inui 
cem donare poffintfBjUnon vabj donatio qnpotius pbibita cft 
ta 5 de lure canonico q de cimli.e.ti .donat io. ct ff. e- 1 . i. nifi i 
certis cafibus quos bes m feqnti fji Huiufmoi>bibit6is funt 
cjtuor caufe. Prima eft ne ^pter amorem alter coniugum non 
tegando donatiombus faciliter fpoliarctur. vt ff. e. l.i. Srcuda 
ne melior m paugtatem incider, et deterior dicior fieret.ff.e. 
I . iii -Tcrtia ne forte coiuges inteti ad acqrendu fibi per donati 
ones n5 effcnc fcudiofiliberos hHdi veleducadi.ff.e .UifBuar 
ta ne amor honeftus et dcbiti exbibitio que d 5 effe iter coiuges 
precio cofiliari viderentur. ff. e.l.iii.et fic inter eos donatio n 
val? etiam fifiatperinterpofita pfonam.ff.cl.fifponfus.C. 
generalitcr . Nec val 5 inter eos remiffio alicuius dcbiti aut affig 
natjcicu.urcuncj; dcbitorisquia bec omnia donationes funt . 
|l. Sunt tn cafus in quibus donatio inter coiuges val 5 . Et pri- 




primo quide fi is qui donauit gmanfit m eade voluntatc vfgs ad 

mortcm . nani buiufmoi donatio mortc donatoris coualefcit- 

e.ti .donatio.Itcm valj donatio fi alter inde non fiat paugior. 

I1C3 fiat ditior. vt fi maritus beres ab alicjuo ifhtutus 110 adeat 

vt vxori fubfKtutelocu^Faciat.Itemecotravaletnaltcrnon 

Fit ditior I1C3 alius FVat inde paugior- vt fi vir donauit vxori ad 

emdum vn gueta et bu iufmoi vt in dco c « donatio ■ et ff.e-cajl 

bic ftatus . irt Quibus modis donatio Fca intcr viru^ et vxorem 

rcuocctur ?K - primo qdem rcuccatur cxpreffe per pnriam. ff. 

e . 1 . cum bic ftatus <T • i • Item reuocatur fi res donata pcr dona 

torem alicnetur • £« c . I. fi m aritus ■ Ite3 fi prcmoriatur lllc qui \ 

donatoemaccepit.c.ti.donatio.Itemfidiuorciumfiat «vtiii 

dca l«cum bic ftatus « 9". fi diuorciu ■ Item cum focer niicium di 

uorcii mitt it nurui cuidonaucrat«vtincadem l-cii bicflatus. 

<T ■ fi focer -\[ 1'ater et Filius cjui eft ineius ptate fibi donare no 

pHt eo qipateretfiliuscfivnafuntrjfona* £.de ipu«et al-fub. 

1 « vl. Eallit tn in dote et donatione ,ppter nupcias cjuam patcr fi 

lio et filie donare pot ■ Item fallit cum F.Iibfamilias euti m caflra 

pater donat mobilia ■ item val^ fi patcr rcmittat filio vfufruftu 

quem I13 i n rcbus illius aduenticiis ■ Ite^ vatj fi Fiat ob alimSta- 

becHofVi.W_ Vtrum lacerdotes ptocbialcs et alii clcricifiue pre 

ltttipoffmt3onare;B£.qtu3 cfr de patrimonialibus fiue,ppriis 

vt quc per aliqua bereditate vel alio modo intuitu pfone acqfi- 

erint donare pnt > de fucce- ab intctca • c. i . fy ct de frudtibus bn 

Ficorum fuoru^ donare pnt queda modica fcdrn corum ftatu- 

fed tn tenentur et donare debent pfonis paugibus et bonefhs ■ 

cjuia quoda modo bona clericoru3 ' unt P au g« etgfonis boneflis 

non I3 vt fupra in iii . <T « dcm cfh ct ad ifla materia^ Facit fupra 

clcricus .iiii. (T-v. {fVtrum prelati ecclarum donare poflint^ 

K.dndum cjpnt quedammodica.xii.q.ii.tcrrulas -cofidcra- 

ta tn rei qntitate et loci confuetudine.e-ti. de dona.ceteru,- 

debacmateriavidefupraclericus. iiii.<T«ii«et V. qtumeccliis 

don ari poffit vide infra . ecclefia « i « T • vi . 

SQnati0.ii.fc3 caufa mortis ■ donatio ca mortis eflcum 

Iquismagis Vult fe bere q eum cui donauit magifcjj cu^ 

fjcui donatgberedemjuu . fF- dc do - ca . mor . I . i. ct mfh- 

de dona. <J\ii. ([,In quo difert a legato?K . donatio ca mortis 




II llll|llll llll|lll llll|llll llll|lll llll|lll I 



admftar legatorfi reda&a eft • vt idem iuris fit in vtrocjj . infti. 
de dona. (T.ii. differunt tn in qbufda^jPrimoquia legatu femg 
traditur ab bercde . f j danatio ca mortis qndocp ab keredc qnq; 
ateftatore.Item fiquis accufat teflamtum vt falfum amittit 
legatQ ■ ^3 no donatoem ca mortis . alias ft cx aliqua caufa rcf- 
cindatu r teftm donato caufa mortis.vt ff«««l. ftquis mortis. 
et l>fi debitor ([ Reuocatur donatio ca mortis fi donante peni 
teat.velft libetatus efl dc giculo in quo erat velfi deficiat caAL 
tiofubquadonatiofcafuit.ff.ficettum «pe.l.nonois. Item 
fidonatariuspriusdecedatqdoator.ff.cl.fiWio.ctl.i.ctft- 
"^SOnatio iii- fcj Jppter nuptias eft quod fponfus fponfe do 
I nat qn ab ea dotem accipit . 4e donatoc mtet vi • ct vxo . 
P nug.Huius aut donationis .pprium eft q> fi pacifcatur 
Vmaritus dc dote vel pte dotis lucranda vxore premortua talcm 
gtem d; lucrari mulier de donatione ,ppter nuptias premortuo 
viro-dedo.intervi.et vxo.donatio-^T.fanc.et Cdcpadtis-1. 
ex morte. Donata fftcr nuptias alienariron poffunt. vt in- 
fra.dos«<T>iiii- 

>«iOs.dos eft que datur viro a muliere pro onerequod de 
Imatrimomo fuftmct . vnde tandui durat qdui et matrt- 
Vnoniu.3 fj eo foUito foluttur .quia fme eo effe non poteft 
ff.de iu.do.l.iii.ct eft dos qt ^pprium patrimoniuj mulieris. 
ff. dc mino ■ deinde . § - f 3 vtrum in fi. f j qdtu ftat matrimoniu 
dnium dotalium eft penes viru- vticontra voluntatej viri non 
poteft inde ctia3 elemofma f accre - Vt infra elemofma. ii ■ <T ■ iii" 
llQuot funt fpes dotis {!?£. due.nan alia efl ^feclicia-alia ad. 
ueticia • pfedticia eft que a patre pro hlia vel ab auo pro nepote 
Vel ab alio nomme eorum feu dc bonis eorum datur . vt ff. de 
iu. do ■ fjfedticia . Adueticia vcro qua ipfa mulier dat pro fe vel 
alio a patre vel ab auo fiuc fit frater fiuc alius quiuis < Item dos 
alia exftimata alia iexftimata- ft exflimata datur ta lucrum q 
danutn gtinet ad maritum ficut ad rei eptorem» fi vero inexf- 
timata danum et lucrum gtinct ad muliere . ff. de iu. do . pleru 
cj . f ructus tn ptinent ad maritum p pter onera matrimonii » 
vn fetus dotaliu pecoru3 ad maritu^ gtinent quia in fructibus 
coputatur . fic tfi vt fupleat demortua capita cx natts fetibus 
vt m difta I.plerurncjj.^JPaftu^ patri fcrn a filia dum nuptui 



^■tTMK»»! 



traderetur cj dote cotenta nullum ad bona patcma regreffum 
baber^iprobatlexciuilis-fitn iuramto non vi ne c dolopftit g 
firmatum fuerit feruari dj.de pac. quis- li» vi- tJA,'cs et do.j 
natio ,p pter nuptias alienari non pot etiam cofentietevxore» 
ff. de fun- do-1» lcx iulia. nec val 5 alienatio nifi Vxor iurauerit 
non cptrauenire- ote iureiuran « cfi contingat . et c. I3 . Ii. vi. 
■ In qbus cafibus maritus lucratur dotc : K ■ lucratur ex pacto 
vt fi pacifcatur de tota dote vel eius gte poft vxoris mortem« 
(t.depacinprin. et in auftoritate ibi pofita.Ite 5 lucraturex 
legc vt fi .pptcr adulteriti mulieris fiat diuordu mulicr amittit 
dotem- de do - inter vi. et vxo . pleriicj . It em mortua vxorc in. 
teftata et deficietibus hberis et g pinquis Vir fucccdit vxori ct 
lucratur dote ct econuerfo.vt CT.vt viret Vxor.I.i-Inaliis at 
cafibus dos mlieris ct doatio ,ppter nuptias n rcdit ad Viru > nifi 
fccus optincat de cofuetudine approbata ■ de do » iter vi. ct vxo- 
donatio-T.fanc. ftPone qs ,ppter adulteriu 5 vxcris fcafegati 
oiie tbort mulier dote atnifit nunc a3t .pbata cofangufcitatefe 
gantur oino nuncjd potcrit mulict dcte repetcre ^K. non . nas 
licet mo apgeat cp non fuit matrimoniuj mulier nicbilominus- 
punienda cft .pptcr intentoem cum ogc fubfccuto.de biga ■ nu 
per. ct c» .vl. et etiam vt per boc ceteris materia delmquendi au 
Fcratur. et nc cxcogitetur falfa .pbatio cqntra matrimonium> 
nccHofti.La.CroF.Vbcr.et Io.an.(("Cuireftituedafitdos/ 
K.fi dos fuit a patre ,pFec"ta titcfiin matrimonio premotiatuf 
f llia dj dos reddi patri . vt £ . folu » matri . dos a patre» nifi muli- 
er reliqucrit liberos . quia tuc I3 de iure dcberetur patri tn de co 
fuetudme remanet penes Iiberos vt notatur in dicta' 1. dos. Si 
vcrojir prcmoriatur tunc talis dos patn et Filie reddenda eft> 
ita tn cj nec pater alitcr cj ex voluntate filic ea petere pot. ff. 
folu.matri-l.ii»cjfipaternonviuatvxorireddedacft«vtibi> 
Si vero dos fuerit a quocung alio tunc fi premoriatur vxor ail 
iberedes eius gtinebit dos . fi prcmoriatur vir dos ad vxore redi- 
bit . Intellige boc nifi ille qui dcdit fuerit ftipulatus dote fibi rci 
di.ff.dereUvxor.ac.l.vnica-ff.foIuto.matrimonioquoties. 
g"-i»(TQuado reftituenda fit dos fR.fi dos cofiftit in rebus m 
mobilibus reftituenda eft ftati foluto matrimonio.fi vero in i- 
mobilibus d 5 reftituiinfra annu.C.derei.vxo.acl.vnica.f- 



12 3 4 5 6 7 



ll|lll llll|i llll| lll|ini|lill| RWTi <<v W^ " 

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 



-^ 



21 22 23 24 



cum autem. uTSnfang matitus in cafu reftitucnde dotis ccm 
pellatur reddere in totu ?BZ . maritus m reddenda dote non con 
denatur nifi inqtum facere pot fc3 bita ratone ne egcat fi non 
dolo vcrfatus eft.£.derei»vxo.acl»vnica»et deb^ cautione^ 
exponere gi fi ad meliorem fortuna guenerit foluet refiduum » 
boc etiam priuilegtu ttafit ad filtos eiufdem"matrimomi. vt ff. 
foluto mattimonio ■ l- maritum- f, boc beredi extraneo non eft 
prlndum cjuia tale bnficiu gfonale eft tc cu-j gfona cxtiguitur 
^Vtrum maritus vel eius heredes detrabetc poffmt ipenfas in 
reddenda dote?B£.expenfas neceffatias. vtputa cj domu reb- 
cit et hmoi rctinete pot .£.dctpefts.itcbusdo.l-i-expcfas ve 
ro volutarias fiuc voluptuofas pdi t etiafiv olutate mulietis fce 
funt.ff-fotu»ma.involuptariis.|fQuidfimaritustcncturde 
dotectb^ aliadebita/l^.mulierprodoteh; obligata oia bona 
viri intm qj prefertur omibus creditoribus non hntibus cxpref 
fam ypotbecam » et boc nifr atius prtor (it m fimili iure . vt cjuia 
petit dote preccdente ■ C . qut potiores in pi» I . fi» vide ifra . rcfti 
tutio.ii. <T- v»Sed in donationc propternuptias non prefcrtur 
multer creditonbus nifi poftertonbus .fiEtia coftante matri- 
monio vxor tecu gare p ot dotem - vt cjn vir vergit in opia^ - £ . 
de iu-do»Uvbi.£j>rodeh£to vitin d^ vxor dote dimittere-de 
pigno . ex Uteris . etiam fi comifjt crimen lefe maicftatis » <£■ ad 
lciuli.maief.UqutfOjUisi^iT^offcTfionepigiioratageiieropto 
dote f rudtus non debent coputavi in forte nift gener fuftmcret 
onera mattimomi . de vfuris » c» falubriter . vidc ho c inf ra vfu- 
ta ■ i ■ <T ■ xvi ■ cjui incipit . pone qdej gener ^ Qut h-t, cognofcc 
te de matrimoitio babct et cognofcere de dotc tancj dc acccffo- 
tio.dc dona . inter vi» et vxo» c» i» ii.et iii» 

Vbia ■ vtrum dubia fmt in meliore gtem interprctada '. 
Vf. . fcdiS Tbo » fe . fe » cj » Ix » dicendu cj fic » vt dicit glo » fug 
illud ro » xiiii.cjui maducantem non iudicet » nam ex boc 
alicjuis bj mala opinionem dealiquo abfcjs furTicientt ca 
tiuriatur ei et cotempmt ipm-nullus aut i^ alium cotempne. 
re vel ei nocumtum cjuodcuncp infetre abfcj) caufa cogente. ct 
ideo vbi non apgent de malicia alicuius manifefta indicia dcbe_ 
mus eum vt bonum babere interpretado illud cjuod dubium eft 
in meliorem gtem» Et melius eft cp aliquis fallatur frccjuenter 






hhs bonam intcntocm de aliquo malo boie cj cj rarius fallatur 
bns mala opinioncm de aliquo boie bono- quia ex boc fit iiuria 
alicui • non aute exprimo.de regu.iu.cftote.Indubiistutior 
via cfV cligcnda ■ de bomici» ad audientiam « 

wVellum . duellu eft finglaris pugna g ,pbatone veritatis 
Tpta vt cjui vlcerit ,pbaffe itelligatur. ct fi non vicerit defe 
Tciffc in probatione putetur . Et dicitur duellu qi duonrj 
bellu^.dicitur etiam monomacbia «i.fmglaris pugna.<J_Uuel 
lum facere non 1; - ii . cj. v . monomacbia . nam et efl cotra prc. 
ceptum lllud . non tetabis dnm deu tuu « de vte . vi - et Ma. liii. 
cotra quodnullomofaciendicjeft.xxii.q-ii.queritur. Item 
expreffe .pmbetur lege fdari . £ . de gladietotibus . l- Vnica.C o- 
cordat.inbocC3of.etHof.etTbo.fe.fe.cj. xxv- (IVtrumin 
duello cofuetudo generalis alicjuem excufct^K.fcdm Ray.ct 
Hof-nulla cofuetudo vel iuris corruptela pot alique excufare 
qa diuturnitas tgis nonminuitpetm fed auget.de fymo-non 
fatis • et c . cum cccle ■ peccant crgo oms mortalitcr fed diuerfi- 
modc.grauiter eni peccat qui fufcipit etiam propter qurcuiiqi 
mctum- attenuatur tn pam eius multum .pptcr giculu pfoce 
vel reru . xxxii. q. V . ita nc.de bis quc ca mctus . facris . IUe aiit 
qui fponte fufcipit et qut offert et iudex qui dcfcrt Vel autei- 
tatem prat . ttem lUi qui ex officio dant cofilium- auxilium aut 
fauorem.Itemfacerdotes qui dant bndirtocj ficut alicubilieft 
cofuetudo . oms^dico peccant \onge grauius . ct fi contmgcrrt 
ibibomicidiuomesfierentirregularcs.xxvii.q.iiii.otrs.fier 
go clerico ofFcratur duelluj nullo modo fufcipiat per fe nccper 
alium ioco fui . quia de iure d^ deponi. e . ti . c . i . et ii . fed d? euj 
defendere epus vel ecclefia decuius iuriditoe efb . de fo-compe. 
c.i-etii.xi.q.i.c.i.etii.CNunquidfiuntirregularesclcria 
' qui afferunt relicjas ad iurandu pugnaturis in duello^-falm 
Vber. et Ray -videtur dHdum 9 ficquia videntur coadiuuare 
ad boc cp duellum fiat . ficut et illi qui dant bHdictionem . aliter 
tn videtur dndum cj fi tales clerici folum afferant reliquias ad 
lurandum ita cp cis non afferetibus nicbilominus ficret duellu; 
nonfurit coogatores nec v.dentur effe irregulares alias fe. 
lUUuid de epis . abbatibus . capellanis et clericis qui a feculari 
dno coguntur aut fubire duellum aut res ecclafticas pdcrc . ftS 



II llll|llll llll|lll ITTTTTn [TTTTTTi m fTTTTTTl III llll|lli III 
10 11 12 13 14 15 16 17 16 19 



A 



21 22 23 24 



qutd de epis et pt elatis bntibus iutiditoncs teporales et m cotQ 
nttiis inducuntur et idicanturduella^.fcdm Vber.inoibus 
hiriufmoi cafibus fi prelati aut clerici ofFerunt fcu fufcipiut du- 
ella pet feaut per alios de eorutn madato aut per ea iudicat aut 
aliqm auctotitatem fpalcm ptant peccant mortaliter.et fi fcc} 
tur tnors funt itregulares . Si aut talia fiant per yconomos vel 
prepofvtos fdates adtr.iftt atotcs prelatot um fine fpali madato 
ptclati cjdem pcccant mortaliter talia tcllcrado» non tn crcdcj 
cp incurrat irregularitate ex quo fug fcoc fpalcm auftoritatem 
non prant I3 precipiant bailUuis (uis cj f aciat lufticia in tali vel 
tali caufa.quia in taV&enerali madato nonintelligitut aliquid 
mandari de dueUc(JEt m buiufmoi cafibus fi rex velit gfonam 
etclefiaftica copellete ad duellu^ aut ei auferre bona fua. debet 
epife uiuice viriliter adiuuare. clericus atit dj potiiis oia mala 
tolierare <j" tati ma/o coTentire. Et cia pdca intellige eode modo 
de ludicio ferrfcadcntis et aque bullientis in qmbus omnibus 
tcntatur deus ,ppter quod .pbibita funt exp reffe. ii.q. V» men. 
na.etc.cofuluiui.depurga.vulga.c.vl.g Penapugnatiuin 
ducllo fcdm Ti a j > eft depofitio fi ct ant clet ici et fi mors inde vcl 
mutilatio fuerit fubfecuta non.pot epus cuj talibus difpenfare 
in ofTicio fj in bnf-icio [icHotli. vtro dicit cj non poteft . poffet 
tn dici qj non poff^ difpcnfare in acquitendo nouu^ bencficium 
fed retincdo bitum a& fuftcntatocm- Qucd fl mors ncc mutila 
tio fuerit fubfccuta etia fi faccrdos Vel clcticus in duello oblato 
Vel fponte fufcepto amiWct gttm digitifj non tanram cjn fine 
fcandalo pofl^ celebrare qtumcuiicji fuerit grauis exceffus pot 
epus cum tali poir pactam pniam difpenfare» e. ti. c. i. et ii.de 
pugnantibus m torneamtis vide inrra.totneamcntum» 

Brietas.vttumfitpctm mortale.^.fcdfn Tbo.fe.fe. 

q.cl-immoderatus vfus vinipotcontingeretripliciter. 

Vno mo ita cp vtens nefciat potu effe imoderatuj et in 
ebriare potentem . et fic ebrictas pot effe fme pcto » ficut de noe 
creditur. Scdo modo g> aliquis gcipiat potum imoderatuj ce. 
non tn eftimet poffe inebriare et fic pot effe cum peccato venia 
li.Tertio modo q, aliquis bn auertat potum effe imoderatu^ et 
incbriante et tnmagis vult ebrictatem incurrereq a potu abf 
tinere. et talis pprie dicitur cbrius ■ et fic ebrietas eft mortale 




peecatum.|fQuiIcu3 alicui infirmo datur imoderatuspotus 
vel cibus ca medicine ad .pcurandum vomitum !!$. ■ fcdm Tbo ■ 
fe . fe . q» cl . in boc cafu non eft pftm qa l^talis cibus vel potus , 
fano eff3 fugfluus non tn infirmo . fed tam ppter banc cam no 
deb3 potus_jlari vfgj ad ebrietatem qa tunc non excufaretur a 
peccato .ftQue pena clerici cjui ebrietati deferuit iTQ . fccundfi 
Ray-fi eft epifcopus.prefbiter veldyaconus et admonitus non 
dcfiftat deponatur.fi vero eft fubdyaconus vel inFra. aut etiam 
laicus comunione ptiuctur vet verberetur . xxxv . di. iiii- efif- 
copus-etcanteomnia. xv- q.i> fane.de vi.et bonefta ■ cleri. 
acrapula-mfi. Et nota fecundum Hofti ■ gj idem eft bodie ic 
fub_dvacono ficut de dyacono vide infra.ludus alee. tT-iiii' 
([jVtram ebrietas cxcufet bominem a peccato quod comittit? 
ISt.fecundum Ray.fiquis in ebrietate incidit fine culpa fua et 
fic omnino alienatus mentc certc excufatur . xvi . q. i. fan e.fe- 
cus fi culpa fua inebriaurs e spt no oio alienatus Fuerit^JSeJ , 
nunquid ebrius poffit contrabere matrimoniu; i I^> fecundum 
Vber . fi eft ita ebrius cp omnino carcat vfu ratonis non poteft 
quia deeft ei confenfus ratonis fme quononrjotctt effe matri. 
monium - fecus ft vfum rationis babet(jQjiod ebrietas impedit 
„ ordinandos vide infra. ordinandus . T . iii > 

(I Cdefia.i-coiter. Ecclcfra fi fundata fuit in alieno folo 
quid Fict f B£ ■ fecundu R av . et Hofti. fi dominus foli lai- 
J!_cus erat et bec fciuit et non contradixit fibi imputabitur 
' et ecclefia libera remancbit.ar.liiii.di.fi feruus ■ fi vcro ignora 
uit ecclcfra quippe remanebit conftructa et hbera nec efficittur 
laico cenfualis . fed tamen ille qui conftruxit tenetur dominum 
feruare in dencm. vcl etiam epifcopus fi ponendo primariS la- 
pidem et poftea in confecratione ecclefie fuit negligens . de con- 
fecra. di • i . nemo . xiiii. q . vlti. comgimus . ii ■ Ixx . fanctorum ■ 
' Si vero folum erat alterius ecclefic vel collcgii ecclefiaftici debet 
ei refHtui boc modo cj ecclefia conftru&a fit eis fubdita quoai- 
iuspatronatus.xii.q.Ti,apoftolicos.xvii.q.iin,qucfifti.([,E c 
clefiam nemo edificarc poteft nifi auctoritate dyoccfaniqui <- e - 
bet ponerc primariu lapidcm cruccm figcre et cimitcriu; <!rf'g 
nare ct etiam petere dote; fufficicnte affignari fine cj cofecrari 
non debet. de confe. di. i.ncmo ■ et c placuit . Et bodie quidem 



12 3 4 5 



II llll|lll II 



10 11 12 13 14 



^^^^^^ 



21 22 23 24 



fulfirit g> affignetur pro dote vnus manfus ideft V num prediu3 
uffficiens pro vno pari boum totaliter Iiberum . de cenfi - c ■ i . ta 
lis ta nen ecclefia dum in bac paupertate fucrit non tcmbitur 
ad bofpitalitatem obferuandam nec epifcopo aliqu:d perfolucn 
dum mfi qntum potefb donec perueniatad.pjnguiorem fortu- 
nam- ar.de confue.cum dileftus »(J"Exempti non pofiunt cof 
truere oratotia fiue ecclefias vel capellas in locis uon exemptis 
fincdyaccfanorum licentia et ce- vide infra . exemptu s.jT.vi. 
(fDeoratoriis autptiuatis videinfca.oratorutm»([Ecclefie 
quomodonondebent reuertiaifecuVare nabitaculu habetur 
fupra» confecratio ccde&e.i. ? .f i .(TQuis tcnctur ecclcfia^ cu 
indigetreparareJR.fecundum Hofti-fifabricababeat portio 
nem deputatam deillarepararidebet-x.q .iii- vnio.ctfir.on 
fufficit tanc rector et alii m ea beneficiati ibi conferre debcnt. 
x.q.iii.vnio.etc.ti.c.i.ctc.dehis-xvi.q.i.fimonacbus.In 
quo cafu ftandunt eft cMpofitioniepifcopi et maioris partis ca- 
pitu'i de bis que ft» ama.per. c. ft. fn quibufdaj etiam regioni- 
bus boc faciunt laici expenfis fuis et vbi confuetum eft tenent 
cum in ea percipiant ccclefiaftica facramenta et audiant dina. 
xvi-q.vii.quicuno^.etc.bocdiximus.etcfiliis.etcopellcndi 
funt t alcm ccnCuctudinem feruare.de fymo ■ adapoftolicam ■ fi 
talis cortfuetudo nonreperiturquarta prouentuu^ quequoda 
moafanitispatribus tabticedcijutata efladboctcnetur. Ita 
cp qui eam percipiunt foluant non otftantevlla prefcnptione 
fiue confuctUdine./ed poft reparationcm redibit quarta ad illos 
qui eatn percipere confucuerunt ficinte/ligitur. xii. q . ii- dc red 
ditibus . et vf<j ad c. ftatuimus ^Qultum ecclefiis donari po- 
teft >JQ - donari poteft in infmitum abfgj alia infmuatione . aut 
de non ali > et per. re. eccle» <T - fi minus • Nam ceteris perfonis n 
litct donare aut recipcre Vltra quingentos folidos . mfi precedat 
certa infmuatio et nifi in certis cafibusȣ. de dona.l.fiquis pro 
redemptione.Relictum ecclcfie vcladalias pias caufas intefta 
mcnto etiam minus folenni voluntatc fadto tenet »de tefta • cu 
effes . ctc relaum » nam in tali legato fufficiunt duo vel tres 
teftes . vt ibi dicitur-tflCjuicquid emptum fuerit de pecunia ec 
clefie eius eft . xii .q . iii . c . i . et q . V , fixum ■ quod adeo veru3 eft 
Cf fi clericusbabeat pecuniam deprebenda fiue de ccclia fua ct 



tnde emat ptedium licct illam pecunia potuiffet darc aliis m tui 
tu pietatts non tamen potefl dare predium quia ftatim acqui- 
fitum fuit ccclefic fiue fuerit emptum nomine ccclefic fme no- 
mmealieno.depcculio cIerico-c.i.ctc»inquirendu-Et fpter 
hocnonpoteft bmoiclericus lllud alienare.Eode modoficjsde 
pecunia ecclefie quam babuit furto rapina fe u depoft to fibi pof 
feffionem cmit quia ecclefie fit vt dtctum eft-^l Ecclefia pro ali 
enis debitis obligari non poteff . nec eius poffeffioncs « et fiquis 
obligauerit e[V fufpenfus ab adminifrratione temporalium et 
fpiritualium.de folu.c.ti.potetit tamenbec fententia percpif 
coputn relaxari quia papa ftbt boc non retinuit . de fen . excom. 
nuper-fed non dcbet hoc facere nifi in demnitati ecclcfie confu- 
la tur - ar . dc vcr - ftg . cuj olim . {[ Quicuncjj de nouo in ecclefiis 
monafteriis feu aliis piis locis vfurpantcs regalia ideft collcct a 
quefttregis ratione feu tnbutum regi debiturn fecundum Io> 
an(pimilitcr vfurpantes titulir aduocationis vel defenfionis Q 
proprie funt nomina patronatus iporum locorum vacantium 
bona occupant et clcrici aut monacbi iporum locoru qui boc fi 
eri procurant ipfo faclto incidunt »n cxcoicationem»Clertci etia 
qui non opponunt fe talibus ntcbil debent percipere de prouen. 
tibus ipforum locorti . de elcc . gencrali . It. vi . (l Clericus qui ex 
collationclaici recipit cccle{iam vcl tcnet fi monitus non renun 
ciauerit ab offkio et bencEirio fufpendendus eft . ct fi contumax 
perfcueret deponendus . laicus vcro excommunicatus . de iurc 
patro . prcterea . et c - relatum.dHcdefiarum vacantiuj bona 
non debent ab aliis occupari. vt fupra benefictu; -ii. (f . primo. 

I.Qualiter res ecclefie alienari poffint vidc fupra - alienatio. 

tlDe ecclia et eius emunitatc v-ide plura infra. emunitas 4 De 
priuatis oratoriis babes tnrra-oratorium. et infra .emunitas. 
ecclefte . g" . vi- dDTecclefia Violata aut cofecrar.da vide ■ s . ctf 
r atio«et fupra.confecratio.il. 

Jp| H Cdefia . ii . fcil^ parrocbialis • Collationcs dc ecclefiis ■ par 
^~^° flUnM rocll ' a ' ,1:!US hxs 1«- "on attingerunt xxv. annu ipfo fco 
^JILilnon valent . Et tenetur qui affumttur fieri facerdos in- 
fra annum a tcmpore comifftonis alias priuatus cft ea.Item tc 
netur perfonaltter reftdere. In boc tame epifcopus ex caufa dif- 
penlare poteft ad tcpus » de elec. licet canon . li . vi . Et nota Me 



— 



cy licet tantum de anno tranfierit cj talis non poffit ad facerdo- 
cium promoueri-non tamen vacat ipfa ecclefia nec poteft con- 
ferri alteri nifi poft elapfum annum .qui quidem annus tunc in 
cipit poftcj polTeffionem illius pacificam habiiit vel per eum fte 
tit quo minus baberet . nec currit fi iufto ipedimento detentus 
ordinari non potuit alioquin fi fic priuatus fit ipfa eccla ipfi ref. 
titui non poterit . Item nota g> fi recepit eam non intendens ee 
facerdos fed vt pcr annum baberet fruftus tenetur ad rcftituti 
onem.Similiter et llle qui contulit ei quem non ctedebat pro- 
mouendum ad facerdocium tenetur ecdefiamipfam feruare in 
demnem . bec omnia de elec.cgmiffa.U.vi. ([Epifcopi poffunt 
difpenfare cp qui optinet parrocbiales ccdefias mfiftendo ftudio 
non teneantur promoueri infra annum nifi ad fubdyaconatuj 
ad quej fi non fuerint promoti priuati funt. vt in proximo <T ■ 
de faceriocio AicXum efi -ai faccedocium aute non tcnetur vfcj 
ad feptennium et interim prowdeatur ecdefie per vicarium • et 
et elapfo feptennio infra annum debent fieri faccrdotes . alioq n 
mcurtunt didtam pen am . de elec- cum ex eo . (i. vi . (fS' ad ec- 
defiam patrocbialem ptefentctur qui non eft in facris dumtam 
alias fit ydoneus ct poffit rnfta tempus ftatutum otdinati ad- 
mittenduseft-deinfti.fus.li.vi.Ettammfecundumlo.an. 
talis non prefentatus non poffit in tali ecdefia infkitui.de eta. 
, et qua . preterea . mfi dtfpcntatiue vt iH< 
■jjfffigF, Lertio.i.comunitcr quid fit^Ef .eleftio prout nicfumi 
|j tur eft alicuius pcrfone ad dignitatem vocatio . vt colli- 
tgitur . e . ti. cum in cunrtis .et ccjuia propter . (fAdque 
pertinet eletftio t E . de iure comuni fpetftat ad collegium etiam 
fi duo folum vel tres fuerint . c ti . c.i. de confue. «13 dileftus . 
Ixiii . di . adrianus > S5 fi clerici non funt in ecdefia vt collegium 
fed vt fingulares perfone tunc fuperiorprouidebit pro fe v el ad 
prefentatonem patroni fiquis fit de ni. patro .paftoralis ^JEt 
eleftio quidem non folum ad collegiuj pertinct fed plerumgj de 
confustudine vel priuilegio alieni vocantur - e . ti . cumana. vn 
et qui eft in poffeffione iuris eligendicligerc poteft.etia fi poft 
poffeffionem amittat . de iu . patro . confulta tionibus . et c . cu; 
propter.e.ti.querelam.Item eligerepoteft prelatus etquilib* 
clcricus incjtuj copromiffum fuerit. vt babetur infra. eleftc . 




ii.per totu «|[Quis non pot eligete fl$. excomunicatus maiori 

excomunicatione.vtnotaturdeappclla.confiitutis.i.fccusfi 

minori.de fen.exco-c.vlti.Itemnecfufpenfus.deconfu.cum 

dileccus ■ Item nec interdiccus . e . ti. cum int er - Item nec qui fci 

cnter celebrauit tnioco interdicco.de fen.cxcom .is qui.li-vi. 

Item nec illi quibus mterdtctum eft eligere abfcj; fupcriori liccn 

tia ■ e . ti . c ■ vlti . Item nec illi qui in ea vocationc elegerunt fci. 

enter indignum. e. ti. cum in cunctis . et o tnnotuit .in fi- naj 

tales lpfo rare funt ca vice eligendi potefrate priuati- et idem di 

ccndum fi peccauerunt in poftulando . e. ti ■ fcriptum » et bce ve 

rum efl quando f acta nominatione fequitur elecTiio vel pcftula 

tio- fecus fi no fequitur. quia tunc no effent J>pter boc priuati 

e ■ ti • perpetue . li . vi . Itcm eligere non poffunt qui pcccauerunt 

tn cleitionis forma.cjuia debet priuariiureeligendi.e.ti. quia 

propter, ItcmncciIIic|uineg!cxerunt vicj; adlapfum tempus. 

dcquo videin?ra.(T-proximo. itcmnon poffunt eligere pupilli 

ncc etiam in locis regulanbus quinon funt profeffitacitc vcl 

exprcffc ■ fed nccjj conuerfi . de clec . ex eo ■ li ■ VI ■ Ite^ in catbcdra 

bbus collegiatis feculanbus vcl regularibus ecdefns vocem non 

babent cjui nonfunt fubdyaconi ncc in eligendo nec in alns fac- 

tts capituli. etiam fi ab abjslibere concedatur. vt de cta- ct qua 

1 -ta- vt hii.in clemen. {jVlnfra quod tempus debct Fieri eledto' 

Bf.mecclcfiacatbedraWvelteguWi Yiabent elcctorcs tempus 

ttium menfium infra quodftmfto impedimentoccffantenon 

e!egerint ad proximum fuperiorem deuoluitur.vt e.ti.r.epro 

deFectu ■ deinde debent clectorcs elecSlionem prcftarc elcfto et pe 

tcre confcnfum cius infra occodicspoftcjcdmodepofiunt alio 

quin negligentes excluduntur a perfecutionc proceffus ct funt 

fufpenfi pcr trcs annos ab omnibus beneficiis ipfius ecclefie- e> 

ti • cupientes - if ■ ceterum . li ■ vi- Elcccus vero tenetur confeii- 

tire inFra mcnfem a prefentatione alias priuatus eft iure cleftio 

nis ■ mfi f orte ea fit cleiti conditio cj non poffit confentire abf 1< 

Iicentia fuperiori quo cafu tenetur eleceus vel cleccores petere^! 

cetiam cum ea eeleritate qua^ fuperioris abfcntia vel prefentia 

. patitur et fi non beatur extunc ad aliam elconem procedant- 

Quilib^ etiam elect.us tetur inFra tres mefes poft confenfu; ? c 

tere confirmatione alias irrita eft eleccio ■ c. ti. cj fit ■ li. vi- nw 



10 11 12 13 



15 16 17 16 



^^pn^ 



21 22 23 24 



petenda fit confirmatio a papa.quia tunc eledtus tenetur infra 
menfem a notitia iter arripere verfus curiam et fic petere con. 
firmationem ac ncgocium profequi. vt in diclto c. cupientes - et 
boc intellige <j elctltus tenetur infra tnefem poft confenfu3 vcl 
fi non Fuerit ei eledtio pntata mfra menfej a notitia iter arripe 
ct ce- In aliis vero ecclefiis i^ prouideri infra fex menfes alias eo 
dem predi&o modo ad proximum fuperiore deuoluetur.de pre 
ben.demulta. et deconceflwjjreben.nulla.etetiambabetur 
fupra . bencftcium. i- <T. i.(fTnquo loco debct f leri elcctio fBl . 
poteft fieri in ccclefia vel in capitulo ve\ in fimili loco bonefto ct 
maxime iuxta confuetudincm» e. ti-in caufis .{cd tamen preci- 
pue elc&iones epifcoporum folent in ecclefia fieri.e.ti.gj ficut. 
Sed ex caufa extra ciuitatem poffent fieri.xxiii.di.in nomine 
domini . ct non debet fieri ante fcpulturam predeceHoris.. e. ti . 
bone memorie. m cle. tamen fi fierent valercnt.^JOmnes elec 
tores qui in ciuitate fant debent ad eledlionem vocari verbo vcl 
fcripto vel confueto figno campane . Item et qui funt in ortis ci 
uitatis .ar.ff.de procu ■ 1 . 1 ■ Ite3 debent vocari omnes qui funt 
in ptouintia per litetas vcl per nuncium ■ e. ti . coram. boc dico 
fecundum confuctudinem obferuandam et fi Vocati ad compe- 
tentem termmum a vocantibus eis affignatum non veniant n 
o portct eos vkerius expeftan . e. ti. cum inter.etccunobis. 
^An eledlor abfens poffit conuituetc procutatore ?I$. fi iufto 
lmpedimento tenetur poteft VniVelpluribus comittere vices 
fuas dumtamen cuilibet infohdu ■ et erit melior conditio occupa 
tis . Cf fi ambo concurrunt et petant admittinon admittentur 
ambo fj is que capitulum vel maiorpars elegent et fi non con- 
cordent admittetur illequiprimo nominatuseft in comiffione. 
aut fi nullus fit m folidum non va^.qn aut procurator vnum 
nominat pro fe et alium nomine eitrsquicommifit nichilagit 
nifi dc certa perfona babuerit fpecialejnandatum quia tunc ali 
um nomine fuo poterit nominareftPorro fi nullus de codegio 
vult cffe potcurator non poteft abfens nolente capitulo extra. 
neum deputare.non potefc etiamper Iiteras exprimere votum 
fuum .becomniacti.fiquis iufto.li.vi.Si aliquis eletoum 
conteptus nec vocatus fuerit ad eleclionej ad petitione eius caf 
fanda eft electio . poteft tamcn fi vult eam ratam babere . e . ti . 



cj ficut»(£Vtrum eledtor poffit renunciare voci fuciT^.ficna 

quilibet poteft reniiciare iuri quod fibi competit . vnde ct quod 

poftca fit per alios ipfe non potertt impugnare.fi tamentalis 

accedat electione nundum Fafta admittedus eft etiam in omni- 

bus_gue circa ipfa^ facienda reftant.e.ti- ecclefia veftra. i.K. 

(T Quot funt Forme eleaionisfl^t.tres.nam aut fit per fcruti- 

nium.autpercompromiffum.autper coem infpirationem . 

et qui contra predidtas Formas eligere attepta uetit e avice dedj 

poteftate eligcndi priuari . e. ti .quia proptet .([Quindo proce 

ditur per Eormam fcrutinii debent eligi tres fcrutatores cjuiin 

fecreto exquirant vota fingulorum ct ipfi quidem primo debct 

feipfos de fuis votis examinare-deindc aliorum vota fecrcto ct 

figillatim ad boc vt quilibet hberius dicat quod fibi vtdetur ■ vn 

fi examinatio votoru^ publice fieret non fcruaretur forma nec 

valeret eleftio etiam fi omnes eonfentirent. e. ti. in genefi. 

fl Perquem vota fcribentur.-M^.per tabelltonem Vel quod mt. 

lius eft vnus de fcrutatonbus videntibus aliis confcnbct et pof 

tea publicabit- et fiquis electoru^ vellet contradiccre fc ripture 

nicbilominus ci ftandum eft . ar . de tefti . pterea ■ 5" ■ Fi . (fQuiJ" 

fi clectores pauci funt ?R. fecundum Inno - fi funt tantum trcs 

duo cx eis fcrutabuntur tcrtium et fic proccdent ad elcitionej. 

fi vcro funt duo vnus fcrutabitur alium . cj fi vnus tantum ille 

folus vocatis teftibus cxprimct votum fuum et eliget et publi- 

cabit ^J In elejtionibus vota incerta et conditionata non valet 

et debet baberi pro non adiectis .puta confentio in lllum inque 

talis confentit- vcl fi petrum babere non poteroconfentio in io 

bannem ct fimilia.e.ti.in elcctionibus.li.vi.<nPubTicatofcru 

tinio elecTiorcs nequeunt variarevoces fuas fed facienda eftccl 

latio et eleftio celebranda eft- e. ti-publicato.ille tamcn quino 

confentit potcft confentire in eum qui alias eligendus eft alias 

nonpoteftadaliumaccedi.e.ti.auditis.^r.i.etc.ecclefiavef- 

tra . 5" • pars vero^JuoTfi per vim EatJti fcrutinii nullus poffit 

eligi . poterunt procedere ad fecun dum et tertium fcrutintum 

donec aliquis eligi poffit. (JCollatio predicta que debet poft pu 

blicationem fcrutinii fieritripiex eft.f.numcri a d num erutn- 

jeliadjelum.meritiadmeritu.e.ti.in genefi^/gitn vnags 

eligentiu fuerit duplo maior non 'poteft ei opponi' extenuato 



TTT^t^TTW 



«Ii vel meriti . e . ti . fi quando . li . vi. g> fi omncs inVnum con. 
ueniant nicbilominus facienda efc collatio non de numero fy de 
eiectotibus vtrum fcilicet fuerit conteptus v elaliqui s affuetit 
cuius vox non fit computanda et buiufmodiftEt fi fiac collati o 
ne fadla nullum occurrit dubifi ad elcftionem procedatur . alio 
quin difcutiat plene. e.ti. eum terra . &fc dicunt g. vbi omnes 
in vnam oerfonam conueniunt valet elertio etiam fi collatib fit 
omiffa^flnnumero eligentium non debet ccmputan elctitus 
quianuUuspoteueligerefeipfum.e.ti.cumana.licetaliquado 
boc locum babeat quandojstoceditut per via} comptomim. vt 
infra . eleftio . ii. IT ■ mi .([Fafta coUatione ebgi debct is m que^ 
maior et fanior pars capituli confentiet. et maior pars dicet mi 
nori . cum talis fit eligendus fi placeat vobis ipfum communiter 
cligamus ■ et fi confenferint tunc is qui priorem vocem bab^ m 
eapitu/o furgens dicet . ego pro me et toto capitulo cligo talej 
et ce.et omnes acceptabunt . ff fi maior pars vel non omnes co 
fenferint dicet. ego pro me et pro ilhs qui confe ntiunt m ecu^ 
eligo talem et ce> bec omnia .e. ti.quia propter^ la omni elec 
tione fiue poftulationc fi dicatur eligo pofculando fiue poftulan 
dum fiue in poCtulandum vel poftulo eiigendo fiue eligcndti aut 
tn eligendu-j nicbi\ agitvct.SitmUter nec fub bac forma eligo et 
poflulo ■ prout mclius potcft de mre valere . nifi quando proba. 
biliter dubitaretur vtrum quis fit eUgendus vel pouulandus . 
quo cafu fic pofrulatus ve\ eleftus tcnetur tantum vnam deter 
mmatamviam accipere.de pofcula>pcrpetuo.li.vi.([Eleftio 
fempet debet fieri per verba numerifmgularis fiue fiat per fcru 
tiniu m fme p er compromiffum alias facftanon valet.e.ti.ficut 
li . vi .^fSoIlige que funt de fubftatia formc electionis per fcru 
tinium.primo quidem cp eledtores congtegentur. Item cp fctu 
tatores affumantur.Itemginfecrctovota exquirant-Item 
cj vota fcnbantur . Itcm g> fcripta in comuni publicentur.Itej 
cj fiat collatio. (tem g> fcquatur electio de illo in que^ maior et 
fanior pars capituli confenfent . bcc omnia colliguntur e. ti« 
quia proptcr»([ Quido potcftas eligendi deuoluitur ad alium i 
r$.in catbedralibus ecclefiis fi infratempus fcilj trium menfiu 
noneligant dcuoluiturad proximumfuperiorem.quifiinfra 
alios tres menfes non eligat deuoluitur adaliumfuperiorem. 



et fic vfcj ad papam « Si vcro eligant fcientcr indignu et fic fmt 
priuati iure eligendi vcl priucntur per fententiam tjUia ncn fer 

• uant debitatn formam ad papaj dcuoluitur . In inf ericribus at 
ecclefiis femgadproximum fuperioremdcuoluitur.e.ti.qq- 
li. vi» De bacm ateria videfupra.(T.iii.et fupra bnficiu^.i.9'. 
i .IfCaffanda eft electio qui requifitus anteq effct eleitus con- 
fenut eleftioni de fe f aciede . qui a prefum itur ambiciofus • e.ti. 
cumpoft petitam-et cofficii.^pQuarido maiorpars capituli 
deliquit cleitio deuoluitur adpautiorcs. vtnotaturdcpoftu. 
c.ii ■ Itcm dcuoluitur etiam ad vnum propter omium aliorum 
deliftum.lxv.di«fiForte«e.ti.bone«cjfiornnes dcliqueruntde 
uoluitur ad fuperiorem-fiue ad papam vt diftum efl fupra-in 
<T ■ qui eft bic ate proximu . Eleitiones clandeftine reprobantut 
cti.quiapropter.etdicunturclandeftine queincameris per 
qcculra conuenticula fiunt . lxxix . di . c ii. ct c fi tranfitus ■ 

J[S imrliter et ille quas inter fe elejtores fecrctas tenent . cum ce. 
jcbrari_debeant folenitcr ct publicari vt in diclo c quia .ppter . 
^ Qci/s poteff cligi ^. eligedus cft doctior et fantior cuius co 
paratione cetcri grex dicantur . viii » q . i . I1C3 ergo . ct Cjui fit de 
legitimo matrimonio natus . et etatis legitime- e. ti. cu in cBc 
tis . natn epifcopus debet cligi xxx . annotum copletorum . infc 
riores vcro prelati et alii qui curam debcnt babcre animarum 
reqwritur g> attigerint xxv . annu . alias eligcntcs funt llla vi- 
ce pot eftate eligendi priuati . vt diftu3 eft fupra . <T ■ xxii . qui in 
cipit quando poteftas.Subdyaconus quocp poteft in epifcopu3 
eligi - de eta . et quali . a multis . Item qui ad v-nam dignitatem 
rcputatur dignus fi poftea eligitur ad aliam debet reputari dig 
nus-Ixxiiii.di.gefta. Fallit quandogj quia bjtoleretur quisin 
officio minori non tamen fpter boc in maiori tolerari debet in 
dignus . xii - di . nos confuetudmem - Abbas quogs exemptus bfi 
poteft ehgi fiue in epifcopum fiue in abbatcm eiufde regule vel 
babitus fed non poteft tranfire fme licentia pape vcl legati dela 
tercfifitinprouincia.e.ti.fiabbatem.Ii.vi.Religiofusquog 
licet nsn cxprcffe profcffus quinctiam nouicius eligi poffunt ad 
epifcopatum. e.ti. nullus.Ii. vi. Dcclericis altenus dyoccfis 
vtru poffnit eligi vide infra.poftulatio. <T.iii. (jQuVnonpo- 
tcft eligifK.non poteft eligi excoicatus maiori excoicationc 



II llll|lll llll|lll llll|llll II 



dc appella . conftitutis « i . [tem nec excoicatus minori qui fi fci- 
Herelcusfueritcaffandaefteledtio.decle.ex.mi. ficclebrat. 
Item nec fufpenfus . nec lnterdictus ■ nec cjui intcrdidtu non fer- 
uauit-de poftula.ct.et c. cum dtledus ■ Item non dj eligi gfo 
na cui aliqutd obfiftit de ipedimtis circa ordinandos de quibus 
babetur infra • ordmandus . pet totu > Itcth nec is qui £ pter vi_ 
cium gfone femcl reprobatus fuit.talis cni3 nec ibi ncc alibi cli 
gi poteft.c.ti.fug eo.fccus aut ftcaffata fuit eleftio propter vi 
ciofum .pceffum quia tunc non impeditur .pmotio eius etia^ in 
eadem ecckfta. vt in diito c. fug eo . et c ■ innotuit . Ite non pot 
eligi epus 63 quiia^ alligatus cft alteti ecclefic f, pot poftulan 
fcilj apapa.de pof . c ft-Item tn prclatum rcligioforu non pot 
eligi nifi expreffe profeffus . alias non valj elcctio » e. ti . nullus . 
It.vi.necetiam aliquis qui ltaltertus religionis velbabitus ■ 
e-ti.cum rationi.in c/e.Item nul/us rdigiofus poteft elegiqui 
tranfiumt de orJine mldicantmm ai non rndicantes- vt babes 
infra.religio.v. 4T.fi «(I E/eftus poft cofenfum coiurigiturfpi 
ntualiter ecclcfie viduate. e.ti.cu^ inter.de tranfla» inter cor 
poralia . <f , i. et ii . Item ele&io gignit confirmatoem ■ e . ti. ni. 
chil . Confirmatio dat aimtmftr atoem. e . ti ■ ex tranfmiffa . dc 
conftrmatione vtdc fupta confivmatia.ele<aotU3 . ({"Side&us ] 
antc conftrmatoem adminiftrct remouendus eff. e .ti« qliter ■ 
nifi in futnmo pontiftce qui eUj,end,o con9rmatur-di.xxxiii.in 
nomine dni . vel fic adminiftranti gcatur . e . ti . nofti. vel nifi g. 
tiiteat ad papam ct fi fit valde remotus a fedc apoftollca quia ta 
les fi fmt in concordia elrcti adminifrrarepnt etiam an confit, 
matonem .Itatfi g>nichilpcnitusaIienet.e.ti.nicbiI(pecpo 
teft eis comitti admimftratio fub nomineyconomatus vel pro 
curationis et buiufmodi nec in toto nec in ote nec in fpualibus 
necintpalibus. q> ft fufceperin t priua tifunt omni iuretpfius 
eleitionis.e.ti.auaricie.lt.viJjAnreiigiofoacquiraturiusele 
aionis extra ordmem fuum !BJ, nufii rclig iofo predicatoru mi 
norum beremitarum et quorum lj mendteantium ex elcclione 
poftulatione^miffionefcu vocattone extra fuum ordmem m 
difcordia faita ius aliquod acquiritur nec ipfe poteft confentire 
etiam babita I1cent1a-e-ti.cju0ruuda3.l1. vi^Et deb3 mteliigi 
111 difcordia cjue effet fiue de mre fiue de facto . e . ti . 9 circa . m 








cle.Sed et aliis religiofis non acquintur ius in elcomtus ncc co 

fentire pnt fi fucrit a minori gte vel numcro- vt in dco c.quo- 

riidam . Et nota cp fi religiofus cleiftioni de fe fce ad prclatione^ 

aliquam extra fuum monafteriu vel ecclam non pctita licentia 

et obtenta cofenferitcofenfus non valet. et elc5 ipfa iuritus va 

cuatur.Ite^ nota cj prelati religioforfi reqfitis conuetibus pnt 

bmoilicentiamdarc>e.ti.c.fircligiofus.li.vi.Ncnautvalcr3 

licentia que pto futura cocederetur electione qua fieri contin. 

geret.e.ti.cumconceffa.in cle.Nec aliquis religiofus potpre 

fici m aliqua eccl efia q ue clero careat et populo xpiano .cti. in 

plerifo^.incle. (jjCJuid fi (Juc eledtioncs fiant^.fcdm.Hofti- 

fi et fimul ct in cotineti fifit . puta in fcrutinio diuifa funt vota 

et fcda f it m con tmeti poft prima tune llla val; quc melionbus 

et maionbus meritis adiuuat . e . ti ■ I3 > in fi ■ et c. dudu . Si vcro 

cleftoes fiat ex i nteruallo et prima fucrit nte fca illa val, ■ imo 

ctiam fi prima adnullada fit . fcda nichilominus caffari 3$ • e . ti. 

bone memorie mag.nifi gratia ficut quidam intelligunt .e. ti. 

bone memoric. Similitcr etia caffanda e fcda fi prima nulla fuit 

.pptcr caufam nodum patentem- e . ti . confideramus . et c . au. 

ditis • qj fi prima cx caufa notoria nulla Euit v alebit fcd a rite fca 

e.ti.vcnerabilem.y.fi.defup.ne.pre.c.ft.(JSutcafusinq- 

bus elcfcorcs bis pnt eligcre.puta fi eleftus non vult confcntire 

vel pofr confenfum renunciat iuri fuo veV morttur. vel propter 

occultum eius vicium irritatur. Et in bis cafibus pnt electorcs 

integrum t pus a diffenfu vel renunciatione vel mortc fcu irri - 

tationc ac fi vacatio nou a effet d firnpdo nicbil cgerint fraudule 

ter ■ e . ti ■ fi elertio • li . vi. Ij Duaselectioncs in vna ccclefia de fc 

fatftas nemojrateft profequi.fj vnam tHieligat .e.ti.vtqs- 

li ■ vi < {jQuicficj grauat clencos vcl alias gfonas ecclafbcas ad 

quos fpeftat clectio pro eo cj rogati feu alias inducTii cfi pro qu" 

rogabantur fiue inducebantur eligere voluerunt vel confangui 

neos eorum aut ipfas ecclas fcu loca bnf iciis feu aliis bonis fpoli 

ando feu alias iniufte j gfeque ndo excoicati funt ipfo fadto . e-ti- 

fciant cundti-li-vi. ^Quid fiquis alique ex odio eligit^K- te - 

netur ei ad omne damnum quod inde ei accidit . Ixxiiii-Ji-J 10110 

r atus . et C ■ fi propter inimicicias ■ 1 ■ vnica . li ■ x . (fCirca elefti- 

ones rr.onialiu nota cj nulla debet ad eleclion? admitti nifi xxii- 



12 3 4 5 6 7 



n llll|lll llll|lll I 



m l|lll :: |lll n]M\ pTM II |lill I miTTn mTmx 
13 14 15 16 17 1B 19 20 21 22 23 



ItjO 



^Tpflw 



annum gegerit et phtta fuerit tacite vel exprcffe. ncc m sbba 
tiflam vel prionffam vbi per prionffaj gubernatur. eligi pot« 
nifi poft xxx . annum « ct nifi fuerit expreffe ,pfcffa . Ite nota cj 
cum per fcrutimu .pceditut llla electio que a duabus gtibus fuc 
rit celcbrata non obftante appellatoe rjti; alterius prcrritffa tH 
diltgent, jxaminatione fi aliasinueta fuerit cancmca confirme 
tur. et bndicenda bendicaturjjSi aut nulla electionum a (Jua. 
bus gtibus fuerit celebrata non obftante cj fit publicatuj fcru_ 
timum aut etia ad electocm fceffum. pnt alie moniales antcq 
ad actus cxtraneos diuettant ad lUa accedere que a maiori nu- 
mero eft clcdta. et fi per hoc gucniatur ad duas gtes cofirmet 
vt pnus didtum eft. [3 mcbilominus contra eam fic confirmata 
poitq' fuent in admin.ftratoe poterunt alie opponere in modu? 
demmciators vel accuCatois vt a digmtate remoueaturffSuod 
ii ad il/am que a mahrigte e/edla rit a/ie nofunt acccdete vel 5 
tot q, afcendant ad duas £tes tunc fup obiedtis que faccr; pars 
altera et fug aliis que funt rednqueda plane et fme fircpitu iu. 
dicu et figura per fugiorem inqratur anteq" eofirmctur.fs ipa 
lnterimmfpualibus et tpalibus admimftret.ita tn q, de rebus 
monafterii nicV.il alienet nec monialem recipiat «ff Si qua vcro 
a mmon gte elefta vel nomtnata fuerit non vabj . ncc potefl ad 
eam pred,dto modo accedi. ke nota 9. nuncj in eleftiomtus tnp 
malium debet fieri cottatio 3 eli ad ylum Vel meriti ad mecitu, 
fed foium numer, ad numetum . S. vero # cedetur per v,a ccm 
«pmili, f, rnmor pars fe oppomt eicdtc nrchkmmus ccnfirmct 
et bnd.catur.contradidhone gtis non obftante</g, a't maior ps 
le oppomt difFertur conf,rmat,o vel fcnd.dho dcnec de obicctis 
et aliis fucnt mqf.tum . f ? ,nter>m admi„,ftrab,t vt premitt.V 
n, ,gs opponentmm fuent duplo ma,or qui a tunc non admimf 
trab,t . f, expectab,t l,t,s euentu . Item nota cj, f, m buiufmodi 

icdmmodumcona,tutionis.vtcircae.ti.Ii.v,.f,nondebcnt 
.pleireqnpotius^curatores c6ft,tuere.,tem b, euocantur ad 
d,r,gendas monialcs in election.bus nifl abftmeat ar> bis que m 

Ht omnia predicta bnt locum etiam apud mul.eres que viuunt 
quar.ca„on,ceexcepta l pfeff,oneqataIe S nonprof.te„tur.hec 





omniae.ti.idemnttatibus.li.vi. Deconfirmatione cleaionis 

babcs fupra confirmatio elecftorum.per totum. De elcftoc pa 

pebabestnfra.papa.iT»i« 

||4«|saf]Lc<51:io»ii-per copromiffum.Eligendi poteftas potett ali 

■]■ j F lLuivel aliqutbus committi-c.ti-cum in veteri.fed com 

f/ivli^tetentius committitur in numero pari»e.ti»in caufis. 

"ete«cum diletftus.et ccuminiure.et vni comitti poteft etM, 

nonprelato.derenun-pofctranPa.i-Rt. Nec requiritur giW 

qu ibus comittit ut ftnt de collegio » e . ti ■ caufaj que » fed t u t ■ i 

tn bac comifftone ft vnus diffentiat non feruatur forma nec va 

lct • c ti . cjuia propter . et c cum diledtus ■ nec enim cogitur <js 

renfictare iuri fuo inuitus « quod metus . ca . abbas - et c ad au- 

dietiam . Itcm nota q; re int cgra talis poteftas reuocari potcfK 

e.ti.in caufis-fllllicjuibuspoteftas eiigedi comittitur poffunt 

de perfona cuiuTcuncjj loci prouidere. ar . Ixiii- di - lectis - ct c .re 

atbina - tutius tamen et melius eft g> de ipfaecclrfia eligant ■ e» 

ti.cj ftcut . et xxiii.di.in nomine domini.^Non v-alet ccmifiio 

fab bac forma vt quis quefitis Votis in fecreto tllfi eligat in que 

pluresconfenferint.e«ti«ftcui-li«vi»fedbenc valetfteicomit- 

titur vt lllum eligat ina ue^m aior pars capitult confcnferit . e« 

ti- cutn expediat ■ li« vi .fjkn coprmiffarii pofiint vnum de feip 

fis eligerefBjt . fiViocbabetur ex forma cop romifft poffu iit.ali- 

asnon.dcfortilcc.vlti.ete.tt«cumana« ^jjsiue commiffutn 

fit vni ftue plunbus elecftio debet heri per verba numcri ftngu- 

laris . alias non valct « e« ti . ficut . li . vi» et de fcn . et rc iudi- cum 

ab vno . li-vi-^Copromiffarius ft non eligat tnfra tempus elcc 

tionis a iure ftatutu ad fuperiorem poteftas deuoluitur-fi vero 

cligat indignuj ftue ignorantej eligendi poteftas reuertitut ad 

eleftores nift fcienter elecftione faitam ratam baberent . Et eo- 

dem modo reucrtitur ad eos ft eligit ydoneu3 et non confentit. 

I 'orro copromiffarius quando eligit indignum fcienter non p" 

muntur copromittentes nifi ratum babuerint fed ipfe fufp.fu 5 

eft trienioalhnficiis que obtinet in illa ccclefia quam fic cligedo 

offendit|fEtidem in lllius benftciis eft ccnfendum qui alicuius 

clefttoncm poftulationem aut prouiftoncm tmpugnans in pi*° 

bat oe dcficit eius quod obicit in gfona ■ fj boc n I13 locQ fi copf" 

miffanus 3 obicies ftt cps » e. ti . ft compromiffarius . lt • vi> 



10 11 12 



|||IIII;:::I llll| lll|iiii|illl| ^W <<v ^W " 

14 15 16 17 18 19 20 21 



TjT^^ffln^ 



..emofina primo communitcr. fecundum Tbo . fccunda 
I fecunde.q.xxxii.quedamclemofincfuntcorporales fc3 
1 feptemoperamifericordie.videlicet efurientempafccre. 

'potare fi tientem . veftire nudum > recolligere bofpit em . vifitare 
mfirmum . redimcre captiuum . et fepelire mortuum . vnde ver 
fus • vifito poto cibo redimo tego colligo condo> Sunt alie fepte 
elemofine fpiritualcs fcilj docereignorantem.confuleredubita 
ti.corrijerepeccantem.confolaritrifie3.remittereaflfeidcti. 
portare onerofos . pro omnibus orare . vnde verfusljCofule caf 
tica folare remitte fer ora.In cjuo vetfu cum dicitur confule in 
telligc confulerc et docete.Et quidem elemofine fpirituales me 
Iiores funt q corporales .primo quide3 qa id quod exbibetur no 
bilius eft fcilic3 donufpiritualequodpreeminctcorporali.Scdci 
rationeeius cui fubuenitur . quia fpiritus nobilior eft corpore . 
Tercio cjntum ai ipfos aclus quifcus fufauenitur . quia fpiritua- 

les aftus funt nobiliores corpotaHbus • potefl tamen continge- 

rc q> corporalis elemofina prefertur fpirituali in aliquo particu 

lari cafuifiiita fi qs f ame deficeret potius.eet pafcendus q doce 

dus . flVtrum dare elemofinam fit in precepto i B£. fecundum 

Tbo . fecunda fecunde . q. xxxii. dicendum q> [ic . omittens cnim 

boceternaUterpunietut.vtpatetMa.xxvfiEfuriuienimet 

non dediftis micbi manducare et ce . ct boc intelligendum tft fe 

cundum cj recta ratio requmt.Iecundum quam confidetandu 

eft aliquid ex parte dantis fcAicet vt id quod in elemofinas ero- 

gandum eftnonfiteincceffariumfedfuperfluum. nonfolum 

refpectu fuiipfius fed etiam refpedtu aliorum quorum cura fibi 

incumbit quia prius oportet q, vnufquifcj; fibiipfi cum fuis pro 

uideat et de refiduis pauperibus fubuenial^Exparte quoq> re- 

cipientis requinturgmcceffitatcmbabeat. alioquin noneffet 

ratio quatc ei eletnofma daretur. Sed cum non poffit ab aliquo 

vno ommbus neceffitatem habetibus fubueniri . non omnis ne 

ccffitas obltgat ad preceptum.fed folum cum is qui neccffitate 

patitur fuflentati aliundenonpoteft.tunclocum babetquod 

dicit Ambto.pafcefamemorientemfinonpauiftiiprumocidif l«e ct-^Wi-U. 

ti-licigiturdareelemofmamdefuperfluoefrfub precepto.et ¥'>■ ^' 

fimiliter dare ei elemofmam qui eft m extrcma neceffitate alias 

elemofinamdareeftmconfilio . ficutdequolibctmelioribono 



dantur cofilia. Et dico g> fuperflua de ncceffttate precepti funt 

eroganda.quia Itcet ftnt iftms qntum ad proprietatem tamen 

etiam aliorum funt quantum ad vfum fctltcet tlloruj qut ex eis 

fuftentan poffunt. vndebaftlius .ft fateris ea tibi diuinttus pro 

ueniffe an iiuftus eft dcus iequaliter nobts res diftnbuens . cur 

tu abundas ille verd medicat - nift vt tu bone difpcnfat^rjts me 

rita confequaris llle vero patientie brauiis decoreturiEft fame 

lici panis quem tu tenes . nudi tunica quam in conclaut confer. 

uas ■ difcalciati calceus qui penes te marcefcit . indigentis argen 

tum quod poffides inbumatum . quo circa tot iniurias quot 

dareValeres.Etbocidemdic.it kmbroft.di.xlvii. ficuttii.Et 

quod prcdtAum eft quod non ftt danti neceffarium iudicandum 

eft fecundum 9 probabiliter cxtimari poteft . nec oportet c$ co 

iideret omnes cafus qui poffunt contingere in futurum fed de- 

bet iudicari fupcrfluum et neccffa rium fecund um ea que proba 

b.liter ec verifimilitcr occurrunt-^VtruJeTetr.ofina debcat da 

ri de neceffano ^ . fecundum Tbo . vbi fupra ■ neccffarium dici 

tur duplicitcr . vno modo fine quo aliquod effe no potcft . ct de 

tali neceffario elemofina dari non debct . puta ft altquis in arti- 

culo neccffttatis coftitutus baberj Vn poff; fufte tari ipfe et F.lii 

et alii ad cii pertinentes ■ de boc ei elemoftnaj f accre effet fibi vi 

tam fubt.tabere.S5 fi forte talis cafus immincr; vt fubtrakn 

do fibi dar; a\icui magne perfone per quam ecclefia vcl refpubli 

cafuftentaretur.certc ptota\ium pcrfonarum Iiberationc fe- 

ipfum et fuos laudabiliter piculomortis cxponer3 . cum bom^ 

coe fit ^prio preFerendu^^fio modo dicituraliquid neccffariU 

finc quo no pot conuenieter vita tranfigi fedm ftatCi Velcoditi 

one; .pprie gfonc rel aliaru qru3 cura ci incubit . de bmoinffl^ 

dare eliam eft bonu ct n cadlt fub precepto f; fub cofilio .(( Q ul 

buspotius cliadanda fit^Bjt.fcdm Tbo.fcfe.q. xxxii.fi cot , 

ku.dictt in .i«de doc. xpi. illis quifunt nobis magis coniuffiS!--- 

magis .puidere debcmus q eis q cjda fortc nobis adueniutetlt 

tn circa boc difcretois ro adbibeda fcdm differetia3 coiuntonis 

fcitatis ct vtilitatis . Na iufto fancrori magis idigetia pat.eti rt 

magis vtiliadcoebonuectmagis elia dada cj gfone ^pi9 or " 

maxie fi n fit tnultu coiuncta cuius cura fpalis nobis imineat f 

fi neceffitate magna n patiatur.Et vide .s • aduocatus ■ <T-P e " 



fTVttu^ in-eleia prefcrendus fit pater inftdelis extranco fideliY 
Jf^.fcdm Ray.inexbibitionetiuttimentipfcrcndusep.ater I5 
in diledtionc pferendus fit extraneus . ar . xxx. di. c. i . pceptu? 
enim dni efl . Exo.xxx. bonora pr £-5« mrej ■ nullu enim bnft 
cium tantfi eft ficut parentfi . io parentes in recopenfandis be 
neftciis funt oibus aliis pferedi. nifi neceffitas ex alia pte ppon 
deret vc! aliq alia coditto. puta comunis vtilitas ecclefie vel rei 
publice. vn etiam in extrcma neceffitate ma gis^ effent de fere di 
filiiqparetes.Concor«Tbo.fe.fe.q.xxxi.(l Elemolina dada 
eft paugtbus qui fuis mambus operari 110 p nt « Ixxxii . di . <T ■ i« 
nam et fcdrfi legcs qui labotare pot et {c imifcet clie tedigitur 
adferuttute impetatons.C dernendican«Ui-li«xi.Cumaut 
aliquis indiget et ponitur diftributor elemofmarum potetfibi 
acctpereficutetaIiisminiftrat.Tbo.fe.fc.q.xxxii«|J Vtrtrm 
elemofma boibus ma/is danda fitiT^-fcdm Tbo. in iiii.di.xvi. 
dicendu fcdm Augu*cpfic diligendi funt bommes vt eorfi non 
diligatur errores « et qa exbihrcio bnficii diledlioni correfpodet 
16 peccatoriadfuftentatione^ natured^ elimofinadarifiindi- 
geat . 013 pcipiatur nobis etia bene f acerc inimicis • fj ad foue- 
du eoru malicta non debemus eis aliqutd dare . vn fi coftaret q> 
ex eo q>eis aliqd datur in pctifi lab crenturn d^ cis dari eleia. 
mft neceflitas extrema expottetet ^Vtrum elia ftt dada abfi- 
danter i R£ . fcdrh Tbo .fe • fe . q. xxxii. iicendum q. abundantia 
eli c p 6t confiderari dupliciter . ptimo quide ex gte dantis fc3 • 
cu aliquis dat quod eft ei multfi fcdtfi .pportione $ prie faculta 
tis . et fic laudabtle e abundater dare. Tbobie. iiii, ft multu tibi 
fuerit abundanter tribue. vii et dSs Lu-xxxi.Iaudauit vidua 
que ex eo q> dederat illi totu victu quem babuit miftt. obferua 
tis tti his que dicea fun t de demofina facienda de neceffariis . s . 
f - iitHSecudo conftderari pot ex parte eius cui datur. et fic eft 
abundantia duplex « vno mo cj fuppleat fufficienter eius indi- 
gentia et fic laudabile e abundanter tnbuere. Alio modo vt ba 
bundet ad fugfluitate et hoc non 5 laudabile. h, eft melius plu- 
nbus elargiri. [n boc etia conftderandfi eft ej qda egentes deli- 
c atioribus ctb is et veftibus indiget q alii- vt Tbo . fubdit tbide « 
QmcHi qs furatur ab vfurario et bmoi vt eliaj inde faciat i 
fcdm Ray. n i$ . dico furtu comitti. no enim facteda funt 












mala vt venia t bona qcuncp . xiiii . q . V » fcrt e . io reftituere te- } 
tur- (J,Vtru3 de lllicite acqfitis elia poffit Fieri:' 1$. fcdm Tbo» 
fe. fe . q» xxxii . aliquid pot effe illicite acquifitU3 tripticit ) Vno 
modo qn id quod illicite accjuiritur dt-betur ci a quo acquifitu3 
eft. et bocfiuefi trafFeratur dniumvtinrapinaet Furto.fiuc 
etia tranfferatur vt, in vfura » et de talibus cum quis teatur ad 
refVitutione non pot elia fieti. Alio mo eft aliqd lllieitc acquifi 
tfl quod ille quide qui acquifiuit n pot retinere ■ nec tft debetur 
ei a quo acquifiuit . qa fc^ contra lufticia datu et acceptu fuit. 
vt in fjmoniajebivtercj contra legem dei agit. et io d, in pias 
cas etogari|(JEt eade ro rn confimiUbus in quibus datio ct acce 
ptio fuit contra lege ■ Tertio mo eft aliqd lllicite acqutfitCi non 
quide^qa lpa acqmfitio fit lllicita ■ £5 qa lllud ex quo acqritur e 
illicitii » et in bis quide tranfFcrtur dniu^ nec copetit repetitio" 
ficut patet dc eo quod muber accjfiuit g meretricifi ■ et boc jp* 
pric vocatur turpc lucrti . talis eni mulier turpiter agit et con 
tra legf . fj in eo q> accipit • miufle fi agit ncc contra lege . vnde 
quod arcipit retinere pot» et etia pdt dc eo clia^ facerc fy ncn 
oblatone publica ad altare. . et bac diftinftione approbat ft.u. 
xiiii.q.v.nfane.inFi.Deiitamateriavideinfrareftitutio.i. 
<T » afipe . de acqfitis g ludu alee vide if ra ludus alec . de matcria 
,, etia ejie babes plura inFra fatiffaftio» <T»V . et vlti . 

[jLemofina ii.quis pot facete ea» vttum religiofus poffit 
f acere clemofina^ ;'F£ . f cdm R sy . n .quia nibil bj . lnil . 
Jjdi.abbati.etxii.q.i.ndjcatis.deftatu.mo. c3 admo 
nafteriu in Fi. Si tn monacbus adminiftratione b^ . p6t et dcb^ 
facere elia^.ymo qcquid fupeft in pias cas erogadii cft .xii.q. 
i ■ quia tua - in Fi ■ di . Ix jtxvi . n fatis vltra mediu » nifi Fortc talis 
efbj adminifttatio de q ftatutu C1T5 qi quicqd fugeft refudatur 
ad monafteriu ve! alique fpuale vfum» vt in quibufda priorati. 
bus . Ite fi monacbus videret alique indigete ad morte d^ darc 
qa tn boc cafu oia funt coia, di» xlvii. ficut bi. nec obftat fi ab- 
bas contradiceret .qa magis abedire deo 03 q boibus<pocor- 
Tbo.fe.fe.q.xxxii.etiniiii.di-xv. addes 3 circa extrema ne 
ceffitate monacbus aliquod Imodicum dare pot abfente abbate 
fub fpe rati babitois .<TQuid fi monacbus dc votutate al-batis 
vadit roma vel e in ftudio nuquid poteft Facete elia3 i I?. WS 



-*■ 



Ray.ficna eoipo CJ dedit ei Iicentia efidi vel ftandi intclligitut 
cfconceffiffe liccntiam faciendi ea q honefti fcolares et gegrini 
folcntfacere.ar.deof.deIc.ptcrea.ff.deiudi.fiI6gras.et.de 
juri.o. iu.l-ii-ita tng: moderate boc faciat. ff.ad mace.Item 
filius.y.quoddicitur.Cocor.Ho.etTho.iniimdi.xv.(I]S§ 
riuqd vxor pot facerc elia} fme litia viri^ B?» fcdm Ra- fi vxor 
h, res gafernales ,pprias ptet dote vbi hm5i gafernalia de con 
fiictudme I0CU3 hSt et vxoris funt pot de illis etia muito mari 
to cliaj facere.Cde pac. con.hac lege. [tc3 fi vxor eft lucrofa 
1 ta fc^ cj exhibita debita gubematoe domus ogibus luis lucra 
tur • pot de boc eliam f acere . nec intcUigo deducedas expenfas 
vnftus fui.cjuia vir tetur ad orniabmoi onera pp dote . et ctia 
pp obfecjuiti ab vxore cxbibitu . de rebus cjuoj viri- vt de pane 
vino et bmoi cj de approbato more folet ad difpenfatione Vxo- 
ris ptinere poteft et d, facere elia3 tpate tii et fcdm facultates 
viri et maiore vel minore multitudine ct iieceflitate paitgS ■ et 
d3 fibi formare eonfciam g> H diCpliceat manto ■ I3 aln pbibuc. 
nt. cjuiaqngi pbibet vt tegent vxores ii a toto fj ab exceflu» 
pot etiam fibi formare confcia^ ex mifcria paug is cogitas g> fi 
maritus iUu videret placeret ei cj fibi fieret elia- Si aut oio di- 
cat fibi confcia cj> v«o difpliceat deponat ea fi pot - et fi 116 pot 
dcponete n ^3 dare . boc dico mfi vidcret eu mdigete ad mortc « 
et cjuod dixi de tebus viri intelligas ctia dc tcbus dotabbus . na 
illarii dominiti penes vitueft.<t-deteivcndi,doteancilla3.£. 
deiu.doitcc^us.Cocor.Ho.etTbo.fe.fe.cj.xxxii.etiniiii. 
di.xv^fSj an vxor exfis iri mrionio fecudo poffit pui dere filiis 
cjuos hfiit ex primo ivi&e ifra vxor. 9"- ii.CNucjd filiuffa . pot 
elia3 facere^.fcdm Ray.fib^ peculiucaftrenfevelqfi.pot. 
na cjtu ad illud paterfa . cenfetur . ff. ad macedo . I . i. de pecu ib 
vero £ fefticio et adueticio pot fi credat pr?3 gmiffuru • atias n 
qa ^>fecticiu3 et quicquid ex eo acqritur pris eft» aduenticiu^ 
vcropatrisequoadvfufruttu.inui.pqsgfo.no.acqui.tT.i. 
fi tn effij in fcolis de licentia patris vel gegrinatoe poff3 ct de ,p 
fecfticio et auenticio dare elia3 . ar. fijtiudi- fi longius . ff. ad 
mace . ite fi filius . (T- quod dicitur(f3uid a ut fit peculi u adue- 
ticitt caurefc et hmoi vide infra peculiu.^Vtrufetuus vel an 
cilla poffit eliam facere de rebus Aftii £?• fcdrh Tho.in ini.di. 








xv- fetui ancille ct Famuli ctia^ cjuis fmt lifcere conditonis non 
pnt elias darc de rebus drioru^ fine eorfi confenfu» nifi panc et 
bmoi que n infcrut fcnfibile nocumentu(jSi ctiaj ipe Famulus 
fit difpcfator rerfi no tn ponitur difpenfator cjfi ptat? aliqua in 
rc dni bris fj cjfi traftas cam ad vtilitatc^ dni. de prccio aut fui 
"cruicii conftat g: poteft elemofmam darc . 

pbiteofis quid c(V fEJi . empbiteofis grece latine melio 
ratio dicitur. ab inicio cni p biic contractu vilcs quedaj 
terte concedebatur qs rccipiens mcliorabat . et meliora 
tiones fuc erat quod poftca grniffum c etia de fertilibus . et co 
fiftit in rebus folidis tmcuod et iuxta vulgare quorunda dici- 
tur datio ad libcllum. (jEmpbiteofis n alitcr contrabitur nifi 
fcripturafupueniente.C.e.l.i. Itc pconfenfumdni etempbi 
teote in boc fc^ vt ftati drs aliquid ]p re accipiat. fc3 cj int eos 
conuenerit . Tte vt de ceter o fmgulis anis conuetu eanone foL. 
uat . infli.e- T- adeojjContrabitur aln ad tps ideft vftp ad dece 
vel xx. annos . inquo etia fuccedit beres vftj ad ipm tps-. aliqh 
contrabitur in ppettiu et tunc fi aufertu r empbiteote Vel cius 
beredibus cjdiu folucrit canone » (Jpoffeffio ecclefie non pot de 
nouo dari m cmpbitcofim ppetuo . dc re . cc . no alie . nulli . fi tn 
poffcffio ipa prius erat epbiteoteca ct puenit libere ad ccclefiaj 
bn poterit dari in epbiteofim alteri etia ppetuo - ([Qutd fit dc 
naturabuius contraftus:'Bf.fcdmHo. de natura buius con- 
tradtus eft vt fi conttabcntes aliqd padti funt id obfcruetur.ct 
fi mbil pacifcatut A^ penfio folui nifi res ex toto picrit . quida in 
telligfit etia fi fepte ptes perierit. alii intelligCt fi tffi medietas 
perierit . quod equius cft . ar. ff. de vfufruc etia partis .itej de 
natura buius contrattus e vt liceat dno ephteota^ repcllcre fi 
g trirnnm m feculanbus vel p bieniB in eccliafticis non foluerit 
penftone ■ x . q . ii . boc ius . ver . qui r5 . nec tftur dfis cifum req 
rere.qa dies ftatuta pro dnointerpellat.C. c l.n.tr. fin aut. 
K cpellct aut fcdm quofdajcpria aurtoritatc . fcdfn alios quod 
venus e g radice - lde inoflEtboc nifi celcriter f atiffaciat fcdm 
gulicitur dc locato . conduc . ct pp . m fi . E t dico celeriter idcft 
ang patiatur fe trabiadjudicifi - Alitf tii aliqui exponunt illatn 
ceiera iatifFaiftojttyite p5t cpbiteota ius fufi altcri vederedfio 
tn prius retjftto ct .ppofito pcio cjtu re vera inuenire pot . dris 



3 4 5 6 7 



11 12 13 14 15 16 17 18 19 



21 22 23 



Jk 



emtrifi coparare velit cuilibet eptori ppondcrandus eft.fjli li- 
ccntiadat vendipot.qnctia fitaceatlapfis a denutiatoe duo- 
bus mSfibus vendi pot ■ etia fine confenfu dni. dutn non gloms 
ub-bitis Vt funt perfone potetiores . vel q no funt foluedo . ar • 
ff.qui fatis darccogun.Uii.ctilludquidecuificvedituttetur 
diis fufcipere m epbiteotg. et fi fccus fecerit lusjmtamittit : de 
bis oibus notatur de loca . et condu. potuit^Lytrum epbiteo 
ta poffit ius fuu donare fine confcnfu dni^ -fcdrn Ho • poteft 
dno etiaimqfito.C.defundis.pa.I.i.Ii.xii. inrh.e.g^adto 
Forte. fimilitet ct pot pignori dare.ide^ lnno. et Bcr. ^Uuid 
fi empbiteota foluit ccnfum ipEtibus anms I3 an ce Hauerit a to 
lutione g dece annos veltlutes.nuquidnucpot expclli.t?..n. 
f^tutuse.Cdeape.l-penul. 

/^SfMptio . vendit5 . fcdiS Ho . cS pure fit venditio etia fine 
§■— j fcriptis de re cj deguftationem no exigit omne piculu3 

- J!*i±4.(pe<Hat ad eptore.exceptocafupublicationis . ct nifi pa 
Au mora vcl culpa vef caliditas intemenerit.idl de emolumto 
([Qu7d fi dol usdatcam contrartuiYR.n tebit veditio.vt.s. 
dolus • iT ■ « .<Tjyttu iceat alicjuid vcndcre plufq vakat ^--(c 
cundfiTbo.fe.fe-q.lxxvii .diccndu cj catius vedere aut viltus 
emerc re-, cj valeat e miuuu et illtcitu . ntfi res q veditur cedat 
m dctrimetu^ venditotis q multu lllare indiget. Na in tali ca 
fu iuflCi pcium erit vt n folum refpiciatur ad re cjue venditur . 
f^ ad damnu etia^ quod vendkor incurrit ex venditione. et fic 
ltcite poterit vendere plufq valcat fcdSi fc.quis non Vendatur 
plufq valeat ipi venditori. cjj fi eptor multu iuuetur ex requa 
emit f^ venditor n damnificatur carendo re illa ■ non i^ illa fug 
vedcre. qa vtilitas q alteri accrefcit non e ex vedente fed ex co 
ditione e mentis.nullus aiit d3 vendere altcri quod n eft fuuj . 
(J^uateiBt lex bumana banc ineqlttate totaliter non .pbtb^ . 
Diccndft oj lex feumana multa petmittitimf unita. vn m boc 
cafu punit folum qn cft magnus exceffus . puta fi alic,uis fit de 
ceptus vltra dimidtu iufti precii. tiic cni cogit ad reftitutioc^ . 
lex aut diuina nibil impunitu relinquit-vnde fcdm diuina lege 
lllicitum reputatur fi in emptione et venditione non fit obfer- 
uata eqlitas iuflicie et tenctur ille qui plus ^3 recopenfare ei q 
danificatus eft.fi fit notabile damnfi.quod 16 dico. qa iuftum 






pciu rcrfi qncj; ri eft punclalitcr determinatu . f 3 tnagis tn qdl 
extimatione confiftit . ita qi modica additio vel diminutio n vL 
detuttoUereeqlitateiufticie.dehacmaterianotatur.x.q.ii, 
boc ius . vbi dicitur cj fi in Venditione plus ofFeratur cj res vale 
at ccclia n d 3 recipc, f 3 tm iuftu 3 pciir. I 3 lex dicat cj contrabl 
tes pnt fe inuice decige . na ecclia in fuis contradlibus n d 3 dolu 
facere . de dona. p tuas . llVtru negociando liceat carius v-en. 
dereqeptufit^.fcdm Tbo.vbi.s.mbil £bib 3 luctu crdiari 
ad alique fme ncceffanu vel boneftu et fic ncgocia licita reddi. 
tur. ficut cS aliquis luctu modcratu quod negociando qntor 
dmat ad domus fuftetatione vel etia ad fubueniendii indigenti 
bus aut etia cum aliquis negociat6i intendit pp vtilitate pub- 
I""'' ' c 5 rcs neceffarie ad Vita prie defmt.et lucru expetit no 
qi fme f 3 quafi ftipendiu fui Iaboris . et fic pot quis canus ven. 
dere cr emit . Similiter etia fi ipe ia aiiquo meliorauit rem- aut 
etia qa pciu rei mutatu 3 e fcdm diuerfitate loci vel tpis vel pp 
Picule cui fe expofuit tranfferendo rl de loco ad Iocu 3 . vrf dm 
ferri facicndo pot carius vendere.dumtH moderate^vt Ray. 
aduit . dc bac materia betur mfra vfura rii . er . ix . «Vtrifvcn" 
ditio reddatur jniufta pp defertu 3 rei vendite vel etia pp latete" 
cius bonitate f^.fcdS Tho.fe. fe.q.lxxvii.circa renfq veS 
tur triplex defeftus confiderar, pot. vnus cidemfcdm f p 5 3 rei 
Vt fi vendatur auricalcu $ auro aut vtnii rmxtG acj quaf, purii 
Al.us defectus elt fcdm quatitate - vt pondens vel mefure. vt 
li quis vtatur fcienter deficienti pondere vel menfura .Tertius 
derectas eft ex gte ql.tatis . puta fi aial infirmu vedatur qtiaf. 
£">"" " J^ - rS ° tr,b " S Caf,bus fi <J U,S venc,,tOT fceter offen 
tlrl 2 1° C ° m,tt,t " " ' 11,C,ta eft Veniltl ° ■ et a <> reuitutionf 
vend^ra f,r«. er ° " 'f 00 ""^ «^™ P^orum defeauu 3 in re 
tia oue^ > l-r nd,t °- r °* dcm S P £Ccau,t ■ tfi ct ™ *l «*» ■**" 
« iCurn eft " r reCOPe " fare danUm «P«««-|l&fcS patet 
9ilhc.tumeft vendneaurum velargentum alchim.cum pro 

££££? "r ' ta fUtUtn f ' CUt vetum " ,ec ^5 omnmoeafdej 
fracer^f" ^ Pr ° Pr,etatem Uf^M'' autquod valetcoD- 

a tTm «" , ? C,tUm ve '^ ete * vero.q«, an ,b,|prob-b 3 
a.tem vt, aliquibus natural.bus caufis ad ,p ducedu naturaies 



III llll|lll llll|ll rTjTTTn pTTTi rm TTTTTTTl lllllll :l llll|llll llll|llll III 

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 



iCTtTfTtTt 



et veros cffeftus . ficut Augu . dicit in li.de tnmtate de bis cjuc 
artc detnonum fumt^JjEt quod diitu cft de venditore intellige 
dum 5 etia ex parte emptoris ■ vt cjS venditor credcret te fua^ 
minus pciofam effe q fit . puta vendit auruj f minori pcio qa 
credit effc auricalcum ■ aut aial fanu quod putat mhrmu . nam 
emptor fi ho c cognofcit inmfle cmit ■ ct refhtuerc tenetur . 
lljVtru venditor teneatur dicere vicium rei venditc:'!?. . fcdfn 
Tbo..vbi»s 4 venditor cjui re viciofam vendedaj exponit ex hoc 
ipo dat emptori dani vel piculi occafione.picuH quide fi .ppter 
bmoi vicw vfus rcireddatur impeditus vei noxius .puta fi ali- 
cjuis alicui vendat equu claudicante p vcloci- vel domu ruino- 
fam p firma. vcl cibum corrupttrj aut venenofum pro bono- 
dani aut fi ppter bmoi vicium fit minoris precii et ipe nibil de 
pcio minuit . vfi fi hmoi vicia fint occulta et veditor n detegat 
erit dolofa Jet lllicita vcnditio et tetur venditor ad reftitutio- 
nem fcu daaini recopcnfatione, . Sx vcroVicm fit manifeftum 
puta CU3 ecjuus efl monoculus vcl ca vfus rei et fi non copetat 
vni pdt competcre alii et venditor pp bmoi vicium fubtrabat 
dc pcio qtum oportet non tetur ad mamfcftandu viciu rci. qa 
forte pp bmoi viciS cmptor vcllct plus fubtrabi q effj fubtra- 
bendu.vii Venditor poteft bcite vicium rei reticere.ff QuidTi 
aliquis portans merces ad \ocum vnu fciat multos fe fequi cu^ 
limilibus cf fi diccret no poff} fuas adeo care vcndere il& . fcdrn 
Tho . fe. fe . q . (xxvii . venditor qui Veridit re fcdrn preciu quod 
inucnit non videtur contra lutticiam f accre fi cjuod futuru efc 
non dicit - fi tfi diccret vcl de pcio fubtraberet babundantioris 
efljjartuas ■ quis ad hoc no videatur teneri ex iuiticie debito. 
(£ Quid de mcrcatorlbus cjui inter fe conueniunt vt ccrto pcio 
vendant .''J^. fcdrS Ho. pacftu eft illicitum. Similitcr fi aliquis 
m ciuitate impetrarct vt fibi foli vedere liceat . q> fi quis hmoi 
o?Eicium cxerceat d^ fcdffi leges bonis fuis expohari et exilio g 
petuo damnari . fimiliter et cofentiEtes puniri ■ £ . de mono ■ 1 . 
vna -fQuid de illis qui nec emere nec vcndere nouerfit nifi cii 
mendaciis piurrisetiuramcntis^-fcdfn Ray.quotiescaufa 
decipiendi permrant vel mcntiutur fcietcr peccat mortaliter . 
et tenentur ad refhtutione- Si aut qs ignoranter dicit falfum 
crcdens dicere verum vel etiam fi dicit .fcienter non intendcns 





.pxirno nocc re fj fe iftfeihe feruare . nec pp boc re amplius de 
bito fuguendit . talc mendadii pot dici vetnalr. Si tfuurat fiue 
periuratpeccatmortaltter.videmFraperiurium.fiX^ccjuid 
abcjuis etrierit nomine fuo etiam de pecunia aliena emptori ac 
cjuiritur non ei cuius fuerit pecunia • £ ■ de rei ueii di . fi ex ea > 
nifi in cafibus . nam cjuiccjuid omittiturde pccunia ecdie ipius 
eft . vt dicitur . s . ecclia . i. (T . viiifiEode modo fi tutor vel cura 
tor de pccunia minoris emerit fibi pdtum . Nam minor vendi- 
carc pot tllud » (F . cjiri ex offi . cura . I.ii . Idem de mihtc fi de pecu 
nia fua alius emit pdium . £ . de reiucndi . fi vt .pponis . idem in 
marito et vxore.cjuta ft alter eorum abcjuid cmerit de pecunia 
cjua ci alter donautt potent ille cutus Euitpecunia illud ytiltter 
vedicare . fF.de dona.tnter vt-ct vxo.l. vxor marito- (pVtru 
Itber bomo vel ,pprius filtus vendipoffit^R. fcdffi Ho-no.nifi 
folum gi pater vendcre poteft Ftliu neccffttate famis vrgente « 
ita cji fi reftittratur eptori pcium ftue a filio fiuc ab alio cjuocun 
cj; et cjficuncj; ipe filius m ingcnuitate perueniat.in nullo aute 
a!io cafu licet patri filitim vendere. matri vero etia neceffttate 
famis non licct» Ad materia cmptioilis et Vcnditionis poffunt 
gtmere multa cjuc babes infra negociatio. de bis cj vcnduntur 
ad ccrtum terminu ct de bis cjui cmunt bladu vinum vt carius 
,vendant et plura bmot v ide m fra vfura iii * 

Mumtas ecclie4|Emunitas efc priuilegium ecclie libcr- 
tatis vcl perfonard velreru ad efj pertinetiii . et dicitur 
,emunitas cjuafi extra munia ideft officia a cjuibus funt 
irhunes . vt infra patebit. (Qua emunitate babet ccclia con. 
fccrata^.fcdfn Ray I15 primo vt inde nullus pvimabftra- 
batur . nifi in cafibus quos vide inFra emunitas confugientifi" 
<T ■ i ■ Item ea q in ccclefta pofita funt nec p vim nec per furtutn 
fttnt auferenda . alias facrilcgiuj comittitur - xvii . cj . iiii.quit 
cjuis . item cj> nullus mortuus infra eccliam fepeliatur.nifi eps 
abbas autdignipfbitcri.autetiaj fidelcslayci.xrii.q.'i. ntJ- 
lus . Et intclligunt quida, de illis laycis cjui miracula Faciutit- 
Alii mtelligunt de fideli in dignitate coftituto ■ ftcut comitect 
rege - item emunitate babet ecclia cp in cboro non debent mo- 
ranlaycicu3clericis.aevi.etb0ncfta.cle.c1. deconfcdi.i. 
I-gna.etv.c.fequetibus-.dereli.do.adboc.itcrncjj 11011 poffa 




Vendippteralt-jmneceffirate-aute.dealie. etempnite.tT. et 
qrfi. lccm cj m ea placita fcculana non funt fapeda ■ ct maxie 
decaufafanguinis.e.ti.c.i.et.c.ecclefia.nccfiant tbiparla- 
mentanecncgociationes ct precipuenundinariinec flrepitus 
udicior5fecularmm.namprocefrusiudicu.mfecujariu etfnie 
in dictrs locis ipo lure non valent .e.t -decet domu «fi. vi.Ite; 
cp non f lant lbi ludi thratrales cum laruis et fimtlibus inbone. 
ffiS .devi.et bonefta.cleri. cu decore3- fecus vero de honefhs 
et deuotis reiiCentationibus . vt rntare prefepe diii berode ma- 
gos et bmoi que potius inducunt ad deuotione cj al vanitatS . 
ctcjtaliapntfieneftar.deconfcdi.ii.femel.etdi.iiii.ciris. 
circa fi . na et quodUbet fcftum eft Cignum ptetitatum reruy 
Ixxv • di . gj in die . (JJVtrum rcdeCie non confecrate babeant p- 
diilascmunitates^K.fcdmRay.bnt.e.ti.ecclefie.bocaute 
mtelligendum fi auctontate cporum fuoru; fmt edificate. ar. 
de reli. do . ai hoo et vbi cps pofuit primum lapjde et edificate 
funt vtconfecrcntur.Concor.inno.etHo.^/ Vtrum cimite- 
tia babeant cmumtate ?B£ ■ fcdm Eay ■ et Ho . bnt eande qua$ 
cccclefia ■ vt dictii efl . s . cimiterium . 9". i - flVtru; ecclefia m- 
tcrdiita ptiuilegiu emunit atis rctincat iBf. . fcdm Ho ■ et Gof « 
dicendum cj ftc.bec enim rcuerentia deo debetur qui no deUn- 
quic nec ttiam c cdiafu a. ideocg nongdit f tiuilegium qculpa 
noncomittit. dyVtrumpriuataoratoriadomorumViabeant 
priuilegta-emun itatis ?Bf . Ccdm Ho . ct Gof.no n.fcodic tiarcjj 
eft oratorium cras potcrit effe camcra. (\ Quelft emunttas o 
fonarum ecclefie •Bf. . fcdm R ay . non debent fatigari anganis 
ct gangariis ideft feruitutibus perfonarumetrerii.Cde.epi. 
ctclc.omspfbitcros.xii.q.ii.ecclcfiaruj.inijeccffitatetame 
vt fi ciuitas eff^ obfeffa non d; pati ecclia fuos tufhcos defendi 
aliquo priuileg io a c uftodia ct bmoi • ymo i^ eos copellere. e. 
ti . peruenit > f(/Qua emunitatc^ I13 ecclia circares tgales:Bj. 
ptitno quide cj> ecclefiis donari pot in mfinitu ■ vt diccu3 eft . s. 
ecclia.i.f.vii-itcm cj relictum eccliis etiam minus folenmtcr 
valet»vt.s.ecclia.i.<T.vt > ite3 gj in ecdias tranfferaturdfiiu 
rei folo padto cum in aliis perfonisfit neceffana traditio.ff.de 
facro fanc . et vt inter dfim • item cp quicquid emptu; f ueritde 
pecunia ccclicad ea d3 reucrti.vt.s.ecdia.i.9"»viii. (jTgales 






dni qui fubditis interdicunt r.c prelatis fcu pcrfonts eccliafticis 
quicquid vcndant vcl cmant ab eis aut ipis bladum molant pa 
ncj coquant aut alia bmoi obfcquia cxh ibcre pfuman t ■ eo ipo 
funt excomunicati . e . ti ■ eos qui. Ii . vi . (J Quelitemunitas p 
diorum ecclefiaft icorti :' I? ■ fccm E ay . non deben t grauari for 
dibus onenbus-vt calcis cocjr.de arenefodiende.cloacepurga. 
de et fimilibus cjue vilia funt.xvi. q.i.fT.nouaruj. ad bonefla 
vero onera ficut funt ordinaha tnbuta tenentur etiam prcdia 
ecdefiaru.xxiii.q. vl. tnbutum- Fallit tn in domibus atriis et 
ortis iuxta eccliem pofitis ct m mafo dequo cccclcfia dotatal. 
decjutus nullutnd, daritnbutum.dealiis ftc nifi exgfle fue. 
nt r emiffum ab co qui potuit . nam res ad ecdefiam tranfiujt 
cum oncre fuoxxiu.q.vl.fcdni canonica. decenfi.fanftitu. 
xvi. q . i. fi quis laycus . Si vcro funt extraordinaria ct de nouo 
fupmducta non tenetur . xvi . q . i . placet . fimiliter nec ad ea q 
fubito iniungutur ■ nifi reipiciant ai pias caufas . vt quia prin. 
ccps mouct exercitum contra farraccnos vel hereticos . vel qa 
petitur ai edificationc pontium aut aliam fimile caufam . in ta 
Iibus eni3 fi ncceffitas expofcat debcnt dni feculares no aufto- 
ritate propria accige. fy humihter ab cpo et clericis pctUilarc. 
etillivifanecefhtatepoteruntconferte.c.ti.iiominus. etde 
cenfi » cum ap ■ {-■, hodie nihil conf crre debent in_auxilium prm. 
cipum- nifi confufto papa . c. ti . aduerfus .{[ Vtrti layci poffint 
hofpicium exigere ab ecclefiaiEjL.fcdm Ho.hofpicium cxigere 
violcnterettantjexdebitononpnt-c.t.ci.di.xlii. quiefca. 
mus - caritatiue aut denegandii non eft . dicit tii inno . cji fi ali. 
quis in recognitione bnficiorum fuorum referuaffet fibi hofpi. 
cium inialiqua ecclefia fibi deberetur.xviii.q. vl. elcutenus.fj 
tame nonliccttali irrumperc violcnter domos ecclefie raticne 
alicuius iuris fibi dcbiti. alias facnlcgium ccmmittit.xii.q-fr 
nulli . E t eade^ ratione no n pot tollere inde ncceffana bofpicui 
violenter ingrcdiendo . CQtnd fi poffeffio alic,ua fiuc dcir.us te 
neatur albcrgiD facere alicui ct ipa pcftca pcrucnit a6 eccia; 1 
Rt.fcdm Ho.ecclcfia tenebiturautreiferujciumexbibcreaut 
ipatn p offeffionem vendere . idem inno . jQ Que pena violanw 
ecclefiafhcam emunitatcm^K.fcdm Ciof . qui aliquomotc. 
clefias violant fcu pfonas vcl ab ipis rapiut violcnttr fcuvfur- 



pant bona iparuj facnlegiii comittunt et excomunicati funt . 
xvii . q - im. nullus ■ et . c fi cjs dcinccps . In certis etiam cafibus 
excomunicati funt ipo lurc. vt incSdianus et effraftator er ;!c 

fie-xi.q.iii.canonica.xvii.q.im.omesecclefie.defcu.ex.co 
quefh. violator quccj ecclefiaftice emunitatis non folum pena 
fpuali vt diftum eft punitur.fed etiam qfigs pcna pecuniaria . 
qncj) maioriqncj; mmori.xvii.q.iiii.quifquis.et.c.fiquis co 
tumax.hcc atbitrio iudtos eft reltqucnda- et d^ dari pfcne vel 
loco cui fafta efl tniuria. vel cuius emunitas e violata. de fcn. 
cx,parrochianos.et^cjfecin.de%mo . debocautemxvii.q.. 
mi.fi qws in atrio . (JJPe~pena corii qui fubmittut fibi de nouo 
guarrVamvacantiucccWfiaru^.vidcs.ccclia.i.f.antefc. cj 
cccliaftice gfone non tcnentur ad tallias etiam ratione fuarum 
pofjpffionum videinfratallia.cr.fi. 

1 " nitas c °"fugi«ittum ad ecclcf a . nullus ad cccliam 
ipconfugiens mcfe p v-im abftrabidj .prctcrg m cafitus . 
™^JutafnlIeconfugiensadeccicfiafit putlicuslatro. fa 
gitrataspublicasinfidiis etaggreffunscbfidet. fimilitcret fi 
fit nofturnus popn lator agrorum . fc; qui dc nodle agros drpo 
pulatur idefc vaftat vel combunt . tales enim impune pnt ex. 
trahi.xvii.q.uii.ficut.cti.inter aUos-Ite fiquis in ipa ccclia 
comifit maleFictum fperans fc ab ecclefia defendi. quod fempcr 
plumitur.mfi contrarium ftetur ■ idco 116 ^3 o ecclia^ dcfcn 
di. c. ti, imunitate - Item fi conEugicns fit fetuus .qui fi pfhta 
a dno cautione de impunitate non velit de ecclia exire inuitus 
copellituretredditurdno .xVii.q.i,,i.,dconftituimus .cti . 
intcr. JtQuid fi quis co"mifit malefraum in vna ecclcfia niicjd 
deFendeturccnfugienc-oinaliam-Rt.fcdmvter.non. cjacu, 
vna fit ecclia in toto orbe mxta illud Canti. i. vna eft columba 
mea. I1C3 fmt multe pticulares ecclefie.quiiniuriam facit vni 
facit et ommbusjjicetjorte de confuetudine apud aliquos alit 
obferuetur - ([Quo debet def endi malcfaitor qui ad ecclef.am 
confugit :'r$. cjtumcungj grane delidtum commifent . pter ea 
que 111 duobus proximis,. C- dicta funt dcbent reftores eccliarfi 
faluare ci vitam ct membra ■ et poterunt euj pctenti cocederc 
reccpta fuper illms impunitate ydonca cautione fc 5 .vcl iurato 
ria tm .xvii.q.iiii.id cofhtuimus . vel etia fidciuffona et pcali 





fi timcatur cs ille qui petit n bfi feruet iurametu.derefti. fpo. 
extrammiffa.et.clras -T-fu fuDeoautequodiniquefecite 
alias legittime punicndus . e . ti-mter alia. <T- fi ltber. torro ta 
lis qdiu eft in ecclia n folu^ 110 eft extrahendus (3 necmolefta. 
dus - nec veftis nec viitualia deneganda •£ • de bis qui ad ecde. 
conf ugi . I. pnti . <T • 1 • qi ft qttis contra fecerit fciat fe maieft atis 
crimine irritii . et fic vltimo fupplicio punicndum • banc autem 
hbertatem 05 confugiens ad ecclefiam ctiam extra eam infra- 
xxx.paffus.xvii.Cj.iiii.quifcjUis.et.c.dirriniuit.vtEdrecjui- 
fita nature debitis exeat lccis .ita tn cj ncn accedat ad alias do 
mos . vt in difto . c- diffmiuit . bcc vero priuilegiii de xxx ■ pafii 
bus non br.t capclle que fu nt infra ambitu murcru in caftris • 
vtindifto.cquifquts.^Quidfiiudeus paganus velexcomu 
nicatus cofugit ad ecclia3 nuquid defendetur.^.fcdm vber- 
de 'udeo et pagano fatis credo q, fic . Concor . Tnno . et Bcr . pcr 
I. £ . de his qui ad cccle • confu. I ■ i. de excomunicato aut qdam 
dubitant cii fit extra ecdfam numero et merito. Et fubdit ipe 
vbcr . ego credo cp idem dc bcat effe iudicm3 de vtri fq;. puto rn 
de bac confuetudinem approbatam effe tenenda • fl Aifdefen . 
datur confugiens ad palacium cpi^Bf - eode^ modo dcfcnditur 
ficut confugiens ad eccliay xvii.q.iiii.idconftituimus. quod 
lntclligunt quidam qfi palactu cff coniunctu^ ecclie . tn predi- 
(Su.c.no difHngutt {3 abfolute loquitur dc domo epi-CTQ"" 
fi quts confugicns ad ecdia^ cbutauerit facerdoti portanti cor 
pus xpieteiadbercat nunquiddefendcturf ^l- fcdrn Ho.fic 
quis non fit expffum in ivte . tii quilbct catbolicus bor fcuere 
debct . na ct mulier que tctigit fimbrta Veftimcnti xpi falua fa 
rta eft. Mat.ix.ScdetJcdin leges ftatua pfc&i faluat botr.ini 
fi ad ea confugerit . ((XJuis prouidebit de expenfis ei qui ad ec. 
clefiam conjugit '. ^ . ecclia prouidebit - £ ■ de bis qui ad ccclc 
cof ugi ■ 1. pnti • in f 1 • ficut re&or carceris prouidcbit captiuis > 
C.deep a.a udi . iudices . boc not atur • xvii . q ■ iiii . diffiniuit ■ 
{[ An tminente perfecutione boftili bomincs cum f amiliis et « 
bus poffint fe in ccclefta rccipere iV£ ■ ecclie cutn cmntbus orna 
mentis fuis debent teneri mundc nec debent tbi ccumia f'f f '" 
Vcl boics iacere aut fua fup!ccT:ilia mittere- nifi .ppter bofhte 
mcurfus aut mcendia rcpentiua feu alias neceffitates vrgetcs- 



fic tame vt r.eceffitete ceffante rcs in locapriftina reportctur . 
ie cufto;eu-re|Kpn»(li«xlri. c.pe.etvl « |J7Kn in ecclia poffint 
ficrippugnaculaetinde pugnarecotraboftes:E$.fcdrn Kay 
mttndum non &■$ ecdefia mcaftcllari vcl muniri ita qj inde fiat 
gtterra vcl rccipiantur cjui guerra3 faciunt et pcipue pdones « 
alias proptermetum paganorfi bereticoru piratarum fiuepre 
donum pot muniri. ct pnt etiam babcre rcfugiu3 lbi non fol8 
clencifjetialayci.ct defcndcreecclismetcjueincafunt « ar. 
decuflo.cucna-relicjui .xiiii.cj.vi.fires. ct.cbig-itatame 
<j ceffante ncceffitateincaftellatto ceffet. et facit ad bek fup ra 

,|,bellumtertiO'<r>ri. 

feK^jjNormia quc Eroti Bf. enormia fcdrh canotws dicuntur 

jL icuplic-tcr. vno modoillacjuc ad norma^ plrnepenitetie 

lpal!li|i|)reduci no pnt.quin fempremaneat aliquid de pena.na 

/ et impcdiunt ordims executionej et beneficii retcntione . tafia 

j funt tria.ic5bomrcidium./.di.miror.i.c|. vii. fiquisomne« 
de confe . di. i. c . i. ftem bere/is in qua poft vulnus fanatu' rc- 
manet cicatrix . i- q . i . vcnt um . ftem fy monia in brdmatone - 
de accu. inqfitionis ■ dc bis etiam vtdc. s ■ crimcn. (T- ii. Secudo 
modo dicuntur enormia Cjuia difpenfatione non recipmnt . vt 
fymoiiiainbnficio-i.cj.i.erga-et-cj.vl.patet.bocctiammo 
dtcfttur cnotmia oia i\la cue inducut inf atnia^ cimletn . lii.cj. 
vit. <T. porro . ii.q . m-T-Vimc colligttur - ([Enormis iuiuria in 
clericum dicitur cjfi ad mutilatione mebri feu effitfionem fan- 
gumis fcj prr vulnus illatft proceffum f tierit . aut fi in cp m vel 
abbatem proprium manus violcnta iniecra fit.de fen .cx . cum 
illorum . aut etiam dtcitur enormis arbitrio vin boni ex circu- 

,,|tantMS locoru teporfi ct pfonatft . vt infti.de iiuri. <T- atrox . 
3 H|Pifcopus.vtrumftatus eporum ftt perfedlior q ftatus 
I religioforum i&l . fcdiri Tbo . fecunda fe . q . clxxxirii. m _ _ 
Upmni genere femper agens eft preftartius patientc ($n 

' genere aute3 pfeihoms epi fcdHi Diomfiij fe bnt vt petfcdtto- 
res -religiofi atit vt perferti . cjuorum vnum pertinct ad acrro. 
ncm alterum ad paffionem . vrrde manifeftum eft cj ftatus per 
fcctionis potitts eft in epifcopis cj in rcligiofis . Si t amcn ftatus 
epfcoporum gfunctone agatur.mbil c ftmiferius . aut penctt 
ofius . vt mfra negociatio . T . lii. m fi. ([S5 vtrii liceat cpatu 



apretcrc:' E£.fcdrr>Tbo.fe.fe,q«c!xxxv» ficut Augu. dicit itl 
nono dc ciuitatc dei. locus fugior ct fi adminiftrctur vt decet. 
tn mdccentcr appetitur. Contingit cnim lpm appetcrc jppter 
cltitudinc gradus ad quam fccjuitur reuerentia bonor et fuffi 
cientia tcmporalium ■ et boc modo appctcre illicitum cft . ct g. 
tinct ad cupiditate^ et ambitionem. fj appetereproximis pro 
dcffe pcr fe laudabilc eft . tn prefumptuofum videtur effc cj ali- 
cjuis pcffe appctat ad hoc cjj fubditis profit . poteft th abfcjj pre 
fumptione quilibct appctcre tal ia opa fac erc fi cum contmge. 
rct m tali officio cffcbccTbo.^X^aliaetut debeat effeopera 
eporii et cjuccjuis appctere d3.fat.1s oftendit Cirego. in paflo. 
rali mu! t a de bis tracYans - h, et in quoda^ gencrali dicit ibi fic. 
fit reclior cogitatione mundus ■ acbone prccipuus ■ difcrctus m 
filentio • vtilis in verbo- fmgularis per confeffione3 focius ■ pre 
cunclis ccntcmplat'one fufpenfus . internoru^ cura externoru 
occupatione non minuens . eternoru prouidentiam internoru 
follicitudme non rclmquens .{£Vtru3 epalis diprmtas liberet a 
conditione feruili vel afcriptitia < VI • ab vtroqj hberat.et etia? 
dignitas facerdotalis ■ di. liiii ■ fi feruus fciete. et fcdrn canones 
etiam a curiali-lnii.di.ex antiquis. et cjtum ad boc no tenet. 
cillud fi fcruus fcentc.verutn nec fcruus ncc afctipticius ncc 
ctiam curialis ordmari d} ■ mfi fcdrn difhncVionc^ quam babcs 
inFra feruus ■ ii ■ g totum . <TJnter epm et pre[biteru3 tjtum ai 
appcllationcm qticj) non fuit differentia • quia et ifh et ilh dicc. 
banturprefbiterietepi. femper tamenFuitdiffercntiarealis- 
vn et in primitiua ecclia foli apoDc.li confirmabant . Accuum. 
viti. erant et olim quidam prelati qui dicebantur coepi.dcqui 
bus ptranfeundum eft . quia amoti funt . Ixviii . di . <T. h vcro« 
et . c. fpqueti.(jEps difpenfare poteft in omni cnmine nifi ex. 
prcflcfibi .pnibeaturaiure.di.lxxxii.pfbiter. depe.di-vt.o 
i.ifi.defen.exnuper.tn fi.adidc3-ff.cjbus ex. caufismaio- 
1 ■ nec non . <J" - quod cis - ct bec eft comunis dottorum fnia fcdffi 
Eer-ct notatur. l-di.fi quj s pfbiter.et vide.s.difpcnfatio.C' 
vi. et p totum- CEps nonpoteft refhtuere depofirum fme de 
gradatum.f^tmpapa.di.l.c.i.et.ii.na-snccprefes ,puin«_ 
p6treflituereillriquc3 damnauit.ff.de qfho.l.i.m f\.ffEJ* 
et fupiores nuili fniam fufpenftoms vel interditfti lncurriit ipo 



iurcmfi de eis expffe dlcatur . dc fen . ex . quia piculofu3_. li. vi ■ 
([, Eps in tota fua dyocefi lunditione h? ordmaria3 . vn pot ct 
C fc et g alium in quolibet loco no exepto pro tribunali federe . 
caufas audire .pcrfonas ecciafbcas cii oportucnt cape.carccri 
dcputare. et cetera officia libere cxercerc de of . or. cu eps.Ii. 
vi. S3 qu5£of[it in dyocefi ahena boc facere vide. s. abfoluto . 
i.f . vi.(fEps quim al.quo loco r.3 lunditicne^ tgalem qhter 
cxequatut ?*£ . fcdffi R ay . d 3 confhtuere mdice fcculare 3 qui 
caufas audiat pcipuc fangumis . cui pot et d 3 prectpere cjp vni. 
cu 5 iiifticia f aciat . cp ft ludex mterrogat cii m fpalt quid age- 
dum de tahqut fc 3 f ena 3 fanguints mcretur.pot refpondere. 
confule iuris gttos . et caueat ne pp fua 3 refponftone dtrectam 
vcl mdtrectam iudex tntelligat q/ debeat eu 3 fanguine punire. 
de boc cafu betur etia mfra bemicidiii.ii. <T.i. ct homicidiirj ■ 
li-i. <T- iii. S3 bn pot delfgatc alicui ct fpaliter fuper maleftcio- 
vt bomiodio et bmoi • et m luridicioe fua comiffo ■ vt inquifi ta 
ventateiufricia^ ry-quatur.necpp icqucnrem pcna Piet irre- 
gularis . ne cleri. vcl mo . cps - Ii. vi . (fBpi dcbcnt babere yco- 
nomos fc 3 qut pfmt recus epi. et tales non debcnt cffe layci. f 3 
probati dcrici eiufdc 3 ecclefie. lxMtix. di ■ volumus . et ■ c . quia 
m quibufdam. et- ciudicatij(|Et cf epi f ntqntj a fubditis mo 
deratu auxiltu extgere.vtdcs.dris.ij.vi. 4PVtrum eps poffit 
iu Jtcare imediatc de fubditis prelatoru 3 qui fub eo funt • nifi ca 
gradatim ad eu deferatur;'Bjl.Ccelrn Ho.ltc 3 fug boc a diuerfts 
diuerfa norata fint dico confuctudinem cumflibet ccclie obfcr- 
uandam que iuriditionem tnbuit.idem Crof.4/ Epi finguli m 
fuis dyoccfibus etiam fme confilio metropcfitanipnt plunma ■ 
vt Ray .ponit ■ pnt attt confecrarc virgies fimilitcr et ccclias. 
ordmare clencos . crigere altaria in ecclia confrcrata . na m no 
confecrata facerdos boc pot . vt fupra altare . <T . fi . fte 3 cnfma 
conficercbapti 3 atos conftrmare.rcconciliare foleniter penite 
tes ■ Iras formatas fiue comendaticias clericis dare . bec omnia 
Ixviii.di.quis.deconfe.di.i.nullusprefbiter. Ixxi.di- extra- 
neo . It 5 pnt inter fubditos iudicare . vt fupra ■ <T • fxirr o ■ ftem 
ana t!icmati 3 are cu folennitate . de qua hetur ■ xi ■ q- ni . drbet . 
Itcm dundere vnam cccliam in duas . et duas vnire vna 3 fubii- 
ccre altcri . et nouas ecclias erigere. ct koc quide3 ex caufa pnt 



mmmmm 



Facere non aliter. et nibilominus requifito confenfu lllorii quo 
rum intcrcfc et qui forfan ex boc ledi poffunt . etiam qficj) eoru 
confcnfunonoptento. deexcef.prela.ficut. deeccle.edifi.ad 
audicntiam.x.q.ii.c«vlti.xii.q.,i.placuit« Ttcm pnt cpalem 
fynodum cclebrare-xxxviii.di-quando » Item reuertentes ab 
berefireconciIiarc.de bere.ad abolendam. Itemcanonemlate 
fente tie quo ad fua dyocefim condere. iii ■ q . iiii. nullus « multa 
quocjj ali£ cjue difficile effj d mumerare.cu m eps prcordinator 
fit in cudtis . xxv. di. pleais .^Vtrumeps principalius dcbcat 
inte dere cure patrorali vel multiplicatoi ten.poral.fi ?Efc. fcdm 
Tho.in quolj.follictudo propna et preeipua prelati debet efle 
circa gregis cuftodiam orando. pdicando-facramenta difpen. 
fando . ct fua iuxta gj res cxigit erogando - multiplicatio aute^ 
temporaliu^ pctefr exercerioportunitatefeofferentefinefpt.. 
ritualiuj notabili damno. et fir pif, eft multipltcare ea ad ecclie 
vtilitatcm. gj fi oportunitas no fe offerat nul/atenus licet ci fe 
ipm diftradtioni igerere et fecu/anbus occupare CU3 ipedimeto 
notabili. Idcm etiam Tbo.fecunda fe.q.dxxxv. Ad matenam 
ifcam potefc pertmere infra foll,c,tudo.(£ Vtrum bceat epo pB 
aliquam perfccutionem deferere gregem iVf. . kim Tbo . fecEi. 
fe. q. clxxxv . vbi fubditoru fatus exigvt perfonepaftons pfitij 
non dcbct paltor fuum grcgem deferere. nccjj proptcr ali jU od 
comodum temporale necj propter aliquod perfonale perictilu; 
lminens - cum bonus paftor anima fuam teneatur ponere pro 
ouibus fuis - Si vero fubditoru3 faluti poffit m abfentia pafrc 
ns per alium prouideri tunc licitu^ eft pafcor, propter aliqnoJ 
ecclefiecomodumvel propter perfone periculum corporaliter 
gregem fuu deferere. et boopm colligitur. vii . q. i, fcidtat» < 
poll, ctiam defcrere plebem propter lpms malicia . vt mfrarc. 
nunciatio.i.tr.ii.ver.,,,,. Decafibus conFeffionumquiperti. ' 
nentadepilco£u. et qui ad facerdotes vide fupra confcffor.i- 
9 ■<■ tJLQuo cpi,coj5us tenetur dare pauper.bus habes.s.cferi 
cus . 11,1 . (f . v . (| Quando epifcopus eft fcncx vcl mfirmus q«"l 
agendumvide mfra viciatus corpore. (J\ fi, 
(jVQuitas quid fit ^vide mfra iits, 



-\tr illf "//Vdianflia-i.f-coitcr ct de eius foima . Qucritut ptimo 
>C^ffij|y|vtru eucbarifha fit facraintu3 -^t.fedm Pc.in. iiri-di- 
\ jp^SLvui.e facramtu et mo coi cu aliis facraffi tis . f- fanftifica 
-\ do fiuecaridofan&itate^.etmofpali-f.continendototiusfanc 
titatis au<!coritate3 propter lioc excellentiffimu eft ommu a!io 
rumfacrarntoruj.idej.Tho-dcfacranitorudiuerrimoda exce! 
lentia.vitieinfrafacrarntu.y-fi ^p^trumfacramtuj cucbari 
ftie ftt vnum-Bf .fcdm.Tho.et-Pe.vbi.s.vnum quide eft Vm. 
tate pf eftois quia et ad eius integritate pluta requirutur ficut 
et domus gfecta dicttur vnum -non aut vnum vmtate indiuift 
bilitatis vel cotrinitatis .vn cjn plutaltter dicttur .gficiant in ho 
bis qs dne tua facra cjuod cotinct et buiufmodt intelligitut illa 
pluralitas folS matenaliter. (fQue fit forma facramtt cucba_ 
riftie.E5f.fedm fcos et Tbo.vbi.s-bec eft forma confccrationis 
panis-boceft eni^ corpus meu-eoniuctib.aut eni3 n'o eft de fub 
ftancta forme tam? apponidebct [cdm vfum ecclefie quivfus a 
bcato pctro iniciu fumpfit.qirod aute^ premittitur.accipite et 
manducate ex boc oms . jjtinet ad vfum facramti et non eft de 
fubftanciafotme.fotmaauteconfecrationis fanguinis beceft. 
bic eft citi calix fanguinis meinoui.et eterniteftamti mifteriu^ 
f idei qui provpbis et pro multis ef fundetur in remiffrone pccca 
torum -dQuid fi mutetur ifte forme.Bf .fcdm.al.in.li-de mif- 
fa-non debe.it mutari altas no coftcetetut-etia fi eud? fenfum 
naberevideatur- Sitntliterno debct aliquid dinui quia fi dica 
tur boc e meu remaet indeterminatuquid meS fit.et fi dicatur 
boc e corpus meu n fignificat propriu corpus crtfti-Quod fi a!i 
quid addatur quod fignificat03 non mutet nec errore inducat 
nicbtlominus fit cofecrato vt fi dicatur-boc 5 corpus meudtlec 
tum vel fcm-tn quiboc faceret valdeincrepadus effet. (Qua. 
literfitcbriftusinbocfacrarnto.r^.fcdniTbo.etPe.i-im.di. 
x-cbriftus ide; qui de virgine natus etpro nobis paffus 5 in boc 
facramto cotinetur-et ficuteibiverecbnftus-itagetiamibi 
fub fua cftitate f/3 no vtitur ea occup ando loc S ficut etiam non 
vtttur claritate fua tlluminado aer^^JTte^poteft effe fimiliter 
in plunbus locis imjtuplura indiuidua id e plures panes trafub 
ftantiatur in ipfum (]jte;ir7"c]Iib3 parte boftie 5 totus cbnftus 
etia in mmima qdiu manetfpes panis vel vini- et idj dicendum 






cj diu manct in ff omacbo fub dictis fpeciefcus ■ et eodej modo qn 
boftia confecrata diu feruarctur diimodo fpes panis no mutarc 
tur.alias contra.Item licet ex vittute facrameti fubfpecic pa- 
ms fit tantit corpus et fub fpecie vini tantum fanguis tn ptop- 
ternaturalemconcomitantiamfub vtracj) fpeeft totus cbri- 
ftus.f.fcdm corpus et anima ct diuinitatcm.cjuia bcc tria fepa 
ratanonfunt.JiVtrumcbriftus infacrameto eucbariftie ali. 
cjHvidcatur ocuIocorgali-r^.fcdmTbo.ct Pcvbi.s.in fpecie 
quidcm propria non Videtur ibi-fcd tam qHcj llla fpecies panis 
circufunditut cjuibufda accidetibus carnis vel pucri q non funt 
propria accidecia corporis xpi vti cjuis ibi expreffiori figno vide 
atur non tam videtur in fpecie propria ■ Quid agendu fit qnio 
corpus cbrifti fic apparet in alia fpecic.EJ.fcdm Tbo.vbi.s.cft 
vfusbuius facramsitifitpmanducatonemi&o quado apparet 
in fpecie pueri vel carnis crut-tate vel fimili non babet roj cibi 
nec debet affumi ab eocui_fic apparet-ct fi ommfcus apparerct 
d^ C115 reliquiisponi .^JVtrum virtute verboru poffit facerdos 
cjtacuquemateriamcofecrare.I^.fcdtri Tbo.in.iiii.di.xi.tjti 
tas guavelmagnanicbiladboc facit.rjtantuipfa fotmapro 
noie demoitratiuo vtens oftendit cjmatetia cofectanda debet 
effe coram facerdote.vnde faccrdos exiftens in domo fua no pof 
fe t confecrarc panem cjui eft in altari aut etiam in f oro ■ ncquc 
totum vinum cjuod eft in cellario ■ fed cjuatacungj (it c| titas pa 
nis vel vini cj coram facerdote ptopomtur poffct ab ipfo confe- 
crari - cjuinetiam fi faccrdos intendc rct confecrare non ad fu- 
mendum fed ad vtendum in veneficiis vel ad irnfionem nicbilo 
minus cofecratum effct-CVttum fi alique boftie cx obhuione 
remanent m altari vel ahcj pars yini.et facerdos conficitnun- 
quidfuntconfecrate.r^t.fcdrnal.in li.de miffa.non.quiadeeis 
non intenditurHtfcdfn auguft-fme intentione in facramento 
nicbil agitut -L Quid de accidentibus cjue videntur in boc fa- 
cramcnto.i$.TboetPe.m.iui.di.xii.dictdumcjcumfubfta 
tia panis et vinipoft confecratipne^ non remaneat accidentia 
cjueibi appatentdiuinavirtuteexiftuntfmefubiecto ficcni; 
immediatius ducut in corpus cbnfti cjuod fub eis cotineturre 
tincnt etiam modum agendi et patiedicjue prius babcbat Vn 
Frairio et diuifio ftt tantti in fpeciebns et no corpore cbrifti 



'jiljfflmVsHaiMttia-n.r.qua ai cius matcria q fit materia buius 

■"""1 lacrarnti-I? fcdm Tbo.in.iiii-dt-xi.materia ccpetcns I 

iljjiS^lSp.aijis triticemus.et vinuvitis •cuius principalis caeinftt 

rt&ta diuina-f; et quia hec duo principalie in cibu etrracuvjiunt 

coueiemusfjbeccibiictpotii fpiialjmaducaus./f Vtrtrpoffit 

cofici de pae fadto dc fpelta vel farre.r$.fcdmPe.[fe coi fina doc 

toru no poteft co fici nift de pane triticco.tCi quia ipfe dns copa 

uit fe gt ano frumeti Vel tritici.io- xti.tum quia et lpfe creditur 

cc!ebraffe inpanc ttiticeo et ftc lnftituiffc-tumquia vfus ccclc 

fie traditus ab apoftolis quipntes fucrut nabet vt in r olo grano 

tritici celebretur licct quidam c ottariu fenti at de fpelta et far- 

re dicentcs g> fpcs frumcnti eft •(iQuii fi grana alt erius gene- 

ris admixta fint tntico.^.fcdniPe.alb.etTbo. fitata cft per 

mixtio cp trahat ad aliam Ipfm vt qndo appoitum eft prednans 

vcl ctiam ad aliam fpem mcdiam vt quado eil virtus cquahs in 

vtroqjmi/cibilium.tuncnoiipotefl conficiquiamutatae Ipes 

pan;s tnticei.fecits fi nonftanta additio quin remaneat fpes. 

quia tunc confici potelt {fQjxiifi panis fierct de aqua rofacea 

ethmfmoi.]3J:-fcdrn PcquidamdicCitcppotconficiquia acjua 

inpanenontemanet.aliidicuntcjnonquiapattes principales 

panis qui eft materia tiuius facramenti fumt aquanaturalis et 

.farinjJbancopinionemeffeprobabtUore^dicitTbo.in.iiit.di.xi 

|j Quid cum boftia que confecrada eft tadiu ftctit <j mcipit cor 

rumpi-f?-fcdmTl->o.in.iiii-di.xi.dicendumg>fifittanta cor. 

ruptio <J fpfs panis non remaneat tunc non poteft ex ea confici 

fiautipf manentefit aliqua difpofitioad corruptionem pctcft 

confici-tjuis gramter peccet conficiens ex talifcienter proptet 

irreueretiaj facrameti- et cj> lpcs maneat poteft cognofci cx boe 

cf continuitas no i folttta . nec alia accidcntia oino ablata .idc3 

al^rVtrumconftcipoffitinfcrmtato.fJt.fcdrnTbo-vbi.s.fic. 

f^confici nondebetmfiinajimo.etquicotrafaccret grauieet 

peccaret agens contra ftatutum etconfuctudmem ecclefie. ad 

dit aiit T ho «"« tertia pte - q , Ixxnii. g> cjuis cofuetudo coficie 

in atimo ronabilior fit . grccus tn peccaret cpnficiens in aiirno 

quafi pcruertens ecciefie fue ritum «(fljequo viiio poffit cofici 

B^-fcdmTbo.etPe.iniiii.di.xi.dicencugjtantudeVtnovitis 

quiaineo etiacbriftuscofccit.etquia r.ocfoIfiproprievinu3 






eft ct comunius in potum fumitur.^Vtru; poffitconfici de a 
cetoetbuiufmoi.^.fcdmTboAbi-s. fivinum oioeft Pactum 
acetii n pct cofici-quia diffcrftt vinft et acetii ficut viuu ct mot 
tuu-fcdrn phfri .viii.metbafifice S5 fi vinft fit cfi 111 Via acefcendi 
idf 5 iudicium cjuod dc pae qui e 111 via corruptais-fqui pot co 
fici.pcccat tafn conficics ptoptet irrcuercntia; facrarntiCon- 
a'»ctadditcjfjvinum eftputridum adrocpvmi naturampiit 
non poteft ccmJici.fi aitt non f.t eorruptum fcd in via ad corrup 
tfonem cofici cjuidcm potcft fjproptcr rcuerentiajfacrameti 
non e ft affumc dum ct idem dicendii dc vino muku^ potico fiue 
acri. (Jy ttitpoffit cofici de agrefta.f?£fcdfn al-etTbo-in.iiti- 
di-xi.non-cjuia adbucnon babct fptm vmi fed tantuj eft m v.ia 
gencrationis. (TVtrum poffit confici demufto-I^.fcdm Pe-rt 
Tbo.vbis.fic.quia ccplctam babet fpcm vini.n qn ta rn ficndii 
de multum reccntipropter mpui-itaf cm ipfius ■ flVtrum aqua 
debeatapponivmoetcrxa.Js^.icdfn Tko-etPe-in.irii.di.xi. 
aqua appomtur ncn tl<j de necceffitatefacramentiqura etiam 
fme ea conficcretur.fj tarj dc bcne cffe.f.propter figriificato^ 
vnionis populiad cbtiftum. adj cni; multe populimluti. apoc. 
xvii.grauiter tarn peccaret cjui fcleter obmitterct aq appon? 
quia ageret contra inftitutoncm ecckfie.et cjuia dns appofuif- 
fe crcdrtur - dcbet aitt apponi adeo paru, vt in vinum tptalitet 
conuettatur ■ alias non tonficerctut ■ ct non debet apponi aqua 
rofacea Vel alia artificialis fi tn apppneretur nicbilominus cori 
ficeretu r . na; ipfa in vinum couertcretur ficut aqua naturais 
CQuid fi apponeretur aqua quado vinum adbuc cffet in dobo- 
F$ - fcdffi Tbe - vbi. s . no fuff icerct quia boc no figriarc t aliquid 
fed opottct vt imminete oblationc apponatur ad facramentii" 
^JVtrum intcrris vbi non eft \-1hu3 poffit cofici dc aqua rubM 
rncflotus c.paiuts vino rubeomtinctus.r$-fcdfn Tbo"in.n"' 
di ■ xi-non-quia iUud eft magis aqua rubea quam vinum- vndc 
boc dapnatnr de confe-di.ii.cum oifie.flQuid ergo fictiniT' 6 
terris Vbinonpoteftbabcnvinum-r^.non eft aliqua tcrra ad 
quam non, poffit tantum portari de vino cjtum fuf ficit ad ccle- 
brandum - vel fcdfS al -dicendum vidctur cj de boc confulcndus 
eflet papa - tamen propter intollerabile dapnum animarii quod 
mcurritur ex facramenti defcctu^drfpenfandum viderctur- vt 



12 3 4 5 6 7 



1 ll|:::: llll|l mjm l| : nn|ll njmu 

10 11 12 13 14 15 16 



^ffffnffffffff^w 



19 20 21 22 23 



corptts cbrifti abftj vino coficctetur-quiacaajus no i fine fang 
umevt dictumeft.s.eucbariftia.i.<T.v. flVttujin eucbarifha 
poffit altquts Iiquor pmifcen fpebus vini^t.fcdm Pe.in.im-di, 
xii-fi.addtturres alterius nature et matcris virtutis tranfmit 
tat fpiJm vini in fe et ft equalis virtutis tranfmutatur vtracjj in 
naturam tertiam -et fic vtroqucmo difmit ibt effe fpes vini- et g 
cofeqns fanguis cruri-Si vero fit minoris virtutis trafmutatur 
in natutam.fpSi ■ verfitn fub ptibus illts ad qs liquor additus pc 
netratcum nonfintaccidcnttafne fubieilo deftnit effe fanguis 
cbrifti. Quodftliquor addttus etufdcm nature fit et maior tunc 
ad oiHs diutftones fpei pcruemt et eius cottnuitatcm.totalitet 
foluit ec fic incvpit effe alius liquor et fanguts cntifti tbi ee deftnit 
et idem fiequalis fit-Siverofe minor-tuncnoperucnitadogs 
diuifiones Ipe^.fub partibusergoilhsadquasvinum additum 
peruentt definit ee /anguis-cum tam accidentia non ftnt fine fub 
ieclo-et eotmuitasipocjueeratfinefubieccofolutafit.fujopar 
tibus Vejo illis adquas ndperuenitmanjcbriflifanguis-Satis 
1 •"'Wl jlconcordat T ho . ibidem < 

liVcbartftia.iii.quo adminiftrum -f-facerdotemet eius 
smtffam.Et quetttur primo vtrum facerdos confecrans 
femper debeat fumere.BJ.fcdmTVio.in-iiti- di.xii-dicendum q> 
fic- vt de confe .dfii.telatum -tottcns aut fumat quottens cele 
brat ■quta ipfum facramentumtn Cumptionc coplementum fue 
fignificatois accipttx Et inteUigentfiimpcdiatur gvto!entia3 
infirmitate vel morti? aut aliquid buiufmoi- Quod fiplures mil 
fas celebrat fblum in vltima pcipietpfuftoncm ct non m precede 
tiquia tunc non eet.iciunus ncc aliam miffam pofTet cclcbrare. 
dccelomif-expec^Qubci fi faccrdospoft cofecrationem infir. 
metur et non babeatur alia boftia nicbtlominus debet alius fa. 
cerdps boftiaj dtuidcre ctvnam ctcmtpfefumere et alia^ infir 
mo dare.Vtrum aut ct qua doliceatplu rcs miffas in die celebra 
re babetur infra miffa . tf.x ^Quispoifit conficere facram tuj 
eucbariflie . 1$ . fcdrn T bo . in . iiri. di.xiii . folus facerdo s potcft 
quinetiam ft fuerit bcreticus fcifmattcus cxcoicatus aut de gra 
datus fi celcbrat conficit quts ad fuam fjnitie-laicus ve roqua. 
tucucp fctis celebrado nicbil ageret-Con.Ho-al.et Pe-^Vtrfi 
plures facerdotes poffint fimul eadcmboibam cofccrarc^ .'al. 



tenet <J no . fed probabilius videtur fcdfn T bo .in.iiii.di.xin .vbi 
dicit cj fcdm morem quarudam ecclefiarum facerdotes cjuando 
ordmantur concelebrant epifcopo ad reprefentandum cj cjn do 
tninus boc facrametfi inftituit et poteftatem cofecrandidifcif u 
lis dcdit fimul cu cis ceauit-fic epifcopus fimul C115 ordinatis pre 
{biteris cclebrat.et tunc ofns debent intention? referre ad llkrf 
mftans in quo cgifcopus verba profert. et fic eft lbi vna tantU3 
confccratio . (iQuis minifter poflit facramentum eucbanftie 
difpenfare-I^t.fcdrn Tbo.in.iiii. di.xm.folus facerdos eftpro 
prius difpenfator.vri laicus no deb3 etiam in necccCitatc a!i.pe 
coicare vcl difpenfare cjuia boc no eft facramcntum nccceffita- 
tis dyaconus afit cjuomo poffit notatur-s.dyaconus.Religio. 
fus difpenfans corpus cbrifti incurrit e xc6icat ionem.de cjuo vi 
de.s-coicare.iJVxvi.cjui incipit a cpzo.ff Vtru vno facerdotede 
ficiente in miffa debeat ab alio fuppleri.^-fcdrn Tbo.in tcrcia 
parte.q.lxxxfff-fifacerdosmorteautinffrmftategraufocciipe 
tur anteconfccratfonem corporis non oportct g>per alfum fup 
pleatur-Sf vero confecrato corpore ante confccration cm fang 
ufnfs vel etiam confecrato vtrogj dcbet miffe cclebritas per a!i8 
explcri.vt- vii.q .i.nicbil.([Q,md fifacerdos poft confecration? 
corporis fcd ante confccrationem fan^uinis gcipiat aut vinutn 
aut aquam non effe in calice .13£ . fcdfn T bo- vbi. s "decet ftati} 
apponere ct confecrare-Si vero poft 5nia canfecrationis verba 
gcipit g> acjua defit debet nicMominus procederc cjuia appofito 
aq non eft de necceffitate facramenti- Nullo afit modo debet aq 
vino iam confecrato miiceri.fi veropoft fpfam confecrationem 
gcipit cj vinum non fuctit appoituj fi cjuidem boc gcipiat ante 
fumptionecorporisdjdepoita acjuafiibi fueritponerevinum 
cum acjua et refumcre a verbis confecratiois fanguinis-fivero 
boc gcipiat poft fump tionem corporis debet apponere aliam ho 
ftiam iterum fimul cum fangume cofecranda et in fine fumerc 
boftiam iterum confecratam . et fanguinem . non obftante ctia 
fi prius fumpferit acjuam que erat in calice. cjuia preccptuj de 
pFe&ionefacramentimaioris efc ponderis <| preceptum cj> boc 
facramcntum aieiums fumatur»^QuidfifacerdosnorccoIrt 
fe dfxifie ca cjue in confecratione eucbariftfe dicuntur-f?-f dm 
Tbo-in tertia parte . cj ■bcxxifi.no dcb^ ex boc turbari-nc epij 



10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 



21 22 23 



qui multa dicit tccolit oim que diot . fi tamcn facetdoti conftet 
probabihtct fc alicjua omififfe fiquidcm non (unt de nccccffitate 
facramentinondcbettefumereirnmutandofacrificii.ordincm 
fed dcbct vltenus ptoccdcre-Si vero certificetur feomififfe aliq 
eorumcjuefuntdenecceffttatefacramenti.f.fortriarnconrccra 
tionis deb etrefumi ipfa forma et cetera pcr ordinem rciterari. 
^QuidlTptopter ftigus vel neglientiam lioftia dilabitut in ca 
licej-Bf .fcdmTbo.vbi.s.cj folum mimma pars boftie mittatur 
mcabce^\Viocrefpicitcorpuscl-tiftimift!cu3-ctidcobuiufm6i 
pretetmiffiononfacicim-jfeclioncm factamentivt pcrbocfit 
necceffarie alicjuid tcitetate. ^"Qitid fi iacctdos infta miffai, ad 
ucrtit hofriam non effe tnticcam vel cotruptam -Ic£.fcdm Pe. 
diccndum cj fi ante confectationem aduertit temota llla bofha 
aliam ponat . et a canone reaieipiat-fi vero poft confect ationej 
idem faciat ponendo aliam bo/tiaj e( eam fumnfo-fed et nicblfo 
minuspoftca illamprimam hodiamfumat aut aliis fumcndaj 
tradat - aut reuerentcr referuct.Si vero aduett etit pofrcjitimp 
fetitiniflocafuvatiantdoiaoresTbo. tameintcrtiapartet3 
cj debct poncre a\iam hoitiam et cofecrate ct futnet e.quia pre 
ccptum depfeaianefactametimaiotis c[t pondetis cj preccptu 
<j> a iciunis fumatut.vt.s.lT.v.diftu} e[t ^.Quid iimufca vel 
araneamcalicececidetitautvenenummixtumfuerit.E^-fecfi 
dumTbo.in-iii.patte-q.lxxxm.fifacetdosbDcantcconfccra. 
tioncm deprebendent debet calix ablui et aliud v-inum ad con- 
fectandum poni-Si vero aliquod botum poft cofecrationf acci. 
derit debet anima! caute capi et diligeret lauari et coburi ct ab 
lutio in facratium mitti^Quod fi vencnum ibi effc dcprebederrc 
nullomodo debet fumere nec abis dare.ne calix vite mmortem 
Vertatur.fed dcbct diiigenter in vafculo conferuari. ct ne facra 
m-ntum temaneat lmpFeftutn debetvmu; appom.jt facetdos 
denuo refumere confecrationem fanguims et facrametum pet : 
f icete-nxh.l enij abboinabile fumi debet occafione buius fac t a 
menti-ar.de confe.di.ii-fipcrneglicntiam-^J^uicUignificent 
diuifiones hoftiequas facerJos facit-r$-fcdrnTho.m.mi.dt-xii. 
tnplicem babent %nificat6nJ.namprimoquidemfignantcl 
uifionem quc fuit in corpore cbriftiper citts paffionem - fe 
diftnbutioncm redemptionis pcr dtuerfa mebra ccclcfic . t 




fignatur cj in corpore cbrifti miftico ■ f- in ccclefia quedam pars 
adhuc eft m boc mudo.et cius tribulatiombus- ct boc fignat gs 
coefta- llli aut qui iam funt in celo ct corpore et anima vt cbfl- 
ftus et bcata virgo fignantur pcr partcinmifla; in calice^quia 
mebriatur ab vbertate dotnus deflfc>3 ifli qui funt in celo fola a 
nitna ct expedtant gloria quo ad corpus ■ f.militcr et qui fimt in 
purgatono fignantur per tertiam partem que oljtri fcdrn pri- 
mitia^ eccleftam feruabatur vfqj ad Emcmmiffe.tl.Quid agcdii 
fi fhlla fanguims extra cecidit «r^.ft gneglictia; aliquid de fang 
umececideritfiquidtmfupertabulamlingualambatur-ctta- 
bula radatur.fed fi non fuerit tabula locus lpfc radetur et con- 
burccurrafuraetcinis luxtaakare condcturctfaccrdos.xl. 
diebuspcniteat-fi vero ceciderit fuper lapidem altaris.forbeat 
facerdo s ftillam et tribus diebus peniteat . fi fupcr licbeti altaris 
et ad aliud lintbeum ftilla peruenerit fex diebus-fi ad tcrtiu^.ix 
diebus pemtcat et abfuat tribus vicibuslintbeamina quc ftilla 
tetigeritcalicefuppoito ct aqua ablutiouis iuxta a'tareconda- 
tur.de confe-di.ti-fi per neglientiam poffet etiam fumi.a r accr. 
dote mfi propter abhomationem dimitterctur-vt tonitTho' 
m tettia partc-E t vt idem dicit tn.tiii.di- xiii-cautum eft vt gs. 
lllalmtbetfiuepauepoft ablutionem abfcmdatut et conburatur 
et cinis in altari condatur . ldem etram dicit in tertia partc . 
CjQLutdfiquis euchatiftiamvomuit.BJ-fifitlaicus etpercbra 
etatem vel voracitatem vomuit xl.diebus pcniteat«Qpmciye 
rovelmonacbiprelbiterifeudyaconilxx-dicbuspeniteat.epiis 
Ixxxx. fivero ca infirmitatts cuomuitvri-diebus peniteat-de 
confe .di.ii.fi quis pcr ebnetatem.et dedet vomitus creman et 
cineres iuxta altare recondi.vt-s-mproximo (T.dictum efc. 
jf Demitfa et eius celebrationebabes plura lnFr amiff a-etde. 
eucbariftia quo ad fumente s babetur.s « cc icare{fE t vtrutn 1 a 
malo miniftro liccat recipere cucbanftiam et facramenta vitfe 

~Jnfraordinatusprimo.(T-iii« ^ 

Vcbariftta.mi-quatum ad eius eFfec!tum(Ruis f- , tP r » 1 
j« cipaliseffeiauseucbariftie.r^.fcdmTbo-in.iiii.di-xi 1 * 
proprius eFfcftus eius efl canuerfio bommis in cbriftu.vtdicat 
cum apoftolo.gat-iii-viuo cgo ta non ego viuit vero in me xpus 
Etadbocfequuturduoeffedtus -f.augmentum virtutumct 



10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 



— 



21 22 23 



rcftautatio d cyjditorum - f.pcr pctaventalia vel alios prcccden 
tes dcfedlus ^t-Vtrum pita vcnialia poffint impedire efrectum 
cucbariftie .!$■ fcdrn Tbo ■ vbi-s . adboc vt facramentum boc 
plene cfectum fuum babeat oportet cf aflit actualis deuoticet 
cjuia interdu; actualis deuotio impedirt poteft abfcp mortaltpcc 
cato-poteft effeccus huius facrarntiimpediti.ita cp aliquis aug 
mcntum gtatie hon contquitur ncc tamen reatfi pcccati mor 
talis incurnt fed forte reatuj venialis.quiaimpatus accedit no 
tamen om e veniale pctm impedit ef f cdtum Viuius facrameti- fj 
folum lllud quodtoftjt aJtuakm deuotionem qvnbocfecramto 
requiritut.(j Vtrum per boc fact amentu; dcleantur venialia« 
E^.fcdrn Tbo.vbi.s»nc.nontameoportetg>fempoiavehialia 
deleantur fcd fcdiri mefuram deuDt-onis.poffcttarfitantus efle 
feruor cjbmnia vehiafia delerentur.rde; Pe^fVtrum per boc 
factamcntum deleanturmortalra.^-Icdfn Tbo.in.iiii»di'Xii. ' 
non dclct mortalia nifi cHita-vnquod dicitur fit ablutio fccleru 
dupliciter poteft inteliigi . f. vel cj dicttur crim ina abluere inqua 
tumcaimpeditveldebiiscjuenonfuntmbois confcientia vel 
ripria 

k.aaio c; tit aln a dnis ve\ prc] atis • vide ■ s «dominus ■ <T « i" 
."et inf o.a t allta per totum ■ kem infta pedagium « 

£coicator.di<Sturi de excoieatioe primo dicemus aliqua 
* j de eo qui poteft excoicare fiue de ipfo excoicatore. vn fci 
<*<f| ehdum g> excotcationem a itire facere pcteft 'cpricficj pot 
ius codere- vt papa th vniuerfa ecclefta ct finguli epilcopi in dyo 
cefibusfuiS'XVi'.q;ii.vifis.mfi.xxi;ii-q-iii«corripiantur.Itc;ri 
excoicare poflimt eorum officiales.fimiliter er oirTs prela' v mk 
riores cjui eollcgiis prefunt- vt abbates etiam non beriedidti.duj 
tarnfuerintconhrmatietfimiles-defymo.flcut tuis.de of.or- 
cum adeccam-Item arcbidyaconus.videturcjjpoffitexcoicare 
Iicet non fit prefeitcr^ar» xxv.di.gjecrjs deof-arcbi.ci- de ap. 
peHa.reprebenftbilis(fSoTus tami epifcopus excoicare potcft cu 
tlla foleanitate que babetur xi-q?iii.debet«alii-autemprelati 
in collcgiatis ecclefiis qui iuridictcme ba bent fupcr fu bditos fme 
predicta folenmtate excoicare poffunt(£Saccrdotes vcro par 
rocbiales excoicare non poffuntnifi vbi effet confuetudo qucctt 
am iuridictionem -ix .cj- iti. coqucltus .ConcorcSat Cfof -Tbo . et 



Al« <LVtrii cxcoieatio lat a ab alieno epifcof o poffit rata babeii 
a proptioJ^.fcdmBar.ct Ber.nonquia a principionulla fuft« 
V trum prdatus poflit excoicatc extra terntoriu, fuum.fc?. 
fcdm Hoft-epus extra fuam dyocefim et buifmodiprelati extta 
territonum fuum non poffunt ca que funt iuriditois contentio 
fe. vn quia quis non cft excoicandus fme caufc cognitionc Yt xi. 
q.iii.ncmo-idcotalisexcoicarenonpoteft.necfcdcreprotribu 

na!i ncc aliquid difponcre«xvq.iii.eprn «eksje^ ct intellige ntf 
utumdictumeft.s.abfolutio.t.^.vi.tfPrelatusquiinahquo 
locobabettantum iuriditionem tepalemrionpropterbocpote 
rit exc5icarc.ar.de of.ot.dileiaus-4]Exccicarenonpoteftqui 

cuikk cxccicatus vn ncc bcrcticus nec fcifmaticus ncc apoLtata 
aFid'e.xxmi.q.i-audiuimus.et.<r-tuaut.in.fi.Itemnccintra 
fus nec fufpcnfus a lunditioe . xii.q-ii.alienatiories-ct-cprcca 
riv-da.cocef.preben.quia-ltemnccilicquiviolauitintcrdiitu 

ilMp#de.excef.prela-c«fi- .... 

•«MlfXcoicatio primo quid fit.K . excoicatio efl a qualibet Ii 

[if. fjf flcita ccione ct lcgittimoac.tufeparatio.xi«q.iu-<r.euide. 

/'ter «cuius principalitet funt due fpes-vna que fcparat a facra. 

, mcntis et ab mgreffu ecclefie et a coione fidciium.etbecjiicitur 
excoicatiomaior fiue anatbema. alia que fegat a facramtis tm 
ct bec dicitur mincr.et de vtracj babetut.r.i-q . nii- egeldruda 
e . ti- fi cj^jl n quibus cafibus incidit quis m excoicationcm ma 
iorem ipfo facto.i^.in multis -nam cxcoicatic aqua fb'.us papa 
abfoluitincurriturin.xiu-caibus quosomnesbabes-s.abfoiu 
tio-i.^-iii.Sunt ct alii cafus plurtmi- prim us cum quis incidit 
inberefimiamdapnatam.x.q.i.c.i.et.ii-Autnoua berefimco 
fingit.debere-adabo!endam-et-c.excoicamus.auteftcrcdcs 
receptatorvelfautorbereticarum.debere.ficutait-fecundus 

cum quis affcrendo dicit romanam ecclefiam non elfe caput oro 
nium eccarum nec ei tancj capiti obedicndum.xix.di.nulli bs' 
tertius qii rectorcs cruitatis faciunt exactiones indebitas in w 
ricosetccclias.etamoitinodefiuunt.deemuita «eccle.no »'- 
nus-quartus cum quis non electus a duabus partibus cardraa- 
lium gent fcpro papa.de elec.licet-qumtus cum quis magu'™ 
Vel fco'aris tractat cum aliquo ciuc bononicnfi de conduct'0'ic 
bofpicii irrccjuiftis inquilims nifi tjpus conductionis fuent eiaf 



10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 






21 22 23 



(ubi .dcloca- ex refcrtpto- fextus cum monacbicationtci re gula 
res arcmdvaconi decam prepofiti plebant cantores et ahic!mci 
«rfonatus habcntes aut ettam quicung; prcfbitcri audtunt 16, 
«sveipbif.cam.ncclc.velmo.nontnagnope.et.c.fupcrfpccu 
la.fecusftbabcntecclefiam tantumparrocbialem etnonlunt 
prefoiteri- ne cle.vel mo- fratutum-li-vi.fcptimus ctttr, i quis £- 
t.ctpat cxco.cato in cnmine .pptcr quod excotcatus eft dando 
eiconf.humaux.hum velfauorem-e.a.ficoncub.ne , ortauus 
omsqmfactuntuatutacontrah-bcttate^ccclcfiectfcttptorcs 
corurn,ftm.1..tetetpoteuatescofu\e S reftores etconttharuloco 
rum vbi talia ftatuta feu etiam confuetudtnes edite lunt \ cl ls [ 
uatc.ctquiea feruarefcccrtntetilhqutfcdmea ludicauennt 
velinpublicamforma^rcdegcrtntiudicata.e.ti-nouerit-et.c. 

graue.ix-cotra illosquimnituturordinatoib; vel alieatoil^ a 
fafmancisfacftis.dcfraW^.i.dicricafascncscxiuribjmagis 
atiauis collecti funt- <jEodimofunc aliicaus excoicationu qut 
babcntur li-vi.de qu.busduofuntpertincntesadpapa3.dcqui 
bus diitum eft - s .abfolutio .i.r-iii- Ahi funt qui fequutur. pri- 
mus de quocuntj qui loquitut fecrete vel miecit fcnpturam vcl 
nuncium aUancardinaHqnfunttectufiocCafione elconis pape 
de clec.vbt otcufum(p.t de dras reftonbus et officiahbus ciuita 
tis qui imtncnte difta efeftioe non Cetuarent dtftam conftitutio 
nem<gectjdus dc blts quigtauant aUquos quia eumpro quo ro 
gabanturnoluerunteligere.vide-s.efeaioprimo.xxxiii.f.qui 
incipit - quicunjp -T crtius eft quicung; de nouo vfurpantcs cu- 
ftodiam vacantium ccciefiarum feuinaliispiis Iocis occupant 
bona ipfarum.et clerici ct aliepcrfone eoriidem locoruj qui hoc 
Eieri procurant.de eiec.generali.l-ucetiamcafumhabcs.s.ccca 
primo«9".anpenul(puartus de elcftonbus ad regim vrbis ro. 
mane et de cleftis ct fautonbus qui fecerint contra conftitu tio 
ne fughoc fca3.de elcc-f udamta birius(puintus de hiis qui vo 
cantur addirigendasmomalesineleftionibinifi abftineaneab 
hiis pcr qpoflet in eis difcordia onrivel nutrin-dc elcc-in dcm- 
nitatib3£5ex"tu's de hiis qut procurantcj ccnfcruatores datiin 
tromtttant fe debiis q no hcet.vide.s.conferuator»y.iiii-Scp 
timus de hiis qui abfolutio; ab aliq excoicatioe vel rcuccatio-. 
eiusaStetiamfufpcnfionisvc! intetdifticxtorqntpervimvcl 




mctfi.na; nec vak-t abfotttio et incurntur nouaexcoicatio.de 
biisque vi-me-abfoiutionis-Occauusdceoqui fingit fraudu 
letercafu3aliqu?per quealiquisiudexvadat vel mtttat ad ali 
quam muliere3 pro teflimonio de iudi.muliercs -Nonus debns 
qui prclatosvcl eorum capitula fru alias pcrfonas ccclefiaflicas 
copellunt ad fubmittendum laycis vcl alienandum bona ltnmo. 
biliafcuiuraccclcfiarum.Etfimilitcrlayciquivfurpantfitiilli 
citc buiufmodi nifimoici defhterint.de rcbus eccle-bcc conful. 
tiflimo-X- quicuncj! ab ecclefiis vel perfonis ecclcfialcicisperfe 
vel alium nommc fuo vd alicno pro perims vclrcbus quas non 
caufa negotiatioms deferunt veldiferri Faciut fcu trafmittunt 
cxigunt a'iquod pedagium fiue guidagiii - dc ccnfi-cjq.ct dc hoc 
cafu babetur diffufius mfra pcdagium -(T-Fi. Xi- dc biis cjui 
impedrrent ludicium deicgati. vcl cuiutungj iudicis eccafHci ie 
emtiita . cc.qirT - que caium di "f ufius babcs infra iudcx ■ n • C- V- 
(£Xii-dc dnis qui inbibcnt [ubditis nepcr/bms eccafbcis vcndant 
etbuiufmoividc^s.emtiitascccIc/ic.cf.ix-Xiii.dercIigio/bqui 
tcmcrc v-bicung; babitum :'itc rcligioms dimittit vcl acccdit ad 
ftudiu nifi a fuo prelato cum confiio maioris partis conuentus 
fibi hccncia fit conceffa -ne cleri-vclmo-vt periculofa«Xini.de 
doftonbus fiue magifhis qui faentcr itlos teligiofos qui dimife 
runt habttum doccnt leges vcl pbificam .pdiih duo cafus ne cle- 
vcl mo- vt pericJofa-Xv-quicuncjjbcreticos vel credcntes n. 
ceptatores deffenfores vel Fautores corti fcicntcr traderet eccle 
fiafVice fepulture-de berc.quicuncjj -deqtto abfclu^do videinfrt 
hcreticus -"■9"-ii.Xvi.quicucj redcorieclans vcl quicftcjj offi 
cialis eius cognofcer; de ciimincbercfis aut captos liberarj-.el 
dyocefanortive! inquifitoru officiti 1mped1r3.de bereti-cvt in- 
qutfrtois xvii. quicucjj p affiflmos yVjxpianti intcrfici|>curauit 
vidj.s.affifimos «Xv11i.de clericijquimanifcftis vfurarrisad 
fenus excercedu domos locat vel alio titulo cocediit.de vfu-vfu 
rarfi de boc vide mfra vfura - uii. (T-.rii-Xix- dc biis qui coccdtit 
rcpffalias cocra perfonas eccafticas fpalitcr fiuc generaliter.de 
iniuri.c-fi.Xx.fi dns vcl rector temgalis non fecctit obfcruai' 
ea cj ftatuuntur contra mfecutores cardinalium feu alrcuius de 
familia eorum vel pape.de penis-felicis.Xxi.quicuncjj datlice 
t,a 3 oecidendt_capicdi fcu aliquid inpfoms et boms fttis vd fuorii 



~tf/fc 



grauadieoscjuicotra reges batones nobiles vcl quofciicj; alios 
tulcrunt excoicatiois fufpenfionisvel interdidti Cnas fiue lllos 
cjuoram occafione fuht prolate-vel eos qui eas obfcruat aut eos 
qui taliter excoicatis coieate volunt nifi lina3 ipfam re integra 
reuocent-et fi cjua funt ablata teftituat fiue pro lllis fatifFaciat 
fimihter et qui chcta lma vfi fuerint.vel etia3 fme Iina fuo motu 
hpcfeceririt excoicationem incurrunt -in qua.fi permanferint 
perduosmenfesnonnifiperpapa3abfoluStur-e'ti.quifg;.Xxfi 
quandoquis abexcoicationeabfolutusfuitinmottis articulo 
vel alio impedimcnto CicefCante articulovel impedimcnto non 
repfentet fe<|citius ccmodepotetit ei aquo abfolui debcbat re 
ina'Jitineaclemrinam.c>ti.eos.Xxiii-quadoaIiquiabfoluun« 
tur a fcde apoftolica vel a legatis et iniugitur eis gj fe prefentet 
ordinariis vel aliis fiuccptun pfiia^ et pallis iniurii feu cis quibj 
obligatifunt fatiffaciant ft boc nort fac iirt cum primt n como de 
poterunt rerheidut in eancfem finam - vt in d co - c- cos^he^ funt 
alii cafus excoicationis in cle-cfe quibus quincj; funtpapa/cs Vt 
diaumen-s»abrolutio.i-<r-iii' Miifuntifti.primusdeillisqui 
in cimiteriis fepetiut corpora tempore interdicti in cafibj no co 
cefiis aiure.velquiexcoicatospubbceautnoiatim interdiftcs 
aut vfut arios maitefbs fcieatts Cepeliut- a qua cxcoicatione no 
debent abfolui nit prius ad arbitrium d^ocefani CatiCfeccrint eis 
quibus pcrprcmiffa Fuerit iniuria vrrogata-de fcpul-cos- Secfi 
dus de religiofis qui dccias ecctefiis debitas fibi appropriant vel 
vfurpant (iue qui non permierunt folui eccleliis decias de anima 
libus j-amiliarium et pofrorum fuorum vel aliorfi (mmifcentiu3 
ipfa aialia gregibus eorum vel de animalibus que in fraudctn 
ecclefiani5 emunt ee empta tradtit venditonbus vcl aliis ab ip„ 
fis tenenda-feu qui non permittut vel prohibent fo!ui decias ec 
clefris de terris quas tradunt aliis excofendas -nifi requifiti defti 
terint infra menfem. aut fi de biis que vfurpauerut contra pre 
miffanonfatifFecerintdapnifrcatis ecclefiis infra duosmenfes 
funt fufpenfi ab adminiftratioibrrs et bnficiis fuis-cp fi no habijt 
admihrftrationes vel bnficia ipfo farto excoicatioem incurrunt 
cfedeci.reiigiofi.TertiuseftdemoacbisVelcanoicis regliirib^ 
qui non habent admimftrationej et trafferut fe ad curias prin- 
cipum fme Iicentia prelatorum fuorum vt dapnum inf crat fuis 



prelatis aut monafterio • de fta >mo ■ ne in agro «quartus de mo. 
nacbis qui infra cepta monafterii fme Iiccuda arma tenet ■ vt in 
dicto-c.neinagratfQjuintus debiisqui impedirentvifitatores 
monialiuj vel canonicaru nifi moniti deftitcrint ■ de fta«mona. 
attendentes -Sextus de quibufda3 mulieribus cjue beguine vul- 
gariter dicuntur.fimiliter et de religiofis qut eas in ilto ftatu fo 
uent-de reli-do.cum de quibufdam .vide infta religio.i* 9*«B- 
flSeptimus de illis qut fcietcr cotrabunt matrimonia in gradib; 
confanguineitatis vel aFfinitatis probibitis«velcummoialibus 
vel contrabentes qui funt religiofi aut moniales aut clericiinfa 
cris « de cofangui-ct affi-eos -Oitauus de inquifitoribus bereti- 
corum qui prctextu officii inquifitioms quibufuis modis illicitis 
pecunias extorquerent.vel fcienter bona ecclefiarum ob delictt 
clcricorum Fifco ecclefie applicarent necpoffuntab/blui nifiin 
mortis articulo-donec iIIis quibus extorferut plene fatiffecerint 
depecunianullispriuilcgris partis aut remiffionibus fuper boc 
Valituris .dc bere- voIentes<fNbnus ptatcs capit anei reiftores. 
confuks iudiceset confiharii-et alii officiales qui ftatuta faciunt 
fcnbunt vel dictant per qquis conpellaturfolucte vfuras velfo 
Iutasnonrepecete-et qui fecundum ea tudicant et quibabent 
fugboc poteftate^ nifi ftatutaipfa deleuerint aut fi ca prefumfe 
rint obferuare.de vfu.ex gtau4D ec i mus dereligiofis medican 
tibusquidomos adbabitandumveUocadenouo recipcrentvel 
receptamutaret feu alienarent.de pe.cupietes.Vndecimus* 
religiofis qui dicut aliqua verba vt retrabat audiStes a folutoe 
deciaru-vt in dco«c« capietes Xii- gireligiofi qui coFitnrf>5 $' 
n faciut cofcia^ de decimis fo!u?dis funt fiupefi a pdicatois offip 
donec fi comode poffunt faciat eis cofcietia ctfi mterim pdicat 
excoicattfunt-vtindic1:o-c-cupientesC«Kiii-dereligiofiscjuilfflf 
cuncj qui non feruarent interdiftum quod fcruat matrix ecca« 
et iftum cafum vide plenius infra interdidtum.i.<T-xi.qui inO- 
pit«qn fifia et cetera Xiiii-de Frattibus minonbus quitempotc 
interdidti reeipient ad diuina fratres vel fororcs dc tcrtio ordmc 
quicontinentesvocantur-e-ti.cumexeo « Alius cafus bridicTi 
pape.xi.in extrauagantiqueincipit-quia no nulli-beturinfra 
papa «^".fi.f.dcopponetibusIiteriselciftiinpapam.Vbidicitur 

[ub pena excoicaciois non babct vim-finc {5 comiatiois -vbi-C • 



10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 



21 22 23 



comiatones epales et cetera-et notatur de fegit»attem»et bGe 
cafum etiam fiabes infr a fagittarius»C- ii'|/ Sententiis pet £ta 
.tuta otdinariot U3 non ligantur ignorates nifi ignoratia Fuerie 
craf fa aut fuppina.de eanfti» vt animarum h»vt- ct infra lex •<!". 
■v«j|Vtru3 ibla co fuetudo abfqs licentia vel coffitutioe reddat 
ali(| excoicatutn ■I^t-non quia iftenon eftmodus fercndc excoi 
cationis fine- ([Quibusex caufis fmajxcgicatioms fit Ferenda a 
iudiceBf«trescaufepofiunteffe«(primaeft contumatia vtqn 
aliquis fuit voeatus Sue admoitus per iudicc3 tribus ediitis vel 
vno pro oibus et ipfe fit cotumax fiue inobediens CSecunda cjfi 
pro aliquo cetto dapno vel orfcnfa pto qua aliquis non vult Tatif 
.facete excoicatur.etprobanturpredictaduo-vtli-non contc 
cjm frccjueter-xi.q-iii.certum «de ver-figni-ex ptc Supcr iftis 
cafibusdicitTbc.in.mi-di.xvm.nuIlusdebetexcoicannifipro 
pcccato mortalietquia in dapnificandoaliqm etiam corporali 
ter fiue m rchus corporalib^ abquis mortalitcrpeccat-ideo pro 
dapnotempaliccckfia excoicarepoteft» fedcjuia cxcoicatioefc 
grauiffima pcnarum non debet infligi etiam pro peccato mor- 
tali nifi quis contumax fuetit vel non veniendo ad iuc-icium Vel 
inde fme licentia recedendo vel detetmiationiiudicis no paredo 
tunc TO13 poft«j monitus tuetit exccicari debet> T cttia caufa 
fiuc modus excoicationis eqnpetfonaignotatut fj exccicatur 
in generali-vt quicug; fu.tt.u3 N& tvifite&ituat vel qui fcit nifi 
reuelct .e.ti-a nobis-Cui aut debeat tcuelare babes uiFra rcue 
Iatio-cr«i'|)peccawvcroaIteriusnemoexc6icaripoteft-xxim. 
q-m.fi babcs-(/Quom6 debeat ferriexcoicationis /ma.l^.dcbj 
premitti triplex monitio vel vna pro tribus alias eft in lufra • et 

" U j e u e " fpenf " S P ermei » !ctI - abingreffueccleiice.ti.facro. 
et debet babere temporum conuaientia interualla nifi Faeti nec 
ceiTitas altterfuaferit-Etdebct fcrriinfcnptis cotmcntibs ca* 
excoicattonis alias excoicator eft fufpenfus non foluj ab ingref 
fu ecclefie fed etiam a diuinis g mefem.quequidem fi cxccjuatur 
irregulans efficitur.nec nifi per papam poterit cum eo difpefa 
ri.e.ti.cumedicinalis fcdbecpenenontangut epifcopos.cftno 
hatmentiofpaWsdeeisficutoportcret.vcdicitur.s-epits.cj-.v. 
deboc etiam cafubabes infra interdictum-i.<T.vi.(JCutiudex 
dicit excoico illum vel fimilia verba»mtellig,tur dc cxcoica tioe 




maioti-e-ti.fi cjuS.flSi epfis excoicat oms cjui furtu3 fecerint 
nunquid fubditi eius taliaconmittentes extra fuam dyocefim 
funt excoicati^I$-non«vtdeconfti-Y*tanimarU"!i-vi.(rVtra 
alienfcjuioffenduntindyocefullius cjui in gcnerafi excoicauit 
incidat in eius excoicatione3«^»fic*naeiusfubditifiuntrone 
loci vbi offcndut nifi ignorauerint vt dictu eft>s.<r"Vti< (LQuid 
fi metropo^itanus exiitens m dyoc*fuifuffraganeivcniatc6tra 
finam ab tllo latanvl^t.fcdm Hoft.ficut firia lata vel canonnon 
ligat ptoferentem fic nec proferentis fupetiorcm«puta metro. 
politanum proptium- dc maio-et obe^ cum in fetior.et ctt-ano 
bis-Goncordat Tbo-in-tiii.di-xviri. ([Quid fi dicat tudcx excoi 
co Vnum dciftis duobus.B$«fcdm VbEr-credofmepreiuditioCJ 
ille e ft cxcoicatus de cjuo rudcx mtellexit ft tamen non pct fciri 
neutcrvitandus eft vt excoicatus.fimiliter fi vaga fit cius tntf 
tio. l|X2uid fi dicat cxcoico tc fi appellas vcl ppaf aucris appella 
re.Ef- fcdm Ho{i*videtur cp non tencat fina.cu3 cjutlib^ oppref 
fus appellare poljt ■ vn talis /cntentia videtur intollerabile^ erro 
rcm continere'(fQuidfi dicatprelatus babco tc pro cxcotcato 
veIfimilia.ntiojuideritvcreexcoicatus.K;.fcdrnVber»fiy3talia 
verba agatur in foro iudiciinon reputabitur excomuicatus nifi 
a lias conftttctit de intcntioc excorcantis vt cjuia femper folitus 
eft ita dicere et nuiufmoi.In foro aut priiali eligenda cft tutior 
Via.f. vt tep utet fe excoicatum et abfolutione3 pctat.IdeHoIl' 
(^Quidfidicat excoico te et abfoluo te.B^.fcdm Vber-fi volui' 
ftmul excoicarc et abfoluere n potuit ct nicbtl egit-D autpriHO 
voluit excoicare etporteaabfolucrcvtrficj! voluit *([Qu!&te 
duobus cjutbusmandatumeftvtalicjuem excoicent etvterejl 
eorum eodem momento dtcit-excomunico te fi tlle non excomu 
nicat -E-£ fcdm Hug • vterq- eorum excomunicat cjuia intentto 
eorum eft CJ ifte cxcomunicetur.^fQuid fi is cjui finam gencra 
le3 promulgautt moritur vel amouetur.nucjuid poftea quicon 
tra facit eft excomunicatus -I^.fcdrn Hoft .non. nift diffmientisj 
ftatuerit^ff.dccf-prc-iu-l.i.^.fi.velnifiafuccefforeexprcue 
conftrmetur-deloca-c-i-etdeof.le.c-i.^fQuiddeillisquiexco 
mumcatiordines reccperunt.^t-fifcicntesfe excomumcatos^, 
i-cceperunt a fufccptis ordimbus funt perpctuo depponend.fiS 1 
Vero non recolentes faitum pro cjuo in excoicatione^ mciderut 



»cl facMm quidem fcientcs fediutis ignari nefciebant fe cffc ex 
coicatos .tunc talibus fi funt feculares arcbiepifcopi vel epifcopi 
dilpcnfare non poffunt abfcj) mandato fedisapoftoIice.Sivero 
fmt regulares abbates ipforum poft iniuctam ct poft per aftam 
penitentiam poterunt cum eis difpenfare mfi graue fuct it ct no 
tabtlefactum-velquifccitadultus fuerit et difcretus vtviolcn 
tet fupra obliuionem et lgnoratia prefumatur bec onia ,pbatur 
eo .ti.cumilloru3«Clericus exc oicatu s quomo teneatur dicere 
boras-videinfrabore-cT-viii.JJCiuid vero fiet de Eruitib^ ecce 
clerici cxcoicati-Bjt.fcdm Ber.debjt aflignari alicuiqui celebrct 
pro eo donecipfe excoicatus fit abfclutus" de appella-petucnit- 
cpfiiniufte fuit excoicatus recuperabit-f-frucius fibifublatos- 
i» -q..i. firper caufas-Idem Ray- et Gof «Si vero iuftc non potcl t 
€-dere-miIi.cum a/Iegatis.ad bocfacit-e-ti-facro. flVttum 
finalatafirb coditione Iigetafig'extetcondito«]^icdrriHoft. 
non ligat-de appella-preterea-ir.e-ti-a nofcis-i- VH et fi penden 
te conditione appelletur .tenetappellatio. fedfipureferretur 
fina-nonreleuareturper appellationem .de appella.paftoralis- 
tranfferttam cognitionej in fugiorem-e ti ■ per tuas-Seclquid 
fi pendete conditone defmat cffc fuus fubditus .B£-ten3 fifia» mfi 
appellet-deE<>co5e.c-penul.clcof-dc\e.gratum-et.c.rclatum- 
IdemInnac«(]QuicHidicatiucIexexco.cotefibabes tesfurtias 
nunquidperappeIIationemfufpendetur.B£« fcdmHoft.no fu- 
fpenditur fi habet res illas fi tam occultuui eft et ccclefia no uidi 
eat de occultis fed apud deii Iigatus eft- flQuid fi dicat cxcoico 
te quia feciftifartum et tame falfum cft.^t.fcdiS Vber-Hoft* 
etInno»tuciuseftdicereg,exc5icatioteneat-v-t.xi-q.iii-c^.et 
cfiepris-quianonefterrorintolerabilisexpreffus.etcaufalic; 
fit falfa non eft inpoffibihs. vnde confulendum eft g, abfoluatur 
ad cautelam quo ad forum iudiciale 15 cjuo ad deu3 non eft liga 
tusnifi ex centeptu. d Quijfi ludexpreeipiat alicui debiton g> 
foluat mfracertumterminum.alioquinfit excoicatus vtrum 
cteditor poffit terminum prorogare%-fcdrri fnno.et Hoft-no 
poteft prorogate tjtum ad fmam excoicationis.nifi ludex cofen 
tiat prorogatiom.et tirc fi adueniete fcdo termino npn foluerit 
tterum eft excoicatus quia terminus videtur prorogafus cum 
firis acceflotiis.ar.ff.de preca.fed fi manente-fi tnpars m primo 



tetrmino reputat filsi »t fetifta&a ceffat excoicatio tota ^ 
poicatus qui contempmt fententia 5 feruarc et mgerit fe eoioni 
Fidelium etiam fi fina forfan crat imufta fit lufta . f- quia pptcr 
contemptum lufrepoteft cxcoicari.xi-q.iii.fJ\cum ergo'ct.f 
binc.ettalisctiamtardiusabfoluetur.xi.cj.iii.quiiubente-™ 
talibus confulcndumeilc^et fi fciant iniuftam fiSam ipfam <Mi 
gcnter oMcrucnt^ [n quibus cafibus fina excoicatioms milla? 
ipfoiute.^.inquincj.Primus eft fi ille qui tulit eam nonhabe. 
bac de hoc potefratem-vt quia nd erat eius index.xi-q. iii. fFa 
velerat excoicatus ct r.uiufmod.. xxmi.q.,.aud,uimu S . Secun 
dusquandolataertpoftappcllationemlcgittimam.TcrtmsQ! 
cont,netintoUetab,1emcrrorcm.biiduocafusbabcntut.eo.ti. 
per tuas-mquibus cafibus iile qui eos proponit etiam finonpc 
tat abio.uconem dcbet audiriet ad corum probat.one; adtnitii 
vt m didlo.c-pcr tuas fccf et fi adcautdam pctat abfolutioneno 
debet dcnegari-cjuis aduerfotius Velexcr5icatorieopponat-nifi 
diceret cum excomunicatum pro mamfefta offenfa . q UIa tunc 
dabitur fic d.centi termmus . viii. dieru^ ■ et fi probauenc non ab 
foluetur nifi preftec emendam vel dct cautioncm de paredo iim 
ofFenfa dubia proponatui-.fed tame pendente .pbatione pfona 
l.illiusquilicfuerat excoicatus debct euitan inillis oibusque 
vt aftor iruudiciis atteptauetat extra iudicu vero m officiis po 
Itulatiombus eleftioibus ct aliis legittimis artibus deb 3 admitti 
co.ti.rolet.Ii.iv.Quodfiappellationemfuperbocnonfueritp 
fecutus vt debmt infra tempus ftatutum a iure vel ludice et rpt 
Fuerit excoicatus nommatim et cxpreffc lapfo didto tempored; 
denucian et tam a iudicialibus q extra ludicialibus actib 5 remo 
ueti donec de ipfius f me docuent nuIlitace.e.t„I 3 .l,.vi.Quar. 
tus cafus eftquado aliquiiexcoicaretmaioriexcoicatoneillos 
cjui excoicatis participerent non in crimme fed m locutonc et m 
alns cafibus mquibus incurnturminor excoicatio. Nam talis 
fina non valet nifi premiffa trina monitione vel vna pro trifrj et 
nifi expnmancur nominatim ipfi ad moueudi.e. t-ftatutuffl.et 
c.conftitutionf.li.vi.Qumtus eft quado plati mterd.ceret Oris 
lubditis ne exponatur fuis rupenoribus aut Ieg atis vel mquifeo 
ribus itatutum ccclefiarum fuaru 3 fiue monafterioru etdcbot 
Ferrencfina 3 excoicationis de-of.or.quiapluricB.Ii-vi ff 



excoicattrs obliget fibi aliqtfid cowabendo-I^.fcdm' Hofri-non 
fedvcrius Videturquod dicit Inno-f*g>6nes contratftus miticu 
excoicato nonfo'um ignoranter fed etiam fcientcr et etia3 Ju- 
tante cxcoicatione teneht.et ex eis quidem agitur eotta exco, 
manicatinri.fpfe aut durante extoicationeagercnonpoteft» 
poterit tamen poft abfolutionjetiaj-de contraAu inito dii erat 
excaicatus-xi.q-iii>.qmmultas<iniWo.t^fiVere.Cocordat. 
Vber-(J V trum excoicatus poffit mtrare eccaj.^fcdin Ray . 
excoicati maiori excoicatione fiue occutei fiue manifefti non de 
bentintrarccJdiufuntexcoicat^EtintelliijiturfcdiiRVber-ad, 
otandumfiuedum aguntut.bvdiuinabfficia.fecusfi folumin.' 
trat ad tranfeundtim per eam aut frad audiendum predication? 
cjua audita ftat im excat. co ■ ti ' > rr7f6»^I Vtru3 e xcoic atus poffit 
recipiad religione^ Vide.s,-abfoIufip-iii-<F-fi»<IVniucrfTtas vel 
cbl/Egium cxcorcarinMgotefi-^uiapoiTj irrctire innoxios-eo. 
ti-rornana-iTif^Ir.W.^^i^mex-coicatufspqffitampliusexco 
municari^.fedrn Ray.potelT.fiuepro eadem cauia fiue,p di. 
ucrfis fiucabcodem iudicefiuea diaerfis.ni^iiii.eugefdrudayi' 
xi.q.iii.exce\\entiiIimus.xii.q.ii"deviro>(fQuis?effc<5tusma 
ioris excoicationis.l$.fcdrriH6ftt.Primoqutdemvtnu11us cu 
eb par ticipet nec£\oquen<Jdnec| orando falutando coicaiido co^ 
medcndovelbibcndo.xi-cf.tt.fcut.etintribus.c.fe.Itemgjno 
poffit eligere Vel eligi.vt natuta di: appeUa- conftitutu^.Item cj 
nullum beneficium.ecciefiaflicu-, acquircrc poffit-de dc cxcciil 
pofrulaiW.tfe ef s«et quali-cum bone-in fi.Itcm vt cjditt excoi 
eatus eft dcfceneficiis fois nieM gcipiat.de appel- paftoralis m 
f i-boc dico qdiu cft m mora abfckitionis petende» alias non- de 
cOncef-prfben.quiadiuerfitatem.Itcmnonpoteftconftituipro 
curator-de prabatro- poft ccffioncm-ncc etiam poteft conititu. 
ercqumimo fi qua coitas aliquem procrtratorem conftituit et 
ipfe excoieatus mter conftituenf es fuerit vt tcctor Vei principa 
lis exprelTus vel eius faetus andtotitate.peurator effet vel fi ip a 
coitasfciendoipfumtalem-v-nacumcpprocuratipnem fccuTet 
nonvaleret-deprocura-c.fi.fitamcncxcoicatirefitrcusbcne 



poteft m luditio fe deffendere et ad'hoc',peuraf ore:: conft 
de tudi-intellcximus.fccus fi fit actor-veffi rcconuciat de ^, , 
poft ceffionem. Ttej conftitutioncs etfme cum fertintur ab ex- 



proba 






coicato vel de ipfius mandato funt irrite ipfo iurc.et nullo vncj 
tcmpore valcbunt.de emiiita-cccle.aduerfus-etbreuitcr cxc6i 
cato maiori efl omis actus legittimus intcrdiccus.vt iifttcj efl 
s-iT.i4tcmexcomuicatio nonfufpenditurf>flppellati03 fccjntS 
de appella.pafcoralis-Itemquicuncjj eft excoicattts eftab offico 
ctbencficiofufpenfus.vtindic1:o«c-paftoraIis.g".fi«Vnnoiip5t 
beiteficium confcrre.de concef-prebcn«tanta.tamenc|diutole 
ratur valet quod fit ab co vt fi prouideret alicui ecdefie.vel fico 
firmatet alicuius electioncm .ar.viii.q.iiii.nonc.vi.q.iiii-c.i« 
et.ii.mfi forte effet nototium»Item exccicatus ficut et quilibet 
fufpenfus fi fcicter mgerat fe diuinis fit irregnlaris de cle- exco> 
apofrolice.ISJec cutneo difpenfari poteft nifi per papam ^dcfen- 
ctre.iudi.cujCterni-eo-ti.cummedicialis.li.vi-JfExcoicatus 

quog; fi impetret aliquod refcripttt fupet alio articulo <j apPi!!i. 
tionis vel excoicatiois no vaI3.de rcicjipMplb iure« li-vi- JNun 
quit excoicato licet bapti;arcB?:.fcdm Quil.durandi.fi excoi. 
catus patatus folenniter bapti^at irregularis efficitur- fecus 6 
ahter in necccffitateboc facit .ficut etiasj de malo mimtrro dMfr 
eft fupra baptifmus -iii- <T-iii.(LIudices fccularcs etiam copellen 
di funt ab ecckfiafticis iudicibus tepcftere excoicatos ab agcntfo 
patri!cinadoetteftihcadoinfuiscutiis.eo.ti'decernimus-!i.ti' 
fTQuando reitor aliquis fuit excomunicatus pro eo quod fecit 
m fuo regimine fi poftea amotus fit nicbilomtnus eft excoicatus 
quinetiam fucceffot eius -nam Vtercf dcbet ecclefiefatifFaceref 

hii s q ue ftat uit vel m quibus fuccedit -de emGi.ec.aduerfus- 
Hl I J riu.legia quorudam ne poffmt excomiticari reftringutiti"'' 
iivt infra interdtitum primo.tj-ix- 
Xcoicatio «ii-f. de percutientibus clericos • tales eni'5 ex 

^J|coicatifuntnecnifiapapa abfolui poffunt.xvii.q"-*,'' 
"quis fuadente-et de bac materia vidc fupra abfolutio.ii.ptoM' 
Sunt cafus inquibus percutiens clericum non eft excomuirt tu! 
Primus quando ignorabat cj effet clericus puta quia coma ■*". 
triebat.eo-ti.fi vero-ii.Secttdus in dericis quinon feruntM™ 
tum nec tonfuram nec aliquid de dericatu oftcndunt- f''f*2 
monitinofecorrexcrint.eo.ti.cotingit.Tettiusinclericoq 
contempto babitu ferret arma et tettio admomtus non fe cot- 
texent-eo.ti. in audia- et etiam fi nonftt monitus b, immucc 




fe tiramdi- eo« ti»cum non ab bomine > Qu artus in cletico cxer. 
cente negotia fecularia ft admonitus fuctit vt dictuj eft-de.vi. 
ctkmefta.elcc.fi-Quintus in clcrtco coiugato fi non fertba 
bitum vt fupra clet icus«ii.tJ".fi-Sextus in clericis buffonibus et 
etia3macellariis-decjuibustiabesfupraclericus>ii-<j".iiii-et.v. 
Septimus in lllis cjui no ex ira clericum fed iocofepercutiut.e. ' 
ti»c»i'Oftauusinmagiftroquitam?bocfacitleuiter»etcaufa 
difciplinc.eo.ti.cum voluntate.tr.fr&lonus in eo qui in conti'_ 
nenti vim vi repellit tempate- eo-ti.fi vero« Decimus cum quis 
inuenit clericum turpiter agente^ cum vxore matteforote Vel 
filia ptopria.vtin dicto-c. fivtto-y-necilledXiTfffiatapte- 
lato vel demandato eius caufacotreAionis-vtindicto-c»cu vo„ 
luntate et-c.cx tenore.et fi nonfiat caufa correctionis tam ver 
beranscj"precipiensmcurruntexcoicatione3»eo»ti.Vniuerftta 
tis- Quod fi caufa iubclr poteft clcricu cage et mcarcera re etiaj 
per Iaycum-eo.ti.fi cIei-icos»/i.vi./edpercuffio nondebetfierip 
laycum alioquin iterum ambo ihcurrerent excoicationem . vt 
in dicto -c» vniuerfitatis mfi clericus adeo effet incorngibilis g, 
alitet capi et cottigmon poffet- eo-ti« vt fame.Xii.in turbate 
diuina orficia cjucm ptefbitet vel alius ad qu? fpeftat pot eicere 

de ecclefia«eo«ti.veniens.et"C.cuvolunt ate.tT- fivero-fimiliter 
cu quis ratione ofBcii cjuod in ecclefia optinct petcutit clericu» 
aut etiam cum fenior caufa deuotionisV>ocEacit«aut dns aut pa 
rens aut propinquus qui f amilia cbrrigit-bec omnia in boc xii. 
cafu dicta intellige cum funt in minonbus ordmibus.vt in.c-cu 
voIuntate..g".fi.Xiii.ficIericusfit degradatus fiue depofitus» 
deiudi.cum nonab bomme.de pe.degradatio.infi.Ii.vi.Xiiii. 
quando clencus tranffert fe ad actum prorfes cotranum ■ vt. 
puta erat m minorib 5 et faclus eft miies vel bigamus vel bmuf 

modilxxxun.di.quifquis-fJSedcjuidfKvuisnonobruituitione; 
fed ob tuittoncm patris matris vxoris fiirifamilris vel etia extra 

neorumclericuledat.l^.fcdmlnnoc-talisnoninciditincanone 
ar»ff-g>me.ca-ifhquidc 3 .g'.f I .nam etfociiiniutia tjpulfanda 
eft.xxm «q.in. fortitudo . et » c» non mferenda - Quidam tamen 
dicutg,bocveru3 efl dedefenfioneillarumfolumoperfonaru p 
qsintelligiturnobis iniuria fieri.tft infti.de iniuri.ir- patitur. 
^ Quid fi perfona ecclefiaftica domum alicuius occupet et non 






■ 

ii 


1 

1 

, J 

\ 



vult exir e fine violentia.gUcdm Innoceicicns eum non incidit 

ia canonem-quod colltgitur de refti-fpoli-olim caufaj-et de ho. 

mici.fignificafti-(fQuicl de no defendetibus clencos cu polunt 

Rt.fauete videntur.etideo mcidunt lri canon em-quia cum pol 

fmt mamfefto facmori definut obuiare-eo . ti.qte- mtelligas tn 

a illi folum excoicati funt ad cjuorum of ficium ptinet defedere 

ar.xxiii-q-v-adminiftratores.et.q.iiii.forte.et.c.ertiniuria. 

/TQuid fi clericus volens alicui fatiffacere fponte fubicit fe ver. 

F°ribus-f$«fcdm Raj.ipe clencus debet excoicati- et verberas 

eft excoicatus-talis eni3 miectio et fi non fit violenta-tamcn eft 

imuriofa.faltem ordim clericali.in cuius f auorc cano ille pmuf 

satus eCc-eo.ti.contingit-InbocConcordant quafiones-flb3 

quid fimagifter vel prelatus ex it a percutif^-fcdm Vber-no 

cpter boc incidit in canone ex quo caufa corrertiomj boc lacit 

ct fi de correftione non cogitet adtu. tamen babet btic hncm m 

babitu.fufficit-nec diftmgo vtrum fit m facris vel no facr.s.eo- 

ti.cum voluntate-que in caufa correetionis que fit a magiftro 

vel plato indiftinfte loquitur et fi princ.palis magtfter .pbibeat 

mferiori nc percuciat fi percutit non vtdetur a mctdrt .quta non 

potcft principalis magiftet auf ette beneftciu luris per quod con 

cedttut corrigere poCfe quos quis docet.^bed qutd ftof hctans; 

ineccle6a-pre\atusmagifter domiriusdomus vel cofangumci 

I excedant modu? in cottigendo.Bf. fcdm Hofti-nifi expropof.to 

et animo irato multu^ excedat-non credo $mcidant in canow 

quifoiamo.doluprofequitur.quodcolligitur.xvii.q-mi.liqu' 
fuadentceo. ti-ci-violentia enijnon committitur finedokj.n 
bcc etiam innuitprin.c-cum voluntate-eo-ti-Concordat Ber- 
et Vber. l&id de tllo qui a clerico ludente grautter tn gcullus 
eu3 animo vindicandi grauiter reccutit-^t- fcdm Vbet -ex quo 
libidine vindiite ct no iocofa leuitate regcutit mcidit m canonej 
fed etfiiocofepercuffusaclerico grauiter repcutitfed tamcn 
cumiocofaleuitateetfinedolonon incidit.fimiliter etiamne 
facerdos qui purum clericum importune ludentMecu? irattts p 
cutit non miuriandi animo vel vindce libidine.fl Sed qutd \hi i - 
quis non mittit manus in clericum fed fpuit aut aliquid ethl 
fuper eum aut claudit boftium ei vel ponit cuftodes ad capien 
cum fi de domo exeat vel ei equitanti capit babenas equi «1« 




pit angulum felle vel minis aut terronbus arteftat eu-vel facit 
,requaficaptumada t d.cem,]^.fcdmRay.etali scoiter.6e S 
tales iunt excoicati > nec refert vtrum iniciat quis manus in eu 
aut m rem fifai totahtcr coberetem aut rem dc manu ems rapi- 
at- aut veftcs qmbus indutus eft fcmdat.fecus tam? fi folo metu 
cogit vt fe redimat vel fibi ahquid det.namtal, s nec in pfonam 
nec m res fib, coberentes m,cit manus, (IQuid fi quis arreflat 
clencum apportantem res quas. ei furatus fuerat et per Violen 
tiam auEett ei.^.fcdm Vber. non credo q> mcdat in canonem 
li res illas e, auferat dum eft in apportando afiqua appot tans fe 
recpiat ad locum dcuinatum.fecus f, ex intetuatto.qu,a~n5 b 
e, dare fibi ius in rrfua ex mterirallo.^Quidficrs mucnl?s d( ? 
ricum turpiteragentem cum vxorematrefcrore Vel filia «,m 

mut,latvel_oca*t.f?.fcdmvber.etfipoffitd,dg,tal,parotur 
quo adexco,cat,bnem eo ? decretal,s.eo.t„f, veropr,ma non 
d<ft,n S u,t mter atroci? mtatS et no aoecem nicHrfommus non 

l,ceb a te 1 eum j3 ccid E re :[ repen,.c.,',.<&v-trum m ar I tu s f,c 
■nu?,ens cferica poffit eu tenere iniutu .J$.fcdrn Vbcr>pot tenc 
re vtnm.f.vxor? et clericg fine excoicatae donec Voci teftes. ff 
deadul.capite.e.ti.fivero.C.vl.Id-eBerC^deiHoauiordf 
nat c5 vxok fua vt dericus vocetut ad turpitudinem et fic eux 
verberat.^4cdmVber.credoovtamvttC|etiamvxor,ncid I t 
m canonem cum ptocurauetmt^ Quia de muliere que pcutit 
facerdoteimpetentem ea detutpitudme,i$.fcdrn Vber-fifolu* 
7f?Vl P T team '"^'"«nonem.fiaSt tang,t,n«,tam e 
^afedetendenscummoderammemculpatetutefeeujpcuciat 
no n credoj^,dat,fecur,u s tame,eu. 9 fariatleabfolufadca« 
telam^pfiqms ,ratus contratlSicum eleuato pueno cu 

enfevelbauaquaf,percuffur„s.^fcdSRay.nonmc,dft° a 
manumno„m,ec,t.fdemHoft,.etGof.^Ql,yde"o' u ?pfe 

qu,turcer,cumiugientemvt r uc,atetclcr,cusf,neZ ffi o n ; 
^d,tetled,tur^.fcdmVber.noncredo ? ,„c,dat.fef„7f,pfe 
fag.ens etquaficoactus preop.tat fe m aqua velin aliudperi 

c^fe,nge t ,tvte«adat.qu,atuc P fec ? ,e"ns,ncd,t,ncanon 
« Qu,dTfqu,s acap.ens clericumper cap,H os et buiufino.d.cat 

.ratu S bocfac,atcredo ? ,„c,ditaI I asno n |rQHftqu,sfurto 



aufert corrigia? a clerico qua cinftus erat- vel veftem qua erat 
aurert ^S' a 3 HoftI ^ on videtur cxcoicatus qmaminima 
'«ffcS^fo-eo^norentitur.^&^erbe 

r tur cSuerfo. ESt-ftdfn Hoft.fi tales funt ccuerfi qm ie «t faa 
traMeratdeo.etiotaHtertranattFaa.funteccan.c.fiueecca 

STegu^torecrfaaiettalessaudmffiteccaft.cal.bem 
«S.*i.quifquis.!|u S f. effet conuerfus remanesmtoo 
£o«ia «ng laycus .depnu.legi.v-t preuflegia.a-.i-4L Qm* 
rer=rctur nouLs.I$.verberans excoicatus eu-eo.ti-rc .g 

&.* *• 13 Quid » quis credens verberare clencum verberat ta 
cum^cdS Raj-noneft excoicatus.bocd.coproptertaeia 
eToms oue ex.g.t artum cum dicitfiquis imecerit manus v,o 
canoms que ex.g a ver bcrat clericum cretas 

lentas.nclericum.|I.t_i.u.aaeuiu4u.v<. „^, w 

eu* effelavcu.K-fcdS Hcfl-fitafe errat m perfona vtquiavo 
leTr.tcutcrc tyctan Iaycum percufBt feyu clericum cu vtruj 
Lens percutcrct yi_ J e !\ameiiit nam m c er.cum manus 

cognofct tut,or nttnca ertcj * ^ ^ ^ 

^«^^^XlSZmvideteteumfobabituIal 

° , >"ZTercXft P ro y clerico non inc.d.t .ao.tt& vero-..- 

FacereflaR.t.um aUquodteneov.oUnter-.ebdeine.dFacat J? 
fcdS Vbf ^talem teneam mod.co temporeinmtu , et,am« 

dere mcanonem-fatis Concor.Hofh-et nnoc Idem qicen 
WSlnnoc.f,ruperuen.et.bus,n.m.cscler,custenere urn effl 

cfderetin manus eorum- qu.atal.non miuria irtsgatu 
p^ Sl ala !P toc««t«t.a,.xk.*-.c™^^«^ 

au,mandat,ncler,cummanus,n,c,-^-rcdm K-ay.ii lequ 
Sstammandans cj.s rom anaatur m aa«ca^ 
ti mulieres.5- ■ K.quod fimandans tnifit ad reuocandum n. 
^tuTeditogulndueft^afimadatar.usantej^l 
pemen.ffetadeum.amverbera„eratvtercf eftex o wH ar 

vero reuocat,o poft peruen.t non A mandator f»"^ 
deprocura.ex.nf.nuat.one.et.c.i.noftra.e t ,npdco.c 

res-in F,Concordat Hoft,.Ber-et GoE-Eadem q >o « * „ 
poteft f.eri de eo qui confuluit cler.cum verberar. fi eius 



II !lll|llll llll|llll II 




fiatffQuidfimadas clericu verberaripofkj verberetur decedat 
E^.fcdm Hoftr. fi notorium fit et talis m fiiie non fucrit abfolu, 
tusvclftgnapnienonapparuerintbaberi debet proexcoicato ' 
nec debetfepcliriin cimiterio. /TQuidTino mandauit fedquod 
fadtum eft ratum babuit .EJ£. fiTniecT:a eft manus in clericum 
nominetuolicetfinemandatotuoettamboc ratum babueris 
cxcoicatio^ incurris . fi vero no fuit f afta ndie tuo peccasratu 
bndo-fedno incurns excoicatioej* e.ti.cuquis<li.vi.<£Quid~~ 
deillo cjui dicitfuis cj vellet vindicari 4e tali clerico et fic ilh ver 
betant eum «1$ ■ fcdm Vbet -6 ea dixit animo prouocandi eos et 
ipfiobbocmotifuetintetiam nonnomine dicentis.ipfedicens 
nichilominusefttncanoncminnodatus-SiiudexIaycusmale- 
f aitorem captum detineat.et ipfe fe clericum dicat vide infra 

/iudex- 9". rii- 

j^Ccoicatio.iu-deexco/catibnefaJ/ariorum.Htquidem 
f|eum quisper/evel £aiZu falCat /itteras pape efi fautonb^ 
et de^enforibj fuis vel q fcieter vtitur eis excoicatus- de cr imi. 
f al- ad f aifarioru . et fi quis bu iufmoi falfas literas fe babeie cog 
nofcit infra.xx-dies aut defttuat eas aut r efignet fi pcnam ex 
coicationis volueriteuadere.de cnmi.fal- dura-qucd imeUige ' 
dum folumquado afiquo cafulitere ad eumpetuenetut-Secus 
fi fuitconfcius-quia tuncindiftnvfteeft excoicatus.CleticiSj 
fal.farndegradarideb ent ettta difeculariptatipuniendi.Ytin 
diAo.c.falfariorum.<ijQ u ,dJi altquis vtitur talibus Iiteris ig„ 
noranter -f^.fcdm Hofh-non excufaeurqmaperalios muefti 
gare debuit-ar.xxxvii.di- (f.vI.Si tam falfitas erat italatcns 
j, non benepcipi poterat et ipfe adhbuit diligentia- qua pctuit 
nec gcepit excufatus eft-alioquin non ■ de bomici- lobannes . et . 
c-vl-ff.deredibi-ac-I.i.Etnotacfpteceptumeftcjnniiterispa 
palib^ necinmagno nec in modicoaiideatquis manit apponere 
etiam vnamliteram vcl Vnum punctftcorrjgendo exceptis hiis 
quibus hoccomiffum eft-alioquinmanum apponens fiiiam ex. 
coicatioms incutnt que non poteft citra fedem apoftolicam r e. 
Iaxari^hocperfiriam in curia latam. 

Xcotcatio.nii.de excoicationeincfdiariorii et effracto. 

rum ecclefie.omis eni 5 mcediarius ecci? vel loci religiofi 
|velcimiteriivelfpaciipri u ilegiatiincircuitu.ecclefie.et 



poteft abfolu. ab ep.fopo.poftg veto denuc.atus ef> f«e nomia 
t.m fiue m gcnerah.puta denuc.amus exco.catos ones _tl os qu. 
tak Lntomfecemnt.tale^folum apapapofiunt abfclm.co. 
tf. uanos.et.c.coquen.flQ^daStd.ilumende mcend.an. 
mtellieas et.am de ef frartonbus cp fim.l.ter funt exco.cat. ct 
papa abfol«end,(EtTdem d.cunt qujdamcum qu,s per vd» 
multu-, enorm.ain ecclefia com.tt.t^ttouendo altare vel fra 
eendo crucem vel enorm.ter ttaftando corpus cbr.fh et fon.ua 
concedunt cftft.per ep.fcopum poffunt abfolut-de cafibus fo« 
,debac mamta v.de fupra abfoluto.,.^.m.et mfra ,nced,ar «s. 

^TXcoicat.0. vde uatuentmus contra l.bertatem eccleitf 

nam omnes tales funt exco.cat, cum vn.uerfis faut?' 5 

S^tf U praexco,'catiopri m0 .^«.verfi.v.^^trombc. 

'rermteVt recluf. intelligantue hic noie ccclefie- 1£. fcdm Vbct 
n 5.n.f,rub.aceretaI,cu.>batereI,s,o,.CocordatJnno.etHo 

{T£n nredicta pena fit extendenda ad ,Hos qu, attcptant aliqui» 
contra particulares confuetudmes aliquarum eccarum vt qu.a 
volunt cosnofcere de omn.bus contractibus «xramtt tnterpoli- 
t ,onevaUittsetf,m,l,a.^.fcdmVber-no n (pc^cordatInnoc. 

et Hofti- <0ue"funt illa cotra q f actendo fit contta l.bettatcw 
ccce.^.fcdmVber.pluta.vtadecimeetoblatioesadeer,^ 

fpedtent. X vi.q.i.reuert,m,n,.ltemcj ccclefia ^«««g 
eccafticasadm,n,rtret.lxxxxv,.d,.fi.mpator.tem 9 de)pua 

bus .us ccndere et iudicare poteft-cj, pcut.ens clet.cum i.t « 
catus ■xv.'i.q.,i.i.fi qu,s fuadente-cj ,'n legatis ct ad p.as cau a* 
fufficiantduotertes.deterta.relatum.fimibteretrihatcon^ 

eenetaliapriuilegiaecclef.afticaab imperatonbus dataqu 
iurejiuiltcontinetur.nonaStfifpaliteralicui ecce velcccw 

"^datafunt.ConcordatlnnocetHofti. _ . « 

I Xcoicatio-vi. de gticipationecum exco.catovb.lo 
-Ma eft gticipatio lllicita - que quidem poteft contmg«H 
drupl.c.ter-pr.mo.r.qH quis gticipit cu 5 excomunicato ln 
crimine propter quod exco.catus eft • f dando e. con» 1 »"™ b , 
lium vel fauorem.et tal.s incurr.t cadem finam-eo.tM 
ne.et-c.nup.Et mteUige confil.um fincquo non erat iac ■ 
deb mici.ficutdisnu.(r.rivero.SecudoqHquisotic.patS 



12 13 14 15 



- 



mcriminemortalifcdno imllopropterquodexcoicatus eft-et 
talis mortaliterpeccat fed no nincurr it eadern fifiam.f3 lncur - 
ritminorem excoicationemllr ertio quando participat ciin di 
uinis.f-recipiendo eum ad diuinaofficiafeu eccaft icafacrafrita 
vel ad ecclefiafhcam fepulturam.et talis quidem Iicet no fit rr re 
gularis vt eo- ti-is qui ■ li-vi-peccat tam mortaliter et eft valde 
.ppinquus irrcgularitatinam eft eiinterdiftus ingreffus ecce. 
deptim1e-epifcoporum-li-vi>etfipofli-|ertitainterdicl:usirge 
ritfediuimsinfuoofficioficutprius irreglaris effwtur. Item 
fic interdiiftus fi decedat non debet m cimiterio fepeliri.eo.ti. is 
cut- Ii- vi- S3 bic caue quia fi fepelit bereticum dic vt infra bere 
ticus-ii- (T-u.Item fi fepelit excoicatum publice dic vt fupra ex. 
coicatio.i.<T» iiii-in ptincipio.Quod fi talis pticipatio in diuinis 
fitper metumv-tquia tiranuscogit metumortrsfacerdotem 
fibi celebrare beatus eflet facetios fcdm Hofti.fi fcai mart iriu 
ppararet-metus cni^ ct fi culpam actenuet fimpliciter nd excu 
fafxxxii.q»v-itane.tamefcdm Vber.etHugo-bcneexcufte 
metus llle-f.quipoteft cadere in conftantem virum- Quarto q5 
partiripat non in crimme fed inloquendo vel fecum orando fiue 
comedendo et buiufmoi-vt duftum eft fupra excoicatio -i. circa 
fi.T.quisetfeaus.etceteri-DetatoetparticipatcdiritTbo. 
in.mi.di.xviii.cr, quidam dicunt 5 peccat mottaUter-Et fukdit 
fedhocvideturvalde grauecjbomo .pvnoverbo kuiquoex. 
coicato!oquiturmorta'iter peccet et ipfi exc6icantes multrs ta 
queu dapnatioms imcerentquod m eos retorcjretur.ideo pba. 
bilius videtur g, non peccat mortaliter mfi coicando m crim me 
vel m diumis vt dcm efc- vel ih cotfptu eccafticedifcipline.quod 
mteJigit decretahs. videlicet contra,pbibitionem fupioris. de 
cleri- ex-fi-celebr at- ideofiquis ptinaciter excoicatis pticipac 
excoicaripoteft maiori excoicationeauia mortaliter peccat. 
Idem fYbet \>tHSi nuquit delegatuspoteft excoicaremaiori 
rtlos qunnlocutione et buiufmoipatticipant exco.catis ab eo- 
f^.poteft.et fic ex coicati debent abfolutionem petere ab eo vel 
a delegate vtputa apapa.deof.dele.preterea.c-fignincaTti.et 
c.prudentia.infi.rntell.gendum taS cjipf, gticipantes no pfit 
exco.carimf.cum,1IafoIennieatecidicitur fupra excoicatic i-». 
«•.xxin..qu..nc ¥ it inquibus cafibusv*rf..cfrtuscafus-Et eft 






fciendum c$ excoicatio non tranfit in tertiam pfonam-Vt patet 

hicin.tr-fequenti-circa me*«m<|fSunt et alncafus mquibus 

licite quis parttcipat exc5icato.primo quide 3 quado quis loqui 

tur eimbiis qptiiient ad abfolutioncm velfalutem amme-ltcet 

alia verba inctdenter intetponat vt magis rjficiat Et p buc etia 

modumpdicatoresquiapudexcSieatosinpdicatioibus et con 

feffiombus quafi gerunt caufas eorum qui ab ipfis expoliati lue 

rant pnt elimofmas licite accipere ab ipfis excoicatis-prefertiin 

fi alias lnlociiJLlisnon valent fuftcntationej naberc-eo-a-cu 

voIuntatep.tdebuiufmodi'pdicatorib3Vi(3einfrareftituto.v. ■ 

g-.ft. etbicinfra-<T-penul- tamGreg-xi-q-iii-quonta multos 

fubttabitaminori excoicatione plures c5icantes -f-vxores h 

lios feruos ancillas feu macipta-Vufticos et feruientes acomncs 

alioseiusfamiliaresetfubiectosquinonadeo cunales funt_vt 

eorum confilio fcelera ppetrcntur et cos quiignoranter excotca 

tis pticipant fiue illos qui coicant cum illis qui excoicatis coicat 

QuicHqj aut orator ideft ca oronis vadens aut peregrmus aut 

viator m terra excoicatorum deuenerit vbino poffit emere vel 

nonbabet vndeematdatlicentiam ab excoicatis accipiendi Et 

notacfcircaprediftasgfonasdiftinsuendumeftintet ittos q«i 

erant obnoxii fiue obligati excoicatis vt vxor ftUi ferui- et lfti te 

nenmv eis ficut prius tenebantut -qui vero no erant eis obnoxti 

nec etiam nunc funt poffunt cum eis coicare prout et qfi : neccd 

fe fuetit. eo- ti-inter alia De lfta matcrianotaverfus([Vtilf 

lex-bumile - res ignorata - necceffe. Hec anatbema quidem 

Faciuntneporr.tobeffe.vtile-idefl,pptervtiIitatem excoicati. 

f.veletiamparticipatisvtftatimdicetur.lex.f-matrimoniiex 

cufat-butnile-f-feruietfilii excufantur-res ignorata-ideftqn 
nefciuetit eum excoicatu3-necceffe.ideft propter necceflttatem 
coicans excufatur.de qmbusplures etvanas qftiones videbic 
infra-lTVtiTitasergoexcufataparticipationeexcaicatoruj-" 

boc poteft effe dupliriter.nam poteft cffe excoicati vtilitas vt f 
quis loquitur de biis q ptinent ad eius falutem. vt didtum ctt » 
proximo ■ $ ■ vnde et ad pdicationem admitti poteft ■ extra-e-t' 
S£.primo4tempote(t effc vtilitas expattepticipantis-vtcum 
pctit ab excoicato quod ei debet. vt in dicto . c-fi v ero ■ »•«' , 
fi nolit foluer e poteft in iuditio conueniri- alias ex deMto iuo 






11 12 13 



— 

21 22 23 24 



modutn reportaret de iudi.intellcximus.poflet etia3 liciteloqui 
defaluteanimerue^ptiefiefrnecceBitaseenonpofiitbaberere 
curfum ad ahum cjui confulat ci .bec fcdm Vber ./JVxor excu. 
faturaparticipationecumviro.f.quandodcmatrimoiocoftat 
fecusfidebocetretqftio-xixj.m.qmmultos-Sednucjuiteco. 
tra excufatur vir participiado vxori.dicas g> fiue vir fiue mulier 
excoicationi fubdantur ,pp ter matrimoniir illicite contraclrum 
nonlicetgticipateSedfi alter eoru excoicatus fit t ppteraliud 
deliitum tuncvtetcg excufaturcjuo ad redditionem debiti .fed 
in aliis non excufatur eo oj vir debet cogetc vxorcm vt faciat fe 
abfolui- ar.vii.q.t-ficut.Viec Horri-Gof.etUa^.^Sedquid ft 
vir vocet excoicatU3 ad menfam nucjuit vxor poterit ad rpai co 
medere.f$ • fcdm Vber.credo g* non tam pqterit comcderead 
aliam menfam in eadem dpmo ita remotam g> merito poffit dici 
g> non comedunt fmiil .(/ Vtmm filii excufentur a pticipatioe 
patris-i^Mcdm Vber.fi/iiquiftmtmpatria ferpaterna ptate 
veletiatnemancipatiquifuntcomenrafespatrictabeofiabent 
necceflaria excufantur. aliivero non-ftem vt fupra dirtfi e/T ex 
cufantur ferui ancille ruftici feru-entcs etalii fubiedti qui non 
adeo cutitfes funt vt eora.3 confilio fcelera pp etrentur . na tales 
perfone ante fmam afttvai erant ad familiate obfcquium et fic 
etiamnactenrtur etcoicarcpctfunt.co.ti.interalia^pjracl 
iritclligitur fcdmVber.qnipfi antecxcoion? ftu oWigatGtfe 
feruirc et feruitiu; intrauerunt Si atit poft ekis excoionem in. 
trauerunt diftmgue.quia fi ignorauerunt et poftea fciunt non 
tencntnrdircedcrecuindSpnoruo-fivero(ciuerunt.iprmopio 
tenentur difcedere ni r i necceffi tas eos copuliffet g, fieret dc eius 
f amilia . Et quod dicit derufticis intcllige qui colfit terram do 
minorum fuorum . et fcdm eundem Vber-extenditur etiam ad 
illos qui dicuntur medietarii et qui cdturam reripiut ad certa? 
portione 3 fruAuum.na^ etpoffuntcoicareqntti opor« ppter 
culturametr.uiufm5ir6nem.fdemintelIigendumfcd=iiHort. 
fle nutritns et fimihbus qu, f. a domino recederent no baberent 

vnde viuerent.ar.eo .ti.ft vero-vbi excurantur etiam qui cum 
excoicatis naucis eoueniunt de traffretado contra farracenos - 
{[ Sed mrquit patres et dm excufantur fi particrpant cum filris 
Veireru«ruisexco.catis.r^.fcdmRayetVber.dicetquida3g, 









fic.fed tutius eft dicete cp no excufantur-quia tenebantur cor- 
r.zereruosminoresnemciderentincaufam anatbemat,s.ar, 

di. x viii.admmusdebeteisc5icatemkiSinquib 3 obliSatilunt 

ouia ficut inferiores obligantur ad obfequium fugiorum ita lu- 
rriores ad puidentiam mferioruj.Et eodemo dicendu videtu, 

d flruis exc5.cat. s qu, dno fubfunt.feruis etiam mercennati.s 
„onpoiruntcoicarefcd?nHoai.n.f.f.f.nemagnomcomodoeos 

vitare non poffunt- et idem de focris babentibus aliqu.d coe-bo 
cordat Ber.CNuquit armiger vel fcruiens militis potj coicate 
cum illis excoicatis cu 3 quibus dns fuus f ^?^™^ 
non poteft4icet excufetur coicando dno fuo excoicato \ t dift" 
ert.s.9-.i.i-et.v,...|IS3n u qu.tvafl:aIlipofruntco.caredn, S fu^ 

excoicatis-^-fcdS Vber-debuiufmoivaflalis notatHugo-cj 

abfoluti funt ab obfequ,o f.delitat, S qdiu dns .Hotum eft cxccica 

tus et debent ab eo abftinere. vt.xv.q.vii.nosfahrtorum-tene , 

tur taS ei reddere tributa et penfones nec peccant fic coicando 

e.l.ce e foluantm,ppnaperronaquianecce(r,ta S eft ^r^am 

dicunc vide infra .<T • xxv.i.qui mc.pit quid f, teneor.LAn po . 

fit aliquid vendi fetuiet, excoicati vel ab eo em,-b?4cdm V cer. 

f, emat ve\ vendatnoie excoicatinon eft contrabenduj eum eo 

ficutneccumexcoicato.fecusfinpminefuo a\iquidtate Facat 

dumtame no inEraudem.flPoito g, aliquis videt qndam auc- 

rentem venalia de mercato publice excoicato nuquit tencbituf 

illum vitare.^-fcdffi Vber.,ppterbocroIum a, videoeos atto 

tes talianon teneor vitare mfi aliter mnotefcat micbicj ib,ca 

emerunt.de rebus etiamibteptisqmbbetpot comedere etiti 

f.non fuit m culpa emendi(R>d f. pfbiterlccauit opetas uas 

alicui dno et dns excoicatus en-E?-fcdm Hofti . f, tempotcloca 

tionis excoicatus erat non valuit locatio.fi vero poftea Fmtc?- 

coicatus caueat neei s foruiat in dmis.e.t-fignifieaurt. f| V tra 

excSicatus peccet fi mgerat fe coioni aliotu-^.fcdm K-aj-W! 

vi-q.ii.fi tm ■ de cleri- ex -mmirtram-jlluicirca fi.Et quito" 

coicatosvitaredebet.IdemHorti.fiVtru^JVexcomuicatus,^ 

tratin ecclefiajalnteneanturexire.^-rcdm Kay.fimaniKi 

eft eum eRe cxcoicatum alu exire tenetur vel pcurarc cj cx 

ille ■ xi- q-iii.ficut apoftoli- et.xxiiii-q.i-ommsqui.bi veto 



11 12 13 14 15 16 17 



TTTTJTTTmTTTJTTTTTTTTTfTTTTn!^^ 

8 19 20 21 22 23 24 



occultum ttrnc illi qui fciunt exibunt lecrete et caute-ita cp non 
fequatur manifeftatio fi poffunt alias non exitunt-vi-chiiJLtjn 
occultenagi excoicatus occultedebetmonerigrcxeatjfconcor 
datCjof.Si aitt excoicatus eft in ecclefia non caufa orandi fed p 
alionegotionoiivideoquareineademecclefia orarenon poffit 
vt ait Innoc • {[QtiiA fi qn excoicatus intrat ecclefiam facerdos 
iam incepit miffam.-13J.fcdm Ra^fi eft occultum non debet AL 
mittereofftciuj.vii-cj.i.nicliilfiSiVero eftmaifeftu moneat eu 
publicevtexeat.etfiquidemnonvultexireet facerdos ncdu; 
incboauit canone debet dimittere-ar>xxiiii.q.iii'Omisqui-Si 
vero priufqua ifte inttaret ecdefram vel priufqua facerdos 1IIU3 
videret iam canone^ incVioauit debet facerdos^cedere in offitio 
fimul cum eo qui afiftit ei« ita tam cp finito canone et fumpto fa 
cratneto antecj dicat poft coionejmoneatillu vt exeat-dcedfe» 
di-ii.relatum-Concordant Hofti-etCjof- cj fi nonvultexire 
poteftfacerdoseum eicereetiam fic/ericus fic.etfinonpoteft 
eici m facriftia rediens dicat coioriem et poft coione3 q reftabat 
et fi eft ruratisTacerdos vadat ad domum et ibi pfteiat quod re- 
ftabat.(ytrumaliquipouinteffeiniuditiocora iudicibusex. 
comuicatis. B£-fcdm Vber.fi funt deiuriditone illottj et Vocati 
ab epifcopo ftat iurividetur effe cafus necceffitatis Et fimiliter 
coram eis conueniunt infctriatores fuos.nametin nocnofolu 
eft necceffitas fed ettaHcoicantinVms qiotiriSt adfalut? anime 
fcilicet reddere vnicaiy quod fuum eft fiue ius fttum alias ape- 
rieturvialifaertatisraptoribus.trvTru^clericipoffintcoicare 
fuo epifcopo excoicato-I?;-fcdm Hofti-no.Ixxxxin-di-miratus 
de excef- pre- c. fi- nifi forte effent eius feruitio deputatiquia tit c 
codemo poflunt ficut et alii feruientes-rdem Vber- £ Sed quid 
demonachis cum abbas eft excoicatus-RJ.fcdm Vber-credo q> 
poffunt et comuicarequia cfi de familiafimt. <J~Quid fi tlle qui 
clencum vetberauit iam copofuit cttm eo vel etiam vadit p ab 
folutione-velfinondu eft denuciatus-l?'fcdm Ray-m ommbj 
prediAis cafibus eum vitaretenetttrquttet cum nondu fit ab' 
{blutus.eo.ti.cumdefideres.et.c.anobis.ii.EutitaiSadcuria 
pro abfolutione vendi poteftet recipt poteft et comtiicari m biis 
que ad viam pertin?t -<( Quid fi excomuieatus iam .iurauit ftar 
temadato epifcopiet epus coicat einuquit per boc intelligitur 



eum abfoluere.^.fcdm R.-y.non.ymoinc.ditinmtnor^epuS: 

et alii ciocantes . eo . J> cii detideres -Nam etiam fi papa fakitat 

alique velpartic.pat etnonintelligttureum abfoluerevt lupra 

abfolutio.t.S-.xi.qmmcTpit papa et cetera Et intelligendu 3 g, 

incidit epifcopus coicando ettam ft tlle fuerat excotcatus ab ipto 

epifcopo.cui ' nec >pfe cotcare poteft nec alti dare ltcenttam eotnui 

candieiquiinciditjnjxcomaicationemmaiorem-eo-ti-nui3.xi 

q.iii.excoicatos -fl Quidfiepus coicat in crimine cumtllo qu? 

proptertlludcrimen excomu.cau.t.l^.fcdmRay-eande^finaj 

incurrit etligaturnonfuafinafediuris.ar.eo.ti.nug.etaru. 

periore oportebitcf abfoluatur.ConcoTdant-Innoc-etHolti- 

jfvtrum fit orandum pro excomiticatis - Bf-fcdm T bo.m.tuf 

di-xviii-pro excoicatis oraripoteft-<-juis noninter orones que 

promebris ecclefie Fiut.et tam frurtumnon ptieipantgdium 

exc5.catio.ie manent-fed oraturvt detur eis fpuS pme vt ab ex. 

co mu.cat.one foluantur CQuTdfTiudex mandet facerdoti Cf de 

iuTciet ahqm exc5icatum nuquit vifis Iiteris tenetur eu vitare- 

RJ.fcdm Vber.fnlle cjuimandateftiudex ordinanusfacerdos 

debet prefum erc lllum effe excoicatum • Idem crcdo de rudice de 

legato.mfiprobabiliter dubitetur de eius audtotitate^jVtru; 

contraftus initus cum excoicato teneat deiute.B^fcdm Kay 

fi contraViens non oHigat fe ad coicandum cum excoicato hcet 

pcccet nunccotmticando eitn contradtutamS tenet contraiius 

vt fiquis vendat et tradat tem excomuicato et ftatim prcciutn 

tecipiat -St vero obligat fe ad coicandum CU5 excoicato m calu 

non concelTo non tenet contraftus - vt fi ^imittat vel etia iu«t 

q, vendet ei aliquid aut locabit-Et videfupra excoicatio-pnmo 

circa ft.vtrum cxc5icatus obltget- (JQuid fi teneor iurame» 

aliquid foluereincertotcrmino etille interim excoicatur-.fr?" 

fcdmB.ay.non debeo foluere.xv.q.vi-nos fandtorum.fjaebeo 

deponereinede facra.etf.cvtiliteragetureius negotiumvtf 

h oc citius vemat ad fatiffactionem -Sed tn venus videtur qfo 

Innocdidtfic-fiquis cum iuramKvpmifit aliquid dare excoie 

to confulimus ei 9 det.namjBLfeuuens tenetur ei feruire «,f- 

mifit.xt.q.iii-qm multos .flQuid ftquis reripiat mutuuaB» 

coicato mtquit tenebitur reddere in termmo durante ad buc 

coicattoe.vel ft coduxtt altquid ab eo pro ptetio, reddedo tcpot 




excoieationis et fcuiufmoi.I^- fcdm Hofti. qui contrabit cu cx- 
coicatoobligatur eiquoadnaturalem obligationemexquaft 
folutum eft non poteft repeti- fed quo ad ciuilem obligationem 
cx qua aitio nafcituretrjotert pcti non debet ei r eddcre nifi poft 
eiusjibfolutionem •([Anpofrit aliquid recipi ab excoicatis.I$. 
fedm Vbcr-oratores peregrini viatores et fimiles in necceffita 
te conftituti recipe poffunt- et dicitur bic orator qui locii aliqui? 
caufa deuotionis vifitat.Idem Hofti-et Innocboc ipfum tactu3 
eft hic-s»? "tri" ^Vtrum excSicatis pofftt ahquid dari.f£.fcdm 
Vbeepoteft-caufabuanitatis»f.in fuftentatione et quando in- 
digentnccexpeftandaeftvltimanecceffitas-etetiamftexcoica 
tuspetathofpitiumnonteneturalias expectate donecabalus 
ommbus fitrepulfus. etboc mtelligo folum quo ad neccefiaria 
vtte vt alimertta vcftes et hofpitium-fecus fi petit alia vtenLIia 
Vtfecurim hBbtium ethumfmoi.xi.q.iii.qm mukos>(l)Qixii 
de illo qui amico fao excoicato venienti comederc ad dornu fua? 
dtmittit ei domum et claues velpeetnittit eum comedere /epa. 
tim nfiquit intelligitur participare excoicato-J^.fcdm Vber.fi 
boc factat in fraudem vt fic eum non offendat fedfauorem eius 
acquiratincurrittninoremexcokationem.fiautfaciat quiati 
met ne Eotte tUe vimit&ttet no incumt-fi vero f actat. quia pu 
tabat eum indigerebofpttio Ve\ alimentis poteft cuth caufa bu- 
manitatis reciperc fadta deboc proteftatione •CSecThuquit ab 
vxore velfamilia excoicatipoffumus aliquidrecipere .JE^.fcdm 
Vbcr- dc bonis propriis vxoris velftmiliefi nominefuo dedenht 
poteft recipi • non aut dc bonis coibus aut de biis que dan tur no 
mine mariti fiue dHi et fuo fimili • mfi fotte conceflum eflct vxori 
gfuo^prionominedarepoffet-nontamenaportetmulttre in 
formateetinftrueretalemvxoremautfamilwmc6.nondent»" 
et boc ,ppter notam cupiditatis euadendam.ffQStd fi bofpita 
tusfumin aliqua domoadmenfam etfupueniat etineeratfe 
excoicatus nuquit teneor furgere .^t-fcdm Vber-fi eft publice 
excoicatus furgere teneor-non obftante cuiufcuncp fcandalo -f, 
vero eftoccultum et non poffum fme eius nota non furgere te 
neor.CSrfanruguenientepubIiceexc6.cato.egoteneorexire 
dedomo.^.fcdmVber-non.ymoetiajlicct fciSalique publice 
excoicatum receptum effe ra aliqua domo poffum ibi bofpitarif, 



tantecapacitatisfitcppoflum eius coionemvitate.Namlicet 
micbi cum excoicato m eadcm camcta com edete.fed non in ca- 
dem menfa ■ fimil.tcr ncc in eodem lefto lacer e. g, C V ematn , inm 
tusadaliquodfeftumvelconuiuiumettnttenia^ibi aliquepub ■ 
lice excoicatum tcneot receder e-nec debeo tbi cpulari ■ ltcet lcde 
at ad aliam meruam-quia omnis taliter conuementes adtetttg, 
v-el ad conuiuium fimul lnuicem coicare dicendi funt ^JJNuquit 
poffum recipere littetas excoicati vel eimittere fiue etiam nun 
tios vel enclnia -^- fcdm Vber ■ ficut notauit Hug-nullu eotum 
licet-iiifiincafuinquoliceteiloqui.cum fctibiturnon eftlalu. 
tandus- fedlocofalutisfolet dici- fpm concilii famotis concedat 
vobis deus-vnde et qui verbo falutatur ab excoicatonondebet 
eum tefalutate.fed poteft diccre deus emendct vos et bu.ufmot 
quiautmunus ab co fcienter accepitlicetnonl.ceatnon tamen 
tenetur redderefcd ducendus eft g> Vel in p.bs vfus couertat vel 
etiam Q> bnf acerec ft ad ruborem indueendum excomuicato te- 
mitccrft.^Hafi aliqu.s afurgat vel reuerent.am exb.bcat 
excomuicato aut inclmct ei falutat. ft vel moueat labia qffi refa 
lut ans eum tame niebJ dicat.B? . fcdm Vbet - non incurrvtexco, 
mSicationem < pcne enr, tcftrmgendo funt no apUande-t V ttu 
familiatitasautpudotexcufetjticipantcsexcoicato-^.lcdm 
Vbet.diccndumcf rifamiliatitas eft q exptimatutinillo-cqm 
multos-quodexponitutbics-T-m-excufatgticipatesahasno 
(fjVtrum ignotantia cxcuftt- E£.fcdm Vbet.quando eftprota 
bilis ignorantia fadtiexcufafde c1eri.ex-mi-apofto.et.co.ti' 
figmficauit.Sed ignorantia iutis non excufat nifi tllos qutbus'3 
ius ignorare . vt puros niidum doli capaces - dicitut aut quis ig 
norare Eaitum.vt quia non conftet ei cp illo fecit tale qu«l'j>" t ° 
cleticum verberamt quia nec ipft vidit nec cft f ama ita publiea 
q, oino debeat credi. vide de boc infta .«"-xliiii. qui incipit- V» 
qu.d fi eft publica.nam f. ab aduerfatio aud.at vel leui fama no 
dcbetribidcbocformarcconrciam.xxii.q-v.bocvidetuc.e.ti 
cu der.detes.et.xx...q.i.etxi-q.i.i.norolu.ius autd.citutign 

tare vtputa f. nefciebat cj ille qu? v.dit cler.cum verberaUe 01» 
excoicatus ci ignorantia vt didtu} eft non cxcufat-Quomo et 
et quad o ignora ntia excufet a peccato babes -infra 'S' 10 " 1 ™ 
j.ii.ffJJnlliTciababitu aIi<Jcrfeexcomuicatumfeda«UE 



aduerto et cotcb ci.^t.fcdm Vber- fi boc faciam fubitp etnon 
aduerto-credocjj non pecco nec inexcoicatioriej incido- (iQuo 
modo vitandi funt llli de quoru excoicatione dubitatio eft .I£ .■ 
fcdrH Tbo-in quodaj quolibet>dubitatiode excoicatioe aliquo 
rumautprecedit finam iudicumautfequitur.fi precedit puta 
cj nSdum eft declaratum per confcifum iudicum non funt vita 
diquoufgj cetto luditio tetminetur.fedfipoft eocordem ludicu 
determinationcj adbuc abigaufitmagis eft ftandum fineiudi 
cuj » et illi vitadi funt» (fQuid fi audiui ab aliquo dicet e de feipfo 
cj! fit exccicatus nuquit teneor euyitare .dicendu fcdm Yber ■ 
fi audiui ab eo in confeffione non tencor cum vitare-quia nefcio 
ficut homo fed ficut deus-et ne confeffio reddatur odiofa-Idem . 
Hoiti-IicetHug.contrariu dixerit-Si aiit quis extta confeffio 
ne^ fe dicat excoicatu ledtn oms em v itare teneor fblii in.occuI 
to-mfi effiit exco&atus pubiice» (fQuMliaudiuiab epifcopo vej 
alio eius preiatolea.eiusparcocfMalifacerdoteg) talis fit excoil 
catus-^iqdiH VbBr-ftaliquispredidtorum dicat micbi denfici 
attdo Cmam etxafus efttalis dequo folet fieri excoicatodebco ei 
creder e et illti vitare -fecus ft dicat m icbi coi Iocutipne . quia n 5 
ceneor.crfidere nec illum vttare- (JQuiAfi prelatus vel facerdos 
parrochialts dicatmicbicj-sidtt.parrocViianumfuum altquidfa 
cwntem propter quod tncidtt tn, excoicationemnon eu aiit pu. 
blicutnnuquitteneor euj vttate-B£»fcdm Vber.fiue creda fiue 
non.nou teneor eutn vicarje.nec iapublico nec in occulto qul. 
tum ad vttandum periculu minoris excom5icationis.ee multo 
mirius fi dicat micbi al.us tam? fi credaj non debeo m e ingerere 
coioni illius fi poflum fme fcandalo. et boc ne dem llli materiam 
peccandi dummicbtfecoicat^ilquidrieftpublica famavel 
audioafidedignts aliqueerfepublic^e*coicatu.r$.r Q dm" Ray. 
fi publ.ca fjamaeft g; ipfe fit publice excoicatus velquta notone 
rectt altqujd perquod tncidit m maiorcm excotcationem teneor 
eum vitare. ftmiltter ft audio a fideiJignis g. eum audierut de 
nuncian.vcl jviderunt eum notoriefectffe aliqutd exquo tnci- 
dit <n excoicationem.teneor inquirereveritatcm et interim eu 
vitare 1 etinoccultoet,mpubl.codoneccert!ficatus fuerim. 
({Q,uidfiparif.us audiui altqupFublicariqugpofteamuemobo 
nome.viideboc nichilfcttur.Jfrfcdffi Vber- dicuWquidam 5 



teneor vitate vbigs -potefc tame benignius dici g> 6 poffiq facile 

probare exeoicationemvt quia babeo teltes vel infitumenta 

teneor vitare alias no nifi ir» llla dyocefi ar-qui matri- acwpof- 

cum in tua -CQuilfi audiui alique excoicari vel vidi incidere in 

excoicationem poftea non vidi mfi poft annum nunquit teneor 

eum vitare- l^.fcdm Vber-fi bomo efttalis gp credatur cffcti, 

morofus et qui tunc feruabat excoicationem et mo non feruat 

poffum credcreeum abfolutu ar.deof-or-exparte.Siverotio 

efttafis d ebeo e um vitare.fioccuttum eft occulte-fi mamfeftu 

publice. (RJSidfifacerdos videat aliquemqHmiffa dicitut audn 

re eam ftado extra et nolcntem intrare niiquit deb^ prefumere 

eum cxcoicatum et ficeum vitare. t?-fcdm Vber-no eft caufa 

fufficiens cjuare dcbcat talem reprobare excoicatum vel intct. 

dictU3« fi tam eft^prius facerdos quitenetur cognofcere fultu 

pecoris fui deb3 inquirere ab eo et ci vrroelius poteft confulcrc. 

(IVtrum predicatores paffim poffint cxtoicatis particip are-r?. 

fcdm Vber.elimofinascjuidem poffunt accipere tempore et oc- 

cafionepredicationis vel confeffionis.vt bic.s-^.ii^diAum eft 

etiam fi aliude poffint fibi prouidere fcdm quofda.quia vt Hofti» 

dicit dla conftitutio • co . ti - cum voUmt atc fpalitet jppter pre*. 

cationes faftafuit.Nam temporeneceffitatis etiam fi non eflet 

caufa predicationis vel confeffionis poffet tecipete,xi-q.iii- qm 

multos-Sedpretercaufamneceffitatis et pter caufas nuc dcas 

predicationis et conf effionis non debet recipcre ab excoicatis et 

fimilibus.lxxxx» di-oblationes- et.ceorum.xvii -q.im.miror ■ 

Concor «Ber.Tutius tam videur fcdm Innoc fcp occafioncp* 

cationis fi aliiid« poffunt fibiprouidcrenon poffmt ab.excoicats 

recipere-ad eandemt]uoquemenfamn6 debent comedere fcam 

vtrofcp . Cf et fi predicationes non jpficiant cjdiu tam fperajit M 

profici^dorecipereporfunt.ff.denego-gef^anvltro-dvW 

notandu3 c} cui coicauimus viuo coicare debemus et morW 5 ' 

defepul-ex partc.ii-nifi poft mortem appareat quareei coican- 

dii in vita no erat-puta.fi poft mortf couincatur debercfi-xx" 

q-ii- fane. et •pter cafu3 de torneamto de quo vide infra totne - 

m5tS.er-iii-Itenotad£f ecotra.cuino coicauimus viuo oeca0 

tuo coicare debemus . de fepul-facris-boc fimiliter nifi a PP atC 

cjre eiin vita coicadu tuifi^.e-ti-a nobis- defepul-patrocbian ' 







Ccoicatio<vii'detninori excoicarione.b ec excoicatio eft 
ue fepat a factametis pripicndis g> quide3 quo ad deutn 
tontingitcfcitopeccatummortale comtttitur -x>-q»iii- 
' aud.ui»nam talis qui eucbariftiam et cetera facratneta recipit 
infuidapnatione^-decoha-cle.etmuli.c-fi-SedquoadeccIefia 
infligitur minor excoicatio ipfo iure et,pbibenturfacramcnta 
Primo quidem et principaliter cuj quis comtticat excoicato vt 
traftatum cftfuprain pximo.cf.excoicatio.vi- Secfido cum 
quis facrilegium comittit-xvii.q.iiii-miror.Terttg^cpiis eft 
notonus formcatot .decboa«cle'etmuli«veftta(JQuattusc8 
quis eftfymoia:us-de fymo.tanta.Quintuscumquisrecipit 
ecclefiatn de m anu layci et fic eam tenet ■ xvi. q- vii • fiquis dein 
ceps.ar»ad idem de elec-quifquis-Sextofcdm quofdam quado 
quis in bello' iniufto ftu contra cbriftianos exercet arte^ balifta 
riorum feuiagictarioru.defagit" a-.-tej-Scptimo in diQidentib; ' ' 
pauperumopprefjbribusmaifeftisraptoribuspublicis vfiirariis 
et meretricibus quilarge (jrarntur excoicati ingtum oblatioes 
eorum ad altarenon tecipiutur«Oetauo in tllis quibus negatur 
eccafticafepultura.vt quimoriturin torneametoquia non fe- 
pelitur in cimiterio etiamfipemtuet it.vide infra totneatntum 
T*iii-Etidem.dicipoffet de eoquinon confitctut femelin anno 
de p eni-omis -TS5ono in quolibet notorio peccatore-lxxxviii. di . - 
neg^-ctlxxxx.di.illud.xiii-q'ii'proobeStibus"deconfc'di-ii. 1 p 
dileitione.Omspredcos cafusponuntHofti-etlnnoc-Etfimili 
terconcordatcpinprediitiscaibusabfoluipoteftqutlj a,pprio 
facerdote.Nec obftat etiaj ft ipfe facerdos lit excoicatus mmori 
eo>ti'duobuS'nonaut?poteftquisabfoluiabaIieno.vt'eO"ti« 
nup. Et dico ,pprium fcdrn Hofti.ideft oirie^ quipoteft illum ab 
folueteapeccato.ldemTbo.in-iiii.di.xfm.rnfligietiampoteft 
mtnor excoicatio ab epifcopo et etiatn quocungj inferiori tudice 
eccaftico de oF.or-cum ab eccarum.E t boc fiue pro cotumatia 
vt.v-q.mpntiet-xt.q.iii.audffiueetiamproaliisculpis-rtem 
tue fimplKttervt de penit?«di.i.in adlioe.fiue ad tepus .Ixxxvi 
di.tanta.(LQuis efteFfectus minoris excoicatiois.]^\pnncipa. 
liseffectuseftcptalis remouetur apceptione facramtorum-et 
ftfe immifceat mortaliter peccat no tft incurrit irregularitate3 
etiam ft celebrat-peccat etiam conferendo facrameta- fcd ab co 



collaca no carent virtutis cEeitu- nec probibctur eligerc-nec ea 
que rone iutiditionis fibi cop etut cxercere.fi tatne fcienter talis 
eleftusjuerit eius erit electto irritada.de cle.ex-mi-ficeletrat- 

fVtrum excoicatus minotipoflit .intrareecclefiam-B£«fcdm 
ay .non videtur mtrando peccare.quia non eft remotus nifi a 
facramtis- vn et forfitan poteft intrare ad boras et dicete eas c3 
aliis dum tn non ad mvffam aut fi ad miffam no ad ofculum pacis 
quod eft quafi loco coionis a qua fme dubio fepatus eft . de cleti- 
excoi-mi-ficelebrat. 
HrafjpCcoicationis abfolutio vide fupra abfolutio per totum- i 
4 1 jjXcufatio.qexcufantaculpafiueapenababeturmfrapea 

'primo-<X.fecundo. 

*|Xemptus« Quidamdicutfe exemptos et allegant pnui 

I legia requifiti ab ordinariis oftendere tenentur . et etiam 

.Atradere tranfcripta articuloru de quibus ftrerit cotrouet 

fia ■ Quid fi ad exemptioem allegentfoiam jpfcriptionem debent 

de boc facere ftdem ■ fi vero allegat vtru<g tuc fi priuilegium ai 

plcnu no fufficiat-fj tn caufam pbeat pfcribendi tenetur pfcrip 

tionem ,pbare et probatione pendente non tutbentur -cj fi non 

allegat nec exbibent faltetaleptiuilegraquodca^tnpfcrib?* 

pbeat dyoccfani vtantur iure fuo.de ptiuik > cum gfoneli- vi- 

(: Hxempta ecclcCia etmonacbivelcanonici ctcouerfiv-eleps 

tuo oU.atiintelligutur exepti-non afit pfbiter qui parrocbiano 

rum cura hx quo ad ea q ad ipfa£cuta£tinet. nec ipi procbiam- 

de priuile- g'exeptionem.li.vi.|lSieximanturcanonici alicuius 

ecclefieno,ppterbocfunt exemptidericifedbn econuerfo.f™ 

ipfa ecca non eft ppter koc exempta-de primle.p exeptioiiejilj' 

vi ■(! Per monafteriu fiue buiulmoi locu exeptum intelligi **) 

tam de ipo. q de cimiterio et domibus monafterii tbeatris ort* 

et areis qfunt iu xta ecca^ at- xii.q-'-neceffatia et>c. nulla.*" 1 

q.mi.diEHmuit■^lt!xcpti|tacu5gaudcatllbeftate■nicl^ll('m , - 

nus poflunt coueniri coraj ordmariis rone delicti fiue cotra«" 

aut rei de cj contta eos agitut nifi deliAum fit comiflum rJnWJ 

exepto- v el contractus ibi fit initus • vcl lbi fit ipa res lirigiofa' 1 *' 

non pofllmt coueniri vbi domieiliu bnt fi alibi delincjnt vel con 

trabant- vel tes ipa exiftat-nec etia pnt dyocefani iporu Io«- 

vbi doicfliu babH remittere exeptos fi coueniantur ad loctt v 




delinq^utvelcatraxmrtvelrescofiftit»depriuile»voletes.li-vi 
faluis q dicutur in«<r«feqnti. Et boc etia fciendu gj quidam funt 
priuilegiati itajnecronedeliAivelcotradUtsjeelreipnt coue 
nirivtgdicatoresminoresetfiftercienfes.(j£j5ptinopoffunt 
conftruercoratoria ve! capellas inlocis non exeptis finelicentia 
dyocefanorum neg; in fic conftruetis tpe interdi(!ti in caibus ttS 
expreffis ceMjrare vel f acere celebrari-alias per ordinarios con 
pefcanturCEt fippter boc coferuatores eorum ferrent fiiias co 
traordinariosnonvalent-de priuile- au<ftoritate-li»vi-In locis 
etiaexeptisnonpoffunt exeptipdcafaceremftdelicentiavel de 
priuilegio • vt in dco-c« auAoritate. dExeptinon debent affu- 
merelitesfaoruboirn etiafenfualiu^-depnuile.auitoritate. m 
fi"Ii«vi</LegatusdeIaterefcdmBer«v5p6tcagnofcercdecau 
fis cotra exeptos-quia p priuilegiu eximutur a ptate eporirj et 
buiufmoifednopapeveflegatorueius-iecustiidealiislegatis» 
notaturbocdeof»Ie.pofttranati6ej»|?MonafteriamoiaIiu5 
etiam fi fint exepta debent fingulis anis p ordmarios viiitari- de 
mo.attendentes>in cle» 
.orcifmus.Videfupra catbecifmus» 
"pofitus-fipatetveValiuscofcieftte.autratubntefiliu 
I patronus I4er.tu.vel diis feruum .infantem Vel alique 
pdcarulaguidu cuiufcug) etatis exp6fuerint»velfi alicui 
eorum alimlta impienegari cotingerit.Eilius boc ipo a paterna ' 
ptateliberatus eft et Iibertur fit ingenuus etferuus liber.Illi 
cjuojp qui bos fufcipiut nd pnt $ pter boc in eorfi pfonis ius ali- 
quod rendicare»eo»c.vhicotfQu,d afftfolibertuspatronus vel 
ingeiiuus babetur irifralibertus«<r»i« 

■Ctrema vnctio» de ca babetur infra vntft io extrema- 

j|igj?iVfum»quere infra mendatium.de falfariis vero.Iitte- 

fflrarumpapalium videfupra excoicatio-iii. 

ll Ama guis fit curandum de bona vita -nicbilominus tfi 

u sSgtujquispoteftcurarebabetdebona fama nc.pximi 

deeofcandali5entur-becbabenturmuItU3plene.xi»q.iii»inter 

— -ba. et inFra fcandaluj • <T.i«<P?ama quo reftituenda fit ab eo 

uialiquem infamauit babes fupra detraiftio-fr.penult. 

milia.Quomodopaterfailrasdebetregereetcorrigere 

— iliam fuam»^i»fecundu Vl»ficut ipfetenetur filiis ct 





familie in educatione corporal. fic et M difciplma motuyvn boc 
non feruans etia fidel.tatem naturalem defertt et eft detettor eis 
quiltcetno fmtfublegegracie-tfiTeruatiUud inftinftulcgisna 
ture.vfi.i-tby.v.fiquis fuoru et maxime doefticoru cura noo 
b 3 fidem negjiuitet eftinfidelideterior.di.xlvii- neceffe eft- et 
c. atulicet- ?TOuid fi dfis fact fuos turare a dicent e. ifi quem 
fcuerint vel aud.ermt furripuiffe aliquid de rebus fuis.Kf.fcdm 
Vber.credof.fi piuditio diftinguedu.quia f. lfte dns ^babilitet 
betur ttuculentus et Ferus no ten?tur feruare quta lllicitu Fuit 
quod luratu eft.fi aut creditut et betur mafuetus et no nifi ra« 
ttonabtliter .pcedit diftingo-quia fi res fint tales q perttneant ad 
cufcod.a Ulius qui iur auit feruare debx • puta fi quts vidit Furem 
adportatem res q eius cuftodie deputate funt pofpfequi res tur 
tiuas.alias tenetur dapnS reftituere-f. aBt no tenetur ad cufto 
diam illarS rent 3 tuc f. pot .pbare tenetur reudare-fi vero non 
poteft pbare no d 3 reuelare n.f. talibus p fon.s qui poifint .pdeffe 
et nonobeffe- et fi aliomo iurauit no fuit liatS luram tu nec oblt 
gatoriS-Simileetiabeturfuptacorredtio-it.^-v-etfequetibj. 
et fupra crimen-^-iii-cj in ordinado requiritut cjbri pfit f ami- 
lie(uebabetur«infra ordinadus.T-xii « 

TfEmina-Bemina no pot tecipere alicuius ordinis derica- 
jtjlis carafterem impediKe fexu-nec etia aiftu alicuius crdi 
ijnis exercere.xxiii.di-facratas-nec pdicare nec publice do 
«reotxiii.di.muuer.xxxiii.q.v-muliere-Ite n pot-iudicate fug 
caufts fpual.b 3 .fu e tpalib 3 vero vbi e cofuetudo pot-de arbi-di- 
leAi. (jVeminecrtacuna^ deo facrate vafa et pallas facras aut 
veftes quibus dfio miniftratur cotingere no deber- vel in fenfum 
circa altaredeEerre.xxiii.di.facratas.etdecofe.di-t- veftimeta 
Femina qn et quo poffit effe teftis vide infra teftis-i-^.iii. Fe 
mine no poffunt ad iudiciu trabigfoaliter vlla ca q in ture n5ex 
prtmitur-f 3 necreligiofe etia ficSfentiaf vide infta iudicm-^v 
efVi-etmfrateftts.i.g\iii.Declaufuram6ialtuetetia 3 gsnon 

litigent nifi p pcuratores vide infra moialis -de multis ^ no pnt 
c — .neetia^bbatiffe-videfupra abbatiffa-de otnatuj fecula 
'iTriSmulierubeSinfraornatuS" 

, ferie. dicutur feriecji forie.eocj pftat vacatoe 3 ab biis q 
^inforo iudiciali agi cofueuerufvel dicut feriecji feftiue 




17 ie 19 



21 22 23 



* 



Feriar uqueda funt tpanee- et qdarepentine et qdam folennes. 
tpanee funt q dantur ,p fruitibus colligendis et funt duorum 
menfiugrameffuiet vnidennarum.etfcdirT diuerfas regiones 
citius auttardiusindicutur.etpconi^antur.ff.eo^pfides.etde 
offi«proconfu-fi in aliq.rn biis no pot fieri^ceiTus iudicialis nifi 
. de cofenfuptium-eo.ti-coqftusinfi.Repetineveroferiefunt 
quas tmpator indicie vel ,ppter victoria qua fecit vel quia vxori? 
duxttvelfiltus einatuseftetbuiufmoi Et dicuntur repentine 
quia repentefeufubito indicuntut»etnulluspmerprincipcm 
eas indicere poteft.C-de Feti « a nuUo« Fetie vero folennes fiue 
feftiue funt quedam precipue fefttuitates-f-hatalisdni-fandti 
ftepbani.faniili iobaiseuagelifte-fcotuinnocetiu.fi iftifilueftri 
circucifionis epipbaniaru^ et.vii. dies dnicepaffiois.etrcfurrexi 
onis cum vii-fecjntibus-rogationes etia^ tnbus diebus-afcenfio 
dni.pentbecofces cQ duobus iiebixs fecjntibus-feftiuitates virgi, 
nis gloriofe .natiuitatis rb.baptifte. xii.apofto/orQ. beatilaure 
tii-dedicatiobeatimicbaefe.omifcora.iancTiimartini-acdicb? 
<3Hteis>eE ille feftiuitates q*s finguliepiin fuis djocefibus cfi clero 
et pplo duxerint folennitet celebrandas > de cofe-di-iii. cnucian 
dum-et.eo-ti.conqftus-ltem ftatuit eufebius q> teftu inuentois 
fcecrucisauintononas-tftaii {olennitetcelebietur>de eofe-di» 
iit«eructs.ltem feftudecorgecbriftuVtirtclernti.de reli«ctve_ 
nera> fcoru .fi dnm. Et nsta bic q> intra pkos dies funt quidam 
quidefconofeftiuatur.quoadceffationem aboptbus fcdvidf 
tur abrogari Q cotraria confuctudint? q in eis bafcet locu.cu non 
ita fmt depcepto deificut eft dfiica et maiores illa'- fftiactt dies 
funttresdies rogationu.Quidaeeianonferuantomes vii.dres 
paffiois nec etia o tota octaua pafee- Sunt et alia fefta p confue 
tudinem introducta toti ecdg-ficut fanfti nicolai et fotte alia. 
(|De die dnica fpaliter et quid etia agendumfeftis b?s fup ra dfiica 
dies-etintra-l^viii-etfeqnttbj.CXlefertococeptSisbtgvirgi- 
nisdicedu3fcdmTbo-in-iii.parte,q.xxvii>q)Iic5t-oanaeccIefta 
ipmno celebret toleratur tn confuetudo aliqruj eccarum i/Iud 
reftu celebratifr Vn celebritas non eft totaliter re,pbada>nec tfi 
perbocq.feftaconceptionisceIebraturdaturintelligia) infua 
conceptonefuitfca.fedquiaquo tpefanctificata fuent ignora 
tur celcbraeurfeftu fanctificatois etus potius qua cocepttois in 



diecoceptioisipMS-DcFaciendofeftum ttinitatis cohfuetudo 
tcn?da eft.eo.ti-qm-bodte tam ex madato lobais pape.xxti.Fit 
per Vniuerfale5 ecclefia.ltem nota g> fefta apoftolortt euageltfta 
rum et.Wi.doftoru prmcipalm debent fub duphci offitio p vnu 
uerfas eccas folenmter celcbrari.de reli-etv-enera.fcorum-reli 
E;iorus«Ii-vi-<ri3ndebeamusfeftuminape.c?:-qtuadferiato3 
avefperainverpera-eo.ti-oms-etintelligeverperamideftfero. 
Tfi feftorum inittu et Finis iuxta eortt qlttatem et regionu con 
fuetudines feruari debet-et ftc magnitudoeorit exigit prius m- 
cipere ettardius terminare.eo>ti-qm.(|>quibus abftinendu3 
fit in f eftis- B£- vt bomines melius pofftnt vacare diuinis debent 
abftinere ab omm oge feruili ■ et n folit a peecato tj etia a mecba 
nicis agricultura et buiufmoi vt nec mercatu fiat nec placitu3 ■ 
nec aliquis ad mortem vel pena iudtcetur.ncc iuramta fiat nift 
ppace«boctnfcilicetabftinereaiuramciset fiJioneftQ fitnon 
eft neceflariu.et cp a pdiftis abftinendu Ct^deconfe.di.iii.roga- 
tiones.eo.ti-oms.xv-q-iiii-c.i»ii-et.rii|pt notag; biis diebus 
pcelTus iudiciarius no tenet etia fi fiat de cofenfu ptiu ntfi neccf 
fttas vrgcat velpietas fttadeat-putafi caufa eet debtliu Velmife. 
rabiUupfonaru.eo<ti.conc\ftus-et multominus debet quis biis 
diebus taccre aliquid quod de fe eft peccatum quiamagis peccat 
qui peccat in f efto ij m aliis diebus- (fQuid agendum aut quid 
Itceatinfeftis.Bii;- debetquisintedetemagis diuinis- vtbymnis 
pfalmis et canticis fpQalibus.de cofe «di-iii-ieiunia. Item pdica- 
tionibus virtuttbus ctreglartbjdifciplinis-dcvi-et bonc-cle-cu 
decorem.defta-mo.cumadmonarteriu-9".iii-licetctiadocerc 
taliaverbovelfcriptoinfeftis.na infabbato citcucifiofiebatet 
factificia-Sed vt etiaTbo .ponit fcda fcde-q-cxxii-no .pbibctur 
quis Eacere opa cj pertingt adpuidentia3 neceffarioru tam fibtq 
proximis.ftnw feruando perfonam vel res feu quodcung) dapnu 
vitando(J$5atb .xii.quis ex vobis bo qui babucrit vnam ouem 
et ceciderit in febbato in foueam none tenebit et leuabit cam ■ 
ymoetiamlicetpronecefrttatebellare-vnde etmacbabeipug- 
nantes in fabbato excufantur.xxiii.q-viii.fi nulla -de quo etiam 
videruprabellum.i.^r.fi.ItemfcdmVber-fiiacentibusfegeti^ 
in agro aut fenis ip prato immineat tempeftas poflunt tnde rc. 
moueri- Iternnon creduntur peccare mortaliter carniftceset 



pinGemequipreparantvidtualiavt feqntidie vendantfiprius 
nonpoterantcomodepreparareautpreparataferuare. ttifci 
qmd de biis cjui copellfitur a dominis gj operentur in feftisJ^Ufe 
cirdum Vber-fi iufto m etu inducci hoc facifit videntur propter. 
neceffita tem excufa ri- alias non tenetur obedire nifi in Iicitis et 
boneftis-CQmdlebiis cjui debentes dfiis vcrturam bladorum 
acferunt in diebus f eltiuis.^.fcdiS Vber-non excufantur mfi a 
lia neceflitas eos ad roc copellat.Vedtotes tam mcrtifi et alitri. 
torum aut gfonarum adloca remota cum alias non poflunt fme 
graui m co modo c redo excufati. et fimiliter de viatonb} et cut 
foribus . {[Vtrum in f eftis liceat fcr,bereB£-fcdm Vber.no fccj 
fcnbcre in aliquo gtand, deqterno ad quaternum. fed fcolaribs 
leftiones fuas notare et fermones et in Ieitioibus Iibros corrige 
relicet.nonjritlicetcircaprcdcalocairecjerasfuasetproEtio 
facerefedtm fpHaka ct Gneptio-G.Qui4clebarbaiis etmuito 
riBus et ferratonbus equorff.gf.fcfHf Vber.fim feftis bocfa 
c.unt Fmeipahter,ppterneceffitatem eorumquibus feru.unt 
ctedo oj poflunt excufari.fecus fi ^pter cupiditatem lucri.fed et 
itliquidetatibus requinmteos excufentur.fi aliasnopoterant 
fibicomodeprouidere.atacfuinrionexcufantur. (TSedmiidde 
molendiriis -Bf . fcdm Vber.in molendinis ad ventu vel ad aqua, 
q ablgj magna opeta bois exetcentur credofcruadam cohfuetu 
dmern rcgionis no ^bibitam a ? relato.molendina vero cfi ium 
tis debent coquiefcere-nam etiam tumeta fabbato vacare lufla 
{un^.exo-xx.CQuiddeeutibusadmercataqafitinfefris.K. 
fcdmVber.riquisbocfaciatnoncoTuetudinariefed,pruanecef 
fitatenon credo cj peccet mortaliter.fecus fi cofuetudinarie feu 
Utcrandi cuptditate et maxime fubtrabendo fe a diuinis-aut etia 
li buiulmot mercata .pbibita fmt a prelatis ilhus Ioci-fiue forfan 
excoicata.tnercatatam qexquadamneceffitatefiBt devtcrua 
lib, et neceflariis *d Xg alicj no credo illiat a ee^du tn r,pter boc 
no fe fubtrabat a d.uino offitib.,; Quid de.llis qui d.efe frftS 
p eliofina tm arat agros pauDu-vrlfacifitoDa eorfi.^. fecfidu 
yber-nocredogpdmcis d<eb3 autmaior.b 3 frftiuitatib: lieeat. 

credo 9 Iiceat fequ, cofuetudmem regibnts. A d boc afit vt Itrite 
f.artoportetj.ppteriftanoaitrabatreadiu.nis.etcjtalian 



faciant ppter affeitionem carnalem aut fpe remutoato-s. &d 
ppteraeii.etcppauptas.ll.us exigere videatur - iP^atm 
feCopar.c.rred.LtoneeccaruetWfmo.-^-fcdmVber 

credo oj l.ceat pcpue ad opus m.n.ftroru paupu qu. n bnt rcdd, 
tus f.bTfuf f>c.5tes - Ita tn g> bu,5i labor no f.t vf S ad v-lt.a, Fat,- 
Katione.vel ppter boc ne d.mittatur m.ffa et buiufmoi i d.u.na- 
{f\ftnik poft celebratione diuinoru in feft.s audita m.ifa l.ceat 
coari.B^fcdm Vber-no I3.n0 tn ppter quodlj opus modicum 
peccaturmortalitet.vtfiinvmeavelinagropurget qu,s al.cp 
mod.cuguodreltabat p. mcutia.aut teparet Fraftura mfepe et 
buio..(TD^sqinfeftisfaciutfertaetbuioivana.v.de,nfra 
ne S ociatio.g--v,i,.et de cboreis vide.s. cnorea.<T-,i-de d,e dmca 
,fupradominica- 

lEudum-Feudu eft cSceffio reiimmob.lis Fca.p bomagio- 
Jde fymo-ex dii.genti-et al.udquide eftpaternf.-f.quod a 
p^xevel a quocfrqj de fcpibrftus efir acquifitu -■ Al.ud maferni\ 
fcife quod g femina eft acquifitfr.Ite; feudoru atad eft codico 
nale '-{• quod datur ad certfi feruiciu feu coditone- Al.ud cft non 
coditonale-It?quoddaeft.ppetuu.f-quodtrafitadberedesquod 
dam non- Et fcendu etia cp funt qdam incorgalia qqng; datur 
loco fcudi-vt guardia et caftaldia.4iB.es immobilis ecc? denouo 
non pot dari iri Eeudu ■ na et plati boc iurat . fed res cj prius erat 
Eeudales pnt itetuinfeudari-puta 6 vaffallus pptet aliq cam per 
dat feudfi velmoriatur.poterit platus cocedere filio ejus vel al 
teri.eo-ti-exgte- (]QualiteracquiriturFeudu»I3i>fcdm Hofti- 
tjdrupliciter-Vnoma g inueftitura puta cu aliquis tradit alicui 
poffefTronereiimmobiliscorpalitervelcu baftajut baculo aut 
aliquo tali a dno qui d.cit fe p hoc mueftirctpcdo acquiritur per 
id quod loco inueftiture betur-vt cu dns d. cit fllicui vade in pof- 
feff.one3 illius f tidi et teneas pfeudo^ercio acquiritur pfcr.p- 
tione-vt fi.xxx-anis tenuit feuduet dno feruiuitlicet inueftitus 
non fuetit.Quarto acquiritur-per fucceffionem non quidem ex 
teftamento fed potius ab inteftato.Nec em* valet aliqua ordina 
tio defudtiinfeudo fafta-Naturaautliuiusfucceffioistaliseft 
cj afcendentes non fuccedunt in feudo-puta pater filio- defccdcn 
tes vero f,c-et primo quidem filius patri et non filia-ltemhepos 
ex filio et no neptis.et fic vfcp ad infinitu^.poftea vero fuccedijt 



collatcrales»feiliftidecofuetudifieimgiinofuccc£lut.fedfb!ufi 
lius cjuo defficiete reuertitur f eudu ad impatore3 et confert cui 
vult. Sednuquitfiliafucceditinfeudo«l$"fcdrn Hofti>n-nifi 
dc paifto vel qp3 coditioe feudi. velnifi Ftlia poft obitii feu morte 
patris redemerit feudi a dno.aut dns inueftiuerit ea de bnficio 
patris ,pptcr patris amorf vt in coftitutone Fredericiqug admo 
dum.feu-adfili.gti.I.i.Ci>edperqu?fierJpotcritinueftitura 
feudi-Bf- fcdm Hofti.ficripoterit ta a feia cj a mafculo etia mi. 
nori.xxv-ams.fiEeudufitvetus-fiverofitnouunopotamiore 
fieri mfi fit pubes et iurauerit n cottauenire ■ inueftiri aute pot 
qml3 etia fcruus nifi dris ignorauetit eu fetuu. pot etiicjuis in. 
uertire et inueftiri ta o fe q n aliu .vt g ,pcuratore-(£ rVnfeuda. 
tarius bSatpreftareiutarfitu et cjle.^.fcdm Hoft>in oni fcudo 
ftatim fca inueftitura recjaititur iuramtu ftdelitatis nifi ex pac 
to remiffirm fit.etfiet bijs vcrbis vel fimilibus- ego talis iuro ad 
fca ici euagelia cjj ab biiic in ana ero firfelis tati ficut dj vaflallus 
dHofuo.necidquodmicbifubnoiefidelitatis cdmiferit paiam 
aliiadeius detrimtumefcffte.et bocfufficit-Etnota gpvaffal 
ius obligatur dno fcdm cjj couentu f et fcdm cjj feudi natura ca 
et regionis ipius vel vicinatutequitit cofuetudo quibus dcfici? 
tibus poterit vti iur e fcriptoCoitet aut obligatur dno vaffallus 
in pluribus-Pritnoquide ne det ei aliquoddapnxi de corgc fuo-fj 
vitabitetimpediet-Scdoncidquoddn^faceteintenditetfarfe 
pot fieri reddat difficile vcl mpoffibile.flatenter cotra rxutado 
Tertionereueletfecretufuualicuimaximcquipoffitobeire.fi. , 
militer nec llla p q minus tutus fieret Quarto nr fit cotra eius 
iuftitia ve! honeftate>f« inpedijdo deboneftando vxor? aut filia 
maculado eius fama dco Vel fco vel cofenfu-Quinto ne aliquod 
dapnuin tpalibus ei faciat vel vtilitateimpediat-Sexto vt fideli 
teteipbeat cofiliOiquo adverbu«etauxilifi.f-detebus etpfona 
fua-,pbaturnecinIibrofeudorD>deforma.fidelita»c.i.etxxii' 
q>v-de forma-de iureiura.ego-Itc I3 vaffallus no debeat ejpro 
aliis in iudirio cotra dnm fuQ de poftu» c fi- tfi ,p fc et fuis boibt 
poteft ct petere et deffSdere ius fuu.ar. de iureiura«petito -£t 
notatjin pdiclis omnibus dnsdebetfidelifuo vie?reddere.vt 
infra-ep,vii.didtur«(T^ui^excaufisamittaturfeudu..I^.fe. 
ctradum Hofti< amittitur quidem fi vaffallus fuerit dericus vel 












religioru5.quiancctalesfuccedutinfeudo-xxiii-q«viirc-i-Sc- 
ctido amittitur fi beres vaffalli fteterit g anii et di? cj no pecicrit 
a dno mueftitura feudi- fimiliter et fi ipfe vaifallus poft mortcm 




domini-nonpccieritabrieredibus_domini'Vtinlibro feudorum 
quibus cau-feu-amittitur-c.ifEtbocVerumeft nifi vaffallus 



edibus domi 

«c-i(Etboe 

Fuerit minor annis . xiiii - quia talis non cogitur Fidelitatem 

Facere-Item nifi fttmiles quia babet protermiuo annum ct 

menfem -Ite3 nifi iufta ca impedierit- vt in li-Feu-de rjbibi-feu- 

plotbariu «qm interdcm Et intelligitur iufta ca vt p mortcm 

vel capitales inimicicias vel alia iufta abfentiaT ercio amtttitut 

cCi vaffallustribusvicib^cora paribus et Viuiufmodi requifitus 

f ideli tate iura re noluerit cjuis dSs paratus fit Facere inueftitu- 

ram^JQuarto fi vaffallus infeudauerit f eudu alia lege q ea q lpe 

t>et- vel in tal? vaffallii qui Feudii feruire no poteft- Quinto fi vaf 

fallus interfecit fuS .ppriu germanu feu germai filifi vel alifr qui 

noie parricidi cotineatuv ad hcc vt tota kereditate fieat- depar 

ricido H?s infra parricida-Sexto fi vaffallus dimittit dn^ m pUo 

nomortuu nec ad morte vulneratii«fimiliter,ppter alias ifiltas 

ingratitudines cj enumcraturinli-feu-quibjmSis FeudS a mit 

titur.c-i-et ii-et de feudis fine culpano amittedis-c.i«etii(]Sep 

timo ftvaffallus fcieternegaueritEeuduvelpteautcoditcncm 

eius-fecus fiiRnotater.cj fi vaffallu sno Vult oftedercdepte feu 

di pfumetur cj totii teneat in fcudu^cTcauo fi vaflallus Feudu3 

alijaucrit et fiquide pte alienaucrit illa pte" amittet ■ et libere ad 

dHmreuertetur.nuTla pfcriptioe obftate-necpderitvaffallo fi 

poftfca; alienatioes recugauerit ipm feudunifiignorater alifaf 

fet Nono fi dnm vaffallus accufauerit aut fi teftimomu cotra efi 

in ca no trn criminali {3 etia ciuili tulcrit- I3 quida dixerint cj in 

ciuili potDecimo fi a dno vocatus vaffallus cj fecii vadat in expe 

ditioe publica puta Vocatus ab impatore cj fecCi veiat roma ,p fu 

•fcipieda corona et buioi n5 venerit nec aliu p fe diio fuo accepta 

miferit vel ei ftipedia milirie no dederit||Et quide qfi ppter fidcli 

tatem no feruata amittitur f eudu no intelligitur ipo iurc fcd g 

f1na3.fi vero alienatu fuerit ipo iurepditur. vt Innocbec oSia 

Hofti- in foma ti.de feudis ,pbat« flQndns amittit ius quod in 

Feudo bst.f^.rcdrn Hofti.ftcut vaffallus amittit feudum p pter 

eulpa fua Ita ee dns .pprietatg Feudi-Vt inli- feudorfi- fi de fcudo 



II llll|llll II 



20 21 22 23 



cotrouerf.a fiierit.c.drio amittete.dns enij vaffallo debet vicex 
repedere.et fi n repedent mcnto cenfebiturmaleficus-vt eft ille 
qtricOntravaflalludepbefusfueritgFidus xxii.q.v-deforma-et 
xcv»di-eftofubieftus-deiureiura.Dueit.ettaIisetia3 pr.uatur 
ittr e quod bet in vaf fallo » e t feudti t rafit ad fupio re - n int elligas 
tn ipo iurefed g finam- ^fQuidfidiis motifs pluresfibos reliqt 
nuquit valfallus iurabit fidelitate oibus.f$-fcdm Hoft.fiputo. 
qm vaffallus n cogitur ,p Vno feudo plures dfios here-maxime 
ir^comitatibus ducatibus et marchtonatibus cjui bodie diuidi fi 
pnt ■ fed fi vaffallus moties plures Eilios reliquit oms debet lurar e 
fidelitatgfi feudtt indiuifum bnt.fed fi ex d imfione totu feuduad 
vnu pueitille folus iurabit. iLVtruvallallus poffit feudii refuta 
re.^.fcdmHofti.poteftetialine voltitatedni.et poftbocnon 
tebitur dno feruire.verutam" no debet eu ofFedere.Quida dnt 
g. nopot ipm refutareinuito dno-C-de ac-etob.I.ficutininico 
yrimirv iJetur verius fi tpe et Joco d ebito reputfiet>alias cotra 
(( Vtrufilius reptrdias bereAtatepatris poffit retinerefeudum 
J^t-fcdm Hofti.no «fed aut totu d^ retiere.aut tctu repudiare. 
nifi Forte dns eu tacj de nouo bnfitio inueftiat agnatis cofentien " 
tib-5 -agnativeropnttetietealiquodfeudurepudiata bcredita 
te vt m coftitutioe fredetici. an a Rnatus vel Eilius dcEucli etce 
tera. c-fi cotigerit-(p7tru!eudu pofftt g vaffallulegari ecce.Bjt 
fcdmHofti-fifeudSfueritdecametadfii etadtps datiinopot 
legari-nec etia heres fuccedit.fimiliter etia no pot eccle legari 
f. natura f eudi e g, vaflallus feruia t in fiptia pfona -fi vero f.t pa 
ternuetvjpetuu tucpot jpaia Iegarimf.confuetudo repugnet. 
JVtrir ecca poffit recipe mpignus f eudu quod laicus ab ca tenet 
«a C| no coputftut frudlus m forte-J£-fcdm Innoc.dicut quida 
cppotdttmodurate pignore no recipiat fetuiciufeudi.cjtunc 
folu veru eft qn fruftus rpi no mltfi excedSt valore feruicri.al.o 
,qum ^tcotramadatQdei.defeutte.c-i-veldicfcdm efidecjbec 
decretal.s et confimiles loquutur qfi feudu illicite a Iayco det.ne 
turctjtecuperari non poteft. 

Jies.vtraomsteneatur baberef.de explicita.^.fecudu 
pHl hc > . Icda fcde.q . .i.d.cedu g, maiores ad quos ptiet abos 
_JSerudirejJn Wr habere ple.ori? noticia de crededis q mfe- 
riotesnicbilommus tn oms tcVtur habere fidem explicitam de 



miftetris xpipcipue cjtti ad ea q coiter in ecca foKr^ etpu 
blice joeonutur-ficut de incamatoe et paflioc et buioi b, altas 
fubtircoWeratones tenetur al T tma § , veVnt^u^^ 

credere fcdm 9 copetit ftatu, et ofEifo I^^^X 
oiSs teneaturexpl.ctecrederetrimtate .^.fcdmTbo.vb.lu- 
Ta d ctdu o, qu,a m .fter,u xp, expl,c,te ered, no pot fme ftde tr. 

rritat.s vtquia ffius dei catne affumpfit et de fpu fco conceptus 
fu,t ,deo poftrgussr? tetut qu,l 5 ad expl.cte ^redfdumtftetu, 
trinitatis>(P^ri?5fefr.oE,de,r,tneceiTar,a ad falm-^.fecudu 
Tbo-fcda fcde.q.tt.-cu cSftter. fide ptineat adpceptu affitmati 
uum ,deo no femP nec in quol? loco eft de neceffitate falut,s » led 
aHquoloco et tpe-qn -f.effet qu,s interrogatus de f.de-f, taceret 
crederetur veln5hre W?vel 9 fjdesnoj rffetvera ve! al.ip e,us 
taciturnitate auertretur a Bdc-CPVtrTJ eir ,nfidel,bus f,t d.fpu. 
tandumdefideteinfrainfidehs.C-»,- 

fjlius.quadruplex eft ftatus filioru-aln aut ftmt naturales 

I et Iegittim, vt qui de vxonbj ^creatur . et de b„s his plu 

J ca infra legittimus- al,i naturales tm vt filu cocubme qui 

lefSuto et foluta q vxor ee poffit n afcuntur Mri funt legittimi 

tm.vt adoptiui Miifuntfpuriivtqutde.3iuAtctioetinccftuet 

alias pleRes dapnatocoitunafwtur«([VttunWEamiliasp_offit 

f accre elimofraa - Vide-s . eleofma-ii-9' -iiii- et vtrft aliquomo_de 

reb^ patris poffit accipe ve\ expedere videinEra pe C ul,u.(( KpuT 

qu?'fil,us nutnrt debeat fco diuorcio-^-fcdm Hofti-fi filius mt 

nor f,t trienio regulariter verfi eft cj dj eepenes matre-fimaior 

penes pr^-fj iudex eftiare d3 apudquScomodiusmoretur-nec 

poft tticmu f aledus penes matr? etia expefis patris-£-foIu-ma- 

on.l-i.r,tnalterc5iugueetmfidel,setpuer,'nm,nori etate i^ 

dar, Eidel, ■ n obftat e cj indigct matns obfequio - vt po,t T bo . in 

i,„.d,-xxx,x .(TVtru malica paretis noceat filto et ecouerfo.^t 

fcdm R ay -n nocet quo ad deu .fj noc3 intcrdii quo ad pena tpa- 

lem- di.lvi-nuq- et-c-nafci. vi-q.i.fiquis.et dertacmatenabeS 

infrapena«i.<r-vi..It?mal,ciapentu inducit pfumptone cotra 

filiu- di.lvt.fi ges agloru-et econuerfo malicia_fjl,i inducit cotra 



prem.vi.q-i-quicnm.xxxvii.di-legatur.irSnfilrinaturalesa 
Kquomo fuccedat patti-t^.f, pater b3 al,os filios legittimos vel 
nepotestucliceteidarevelrelincjre natural,buseoru<J matri 



20 21 22 23 



L 



vncia vnam et n vltra vel foli cccubine femiftcia' et n vltta .f. 3 e 
nararali-libe-1-matre Si afit n bijat aliquos legittime defceden 
tes f 3 beat afcijdetes tgc legittia gte relicra afcedentibus reliquu 
mter naturales diftribuere pot.g, finec defcgdftes nec afedetes 

beattriclic^eimftituerenaturalesmfoliduberedes.ff.denatu. 
rali-lrbe.aute.I; Abinteftato veroquomonatura!es fuccediit 
videmfra r„cce(r,o.g\penuI.debetginaturales pafciarbitrio boi 
vin.etiafilegittimi extet etfuccedat-aut fi coiuge vma alii fmt 
beredes et ipi pftat idS patri fi opus fifvt in dca aute.l 3 (fcjntf"' 
defpuriis-^.rpurii.r.quiexdapnatorunt.coitufcdm leges cni 
.prflts bnfitio excludutur-€-dc naturali.libe.aut.l 3 .fedtam m 
te t _ertepco g erevtru 9 pctfn-ttalib 3 bberisnecerratiarubmini 
itret lcdm cp r„pp etfit f acultates ■ de eo q„i duxit in m atri qua 
pol^padakex&cft bret- et ,n boc mitius agit rus canoicft 3 ciui 
Ie- OUe ftlns ex adu/terrb vfde.s.adulterru.fte de buioi vide in 

fra iffegittimus de fij,,s aut nutrilfc ride.s. e^poitus filri exclu 
duturabbereditatepatris m tnbus chbus . vt mfra hered.tas. 
f'"' (l Cuiusparetisconditiong.f.libera vel feruilem fequituf 
Jmug-Vide mtta feruus primo-y.iii. - 

"^Xagella.inquibus cofiftat etquomo fint fatiffaaotia betur 
^nfraraMfEaaio-^.vii.kemdebiisbesinfrapena-i.g-.v. 
•m Ornicatio.fotnicatio videtur ee genus cmuftibet ffliciti 
-coitus . et tn fpahtet intelligitur inv&t fblutottt. U&ta 
ll prum vei-o eft CT rie illicita deflotatio virgintt. llAdulte " 
rrum atal.emtbor,, .vxorisviolatio.dequo eJbes.s.adu 

nu.etmfra,mpedimtuvM,i.g-., ] ,. e tfeqntibusCWtusert^ 
faguinear,, vel affimu abuf„ s . a ut rtahimctbS. ffSg 
eft cu puella vrollter et cotra eius velpentf, voiutatrVduc.tur. 
vt corrupta ,n Vxorebeatur.xxxv,.q*.^,cf, ergo.vel etia ha 

(TPreterbos oms dtpcWn cotra natura Etdegra„,tatecu.uf 
bbet pdcorubes,nfra luxuria .<r.,. A ddut qu,i! faSSfc 
quor,m,,terbes,nfraIuxur,a.C. r . ffSEpfe fornica o ncle 

r,co pubbcetenitecocubiam ,nduc,t depoitoem-boS ad 
moitusnolitrecorrieere.naral,« nmm „„ j- -• ca ' c ° 1,aa - 

*abSfic,,s.etr,Hfe^r r ;xentdTr^ U * mo,t " s ^ <Wf> e n 

r er,t(le b e tabeisppetuor?ouer,' fiup 

fitmracr, s „„e mmmorlbus . detok ., tlen .^~^fi« e 




infacris*vtibim-c-fi autcl.eriri-cjfitalecrim fitnotonu fofpe , 
fus eipo lutevt dcm c.s-clericus ..iii.g\ii-Si Vero fit publ.cu cx 
i ama tm itacf merito talis beatur fufp.tio cj fcadalu generetur 
etia fi n apoeat accufator erit putgatio mdicenda m q fi defece- 
ntaut repurg'areno1uetitcan5iccpuietur.decobi 1 c]e.etrnlie. 
tua- et talis interim no debet m officris euitati. flYtru enim fit 
audiedamiffa vel officifi cletici fornicatoristenldavt dicitur-s. 
clericus-iii^.iietinfraordiatus-i.fr-iii-CQuepcnaclcticiin 
facro ordine qui alicj duxit vxore .^t- d j -priuari ordine et bnf ito 
eccaft.co etmulicr fi eratlibera debet redigiin fetuitut? ccclcfie ■ 
xxxii - di ■ eos qui- fi acilla dj Vcndi- lxxxi - di-quida clerici. et filri 
inde nati redigutur m feruitut i ecc5- xv . q -vl-c - cii multe . Item 
talis clericus 5 excoicatus lpo fco.vt«s-exc6icatio-i.<r-iiii-ver' 
vii. Et nota cp qn clcticus in facris fepatur ab ea q duxit vxore 
djeaabiurare.f-gideceteronaccedetadca.ncccocdc-t relbi. 
bet cu llla nec in eadi domo maebit ncc in aliquo loco nifi ta pu. 
blico g> mala fufpitio ee no pofiitnec loquitur cH ea nifi cota ydo 
neis teftibus et certa neceffitate.xxxv.q- vi- ab ifto diequicle» 
vl ■ vo. ex lraru T arn fi clericus brctur fufp cctus cp forfit an iura 
mtu nfctuaretn d3 exigifj gfinamintetdictivel fufpefionis vel 
aliisbuiufmodieftcopefcedus»decoV>i.cAe.et mulie» clericos -de 
^ matetja fomicatois plutababes infratuxuria» 

TjBaus-fraus ct dolus alicuiptocinarin debctxxx.q-i-dic 
tum- de tefcrip • ex tenore. Ftaus fit legi qn quid alicui 
_J.pbibetutv-naviavultfibiliccrerjaIiavia.depriuile.cJto 
^decocer-pben-cdftitutus- Ad ftaud?ctinetepnt qbabentio-s- 
dglus et fupra aftucia- 

MUaRigiditas ■ quomo impediatmatrimoniu-videinfra impcdi 
' mtitm-xv-quafiper totum- 

/nus.deexpenfis funeris infrabetcditas-T-vi.et infrafe 
_Jpultura-i-(T-vii«et infra reftituto-ii-T-v.Ite de iniunatibj 
funeri vclmoribudo infra fepultura primo. <T-octauo- 

^ '"Vrtum.furtucftcotrectatioreialienemobilis etcorga- 

| lis fraudulofa inuito dno lucnfaciedi gra fiue ipius rci fiue 

^etiavfuseiuspoffeffiois ve-vt-Ef-eo.l-i.cottectatio poni 

tur in pdca diffinitione qa fme ea n 3 furttt etia fi interueniat vo 

luntas velverbu-tn gfolu vojuntate eritcjs trafgreffor alterius 



12 13 



ll|llll|llll llll|lll llll|llll II 



pcepti fcil<c3 nlius n cocupifces rf pximi tui", rei aliene poitur in 
difhmtione qma m rc,ppria n comittitur furtum -Intellige nifi 
alius btet ius in llla re-puta ille cuircs erat pignorata vel como 
data qua <3Hs fraudulofe capiedo furtu comitteret-ff.eo.l-fi res 
C-i-et-I.fi is^rc-inprmcipio«IdeTbo.fcdafciJ?.q>Ixvi.mobiIis 
et corgalis dicitur quia in reb 3 immob.I.b 3 vt u agro vel mcor. 
poralib 3 vtfuntac*ioe5etferuitutesn comittiturfurtu.eo a 
talia 5 pnt cotracian fraudulofa dicitur quia fi aliqu.s credebat 
rem fua effe q fi erat . vel fi res crat fua cr edebat g, etia ab eo qui 
nebatibimspoffet aceiDcnccrmttit Furtu-1 3 aliasteatur-infti. 
de ui-bo-rap .T.quia tn et A -feqSti.Inuito dfio quia fi ctedit do 
minS gmiffuru et fubcft lufta ca crededi fi tenetur , fecus fi non 
fubeft-fF-e-fiisquiri? . et diatur dns inuitus etiafivideatre au 
ferricjuisncotrafcat-ff.c.I.pcnuI-Siaut putatfacere inuito 
dno et tn tfis vak&ntS <jde 5 facit gtu ad mtf tioe; * n tenctur 
ad reft.tut0e5.nec ins potpetere obfcate fhiCua volutate-ff e. 
interoms.r-penuI.IucrifacicAgra-cja f,qs aliena acilla rapue 
rit n ca lucn fcd Iibidmis no comitttt furtK-ff-e.feruu.ipfius rei 
vel vfus eius poffeffrois ve dicitut-ga no folfi cdmittit rurto qui 
rci dniu 3 ™ lt "Wucrari f 3 etiaq vult inreipa lucran vfum et 
poP effioem - d, .l.q. facru.ff » e.qiumtu-CQuorfunt fyu futti 
t^.duc-na altude mairtftu-Mludcuquo&tt depbeditur ptktfq 
ve.at ad locfi deftiatu Miud no matfeftu cu quo no depbeditut - 
ff.e.l.ii.et.iii-It?notacf qdareanetmnoie generaliqda funt 
m fpali vcluti facnkgia quod c furturei facrcpeculatus quod e 
furtuderepubIicaxx.i.c,.,m.c|dergo.ab^catus g, efurtu qn 
cjsd.fperg.tp_egcet,nfuratur.pIagffic f d.c I turfurtubo.sfc 
qn qs liberuno.e^ fcietcr Ved.t vel emit.ff.deplagi.l-i- et.im ct 
eodemof. feruu alienfi folhcitauerit vel afportauer,t.(lQue B 5a 
furt..^.penafurt I variaturfcdmg,dcipo farie agiturNa! ct 
f. agatur crim.ahter ,deft ad pena crimm.s fi 5 c5 .ppter bocfur 
fufpededus autdembradus f 3 al,terpS,?dus.v,deI 3 vtfuftieetur 
vel exultet-vel ahomodo prout ,udici videbitur. et boc in fimpl. 
c.fure.f.ctoeculteetfinearm.sde!icjt.ff-e.at.t-f5nouo.f,autc 
plus e g fur vt qa cfi arm.s vcl etia fine arm.s violcter aggredi- 

tur.ndom,busveI,nit,nerevelinmar.tacacr,us pcediiur c6 
tra eu-ff-de p?. S .l.cap,tal.u-<r.craffatores -et.I.fifamofos .Ite 



fi qs pala furripit et eft famofus.orHs ein tales futes kfpedStur 
q, ft no eft f amofus pun.tur ea.pena deq dtcitur infraraptor. 1 . 
f-i-auida etia taliu fcdm leges qrkjj licit e abfcjj ludtce occidun 
tur- vt mfra bomictdiu.i. -T-vi-de bomici.fi pfodtens St vero a. 
ffaturciuiliterpenafurtimaifertieftqdruplum.nomaifefticlt 
duplu-etbecpenapetipotertetiapoftanum-infti-deppetu.ct 
t?po-ac-(T-Eurti«etftegeritqs criminaliterpoterititeru agere 
ciuiliter-etecouerfo-C-qnciuilis.ac-p-I-vnica-et-Ff.e-l.vl-tit 
bocintellige in forocotenciofo.redin foro confcie quado qs fine 
lite vult reftituere fufBcit reftituere ftmplu cu oni dapno.fcdm- 
T ho ■ et M»Et qutdem pluta cir ca refti tutionem f aciendam ba 
besinfrareftitutio-iri.f-fi.fTjVtruminreparuaitacomitta- 
tur furtum ficut in magna-J^-ficquia in furto non cjuod abla 
tum eft fedmens Furantis attenditur-xtiii-q- vi«cvl«Et boc m. 
telligendum cjuando voluntas eft talis g> etiaj maiora fubtrabe 
ret-vel etiam fi exablationeparuereidominus intelligitur gra 
uari -nam ficut dicit Tbo-fcda fccK-q.Ixvi-fi quis furtiueres mi 
nimas pquas bomonoreputetfibinocumentuinferriaccipiat 
etille quiaccipitpoffitprefumerebocno effecontravolutatem 
domini excufatur alias Eurtum fempet eft peccatu3 mortale qa 
eft contra dtletftionem ptoximi cui tnf ert nocumentu vnde etia 
mtalibusm.mmisiikabeatquisaim EutandietinFeredi nocu. 
rnentum proximo erit peccatummortale.vtTbo-ibidem dicit- 
(\ Quicunq; vtitur re apud eum depoftta vel re et comodata ad 
aftum vfum- vel vtitur pignore furtum comittit- vt dictum eft 
fupra dcppofitu^".vi» et-s-comodatum-^-itii-et infra pignus. 
<T»vii.<li2uid li mulier fecit furtumfiue antematrimoniu fiue 
poft et vir participauit aut vir fecit et vxor participauit nunqd 
licebit vxori dereb^ coibus fatirfacere-Bf-rcdm Vber-vbi de co 
fuetudine regionis vir etvxor coicant ftbi credita et debita ex 
cotratftu velmaleFitio-fires furtiua ad buc exiftit in eorum po 
teftate vxor potcft illam reftituere etiam contradicente marito 
ft afit confumpta eft poteft vxor fi expreffe vir non contradkat 
negotia maritigerendoetfeipfamltberando extimationem re- 
ftitueee de coibus bonis «probtbete airt viro non credo qi dcbeat 
facerebuiuftnodireftitutionem-cumno babeat adminiftrato3 
rerum -fedmaritus-fi tamen reftitueret de rebus coibusbona 



10 11 12 13 



f idenon credo g> effet penitentia iniugenda quaft pto tnortali . 
(jCotra que datur actio furti.^tfcdiri Hoft.cotra furem etia 
fiimpubes fit.dumodofitdolicapax-ff.e.I.inpubere.patetetia 
agit contra filift fuum fipeculiu caftrenfe babeat alias non effet 
iudicift inter eos-ff-e.l.nec cu filio eodemo aget filius fi patet ei 
ali^dfurripiat depeculio caftrefi-rtem vircontta vxorem vel e 
cqnuerfo non agit furti m atrimoio exnte . fed dattir adlio in fac 
tunvfed qui ciope^ tulerit furti tenetur.ff.e.fiqs vxori- et ce. 
Crerum amota.l.ii-Item datur aftio furti contra eutn q dedit 
opem velconfilut eiqui Eurtu^fecit.EE.e.fiis qui.T.fitu. ettam 
ipe 5 etiam qui recept auitaitefeitutoem tenentur vt inft a t e» 
ftttutio.iii.C.ii.dicitur.lJVtrumpeccetcjuiremfuaapudaliu 
depofitam vel etiamimujte detentam furtim accipit.vide fupra 
depofittrm '<T- vlt- ([JQmSTi qs fura tur,ppter neceffttate farnis 
vel frigoris.f^.fi eft extrema neceffitasn.opeccatfj vtitur iure 
fuodeconfe-di.v.difoplos. vnporeftoccultefubtraherevtdi.. 
cit Tbo.ftda fcdj.q.lxvi.n tm p fe fed etia p alio-oa i n tali cafu 
oiafunt comunia-xlvii-di.ficut bii.cj fi non babet extrema ne- 
ceffitatem peccatqdem.fed .ppterneceffitatej attenuatur pnia 
et tn tali cafu inteUigiutt pemtetia que imponitut de fur«fi quis 
g neceffitatem-De reftituttbnekcienda vide infta teftitutio p 
totum..<jQuidfiquisEuratutxpianos detentos a paganis vt 
eos Iiberet.^t-fcdm Hofti-et Raj .ft eft tempus guerre m nullo 
tenetur.xxiii.q.ii-dns et.q. viii-vt prideSi vero ? tptis treuge 
tenetur ipfi pagano reftituere non boiem .ppter periculu anitne 
fed extimatioej.fimilitcr etia tenetur de aliis ablatis -ar-xxiii. 
q.i-noIi-Si tamen pag^nicopulerant ram ad circucifionem vel 
ydolattiam vel aliquod mortalepeccatg.tunc eni'3 penitus Iiber 
faftus *ietficfurans eum non peccatfedmeretur.ar.di.lmi. 
nu^a.JlNunquidxpiano_gdetineturafarraceno liceat furari 
et.fcy.fcdm Hofti.fi tfte xpianus dumo e?t tteuga frangeret ea 
et fic eratinculpa fuerit captus-necimminet periculum neceffi 
tatis non licet Eurari fed tenetur ad reftitutionem. vnde et talis 
detmebatur lufte-ft aiit iniufte detmebatut . vt quia tfporebelli 
ca|tuseft vel immmeat neceffitas non tenetur ad reftitutione . 
(I Vtrum hceat Eurari vfurario vt elimofina detur-vide fupra. 
elimofina.i.^.ix. r 







i^otia vana-vttu appetitus inanis gle fit mot tale pcc- 
^atu.^-rcdmTbo.ti.ii.q.cxxxii.potefteffcmMtale 
dupltciter-vnomorationematerteputa cuqs glorta. 
■ tur de aliquo falfo quod cottatiatur diuine reueretie . 
cia cum qs bontt temgale de quo glonatur prefert deo-feu 
c<"i quis pFert teftimoim bois teftimonio dei. Aliomo ex parteip 
fius gloriatis qui intetione fuam ref ert ad gl§3 tan| ad vltimu3 
finem ad que ordinat etia virtutis oga - et pro quo ptetmittit q 
funtcitcadeum-biisetgomodis eft mortalealiasnon.de vana 
gl|QrnatusmUeruvideinfraornatus.etdeveftib3infraveftis 
-w3§Sp- ailus cofanguinitatisquomododebeantcoputatiet quo 
'"modo impediant matrimonium vide rnf ra impedimentum- v-de 
affinitateinfraimpedimentum.xiiii. 

|J3Werra quando et quomo fit licita vel illicita require de bac 
.tnateriafuprabellumpertotum. _ 

!"Vla» vtrum fit pdtifi mortale.^i-icdm Tbo./cda fcdf.q- 
cxlviii>dicend6 q fi dele<ftatiom guleinbereat botno tag 
fini-^ppterquSdcumcontJpnitgatuscontra jpcepta dei 
r.cre vt delectatioes buiufmoi affeqtur fic eft pftm mottak.fi 
vero in gula fit inordinatio fcdm ea q funt ad fine^ . vtpote quia 
rsimiscocupifcitdeleaationesciborufednonfpter Vioc Eaccret 
aliqd contralegem deific eft Veniale.C Quot funtfpes gule.l^. 
fcdmTbo.vbi.s«Gteg6rius«xx-libromorali>ponitquincj; (pes 
gulc. que notantur boc vetfu-p,pperare«laute-nimis- ardenter 
ftudiofe.p,pperare-ideftqaqspuenicboradebita3.1autequado 
querit ctbos pciofos -nimis qfi excedit in qtitate- ardenter vt qa 
non feruat modit debitu^ fed tranfgteditur ex defiderioedendi" 
ftudiofe quia qtit cibos nimis adtutate pp atatos {[QuiA fi quis 
fumat cibum vel potu nociuu-^t-fi qsboc faciat vt fibi nocume 

* — _ ««1 .nnt» **.£««.-.*. -,~ _ — „.,*.;« n-TTfla. li-rl alif pr a-vairiter it\ 



4 



tum velmorte3 inferat no peccat in gula. fed aliter grauiter ffl 
odio pprii corgis -fi veto ex nimi o appetitu in g ula peccat-et ma 
gis fi fciat nociufi cj fi ignoraret-^iyltio nota quod de cibis dicit 
Augu- dilig?ter inqt attedendu e quid loco et tpi et gfonis coue 
niat ne temere repbedamur-fieri eifi pot vt fine aliquo vicio cu- 
pidinis vel voracitatis pciofifli m o cibo fapi?s vtatur- lnfipifs aut 
f ediffima gule Bama in viliffimu ardefcat et fanius qfgs malu etit 
more dfii pifce vefci cj lt-tida more efau aut ordeo more iumtotu 




di-xh:q<cpis • Quereqrgda funt in couiuiis dcricorfi vide fupra 
«k^j^-^fcgulavideinfra f° brI «asetfupra ebtietas. 
" Abitus ■ an ficeat clencis babitu tranfformare vide fupra 
clencus.i.g-.n.etanliceatreligiofisv.dcfupra apoftafia 
»H.a"-i.etapoftafia»v.C.i-etfi. 
jEbctudo fenfustac viofi fcdfii Grego.xxxi-morali.oritur 
_Jexgula.etfcdmTbo.fcdafcde-q.xv.babetratoe5peccati 
m^tum eft voluntaria vt patet in eo q eft ita affeftus circa cor- 
«■"•alia ade fpuabbus fubtihter difcut ete f aftidit v el ncgligif 

^reditas.diuidituthereditasin-xii.gtes-qappellatur 

:ii.vncie.et bnt ifta noia.fextans.ideft fexta gs beredi 

f :atis»fdue vncie.qdrans-ideft qrtapars-f.tres vncie. 

jnens-ideft tercia ps.f.Hii. vncie.fexcGs. ideft med.etas 
bereditatts.f- fex vntic . qncas.iitTt qaina vncie . fepcus.ideft 
feptem vnae- bcs- iicft orto Vncie- dodrans- ideft nouem.dextas 

'..e tdecevncie-deunix.ideftxi.vnce.appeMatdevero aflisfiue 
p «Jeris.xii.vncie.femis.ideftoclaua F s bereditatis.f. vncia cfi 
Jimidia-Cotincntur bec infti.de beredita.^.bereditas. iflona 
defiiftotti ad betedes deuoluutur etia illotfi quidlpnati fuerint 
e-debomsda P .aute-bona^Intnb 5 tScaib3 etiafiliiab bercdi 
tate patris exckidiitur • primo qdem fi patet fu,t bereticus quia. 

bonaberrticoj-ufuntifio.utecof.ftata.ae.ncj.bereti-cufcdSS. 
1. ■ vi.fcdo f. comifit crimenlefe maieftatis ■ vi-q. ,. f, q s , tertio fi 
eratpatronus vel bfbat aliquod ius fiuefeudfi ,n ecca qucd debe 

rettranfireadfiliosetipeinterfec.tvelmut.Iau.treftoremvel 
cler.c ( ,,ll,us eccepd.tomeiuset ome 3 dign.tateq ,n ea babebat 

etn.cb.oue n ,tadf.I.osveIberedc s .dep^,n ? bufda</p5 ( f n - t 
quocg f.1,, g prem exbered.tar, cert,s ex caufis d bfftur in autel 

vtcumdeap.^cas.et no ta n tutdeiureiura^,n qn taual!sS 
tnnl, petib, Iibej.os vel I,ber,s p c te s ab bereditate f ua repeller 

moacbo S faao S gu.sdfiIa y cifuerant.nca3mgratitudin,^„c 

tatcI?.no termiatut m ^rto graduficut quo ad imoedimtul 
ma *' «°™ "Wteat vfg, ad-x. xxxv.q. v'ad H ™"1 

frateftamt„.„. f .„, tfT^ tefefc ^.^ £*■ 



deEunili-EJi.beredes quidemfcdmlcgesnon tenenturde mate 
fitio teftatoris nifi |tu ad eos cueit vel nifi cu t eftatote fuertt hs 
cotcftata.tr. fcdm canones et fcdin cofciaj heres cilibet tenrtut 
ad oia debita Cue fuermt ex cotraau fiue ex ma'efitio vel qt et 
ftue res pueit ad berde fiue no - et fiuelis fuerit coteftata fiue no 
xvi. q-vi-fiepm-depigno.expntiu-de folu-c-i.de vfu-tuanos» 
derapto-inlitetis-defepul.c-vl.defen-exco-anobis.bocmtelli-. 
ge fiberedttas fuffi ciat vt infra ^>ximo-5"-dicitur Cocordant tn 
hoc oms canoifte-CQuid ftberedttas no fit fuEEicies ad oia dcbi 
ta-^t-fcdfn Ray-ftno Eecitinuetariutenetut adomia.alias no 
J.deiu.deli.fadtimus.Gredoegocf iniuditio animeetia^fmon 
Fecit inueeariu no tenetur -ntft <jtii fuf Ficit ber editas«diftingo tn 
interlegata etdebita.ctadebitatetutf.nedimunit^egfoluere. 
delegatis vero-fi tot funt cp illis folutis no remaeat ei Jegittima 
poteft detrabete fua leg.tt.a3 et iteruqrta fcdm quofdam fi fuit 
inftitutus beres . Idf Hofti-et Vl.et de legittia hetur infra Iegtt 
tima-tfQtialis ordo tndus in foluedo creditorib3 aut legatarus 
^t-fcdm Ray.fi creditores et legatarit ftmul veiant-primo fatif 
EaoedJ eft crdeitoribj-fedfi veniatfegatimlibetaturberes folue 
do P illu ordie; quo venertit dutri nicbil f aciat in do\o Et ctedi- 
tores poftmoduveientesndebptinc[etatehered?nifi temaferit 
ei de beredttate «fedbnt ius fuii faluii cotra \egatatios St tn be- 
tes fcit vel credit ftue dubitat cj beredttas n exteditur vltra dcbi 
ta fiue Euerint ex cotraftu fiuc ex malefitio vel qi nicbtld3 dare - 
legatariis donec fatiffecerit credit0rib3.ee idemodus tndus 5in 
fatiffaciedo prius credttonb^ prionbus et in iure potonbus -de 
bocbesinfrarertituto-ii«g"-iiti.vetvi-Etnota3)herespoteft 
deducere an oia expefas funeris et etia alias neceffarias q"s fecit 
ca bereditatis vt in teftamto inuetario et buiufmoi Et breuiter 
ficut qn debita tota bereditate bauriut-betes d3 eHnmunis^a lu 
croficetagrauamie.ff-deiu-deli.faiftimus.y-fipfatamcufe- 
quetibus.lt? nota cj I5 obhgatio teftatoris trafeat ad berede no 
tS pidm piut ii et b uiufmoi q n pnt excedere fingUr? )Mbna»ld2 
Hofti.et VI- CZJuidTtpIures funtberedes quo tntur ad dcbita 
veUegata.I^tregulariter tftur ql3 beres p hereditaria gte«C ■ 
de ac-here-l-iii.excipititurqncp cafuS-Primus fi aliqdfitmob- 
ligatione fae.edivelnoEac1ed1tuce.nql3 teneturinfolidu-fE.de 



^ 1 ^ 



verbo«obli-in executotbus . <T.ri. vt fi teftator ,pmifit le aiiquoti 
opus fa'Auru vel^pmifit p fe vel berede fuu no f ieri quo tnmus jj 
fundufuu tibi ire liceat-bx quik beredfi in fblidu obligatur-Se. 
cadus caus eft fi res cj debet reftitui infolidfi poffidea turab vno « 
£-de bere-acq.I.ii.ff.comoda.fed micbi- $■ beres^T ercius eft 
inalimtislegatisijapvolutate defficliiveliudicis vel abvnoin 
foliduvelapturibuspptibusdefignatispetfitur.ff-deali-lega" 
1-iii. Quartus fiteftator ab vno bercdfilcgauerit ereditori bere 
ditario copenfandi an.mo"tunc ein beres onus fuftmebit vfcji ad 
gtitatem legati-ff -delega.ri-1-cu ab vno-Qumtus in expefa fu 
neeis vxotis q n tm aftringit heredes jp bereditariis portioibus 
fed etia viru p portione q puenit ad eudedote Vxoris-fF>dereli- 
do.etCmip.Fu.quoti?s-et-l.veIuti. (/Quid*fi beres eftpupillus 
nuquidpqtdirferrifclutio debiwrfigtextupupillaris etatis-l^. 
no.vt C.de ac»bere./ubptextu.</Ponelj> beres vel executores 
nolut foluere cj teftator in pibs vfus legauit neclatiffacere credi 
toribus vt iixi quidfiet-^J-p epum Iocipmifla moitioiiead boc 
funt eogedi- de teftam . tua nobis-ct-c-iobes-etia3 fi a tcftatore 
id cotingeret int ctdtci . na et ft de Fiictus .pbibuit ne eps fe intro. 
mittatta\ispbibitron5vaWt.vtmdc5.c,.tua>(fQuoshcredes 
teftator tcnetur mftituete.viieinfrateftamtu.ii- 

jEremita.vtru3 vtta beremttica ftue folttaria fit gfcitior 
igfeIigiocogregati5is.Bf.fcdmTbo.it.ii-q-clxxxviii.vi. 
Jtafoctalis neceffaria ? ad exerdtiti gfeftiois qa mutuo fe 
inftruut verbo.f-et exeplo et correftipe cjadpfedtione pducfit 
Solicitudo aut copetit ia pfeftis q alibrfi regimme no indigent- 
ficut ergo id quod ia pfedtu eft pemiSt ei quod ai pfectione exer. 
cetur.ita vtta folitarior 5 fi debite affumatur pemiet vite fociali. 
Sitn abfgs exercitio pcedeti tafertafumatur eftpiculolfifima 
mfi fuppleatur p diuma gta 3 . fiy trfi religiofi medtcates poffmt 
vita beremtttca eltgere-E^.pnt-de maiorfi fuoru licetia et cellas 
fiue habitacla m beremo fiue Iocis vbinfit boim babitatio de b. . 
pmquopolfunt accjrere et etiam mutare.de exceffi.prelato.cu? 
:|j|*i£xeo.li.vi. 

I |t pteticusptimoc^iter.hereticuseftcifalfa-dendeopio-e^ 
{/'LJtl.Jmueitvelinuentafecjtur.xxim.q.i.beceftftdcs-ct.ii.q 
x «i.bnreticus-jmbetiaqcircafidedubiuseft.e.ti.c-t-Et mtel. 










Iigertdum cft effe dubiueuq determinateindubietate perfiftit 
fccu5.de lllo <j tjtatur de fide cu dolorc cordis ■ rtem bereticus eft 
lUe q male fentit de ecclefie facrarfitis co . ti-ad abolendaT erto 
qui malc fentit rirca veritate facre fcripture.xxiiii-q- tii.berejis 
Q' tarto q aduerfus romana eccaj agit et eius digmtatem a dno 
tradita auferre conatur .xxri- di- oes « Qntj vero fed fi ita ,pprie 
diciturbereticus quil^ exc5jcatus.iiii.q.i.cj aut.fimilitet etfy. 
moiacus-i-q-i .cjfquis-UXiuid .pptie f acit beteticum-B£ ■ fcdm 
Pe- ad tation? beretici duo cocurrut ■ vnit eft in ratioe-f.berefis 
inicifi. alterit eft in voce quod eft berefts coplefiitu.vt qa jptiaci 
tcr a fide deuiat et tatis .pprie dicitur beteticus Concordat Tbo 
in- iiii- addes g> fi cjs errat in biis ad q explicite ct edcda n tenetur 
S eft bereticus - vt fi cjs putaret iacob pre; fuiffe abrabe et buiuf 
modi et cii cognofcit boc effe contra veritatem fidei et icripture 
credit ei.ftmtliter et circa ea de qbus inter dodtores funt opinio- 
nesdonecpeccajdetermiatufit-rtideTbo.ponitinprima pte 
q.xxxii- uSnexcufetur fcolaris q tenet opinion? fui docitoris ■ 
betur infra opinio«<T Vtru3 beretici fint Vitadi.f£"poffum et de 
bco eos monere et inducere vt ad vera fide tedeat. maliis n Vic et 
eis c6icare.cjaexcoicatifunt-xliiv-di>inmadattS'([VtrSaCitcu 
eis vel aliis lnfideVtb^ fit pubVice difputadu-bes tnfra infidelis ■<T" 
iii«fiX5fficiu inqfttiois Viereticorit durat poft morte fummi pon 
tificis etiaquo adnegociafiinceptavelqnodfi emerferfit.e.ti" 
nealicui-livi-fedfi pfit pcederecotra epos etfpioresnifiinlite- 
tiS fit expffiim.in litteris qdS comiffionis apoftoliccfi tn aliquid 
deeisinteUexerintdeb?tpapenuciare>eo.ti. inquifitores -Ii.vi- 
It? n pnt nec debet fe intromitterc de dtuinatioib; feu fortilegiis 
mfibereftm faget maifefte nec de cjftioibus vfuraru etia contra 
lUos qbus teft^utioe3 vfurarfi in pfiia <p betefi inifixerfit et tlli fe 
et fua obl iRauetunt- eo.ti. accttfatus-li-vi.C-fane- et <T.fciIicet 
(jPoteftates fclares debet moneri et etta ft neceffe eft copelli per 
eccaftica cefuta orfis bereticos ab ecda denotatos de fuis puin- 
ciis ,p viribus extermiare»et cfi de nouo eligitur qs in ptate ppe 
tuam fiue tpal? A$ boc iurare Et fi .ppter fua n cglietiam aliquis 
talis dfis fuerit excoicatus et fi fattffecerit infra anfi dySitimari 
pape vt rpe orHs vaffallos eius a fidelitate ipius denficiet abfolu 
tos et terra foa ex ponat catbohcis occupada^ -et illfi fi expedire 



ii iiiiiin iiii|in iiii|ini ii 



^ 



vi'toitafoa*'snitatedeponat.e.ti.cxc(5icamus»g"-monpat«tr 
l Arcbiepi et epiq circa bereticos extirpados fuerut negligen 
tes debent deponietali, fubftitui q boc velint et poffint eo -ti- ex 
coicamus ■ <T- fi'. tfSed qliter inqrend, funt beretici-I£.f, papa 
4at certa forma illa tenenda eft alias pnt qri p accufatioem ina 
fiaoe 3 etdenuc.ation5.lt? tnturdyocefamfaltefemelin annop 
fevelalios ydoneos qrete bereticos vbifama eft eos babitare-et 
illos quos credut aliquid dc boc fcirc dcb?t copellereiurare vt in 
dicent ft quos hKt fufpecftos lP pter occulta couenticla vel a!ia fig . 
na.eo.ti.excoicamus-iT.adicimus.Sufpeaus afituvocatus co 
htetur et fpatur de corte&ioe p5t ei imugipfita falutaris.fi aiit 
negat et tn fit mFamatus mdicetur ei purgatio 5 fi F pftiterit ex 
coicabitur-ct vfg, ad fatiffadlion? codigna ab 6ibus euitabitur- 
etbpanufic fteter>textuncveju£bereticu? codfpnetur-Vtin 
dc0.c.exco,camus.<T.q a5t.$2uaiTpeabereticu,-pS 1 tur. &. 

qdruplici-f.excoicatione . depoitibne.reru ab/atione et militarf 
pfecuttone- exco.cat.one qa 6is bereticus fiue occultus fiuemai 
ftftuseftigo tureexcoicatus xxii.i.q.i. ci-et.ri.eo- ti.ad abolt? 
damftocdo depotttone quia indiftinfte fiue clericus fiue laycus 
etta ; papavel impatorvclq.^atasd^depoiaboidignitatexl. 
di.ltpapa et.iiu.q.i.q contrapace-ttoioffitio etbfifitio expo- 
lian. ct fi dericus fit d 5 degradati. et demu qt 3 talis .& relmq ar 
bitno (clans ptatis aiaduerftone debtta piiiedus.f crematione. 
nif. contmuo poft depbeT.one errons ad fide reuerti Velit et erro 
retn M ab.urare-et fat.ffaettonem exbibere.etfic reuertentes 
debetinppetuo carcere retrud..e.t..exco.camus.u£tn taQ, 
etia re mqndi funt .ud.tio fcla- r i q depbefi fuerint inciKre m ab 

,urataberer,m.vt,nfrabereticus.,,.(r.v.Et.de,ntell, e ;edequo 
h^elapfo.deqbus mfra bereticus.ii.tT.ix.ct.ri.fequettb, etet.a 
<r-atepenult.Terc,o puitur reru ablationeqa bona eott omnia 
.po ture funt connfcata.fed tn executib ipfius conF,rcat.on,s vel 
bonoruoccupation d 3 fierippr.ncipesfclares afig p iudice eccla 
ftict. fma fup eod? crimine fuer.t ^muIgata.eo.t^cSfcdffi £vft 

armata (u„tabe.so m ,a bona aufereda-depena credetu, bereti 

f, bereticus heat fil.os catboltcos nSqd 1II1 fatte bebQt b5a patrts 



vel ptf -I?-H vt bes btc«<r«pcedeti et«s • bereditas .^.u.(£x5uf- 
litet autclericus.ppterbereftm degi-adatusdicaturtradifclari 
ptatibes«s « degradatto-£W«. et an omis degradatus ftt traden 
dus bes ibide-<T«iiii« (jQuid de vaffallts bereticoru.^-abfoluti 
funt a debito hdelitatts bomagit et totius obfequit qcuncp lapfis 
maiFefteinbereftm altquo pattoqcucj! tnfirmitatevallato tene- 
baturaftrirti-eo.ti.c.vlt-IdSdevaffaUisdnorucjfontnegligen 
tes cotrabereticos«vt.s-g"«v«dcm eft-4LQ.ua pena incurrunt 
credetes receptatores defedentes et f autores bereticoru-I$<}l3 
taliseftexcoicatusetfinfatiffeccritinfraanu extuc ipfoturel 
infamis-nec ad publica officia fiue coftlia nec ad eligedos aliquos 
ad b.uioi nec adteftimoniud^admitti.neccondeteteftamentu 
nec ad altcuius bereditatis fucceflionl? pot accedere-nullus gi ei 
fup qaocu3 negotto fj tpe aliis cogitur refpondere-fi iudex i eius 
fina n V3-fi aduocatus n admittitur eius prociniu«fi tabellio non 
valet eius inftra . ct fic in fimilib3 »Si vero fit clericus ab pi offitio 
et bnfitio d3 depoi» et illi q tales poftg fuerint ab eccla denotati 
euitare cotjpferint debet excoicari- pbatur bec om a ■ eo.ti. cx- 
coicamus-i.g".credetes «Ite oms clerici cj taltbus exbtberet ecca 
ftica facra vel traderet eccaftice fepulture aut eltas feu oblatioes 
eorit tecipet debct priuari fuo offitio-ad quod nuncjreftitu?tut 
ftne indulto fedis apHce fpali.Simtliter et regulares quorS etia 
priutlegia in tiltstacis nferuetut eis -vt in dco ■ c-excotcamus $• 
faneclerici.Etnotag^ipicredetesbereticifunt dicedi.eo.ti-ex 
coicamus .ii-ySi beretict couettatur nuquid reftttuetur eis vel 
eoru filiis bona-^t «non-f^ ipo iureoma c.oFifcata funt-eo-ti.vr 
getis. et-c-cu fcdm.li.vi-CZJualitwberetici ad fid^teuertetes 
recipi debet-f^.debentadarbitriufuiepiabiurare erroreettj 
Eirmtter tenebut fide catbolica.i-q«vti«quoties . et de cofe- di-ii- 
egoberegarius-eo.ti-adabolendam«cf fipoftabiuratione velfi 
poftq ad arbitriu atiftitis fe purgauennt vt dcm e(t-s-{T«vn-de. 
pbefi fuerint tn abiurata berefim recidiffe fclari iuditio funt fme 
vlla peitus audia relinqndi» vt tn-cad abolenda. (fVtrS cftrede 
utibus abbereridifpefatipoffif^-iurecjde coitales exquote- 
cociliattfuntadlaycacoionejrecipiutur.i.q-vii-c.i.adbibctur 

etia qncp circa eos cjdruplex difpefatio«f«femiplena vt folfi rectpt 
antutinordinibusanbecornafufceptis-i.q.i-fi quis beretice« 



11 12 13 14 15 



l|llll|lll llll|lll llll|llll II 



I llll|llll llll|llll llll|llll llll|llll III 
20 21 22 23 24 



T 



plenavtetpoflmtfacerdotes fiefi.i.q-vii.couenieatib^-plenibr 
vt poffint ee epi-xii.di-nos confuetudrnc-.pleuiffia vt ad fpiores 
etiadignitates^moueripoiTint.xxiii.q-iiii.ipapietas- Vtrum 
gjatus bereticus b? at ptate fpuate- vide inFra fcifma-<r-iii. - 
|-Ereticus-ii"figlibrumfextupluracontrabereticos IiHr 
Hn fexto.decjbus cjda inpcedeti.cia dca funt-fcdm cf re_ 
jqui rebatmateria.illa vero q reftabat niic erfit dicenda. 
([sQoiCuc| bereticos credetes receptatores defenfores vel fauto 
rcs eotu fcietet pSumpferint eccaftice tradet e fepulture- excoica 
ti funt . et n debent abfoluinifi f ptns maifc.3 publice extumulent 
et^roiciant corga dapnatot&etlocus Ale gpetua careat fepultu 
ra> eo-ti.gcutj.U» vi.(JHerecici cuoibus fautoribus mo di&is 
ee iporu Filii vfcp ad fcda3 generationc? ad nullu bnfitiu cccafticu 
feu offrtiu publicfi admittantur alias eft irritu. eo- ti-cjcGgj ■ E t 
inte!l>geplmeapaterna.nampmaternafipiiiunturnifivfcjj ad 
primfigrad5.co.ti.ftatut,fr«item offis vin cccafticicj ad preces 
tahfi receperfrt dignitates vel bnficra eccaftica priuatifimt.et fi 
receperut fcieter n debentin pofterci admittiad talia velfimilia . 
ItemfiUi taliagfonarGn^ftmtinpatriaptate.f^funtiu-iiuris- 
vt in dco c. cjcucj . (fJJIiJEqda^ du m egtitudine decuberent 
petietut neteticos cofolatutos vt ab eis fcdm eorii cofuetudin? 
cdfolatione recipet ec fic -eceCTeriit ft mo Filii ve\ beredes volunt 
,pbarecfipideFuainfanemtiseffeaifufceperint.velpo&;dita 
locjlanuquidaudiridebet-^.fitalesdftviuebat erat diffamati 
velfu!pedlidc berefi velfi cofifteritgiipiranementis exiftentes 
petiuerintberedes-n.deb?t audiri-alio^n admittipS t ad ,pbadii 
no g vxores filios familiares aut aliquos &foi££ed p teftes fide 

dignosetfidei^elatorcs.eo.ti.filii.li.vi-piiqpoftabiuratione 
erroris vel poftq fe,pp r ii atiftitis examiatione purgauermt dep 
benfituerintin abmrata herefr; rea.tfle.fine vlla penitus audil 
relinqndi funt mditio fclan-Si tn pKie (igna m eis appareant ma 
nireita.et,petiuerint hfiihter facrar^ieet eucbariftie ri funt de 
neganda-eo.ti.fupereo.li-vi.(nn1nquiTitionecriminisberefis 
etia excoicatietpticipes atcp foaicrnninis ad teftimoiu^ admit 
tutur pTertim m defectu aliarS ^bationfr c5tra beret.cos crcde 
tes tautores et defenfores eorii fi ex veriilmilib* coieituns et ex 
numero teftiir aut gfonarfi t.a deponStiii | cotra quos depoitur 






cflitate et atiis citcfiftatiis n falfa dicerepfumatur-e-ti.mfidei. 

li-vi(^imteeradmittuturillic|fup fco berefis iurauerunt i<- 

cece veritate' ta defegde aliis eteacelado giurauerut et poftca 

Velint corrigere dcfii fuu cdtra fe et alios fi maifeftis indiciis ap- 

p aruerit tales no leuitate aut odiojeupecunta fed ^elo fidei velle 

reuelare-eo-ti-accufatus-li-vi.fjj^refidetes regimini alicuius 

loci I3 fint excotcatt vel de faiAo et n de iure iuridttoem babeanti 

ad regfitoem ordinarioru vel detegatoru iporit aut incjfitorutn 

debet et pHt cotra bereticos credetes fautores et defefores eorfi 

offitiu [uii exetcere-et illi <j teqrut eos H incurrut alicj Sna^ tn 

diftis pftdetibus ppter bocm jQusjwlluius eft conceffum velp- 

miffum- eo ■ ti- pfidetes «lt . vi.(JSu(pec"tus de berefi et ob boc ci- 

tatus et <ja n coget excoicatus fi excoicataej g anu fuftinet ex- 

tunceftyeluthereticuscodenandus.eo.ti.cucotuatia-Ii.vi- 

(JXccufatus de berefi vel fulpedtus vehem ti firtpitioe q berefim 

ift iuditio ab iurauit et poftea comittit in ipam c?fetur relapfus 

licet ana ipm herefis crim n fuerit plene ,pbarum -fed ft leuts fuit 

fulpitio n d^ iudjcari relapfirs fed a\ias grauiter puiri-eo-ti-accu 

fatus -li.vi- CjQui in vna berefts fp? ftue in vno articulo velfacro 

crrauit et poftea abiurautt ftmpliciter berefi3 ft pofteaetrat in a 

lio relapfus eft iudicandus ■ eo • ti- accufatus »li» vi« fllllede cuius 

lapfu in bereft3 an abiuratoe^ coftiterat vel nuc coftat ft poftea 

Viereticos receptet deducat vel affociet fe eis donetmunera fiuc 

mittat vel fauorf impedat cj excufariH poflit iudicari debct re. 

lapfus-eo-ti.accufatus-li-vi^lQuidfialiqs^) receptationehe 

reticorft et non cja eft bereticus fub obligatione bonoru incjftto 

rtbus fe aftrinxit ad recipifdu piiiam et ea iniitcT:a et H pacra de- 

ceffcrit.^.cogi debjt beredes~in bonis ad explendu-fecus fi talis 

folfi fe obligauit ad pnia^ej inqfitores vell|t_iniugere ct ea nodii 

ini8aadece[fit eo-ti-accufatus-li"Vi-4fNuc]uidpoftmortebc- 

retici poterfit occupari bona eius fi de hereft no fuit in eius vita 

declarjtii I ^-poterut .fipofteadecIaretur-eo-ti.accufatus.lt> 

vi- ([Sacerddtes qui inftruunt hereticos de celanda vertt ate et 

huiufmoi pHt et debet pea debita caftigari-religioft etia beretici 

funt grauius aliis pitiendi-eo-ti-accufatus-li. vi^TStatutu Ioci 

g quod imp edit etur negottu incjfitiois bereticoru n vahj « et dni 

■ tenentur tllud exbibere et corrigere ■■ eo. ti . ftatutum-li-vi> 



*z 



, rnquifitores 1'n ccrtis .puinciis pn t ,pcedere fimul vel fepatim 

fcdmc^negotiivtilitasfuadebit-eO'ti.vtoffitiG4i.vi-(nriafi- 
J-L__ ~Lr_l _._i____ - ....■■-■ _•. * 



tores debe t abfbluere Voientes couerti et i 



nugere eis .pniaj-eo - 



ti.vt offitui . <r.i-Ii.vi.^Inexamiationeteftiu contra bereticos 
debet interefie duc gfone religiofe et fipot fierip publica pfonam 
confcnbidcateftiu-co.ti.vtoffitiri.Ii.vi'_"-veru.et religioffo 
fuerut notaniet alii qbus ihiu.tutn crit tfitur ad cofcnb.du. vt 
in dco-c. Vt ofEitium . CJnquTfitores fi opus fuerit pfit inuocare ' 
auxiliu bracbii fclatis et contradi_tores g cefuta eccaftica copeL 
lere n obftantibus aliqbus priuilegiis coceflis qbufcG} _>f° n ' s «•! 
religfofis Vel vniuetfit atis n ec etia coftitutione de duab^ dietis. 
eo.ti.vtoffitiu-U.vi^J/5mnes teiftores locorti reqfiti a dyocefa 
nis vel eorfi vicariis feti inqfitoribus tntur iurareferuare et fer. 
uarifacere coftones contra bereticos credetesfautores et defen 
fores eoru ftlios et nepotes > et q iurar.e noluerit et /eruare b? tur 
vt m.amis -et bereticoru fautor etde&defuJjje_.us • nccd* nri 
,p dfio nec ad aliquod offitiupubhcu vltenus aifumi-et ea cj in- 
terim vt redtor fecerit nulla bne firmitate -eo-ti. vt offitifi m fi>. 
li. vi. Deb_t etia orfis reftores m boc negotiopareredyocefanis 
ct etia inqttotibus nec aliquomo debet cognofcere de hoc crimt 
ne nec captos Viberatc et Viuiufmoi alias funt excoicati. et fi fufti 
nuerint g annu condemnari debent tanijVieteticveo.ti-vt inqfi 
tionis.Ii- vi» CCSnceffum eft inqfitotibus comittere citationcs 
et denuciationes fmarg.Item auftoritas aduocadi pitos et clet fi 
et pplm loci jput vendennt expedire negotio fidei.Item ocededi 
cotra illos q m .puincia eoru comiferfit ipm rnrnen berefis f, ai 
alia fe tranftulerint.ltem faciendifibi affignaria quocfia Iibros 
in quibus effent alig ^cefTus contra bereticos et circa. bereticos ■ 
mcarceratos yna efi flatis quibus fubfunt pena corum mitieadi 
ve mutandi -Item priuandi Ve! pnuatos denficiandi digmtatib, 
vel alns beneficiis eccafticis et officiis publids et nonorfbus oSs 

bereticosetfautores.funtautdyoceramrequirendietdeeorum 
confiho faciendum mfiipi fcientertalibus eadem benefitia contu 
Urfent.eo.ti.vt comiffi.h, v..([cS5a xpianos qui efficiuntur 
mdei vel redeunt ad ludaifmum etiam fi infantes vel met u mor 
tis tuiffent baptrjatiprocedendum eftficut cotta hereticos.Si 
militer contra cotumfautores.eo._i.contra.Ii.vi. <EP*opte7 



ber efim maritotu n conFifcantut dotes_vxoris mfi cu eis fcientet 
cottaxtffent-eo.ti.dectemt-li.vi. (LQuado negotium berefis 
comittitur alicui vel aliqbus generaliter m certis locis n adum. 
tur epus audtotitas illorg ot dinaria ,peedendi vel etia delegata 
fi eam babeat et vterqj etia de eodem fco inqt et epnt coitet vel 
diuifim ■ et fi diuifim p cedat tenetut fibi coicare proceffus et per 
vtrofqs fimul CBa .pferatur ■ nifialter alteri deferat- cf fi in fina 
nococordentadfedemapoftohcamittant •eo-ti-pboc-lt.vi-cp 
etiaj vnusfmealio.pcederenpoffitad finayvide expffiusinFra 
beteticus -iii-iJ"-i-Et inteUige cj pdtfta coication? .pccfluu opot 
tetFietiqnnilahudteftatagendunificffinapromulgetur.g-fi 
alternpoffetcomode.pcedereniftvifis aitis akerius tnncfemel 
tm coicatiatribuatur-vt m extrauagati benedi<»i»xi. q incipit 
ex eo -ffHer eticus appellatio inbabita eft.eo.ti. vt inqfitionis ■ 
li-vi-lTln negotio berefis ,pcedi pot fimpliciter et de plano et fi gi 
culum effet H noiatis accufatoribus vel teftibj publice nifi cota? 
aliqbus cuidis pcipiedo de tenedo fectetti et buifinoifed ceflante 
periclo publicentur vt fitinaliisiudiciis-eo-ti-ftatuta-Ii.vi- 
"* '" Eteticus-iii-bec q fequfkut funt contta beteticos in de- 
ent>Ptimoqdemqatam epus qinqfitot vnus fin alio 
ot cit ate et cajoe et tute cuftodite vel cSpedibus macipa 
deputati duto catceti et q magis ad pena q ad cuftodiam 




videatut veltotrntis exponeteveladfinam .pcedetenpotepus 
fme inqfitor e nec inqfitor fine epo aut eius fup boc delegato aut 
epalt fede vacante delegato capituli fi fui adinuic? poffmt copiam 
babereinfraoc"todiespoftc[fereqfierint poffunttn ql^ pdcorfl 
comitterc alterivicesfuas velglrasfignarefuu conciliu et affen 
fum.eo-ti» mltoru.flQuil} carcet velmutus bereticoru debet 
effe cois epo et inqfitori • et dcbent brj duos cuftodes vnu quem 
volet epus et e< .puidit alteru qu5 volet inqfitor et ei prouidebit 
et vtercp eottt pot babere fubfe vntt fidelem minifttum. et illiits 
loci etunt due claues ajrum vnus cuftodu Vna et alius alia tene- 
bit et poterit offitiu miniftrandi carccratis comittere fuo tnini- 
ftro »E t tntut gdiifti cuftodes anteg exeqntut offitium cot a eis 
a qbus affignantut iutat etaitis fandtis euageliis q in cuftodia 
omn? diligentiam qua potetut adbibebunt et q> alicui in carcera 
torii nicbil loqtut vnus nifi audiente alio- et q> ipis in catceratis 



fideliterconferaitpuifionemqua ipi recipiunt ex ordinatione 
coi-etquodapentibusvelaliisproms coferetur eifdem 5 dabiit 
nifiepivelinqStoris velfuorum comiflanorum ordinatio refra 
getui et eodemo iurab unt pdiai cu&odu mimftri et cora eifde 
eo.t1.multoru5.1n dejl Notariiinquifitoris cora epo cti inqfi. 
tore vel fubftitutis ab eis iurabut fuu officium fideliter exercer e 
etide^ fiet^eaJHs^onisneceffariisaddcmofFiau-eo.vi-muIto- 
rum-inclem-([Epusetiuquifitoresvelfubftitutiab eismali. 
ciofe ct Et audulenter rt inponat alicui crim nerefis nec quod ipoj 
in executione officii lmpediat - nec inponat alicui Pim ■ cj ft ipi ca 
odii gracie vel amoris vellucri vel comodi tpalis omifetmt £cede 
re vel aliqm vexarent imponedo ipa 5 berefim Vel quod lmpediat 
officiu fuum ■ fi epi funt vel fupr a . per tnemum incurrut fufpen 
lionem ab offtcio.fi mferiores funt excoicatifunt a qfriiandnifi 
ppapam abfo/uipoterunt.eo-ti. multoru.ih clem^TTnquTiitor" 
non potefle mfi attigeric xl-anna- et tam ipeij comiflarii depu 
tati npntpecuia 3 extorcjre.necfcienterbona eccarumob de'ic 
tumclencorum fifcoeccIJapphcare.aliasfuntexcoicati quem 
cafu^videplene.s-excoicatio-i.iT.iiii.eteo-ti.volentes.in cle. 
Nullus a& mqfitot pot ^cedere cotra officiale aliqm vel nficiu 
^°3Sg ne ' ^ tmf ta exttauagatiioViais.xxri.qincipitcurup. 
^|'ErmaFroditusnriquidtalisordinaripoteft.Bt.fimagisin 
■pgit in fexum virilem \ femmeu pot recipe caraft atem.fi 
Heconuerfo n pot.iiu.q.in.teftes.verfi.bermafroditus- fi 
tn m vtrogj cauji dcbet ordmari W ter deformitate etmSftruo 
I.tatem.ar.xxxvi.di.iIIratis.et-xlviiii.di-c.vIt.Siverocqliter 
inualelcat m eo fexus vinlis et femmeus caractarem recipereno 
poteft fecundum Vber. 

lyronia.pr-fcnbiturquereinlittera.r- 
^trio.vtramofftciumbyftriontimfelicitum.l^.fecSdi, 
|lbo.icdafcd>?-q-clxvm.taleofficiumquiaordinatur ad 
_^B}olatium hommibus exbibendum -non cft illitum fcdm -fe 
dumodo n vtantur verbis aliquibus vel factis fllicitis et H adbibe 
ant ludum negotris et teponbus ilIicitis.vH et ill, quimoderate 
eis fubuemunt no-peccant fed iuftefaaunt mercedem minifferii 
eoram eis retnbuendo-Si quis vero (ugflue fua m tal.bus confu 
mftt vel Iarg,tur.peccat cji eos m peccatisfoues- de hyftrioibus 




clericus.iiii.^.v.et-s-coicare.-r.xx.qui.ncipit vtatm 

5 cbrifti debcat danbyftrionibus' 

Omicidiu-i-coicer quid eft» ^»eft bois occifio abbomiS 

faita-Et comittitur nfolu facto fed etia verbo.ct verbo 

etia tripliciter.f-gcepto cofilio et deffenfione ideft deffen 

... botcida3 fuis verbis ab illis q volebat eu rctrabere vel im- 

pedire-vt "1- di-fi quis viduam » de pe.di-i- piculofe- fadlo vero co 

mittitutqtuormodis.f«iuft.cia.neceffitate.cafu.etvoluntate. 

iTVttum occidere aialia fit peccatu-I$-fcdm Tbo» fcda fcde-q» 

lxiiii- na-qa nullus peccat vtendo re fua adbec ad quod eft ordi- 

nata- generaliter afit plante et animalia ,ppter bommem funt^ 

JjA^tru3 liceat iudtci occidere malef actore^-B^.fcdm T bo-fcda 

fcde.q-Ixiiti. ficut ,p falute tocius corgis pdnditur laudabiliter 

mebrum putridu»fic malefadlor et corruptiuus aliorti laudabi- 

liter occidttur vt bonum coe conferuetur Si tn bec occifio Fierct 

a iudice vel mimftro Iiuor e vindc? vel dclcatione ffidendi bu anu3 

fanguine3 licee ille lufte occidatur«nicbiIominus iudex mortali- 

ter peccat-fimtliter etminifter-et eodemodo fi boc faceret iuris •; 

ordinenferuato.xxiii.q.iiii-9".penult.et.q.v«miles et.c.cu mi 

nifter.et.c.lex eterna.et.c.ofEicia.et.c-cubS.et-c.qui malos- 

CTVttum liceat priuate gfone maleEaitote occidere-B? ■ fectiduj 

Tbo-vbi.s.rtolicet . E5 iflitm cui cSitatisciira ccmiffa eft.ficut 

principi bnti publica auctoritate-n aut priuato-et multo aplitts 

neq) clerico-naclericis cSmittitur minifteriunouelegis.inqS 

determiatur pcna occifionis vcl mutilationis cotgalis . et ideo vt 

fint ydonei miniftri debent a talibus abftinere de muliere in ad- 

ulterio depbenfa vtrutn poffitoccidivideinfra fmpedimtu viii- 

<r-vlt.etdeadulterio»videinfralex.5".ix.verfi-iiii- tfVtrualiq 

neceff1tateliceatocc1dereboie3.Rt.fcdn1Tbo.fcda fcdg.q-lxiiii 

illicitum tjdem eft cj bomo directe intendat boie, occidcre vt fc- 

ipfum deEendat nifi ei cr bet publicam au&oritatem-poteft tam? 

vim virepellerecumoderamineinculpatetutele.etfiptcrint?- 

tionem deffdentis llle occidatur n peccat.^ Vtrtt liceat occidere 

fure.r^t-fur noclurnus fin poterat difcerni an ad furandum vel 

occidendu veniffet nec alias poterat depbendi potuit occidi-alias 

no.eo-ti-rigfodies.fF.deficca.l.fure-Fureverodiurnitnl^occi 

dere nifi telo fe deffendat-qa tuc plus eft <j fur » vt in dco«c-fi pe* 



III llll|llll llll|llll l!ll|lll llll|llll III 

13 14 15 16 17 



°r 



fo3icns»Iatr onem etiaj itinetibus infidiatem fcdm leges cuihj Ij 
ocadere-fitniliter etnoifturnft populatorem agrorum»£»qnii. 
mu.fum.in4-i-et.ii.deqbusduobusvideinrralatro«(lVtruin 
liceat dertcis occidere fuu inuafor?-^ ■ clerici cjdetn pnt ficut ct 

iaycivimvirepelleredeffendendofcetfua.ar-eo.ti.fignificafti. 
Etbuc cafum vide.s.beUu.i.<r,ii.etdefen.ex.dile<fto.Ii.vi- q,fi 
dericus lta inuadatur t% aliter mort? vitare n poterat nifi occi. 
dat velmutilct inuaforem boc facirdo n eft irregularis- eo.ti.fi 
furiofus > in clem.Et eodemo no eft irregular is turiofus a ut in. 
fans aut dormies fi occidit vt ibidem diciwr.CVtrum grauius 
peccet q: occidit iuftfi § q ocridit peccatore^-B^-fcdiS T ho-fcda 
fcde-q.lxiiii-fic-cjdrupliclrone-primoqanocjeiquSplusdeb^ 
diligere et ita magis agit cotra caritate-fcdo qa iniurias infert 
ei qui eft minus dignus tali iniuria et ita magis cotra iuftitiam . 
terab qa priuat coitate maiori bono,c?rta<2a magis contfpnit 
deu-Luce-x-qut vosfpmtme/bnit.tK Vtritqmlj teneaturlibe 
rare pxim ab imufta morte ritpot- ££.dtcendii g. ex debito cari 
tatis cjl; tenetur repellere lniutia a .pximo. vn Ambrofius o no 
rcpeflit tntutta a pximo ft poteft ta eft in vicio § tlle <| Facit- xxiii 
q-m-ninferenda.et.c-fe-ct-c.oftendit-ii.q.v.teos-beceftfina 
Ray.Vber.etTbo-fcda fcde.q.lx.mhoc tam ftcut ponit Vber- 
dtuerfitas eft notanda.qa il\c quihit publtca ptatem tcnetur de 
fendere cii armis etta ftoportet.dutti fperet q> poffit boie^ hbera 
re.gfona vero priuata ficjd? folo verbo poffit hoiem liberare aut 
etia tacto fi fine piculo pfone fue teneturjta tn c* cit motfe ramie 
■nculpate tutele- vt TW addit.f; n crecfo c* i„ boc cau teneatur 
exp onere fe corpali piculo- vt ait Vber.et gMxxnff- di.m prm. 
(LVtru boicidiufempfitmortale-I?.fcffi Ray. hoicidtu volu 
tatium mortale eft et enorme. df.I.fi qs volutarie nift fiat turis 
gmiffionevtin tudice et in eojcjdefenditfe etfua-vel in bello iu 
fta-xxtii.q.t.qdcuIpatur.|fWrumaIic|steneaturdarepecuni 
niamnealiusoccidatur.l^.glo. lxxxiii.di.in pi-inci . ponitde 
hoc duas optoes-vna eft g, quil^ tenetur-alia eft q, folu plati.et 

fubditmicbivideturdiftingu?duqaficoTtatiItuminiufteoccidi 
quil 5 tetur pecuialiter fubuemre qntS fua poffibilitas pot.falua 
neceffitatefua-q, finefcrturan mfteoccidatur.a ftneceffttas ip. 
fius npotnt?tur^Vtrumedicust?aturpotius gratis curare 



aliqmgamittEiemori.videinftamedicus-y-ira-Etvtrumcai 
ci vel cirurgici poffint .pmoueri- Item Vtrii liceat clericis_bocex- 
crcerehabesinframed<cus.g"«anpen.penul-etv)t. |[,Vtrum 
mutilarealiqu5mebropomteffelicitu»^:-fccJmTrio.rcdafctie. 
q.lxv«gciderem?brrifanumnpoteffelicitunifi^)ut otdipatur 
ad vtilitate coitatis-f.,p punitione alicuius culpe-fed boc n licet 
alicui ofone priuate etia volete 1II0 cuius eft mebrutn qa per boc 
fitiniuriacoitati-{edbocl3 tiS publiceptattcuicomiffa eftcura 
cois -fi vero mebrS ppter putredine3 fit cortuptiuu cotois tunc 
licitS eft pcidere de volfttate tn eius cuius eft aut illius ad que g- 
tinet curare de falute illius Potro n Ucet aliquomo mebru pcide 
re ad vitandu giculul anim e Cue pctm .qa faluti fpuali femg pot 
aliter fubueiri cu poTm-fubiaceat ipi voluntati- vn Ctifoftomus 
fuDilludMatb.xix.funteteunucbiquifeiposcaftfauerEitprop 
terregnii celotu.dicitfic.nmebroruabfafionefedmalarii cogi. 
tationii intereptioe Maledirtus em'5 eft obnoxius q mebrit ab. 
fciditetpofteafubditncocupia mafuetorita fit fed moleftior. 
aliude eiit b3 fbntis fpma quod in nobis eft et pcipue a .ppofito in 
cotinenti et viea neglienti ncc ita abfcifio mebri copritnit tepta 
tiones vt cogitationis f renum . 

S)micidift.ii.quodcomittitut cofiliovelmadatO" boici- 
a qjiem cotilio mtelligitur fcdm Vber«de cofilio exborta 
B-tionis ve\ approbationis cg boicidium fieri debeat no aiit 
de rnfione generali fiue cogitationis fiue opinionis • vn ftquereti 
an liceat xpiano occidere paganu veliudici malefcore rndeatur 
cp ftc-n tm refpodJs n peccat fed nec fit irreglaris nili talis pba- 
biliter videat cp iudex tlle vel bellator fcdm eius cofi liu velit age 
re ct fic poftea fedt « de boc cau betur-s.eps.tT-x-jyQuiaT; non 
cofuluit boicidiu fed cofuluit aliqd vn feeutu eft boicidiu ■ B£-fe- 
cudu Innoc-fi venfimiliter potuit jftiari gjnde Jeqreturjriors 
irreglariseft-vtfifuocofiliofiatiaa:ummachi?velbaliftevelcj 

eatur ad capiedii caftrit quod n poterat de Facili capi fme morte 
boim ct fic mors fecuta eft Si vero n potutt extiari nec erat veri 
fimile Cf mors feqretur tuc qdS fi cofuluit rc 1 icita n eft irregula 
ris etia fi tnde mors fuerit fubfecuta .fi vero lllicita trreglaris eft. 
ar-co.ti«cotiebatur.et-c«is qmadat-li-vi-etid? dicedum eftfi 
madauit Concordat Hofti- Et eodemo diftingue fi ifte qde; cu> 



19 20 21 



confuttum eft n occid.t fed ipe occiditur- (IQuii fiquis c6iu(uit 
boicidium fieri et antj confeqretur effectus reuocauit-^t.fcdin 
Innoofi expffe et finc vlla fidtioe pbibuit immuis eft ab boicidio. 

ar-defymo,ficuttuis-etM'.cjMiii.qapfuIatusftatnc|,finfirmi 
ter cre didit-g, reuocatio Iocu babeat tetur indicare .11. q, f,bi ca. 
ueat- (/Quidfi qsmadauit hoicidiu fieri noie fuo et afi effertui 
rsuocauit.^.fcdm Innoc.idSquoddecofultoredicfdu eftmfiq, 
bic fufficit teuocatio tm .f-q, etia fi n indicet illic^fibi caueat no 
fit irr eglatis qa ex eius difto nichil agitur ■ (jQuidTi crs tnada- 
uitaUqueverberariinnib?sexpffeneoccidereturvelmutilare. 
tur et nicbilominus mutiU vel occidat.B^madator irrceulans 
ef bcitur.qa madado in culpa fuit et qa boc eueire poff 3 debuit 
cogitare eo.ti.is qui.li. vi, (/Q^id figs fuad et alicu. q, expona t 
fe prculo ,p Ra WavelarteJuq.i^.f nnoc.n eft irreg larts mm <i 
ifceeuj cofaItu^eftmo nariir.vv m.<j,m.p m ;bri>!er.r.Fi.iT,g . 
viii.igitur.et.c.fec}nt.Serf££ireteuvWifimilitermorituru 
reglJrisfieret-idfHoft.ijQmafifoadetcBmdubitatcrevpSat 
fe morti p xpo vel eccla.c^.fcdm Innoc.nfit irreglaris etr| fi fe 
qcur mors- qa xpus morte fubiitp nobis . ide Hofti'. ^Quidde 
illoqvoletiEugeteimmicos.pptertimoremortiscofuluit q,re . 
maeret et pcutatet pace ettemafvt et occifusS-BJ.fcdm Vber. 
fnlle cj cofiiknthabuit pbabilc ca 3 ctedMicp ffiinimmineret pL 
culu . puta cra immici eius adeo etat cofaguinei vel amici q, me 
ntopciu.tjfumerec|,eospoffetcobibereneft.rregularisalias 
l,c ' liQ 1 ™ '' a }3 s c °M«it ?f infirmus verteretirr vt citius mo 
reretur-Sg.fcdm Vbcr-f, mFirmus ex tal, traTuer/ione citius mo 
ritur .rreglaris eft q cofulu.t ct cr fcctnecpStp epum difpefari 
licet « ipfto abfolui poffit. £ Qpii de illo q difllradet qde hSicidm 
1 3 nicbilom.nus affociat boicida vt eu fioport, defedat.J^.fcdin 
Holti.bomrada enecp poterit .pmoueri. et f.c intellige q, defcn 
ficwcomittitur bomicidiu.de cle.pug.in duel-bereticuT- 

T* J npmTc,d,u..n.de cafual,'bom.cid.b.f.quod pter intet.onez 
t<t-vb. diftmgu? du eft f IC ,a el5 ls q f eclt c5uaIe bomicIl]lu 

-jaabat opa 3 ,re. licite aut .II.citcEt fi qde licite vtputa re. 

parabatdomuvelincidebatarboreppriavelbuiufmodietadbi 
buit omne_diI,get.a qua potuit et tfi cau contigit boicid,u 3 talis 
nulla tulpa Velpena mciirriMj foriitan cafus omes fortuitos H 









: 'l 


1 





I 



preuidit-eo « ti-Iobannes i et ■ oquidem afferis . fed ft diligentiam 
non adbibuit tenetur indiftinfte ft dabat opera rei tllicite-Ideoc^ 
ft dericus exercitatione vel venatione iaculum mittat et fio aliu 
pimat irregularis eFficitur.qaia talia oga debent ab eo penitus 
effe aliena-1 - di.derico.ftmiliter C aliqs ludo .piecit lapid? contra 
alique et ille volgs declmare impegit in alift lapid? et mortuus eft 
illepieftor irreglarts effecftus eft-qaludusnoxius eratmittere 
lapide « et tta in iimilibus ■<! Quid ft aliqs bft ceruu velleone qui 
aliquem oceidit-I?>fcdm Innocnon videtur irtegulatis dumo 
malicia velcu\painmottenbuerit.ar«l-di.is«qarbore3.et.c. 
fepe«<f Quid de cuftodietibus infirmos q ad eortt petitoe3 voca 
uerut minutorequiminueret eis fanguine vel dederiiteis vinu3 
v-eln bncuftodieruteositacfipimortuifunf^t-rcdmVber-in 
oibus talib3 vbibona Fidefiat n debet aliqs de facili fcruplofam 
bre cofcia^ nift fit euid?s culpa a neglietia diflbluta- et fi beat de- 
pcere dcbj fi aut lata culpa fuerit vel neglietia diffol uta et certtt 
fitraindemors^ueneritirreglaritas cotradta eft- <t-Quid dc 
p aretibus in quorit leftis puuli filii inuJiuntur mortui- I^. fcdm 
Ray-fimots interuenit graui eoru culpa pcedete at.3 neglientia 
ajrauis ? eis peitentia imporieda de pe< et remif < qfitu.ft aut leuis 
culpa pcefferit n ta grauis ptiia ettimponeda.de biis q fili.occi- 
dc inEattbus Si aut nulla pcefferit neglietia v el culp a de iure non . 
funtpuiendi-ar.eo«ti»ex litteris.tri adcautela,ppter abiguutn 
duplicitatis eft eis alic|pHiainiugeda-ar.xxiii.q.v.excoicatoru 
et ■ xxxiiii.q.ii-inleitu-Cocordat Hofti- et addit 5 monedi funt 
paretcs ne pucros tencros fecu in vno lerto collocet ne Forteop- 
pjirnatur-ii«q«v-cofuluifti« __ 

J "Omicidiu.itii, depcnaet irreglaritate boicidatum fcdm 
R ay ■ fic teneas . fi b oicidui comtttitur verbo « f « pccpto co 
ftlio-vel defefioe pja eft irreglaritatis-cj ctia poft gacftam 
pnia^ tmpedit .pmouedtt et deicit .pmotu-di.l.ft qs vidua«et in- 
telligo defeftone qfi boicidiu defedit diffuad?do eis q volebat de- 
federeoccifu3»fitiiintetioccorruptabocfacitNaftmaterfili5 
volete liberare alique a morte retrabat qa timet ne Filius ocrida 
tur paru vel nicbil pcccat-nec etia alius cofaguineus vda micus 
taliintetioediffuadfs alicjm irreglaritate^incurrit.fTjDepena 
vero boicidii comiffi fco diftingue Na ojtuor modis comitti pot- 



et primo cjde fi eft eotniflirj ,p iuftitia et rerto pccflu ct intetice 
etricncomittiturailpa.redpotiusfaciensmeretur.nicbilotni 
nus tn irreglaritas cotrabitur q fimpliciter impedtt cmouendS 
et deiat 1 pmotum-di-I..al.gtos-qu.c% er?o in talicaufa fucnt 

ludexautaduocatusfiue.pacftorefiue^reo-f-cu^adtoroblrire 
tuf ad talionjqa agSdo pro reo agit cotra aitotej. Item afleffor 
officialis teftis notarius fma3 knbes vel .pFcrens fimiliter ct q u i 
fcnbit atteftationes vel legit eas du publtcatur Item q fcripferit 
vel diftauent Itas p tali vtndtcta fanguims oifis ttreglates effici 
untur.di.lt.fi quis pofc-et di.li-altcjntos.necleri.vel mo.ftSam 
titmtelligegilUtmoduc l dtciturinErairreglaritas.i.g-...fcdo. 
f. boictdtu fafto fit necemtatis tuc fineceirttas euitabtlis crat ad 
maiores ordmes n afc?det-ymo necin fufceptis toleratur n.fi c x 
magna difpenfattone S, a& ftrit neceffitas crfus inecritabife no 
mcumt .rregfaritat? vt 4(9:3 l.s-hSicid&.i.g-.vi.n vni.tert.o 

boicidju fit Volcitate fp5tanea ttm. fiue in ope fiue etia m verbo ' 

vtinprinc.p.obuius.C.dciSe.tal.snfoIuiJdjpmoueriftinper 
petuu d3depont.eo.ti.ficut digna.et-I.di.fiqs vidua-etil ftpa 

ganCimterFiciat.fiuefarracenu.l.di.clericrt.et.c.debiisclericis 
et.eo.ti.cpenul.Et cit taHnu^dtfpenfatur in ord.ne vel officto 
d.-I-mtror- et etta ft fit occultu mmiftrarein ordinefuo n pot-de 
tpi.or-c.vI.poterit_a3tc3tal.difpenfariinbnfitio.decleri.pu. 
m duel.c.ii.S. qstn al.qtiod pdcotu afi baptifmu com.f.iTet non 

.mped,returportbapt.fm3 ; di.I.f,ci S poftremi(T.on5.etdi4,.a!i 
qnto_ .Concordat fnnoc-Gof.et Vber. Irregiantas Vero b.ga 
m.en toll.tur pbapt.fmr t .vt.s.b,gam,a.f.vi.irS|i5 ms \ e[ 

dencus q demalefaftoribus fu,s qrela deponit pTnes ,ud,ce recu 
lare et etneda pettt fib, F,eri et^u,derineta!,ap(umatur,ncur 
rat trreglantatefi tudex morte mferat .ufticia ex.gete.Rt -fi C ro 
tefcatus eft exjpfle q, pena Jangumis 5 intedat.fi efftcitur irreeu 

ar. S .eo.t,.c-p atis-1,. vi.([Q u ,d-r,patus q b?t ,ur,dc6e 3 tp!le 
,n,ugat offical, fuo vt fttg tal.a ve! tal, malefitto verttat? nqui 
rens tufticie debttu exeqtur et bailtmus fup boc ad pena tJfa ' 
pcedatnaqdpIatus.ncurr.tirregIaptate.l$.fi.necIe.Velmo. 
epu Sr eudecau3V,de.s.epus.g-. I x.(^omscfinterruntv,n 
*ae rangu,n,s fiant ,rreg U Iare s ,J$,( ci m Vber.non.dfimo nec 



<* 



auxi'ium nec coftlium nec audtoritate^ p-ftiterir.t- idem Innoc 
ilQuijiRgrpcutit mulier? pgnate vel dat ei venemt3 vt faciat 
aborfum.r^-fcdm Rayficoceptusiaerat formatusrt tppter 
pcufftone qua fcck mortuus e boicidiu futt alias n l boicida gtu 
ad irrcglantate fed eft boictda gtu ad pniam . ficut etia q dat vel 
accipit venenu ne ftat coceptio-gj fi dubttatur vtru aborfus fue 
rtt ex tlla pcuffione vel vtrtt fuertt ia formatus ■ dicSdit q> fi ipba 
biliterdubttatvetcreditd^ amimfterio et,pmotione abftinere 
ne pido fe comtttat.fi aiit temeraria bet opione deponat cam fi 
pot et ftc poterit mintftrare etpmoueri alias S • ([Quid ft plures 
fuerut in pugna vbi aKqinterfedtifunt nec fciripot a qbus nu- 
quidoms funtboicidevel irreglares-r^-fcdmRay.fibelluuiit 
tniuftu tuc cjtu ad p<am boicide funt oms qui pcufferunt et <jui 
cumvoTitateoccidendivcnetut-licetnopcufferint-fimiliteret^ 
iTiqui venerut vt C oporteret pftarentocc1ibnb5aux1I1u.lt? no 
funt tmmunes a culpa qui cit poflitnt n liberauerut . xxiii- q . vl ■ 
c-fiqtuor-ii.q-iiiHinferenda.et^cvI-et-eo.ti-ficutdignumSi 
vero bellft fit iuftum no peccant nift fit tbi corrupta intentio- vel 
pfonacuinlicetbellarevtclertcus-porrogtumadirreglaritat? 
om s repellendt funt ex gte iniuriantiu ■ firmliter et q funt ex gte 
recipientiu iniuriam 6 erant clerici et ficillicite nouerunt arma 
Ii.di-r1qsp0ftacceptu-dede-gcuf-pnt1u-et-c.c0nt111entia.5f1 
quis ftue clericus ftuelaycus m bello iufto pcufferit qdem fcd no 
letaliter netj antmo occidendi negj etia boc aio venit nec alios,p- 
uocauit-tucnec de occtfo tenetur necordine recipe pbibetur-13 
aliiocciderint-eo ti.figniftcafti-C-gi-fitiifcffniCocordatlnnO' 
Gof -et Hofti.Et addtt Innoc.q ft aio occtdendi feci tuc «jtucug; 
l euiter pcuter et tenetur.quia auxilium morti pbet-idem Ber- 
tlVtrumqui n liberat a morte CU5 pofftt ftt irregularis - vtputa 
aliqs iudex qui tea n liberat- aut dtues g n pafcit fame morrete *_ 
et feqtur mors-r^-fcdrn Vber-licet tales grauiffime peccent no 
tamen funt irregulares.quia lex pmotionis faftum rcqrit-xV< 
q-i.ft qs n iratus- (fCjuid ft clericus n occidtt tn Vulncrauit-I?" 
fi guenit vfcj ad detritcationem m?bri irregulans eft -ficut ct tn 
bomtcidto • ita g; foluspapa fecumdtfpcnfarepoteft.necle.vel 
mo ■ dericis - et-eo-ti- is qui.li-vi- debacetiamirrcgularitate 
plura babes infra irregularitas per totum • 



llll|l ll|:::| llll| lllllll ll|l :: llll|ll [\\W\ ftU l|llll 

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 



21 22 23 24 




taicidiu v . de bomicidib vel mutilatoe fuiipius . et gde 
iccidcrefeipmpdlmmortalee' vt,pbat Tbo.fe.fe.q. 

Ixiiri.qdrupliciter. Primo cja e cotra naturale indina- 
tione qua vnaqg) rcs feipam nititur cof eruare cjtu pot.Scdo 
^ja I contra caritate cja ho tenetur fe drligcre. Tertio qa e in- 
iuria coitatis . cja quilib^ bo gs coit atis cft » Quarto qa talis in 
deu peccat ficut q alienu feruu interficit peccat in dfim . io boc 
nullo mo I3 . Vtputa vt miferias pfitis vite cjs euadat . Na fmis 
oim tertibilifi eft mors fcdm Pbm . [te nec pp vindicta alicuius 
peccati n folfi quta malef aitore non I3 occidere nifi folu publice 
ptati. rj etia cja fibi adimit neccffa tiu pnie tepus -ct ad boc fa. 
cit . s . homicidiu ■ i . <T ■ fi > (JVtrfTliceat mulieri feipa^ occiderc 
ne ab alio corriipatur ^Et . fcdfn Tho . vbi. s ■ n . cja n i^ comit- 
terein fccrime maxim vt vitet minus CTimlaIienu.no cni cft 
crime mulieris fi ei vib/entia liifcratur^t iteru fornicatio vel 
adu/teriu minus pcl:m rfl qi hommdiu.precipuc fuiipius quod 
ctiaeft piculofiffimu^.guranrefrattps vtpptiiamexpietur. 
C -Vtrti liccat alicuife occidcrccb timore ne cofcntiat ipdimf 
I$.fcdmTlx>.fe.fe.q.Ixriri,drccduq>nTuntfaciendamala vt 
veniat bona. vel vt vitetut mala pfetti miora et minus certa. 
Inccrtti eft aut an aliquis in fututo cofentiat in pftfn .potes e 
eni dcus boie^ qcur.cg teptatoefujuenieteetige apeccato.tti 
vt dtcit Augu.i.deci.dei. excufatut famfon et qda alii fanfti 
famrliaricofiliofpitsfantlti. ^^m3debisqfciposmutilant ( 
^t . n Iicet ■ nifi ficut dirtu eft homicidtu .i. ?".fi(|Et : cjde fi talis 
mutilatrojiat ex ipacietia alrcuius iftrmitatis aut ctia fi crede 
bat obfequ fc pftare dco. vtputa qj caile viueret. nibiloius re. 
pelliitur a .pmotionc ct deiciutur f moti. de corpo. vici. figna 
uit . qa tales bomicide firi ludicantur. di. Iv.fi qs abfciderit ■ et 
di. xxxiti. maritu3 . fecus e fi mebru ideo abfcidatur a fe Vel ab 
alio.qa 5 corruptmu corpis vt.s.ditftutn eft.f.pallegato. 

Ore canoice. vtru clerici teneatur ad boras canonicas ! 

^t. fcdm vl. idcirco a laycis dati funt rcdditus clericis vt 

ipi in officio vices lavcoru fuppleat. ct 16 bnficiati tene- 
tur ad boras canoicas n folit ex ftatuto ecclie fj etia ex obliga 
tioe iuflicie. et cja ordine facru nullus d^ coferre nifi bnficiato 
vel ei cj ad fuu priom loco cccliafticorfi reddituu voluerit ordi- 
nari . vt de preben . eps . et . cu fcdm , ideo qlibj bfis ordinem 





facrum tenetur ad boras canonicas» qa ecclia qrdinando ipm 
intendit cum ad hoc mimftcrium obligare» iiy trum clericus 
non dicedo horas peccet mortaliter !fQ . fcdm v! . cjui cx aliqua 
neceffitate boras fcdm forma; ecclie n dicit » puta pp def etotn 
vifus vel infirtn itate3 Vel paupertatem vt cjuia libro caret . re- 
compenfat tamen equiuales per pfalmos vcl oratione dfiicam. 
nec peccat mortaliter • nam cjuia diucrfe ecdie diuerfuj babent 
modum officii . pat3 qi non eft preceptum circa dcterminatu; 
modu » Similiter n peccat mortaliter cjui verba quide dicit • fed 
ad illa n attedit . qa CU3 pceptu de dicendo boras fit de iure pofi 
tiuo . fi refertur nifi ad ea q fub iudicio humano cadere pnt - et 
ifla funt q exercetur g aitus exteriorcs ti aut intcriores ■ S5 et 
fi dices officiu aliq verba ptcrmittat n 05 q> pp hoc a capitc re- 
fumat difiurbando omm . ymo etia fi dicendo in choro cu aliis 
ex alicj neceffitate intermifit pfalmB vel letfroej vel aligd bmoi 
et h aliter pot omiffum fupplcrc mfi (ubtrahedo Yoce ab adiu- 
torio cbori melius e otrafire q offifn ebori minuere» At u iis q 
tetur ad boras cx induftria et negligetia fola omittit. mortali 
ter pcccat.de cele.mif- doletes . fecus atit fi obliuioe Ve\ atia ne 
ceffitate. dicere aut miffa3 quotidien eff pceptu-nec etiaquo 
tidic audirc . quia ncc f g eft poffibue . De materia miffe vide in- 
fra miffa. (TQuid fi clericus fit prebcndatus in duabus ecclefiis 
cuius ofFiciuj dicet^E^.fcdniTrio.inquolj.fufficitquidemci 
femel officiti dicat fcdm confuetudine alicuius eccliaru3 in qui 
bus bj pbenda . Et vidctur q> debeat dicere offim lllius ecclefie 
inquamaiore I15 gradu.quis forteinaliapinguiore babeatp 
benda3 ■ Si vero in vtraq; ecclia paris e dignitatis et ipe fit ab- 
fens pot eligcrc quod voluerit . fi pns fuerit debet fe coformare 
illis cQ quibus conuerfatur . CVtruin Iiceat clerico dicerc ma- 
tutinas de fero '. Ejt.fcdm Tbo.in quol3 ■ bic cofiderada e inten 
tio eius qui puenit tps . . Si enim boc f aciat vt quietius fomno 
et voluptati vacct n eft abfqj peccato.fi vero facit pp ncceffita 
te boeftarum occupationu^ licite pot de fero dicere matutias ■ 
etia in aliis boris tps preuenire. ficut etia boc qnqj in fotembus 
eccliis fierifolet. qutetiapphoccofuliturpfbitcroqide mane 
dicat oms boras vfqj ad vcfperas inclufme . decelebra-mif.c. 
i.fedbore in ecclefia temporefuo dici debent. vt in diito-c. »«« 



3 4 5 6 



(J7Sedquc eft bora dndimatutmas^.diucrfatil ecclarum di- 
ucrfa cofuetudo feruat .tfi fi .pprie dicamus mstutmu efc qrta 
fiue v-ltima Vtgilia nodtis vide^ poft tres ptes nctfis vfgs ad au 
rora.vfi fcdm PapiiHu.etlfido .etbimo.iiii.rnatutini! efcin 
ter abceffum tenbraru^ et aurore adueutu3 . et fic etia fcnant 
verba tunc cantata vt cft illud.nox preceffit dies at appropinq 
uit.et iterutrjSfiin fme matutinarfi.lucis aurora rutilans co. 
rufcat et cc^JS} qdam dicut contra .quia et dauid media noclt e 
furgebat vt cofiteretur drio . de eele. mif. c. t.in ft- primu aute 
verius Vt ln eode e c.in ptt. (fVtru3 clericus exns in fcolis tca 
t ur dicere officiuj mottuorum ;'B£ . fcdm Tbo . m quoii . officiu 
defuncT:oru3 qiScj in eccU dicitut ordmarie ficut otiner.s ad of 
ficium cccle • ficut etia f it iu die aiarum . et f iliter in qlibet eccla 
eft aliqua fpalis cofuetudo vt cj dicatur fcmel in feptimana vel 
fic. et adtaleofficiti tetur clericus bnficiatus m eccla etia exns 
in fcoIis^Si vero dicat ur tale officium .pptcr alicjm catn emer- 
gentem non tetur ad fcoc ckricus exnstn fcolis-ffScdqi cttm 
monacbus preficitur eccll procfeali quod officium feqturi'I$. 
fedm Hof . feruabit cofuetudine eccle ad quam tranfit . ar . xii. 
di.ffla.etxli.di.quifc4s.([Q u »3f<<ispretcrmifravnaboradi. 
cat fequente^Bt .fcdm "Vbet . ctedo g, fufncit q> caute fuppleafr 
llludquodtmomiffumeft.etagatpniam denegligetia .pnia 
quoc^ de omiffis Viotis atbittatia eft ficut et aUe.vt ifta- pnia. 
ii. tT.ii. (/Vtru clencus excoicatus teatur dicere botas:' Ef.fi 
eft excoicatus miori non eft dubiu cf et pot et d^ dicerc per mo 
du3 qmbes.s.jwcoicatio.vii.tJ\iii,Siveroeft excoicatusma 
lori dndum fcdm Hof. g> tetur qdem dicere fed non in eccla Ve! 
cum alio . aut qi in officio fuo (5 folus et qi per modu^ oronis . 
xi ■ q. 111 . fiquis eptts danatur. et c. fiquis epus in confilio. na cu 
fit obltgatus ad banc feruitute.vt decele. mif-c.i. per excoica 
tpne non hbetatur ab ipfa . xvi . q , i. legimus . Ide Gof . et R a . 
(i Clerici et religiofi comoratcs cii cardialibus et epis pnt fe co 
aptare illis in dinis officiis nec ad alia tentur . de cele. mif. dig. 
rSSiJffl cle " COfpitalitas . Clerictis fiue ordinadus d3 effe bof 
lyillpttalis fpter multa q bes infra- ordinadus . cj\ vii. 
>°M II Vm ' i,tas " Vtrum kodebcatfeomibusperbumiIitatcm 
pjyfubicere^.fcdem Tbo.fe.fe.q.dxi.dndttm q: m boie 



m 









duo poffunt cofiderari k$ id quod eft dei quicqd ad pfcccionem 

gtmet.et id quod eftbominis fcilg quicqd gtinet ad defectttm' 

bumilitas aut ,pprie refpicit reuerentiam qua botr.o deo fubici 

tur • et ideo CJU1I3 bomo fcdm id quod fuum eft debet fe cuilibet 

jpximo fubicere qntum ad boc quod eft dei in iIlo.Ncn autcm 

boc rcquirit buifitas Vt aliquis id quod eft dei in feif fo fubiciat ei 

quod d^ effe m alioct idco abfgj preiudicio builitatis poteft dona 

que quis accepit prcferre donis que alteri apgent collata. Sirei 

liter ctiam boc non requirit builitas vt ahquis id quod fuu3 eft 

in feipfo fubiciat ei quod eft bominis in altcro-alioqn oforter3 

vt qutl^ rcputarct fe maiorem peccatorem quo^ alfo.poteft tn 

aliquis reputare aliquid boni effe 111 ^sximo quod ipfc ncn babj 

vel aliquid mali effe m fe quod in alio non eft- et fic potcft abftj) 

Falhtate fe credere et .pnunciare omibus Viliore fcdm dcfeclus 

occultcs quos in fe rrgno r cit. ct dcna iaqaein aliis latent. 

itfjmjt- actantiaquidiitfE.fcdrnTbo.fe.fe.q.cxii- latTtantia 

I QPE™ iportat q> homo vcrbis fe cxtollit dicendo dc fe ali- 

'IJMIL^ qurd cjuod fupra fc eft . boc afit cotingit duplicitcr- qntjj 

aute aliquis loqtur de fe noli quidcm fupra id quod cft in fe fed 

fupraidquodboiesdceoopinatur. Miomo aliquis per verba 

fe extollit loquens de fc fupra lUud quod in fe eft fcdfn rei vcrita 

tem . ct in ifto m o maRis pr oprie lacXatia confiftit .quis vtrocp 

modo dici poffit ^TJVmirri iaitantia fit pctm mortale fl? ■ fcc5 

dum Tbo . vt fupra- lactatia pot dupliciter cofidcrari. "Vno rno 

fcdm fe et fic eft pcccatu mortale . vt quando quis iadtantcr pro 

Fcrt qtiod efl contra glam dei. E3e-xxv1ii.cleuat.um eftcortu 

um et dixifti dcus ego fum . vcl etia^ cotra caritate .pximi. fi- 

cut cum quis fe iaitado priipit in cdtumelias aliorum ■ ct Lu- 

xviii ■ non fuj ficut ceteri boim raptores ■ imfti. adultcri ■ vclut 

etiam bic publicanus . fcd fi non fit cotra gloriam dei vel cat ita 

tem ^iximi erit pctrn veniale- Aliomo pot confiderari iaitatia 

fcdm fuam cam ■ et fi quide .pcedat cx fugbia vel iani gla talig- 

fit pctm mortale et ipfa erit veniale alias erit pctm morta!c(pi 

vcro fit ,ppter appetitu lucri vidctur gtinere ad .pximi decepto 

ne3 vcl danii et fic magis eft pccfn mortale - f^ nec boc femo qa 

pot efle tale lucru cx quo alius no danificat . (P^uodyronia Cj 

cdtraria 5 iactatic e qnqj qda iaftatia . vide ifra . yronia . 9"- «■ 



1 1 11111 II nM!\ III . niiiii ini|ir ni| ;i iiiii mw* nTj iW^ <<W\ v^ WM UWi ^ Wy 1 <W 

3 4 i 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 




•> Bfamiis .triplex eft ieiunifi.primu corporis a cibo ma- 
^ eriali.Secundu afftaionis a gaudio temporali.Tertiu 
joluntatis a pcccato mortali. Et fciendu cp primii ieiu». 
niu dns inftituit in paradifo « fcd poftea fandti ftcatrit . xl ■ di ebus 
et noctibus in defcrto. Mat.iiii.et Luce.iiii«<LVtru3 leiuniu 
fitfemgIaudabiIeve[qn?l^.fcdmTbo»in«iiit»di»xv.ttribus 
cafibus non eft laudabile nec etiam licitit» Nam primo quidem 
fubtrabere per ieiunium quod eft ncecffarm vite non lic, - ficut 
nec feipm int eficere . fed boc eft valde modidi « <ja natura mo- 
dicis etc contenta . Item no licet fubtrabere quod eft neceffariii 
fcdiri ea que incubunt.f acienda ex officio vel ex focictate eonrj 
ad quos quis couiuit . boc eni eff^ dc r apina koftia offerre . Ite 
terto no dj effe tata abftinentia cj bomo ab ogibus vtilionbus 
impediatur.na et licet ad ea non teneatur.indifcretum tn erit 
tale ie.uniu et 116" licitu . Sedabftinctiafiueieiuniumlaudabile 
eft qti per ipm earo diminuitur a fuo robore ita g> facilius fpui 
fubdatur.nec pp boc mortale acceleratur.cja ex babundantia 
ptures moriuntur cj ex defedtu» %pftm ieiuniii cadat fub pcc- 
ptofK.fcdmTbo-fecuda fe-q.cxlvii. dicedfi cp ieiumu incjtuj 
pertinet ad neceffitate cobartatiSis pcccati vel fatiffadtioi.is in 
pnia vel ad eleuatione mcntis ad fpitituaUa. fic in coi cadit fub 
pcepto legis nature. fed dcterminatio teporis tt modiieiunadi 
cadit fub pcepto iuris pofitiui. quia ab ecdefiafic eft ftatutuj. 
hec tii cjlibct trafgrediens peccat mortaliter C5 tm qui trafgre 
ditur cx conteptu» vel fic <J ipediatur fmis que intedit Iegifta- 
tor » fed qui ex caufa raabili Frangitjeiuniuiion peccat morta. 
liter ncc efttranfgrefforpcepti»flJncjbusdiebus tenetur quis 
ieiunare^» tjrum eft ex pcepto tenetur quis ieiunare.primo 
qdem totam cjdragefima . de confe. di»iii« non liceat ■ et . c. no 
oport3.et.cplacu1txldemdeiiii.teporibus.lxxvi.di» ftatui- 
mus-Itcm in vigilia natiuitatis dni-e.ti.ci. Ite iri vigilia pe- 
tbecoftcs ■ vt notatur » Ixxvi» di. neceffario . Et in vigilia affum 
ptionis beatema,rie.e.ti»c.i.rt5inoibus vigiliis apoftolorum 
pretenj pbilippi et iacobi . quia venit tempore pafchali» et beati 
iobanis euagelifte.quia venit infra oftaua natitatis dni.cti. 
confilium.de fefto etiam beati bartbobmei cofuetudo fetuada 
eft ■ no deicienda • quia boc iam firmu et vniuerfale eft f^ de die 



celebrandi f efcum « vt in dicto . c» confiliu » It em ex vniuerfali ec 
clefie cofuetudine pceptu eft de vigiliis beati Iobannis bapt ifte 
et oim fancroru et etiam vt Innoce • ponit beati laurentii ^jtj 
fi aliqua di&arum folenitatum cuenerit in feciida feria vigilia 
ieiunabitur in fabbato pcedenti» vt in dicro . c . confiliujfSimi- 
liter de ieiuniis cjue epi in fuis epatibus indicunt « de confe.di. 
V . iciunia » et di « ni . c • i . Sunt alia ieiunia non de p cepto fe d dc 
confilio.ficut deaduentu.vtin dicto . c. confiliumjjlte in^rta 
et fextafetia-etfabbato.decofc.di.iii.ieiunia» et»c»fabbato 
Item rogationes . de confe. di - iii . rogationes » (pVtrum liceat 
ieiunare in dmca^.fcdm Tbo .fc fe. q»cxlvii. dicendu g> die 
dmcaieiunarenoconuenit-quiadtes eftleticie» vnfiquistuc 
leiunaret quafi faciens contra confuetudtne populi xpiani non 
efl3 a peccato imunis»licet ieiuniu de fe fit laudabile omni tgc . 
Ixxvi.di»vtina»(}Queborafitcompetescomedendi.<r£.fcdm 
Tbo » vbi . s . coueniens eft bora nona »nec illa 03 difhnccte con». 
fiderare.fed fufficit groffa efhmatio fc3 g> fit circa illam bora» 
negj multum nocet fi ex aliqua caufa aliqtulum illa bora pue- 
niatur. vel fi forte pp infirmitate vel etatej vel alicj bmoi tali 
bora comedcre cederet alicui ad magiiu gtauamen. nam tunc 
eff 5 cum epjoieiunio difpenfandu . vel vt aliqtuluj perueniret 
boram«|lk qbus cibis leiunantes debent abflinercf R.fcdm 
Tbo. fe . fe . q» cxlvii- i ieiu nio qd ragcfimaii iterdicutur vniuer 
falit oua et lacticinia oia(piialiis leiuniis diuerfe cofuetudines 
funt cjs qfcjj obferuare d3 fcdfn mores eoru iter cjuos couerfa 
tur . Ixxvi» dt» vtina « vfus aute carniu generaliter in oi ieiunio 
probibitus eft » cjuia generaliter magis eft deledtabilis et ad bu 
rnorem luxurie magis coogatur. vii etia fexta feria neceffario 
eft abftinendu a carnibus et etia in fabbato fcdrn quorunda co 
fuetudines.e.ti.confiI,um«C5cor.Hofti«(f5nperpotufoL 
uatur ieiunui^.fcdm Tbo.vbi.s. Ieiunantes nonrjbibStur 
pluries biberc» qa potus magis fumitur ad alteratione corgis 
et digeftione ciboru q ad nutntione» licet aliquo mo nutriat- 
pnt tamen imodcrate bibentes peccareet meritu ieiunii gdere 
Jicut etiam fi imoderate in vna comeflione cibum affumflnt- 
Cocor « Inno . fiue potus fumatur antc cibu fme poft . IfQuid" 
deconfectionibus.R.fcdrHTbo.fe.fe.q.cxlvii.gcofecaones 



lll|llll llll|llll III 
3 4 5 6 7 



llll|ll ITTTTTTi TH TTTp rTTTTm [TTl iTTTTTTl |TTTTTTi m\ iTTTTTl TTTTTTTT I llll|llll llll|llll ini|iiii|ii 

9 10 11 12 13 14 15 16 17 16 19 20 21 22 23 24 25 



°r 



fiue electuaria no foluitut ieiuniu ficut nec pet aUas med.cmas 
Xuis ,n ft audem ea fumeret m magna cjtitate pet modum 
ci,-.toii£Ot.lniio.CJ5q5i etate tetut qu,s ai MM«! 
fcdmTbo.vbi.s.qd,ual.qrunt.nflatuausmet..notenetut 

Tai Emem terrt fepten,,.,. xx, , ann.. couemes tn eft ,n boc 
I mpore vt et,a fe ad .eiunandu exerceant plus vel mmus fcdm 
m od« fue etat,s et poffibtoatis. Nou,c„ quocj , «t ™°«<» £- 

toru fe gerere dcbcnt . (fQu.d de peregtmant.bus a«- 
:bora n nte^-WBTbo.vb..s. f.petesr.nat.oetl bo o 

mode diffmi poffit aut diminu, abfcj detr,mento non .font : pp 
boc ecclefie ,e,uma ptetmittenda.fi aut imineat «iccrBJtas i«h 
t,m peregrmad, et magnas d,ctas faaend, vel et,am tnultu la. 
boradi. et fimul cu boc no poffint ,e,un,a obferuar,- no obliga 
tur bomo ad leiunandirj . v.detur tH m tal.bus recurrendu :e e 
ad fuperioris difpenfatione . nifi forte vb,' non eft coiuetu - qma 
plati diffimulates v.dltur anucre-^uWe curforibus quoru 
vfus i dn.s neceffarius ?£f .fcdm vber-f, non pnt f.mul currere 
et .cunare excufantur . fecus qn moratur m vno locc .vd, mo 
d,cu vadunt . ffQuid de fmutoribus nob.l.u f Ef.fi *«•«" 
pueniant botam comedcnd, no ctedo c$ peccet . birmnter et,a 
f, pfibat mod,cum d,co ptope feota comcdend, no ctedo q, pec. 
cent . vt quaf, o c5t,nuat,one tgis poffit poftea quafi vna mela 
rcputari. ficut etia non pcccant qu, pguuant cbos dominoru 
ad cautelam vcneni. ymoinboccafulicet monacbis pgultare 
dbosdHorfi. Neciterfipeccantqui qnq; furgunt de menla vt 
portet vinfi eucenia et bmoi. C6cor.ftmo.Et ide dicit vber. 
deferuitonbus ct lcctonbus menfe mter religiofos ■ du M cum 
l,cent,a.CQu,d dc paupbus ct mendicatibus i K-fcdm ibo. 
fecundafe.q.cxlvii- fr pnt babcre tantfi fimul quod iutticit act 
vna comcftionem non excufantur a ,eiunio. alias cxculantur. 
fimiliter tt qn proptcr pcedente media leiumu nunc f errenor, 
pnt, (!^iddemu[ier,buspregnat,busf,uela<ftat,bus: hf - it 
neceffitas debilitatis corporalis impedit eas no tenetur ad leiu 
mfi • vmo fi timeatur probabiliter de periculo illaru vel aboriu 
non folupnt h temtur foluere ieiunium ficut vbertus . pomt . 
CVttuVxores propter .pbibtione viroru teneantur dimitterc 




leiuma ^«fcdm fnno . licet dimitterc dcbeant Vota non tame 
leiunia . nifi Forte quia propter fcandalu vitandu facerdos difpe 
iarepofft^l.di.vtcoftituerim.decle.ex.mi.latores.Cocor. 
Hofti. fJQuiddedeinfirmis etdebilibus^.fcdfnvber. excu 
fantur f 3 procjtadebilitate arbitrio boni viri ftandu eft . Idem 
de fembus . #/_ Vtru fuper folutione ieiunii fit peteda difpefatio 
ab epo loci ^. fcdm vber. fi coftat de caufa .ppter qua folue- 
dum elt non efl neceffariu vt petatur difpenfatio- prcfcrtim vt 
dicit Ibo » confuetudiiie interueniente. fi aut dubium fit Vtrfi 
f.t ca neceffaria . tunc petenda eft difpenfatio ab epo Ipxiicom 
mode poliit baberi copia. alias a proprio facerdote (fytrSieiu 
nia poliint redimif^.fcdm Inno.ieiuma ecclcfie non pfit redi- 
mi mf. caufa f.ue neceffitas fubfit. f 3 ieiunia voliitaria poffunt 
et iine viia caufa redimi et intermitti . ieiunia etia 3 quem pnia 
iponutur redimi pHt auaoritate fupenoris . de vo . redep . c . fi. 
et di - Ixxxu .pfbiter . m f,^5, de ,'eiun.o ftat votjfguo poffit re 

d,rmvelmut a r,.v,demfravotu.v-. P ertotu.<Iymr3,e,„n.a. 
faftu 3 ,n peccato mortal, ^fit^. fcdiS AI. qtu 3 ad vita eter 
na no jpdcft . f 3 tn valet pc.pue ad tna . f . ad obediRia ma,l at i 
ad. quod gs teneturJke obligante ecclef.a fiue confeffore peni. 

aSlF^ e ^ m et *"* ad ca[Htatem ieiun,um °i*"" 
aSaS> qraa mas ' s confmem d,u,ne s ratle f**- M 

quMvatetoperaextracantatefaita. babes.s.caritas.<T. f«. 
II V ttum leiunans teneatur dare in elias quod fibi reftat fRJ. 
™n " ",° " T ai , Vero ^" **«"* d ' c <™ 3> «c mtelligunt de 
ber JfT- " "'" ,t,bUS qui Vlde *- ,nt fem fuum n^ceffitate ha. 
berofl le.umu qtuor cotr.itari debent fcdm Rav.fc, Iare.tas 
Ieron.mus . q manducaturus eras f. no leiunares da paupibus 
vt le.uniu tuu f,t fe turitag animc K marfupi, [ucrQ . hi ^ 
IVlat . vi.cum leiunatis nolite f,er, ficut ypocrite tr.ftes . Item 
bora copetens.,.K. xlni .. Ionathas J^ Wa ^™ 

lemnant " f T^ *?>*€* *uetfii mtetionita 
m™«» '"^fr^tAtteeteger.egenscupidusgulaf,- 
m a V irtustfAbftmet eger vel quia no poteft coederc vel pro- 

exjedat 7) ^Tr ** "° n babet *" »™edat . cupidus ne 
expedat.gula.i.gulofus vt poftea auid.us coedat.fimia.ideft 



3 4 5 6 7 



II! illl|llll llll|llll llll|llli !ill|llll llll|lll llll|llll nTTTTTl III ilii|iii II III III :nl llll|llll llll 
10 11 12 13 14 15 16 17 16 19 20 21 22 



TrTPnffljTTTTTl 



ypocrita vt laudetur . virtus . ideft virtuofus vt mereatur » 
iJ (jnorantia.vtrum fit peccatum:' I^.fcdmTbo.fe.fe. 
jq.lxxvi. Ignorantia eorfi que quis tenetur fcire . f.fme 
iquibus no poteft debitfi adtfi exercere peccatfi eft prop- 
te^negligentia . oSis afit tenetur fcire cotter ca que funt Ftdri 
ct vniuerfalia iuris pcepta.ftnguliafiteaqueadeorum ftatuj 
vel off .cturn gtinent . S3 ignorantia 9 quis nefciat ea que fcire 
non pot cfi 116 fit ex voluntate noftra non eft peccatfi « Similit 
etia non cft pcccatum ignorantia coruj que qs UC3 fcirc poffit 
non tn tcnetur « theoremata geomettie aut qda^ cotingentia 
particularia . ignorantia f adti no iuris excuf at • de regu. tu-ig 
norantta.li . vi. cutus didtt intentionem tene vtin fequcti- 9"« 
([ Vtrum ignoratta excufet a peccato:' Bf.fcdm vbduplex eft 
ignorantia. qdam eft iuris vt fi ncfctt furtfi effe peccatfi- qdji.3 
eft faiti '« vt fi r.cfcit rem qua accepit effe aliena - fj putat fua . 
Ignorantia igitur iuris aut eft omnino inuicibilis et iuolutaria 
vt qa fc; non eft culpa alicuius ft fcire 110 poteft » ficut 111 ifan- 
tibus vel amSttbus a natiuitate . ct tuc excufat a toto » et eode 
modo ft qs dc altquo cafu dubitans cofulit peritos a quibus tii 
alttet babutt q vcritas fe haberet cxcufatur pp tale tgnoratia » 
na in fe fccit quod potutt . Si vero in bac muicibtle ignorantia 
incidit culpa fua» tfic aut boc fuit pet opus licitu » vt fi •g Vigfli. 
as ct abftinctias deucnit ad amentta. et tunc etia excufatur a 
toto « etia; ft furoris exceffus peccatu^ veniale fuit . aut fuit d 
opus illicitu et tunc dicunt qdam cj ex cufatur a tato licet non 
atoto.ar.di.l.fepe.xv.q.i.fT.f^boc^Quidaautdicfitgjpec 
catfi feques excufatur a toto » fi nullfi J13 vfum rois » ct boc pro 
babtlius eft et verius ■ xv . q « i . aliquos « et . c« fcj « Si vero igno. 
ratia iuris ftt victbilis et Volfitana tfic ft fuit affedtata in nullo 
excufat.^mo eft fpale peccatu» fi verono fuit affectata h, folfi 
quia neglexit addtfcrere excufat a tanto fed non a toto - hec de 
ignorantia iuris.Si vero fit ignoratia fafl:i> boc poteft effe du 
pliciter.Na vel ignorantia eft ca agendi ita gj ft fciret illa circfi 
ftantiam q trabit in peccatu^ non faceret et fe feciffe dolet. et 
boc excufat a toto . ft tn debita diligentia pmiffa fuit . q fi pre- 
miffa non fuerit excufat folfi a tanto « vel tgnorantia eft tant u 
cocomitas adcfi«fc3 g> etia f( fciret circuftatia pfti nibtlominus 



■ 







f acetet • et boc no excufa t« Co cor » pdictis Pe » et Tbo - in fcri- 
pto»etin»i.fe»q»lxxVi«{[Vtrumper ignorantiam excufetur 
quis a ftatutisordinariorum babes infralex.g". v»et«s«excoi 
catio«i«<T« vi({Et vtrum excufetur fcolaris g tenet opinione^ 
fui doclioris vide infra opinio .{pgnoratia craffa et fupina dici 
tur g metbaforam bominis craffi et fupini q non videt ea etia 
cjue cora eo funt«fic et q publica et manifefla dicit fe ignorare 
non facile creditur»xvi«di«quod dicitis « 

Llegittimus » illegittime nati multiplicit funt» na alius 
dicitut mancer llle proprie qui eft natus de fcorto - alius 
fpurius vel notus qdeadultera- alius naturalis qui de 
foluto vel de foluta « et talcs omnes .pbibentur ordmari ■ qa per 
antiq legej ;pbibebatut in templu dei maceres et fpurii intra. 
re»deutro»xxiii»deelec»inotuit.e»ti»gr.Iiifuntle.DVcnera- 
bilem in fifpaufa aiit .pbibitionis triplex eit-f. dignitas cleri- 
calis quebmoi vilibusconferrinodebet. deexcef-prela.inter 
dile&os » Item deteftatio patcrni critninis « de bere. vergentis » 
Item qatales filii folent effe imitatores paterni fceleris . vi.q, 
i» fi quis cum militibus » et di . Ivi « fi gens » in fecularibus t amcn 
dignitatibus tales non fcmg probibentut « ff» de curi» \ . fpurii. 
et « 1 « genetalit « <T « fpurios » fJQuid fi lttegittimi g ignotatia $ 
moti Eucrint ?B£» fcdm Ho[Vi»m boc cafufcdtn omnes,pbabilis 
cxcufatignorantia»at«£»deterfa»l.i-et«ff-deoffi-pfi«l«iii» 
Ipe vero fi vetitate nouit in conteptu dei cecidit qtucung) oc- 
cultu fit» de tpi«ordi» c» fi» fi nibil fcit excufatus eft *([ Sj^nun 
quid filius debet credere verbis matris cuius filius fit^.fcdrn 
Hofti.primafaciematricredendueft» deproba-ptuas» etde 
pfump » afferte. et » c « litteras » <T»i» verutn no cogitur crcderc 
ar » € » de tefl a » neg; profeffio . fi tn babet cofcietia imretret di- 
fpenfatione que in boc cafu fatis Facile optineri pot »( Quid clc 
filiis facet dotu quos fufceperut de legittima vxore an facrii or 
dinem ^ft ■ fcdm R ay » tales de iure coi .pmoucri pfit ad omnes 
ordines et dignitatcs nifi in ecclefiis in quibus pres eorfi imedia 
te f uerunt plati vel canonici vbi non pnt canonicari vel J>mo-^ 
ueri . e » ti » ad boc - et - c » ad extirpandas . et . c . ad abolenda^E t 
detalibus potcfHntelligi»di.Ivi.<r«fedboc« Ide^ Hofti»Inno. 
Ber. et Gof(|Fit addit Gof « nota cj cu pater babuerit ofonatu 



3 4 5 6 7 



16 17 1B 19 20 



^n^^mfl 



vel vicaria gpetua3 in alicj ecclefia filius imediate ipm vcl ipa3 
babere h5 poteft . e. ti» qfn » et ■ c ■ ad cxtirpandas - Itctn fi pater 
babuit gfonatii f ilius babere no poteft vicariaj . nec ecoucrfo < 
c-ti.mibael. ct.cconftitutus. rj fi filius difpeTatiue fuccedat 
patri frater iftius bn poterit poftca fuccederc vt ponit Hefh . 
qam boc no fuccedit patri imediate. S3 fecus fi prius baburffj 
ipa^ ecdefiam foluth de f afto . porro ad nepotcs bec probibitio 
non exteriditur . vt Ray . ponit . Idem Gof . ct Hoftie . (j Pone 
gj aliquis babens vxore rpa viuente fit facerdos et poftea cx ea 
gcneratfilium.iitiquisleritlegittimus^.fcdmHoitie.fiVir 
f adtus fuit facerdos ignoratc vel iuit a vxore . filius 116 indiget 
difpenfatione.xxvii.di.fivir. etdecauer.coiu.qdam. ct.c 
placet . U fivxor confentiit g> vir ordinaretur vel fciens no co- 
tradicit . tuc filius illcgittimus eft . et difpenfationc indigct • e» 
ti. Iras . /xxvii. di. cps .xxxii < di . (cviatim m fme. ar > di ■ liiii. fi 
feruus . xxvii» q . 11 . agatbofa » fnno . Ciof- etScr» v idetur fen- 
tire cp fdiftindte ta/is di/pefatioc indigecCZ^uidlinato alicjuo 
dc illicito Coitu poft pater cotrabit cu matrcf I? . fi tepore cdce 
ptus patet poterat ea babere vxore et poftca ducit . legittima- 
tus eft filius ■ ct ad omnes adlus legittimos admittetur . etiam 
fi poft natiuit atc fiUi matet rapfa aken quo mortuo cotraxit 
cu^ ifto < vel econuerfo. fi pater duxit aHatr.cjua mortua ducit 
ifta < Secus aut fi tge conceptus 116 poterat effc mriomii inter 
ipos . quia tunc Iicct fublato impcdimsto ducerct llla non legit 
timaretur filius . qui fi . funt lc tanta » in ante .qui -jno . natu 
rales efficiutur legittimiv col . vi» circa prin < (fQuis pot difpe. 
fare CU3 il/cgittimo jT^J < eps poteft difpenfare tjtum ad ordines 
minoreset bfificitr finc cura. alias non» nec ad dignitates Vcl g 
fonatus nifi papa . e» ti. is qui • li. vi» g; fi a papa difpenfationcm 
obtinuerit etpoftca impetraucrit cj duo vel plura bnficia cum 
cura poffit babere» tacuit aut predictu defectum non valet bec 
fecuda gratia. e. ti. fi is» li» vi.<£Qae difpenfatio circa illegitti 
mos fit^J£»fcdm Ray » fi tales intrant monafteriu de iurccoi 
promoucri pnt ad omncs orduies »di. Ivi»9"» i» e«ti» c.i. Rcligi 
oms enim liigreffus tollit irrcgularitate ficut ct ingratitudine 
. xix - q . vl . non liceat » ad platonc^ tii non poffunt promoucri 
abfcj difpcnfatione.vt in dicto.ci. Si vero remanlt in feculo 






w 



nec ad ordine necadplatura pnt abfgi difpefatione ,pmoueri • 
vt ibidem dicitur$33 circa eos qngj adbibetur difpenfatio ma- 
gna- videlicet vt ordinftur et inftituantur in ecdefiis aliis a pa 
terna . dico fi fint Filii pfbiteri- alias vero in qbufcuncp ecclefiis 
ar.c.ti.pntiu.maior.necetia^npaterna.aliquotnmcdio.e. 
tiriJJ-trafmiffa.maxima vt i patnonullo medio.cti-ex tua- 
^TQciid fi cS illegittimo difpenfetur quo ad ordines et bnficiu; 
ecclefiafticu s^Bt-fi ab epo fafta fit difpenfatio no cxteditur nifi 
adeaquepoteft.[.vt.s.in.vri.<r«di&ue[t.fiveroapapa.po 
terit promoueri ad parrocbialem ecclefiam ■ non tn ad ofonatii 
vel reg toriam ad qua per eledtione .pcedi confucuit . de preben. 
.c.vl.dyVtrulegittimatus quo ad actus ecclefiafhcos ftt g boc 
legittimatus quo ad actus fcculares ^. de boc funt multc opi 
mones . .pbabilior tn videtur opinio Tnno • diccntis cp qui legit 
timatus Fuit ab aliquo principe fccuUti vel ciuitate itelfigitur 
legittimatus cjtum ad omnes aitus feculares in terris que le- 
gittimanti fubfunt - qnetia in aliis tcrris quo ad feculana . nifi 
fmt talia q> effent in altenus piudiciu • N a nec in aliis fuccedet 
ab itcftato.qa fic auferrentur bona ab beredibus defundti. f^ 
talis non intelligitur legittimatus quo ad ordincs ■ qa boc n eft 
de iuridcoe layci iudicisJpT vcro lcgittimatus Euit ab epo ing- 
tumpotuit- fc^ quo ad minores etbnftciafmecura. etiamin 
alia dyocefi poterit .pmoueri ad pdifta . qa boc cft de iuridcoe 
ecclefiaftica ct in nullius prciudiciu; et multomagis fi a papa > 
fed talis no erit legittimatus quo ad adlus fccularcs . nifi in tcr 
ris que t paliter papc fubfunt • Satis concor . Bcr . e • q filii funt 
Icgi- p vcnerabiIe;(fQuibus afit mojisjllegittimus legittime- 
tur babes infra legittimus • (T.iinJS* vtru tnalicia parentis de 
beat nocere illcgittimo fiuc cuictigj filio babes • s « filius . <T ■ iiii> 
Aid, matcria illcgittiorti pot gtinere. s . filius » et if ra legitius « 
""''\Llicite acquefitti . quot modis dicitur illicite acqfitum ■ 
- et qn reftitui debeat vel in elimofmam dari poffit babcs 
• s • elimofma ■ i . 5" , fi . et inf ra reftitutio • i . tj" « antepe- 
'Imunitas • de immunit ate ecclefie fiue emunitatc aut co 
Sugientium ad eccl efiam vide fupra emunitas • 
"^ Mpedimentu primo coiter. circa ipedimeta matrimo- 
nir-primo agemus de impedimeto in gencre. Secftdo dc 




10 11 12 13 14 15 16 



r*4 



19 20 21 22 23 24 



ipedimento erroris perfone. Tertio de impedimento coditois ■ 
Quarto dc impedimento voti. Quito de ipedimeto cognatiois 
carnalis . fcj cofangumeitatis . Sexto de impedimeto cognatio 
nis fpiialis -fcj copatcrmtatis . Septimo de cogmtioc legali . f . 
adoptioncOctauo de impedimento criminis - Nono de difpari 
cultu- Decimo de violetia fiue metu^Vndccimo de ipedimeto 
ordims .Duodecimo de ipedimeto ligatiois ad alia vxore.xiii. 
depubliceWe[Vatisiufticia-xini.deamnitate. xv.de ifoten- 
tia coeundi. xvi.de matrimonio cotraifto contra interdictum 
ecclefie.xvii.deipedimstoferiaru.depdiiftisipedimentisfunt 
verfus in qbus explicaturfcdm predi&u ordme ficError . con 
ditio . votu3 . cognatio . crimen . Cultus . difpantas . vis ■ ordo - 
ligame - bonefras . Si fis aifiins . ft forte" coire neqbis . Hcc foci.. 
anda vetat coinibia iuncta.rctractat . Ecclcfie vetitu . necnon 
tepus fcriatti. Jmpethunt fieri-permittut Faiia tcneci4L Q«e 
impediant matrimoniu ia.contmAuf^-xii '. ftmt cj non folum 
impedmut cotrabeiidti fs, etia dirimut cotradtu . cjue et rotine 
tur tn tribusjrimts verfibus pofitis lii . (T-proximo . Et liitelli 
gas q dirimut contractu fi fxcfferunt roatt-imoniit . ft aut fug 
«emat poft matrimomu rtt^fac^u vt affinitas crime ct bsnoi. 
no dirirnut-pter vnvivotu.f. tetigtois ctt erTeftttCjfi qs cqtra 
eto qde matnmonioxf} a " carnale cofcVSj reltgioe^ igvedttur < 
de conucr.coiu.veru, et, c. exgte.ii. ct defpiaifa.comiffum. 
Expccr;rttii debet v% ad^feffjcne.vtponitTbo.in-iiii.di. 
xxvn-na alicjfi liondtrimitur mrioniu etiatn fafrn Pe. Simile 
babesmfra votu.iui.T-v.mfi, Ettcc-attendendugjrjfufce 
ptiofle facri ordinis dirimitur-.vt qdarh drcerc vclircrut - f 5 co 
trartu declaratij, elJWie m quada cxtrauagantt , fo . xxii . cjue 
incipit Antique', (fQue funt.iila cj impediiit thatrimoniu c 
trabendu fj th no dinmunt cotradttt ^.prittio qde duo fu, 
pdicta in primo. (T - f- ^hibitio ecclefie et tpiis feriattt. de qbu. 
diciturmrratmpcdimentu.xvi.et.xvii-ftefuntqdamcnmia 
de cjuibus babes infra impedimentu.vii'i.g\i. [te impcdiut cd 
trabendii fponfaliaq funt prius cii aIiacontra<!ta,decjuo infra 
fponfalia . C . viiivftem impedit catbeciftnus q pcedit baptifmu 
vtbabeturinfTaimpedimentum -vi.^.ii. [te tmpe dit votum 
fimpliciter.dequo'infraipedimentu.iiii.g".i.et.ii.<l.-Vtrum' 



con 
mt 






aqua confuetudo impediat matrimoniu contrabedum vel di~ 

rimat iam cotractamf^R.fcdrri Hofh.fi confuetudo eft appro 

bata gpapa nc matnmoniu cotrabatur et vt contraaum fepa 

retur certe ipedit ct dirimit ■ dico in gbufcucj cafibus boc poffj 

facere canonica mftttutio . decogjl£.fpu»c«l- et.cfuper eo« 

de confan . et affmi . g, dile/tio <pjfapprobatio pape b^ vim con 

ftitutois . S3 fi cofuetudo n fit •g papa approbata ncc reprcbata 

tunc ad vitandu fcandalu quod forte fecjretut facicndo c ontra 

cam impedit contrabendum.fj non dirimit contracT:U3^ldem " 

Bcr. et Inno .(fQutd tenendum fit qH doccores difcordat circa 

impedimentum matrimonn '.'E. ■ fcdm Hofti. vbicuncj) dccro- 

res g glofas fuas dicunt folui matt imonium fi non inducut ius 

expflu?» cotrariu dicenti ad boc b abes ■ de tefti» I5 ex quada in 

fi. (fJQuii fi ecclefia prccipiat alteri coniuguj cobabitare cum 

altero ct ille cui prccipitur fciat cffe impedimetuVK» fcdm Hu 

gone . in boc cafu qtum ad recMendum debitu non tenetur obe 

dire. tn 111 cobabitatione et necefTariorum exbibitione obedire 

dt, et nS negare ei cui fe de facto copulauit « fl Quo an matri- 

rnonmm fit mqrendum an fit alicji lmpedimentu^ ? Ii£ ■ debcnt 

in ecclcfiabana pubbcc prefbtteru $ponivt infra copetentcj 

terminu qui fcit tmpedtmentu ;ppcnat ■ et fi apguent .pbabilis 

coieitura cotra copu\a futura • iterdxatur expffe doncc coftet 

g; f leri debcat . alias fi cotrabercnt fme banis aut poft ^ibibitio 

nem ■ et extiterit impedimetu3 . tunc filit dicentur illegittimi. 

puta fi fit gradus jpbibitus ■ et non rxcufabuntur fpter igno- 

rantia parentum. facerdos cjuocjj oui tales coiudttiones inbibe 

rc contcpferit ■ vcl regularis qui mtercffe pfumpfit g triSniutn 

ab officio fufpendatur ■ qui vero falfum impedimetu maliciofe 

obiecerit.canonica no effugict vlcione-decladefci.de fpon.cfi 

inbibitio ■ In aliquibus vero Iocis non fiunt bec bana fj folu co- 

trabuntur fponfalia folenmter et publice multum an matrimo 

niuii ■ et interim pot manifefrari an fit impedimentum de ma. 

trimonio quod fit fine bannis et cladeftie. quod babes infrale- 

gittimus . <T ■ i ■ et . s . debitum . <T- fi ■ (fQuid fi aliqs audit ppe 

tuum tmpedimetum effe intcr fe et vxore ■ nunqd tenetur incj 

rcrer I^ ■ fcdffi vber . fi audiuit a fide dignis ct non fufpeitis CU3 

no debeat effe negtiges fue falutis . tenetur incjrere veritatej . 



12 3 4 5 6 7 



II llll|lll II 



10 11 12 13 14 15 16 



rTPTT|TTTPn|TTTPTI|l 



19 20 21 22 23 24 



alias effet affccStata ignorantia q no excufat . et ft concipiat p- 
babile opmione de didto alicuius .non &$ exigerc debitum. licet 
reddere teneatur(fSecus fiita inueniret veritate cj effe lmpedi 
metU3 haberet|> coftati . tunc eni ncc cxigere nec reddere i--, ■ 
Porro q tale impedimetU3 audit a viro fide digno . etia mrato 
autcopatrefuo.aut ^priofacerdote.autpublicafama» n ita 
tcnetur credere g> peccet mortaliter ft no credatrJ3 vcnialiter 
ftcut et peccate poteft q nimis de factlt crcdit . C| Nuqd peccat 
facerdos vcl alius quicungs fciens impedimetum infmuado hec 
alt eri coniugu vel abobus feu alter alteri i Bf . fcdm vber . fi pro 
bare non pSt dicedo agit mdifctetc nift crcdat 9 audies gatus 
ftt in bac parte peritorum conttio obedire . ft vero poffit proba 
re et fciat boc facerdos parrocbialis vel alter cSiugum tenetur 
ad diuorciu folemter agere» nifi de coi cofenfu velmt et poffmt 
cojjitare tancf germani. 1 ftu etia cafuj bes »s . corrccto . (T .» Vi • 
p Mpedimentum » ii- ie errore pfone» Scicndum primo cj 
Jnoti omnis error impcditmatrimoniu f^ folum error p- 
Ji^bne et conditais(|Cuius~roc3 affignat Tbo . in . iiii- ii- 
x&>dicens cj opottet cj crror q matrimoniu impedit fit aliciu 
ius eoruquefuntdeeffcntiamatrimoTOi.ip3 afit matrimonm 
"duo includit CC3 gfonas qcoucngutur et mutua ptate inuice . 
in qua tnattimoniu comtuit . primu tottitut 5 errore perfone. 
Secundii g errore conditionis ■ qa fetuus non pot Ubertate vel 
potcftate fui corporis libere alteri tr adere ftne cofenfu diii fui . 
bec Tho ■ rtagj fi flt error gfone nullus cft cofenfus . na q errat 
nconfentit.ff.de iurt.o. iudi. ft g errore-et errancis volutas 
nulIacft.C.deiuris.etfac.igno.cugteftm» et.I.nonidrirco 
et ftc nullu cft coiugium - vtputa fi fobannes dicat fe effe pctru 
S5 error fortune et qlitas no excludii t confenfuj . vt ft multer 
nubat paugi qu? credit cffe diuite . vel fi quis contrabat cu cor 
ruptaquacreditvirgine tenctmatnmonifi.xxix.c|.i.is ita . 
£ Qutd fi quis dicat fe effe filiu regis cu non ftt {1Q . fcdm Tbo . 
ih.iiii-di.xxx. error nobilitatis inqtum bmoi no euacuat ma 
trimoniu.ficut nec error qlftatis-f^ ft crror nobilitatis vel di- 
gnitatis redudat in errore gfone.tunc impedit matrimoniu3» 
vn fi confcnfus mulieris feratur in ifta gfona3 direcc.e> error de 
nobilitatc ipius no impedit tnatritnoniutpi aiit direcre intedit 







confcntitc in filium rcgis quicung; fit ille. tuc fi alius pntetur 
ei q Filius rcgis . eft error perfone et itr.pedit matrimoniii ■ Et 
eo|c mo videtur dicendii fi quis dicat fe primogcnitu et n eft» 
o Mpedimentum - iii.de errore conditionis . Nota primo 
^ fi libcra mulicr contrahit cum feruo. vel liber cu an- 
. cilla frienter . tenet m atrimoniu . xxix - q . ii . fi gs liber. 
et > c . fi quis amcillam . ct duobus . c ■ fequetibus - fi vero ignora 
ter.nullS eftmatrimoniu.xxix.q.ii.fiquis ingenuus.et-c. 
fi femina. Et boc Verti nifi poftq fciuit cius conditione confen 
ferit in eu vel in ea verbo vel f a£to . vt per camale copulaj . vt 
in dictis - c . fi quis ingen uus et fi femina - de coniugi ■ feruo . ja 
pofuit. et .c. ad noftra- {J.QuidIi ille cjui contraxit cii ancilla 
quaputauit libcram fit fcruus nuqd erit matrimonium :' I?» 
fcdm Kay. licet error feruilis conditionis impediat et dirimat 
vt dnaG eft uon tfi dinmit fi fit error par-s conditionis ve! me 
lioris cj fuagNa fi feruus ignorans contrabat cum ancilla qua 
credit liberam non babct cjuod fibi obiiciat necj! decipitur . ar . 
xxxii. q.ii.per totum- de diuor. fignificafti. Et multominus 
decipitur fi contrab lt cum Iibera qua credebat acilla . Cocor . 
Tho. Pe» r\I-Gof.et Inno.Si tamen muliet lgnoraffet ferui- 
tutem_viri non erit rr»atrimoniu» vt m primo. <T»diftum eft. 
C03 nunquid error conditionis ubettie vel afcriptitie vel ori- 
gmarie impcdit matrimoniuj ficut et conditioms feruilis !Bt. 
fcdm vber » non . ficut not auit Bugo . xxix . q . ii . in prin . quia 
omnes tales funt libe ri.licet ad cjuafda operas teneantur plus 
ccteris . IdernHofti . OQuid fi quis ignoranter contraxit cutn 
ancilla qua dns viro ignoratc poftea manumifit . niiquid eoipo 
eft matrimoniCHKZ.fcdrn Hofli.no. quiatalis cobabitat qdj 
ifti mulieri fj hoc facit ex pnmo cofenfu q cu fuerit erroneus 
1,011 fuit cfleaiuus matrimonii. Concor.Tan-Qof. Inno-et 
Ber» (L Quid filiber c5traxit cu ancilla ignoranter . ct illa du. 
rante ignorantia contrabit cu alio non ignorante conditionej 
eius f^L-fcdm vber^tenet matrimoniu cu fecundo. cii nullum 
Fuerit primft. ([Qtrid fi libera contraxit ignorater cu feruo.et 
poftea fcita eius feruitute nibilominus vult ee cu co et ille vult 
difcedere^Rt.fcdm vber.c5pelli debet ad confentiendum • fi tfi 
pendcte copulfione cotraberet cum alfa vel llla cum alio» terct 



10 11 12 13 14 15 16 



[ 



19 20 21 22 23 24 



fecundti macrimonium - vt Hofti« addit . <fQuid fi quis igno- 
ranter contraxit cum ancilla.fed pofttj fciuit exegit ab ea debi 
W3 nuncjuid poftea poterit feparari ab ea { I$» fcdm vber.fi ex 
biis L\ poftea audiuit babuit .pbabile opinione de fcruitute eius 
et ntbilominuscxegit debitu . non pot ea telincjre vt in primo 
<f . dictum eft (fSivero babuit opinione Ieuc3 et temeraria tuc 
non obftante cj exegit debitum poterit cum veritatem certius 
fciuerit ftg ationem petere . ar . de fen • ex . mquifitione - nadu- 
bitans . g ignorantc bndus eft. € • de condi. inde.l . vl«(JX2ui3 
deillocjuimouitcontravxorem qftionem coditionis etillalite 
pendente petit debitumfBf -fcdmTbo.in cxpoclittere quarti 
fniarum. di. xxxvt. fi non eft certus dc feruitute vxoris d} red 
dere debitum ad mandatu eccl efie fine fuo preiudiao • et in boc 
cafu cognofcit ea ex primo confenfu non ex nouo . Si aut con- 
ftet ei de feruitute vxoris ve( pbabiliter prefumit . no ip ei red 
dere debitum etia ft ecclefia precipiat.cjuia vel fibi piudiciu fa- 
ceret fi ea vxorio efFertu cognofceret. vel fornicaretur et mor 
taliter peccaret . de matrimonio feruoru vide infra feruus . iiii . 
pettotum . 
~|joMpedimentum.iiii-deimpedimento voti. vtrum Votu 
|nJe cotinetia impcdiat matrimonuH B£. duplex eft votQ 
lllpq uodda eft folene cjuod fcj f lt o. fufceptione [acri ordis . 
aut g profeffione exp[fa3 vel tacita f aita alicui de rcligiombus 
approbatis . ct tale votii impedit matrimoniu cotrabendum et 
dirimit contradtu- Aliud eft votu^ no folene ^3 fimplex - et boc 
fi fiat de non contrabendo vel dc caftitate et bmoi impedit ma 
trimoniu cotrabenduffi. et cjto tr.anifeftius eft emiffum.tato 
maior pnia debetur tranfgreffori. non tn dirimit matrimoniG 
c ontta- tum.e-ti.g; votu^ . li. vi. et de boc videin fequeti<<T« 
(fQuo d^ intelligi cj votum fimplcx itnpcdit matrimomu^ co 
trabendumfK. fcdfn Ray . intrn impedlt gs fi llle qui Fecit tale 
votum poftea pftiterit iutamentum alicui cjj ea duceret. debet 
votum implete et aget e pnia3 de iuramento illicito» cjui cleri. 
vel voue . rurfus . Idem Hofti . cjj fi primo iurauit et poftea vo- 
uit- in boc cafu fcdm Ho . et fJof « pualet iuramentu < pot aut 
intrarc religione . de fpofa. comiffum < g> fi poft talc votu con_ 
trabat p verba d? pnti non poterit vxore carnalit cognofcere 



I 

** J 



fme peccato mortali.quia adbuc pot teligionej intrare. pouq 
Vero cognouit iS fadtum eft ei illitum non reddere debituj -v6 
licet petere non debeat . rcddere tetur . fiue petatur expffe fiue 
interptatiue. quod dico quia alias effet nimis onerofum Vxori 
fi oporteretfemp ea expffcpetere. becBer.ct Tbo.in.iiii.di. 
xxxviii. CQuid refpondendu cu gfona q fecit votu fimpliciter 
qr.t an poffit matrimomu c5trabereff£.fcdm Hofti-dj refpo 
deri g, non . et fi vltra qrat dicens >quid fi cotraxero nungd ee. 
nebit matnmoniu n6 debet refpondere. alias peccat . qu.a dat 
occafionem mortaliter peccadi.de votis multa alia babes mfra 
vcgum per totum . 

"f Mpedimentu . v . de cognatione camali. bic primo fcicn 
5 a ™ 9 tr, P lcx e ft cognatio-fcj carnal.s q dicitur c5fan 
trz T^_gumeitas . fpi ritualis q dicitur compaternit as . et lcgalis 
qtte dicitur adopto.fQuid cft c5faguineitas i&.fcdm Ray. 
elt vmculum pfonattr ab eodem fhpite defcendentii. carna/if. 
pagatione contradtS . Et dico ftipite illaj pfona a cj alig duxe- 
runt origmem . vn ct confagu.nei dicuntur quaf. ex Vno fagtri 
ne^cedentes.Cofaguineitas autbj tres lineas-ideft procedit 
tnpl.ci ordme.prima nagj linea dicitur afccndent.uj . vt pater 
auus et bmoi.Secunda defcendentvu vt Films ct nepos -Tertia 
collateralium. vt Erm f.b, q u i etia patruelcs dicuntur- Et bec 
eacicm intellige ,n fcm.nims . vt in matre et auia - in f.iia et ne- 
Pte . et m duabus fororibus et f .Iiabus earu 3 . <rjQ^5c6puta- 
tur gradus cofaguineitatis iSf.. in iinea afcendent.S et defcen 
detmm quelibet gfona addita alicui facit gradum. vii patcr et 
hl.us unt mprimo gradu.nepos infecSdo. ^nepos in tertio- 
&j m linea collateralium alitcr c5putantur fedffi Icges . et alit 
lcdm canones . Na 3 fcdm leges m coputando debemus reuerti 
ad itipitem.f.ad coej gfonaj.et itaduo fres in fecundo gradu 

lunt.etfiliiduorufratrufuntinqVtogradu.nacomputatur 
ormglone.f.afcendendo vfgj ad ftipitcm et m defcendSdoffST 
icdm canones in linea colIatteral.S non oportet reuerti ad ftipi 
tem .qum potius pfe duo fes funt in primo gradu. boru; f.l.i 
m fecudo. et ita ylt ius . de cofangui. et afiF., tua nos . de tefti. 
1J ex qdam. <LVfj ad quf gradum £ b.betur et non tenet ma 
tnmonmrK.fcdmlo.an. inter afcendetes et defcetetes puto 



10 11 12 13 14 15 16 



fflPTTTTTTPnffljTTTTTl 



19 20 21 22 23 24 



V 




ppetua pibtbitione' > f; intet eollaterales eft vfcj ad cjrtii gradu 
coputado fcdfri canones . de confangui» et affi . non dj . qnymo 
fi alicj gfonc attinent fibi ex vna gte in primo fecQdo vel tertio 
gradu et ex alia parte in qnto bn poterut contraberc . quia in 
cofanguineitate femp cft ftandu remotiori pfone . de confan. 
et aHi.c- vl.Et nota fcdm Ho.g> I1C5 confanguineitas qtu ad 
matrimoniu contrabedu termietur in cjrto gradu. et n vltra» 
nec etia comittatur mceftus in vlteriori gradu • tfi qtu ad fuc 
ceffionem bercditatis durat vfcj] ad decimu gradum . vt babes 
fupra brreditas . <T . tertio . 

Mpcdimentu5.vi.de cognationefpitituali. qcoitcr eft 
fopaternitas. vbifcieducjcopaternitasfpitalis fuenit 
ex boc cp aliquis confert facramentu baptifmi feu confir 
rnationis . Vel fufcipit fiue tenet lllum cui tale facrfn cofertur . 
/nter qs pfonas contrabiturcognatiofpualis^-mtcrbap- 
ti^atum et eum q fufcipit.Item inter faaptijatu et filios fufci- 
ptetis . boc dico fiue fmt /egittimi fiue illegitttmi. fecus fi effent 
adoptiui. cjuia tales filii fufctpientis legittime copulatur bapti 
5ato ftue fufcepto. vt Inno . ponit . Itcm contrahitur ir.ter bap 
tt^atS et vxore fufcipStis fi an fufceptione cognita Fuit ab eo . 
Item inter fufcipiente^ et patentcs bapti^ati. Et bec cognatio 
impedit et dirimtt matrimomu poft contraftu. Et cjue dixi de 
fufcipiente intellige etia de bapttjantc. et idem de facro conf lr 
mationis . e . ti. nedu - li . vi . In altis facris nulla cognatio fpiri- 
titalis catur. e. ti.cjuis . |i. vi. per catbecifmu vero cotrabttur 
fpualis cognatio q tm impedit contrabendu» b, n dirimit con- 
tractu.e-ti- g catbecifmft.ii. vi. (fjQuid ft plures fintfufcipie 
tes iSf -,pbibetur ne ftat . de confe. di. 1i1i.no plures . et ftmiltt 
in confirma tione • fi tame fiat - c u oibus contrabitur cognatio 
fpualis • e . ti . c . quis . li . vi^SjTffi fufcipiet es bti cfitratr abere 
inter fc. quia non probibentur . vt Inno. ponit . (tQuid ft cjuis 
baptt^at ftue tenet ad baptifmii .pprium filiu 3 ^'. fcdm Tbo. 
in. itii. dt- xlii.fi vir vel mulier boc facit in arttculo neceffttatis 
feu g errore no ipedtt exigere aut reddere debitu; . e. ti.ft vir. 
ft vero fecit in fraudem ipeditur exigcre f; tenetur reddere. 3, 
ft vtercp fuit i fraude . neuter poteft exigcre fj et vtercp tetur 
exa €tus reddere . vt Ho . p oit . Et addit cp melius efljj q> vtercjj 









contineret « Et code modo eft fi vir tenet aliquej Filium vxoris 
fue» vel vxor filium mariti fui ex ignorantia . excufatur ■ Si ex 
malicia.frausfuanondjeipatrocinari. nec ,p pter boc poteft 
debitum fubtrabere.fed non pot exigere. Cocor.Pc.etBer» 
(JTVtru fpSalis cognatio .pcedat ad nepotcs ct vltertorcsJ R« 
non ■ quia no ^3 gradus « Filia quippe mea fpQalis I1C3 no poffrt 
cotfcahere cum filio rneo.po ttn contrabere cum filio filii mei. 
ar ■ xxx . q« iii . c . i« ({Vtrum aliquis poffit fucceffrae babere in 
vxores duas comatres fR . patet ex dicTris ■ ii ■ (T ■ quia fi tua pri 
ma vxot tcneat Filium alterius ancj tu fuiffes ei co mixtus po- 
teris habere illa3 altera . Si vero tenuit poftq a te fuit cognita 
non poteris fecunda bere . eo g> c5pater eius f accus es « Si aute 
alia mulier tenuit filim vxoris tue qui- de alio viro babuit- llla 
mulier eft coiunx vxoris tue. J3 n tua ■ fiue llla tenuerit antecj 
inter vos effet carnalis copula fiue poft . Ideo poteris illa^ here • 
Et fimilitcr fi filiiis tuus quf de alia genuifli ab aiiquo fufcipia 
tur.illefufcipiens eft eopater tuus«ii aut vxoris tue. vfifi ca- 
fus tuc mortis eueniret fufcipicns poffet contrabere cum i lla cj 
fuerat tua vxor.vt rnno.diat»xxx«q.iiii«g.fpua!e.«4£Vtru3 
fi aliqs cognouit aliqua fotnicarie et poft ea Fit copat alicuius 
alterius puta leuat queda de facro f onte nunqd etia illa mulicr 
fornicaria Fit comater^K. SidmTbo.in.ini. di.xxxii. dicedu 
cp ficut copaternitas trafit ad vxore q a viro fuerat prius car- 
naliter cognita eo g> effecti funt vna caro vt . xxx . q . iiii» fi qs 
ex coniugio . pari ratione videtur tranfire ad alia muliere car- 
naliter cognita cjuis no fit vxor -Ide3 fentit Cjof »fup diito.c 
fiquis dicens g> per fornicarium coitum acquiritur copaternj 
tas-quia vna caro efFiciuntur«xxxii«q.iiii.in co viro- Na^ et 
affmitas acquiritur per fornicariu3 coitum ■ xxxv » q. 11i.de 
inceftis « et ■ c .no ca« de eo qui cogno . cofan « Vxo ■ difcretoc3 « 
tene igitur pro vero cj paternitas contrabitur . vt f batur per 
fdicta iura . licet quibuHam mirabile vid eatur . idco tenendum 
eft gj fic. cui dicto Io. an. concor.in vi«([Vtr£i mihj liceat co. 
trabere matrimoniu cu forore filiemeefpiialif I$.gq CU3 filia 
mca fpuali non liceat vt diftu eft ■ s » 9" ■ »i-« alias effent (eg andi. 
xxx.q.i.de eo«et»xxxiii«q.in'»fi quis cum matre.aconiugio 
tn forore eius non oportet abftineref} conceditur.xxx«q.iii« 



ll|MII llll|MM II 
12 3 4 5 6 7 



10 11 12 13 14 15 16 



T^TTT^T^TT^T^Tffl 



19 20 21 22 23 24 



fflud rtia .(FytrfUTe qui bapti 3 auit aliqua poftto g, fit laycus 
vel m mtnoribus ordtmbus poffit contrabere cum ubftt/no. 
quia Ftl.a fpuabseft, et f, ccntraberet dirimendu eff 3 . e. ti.no 
du 3 • 1„ vt^S.m.nter nec r.ie que prefbiter baptijau.t poteft du 
cere Wiam carnale; ,p,us pfb,ter,^.ti.c.Tl.necfiJius pft,tcri 
potefhlla ducerequg prefer,|[ebapti 3 auittfEtid7m dicedu 
de conftrmante f,ue crtfmate, vt patet p predicta iura</s"ec7 re ' 
dejacrxmeto pme aut aliis fac-amcntis . vt . s . $ , it . diftu* e ft » 
WVtrum filt, duoru eopatrii poffmt matrimonialit copulanV 
*?• lic.iiuc fmt gemtt an copatetnitate ftue pofb - excepta folu 
Hla giona P er quS ..ostpatetnitas eft contrafta. que nung pot 
copulanafariftl; ^fuicopatt.sfpualis.xxx.q^iMuequi. 
bus . et. c. pcaifebo, « . cnon oportet. e. ti, c i.(fvtru 3 pa 
ter poffit mtraUn, tf ,U a quS hllus fous lraairit ^ '£ 

vtnotatKr.^x.cj.ri.fflucl.fjfifenonpoteftcontraberecfi 
babes 4 Quirf f, A%ns v „, t efle ^ £^ P 
pucru fed non tan S , : «t refpondet verba folitar^.fcdm vber, 

rS! ^S&V^ ta ' 1§at ,&m leuanci0 de facro fonte 

lcu etiatn tenedc^t fttmle dtcendu de confrnnatione . S. vero 
teneat et n,V»l rndeat credo r, nihtominu. nt copater f.inten 
nateSL 2vM2- at ° 1MS ■ nam tftfto no eft de effentta co_ 
patermtate M Vtru quis poffit fteri compater akertus p pro 

q"aJ TtaHp « ' ' 0C?mUf f0,U 5 ? tum ad cftoa »*" rfffi 
gad Itale effeccum pmittendu Vcltenendu et.aper Bcuratore 

tem etcognationcmfpualcm indeflquentenonpoteLo-trab, 
LP^^to^^^onttArcbidJaXu^per.iyfVLyrtl 
ff.deado P c,^ tq demv,dcturcirade/curatLcS" 
foluttur fcdm eum p ,d quod notatur. defonfe, di.mf-aqua 
Idem Io.an.m c]dam qft.one dtfputata.tfVtrum inp ffi 




^t.fcdmTbo.et Pe.non. quia talis S e£V pfonaecdefie.curas 
pfonagetittenensadfacrameta.deconfe.di.irii-inbaptifma 
te « Et ft de Farto fiue neceffitate [euat vcl tenet feu etia bapti. 
;at non contrabit alicjuaj cognationem fpualem. Et bic addit 
Al . g> fi alter coniugum eft bapti^atus tii per eum non tranftt 
cognatio ad alteru non baptiy: uj • Ide de confirtr-atione. Et 
fi bapti^atus teneat filium non bspti^ati feu mfidelis . bn con- 
trabrt copaternit atem - vide . s . conf irmatio facrm - <T ■ penul- 
([Vtrurnreligiofus poffit fieri patrinus fiue copater i R.fbi 
bitum eft abbatibus et monacbis pueru de baptifmo fufcipere 
aut bapti^ate. etbmoi • xvi . q. i. placuit . ie confe. di ■ iiii ■ n lj« 
idem intelligcndtt de omnibus rcligioks et canonicis_regulari- 
bus.ar-depoftu-exgte . noncnimliceireiigiofiscomatresfa 
;cre pp familiaritate que pot et fol^ ir.de .pucnire. 

y» Mpedimcntu^. vri-decognationelegaliqfit oadopto- 
^iem-vbi fciendti 3. per adoptione .pueniunt tres fpecies 
plegalis cognatioms . v-na ./> afcendfntifr et defcendentiti 
q attcnditur inter patrs etfopti 3td et ."'.ium fiue filia nepotej 
vel nepte . et bmoi adoptatos . et boc insSftinfte lmpedit matri 
monium qrS patcr adoptator non poteft contrabere cum filia 
adoptiua-necetiacuadoptiuaneptectbuiufmodi.xxx.q-iii' 
ita diligcre.Secunda fpes eft collatcralium.f.inter filiu, «8 
naturalS et adoptiuii ■ et boc impcdit matrimoniit quadiu fttnt 
111 eadem patris ptate- ca vero fcluta- £3 morte patris vel cma 
cipationefiliivcladoptiuinonipedit.e-ti.ci.xxx.q.iri.polt 

fufceptum.Tertia fpes cfk cjfi legalis affmitas inter patre ado- 
ptante et vxorcm filri adoptiui-Similiter inter F1I1U3 adoptitm 
et vxorem patris adoptantis « et boc itorutn omni tpe impedit 
mattimoniu . qm pater adoptator nuncj potcft contrabere cu 
illaque fuit vxor filii adoptiui-etiapoft emancipatione -ff-^ 
ritu nupti - na adoptiuus .infti.de nup « 5" - i ■ et « ii . Similiter fi 
lius adoptiuus pofr mortem patris adoptatis non pot contra- 
bcre cum illa gTuit vxor patris adoptatis . vt in difta. 1- na ado 
ptiuus. (TS3 nunquid filius adoptiuus poteft cotrabere ctim 
filia lllegittima patris adoptatis iBj:- fcdm vber . credo fme pre 
iudido q> fic . et filius illegittimi poteft contrabere cii filia ado- 
ptiua ■ ficut notat Hugo « xxx « q « iii • in prin . nam lllegittimus 



10 11 12 13 14 15 16 






19 20 21 22 23 24 



filius vel filia n cft i patris ptate» Cocor . rmio . ct Ho> (j/Vtru 
adoptiuus qui non trnafit tn potcftatcm adoptantis poffit co- 
traherc cum filia legittima ipius adoptantis iBf. de bac qftioe 
varie funt doctorum opiniones ■ dici tn pot gj cu iura canonica 
mdiftindte loqntur de adoptione non dtftinguedo inter fimplici 
tcr adoptatum . fcj qui nort tranfit in ptatem - et arrogatU3 cj 
tranfit.inuunt tj cjtum ad boc idem ius fit in vtrotji cafu.fcj 
cp non poffit . nifi adoptio prius diffoluatur o emacipationej . q 
cmancipatio etiaqtum ad aliud babct locu m adoptato I15 non 
trafcatinptatem.vt.€.deadop.l.pc9'»fiaut.CQuidfiado 
ptiuus durate adoptone contrabat cit fiUalegittima adoptatis 
nunqd foluetur matrimoniu i Ef » fcdfn vber ■ quida dixerut g 
110 -fj veriusitcnenducjuodHugonotauitcjfoluetur.e.ti.c. 
vnico.flSjnunquid due pfone cj ab eodem funt adoptate pnt 
intcr fc contrabere ;Bf ■ fcdrn vber . pnt . cii nuftf inueniatur f> 
bibitum ficut et duo fpiia/es filii alicuius contraberepnt» et fpi 
rituales cum adoptiuis -Concor.Hugo ct Ber-^Vtruj intcr 
pre^ adoptantem et pre 3 adoptati fiue matre aliqua cognatio 
coatvabatut; R..fcdm Tbo.et Pe.nulla» demateria aioptio 
nis^ptarrogationisbabesplura.s.adoptio . 

|f»Mpedimentu» viii.de impedimeto ctiminis(JSciendum 
Cprimo (j qdam [unt crimina Cjimpedtunt matrimoniuj 

yiontrabendu . fj non dirimut contraftu -Ht funt fcpte ■ 
Pritnu cft inceftus • xxxii . q . vii . fi qs vidua ■ et . c» q dormic.. 
rit.et.c.cocc.buifti-Sccundueftdeilloquimterficit^riam 
vxore.xxxiii-q.ii.admonere.ct.c.interfecftoresCTcrtiujcjn 
qs rapuit fponfatn aIterius»xxvii.q.ii.ftatutu|fQuartu3 cjn 
quis mfidiando matrimonio proprium f-ilium de Tacro fonte fu 
fccpit vt poffet priuarc vxorcm debito coniugali > xxx . q . i. de 
eo- Quintu qn quis iterficit facerdotem.de peni- et remifli.cj 
pfbiterum.Sextu foleniter penites.xxxiii.q.ii.dcbiis. et.c. 
antiqui' Septimu eft fi quis moniale fcienter accipit in vxore . 
xxvri»q-i.biiqui.Ornspredia:oscafusponutRay.fV!.Tbo. 
Pe- et Hofti. pter vltimii que folus Hofti ■ addit » licet aute bcc 
et f orte alia impediant contrabendu ■ fi tn timetur dc icotine_ 
tia debct eis cps concedere licentiam nubcndi » ar . xxxiii. q . ii » 
antiqui . et . c ■ in adolefcentia . de eo qui cogno . confang . vxo ■ 



■ ■ ; ■ 
.->. -„,-. 

.V»,',..,,,.». . . 












cx Iris - Et fcdm q> aiiit vber ■ fufficit licetia .jpprii facerdotis • 
vmocjde confuetudme no feruatur ifVe rigor petedi licentia ■ 
4[.C_)ueiunt cnmina cjue dirimunt matrimoniu contractum i 
I$»folu duo» Primii eft fi q mulier fuerit maebinata in morte 
Vxoris alicuius et ipaj cum cffcdtu occiderit animo bfidi viruj 
illius in fuu ■ et fimiliter fi cjuis macbinatus fucrit et cti effeclu 
occidcrit virum alicuius vt babeat eius vxorem- tales fi cotra 
xerintpcnitus funtfegandi .xxxi.cj.i.ficjuis viuete. qcaftts 
fcdfn qucfdam intelliguntur folum fi dti effct primu coniugiu 
eo q> ambo viueret Fuerat comiffum adulterium . fj verior eft 
opinio Inno . ct Ho . dicentifi q> fola macbinatio mortis cfi cffe- 
ftu fumcit ad dinmendu matrimonium- licet non intcrcefferit 
adukerma poUutio.de coucrfio.infide. laudabilem» boceftcr 
go primu crime dirimens matrimoniu. Secundu cft adulteriii 
et boc cjH adulterates fibi pftant f ldc ^pmittendo fcu iutando q> 
cotrabet fiucficde fadto ccntrabant-EtintcIIigcndti fi v-iulte 
altero ccmugti fuiffj inter illos adultctia comixtio.fiue fuerit 
antc didla .pmiffione vltra contradlu fiue poft ■ q> fi adulterina 
pclfutio prius vcl poffc non mterueit non impeditur matnmo . 
6c eo q du ■ in matri.qua pol. g adul-c. vl^jQuid fi qs occidit 
maritG adultcre non co aio vt cius vxore babcat fj in bcllo vel 
cafu vel odio '.!$.. non dirimetur matrimoniu poftea contractii 
nifi ad hoc interf cccritvtcoftea ea duceret . dc couerfi ■ in f ide ■ 
laudabile • circa f i . fl^Quid fi pccpit mandauit vel confuluit in 
terfici ct interfccftus cft :'I$. fcdfn Hugo. et vber - Ideij eft ac fi 
interfeciffj » fj fi non madauit aut confuluit fj poftq fuit inter 
fectus habuit ratC . dicendii q> I5 aliqs in maleficiis ratibitio rc 
tro trabatur et madato coparctur- tri prop«rl22c_iio dirimi- 
turmatrimoniu fecjues.Ide Lau. etBcr. (jQuidfiqs Vxore 
viuente de facto contrabit cum adultera ff? ■ diftinguedu efh 
cjuia aut ifta fciuit eu babcre alia^ Vxorcm » aut non . dico vfjf 
ad mortem prime ■ fi ergo qri ea duxit ipa fciuit q> babebat alia 
non pot cum 1II0 in matnmonio cffe. S1 vero prius nefciuit et 
nunc mcrtua iam prima vxor de nouo fcit. in poteftate igno- 
rantis eft matrimomu ratificare vel diuorcium petere.de eo q 
du.inmatri.quapol.gadul.c.i.et.c.vcnies.Itagjtameqli 
poftq fciuit carnali copule cofcnferit n potcrit diuorciu petere 



ll|MII llll|MM II 
12 3 4 5 6 7 



10 11 12 13 14 15 16 



19 20 21 22 23 24 



ar.de coiu.fer«,ppofuit»et.c.fi. <J fi abinicio quid? fuit igno 
rans £$ prima vmente Faita eft ei cofcia no d; pati g> cognofca 
tur 3 vtro . alias matrimoniu impediretur • ar . de pfcrip . c> fi. 
et-c.penulti-inft-xxxiiii.q.ii.nvirgo.dcfecundisnup.dns. 
boc intelligendu fi primu matrimonium verum fuit . alias non 
pftatimpedimetufecudo.de fponfa.veniens- etdematrimo. 
contrac • contra interdic . ec ■ ex lris ■ in f i .{] Sed quid fi mort ua 
tam prima vir non cognofcit carnaliter ifta fecunda adu[tera3 
cjue fccum ignorater cotraxerat- f; ipe ducat tcrtia^. fcdtn 
Hofti . d; rcmanere cum tettia . cjuis et poftca cognofcat fectt_ 
dam- de eo cjui du.in matri- qua; pollujt vemls -na prima vL 
uentc cofenfus bitus cu fecunda liullus f uit • et ftc non impcdit 
cofenfu; tertie. qnetia fi poft morte prime cognouit carnalit 
fecunda cjue fuit ignorans iftu babuiffe vxorem et nunc etiam 
ignoras ed.et ipe vir contrabat cum tertia • remanebit adbuc 
cu tertia . ar» de efec. bon e memorie - ii. dc coiugi. feruo . ,ppo- 
fuit . et . c. fi • <IX2uidfi<jms vxore viuentc contraxit et cocu- 
buit cii duabus vel plurtbus ifais .4£. fcdfft Ho . locus eft grati 
f tcationi . cjuia cjcuncji certif tcatus de morte prioris primo cog 
noueritpoft mortem lcgittimetUarcmanebit. de eo qui duxit 
iti matri.qua pol. veniens . £ Sed qualitcr intelligitur infcia i 
R. fcdm Ho. cjn b; iuftam caufa; ignotandi vt quia vir de re 
motis veniens afferebat fe non babete vxore « de fponfa. cu apo 
ftolica - io aitt iCcia non comittit adulterium. qa comitttt fme 
dojo^ft^-l.iulia-deadul.l.penul.xxxiiii.q.n.inlectum . 
t^Vtrit Itceat vxorem aduIteraocridere^R.fcdmTbo-et Pc. 
in» irii. di. xxxvii. boc poteft cotingere dupliciter . Vno modo . 
quia per iudicium iudicis ,pcurat occidi. et boc I; facerc amore 
iufticie ■ non liuore vindiitc . non tn boc licet ficri m iudicio ec. 
cleftaftico - f; ciuili . Alio mo . quia extra iudiciu occidtt ea3 ve! 
facit occtdi.et boc nuntj licet fcdrn legc diuina . Iic3 abquo cait 
gmittatur fcdm legem ciutlem. vt cjfi inucnit vxorcm in actu 
adultcrii.ttic entm lex pp iucitamtu no punit . et lutellige boc 
fcdm Tbo . j lex no punit . fc; cjuia non punit morte ftcut alia 
bomicidia - fed tn punit fatis acrtter . iT. de adul . ft adultertum . 
9"-fi maritus .<fJVtrit autTiceat viro occidere adulteru vxons 
videinfralex»(T»ix.InforoveroconfrietalesniMominusru.. 




L- 



niendi funt«(fVtru magis peccet qui occidit vxotcm q matre 
babes infra vxor . 9" - pcnultimo • 

fo Mpcdimetu3 -ix.de difpari cultu. fc3 cjn fidelis contra- 
iphiteuminfideli.vtiudeo vel papano « na tunc nullii eft 
!^raatrimoniu»xxviii.cj.i.C«exbiis.et>c.caue.vnexo' 
xxxiiii^ et Deutro. vii. ,pbibuit dns dicens .non accipies vxore 
filiis tuis de filiabus alieigenarfi netraducat eos poft deos fuos 
fj tn fponfalia bfi pnt contrabi cfi bac conditione ■ k^ fi infidelis 
conuettat ur.xx viii.q.i.nono^. bocetiaTbo.et Pe.in-iiii' 
d1.xxxix.flS5 nuquid mter infideles poteft effe matrimoniS' 
EJ.fcdrnTbo.in«iiii«di«xxxix . inter infideles pot effe matri- 
moniu inqtum eft ordmatu ad .plem fcdm gfedtionCj nature- 
no afit inqtum eft ordinatu ad lpa; fcdrn pfedtione gratie. rt 
ideo matrimonifi qdem cft {3 no pfeftfi . vn inf idelis cognofces 
vxore no peccat fi pp bonfi |)lis aut llli us fide i <| tcnetur vxori 
debitum reddat.fdem . xxvi. di.dein.tf Vtrii comx conuerfus 
ad fidem poSit manerc cuj vxore infiaeli nolente couerti ?&£• 
fcdm Tbo.vbi.s. fidelis conucrfus poteft cum infideli manere 
fub fpe conuerfionis fi ea in iftdelitate obftinata non viderit . et 
bn facit comanendo ■ et de boc eft confilurj apoftoli. i. cbotin. 
vii . non tn tenetur ^3 poteft dimittere ea etiam fi ipa ve lit ci co 
babitare fine cotumelia creatoris fi couetti non vult- (I Quid 
fi ludci vel pagani contraxerunt cum cofanguineis fcdm ritus 
fuos nunqd poft conuerfionem poteruntremaneref 1?« fcdm 
Tbo . in « liii . di . xxxix . fi cotraxcrint it) gradibus diuina legef 
bibitis. Leuitici.xviii. tunc fiuc vtergj fiue al ter con uertatur 
ad fidem » non pnt tali matrimomo comanere(pi afit contra- 
xerinttn gradibus ,pbibitispftatutuecclefiepntcomanere fi 
fi vtercjj comiErtjtur. vel fi vno conuerfo fit fpes de conuerfioe 
alterius « {[Quid fi infidelis qui conucrtitur babcat plures vxo 
res iJQ • fcdrn Tbo « vbi . s . non fuit vcrum tnatrimoniu nifi cuj 
prima « cjuia cffet contra lege nature . vn fi talis cum omnibus 
vxoribus couertatur . poteft cum prima cobabitare et alias d; 
abiicere tanq penitus cxtraneas.etfiprima conuerti noluerit 
non pp boc eft matrimoniu cum alicj lftarum • (3 poteft cu aliq 
earum de nouo co trabere fcdin modu qui in fequeti ct - vii- 9"» 
dicitur« (J Quidfi infidelis repudiata vna vxore aliam ducit et 



10 11 12 13 14 15 16 






19 20 21 22 23 24 



conuertaturfK. fcdm Tbo.m.iiii.di.xxxix.diceiidii cf repu- 
dium vxoris cft contra lcge n iute. vn infideli no 13 repudtare 
vxore» et ideo fi couertatur poftq" ipe vna repudiata alia duxit 
idcm cft iudiciii • ficut de illo qui p!ure5 fimul vxores babebat « 
quia tenetur prima qua rcpttdiauerat acciperc fi conuerti_vo- 
luerit . et aliam abiicere vt dtdcii eft m £ximo . <T» CQutd fi ipa 
primaconucrtinoIueritfR» fcdmllio .vbi.s.fiipfainfidelis 
vult cobabttare viro fideli fine contumelia creatons et fmeboc 
q> ail infidclitatem inducat . poteft qderrt vir f ldelis ab ea difcc- 
dere fj difcedens non pot altera accipercSi aute^ bec mfidclts 
nolit ei cobabitare « vel non fmc contumelia cteatoris ■ aut li 
ad ifidelttate rjtrabetemtatut .inliiis tnbus caftevit fidelts 
difcedens poteft alteri g matrimoniu copulari. £ S3 nuquid 13 
vtro ad ftdem conuerfo vxore cxnte fn ifidelitate emittere vd, 
tir continentie ^«fcdm Tbo . in . liii. di - xxxix. fi poft conuer- 
done viri fit aliqua jpbabilis fpcs de conucrfione vxoris • non dj 
vir votu cotinetic emitterc - nec ad aliud matrimoniu trafire. 
quia vxor difficilius couerteretur fciens fe priuata effe viro . fi 
aut non fit Qes de couerfione poteft ad facros ordines Vel ad re 
ligionem accedete ptius rcqfita vxore cp conuertatur » Bt tuc 
fi poftqvir facros otdincs accepit vxot conuertatur no eft ftbi 
vir fuus reddcndus (3 debet Cibi irnputari cj in pena tarde con- 
uerfionis fue priuatur vito fuo. CQS altet coniugu conucrti 
turprolesqucdebetfequifR.fcdmTbo.vbi.s.fitilesjuenit 
ad gfecti etate libere poterit fequi parente que volucrit» fi aut 
cftmminorictatetucdcbctdari fideli. no obftante gj indiget 
matris obfcqo ad educatione - boc viclc ■ s . filius . <T- iii-tf Quid 
fi vtergj coniugu tempore contf aW. matrimonii erat fidelis et 
nunc alter labitur in ifidelitate f&.fcdm Ray »alter no poteft 
contrabere.necdiitinguovtrumintcrueneritearnaliscopula 
vel non-na in vtrogi cafa fidelis tenetur continere- <LQuid fi 
catbolicus contrabit cum beretita baptt^ata nuquid tenet ma 
trimoniu:R.fcdmTtto«in*iiii.di.xxxix. veru eft matrimo- 
nium quis peccet contrabendo fi fciat beretica^ • non tn fipter 
boc matrimohiti dirimetur{JTjtecontra C gs catbecuminus f; 
non bapt^atus cii alicjua bapti^ata coRt rahcret.no n effet ve- 
tu3 matnmoniiHdcm Pe» AI.etRay.tLVtru infidelis vnius 






ritus cotrabere poffit cu infidcli altcrius titus ! R.fcdfifi Tho. 
vbi.s.pnt. njf.per aliquod ius pofitiuu eorum pbibeatur. qa 
tunc cultus difpitas impedit matrimonium. de materia infide 
Uumtnulta babes infra infidelis cfi aliis ad queremittit. 

jMMpedimentfi . x . de violentia fiue metu . vbi primo fcien 
MJS g> violentia fme metus ex fui natura et.a fm cconfU . 
^^Atutione ecclie matrimonii excludit confenfumflEtquia 
fit rababes infra vis . f.i> et cjd metus vide infra metus .$. 
i. Uyttum coacftio impediat matrimonifi fR. duplex efb coa- 
) cftiq . qdam abfoluta cjue fit g vim et ifta non babet confenfum 
ai m quem non cadit coaclio ad copula carnis vel aliud extrin- 
lecum ad quod trahitut gfona inuita . et talis coactio qn no co 
ientitur m matrimoniu non effic.t illud . qdatn afit coactio cft 
conditionata.etifra fit pmctum.qfifcj quis confentit timorc 
alicuius mali.fup quofic diftinguitur.duplex eft metus^gda» 
gdem qui ( cadit m cofrante virfi» et iftc excludit matrimomfi . 

e.ti.platu.et.cadaudicntia.defponfa.veniens.ii.Quidam 
vero mctus eft infuffices.fc^ quino cadit in co flante v iru.et 
ilte non excludit matrimomfi - ffi e.negj timoretfQW afit eft 
metu^gui cadit in conftatem virum babes infra metus . (J\ ii. 
V Quid f. aliqws in captiuitate contraV.it mattimomum i Et . 
fcdm Ho-ficaptus eft abnofhbus feruus facftus cft. . vndeno 
aliter contrabere poteft nif, ficut feruus . vt d,<ftfi eft . s . impe- 
mmetu.m, Si vero captus e p. vt cogatur ai tale matrimomfi 
contrabendu non valeb.t fcdfn Hofti- .ar.de ^cura . accedes . 
. vero ex al.a ca detinetur bfi poteft contrabere .jTQuid fi mu 
l,er poit cofenfu 3 coacftfi mora trat.it i domo marYtiY R.fcdifi 
vber. 1. mulier que allegat metum ffeterit p annfi et d.midan 
cum marito aut etiam minori tepore dumtn tantfi fit g, ,uxta 
arb.trwm boni vir, pfumendfi f,t p confenfu. non debfpoftca 
vc^| Q ^ lIlud 'C6cor.Ho.et Ber. etponitur ab eis 
vcrlusHEfFuge cum poterisjnif, confenfiffc puteris . ar . ad hoc 
de lpola . confultation, . tfsTqmd » P°f> "nfenfu-, coaelu car 
na.ter cognorcturfK.fcdSi Pe.f. bafcuerit oportun.tate fm 
g.end. . nec fug.t. pfum.tur tacte confent.re m'matr.mon.fi. 
ILll Vr m ab ^ oIutam fmemetum fufficente.fi eft 

matnmon.um . f 3 f, non fu,t fufficiens . tunc in ,ud,c,o quidcm 



10 11 12 13 14 15 16 



17 18 19 



mTTPTTTTTTPnfflPTfl 



21 22 23 24 






exteriori pfumeturpjmatrimonio.fi tn vere non confentit.fi 
eft matrimoniu^ . (JQuid fi ad confenfum coacftum apponitur 
luramentu ^.fcdiK Pe» tale iuramentu m foro cjuidem iudi- 
ciali dicetur non fuiffe obligatorium» tn in foro confcie confu- 
lendum eft g> impleat iuramentum vel faltem c ^ p fuperi orem 
impetret abfolutione > Concor » vber » et Hugo «flTVtramcon 
fenfus coacftus faltcm ex gte cogentis faciat matrimoniu 1 R£ . 
fcdm Ttio . in . iiii . di » xx vii » dicendu cj no » quia matrimonium 
claudicare non pot » fi tfi poftmodu cofentitet pars coacfta » eet 
matrimonium»dutnodo co-zens infuo cofcnfu maneret» fecus 
fi mutuauit vokmtatem (jVtru pater poffit cogere liberos ad 
contrabendum^Bf.fcdrh Pe.non poteft necjs generalitcr necjj 
fpaliter cum aliq» cjuia in matrimonio recjntur confenfus ma- 
ximelibcriroeppctueobligatioms cjibicotrabitur» defpofa» 
recjfiuit» nd tfi ,ppter fcocpareiites tcmere iurat matnmonia 
filiorum » quia ex natura ipius contradtus intedigitur lfta co- 
ditio.fcj fi liberi confcnferint. et ipiparentcs obligantur ad m 
ducendum eos «' 

Mpedimentu.xi.deimpedimcnto ordinis» vbifriedum 
_kg cletici m minonbus ordimbus nifi fmt religiofi cjui co 
a tinentia .pfitenturl.citc pnt contrabete .xxxii. di.fi cr 
vero» et.c. feriatim.de cle.comu»c»i»ii»et«iu« Siverofintin 
facrisjiontrabere non pnt » et fi contraxerint fegabitur matri- 
moniu . xxxit « di> fi eorum » et » c » lector es. et»c» erubefcant . et 
c»pIacuit.quicIe.veIvoue.c»i.et»ii»(iJVtruordopoffitfug- 
ueaire matrimonio iSf . fcdm Pe. coniugatus fi ordinetur co- 
fentiente vxore fufcipit ordine et executione » et fic ipa cum eo 
fi eft in facris intelligitur continentia .pfiteri» fi vcro nefciente 
aut non confcntiente vxore recipit quidc caracftere ordinis fed 
no executione »In nullo aut cafu ordo facer fi fit poft matrimo 
niu dirimit illud » fj dirimit folum poftca cotracftu . vt m extra 
uaganpi.Io.xxii.que incipit Anticjue. 

Mpedimentu « xii.de impeditnetoligationis > videlic3 cjn 
Jcjtris alteri coniugi eft alligatus (|gicjde alligatus vxori 
__^ca Viuente aliam accipere non poteft • alias adulteriu co 
mittit.de fpon.duo licj.fed necantiquo tpe potuit nifi diuina 
reuelatioe et inftincftu fpiritus fantfti vt fuit in patriarcbts . de 




diuor > gaudeamus . (T > i» poteft tn alter coiugu ante carnalem 
copula altero muito ad religione trafire - vt - s . didtti eft . c . vl> 
ipedimeutu primo. 9">ii . et tuc alter coniugu remanebit liber. 
poteft quogj vir vxorem dimittcre pp formcatione . fc3 cjtum 
ad cobabitationem et debitu coiugale « fj illa viuente aliam du 
cerenonpoteft.xxxii.q>vii»ci.ii.et-iii- poft morte vero aL 
tcrius coiugis alter nubere poteft cui vult. ct infra tps fetus 
mulicr fine pena mfamie.de fecundis nup > fug illa » g> fi alter al 
ligatus cfl alteritmgfpon.videmfrafpofalia.iT.vtii.fl^Quid 
fi mulier feu vxor credit virum mortuu et cotrabit cum alio i 
B£. fcdm Ray . fi credit ex .pbabili caufa cxcufatur pp ignora- 
tiam f acti • et filii fi quos fufceperit iudicabutur lcgittimi.fi tfi 
poft de morte primi dubitat i^ qdem reddere debitum ■ fj non 
exigere.de fecundis nup . dfis » Sj fi ,pceffu tpis credit .pbabilit 
eum viuere non poteftdcfei£U5 extgcre nec dj redderc periculo 
adulterii fe exponedo<J3i vero primus reuertatur. vel alias fibi 
de eius vita conftiterit ftati dj recedere a fecundo . et redire ad 
pritnti . gi fi no facit . adultera ludicabitur . xxxiiii .cj.ii.c5 pcr 
bellica.et-ccumincaptiuitatc.et.c. fivirgo. primus quotj) 
eam reciperc tenetur . vt in dnftis « c» patet - nifi f orte illa poftq 
fciuit de vit aprim i gmififfet fe cognofci a fecundo » et fic aduL 
tera f uit » ^Quid fi contraxit cum aliquo putas virum fuu Vi. 
uerc qrc vera mottuus eft nucjuid eft matrimoniti f !&■ fcdtn 
vber . credo fine piudicio matrimoniu effe ih boc cafu. quod in 
telligendu eft nifi coftaret cj coniiix credens impedtmentu effe 
non intendebat contrahercna fi no fit intentio non eft matri 
moniii» de fponfa • tua -jTQuidTi Ww iuit in cxercitu cotra far- 
racenos vcl in regione longinqua et nefcitur vtru fit viuus vel 
mortuus quid faciet vxor;'K»fcdmRay.contraberenonp6t 
donec eertitudiaem recipiat de morte viri- de fjsonfa.in pntia. 
- 4njt venfimilit de morte pfutnat . vt li-n cotefta . qm f-requct 
jfc Mpedimentu»xm. <Je publice boneftatis iufticia qdfitf 
JrTt.fcdfn Tbo-in.iiii.di.xli» eft ^ipinqtas ex fpofalibus 
^^ 3 .puenitns i robur trabens ab ecclefie mftitutione proptcr 
eiasboneftate.(^Qn aliq inter fe cotraxerunt fponfalia nullus 
de confanguinitate fponfi poteft babere fponfam illa in vxore > 
nec aliqua de cofanguinitate fponfe poteft baberc fponfum illfi 



10 11 12 13 14 15 16 



^TTT^T^TT^T^Tnp 



19 20 21 22 23 24 






invfrfi. defponfa.ipube.contiebatur.CT.vl. defponfa.c-Vc_ 
niensj et . c - ai auiiai, . Et durat bec,pbibitio vfcj) ad quartum 
gradfi iporum confanguine oru. dc fp on . c. fponfa . et de fpon . 
impube.cotinebatur .in Fi. QQuidfi fponfalia dc iure non te- 
nuerfit {R£,{i fponfatia fuerfit pura et certa etia fi fuerfit nulla 
ratione confanguimtatis affinitatis frigiditatis religionis aut 
alia qcuncj ratone . oritur publice boneftatis lufticia ad dirime 
dii fequetia fponfalia vel matrimonia. nifi fuiffent nulla ex de_ 
Feftu confenfus . vtputa qa abo vel vnus erat infans ■ de fpon . 
ex fponfahbus . et. c fe.li. vi « CQuidfiqs primo fponfalia cfi 
aliqua contraxerit - et poftmodu cum aliqua ipius gfone cofan 
guinea idem Fecit :' Bf .dj contraberc matnmoniu CU3 prima. 
NaTponfalia fequetja.no impediuntpcedentia.defpo.exfpo- 
falibus- li. vi, QQuid n fponfalia cfi aliqua fmt fadta fub codi- 
tone. ct pendete conditoe vir cum alia illius confanguinea con 
traxit per verba depntiYI£, 013 fecunda remancre dj. quia ex 
fponfalibus conditionalifcus /icut ex non bfitibus conienfum et 
in icertis non oritu r ptibliccbo neftatis iullicia . de fpo . ex fpon 
falibus . in Fi. li-vi-CLQuidfiduo mfantcs vel vnus maior fep- 
tenmo alter minor. fponfalia contraxerunt ipi vel paretes pro 
eis ?B£ . fi Eafti maiotes feptennio g cobabitationem mutua feu 
ahas vetbo vel facto eotumhquido apget (j in eadcm volutate 
gdurant . fponfalia conualefcunt . alias non . na, ab inicio nulla 
f uerunt ex defectu confenfus . et ideo non inducunt publice bo 
ncftatis iuft1tia5.de fpo. ex fpoufalibus.Ii.vi.de fpo.impube. 
c.fi mfantes . li. vi. (ftQuid fi pubes vel impubes vel duo impu 
beres.contrabunt matrimomfi {SfH non erant pximi puber. 
tati. in cjbus malicia n5 fupplebat etate non fuit matrimonifi 
f3 tn fi erant maiores feptenio fucrunt fpofalia . et ex eis mdu- 
<Sta e ft publice boncftatis iufticia.de fpo. impube - fi ifantes . li. 
Vi.(LAn ex fponfalibus cj parcntes.f filiis pubenbus vel impu- 
beribus contrabfit f ili, obligetur {Bf, fi conferunt tacite vel ex 
preffe vt fi pntes fuerunt . nec contradixerfit . obligatur . ct ex 
eis onturpubliceboneftatis iufticia.de fpS.impube.c.fiinfan 
tes - li . vi. et ide3 diccndfi fi abfentes fuerunt . et poftq fciuerfit 
ratificauerfit tacite vel expffe. alias ex fponfalibus faftis a pa. 
retibus tiln non obligatur nec oritur publice boneflatis iuftia . 




vtjbide dicitur. de fponfalibus babes plura infra fponfalia • 

M pedimentu ■ xiin ■ de affinitate . quid fit dictum eft . s < 
laffinitas . et contrabitur affinitas etiaj pcr fornicariam 
copula . xxx v » q < iii » nec ea m» deeo g cogno - cofangui ■ 
fue.difcretonem.et-c.tue. (JXJuiTuiit affines et incjuo 
gradu.^.quis badtenus multa fuiffent genera et gradus af- 
Fitatis bodie folu eft tale genus affinitatis g> orns confanguinci 
vxoris mec funt mibi affines - et i eode gradu i quo funt cofan 
I guinei mee vxoris firr.iliter omnes confanguinei mei funt affi- 
nes vxori mee in eode gradu in quo lpi funt confanguinei mei< 
Ht quod dixi de vxore ide intelligas de cjcuncjj alia muliere car 
naliter cognita . vt in . i . <T ■ dictu eft . Sj cofangumei mei nullo 
modo funt affines confanguineis Vxoris tnee.nec intereos ma 
trimoniu ,pbibetur . de cofan . et affi . cj fup biis -(LQuidfi mo 
ritur pcrfona mediate cjua cotrabitur affinitas. vtputa mori- 
tur vir vel vxor fiue cocubina vel concubitor ;Bt- mbilominus 
remanet affimtas cj crat ad confanguineos cius .jjecjjot intcr 
eos c2 matrimoniu.xxxv.cj.nl. fraternitatis«l[ Quid fi <gs ali 
cjua polluit extraordmarie.ideft extra naturalia i E^ . cjuistalis 
pollutio cnmmofa fit et danabfc non tn ex boc cotrabttur af- 
fimtas Vn non lmpediuntur coufanguinci vtri accipere tllam in 
Vxore^.nec confangu inei m ulierts accipere tllu in virfi . xxxv. 
q-iii.ext-aordinatia^pStidem dicendu ft vir intrauit clauflra 
pudorts {3 non guenit ad confumatoej operis . qa ta.Iis pollutio 
non f acit fanguinis comixtione nec carnis vnioneflSed fi vir g 
uenit ad emiffione fenvnis ctia fi mulier emittat dicendu vide- 
tur fcdm HofH- cj> affmitas cotrabitur. Sufficit enim cj g buc 
modQ fadta fit comixtio de cjua Tbo. et AI. dicut cj. rcqritur. 
([yPone cjj mortua vxore vir vult accipcre in vxorem illam cjue 
quoda fuit vxor alicuius de cofanguineitate prime vxoris nu 
quid poteft i 1$. dicenduj cj nulla3 Femtna de confanguincitate 
primc vxoris pofftt accipere quia eft lbi afftnitas . tn Feminam 
olim vxorem alicuius dc cofanguineitate ipa bn poteft accige. 
Et idem dicendu fi ponatnr fimilis cafus ex gtc vxoris -na mor 
tuo viro licj non poffit accipere alique viru de cofangmncitate 
primi viri- tn viru olim maritu alicuius femine de ipa confan- 
guineitate bfi pot accipere.na m tali cafu .pprie n eft affmitas 



10 11 12 13 14 15 16 



TTTTTPTTTTTTPnfflPm 



19 20 21 22 23 24 




nifi ia fecudo genere affinitatis' quod olitn ponebatur itnpcdire 
bodie non . e ■ ti . no dj . Ad cuius inteliigentia fciendti cj qnciiqj 
affinis meus contrabit matrimoniuj.illapfona qua accipitdi- 
cetur mihi affinis • £3 in fecundo genere. et ft bec gfona contra . 
hat poftea aliud matrimoniu^ .lllaj^erfona cjua acciptt dtcetur 
mibi affinis m tertio genere. ([Quid fi quis cognofcit cpofan- 
guinea alicuius in qnto gradu vel.s. ^R. fcdfn Ray . ct GoF. 
non cotrabitttr af fmitas nec impedttur tnatrimomu ■ et ft erat 
confanguinea vxoris in dtcto gradu- non pcrdit vir ius cxigedi 
debitum fuum . 

- Mpedtmentum-xv.de ipotentia coeundi.quid fitfk^. 
I Pfcdm Ray . eft vicm anime vel corporis vel vtriufq; quo 
Htquis impedttur alteri carnaiiter comifceri.flQuot iunt 
fperies impotentie iBf. . fcdm R ay . funt principalitcr due. nam 
alia e natuealis \-t impotitia pueri ve! frigiditatis fenis feu ctia 
frigiditas complcxionis . aut artatio muliens . Alia non natu- __ 
ralis fed accidmtalis vt csDratio fimi/iter et maltficiff - <fVtru~ 
naturalis impote tia impediat matrimonitt ?B£ - illa cj cft in pu- 
ero vel puella impedtt ad tepus - quia qdiu ineft non poteft co- 
trahere.xxx.q.ii.c.i.ct.c.ti.cjfcde.debocvidcinframatri 
monium.it. ij.i. S^ittanaturalis rmpotctia q eft tn frigidqfi 
gpetua eft impedit matrimomum contrahendu et dirimit co- 
traaum.xxxiii.cj.i-c.i.et.ii.et.e.ti.landabile^. lllatnquc 
efl in fenc non impcdit . £ . de nup . fanitimus - xxvii- q ■ i - nup- 
tiarum bonti- 111 principio. na fencs et fi natttrali calore defft. 
tuantur . opere tn medicorttm poterit aliqliter fubucnin cis . 
(TQuidTi Vir non eft omnino frigidus fj vel membru non eri- 
gitur feu diuerfimode ineptu eft ita cjj no poteft vxori comifce 
ri. vel ftati fpargit fcmen et buiufmodi. 0$. fcdm . Ray - fi po 
teft iuuari medicinrs planit eft . alias cxpeiftandu erit triennift, 
et poftea f orfan fcpan poterit . ficut_B2tnaturaliter frtgidus - 
tutius tn confulcndus cifct papa. ([Quicf ft mulier dicit virum 
impotente pp defedtum mjbriVf? Jcdm Hofti. dico viru tiifpi- 
ciendum per bomines honcftos ficut de muliere arta dicitur . m 
fra . T- xi. Si vero aliegat exceffummembri . dicit ibi Hoftien . 
cp papa effet confulendus . CQuid fi quis 116 poteft copulari cu 
vtrginef3 cumcorrupta^.fcdmlbo.in.iiii.di.xxxiiii. prit 



medicinaliter cutn altgyo mfrrutnetociauftra pudotis frangt - 
nec cffct boc coqttanafora. quia nonad deleitatione [3 ad me 
dicina fceret^M&nd" quis moueeor ad pulcbra f> no a^"*- 
pcm '. 1$ . fcdm Tbo - vbi . s . bmoi abhommatio mulieris 110 tft 
caufa naturalis fed acddentalis . ct ideo idemiudicium eft quod 
de maleficio.de quo infra . <T.antepcet fe. ffQuid fi vir fc«t 
fe Frigidum ct ineptum ct tn fcienter contrabit cum aliq i K" 
fcdrn Ray . fi mulicr vult cobabitare cu eo non p.oteft vir ab ea 
reccder|j_at.deeoqdu.vxorequapol.c.i.et.e.tt.confuita- 
tioni(pt cjuas tantj vxores babere non pnt babeat Vt forores • 
vt in didto . c confultatiom . in fi . Et idc dicendu fi tnulier fcies 
fe artam contrahit cu^ahquo. cjuia fi vir cobabitare vebt non 
pot ab illa difcedere . (jQuiJfi vir aliquis contrabit fcienter cti 
arta fK£- fcdfn Inno - tenctur cum ea ftare vt Fr.iter et foror -fi 
tn contrabat cum alia. tenct matrtmontxB^cJiflS mbilominus 
prima vt forore tenere et alere tcneaturftEt eodem tno fi qua 
mulier fcicnter contrabat cum frigido vel impcitente- dj ei co^ 
babitare vt foror.et fimilc dicedii ft frigidus ct arta fcicnter co 
traxcrmt. {/Vtrum artatio muliens femg ftt impeditr.cntum 
rnatrimoniii'Ef . fcdin Ray . fi abfcg periculo pc >t fubuemri bnfi. 
cio mcdicme vc! pcr futuvum vfum viri propo rttonati- non itn 
peditur cotrahere matrimomti « de fri . et mal> ;ft - ex litteris . fi 
verononpoteitaiiquomodofinepcriculofubucnin certefega 
bitur et potcrit fe copularc altert cui forfan apta foret vel eius 
defec*ui fubuemri poffj . g> fi g vfum fcciidi fa dta fit ydonea red 
detur primo etiam fi primus lam contraxcra t cum alia-quam 
tn boc cafu dimittere d^ - . et ad pnma rcdirc > mfi lpa prima ad 
reltgionc tranfirct . et fic foleni voto fc aftrinxerit ad cotinetia 
tunc enim remanebit cum fccunda cu qua cotraxerat poft Fa- 
ftu diuorciu . Ite no tcnctur redirc ad prima fi ipa alias fuerit 
f-ornicata. ita g> pp tllaj fornicatione vclit ea dimittere quo ad 
tborum . ft vero lfta fimplex votutn fccit de contmentia. et aL 
bilominus poftea nupfit publicc fecundo .non pot rcpelli a pri- 
mo ptcxtu Fornicationis quafi formcata f ucrit cum lllo fcciido 
tjdiu de prtmo matrimomo dubium erat. f^ modo ncndj curn 
1II0 fecundo manere . bcc omnia ■ e. ti- fratermtatis .(JQ.u6 co 

[tabit g> i!la quc fuit fegata a primo .ppter artitudinf fe Facta 



11 1 ■ 1 1 1 1 1 ■ ■ ■ 1 ■ ■ 1 1 1 1 1 ■ ■ nii|iiii 111 

10 11 12 13 



15 16 n le 



^flmffffffffl 



ydonea ei pp vfum cu fecundo i ^t » fcdm vber . per iur amentu 
matronarum a qbus afpicietut ipa vel f orfan vtergi . (J QuicT 
fiet f: rcddita primo cognofci non poffit '.'Bf.-kim Ho . rcmane 
bit g trienniii cir ipo cjuafi pfumatur maleficiatus . et fi interi3 
■ cam cognofcere potefr cum lllo ent - alias elapfo triennio reftu 
tuetur fccundo fme fpe cp iterum reddatur primo» (^BJTuiqd 
poteft contrahi matrimomu cuj illa que eft arta fj g incifione 
poteft fieri apta^.fcdm vbcr.d.cit Hugo g> no credit .mfi Fa 
<aa incifione. cj fi ante incifione C trcat eam» tunc fi Eaita incifio 
ne durat ad boc primus confenfus fufficit ad matrimomnm . fi 
non duret vel fi dc nouo novi -on&ntiat in ea aut non camalit 
cognofcat ea.poteft ab ea rcceckre ct alia fugducere. cj> fi nolit 
paiiincifione non eft cogenda.maximc cii timeatur giculum» 
JTPonc gj eft arta vni M apta alteri nuquid poteft contrabere ? 
E£«fcdin v-ber. cotrabere poteft cu illo cuipoteftfme giculoco 
mifceri. cum alio non tenet matrimonifi » /TCirca impotentia 
coeundicjn eft pp impedimentfi accidentaleputa g caftratione 
cjritur an tales contraberc poffmt^ I^£. indubitatcr talcs q oio 
incpti funt ad reddcndu debitu contrabcrc non pfit» et fi cotra 
x erint diuidendi funt . qm nullu eft matrimomu • e.ti.cj fede » 
{JDeimpotentia cocundi c\ eft g ma\cficiu fcdni Ho . ct Tho . 
in» iiit.di. xxxiiii» fic tenendii» cj fi maleEicium fuguemat ma- 
trimonio afi carnale copula.tuncnma.eficiuta efi gpetuj im- 
pedit ct dirimit matrimoniu.v'3 g> celebrato diuorcio vir alia3 
poterit ducere» fimiliter et muher poterit 015 alio contraberc . 
xxxrii»<3»i» fi g forcra»n"as«ita tri gjfi mulier ipa f curamt ma- 
lef.cium.non poteft peterc diuortium.quia fua culpa ad boc de 
uenit.vt"l.di.fieuageIica.Etnotaturinpdifto.c.figfo:\-::a 
rias «Si vero malcftcium cft teporale non impedit nec dirimit» 
et a principio qdem maleficium cjuodlibet prefumitur tgale» fj 
poftcj coniugcs pcr triennm fimul cobabitauerunt dantes ope 
ram carnali copulc fi adbuc durat itnpedimentu pfumitur ma- 
leficium effe gpetuum . e . ti ■ laudabilem » et » c» vl. Sed cjualiuer 
intelligenda fit cobabitatio trienii babetur . s » diuorciu ■ 9" - vi» 
(fQuidfi poft triennium diuorcio celcbrato redcat potentia fe 
cognofcediflS.varic debocfunt opinior.es »tencndu aut fcdfn 
cj videtur fentire Tbo . in. iiii» di. xxxiiii» videlicj cj fi maleficiu 




Fuit <miuerfa'c refpeftu cuiuflib^ gfonc.tuc fi alteri nupfit ofle 
ditur impedimcntum non f uiffe ppctuum -Vn d3 redire ad pri- 
mum. Si aiit maleficium fuit particularc fc3 refpectu fpecialis 
pfone tunc cu vtricp detur licentia contrabendi cum alio no po 
tcft ad prtftmu matrimomum redire cumprimu matrimomu 
nullum fucrit et fecundu fit verutn «(J Vtrum maleficium per 
aliud maleficium fit tollcndum IBf. . fcdm Tbo . vbi. s • fi malcfi 
cium non pot reuocari nifi per aliquod lllicitum. vt p demonis 
auxilium Vcl bmoi. ctia fi fciretur poffe fic reuocari nibdomius 
impedimentum perpetuu iudi£atur - quia remediu3 non efl It- 
citutn . Idem Pc . k\ . et Hojfit addit Ho « cj I5 aliqua remedia 
videatur vana- tolcrari pot retiidere vna vanis . non aute dicit 
illicitis . Qualiter autem et -cjn f aciendum fit diuorcium g pter 
otcntia coeundi vide.s.diuorciumquafiper totum . 
» Mpedimetum.xvi.de matrimomo contrarto contra in 
3:crdicftum ecclefie . circa quod fciendum cp 1II1 cjbus ma- 1 
Ltrimonium interdicitur non debet contrabere. fi tn con • 
trabunt non funt feparandi nifi ad tps. vt agant pnia; cja ma ' 
datum ecclefie contepferunt . de matrimo . contrao interdic. et - 
contrac ■ per totuj .(Jjntcrdiita etia funt matrimonia clande- 
ftiafj debent pmitti bana vt diftvij eft . s . impedimentu - i . <$ • 
vii.Itcmdetalibus matrimoniisbabesinfralegittimus «<T.I« 
ct.Sj^debitatm» <T«fi. et infra matrimonium-iii- <f . fi« 

cMpedimentu.xvii.deimpedimento Fcriarum. ibifcicn 
D3um g: tpe f eriaru fcdm Ray . pfit contrabi fponfalia et 
°ctia matrimonium quod fit folo#or.fenfu«fed tradudho 
Vxftris et omnis nuptiaru celcbritas .pbibetur. de matri.con. 
interdic-et contrac.per totum.xxxiii.q.ini. non oportet.et 
tnbus.c.fc-Cuius .pbibitionis ratione; affignat Tbo .in.ini. 
di . xxxii. dicens ■ qn noue fponfe traduciitur animus coiugum 
magis ex ipa nouitate ad cura^ carnaliutn occupatur. et 16 in 
nuptiis cqnfueuerunt figna multa letitie diffolute oftendi. Et 
propter boc illis temponbus m quibus pcipue bomines debent 
fe ad fpualia eleuare .pbibitum eft nuptias celcbrari.boc aute^ 
efl ab aduentu vftjj ad epypbania,ppter comunione^ quc fcdm 
antiquos canoncs in natiuitate diii coiter ficri folct « et a feptu 
agefima vfcjj ad odtauam pafce pp comunionem pafcalem- et a 




II llll|llll llll|llll llll|llll III 
10 11 12 13 



I llll|llll lllll|lll I 



15 16 17 16 



tribus dicbus aa afcenfione vfcj ad ocftaua pentbecoftes <pptcr 
pparationem ad coionem illo tepore fumeda . et de duobus pri- 
mis teponbus babctur . xxxiii, q , iiii- non oportj . ct tribus ■ c 
fe.de vltimodeFcnis.capel!anus,vbietvbcr«dicit.ar.gjcon- 
trarium Faciens mort ahter peccat^S^ tn vt Tbo « fubdit in lltis 
diebus non eft,phibitu debitu exigere, qa non eft tanta diftra- 
ctio aiorii in redditione vel petitione dcbiti ficut m celebrationc 
nuptiarum.Bene tn pbibetur exaitio debitiin diebus fofcnnk.. 
bus et inieiumis.vtdicitur«s.debituconiugale.<T.vii.flSed 
nunquid in pdiftis dicbus includitur oftaua ep ypbanie '. ££, no 
quia no muenitur.pkbitu.na, [icanon bocvoluiffet certe ex- 
preffiffet ficut expffit de o&a.pafce.xxxiii,q>iiii>non oport,- 
11. S5 ncc Tbo . nec magifcet fniarti de ipis oc . aliq Faciunt me- 
tionem . licet aliqui mmus bene dixerint contrariu « Similit no 
includitur infra pdidlu^ tepus illa dfiica que eft poft pentbeco ■ 
qa ipm FeCtii non hab^ odtaua « vn in ipa piit nuptie celebrari, 
de [feri. capellanus « in fme, 

Mpubes « rmpubes iicitur cciter puer infra . xiiii . annu 
copletU3 ■ puella infra , xii- de fpon. impube- ex litteris , 
_biis enim annis trafacte dicuntur ani difcrctionis . de rc 
,ciite,et.c.figmCicafti- et cx tunc diciitur puberes « pot 
etia dicipubcs quivelqueexViabitucorpotis pubertate oftedit 
et gcnerarcfiue concipere pot ■ de fpon.impu.pubercs > fl hn 
puberes poffint cotrabere matrimomu vide infra matrimoniit 
j». <T . i« Et an fponfalia . vide infra fponfalia , 5" - qrto , 
ncantatio»quere infra fottilegium >ii,<T. v-et.vi« 
i, Ncediarius. fnccdiarius diciturfcdfn Ray.et vber.qui 
"^ncendit audloritate .ppria riuitate vel villa fiuc mafio- 
JHEJnem vel fegetc et fimilia alicna malo ftudio, vt pro odio 
"vclrvindicT;a,xxiii.q»vI,pcffima,xii-q.ii.cumdeuotiffimam« 
Secus fi faceret iuffu eius qui bj ptatej indicendi bellum quod 
et eft iultu3« Item mcendiarius eftguiinccndi facit pdtdta aut 
confilium vel auxilium impcndmj|Et dicitur malo ftudio.quia 
fi quis cafu vel negligcntia boc faceret no mdicarctur vt ince- 
diarius.C6cor.Ho«etGof.^Quepenaiiicei3iarnr't?.fcdiS 
leges eft vt lpe igne crcmctur . aut capite pumatur . ff ■ de ice . 
tui.nau.!.quicdes«ct.l«pe.et.vl«ff>depe.l,capituIum,(T. 




<TE' 




incediarius .ff.ad»l.cor«deficca.fiquis«dolo«Scdm canones 
vero multiplex cft pena. na incendiarius ecclefiaruj vel locorS 
religioforum vel cimitcrii vel fpacii priutlegiati in circuitu ec~ 
clefie eft excomunicatus tpo iurc , qui etta poftq Fuerit denfiti- 
atus non poterit abfolui mfi a papa » vt didtu; eft « s » abfolutio « 
i. <J ■ iii- et ■ s « excomunicatio » iiii» q aut fint loca priuilegiata» 
babetur . s . cmunitas confugientiu » T ■ iii> inccndiarii vcro alio 
rum locoru cum mandatibus confulentibus et Fauentibus funt 
excomunicandi.xxxiii.q»viii»fiquis mebroru»et«c.peffima» 
Et ifti etia poftcj fuerint denuntiati no nifi a papa pnt abfolui 
vt»s»dicitur abfolutio-i.T.iii-Talcs etia mcediarn in quibuf. 
damlocis ipo facto habcntur ,p excomumcatis ex cofuetudie. 
ljjre vera abfcjj coftitutione aut fnia no mferatur excoicato ■ 
^ "'Jcertoru reftttutio fiue difpenfatio vide infra reftitutio. 

vi»per totum. 

-[Nlceftus qutd fit et g graue babes fupra fornicato- <T»i« ct 

infra Iuxuria»<T»primo « 
Ndulgentia» Quis poffit eoncedere indulgetia ^ « fcditi 
~~ho » xn « iiii ■ di ■ xx ■ folus papa • quia plenaria V>5 ptatem 
__ ot indulgentias Faccrc prout vult • caufa tn exnte legit 
tima » /Xrcbieps quoojj I3 ncn fit iudex ordmarius oim de fua jJ 
uincia vt • s • archieps • <T • iiii« pot tn non folu3 in fua dyocefi fj 
etiaintotafua^pumciaindulgencias cocedcrc« dumodonoex 
cedat ftatutum gcneralis concilii»depeni»noftra» Itehocptit 
epi in fua dyocefi » nec pcr pclfn tollitur cis talis poteftas ■ cjuia 
cft poteftas luriditionis « Saccrdotes vero parrocbiales aut dya 
coni non pnt nifi ex comifftone ab epis eis facta » eft afit per co- 
cilium limitata qtitas boc modo»qn dedicatur ecclefia no debj 
nec poteft indulgentia extedi vltra vnfi annu« fiue ab vno fiue 
a pluribus epis dedicctur» In aniucrfario vero dedicationis aut 
etia ex cjcuncj alia caufa non pot dari indulgetia » nifi . xl ■ dic 
rum.de peni.cumexeo.infi» Et boc fiue conccdatur ab vno 
epo fiue a plunbus « cja nunc[cxcedit pdidta t axatione • de peni 
ten . tndulgentie . li« vi . (f Sed nunquid indulgcntie valent aliis 
q fubditis eorum qui Facifit cas ^ E£ • valent btis qutbus proprit 
epi cocefferut Vt ,pfint » dc peniten . <}> aute » Qii afit extraneus 
eps dat indulgentiaj in vno loco .indulgentia tm valet fubditis 



|lll llll|lh :lll|::: llll| mW* ^ ^W n 

11 12 13 14 15 16 17 



I llll|llll llll|llll llll|llll llll|ll 

18 19 20 21 22 23 24 



— a 



fuis vt-Ho • dicit « {J/Vtru} indulgentie fint faciendc J> fubfidio 
t?pprali:'l$.fcdmTbo.et Pe.in.iiii.di.xx. p teporalibus no 
funt danda fpualia.idco indulgentie dande f unt prin cipalitery 
vtilitatc fpuali.non pro fubfidio tefnporalt- (fAn indulgentic 
in foro diuino aliquid valeant et cjtumrl^.fcdm Pe. vbi . s . in 
ccclefia eft tbefaurus meritoru3 tam ipius ecclefie q" etia xpi . 
cuius tbefaun prclatus habct claues et difpenfarc poteft . et fic 
valetmdulgetia. Quatuor tnrecjrutur ad boc vt valeat. duo 
ex patte dantis. f. audtontas. et caufa roalisjJSlia duo cx gte 
fufcipientis . f . <j fit in ft atu meredi . et f aciat id pro quo induL 
gentia datur . Coricor .Tho . et M» valent lgitur indulgetie q. 
tum fonat vt videlic^.xl. dies indulgentie cjtum xl-dies pnie. 
fcdfn taxationc facla fiue a iure fiue a facerdote fiueaiufticia 
diuina- dies autifti fiueanninonfuntaunicelinecpurgatorii 
fj miidi . et ficut in mundo . xl . dies pnie plus valent vni phti- 
enti cutn maiori fcruore cj" valeant altcri. ita xl ■ dies indulgcn 
tie plus valent illi qui curri maiori caritatc fcu rei d «Jte cjtitate 
accedit . Satis concor - Tbo . ct R ay ^Ht addit Tbo . cji cjui vici- 
nior eft ccclefie et ctia facerdotes et clerici cofcquutur mdulge 
tiam ftcut remoti «JjA^umpenitetia alicui fcpte annorum rrn- 
pofttaeft etipfefucccmuciatvii.numos alicui ecclcfie quS bj 
mdulgentia vnius anninuquiduberatus eftfBf» fcdm Ho.no 
eft dubium cji bbcratus eft quo ad ecclefiam militante « de pcni. 
cii ex eo. <T. ad boc- platus tn fi mdifcrcte f acit tales indulgcn- 
tias fe onerat. Et confulimus cp llle qui accjfiuit talcs remiffi- 
ones no vtatur eis inhac vita fj refcruet i purgatorio vbi gra 
uiffima crit pcna .(fSrTcjuis totiens babeat indulgentias quo- 
tiens mtrat ecclcfiam vbi pofite funt^.fcdrn Tbo.in. iiii. di. 
xx. aln mdulgentia determinata eft ad tempus.puta quicungj 
vadit ad tale ecclefiam vfgj ad tale tps babeat tantu de indulge 
tia. et tiic lntelligitur fcmcl tantu. Aliqn indulgentia eft gen- 
nis feu ppetua .ficut in ecclcfia beati Pe.xl.dieru- ct t ucquo, 
tienfcuncj; quis Vadit-totiens mdulgentia confeqtur. ffl QuiJ 
bus profintmdulgentief E£»fcdm Pe. non valent cxntibus in 
peccato mortali. quia manete offenfa rcatus pcne tolli n pot » 
valent aut religiofis ficut et feculanbus . qui etia fi fit indulge - 
tia de dando pnt dare fi baber.t adrniniftratione vel [icetia dadi 



a fuis platis ■ prclatus etia I3 fibiipi primo ct principaliter indul 
gentia dare non poffit- poteft th vti indulgentia aliis data fub 
eade Forma-Concor«Tbo. vbi.s«<|_ytru3indulgentiavalcat 
ei qui libentcr facerct id pro quo indulgentia datur h, no pot t 1 
J^L.fcdm tbo«in«iiii.di.xx«non« quiaiiidulgentiadaturtatu 
fub bac forma.f. vt faciat vcl det boc veLillud.idg Al«{f Vtru 
vnus poffit alteri mdulgentia mercri fBf « fcdm tbo « in • iiii - di . 
xlv. non pot nifi pcedat ex mtentione datis » vfi poffct fi indul- 
gentia fieret boc mo dicendo cp ille qui facit vel pro quo f lt ba- 
beat t ale indulgcntia . Concor . al « Et fimile dicendu de biis qui 
funt in purgatorio. quia fi Fiat fub bac forma» quicucg fecerit 
boc vel lllud ipe vel ahus p cjuo f acit in purgatorio detetus ba 
beat talem mdulgcntia Valebit 1II1. alias 116 . nec pp bcc fecjtur 
gi platus poffit pro fuo arbitrio animas a purgatorio liberare. 
cja ad boc cj> indulgetie valeat regritur caufa fufficiens indul- 
gentias faciendi-C6cor.Pe.et Inno.^rQuicfdeillocjuiconfe 
quitur generaicm indulgentia poftta tn p papa i Eft « icdfn Ho ■ 
ftatim cuolat fi in tali flatu decedat« (LVtrum cruce fignatus 
qtri moritur antj" iter arripiat babeat indulgentiam i B?.. fcdm 
Tbo . in quodhb^ . forma confideranda eft . na fi concedatur ac 
cipientibus ctuce. ftatim etia babet fidecedat antetjitcr arru 
piat-fecusficoncediturtrafeuntibus«^f Preciprturinvirlute 
obcdicntic fub pena excomunicationis religiofis ne pdicent in- 
dulgentias indifcret as ■ vt de priuilc . religiofi . in cle ■ dc tjftua- 
riis cjui portat indulgcntias aut pdicat bctur infra qftuarius« 
-^N famis . duobus modis eftaliquis ifamis «f-defadto'Ct 
eiure.Infamis de facto eft cuius apudbonos etgraues 
rauata eft opinio fup crimine atiquo ■ Infamis de iure e 
que ius pomt efie mfame . vt qui conuidtus eft de furto vel qui 
pugnat in arena £ lucro . et plura bmoi ■ Omnis aute infamis 
tam de mre cj de f adto debet repelli a promotione fiue fit digni 
tas fiuc ordo - quia porte dignitatis infamibus patcre n dcbet « 
lxi • di - qui in aliquo - de regu- iu ■ inf amibus ■ li . vi . Ite inf amis 
non potcft effc p curator vel iudex- de iudi- cum deputati^jte - 
rcpcilitur ab accufando - ff. de accufatiombus « I . qui accufare- 
Item a tefcificando.nifi in cafibus-detefti.teftimonia«Item a 
poftulando . ff. de poftula . 1 . i . de qua poftulatione babes inf ra 




11 iiiiiiiii iiii|iiii iiii|iiii iiii|iii 1 




poftulatio . <T. f i . Hcc aute 5 dc infatmbus fic fupficialiter difta 
fufficiat . atic i plura potes viderc .«i.q- vn.(T. porro.intcxtu 
et glohs - l[Qn et cjliter infamibus fit mdicenda purgatio Vide 
■"purgatio.C-i- 

JjjNfidciis. vtru ticeat fidetibus coicarccu infidelibus fljjfc, 
^cdm Tbo . fej fe . q • x - q lii fide firmi funt ita cp ex corij 
:>coicatione cu infidelibus fperatur magis illoru conuer- 
o q borum fubuerfio. 116 funt .pbibcdi ccicare cu infidcbbus . 
fimplices atit et mfirmi £ nibWi funtnc fme magna neccffitate 
cu mfidehbus comicrfcntur , <fQue,nfidelitas fit gramus pec 
catumfR.fcdmTbo.v-bi.s.lieritici qdem qui ofitentut fide 
euagelii et ca contcmnut grauius peccant q iuctei qui ftde nuq 
lutcepcrunt - et iudei qui fufceperut figura cius in vetten lege 
q male mtcrptantes corriipunt grauius peccant cf gentilcs q 
nullo modo ficfem euangc/ii Tufcrperunt.poff 3 tamci, fcdrn gd ' 
£''?.- I 5 para v'" ii VtrS ™ infide/ibus f.t d.f f utandu de f.deV 
j^.jcdm J bo . v bi . s . in difputatoe fidei duo funt conf,c'cr ida , i 
vnuexpartedifputantisquiafid.fputat tang tfc fide dubius .' 
et exptn Volfs veritate - tuc peccat .rxuldubio tanq mfidelis . fi 
aut ™putat ad cotutadu ctrores Vcl ad exercitiu 5 taudabile . 
AAiud cft confidetandu ex pottc audientium vttum ipi fint in. 
liructi et firmi m fide.tunc emm r.uftum eft oicuVu difputare. 
at h audicntes funt fimplices et in Eide titubantcs circa tales di 
fcmguendti eft . quia f, f unt r U, c , tat , , b m f ldc i ;tus nrtentIDUS 
m ns hdem corrupcre. ttinc neccffe eft publicc difputare. dum 
modo inuen.antcr aliqu, ad boc ydonci.per hoc en.m fimpl.ces 
m fide F.rmabuntur et tollctur mfidcl.bus decif iendi facultas . 
bi vero non funt follicitati tuc pxulofum eft publice difputare 
dc.fidecoraf,m ; I,c,bus quorum fides eaa ex boc eft firmior q, 
n.bi diuerfum audicrunt, et ,deo non expcdit eis verba audiri 
mfidebumdifputantiu contra fide.CFrcSibentur quoq; ofns 
a,c. cbf^utare de fide pubtice vel occnIte.de bereti . quicCq; . i„ 

m J'f" * m ™ U ~ * 9% "" et ,nfra i^eus .(f. i. c,rca fine . 

LNHdeliumatrimoniudequoqremfraipedimetu. ix.de d,f 
par, cuttupet toti- tte de mfidetibus et bereticis v.de.s.beret. 
cus . de mdeis . mfra mdeus . dc farracen.s infra farracenus . 



i 



Ngratitudo. vtru; fit peccatu mortale: E^.fcdm Tho. 

,)fecuda fe.q.evii. ingratus dicitur aliqs dupliciter. vno 

j°f modo g folam omiffione puta quia non cognofcit vel no 

retribuit vices pro bnfieio accepto . et boc non fp eft peccatum 
mortalc . Na fi liigratus ptermittat illud ad cjuod non tenetur 
mortaliter non peccat . f; venialiter. quia prouenit ex negligS 
tia qdam feu difpofitione. poteft tfi cffe mortale propter mte- 
riore conteptum . aut fi fubtrabat illud cjuod ex neceffitate de- 
betur bfificio fimpliciter fiue in aliquo ncceffitatis gradu. Alio 
modo dicitur mgratus nonfolum qa ptertnittat.f; quia con- 
ttariu agit. et hoc etia fcdm conditione cius qu od agitur qticp 
eft peccatum rnortalc et cjriqs venialc.tf.Vtrum ingratis bcne 
ficia fmt fubtrabenda ^ . fcdm Tbo - vbi. s . circa ingratii duo 
funtconfideranda. primoqdemquidipedignusfitpati. etfic 
ccrtum eft q> meretur bnficii fubtractione* Alio modo conlide 
randum eft quid oporteat bnFiciatum Facere- primo nacj; deb; 
non effe facilis ad ingratudme iuiicania » na forte no occurrit 
beneficiato facultas ant debita oportunitas retnbuendi. Scdo 
d; tedere ad boc qdc ingratogratum f aciat. cj fi n pot primo 
bnficio Faccre f aciat fecudo {[Si vero ex benef rais multiplicatis 
ingratitudine augeat et peior fiat.debet ad beneficioru; exbi- 
bitxonem ceffate - 

jfoNiuria-q ueda e[t enormis. qdamnon.vt.s»enormia. 
^.ii.flVtrCTaggrauctut iniuria exboc q comittatur 
i gfona plunbus coniundta f^t.fcdm Tbo. fecunda fe« 
_ Txv ■ ceteris panbusqto aliq iniuria in plures redudat tanto 
e'ft grauius peccatu;£Et inde eft g> grauius peccat aliquis fi g 
cutiat principem q prraata perfona-quia redundat in iniuria; 
totius multitudmis . Cu; aut infertur miuria in perfona alteri 
coniuncta qualitercung; . tunc iniuria illata pertinet ad duas p 
fonas .et ex hocipo aggrauatur peccatti. Quo et qn liceat irou 
ria perfonc velrerum rcpellere vide.s.beUum.i.<T«ii> dc ma- 
Jena iniuriarum vide infra pacientia- 

— ' Niufticia.vtrum faciens iniuftitia femper peccet morta 




piter^-?.fcdiSTr,o.fecundafe.q.lxx. cQmiuflitiaco- 

L"fif tit in nocumento alterius .manifeftum eft g> coutra- 

ri-tur caritati. ct fic ex fuo genere cft peccatum mortale • Ille 



I :lll|::: III 
12 13 



II llll|llll II 



I llll|llll II 



-*> 



tn qirim paruis Facit iniuftitiam deficit a perfeifta rafone cius 
quod eft iniuftum facere inqtum pot reputari no effe omnmo 
contra voluntate eius qui boc patttur» puta fi aliquis auferat 
alicui vnum pomti vel aliquod tale de quo ,pbabile lit g> ille non 
ledatur nec ei difpliceat » de iniufticia iudicis ecclefiafhci vide m 
fra.iudex .ii.<T>fi. Item multa rirca iniutticia iudicum babes 
infjaiudex.i.iT.iii.et fcquentibus » 

jj? Nobcdtcntia» vtruj fit peccatii mortale fl^-. fcdm Tbo» 
IjQfe. fe« q. cv . fic » Nam inobedientia contrariatur cantati 
dei que exigit vt eius preceptis obcdiatur » in prcceptis 
aut diuinis continetur cj etia fupenonbus obediatur « vnde ad 
Tvo» xiii.qui refiftit ptatidei. ordmattoni ref1n.1t.Itc3 contra- 
riatur dilcctioni .pximi inqtuj fuperiori fximo fubtrabit . obe 
dientia qua; ei d$ . fi tfi prelatus aliquis tot precepta ingcrat cjj 
fubditus ea implerenonpoffit excufatur.de obedietia babetur 
inffa obedientiapertotum » 

jjfijjfe Nquifitio^yciendum qj tnfeus modis principafiter pce- 
)■ iQditur cotra alicjuc de crimme. videlicj per accufatione ■ 
viiHlL^ denuntiatione» et inquifitione(fEt qdcm quo dcbeat fie 
ri accufatio babctur . s » accufare . et ■ s ■ accufat us . ad deniitia- 
tioncm vero debet precederc cantatiua admonitio • de accufa » 
fug biis ■ et » e . qlttet » et qii » ii(fet ad tnqfiti oncm d^ preccdcr e 
clamofair.finuatio.vtindifto-c.qliter» ([r\dditur etia qrtus 
modus . f. cum crimen obiicitur g modum exceptionis . de quo 
agitur infra infcriptio» {T»t.ct»n. (jjfQhct a quo fit fcedendu 
ad mqfitionem f'I$ - cfi fubditus aliquis vcl etia prelatus offen- 
dit fi per clamorem et fama ai aurcs fuperions peruencrit non 
qdem orta amaliuolis et malidicis fed a f rouidis et bonefbs » et 
non femel tm fj fepe A^ ventate dihgetras pfcrutan vt puniat 
fi oportet » non tanq idem fit accufator ct radcx . {--, qfi denun- 
tiantejama . de accufa . qualiter ct qri.ii.de fymo . licct bcly » 
ffQualiter procedendii fit m iquifitione cj f it contra fmgulare 
pTonamil^. primo qdem fciendu cj dcbet fieri iii loco vbi con. 
uerfatur perfona de qua eft inquirendu ■ xxiii.q . i . paratus . de 
elec-poftcj.depfump.quofda^itabiturautiscontraquein- 
quircndac[hetficd3 effepns. mfi fe per contumatia abfenta- 
uerit . et debet fieri cora ecclefie fenionbus » ft ej exponeda funt 



ei illa capitula de quibus inqrendti Fuerit ■ vt Facultate^ babcat 
cleFendcndi fc ■ et non foiu dicra teftiu funt ci dicenda ■ fcd ctiam 
nomina eorfr . vt quid et a quo fit diccfi apparcat ■ ct ne per fup- 
pffione noitn detur audatia infamandi. [tem admittende funt 
exceptioncs ct replicatior.es legittime . bec omnia de accu- tjlit 
et qii - ii • ct • v • q« ii. fi primates . Et talis quidem poteft oppo- 
nerc contra inquifitore de fufpccto « vel cj iit criminofus et co- 
tra denutiatore vellras adinquirendu impetratas» etcotrate 
ftes etdictaeoru.deaccu-cumoportcat. et.c.cudiledtus .ii" 
Na no debent admitti nifi teftes legittimi- de fente . et re ludi ■ 
cum i- ct » a ■ Item inquifttor d^ f acere lurare et tefhFicari etiaj 
lllos qui denunt iauerunt ■ dc fymo . I5 bely ■ Secus eft in via ac- 
cufationis ■ quia accufator non poteft effe tefcis . de accu . cum- 
p . Item fcicndum q> in nullo crimine pot procedi ad inqrendu3 
ex denutiationcnifi pceficrit fratcrna corrcrtio- vtin dirto.c 
Iic5.dc qtto vide. s . corrcctio Fratcrna ■ 9". V ■ ^JjQualitcr ,pce- 
dendu fit m inqfttione generali • pttta cum comittitlrr ahcui in 
quifftio ecclcfte tam in capite q in mebr is i ^t.dcbct prccedi de 
planoetfineftrcpituiudicii cumnondcccat fcruos clei talibus ■ 
implicari « dc accu« olim » non ita q> ordo mdiciarius omnino p- 
termittatur . fy per modu qui ibabetut infra iudiciu. <J"«i < Itcm 
in tali mqfitione recipientur teues qles in ccclefia inuenifttur. 
quia cjue domi Fiunt g domclticos .pbari oportet . £« de rc pu- 
1 ■ confenfus - de tefti . venies »^Tln cjuo differt inqfitio qua f acit 
cx officio iudex ad clamore- fame» et ea adguajpjxiceditur alio 
£curante fiuc .pmouentct^.in multistfNamcum «pcedit ex 
officio tunc is cotra que inqritur eft cogedus iurare cj rndeat 
vcritate ad interrogata » ct boc dico fitte mqratur cotra dcter 
minatam perfona fiue contra conuentu-Si vero p ceditur alio 
,pcurante-non eft aduerfarius cogcndus iurare» ne .ppter hoc 
promotor inquifttionis poffit inftrui » fed ipe tenetur probarc 
fuam intentione - alias punictur fufpenfione vel htnoi - doncc fe 
purgaucrtt qi non animo caluniandi crimma,ppofuit - de calti ■ 
cum dilctftus . Item cum inquifitor ex officio ,pcedit publicatis 
atteftationibus pot d e vno aba liis teftibus inquirere. vt.ii-q« 
v . babet . ct . c. m5na((Cu vei-oalio ,pcurant e fit . tunc publtca 
tis attcftationibus non recipicntur alu teftes - quia ttmetur de 



11 11111111 iiii|iiii iiii|ini iiii|iii 1111 



fubornat.onc. fljjue forma iurameti tcftiu in ca inqmfitois f 
ef- fi eft contra pfona ct crimen denuntiatu lurat teftis g> fup 
cnmen dicat plena Veritatcm.de fymo. I; befy . Si Vcro eft in- 
qfitio fup ftatu ccclefie iurat dicere de bns que fcit vel credit fn 
ecclefia reformada . vcl g, rcfpondcbit verita'te ad interrogata . 
de accu . cum diledlus - Et nota g, in talibus luramcntis non di 
ncc folet itirari dc occultis . na fccretorum dcus folus mdcx et 
cogmtor eu.xxxii.di,crubefcat.et.ii.q.v.c5ruluifti. ct folii 
deum br.t vltorem . € . de iurciu . 1. iunfiurandi. ([QnTit mcj. 
fitio m aliquo monaftctio quis prouidebit dc expefis inquifitori 
vcl mcnachs cuiprofequijtur ccntra atbatcmi R.pro oitus 
detet prouiden de rcbus monaftern . et R tffi dc demmuatibus 
fjctiam quos iud'ces ad profecutionenegcciiydoneosiuxerit 
affumendos . dc accu . cx pte . et . c . cum olim .(TJAndurante in 
quifitione monacb, ofccdirc debcant abbadfSf. . dcbent in Iiotis 
et boneftis . dumcdo n5 imc ediatur .pfecutio negocii.de accu . 
ex partc . ct . c, cum olim .</ Non pot prclatus infenor ftiis fub 
ditis mterdicerc ne reuelent ftatu fuum vel eclic Vcl perfonaru 
bns qui mifti funt a5 inrirendu corrigcndu et rcformandu. nec 
tenltfnte txeoicatioms fufycnfionis velmtcrdidti contca-nic 
latc.nec etiam iuramcnta vet promifhones ct cbtigationes alie 
faite ad cdandu-, . [nfug ab lncjfitonbus t alis tementas amm- 
a.iucrfecdignapc: P turcaf [ igari.de'oE,or.cjaplcricj;.I,.v,-. 
«L 1 ollcj cora co qui contra aliquc fuper certis cnmitus inqui 
fitor Fuerat deputatus cacie crimma .lle confcffus fuit. no pot 
impugnare corcffionern quo minus pumatur . ncc idco p6t pu 
nitionem euaderc. quia fuo eifdcm crim.nibus ana non fuerat 
dilfematus . vcl 3, per eunde mquif.torem capitula fuper gbus 
^bamquirerefibitraditanonfuerunt.deaccu.c.i.lf.vi. 
([bi is cm contra te Fuerat comifla mquifitio fup ccrtis crimi 
n.bus procefferit ad veritate inqu,rcnda\ omiffa mquif.tione m 
Famie te pnte nec reclamante aut qu.ccj fuo bcc exap.er.te.no 
potcs .mpugnare proccffum cus ob bcc quia non fuit de „,Fa 

mquif.tionis ^ . f, mquiritur contra platum fiuc biitem admi 
nfflratKjne et ccnuincitur pena eius eftrcmotio.exeplo.villic, 
difFamat. cu. didtu cft lam non potcns apt.us vclbcare. Luce. 



I f!,'l I 



, _4 






xvi-de accu. qliter et qH - il . £i vero no babet admimftratione 
pena efk arbitraria fcdifi merita gfone et qualitatem exceffus . 
de accu . incjuifitionis in fi . prirm :' $:. f; boc fallit in crimmibus 
enormibus cjue ordinis executione aut retentione bhFicuetia; 
poft gactam pnia; impediunt . vt eft in fymonayco in ordine ct 
beneficio .quo cafu erit vt in accufatioms iudicio rxedendum. 
de accu . incjuifitionis . quc aute; dicatur crimma enorrmavidc 
fupr a enormia ■ et . s . crimen - de mquifitonbus bereticoru bls 
. s ■ hercticus . i . (f . xvi ■ qui incipit incjuifitores in certisf uin- 
ciis cum fequentibus.et bercticus.iii.per totum- 
SgfT&fcriptio.qui accufat alique dcbet fc infcnbcre ■ i-clt ad 
o|B O en 3 talioms fi non pbaucrit obltgarcvt . s.obligatio. 
J JM|pj r . ii ■ (jt"Vtrum infcnptio femg fit neceffaria ^K . cjuado 
'crimen non directe opponitur g modu accufationis vel dcnun- 
tlatioms f; per modu exceptioms vt cu obiiatur accufatori vel 
tefbi adboc vt ab accufatrone vel tefhficationcrepellatur. vel 
elccto vt a promotione eycludatur no cft neceffaria infcnptio. 
h fi obiiciatur iam confn mato - puta in confecratione obiicicns 
dcbet fc obKgare ad pena; cxtraordmana f; ad arbitrtu mdicis 
circavinculuminfcriptionis^pamefedus cnminefic £uolu- 
to etpbato perdit cj'.iod per eleftionem ct conftrmationc ei fue 
rat acq.fitum. f; prius babita non amittit ■ de accu . fuper bris ■ 
et-J.qlitcr.etcjn.infi. 
~UNftitutio.Capl — fede vacantepot admittere ct inftitu 
feerc in beneficiis pfentatos a patronis fi fint ydonei. licet 
sJalias taiis admiffio et inftituto ad epm pertincret- tame 
fcdevacante no pot caplrn confcrre bfificia que ad collatonem 
epi pertinct - de inflitu . c . i - li . vi- Inftitucre beredes quos tenc 
turteftator.videinfrateitamentuj.ii.^.i.etpertotutn. 
-» Ntcrdiftu primo coiter- Interdictu aliud generale aliud 
gticularc . generale dicitur qn gencraliter intmdUEitur 
-^regiui a prouincia fiue etia ciuitas aut caftrufljZ t intel- 
ligendu; generale in boc cafu ctia fi interdicatur terra alicuius 
qui nulla babct integra - f; tfn pro parte . Particulare vero dici 
tur qn dc multis ecclefns vna vel pauce mterdicuntur. de ver . 
figni- cum lii gtibus .{jQuid clt diccre liiterdico talem locum :' 
B£ . fcdm Inno . mbil aliud eft dicere nifi mtcrdicere bomincs ibi 



III lllllllli.llll:::! Illl| ^W l|l llll|ll n 
11 12 13 14 15 16 17 



00 



19 20 21 22 23 24 25 



Iiabitantcs a certis facramentis ibi accipiedis ct a fepultura- ct 
cp c lerici ^phibentur lbi publice cclcbrare et facrameta coferte . 
locus enim per fe nec eft in culpa nec e facrorum perceptibilis ■ 
([ Int diilii fcdm [nno . Ho . etBer . ii pot poni fmc ca ronabili. 
ficut ncc ceffat 10 a diuims vt didtum e . s . ceffatio ■ (T« i ■ et «ii» et 
de fen . cxcomunica > cum mcdicinalis . li. "ci. et dc hiis que fi. a 
maio . g ca . qfiuit « qua decretalem Inno . et Ho . inttlligunt cp 
fnia interdifti non eft ferenda pp culpam alicuius particulans 
perfone fj propter culpa vniucrfitatis mfi th fit dfis loci« de fpo 
falibus non eft nobis.de offi.dele.fane.vn poteft i nf-err ijgpter 
delictii domini fiue capituli fiue alicuius coitatis «(fjj^hic nota 
c|> nullus locus pot mterdici auftoritate ordinaria vel delegata 
£> pecuniario debito vel cuiufuis pecunie qtitate. alias n tenet 
mfi fierct de apoftolice fedis fpali et expreffa fnia . hcc Bonifa « 
oftauus in c]da extrauaganti que incipit Prouide attende tcs . 
CfVtruminterdi<ftumpoffitponinonpccdetemonitione:'I_i. 
fcdfn Inno . fi lmponitur p culpa quafi pena fiue penitentia tuc 
.pbata culpa fiue notoria exiite imponi pot fme vlla monitone 
etia penitcnti et correfto. ficut inuemtur de fententia fufpen- 
fionis cjue Fertur contra delmqultcm etia non contumace fiue 
monitu «v.q.im.inloco. r5qnptocontumat.iainfcrtur.hd3 
f leri ntfi contra incorngiWe contumace ■ et tunc i^ admonitio 
pcedere. de appclla - reprebenfibilis . (LQue differcntia eft inter 
interdidtum ct excoicationcm aut fufpenfione ;E$.fcdm Ray. 
.pprieloquendoexcoicaturperfona.xivq.iri.certum. derer. 
fig . ex parte. et qdem fi eft maior fcgat non folum a facrame- 
tis fcd etia a comunione fidclium . vt '. s . excomunicatio . i. CT. 
ii.fj vniuerfitas n cxcomunicatur. vtiitjtu cft.s.excoicatio» 
i. T • xxxii . qui incipit vmuerfitas (fSufpenditur quocj; perfona 
et qngj qdem a bnficio qncj) ab officio.qficj; ab vtrog.ii.g.r- 
pfbiter . de purga . cano . inter follicitudmes . Interdicitur v-ero 
qncjj ipe locus vt regnu . ciuitas vel caflru vel ecclefia - de ver. 
figni. CU3 in partibus . Similiter aliqn interdicitur vniuerfitas 
vt clerus vel populus « e. ti . fi fnia . li. vi. et mkl aliud ? q fega- 
tio a certis facramentis et oibus diuinis officiis et ecclefiafhca 
fepultura. vt de fpon. non eft nobis.de penitcn -g> in te. Et de 
bacmateriaplenebabeturinfrainterdiftu.iiii.cr.i.ii.et.iii. 



et aliud dictu cft bic.s. (T-iiflJn cjuo coucniut excomumcatio 
nterdiftu et fufpenfioffcf . fcdm Ho.in plunlus .rrirr.o qdcm 
quia ficut excomunicatio d, fcrri in fcriptis contir.cntiLus ca- 
fum et cuius fcripture exemplu3 tcnetur ludcx excomunicato 
tradere infra mefcm fi fuerit reqfitus de qua requifitione ficri 
debj publicum inftrumentum vcl autentice littere. atdcx aut 
huius conftitutioni violator d vnu^ rnenfem ab ingreffu ecclie 
et diuims fufpefus 5 ■ et fugior ad que rccurritur d^ lpa^ fniam 
rclaxare ct excomunicatorem ad mtereffccond;nare. idepcr 
omnia c in fentcntiis fufpefionis et interdicti. de boc habeS-.s.- 
excomunicatio . i. 9". x . e . ti . cum medicir.alis • li - viljSccundo 
cjuia fnia cxcomumcationis interdifti et fufpenfioms non reie- 
uantur per fequente appcllationcm. fed bene per pcedentcnv 
deappella.adbocqrn.ct.c.pal>oraIis.e.ti.iscui.li.vi.Tcrto 
quia ligati aliqua fcntentia de pdictis ncc eligcre ncc cligi pnt . 
deappella-conftitutus. dc confuetudine£um dilciitus . deexcc 
ptione apoftolice. de clcc. cti inter||Quarto qa nullus dictoruj 
debctcelebrare diuina. de clc ex mi. c-ii. et-c.poftulafhs ■ <T> 
fi([Quitoquiatales fnias dcbet momtiopreccdere. CjUodinicl_ 
tigevt fupra.T.iiii.etar.dcfen-cx. ficanomci.li .vi^jScxto 
quia qlibet coru lurat antecj abfoluatur non aplms couemrc ■ 
etinommbuspotfierirclaxatioadcautela^.e.ti.venerabili. 
mfi effet interdictum gencraliter ^mulgatu ■ in quo ncn babct 
locuj relaxatio ad cautcla. e. ti. pnti -li- vi. Septimo quia talis 
fententia e a fupenoribus obferuanda-deof.or.cum ab eccle- 
fiaru - Octauo quia nullus eorum durante fcntentia poteft: te- 
ftif icari ■ de excep . apoftolice . dc tcfti. veniens in fi . Nono quia 
fupenor non debet ipas fcntentias rcuocare vcl rjniitiare nul- 
las effenifivocatis partibus.de appella-romana . <T.pe.li .vi. 
Decimo quia i!Ii qui per priuilegiii funt recepti m .pprios et fpa 
les ccclefie romane fitios I1C3 pp Iidc non fint exfpci tn ficut ncc 
excomunicari fic nec interdici ncc fufpedi piit ab aliquo q a ro- 
mano.pontiFicevellegatodelaterc. dever. figm.veniens.il- 
viHVndecimo qa oes pdifte fententiejioieccnfure ccclefiaftice 
continentur de ver-figni. qrenti .^[.Quis potcft mterdiceres' 
Bf.fcdfn Inno.et Ho.quilib^ prclatushfis iurididtioneordma 
nam-quilibct etia babens iuridicTiione delegata pot interdicere 



III llll|llll llll|lll llll|llll llll|llll III 
11 12 13 14 15 



Tj^^^^W 



ecclcfiam Vel perfbna contumace fue iuriditionis . etia fi contu 
max fit cps . de of - dele . fane quia • dyocefanus tn ncn dj fufpe- 
dere fcu mterdicere clericos vel eoril ecclefias ppetuo vel ad lon 
gumtps nifidcccnfcnfucapituli. deexcef. prela-c.i. Etboc 
maxime qfi procedit ex fuo offino ■ CjUia t unc cum maicri deli. 
beratione pcedendum efc . Sed regulanter et de rare ct de co- 
fuetudine fnia paftoris folius tencnda eft ct tremenda ■ xi- q . ii. 
c.i.xvi-cj.ii.vrfis.decf.or-curr, abecclefiarfi. Ite mterdiccre 
poteft eleftus confirmatus I5 nodu cofecratus . qa boc e iuridi 
tionis . dcele<aione trafrmffam . Itcm vacante fede mterd.cerc 
pot caplm.de maio.etobe.bus que.et.c.cu^olim.debereti» 
ad abolendam.prroCY;. Abbatiffavcrointerdiccrenonpoteft. 
Vt didtum e ■ s . abbatiffa . <T ■ iiii. QQuis pot intcrdici {Bf. . ficuc 
pot colhgi ex precedenti - (T. quilibet fubditus ct eius terra vel 
ecclcfia poteft intcrdici a fuo preiato . alias fnfa a non fuo ludice 
lata h tenet • dc of . dele . fanc. de ludi» ac fi clerici . Excpti Vero 
a prelatis no pfit ab eis interdici. Si tfi ille qui eft exemptus cx 
Vna partc babcrct aliquod beneficiii ratione cuius non cffct ex 
cmptus m boc fui dyocefam fcntentiis fubiaceret . de priuile . cu 
capella. ProVubcntur etia cj in oditi excmptorum vel Eraudem 
pnuilegiorum non mtcrdicantur vel excomumcentur vendcn 
tes lUis vel ab eis ementes aut cis comunicantes . alias ccntra- 
Facicntes puniendi funt . de priuilc. qnto ■ Sut tn cafus in qbus 
ex5pti fubfunt dyocefanis in qbus eos pnt interdicere fiuc pu- 
nire et condcmnare. quos babes . s . exeptus • 9". v. Itcm n pKc 
mterdrci nifi a papa illic|junt fpalcs ccclefie romane ftlii. vt ■ s . 
<S ■ vi . dirtu eft m fi . Qpriuilegia q, aliqui no poflunt excomu- 
nicari Vel terrc eorum intcrdici conceffa fmgularibus pfonis ec 
clefiafticis vcl feculanbus no exteduntur ad fnias cporum. qa 
lpiphttales excomumcarc vel interdicere.nifi fuerint regibus 
regmis aut corti filiis vel religiofis conceffa. non r ocpfo naium 
fcd ordinu vel locoru . de priuile . nc aliqui. li . vi . ({.Qua Forma" 
verboru dj poni mterdictu ^. forma e* bec vel fimilis. nos pp 
t alem ca m ecclefia fiue terra3 talem fupponimus mterdtcco . de 
ver.figni.cuminpartibus.etdeoffi-dele.fane.ii.Addiitctia 
comumter mdiccs mdiccntes eccleffafhco fuppommus mterdi- 
cto . vt Inno . dicit ■ Et boc ad diflvrentiam interdicti legalis ■ de 



quo tranfimus ad pns • poteft etia fnia interdiiti ad voluntate^ 
iudicis determinarit vtputa interdicat miffam cum cantu • vel 
vcfperas vcl fepultura et bmoi. potcft etia radex ab interdicfto 
excipcre ct fubiicere cjuos Vult et cjfi Vult • puta gndus terre lbi 
fuerit pfens et bmoi.de fponfa • non eft nobis . ^jQHfentcntia 
interdicfti obliget i ££. fufficit fentcntia interdidti publice pro- 
mulgari.ncc poftea neceffe efV cam fmguloru auribus inculca- 
re.Sufficit etia cu quis fcit vicinos fuos maxime metropolita- 
na eccliam recepiffe fnia3 et obferuare- de pofht. c i. Infug ocs 
rcltgiofi tam exepti q non excpti qut vidermt vel fciuerint ma 
triccm loci ecclefiam feruare quodcucjs interdiccu pofitu auAo 
ritate fedis apofbolice vel ordmariorum debent et ipfi feruare • 
aliocjuin non feruantes incurrunt excomunicatione ipo fadto- 
[dem etia lii mterdidtis per ftatuta fuincialiu conciliorum Vcl 
iporutn aucloritate- Idem in generalibus ceffationibus a dinis 
terrarfi ciuitatu et aliorum locoruj quas aliqn ex confuetudi- 
ne vel alias cancnica collcgia vel conuentus feculariu aut regu 
larium ccclcfiarum fibi vendicant.non obftantibus qbufcuncy 
appcllatiombusana etiam ad fedcm apoffolica vcl ad aliii intcr- 
ieCds et aliis obictionibus quibufcunc^ ■ vt de fen . exco . ex fre- 
quetibus • in clc {fJ&Tententia mterdiiti pferatur in cleru no 
,ppterriocinteUigiturmterdi(ftus populus» nec cconucrfo • vn 
vno lporuj interdufto alius licite admittitur ad diuina . e. ti«fi 
fententia . li. vi.CCt Vero alicuius terre populus cft interdiclus 
fingularcs eius perfone intclliguntur interdiilc Vt in diito.c. 
fi fentetia ■ (T- fi(JIngenera!i quocj; intcrdifto alicuius tcrrc cle 
rici licet teneantur illud obferuare- tn eorum perfone non funt 
intcrdicle fcdfn vber.et Inno. et id eo alib i exntes in nullo tene 
tur • vt infra . interdicttum . (J. fi .ffVtrum fcntentia intcrdicT:i 
fufpedi poffit ita cj liceat celebrare diuina :' 1$. fcdfn Innoce-et 
Ho . qn locus vcl ecclefia interdicitur talis fentetia fufpedi pot . 
et tunc licet lbi celebrare. de priuilc vt priuiIgia^/Qfi veto eft 
interditlta perfona fiue fufpcnfa fi fadtxi efl f culpa fufpcnfi vcl 
interdi<fti.non poffet dehcentia alicuius celebrarcnecmterdi- 
ctum vel fufpenfio fufpendi. fi vero fadtCi eft propter culpa alte 
riusquodaliqnfit.Vtxvii.q.iiii.miror. et-c-felix. tuncdid 
poteft ficut de intcrdifto loci cj-tate fententia fufpendi pot per 



III llll|llll llll|lll llll| 
11 12 13 14 15 



l|" 



— ^ 




epm ficut et toHi»<]JJuii3 ftinfra tepus fufpcfionis fentetie fiue 
intcrdicT:iappcllctur:I>?»fcdtriHo» app cllaripota fufpefafnia 
ficut cx condicShonali» de appellaticne pret erea « et » c ■ diiectos » 
ver » verit » dccanus » ct ide in fentent ia fufpefionis » Sccus au«3 
in fentcntia excomunicationis cuius effectus nunq potcft rela 
xati ad t ctnp us ntfi oino tollatur . ar . dc fen» exco > cum defide- 
prtncipio . 

Ntetdtctw »ii ■ f • fpualiter de interdidto quod ponitur in 
. jltqua terta» vbi fciendum tj cum dtcttur interdicimus 
'terra talts rcgis ftue dni.fcdm Inno.etHo' intclligitur 
orrl nis tcrra quc iurtdttioni fue fubeft tpe late fentette » et ftmi 
liter que in crtmine ftbi fauct . Concor . Ber -St vero pofl fnia^ 
terrs cmit-non eft interdtcta.mfi lator fcntcntie expfferit fiue 
intendcrit tam dc ea qua babct c{ de ea quam babiturus eft.Si 
vcro vendit fua remanet illt terre onus interdicT:i doncc relaxe- 
tur» vt ponit Her. in tradlatu de (terdicco .ar.de poftu.prcla. 
ad boc. {JJQ u,cJ ti dominus toalis fupponat terra fuam et pfoi 
tiam et Famtlia turiditioni altcuius cxtranei epi tpm m fe et pdi 
cta ex certafcia .ptogando.nunqd pot terra eius ab tllo mter- 
dici ?B£»fcdm Ho.ft ordmarius confentit in protogatione» tuc 
pUnumecjpot-deForo.compe.fignificaflt.Sedetftnonco- 
fentit adbuc puto cj poffit. et clertct tale mtetdictu fctuare tc- 
heantur - de iureiu . ex refcripto « de of - delc p » et g» licet enim 
laycus per fpalcm conuentione non pofftt fupponerc alti ecclia^ 
vel per fonas eccli afttcas tcrre fue- tn cu vniucrfttate tacite tra 
feunt«<Li>i ciuitas caftiu aut villa fmt interdifta llloru fubur- 
bia ct continentia - cdif icta intelliguntur interdictVa. e » ti.fi ciui 
tas . lt - vi . alias verd nomine ciuitatis intclligitur g> murorum 
atr.bitu contmetur vt tbi dicitur - (jNucjuid bomines de terra 
intetdicta poffmt abbi audirc diuina:'K»ft eft interdicta ppter 
dclictti domini tuuc ciues qui culpabiles non extftunt pht extra 
tpa3 licite intereffe diirinis » nifi et ipi fuertnt mterdicti propter 
dominum puniendu^ in eis . quia tunc etiam altbi non poffunt 
intcreffe dtuinis . ftcut etiam non poffuut fi propter culpa llloru 
Futt pofitu5 intetdictu » e . tt . fi ciuitas »li» vi - Et idem intcllige 
dum fi aliquis de i pis bomimbus alibi tranf f ert domtcilium . Et 
eodem modo intellige de clericts altcutus ccclcftcintcrdictc» qa 



fi culpabilcs no exiftunt nec Fuerint.ipiinterdiici poffunt alibi 
celebrare-idiuina. 

sterdictam.iii.f.contra aliqua ecclcfiam.vbifciendu3 
C^j ft ecclefia interdicitur nec m capclla eius celebrari nec 
; £m citniterio poterit aliquisfepehri fi ipa capella vel eimi 
terjumfitccclefieconiuncta.aliasfccus .cti.ficiuitas. li.vi. 
tlQuii fi quis fcicnter celebrat in ecclcfia aut cjuocugj loco in- 
terdirto i l\ ■ nifi fit priuilegiatus i boc \-cl mfi m cafibus a lttre 
conccffis celcbret.irregulantate mcurrit. a qua no potcrit nifi 
per^a pa abfolui.ncc poteft eligi nec eligere.cti.is qui.li.w» 
^iuNt erdictum . iiii . quid pbibetur vel conceditur tge inter 
\|03i(fti !TQ • primo qdej nulla diuina ofFicia pmittutur . ie 
peni.gjinte.defpon.nonenobis^edTiocinli.vi.c.ti. 
"calma . malum tpatur boc modo g> fmgulis diebus in ecclefiis 
et monaftcriis miffe celebretur et alia dicatur officia {ubmif(a 
voce-iar.uis claufis cxcomunicatis ac interdietis cxclufis. capa 
nis etiaj non pulfatis .ita g> nullos alios etiam fi aliunde vemat 
admitteredebent nifi illi fup boc fmt priuilegiati.de priuilc . [i. 
cet - li. vi(ftcm g; tam canonici q clcrici ecclefiarum in quibus 
diftributones quotidiane tnbuutut lllis q. interfunt boris fi no 
veniant amittant eas ficut amittcrent {i non effet mterdiiiu . 
Item cjj folumin f efhuitatibus natalis . refurrexioms . pentbe- 
coftes et affumptionis beate marie capane pulfcntur. et lanuis 
apertis alta voce dmina ceUbrentur-excdicatis exclufis-fj in- 
tcrdidtis admiffis . ita tri cji illi pp quos platum 5 interdiftu al- 
tarinonappropinqnt. non obftantibus gbufcung; primlcgiis 
que reuocantur.quia fufficerc dcbet oibus g> celebretur vt di- 
<Hum eft . bec omnia in pdifto.caltna mater.Item nota cf tpe 
generabs interdicti pot confici crifma in die ccne. e . ti . qm . Ii. 
vi.([Vtrum tge iterdidli miniftran poffint ecclefiafcica facra- 
menta ?B£. non « de fcn . ex . rcfponfo . Sed et boc multas recipit 
exceptiones . na pnmo qdem excipitur baptifmus et cofirma. 
tio.non folu guuloru vt m diao.c.refponfo.fj etia adultorti. 
c . ti . qm . h. vi . Item excipitur penitcntia non folum tnorietiu 
fed etia viuorum ct fanoru . dumtn non fuerint cxcoicati. qui 
non pnt admitri mfi in morte . exccptis illis pp quoru} culpam 
Vcl dolu; lata eft fentcntia intcrdidli. vel qui pbuerDt auxiliu- 



III llll|llll llll|llll 
11 12 i: 



TT^t^tmTT^T^t^mTTT 



— a 



21 22 23 24 25 



confiliam vel Fauorem !i non prius fatiffccerint vel fattffaciedt 
dcdcrmt ydcnea cautioncm . aut fi boc non pht nift iurauermt 
cj, cusn poterunt fatiff acient et ad fatiff «Sionej faciendam per 
illos qui tencntur dabunt ccnfiliti et auxilw et £ poffc labora- 
bftt ■ nec p p aliquod f redictoru debet Eieri telaxatio mterdidti . 
Vt.e.ti.altna-ti.vi.Itcm cxcipitur eucbartftia quo ad deced?.. 
tcs • dc penite . cj inde . negatnr aut extrcma vncftio» vt in dicK> 
c. gi m tc r\d ordmcs aut non potentlaycus loci interdicti p.. 
tnoueti . Secus aut em de biis qui crant clerjo et non funt inter 
dicti . Matnmoma veto fcdm Inno . fieri pnt apud mterdidtos ■ 
quta et apud infideles contraktur . xxvi. di.deinde. non tn dj 
EicribenediftionuptiariKcdmHo.^rVtrumtpcgeneratism- 
terdidli conccdatur ecclefiafhca fepultura;'l$.fcdm Innoce . qh 
efl interdicta comunitcr alicj terra vel aliqua vniuerfitas . dene 
gatur laycts ecclc fiaftica fepultura - etia fi pcnitentia accegint . 
de pcniten . gi in te ■ quia mterdidti funt etiam fi peccatores no 
funt • xxiiii - q ■ iii . fi babes . xvii. q . irii» miror- fj illi qui intcr in 
terdiiftos cxcoicatur et fi ab ipa cxcomumcatione abfoluatur^ 
remanet tn adbuc interdicti doncc foluatur mterdidtu^USi tn 
in morientibus apparucrint figna penitetie ct poftea f uerit fo- 
lutum interdictu •tunc ta\iu corpora crunt apud ccclefia traffe 
renda- ar . dc fen« ex. cum llloru. et fi apud ecclefia^ Ccante ad- 
buc interdi<5to fcpulti fucrant non crunt poftea exbumadi. CU3 
ad eu ftatum vencrit res a quo incipere potuit . et g bmoi iter 
dicftis . f ■ qui penituettmt I3 mor tuaria recipere ac 4? eis oradii 
eft ■ xi - q . lii . cjcung) . S5 fi non penituermt wc p eis orandum 
nec mortuana recipiendu.1xxxviii.di.cfi(pfericis vero cj in 
tali generalitate non funt interdidti n negatur ccclefiaftica fe- 
pultura. fine pulfaticc tti capanaru et ceffante omni folenitate 
vt in difto.c g, m te ■ Sed quod ibi dicitur cum ftlentio h vidc 
tur bodie intelligendu de filcntio officri funeralis ■ cja cum cocc 
datur quod maius eft - fc^ dicere boras et miffam fubmiffe vt in 
primo . T • dictum eft . et dc officio funerali conccdt videtur . 
II Vtru qh ecclefia eft fmgularit iterdicta.illi de populo poffm 



alibi eligere fepultura C&. ■ fcdm Inno.ft eft tnterdirta in pena^ 
populi etia fi multi ex eis non derelinqnnt fed forte vniuerfitas 
vel tnagna pars . vel forte quia deliquit dns et ln boc punitur . 



tunc parrocbiani ncn pfit ln aliqua ecclefia etia non iiiterdicca 
cligere fepultut-a • nifi forte ex priuilcgio . de prmile. « priuile- 
gia « Si vero eft mterdicta pp deliccu clencorum trn vel proptcr 
boc q> violata fuerit . tunc parrocbiani pnt in aliaecclefia non 
mterdicta el.gcrefepultura-et audirediuina-lpVtruI omncs 
intcrdicti vitandi fmt^.fcdm Inno.et Ho.et Eer. In diuira 
officiis vitandi funt omnes illi cjui proprio nomine vel alia certa 
circulocutione pcr fnia; dcfignantur. qui et dicuntur noiatim 
interdicti.mfti . de bcrc. libero . <T- noiatim . Item Vitandifunt 
tanq nominat. 3 mterdicfti oms llli de qbus conftat cjiinterdicti 
funt . vt fi ciuitas vcl caft rum mtcrdicitur . Si vcro i nterdica- 
tur Fautorcs fiue participantes in crimine non dicuntur noia- 
timinterdicfti.f 3 tm in genere.vntales non tenetur qs vitare 
quoufg! periudicemfpecificeturet denutietur. mfi forteeora 
partiapatio effj multu notoria ita g, inficiationi 110 ett} locus - 
de cobabita . cleri. et muli . tua nos . fTOii conceditur aficui fm 
gulari perfone vt tpe interdicci pofntcckbrare vel audire dina 
in v-occ fubnv.ffa ■ '. uiiccittsjamiliarcs ad auctendu ifia ct fibi cc 
Icbrandu admittutur<jNon fic de familianbus alicuius collezii 
qa mfi pnuilegiati fuerint - admitti n debet . tali etia coceffione 
non pot gaudere ille cuius culpa dolo vel fraude Fuerit fentetia 
lata leu q ad gpetrandu ipm delicltu dedit confilium vel fauore 
fiue aux.hum.depriuile.l,cet.li.vi.(iE P iqu,funtin viapnt 
terre fecum altare portatile . et f acere f,bi celebrari vbicfig) fue 
rmt , non obftante intcrdirfto . de priuilc qrn . Ii. vi. epi qioq! n 
incurrunt ipo facfto fnia 3 interd.cfti. vt.s.epus . <T. v<fAnm 
locis exemptis celebrari poffit tpe generalis interdiifti? Rt . non 
nififmt P r.ufeati.e.ti.alma..nf.. etdepriuilc.arcb.epo'. 
bec m [.. vi.^ b| nuqd ex fola cofuetudine potalias venireco 
tra '"terd.ctu ft^-non . de confue. cum inter . (fvW tepo re 
mtetdicfti liceat fecular.bus extra ecdefta 3 afcultare fiue aud.re 
officum quod Fit in ecclef.a ^. fcdm Ho . excoicatis et mterd. 
cftis non I3 audire. necj; clerids licet ita alte celebrare q, de foris 
audin poffint • nec eft e,s P ax portanda aut fcneftra vel bcfticn 
appeneda ad videndu corpus cbr.fti. vel adagerendu poft cua- 
gcliumiec colliguntur de pem. cj in teCoto7.fat.sRay . et 
v bcr«i.t dict idem vber . cj non probibentur feculares aud.re 



lljlll llll|!ll llll|lll llll|:::. Illl|li: lll|lll llll|llll lllll|lll llll|lll llll|llll llll 1 1 1 1 1 1 II 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 II 1 1 1 1 1 1 lllll| 1 1 1 1 1 1 II 1 1 1 1 1 

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 



-^ 



«tol exentur m m ,ff a ^ H ^? ^ ° ffic,U 5 ^ vd 
«3 «.am calemXtdo v r ^ '" Celebranc, ° vt facet <fe ■ 

matut,na s et £ " ^ 3 »^' 1 '»^ vefperas et 

C"mfec n u^ m ^° n ^;f b "t,^ g cJ m ofT,c,ofuoa S ,t. 
a.e.conte-ptu^&X^S^^^^-f.L. 
pfafmos vel euangelazt CS?^ (e Sereautem 
fcut et prcAcare? de fo Sf PS?teerra mterd^a 

«hScflJ ord, ms * X fc[j f« 9 ai, qs f, ne 

'd fac,t . vb, vero co„f U e tudo °;;X; n0n er,t ,rfe £ ulat '^ui 
cju,seps.ri,f cdnf " aoilon ^fit,rregular,s.x,.q.,, i ,f I 

nfe.rregu!ar, s .CoV™ r H?' i e p Sat!e ^«.V-eIca t etr 5 for, 2 ° 
qu, B 5 trn pr,ma 5 tonfur *£ fcdffi^ *£™P^denco 
pufo g, .rregularicate ictnW f °" f ' '" officl ° f "° catct 

dura>,, n fpe S cu ,o.^^| t ^ 1 ' 1 ^ 1 -pfaIm,fta.WeGu,!tr 

a x rf ^^« tat ""^xTf fi 'rT^^ 

aqfentsvdetur.queeannex^ i^ ; C " ft ' f 3 mben ^>6e 

■* ex p,™,!eg,o .boAe Z c f, " CCC,efe eelcb Mre et| fecrw? 

fQf f> qu, s tge ,n t e ^ ■ a t CetC **". li ™-V"* | m,nu s . 

fcdm Fnno.et Ho.fi eft .^«fe™ * «M**? ^. 

Sular, s »c,aJ,ocnc pet,texordri 1 c 



l,cct. (TO^ fila^cus v,olat ,nterd,au^.fcdm Inno-no « 

cum babcat . grau.tcr tn peccat et pumendus e.tde» Nofi « 
S, vero tpe ,nterd,fti exerceat offic.a que non fint atauKS o 
L, S . P «ta doceat fcolares.exerceat aduocat,onem auttag^ 

fiort4*l^nonpeccat.^n*dmtt«^ura^^ 

de ,Uo cu, cft interd.rtus a,qu,s fpaUs ^'IJgS^ 

tate eos max,me pubUce donec conftet de fentenua. «Qurftt 
turexirc^R.fcdrnvber. credocjnon- necj! peccant au*»"» 
viTno.iT.iLOuepenaclerionoferuantismteraiccu. t 

B ularis effictur - et fufpefus e . de c e. «co P ^ 

vl_.de elco cum ,nter- ct, -,s S-^^.qa droeUtate,. et 
potbencf,c,c,aconFerre.deconcef.p« q lisnon t 

de.xeef.pla.tanta.Concor.toD -ctB , ^ fcfc 

eU S .neceU S ere.de / onfuc.cumd,leaus V q „ 

<!to.c.isQ.nccct,aponular,.depoi'« > r" a v . t_;. D0 .. 
^ttatWu 3 te«ou««iahBf«.deden.«.»^ 

S .(T.vl. Etnotab.ccpficjs «-«^jSE 
ccclcf,a<,ucnon,ppr,ed,cendafit,nterc,aaf3V,olatar,ueP 

lutt.-nonJnc^n^utael^J»*^^^^ 

gramtcr peccat vt ,b,dem d,c,tur.Et qn d,c«ur e« w 

„ fiuc polluta fetmne vel fanguie v,de. s . cofccrat.o.,,- <J 



12 3 4 5 6 7 



11 12 13 14 15 



TTTTJTTTTTTTTTJTTTTTtT 



et fcquent.bus . S.militcr etiam fi ifizs m aliqf ecdefia no fuopo 
iita itcrdifto cclebrat pfentibus gfoms intcrdicte uc* grauiter 
peccet cclebrando eis . tfi non fit irrcgularis . ouia bc'c non ba- 
feetur in lure . vt ib.dem dic.tur.S5 tn omnis q fcieter cekbrat 
liue m loco interdifto f ue gfonis intcrd.dcis a mre vel quocuqi 
mdice vel recip.cns publicc mtcrdnftos ad dina officia feu facra 
menta fiue ad fepulturam e interdicftus ab ingreffu ecclefic. dc 
pnuile . eporum . It, vfc et fi in ea fe ingerat in fuo officio . irtie- 
gularis Fit.e.ti.is cui.li.vi.et dc boc cafu babes iFra fufpefus. 
5'il*l Q^ ^ c ^' r ' x ' exnte s noi atim interdifti celebrent diui 
na. l^.fcdm Inno .irregulares Eiunt.xi.q.iii. fiquis eps in c5 
cil.o.etlunt deponend, gpetuo.nificjf.multifunttuncpr.r.ci 
palcs iunt dcponendi. a, aliis fup irregularitate poterit difpe- 
lari. icd ncn nifi pcr papam • 

■^oNtcrdiclum . v. de re/axatione ,'nterdicri. vbi fciendum. 
fcr 9 - P ,° , J «B*** «nterdictitf aliquos infcriores prelatos 
r °? * maiorcs nddebeet ca rclaxare abfy; co. 

gruafatiff acftione et confcia illius qui tulcrit . de of . or . cuj ab 
ecclefiarum.f, verc irroahliter lata e. d 3 <mi tulit fme difficul 
tate relaxare.de rf. or . gratuMeu fuperior ad que recurritur 
e.ti.cu meaic.inalis.li.vi.<JArdMeps nonpotrelaxareinter. 
dictu vel cxcoicatione f.ue fufpenfione latas ab officialibus ar- 
chidyaconcru feu alns iuriditione but.bus fuba.tis fuffraganeo 

rum,p,,qu,tuleru„tom,ff, s ,n,f.effctcontrariaconfuetudo. 
e.t,- romana ■ I.- V, ,pC u g s mterdicco Vel cxcdicatione aftri. 
rtu, offert fe ad ,uft,c,a eoru p quibus fentetia exccpit. iudex 
eunef,cdecedatabfoluerep ot erit. etia f, aducrfa pars appcSct 
ne abfoluatur.d; tn ante abfolutione recipiab .Ilofufficrts cau 
3? ^J "" Mn, >? n «** ad que 5 appellatur f, vouerit 
appellator vel coram ,ud,cc qui ca^j de/egauerit ,„ri pareb.t . et 

^fcrfe^^tentia^toi.reSpJfft 

nudo verbo^.fcdm Bo. I 3 m fentcntia excoicationis expTa 
f.t folenis forma qua babes. s . abfolutio . v. <T. Vii.fc™ Snen 

tur ve. total.ter rclaxatur cS luramento tn . vt. s.interdi<ftu . 




dicfci ahquis vult fatiffacete ct fic abfolui. ilQ ■ fcdm lo . an ■ ft is 
pp cuius culpam latu eft interdictam fattffacere vult. tplietur 
lnterdi&um . fi vero culpabilis f uit tanqua; confiliarius vel aa 
xiliarius accipiatur cautio ct iniungatur pnia . no relaxabitur 
interdictum. e. ti. alma.li. vi- g> fi non pp eius culpam latii eft 
ipe qdem punitur fj eius fatiffatfcio non reqritur . e. ti . fi fnia. 
et indiclo-calma ■ 

eftatus . require infra fucceffio ab inteftato «. ■$ ,; 

imidit as « re^uire infr a timor » <T ■ f 1 ■ 
Nuenta^Jjidcfl agendu de inuentis :!$.. fcdm Tho-fe 

Ctunda fc ■ q. lxvi. difhnguedu efc circa rcs inucntas ■ que 

1 da cnim funt que nuncj fuerunt in boms alicuius • ficut 
lapilli ct geme cj inueniuntur m littore maris . et taita occupl- 
ti conceduntur . Et eadej ro de thefauris antiquo tpe fub ter- 
ra occultatis quorit non eft quis poffeffor nifi g; fcdm legcs ciui 
fts tenetur medietate dare dfio agri- mtellige fi inuenit m alic 
no non data opa.f^ fi data oga inuenit.non tenetur domino . 
infli- dc re. domi. <T ■ itcm ea ■ qda; vero res funt q inucnte Fue 
runt dc ,ppinquo in altcuius bonis . et tunc fiquis accipiat non 
animo rccipiendi fed reftitueivli dho . futtii non comit tit. alias 
rurtum comittit . xiiii. q. v . fi cpiid . et . c. multi fme .^IJJSTir 
res ab aliquo inueta fit cjfuit a .pprio dno babita p derelicto ' 
Bf .res cjproderelictobabcturoccupaticoccditur. fiuefitmo 
biiis et abiiciatur . fiue immobilis . vt fi exea de f undo liac tnete 
vt pro derelidlo babeam .ff.de derelic. I . i- S5 fi m mari iactaue 
rim res meas ca leuande nauis no babeo pro derelicto . quia no 
bac mente abiicio. vn fi Iibru inuolutu iactaui non babeo.p de. 
relicto«Secus pfumitur fi iaccatti agtum . infti^de reru domi. 
tT-vI .([§3 qliter reftituctur rcs*inueta fK fcdm Ray . et Ho ■ 
ftudebit inucnire llluj q amifit. ct fi oportet facict publice dici 
pcr pconem vcl m eccleliis pcr loca vbi expedict . et fi lllum inue 
nerit et per circuftantias certificetur cj illius fuit-illi reftituet 
alias eroget paugibus . vel ipe tenerepotcft fi e mdigens . et boc 
fcdrn quofdam auctoritate pniani fui fcu dyocefani. fi forte re 
tinue rit fibi difpenfationem talium ■ 

" Nuidia « vtrum inuidia fit tnfticia de alieno bono '. K . fe 
undum Tbo ■ fe. fe» q . xxxvi. de alieno bono potcft effe 




<■ 



ll|llll|llll llll|llll llll|llll II 




trifticia dupliciter. Vno modo qn altquis triftatur debono ali_ 
cuius inqtum cx boe iminet fibi giculum alicuius nocumcnti » 
ficut fi bomo triftatur de exaltatione mimici fui tim5s ne ledat 
eft. et talis trifticia non e inuidia • fj magts titnons effecTtus . vt 
Pbiis dicit. Alio modo inqtum bonii altenus extimatur dimi- 
nutiuii propric glorie . vel excellentie. et boc mo dc bono alteri 
us triuatur muidia- et ideo pcipue de lllis bonis inuident bomi- 
res m qbus e gloria- et in qbus amant bonoran et in opmione 
effe^vt Pbus dicit .n.retbo-^TVtrummuidiafitpeccatu^K. 
fcdm Tbo . vbi . s ■ inuidia proprie eft triftrttta de bonis alicuius 
in |t«m alter excedit iptn . ct lftud fg cft prauu vt etiam Pbus 
dicit . ii . rctbonce . qa dolet de co dc quo e gaudendu • fcj de bo- 
no proximi. cj fi dc leat quis dc bono ^xitni non qa ille babj fj 
quia fibi deeft . non erft inuidia f; jelus . de quo babes mfra 5e_ 
. 'fi Vt ™ maiiia nt peccatu mortale:'E£.(cdifi Tbo. vbi.s. 
tnuidia ex fuo genere f prtm mortale . quia cc ntranatur cari.. 
tatiquegaudet debono.pximi.fi th fit tmpFeclra ratio muidie 
figjt motu fenfualitatis ■ fic c pcccatum vcniale . 

^ocnfis vtrum fit pccca» 5'et quale et quando babes infre 

fimflatio . et tnfra ypocnfis tn bttera s « 

~'Ra ■ vtrum ftt mortale pcccatu '. Bf . fcdrh Tbc . fecunda 
fe « q . clviii . motus tre pot effe inordinatus dupltciter . 
UJI-iVno mo ex parte appetibilis . vtputa cu aliquis appetit 
iniuftam vindicla . et fic de fuo genere e peccatu mortale qa co 
tranatur caritati et iufcirie. pot tn contingerc q> aliquis appe 
titus vmdicte fit veniale pp imperfeftione adtus . cj quide; imJ 
perfecftto vel e ex parte appef entis • puta cum motus ire puenit 
tudicium rationis . Vel ex parte appetibilfs . puta cum aliquis in 
aliquo modico fe vindtcare appctit . ita cp etia fi acta inferat no 
eft mortale. puta fi p arum trabit alique puerfi per capillos vel 
aliquid bmoiljAIio modo pot effe motus ire inordmatus qtu3 
ad moduirafcedi. puta fi nimis ardentcr irafcatur mterius - vel 
nimis mamfeftet exterius figna ire.et fic fcdrfi fe non babct ex 
fuo genere roe3 pcccati mortalis « pot tn corvtmgere cj fit mor 
tale. vt fi ex vebemetia ire aliqs exeat a diledtioe dei et .pximi » 
dc bac matcria vide infra pacientia-ct infra vindicatio. 




(Regularitas . i. de itTegularitate bomicidarum . omnes 
kjui babuerunt officium in vinJiila fanguims funt irrc 
Jgulares . vt di_tu3 eft . s * bomicidium - 1111 ■ <T . i- et etiam 
m vber-fi no fuerit fecutus efftdlus . tn in boc cafu fcdrn eii 
poterit eps difpenfare-non aut pot fi efFectus fecutus e.de bns 
autqueinterfunt vindiifte fanguinis babes .s- bomicidm-iiii" 
^.Quid de 1II0 cjui fuit in pugnavbialicjui inter . ccti funt - vide 
fupra hom.cidium.iiii-<r»vi« WQuidde illis qiuns ignariielo 
fidei et pp mdulgentiam cjue dabatur attulcrunt ligna ad cre- 
mandum hercticos . nuncjuid funt irregulares i}Q • fcdrn vbcr. 
fi materia llla 5 eoogata ad morte ■ irregulures funt . nec difpe- 
fabitur cu eis nifi g papa-fi afit n . coogata qa forte ta mortui 
erant. vel antccj" materia fucc.deret mortuifunt.fi efficiiitur 
irrcgu. q> fi dubitatur melius e tenere certfi vt abfcj; difpefatio 
nepapenon miniftret nec^pmoueantur . dc tepf. or ■ ad aures . 
4LQ-ii^ rfe clericis g cum alris trabunt ad maconellas vfi alicjs 
jpbabiliter creditur interfeiitus iK-fcdfH yber. melius eft tere 
certum . vc in pcedenti . <T. dictfi eft . (fCjuid dc pfbitero g mi- 
fit pu.rum ad acjndum ecjuu^ monens cji caueret a flumuie. et 
tii fubmerfus e[h'F?£.fcdfr. vber. bunc pfbtteru culpabil. iudi. 
co. ficut ct dyaconem q non remouvt falce cjua accm-tus crat . 
cum fciret ludi confuctudincm de bomici- conttncbatur • et fa- 
cerdotem qui non remouit cuttcllum a corrigia cum cjua vcr- 
berabatfamulum.de homici . ad audientia ■ et di - 1 ■ derico lace 
te. ^ljQuid rTcjuis gcutit mulierem pgnante vcl dat ei venen3 
vt faciac aborfum ■ vide ■ s • bomicidium ■ iiii. <T - v. Et lbidej ha 
bes an Iiceat clericts deponere cora iudice feculan cjrela^ de fuis 
raptonbus . <T ■ ii. ([5i. liceat clcrico furem capere ct iudici tra 
dere.r$. fcdm vber . fi alicjuis poteft rcs fuas recugare no deb3 
eum cagc nec iudici tradere .ar.de bomici . fufcepimus ■ fi aute 
alias res fuas recupcrare non poteft- credo gi non efficitur irre 
gularis ■ dutfi non fit eius corrupta intentio . Sed hoc mtelligi 
03 cj fiat cum .jpt.ftationc. vt - s . bomiciduu ■ iii . <T . ii. s t cjj no 
babuent 083 fufpicandi qa hoc cotin gerepotcr at. ahas cotra. 
vt bic in fecjuent ibus ■ ii . (T ■ dicitur. CLQtnd fi clericus fcribat <J 
alicjuis capiatur ■ et ex llla captione fequitur mors vcl dctruca. 
tio eius .ipo tn ignorante et fdtffl et camf^.fcdfn Hofri-irre 



III llll|llll llll|llll llll|llll llll|llll III 
11 12 13 14 15 



my^^^^w 



gularis vide tur . cja debuit fufpicari boc poffe euenire. (TQuid 
ii clamet aliqs [atrones latrones :R. fcdfn Inno .fiue fic clamet 
fiuc aliqd aliud agat pcr quod potucrit itelligere cj ex clamorc 
vel fuo accu potuerit feq uihomic idiu» irregularis e nifi fcccrit 
pp timorem corporis fui(JNa fi timeret cp aliquis vellct eu occi 
dere bfi poffet clamarc p auxilio - quia non intendit in alicuius 
mortem fj in fua liberationem . Idem Ho. Et addit fecus fi cla- 
marct £ folis rebus » (Jx2uitT3e illo clcrlco qui cum latro ducc. 
retur captus . dicit claudite ei os ne damet . ntiquid irregularis 
efb fi mors inde feqturJB^.fcdfn vber. g, fic-cjaiuuit ducentes 
dando eis cofiltu ■ et eode mo fi qrentitus malefacStore mdicauit 
eum . nifi fbrte ignoraucnt et ignorare roabtliter potuit nefci 
ens Cji ad mortcj qrcretur(^2ualitcr eps pot inuocare bracbiti 
fcculare babes . s . bellum . ii. <T« iiii. etgliter cxcquatur fi babet 
iuriditionej tpalem . s . eps . <T. vii. (jQuidTi clericus comodat 
baliftam et ide aliquis occiditue .•■££. fi conceffit in bcllc iniufio 
non eft dubium tj, trregulans e .quia dabat opam rci illicite. de 
bomici . c. fi(pt eode mo fi bellum fit luftG - quia ars fagittadi 
.pbtbita eft . de [agit . artem(pym bello iufto enfem vcl lancea 
mimftrare non eft £nibitum. tfi ois talis fcdfn vber. irregula 
ris eft iudicandus . quia cam rjpinqua ptat bomicidio .([Quid~ 
fi clerici fauore pftant fuis gtibus confortando q> fecurius pug 
ncnt • aut lncutiendo terrorem aducrfariis v'B£. fcdffi Innoce . fi 
bellum eft iniuftum et mors indc fuerit fubfecuta . irregulares 
cffiauujur. vt in jp ximo. <T.ditfum eR.fccusfiiuttum . 
|],QuaIiter rfidere debeat clericus cuj interrogatur de iudrcifo 
fanguinlsbabes-s.bomicidiu^.ii.^.i.et.s.eps.r.iiii.^Oe 
materiairregularitatisbomicidii^jurabfitur.s-bomicidiu.i. 
ct fequentibus . c« pertqtum .(|£)e irregularitatc bigamie. s . 
bigamia per totu; . ([ Vtrum irregulantas bomicidii tollatur 
o baptimuijgUfic. non aut illa bigamie. vt . s ■ notnicidiq " ""• 
<T-i.in fi.(p>multis irregularitatibus inquibus folus papa 
dijpenfat babetur.s . difpenfatio. <T- vii. et fequentibus . 
■^ Rregularitas »i'Me illo qui exns irrcgularis miniftrat. 
jVbi fciendum fcdm vber. cp irregulans celebrans no pp 
Lboc aliam irregularitatem contraxit . alioquin totiens 
noua irregularitatem cotraberet quotiens cclebraret . nec ctia 



talts -vmc ncc aliquis eft iudicandus irrcgularis mfunjta m- 
uenitur in iurc cxpffum.de fen. ex . .s qui.U. Vi.Sed tn omn.s 
irre R ularitas fiuc contingat ex peccato fiue no . ltnpedit ordis 
executionem ■ quia excqu. rto d 3 qu.s anteq d.fpenfctur cu co. 
(TVtrunTcelebrans in pcfto mortali fiat irregulans i h? ■ lcdm 
Inno. ct Ho. 1; omnis qui efl in peccatc mortali flicatur elic lu 
fpenfus quo ad fe . f . quia non «cbct celebrare . no tn fi celebrat 
incurrit irrcgularitatem pp boc ncc poft pnia 3 indiget d.fpen 
fationc . n.fi fit nototium ■ de tpi « or . qf.tu 3 ■ Et eodc rnodo iu 
cendude quocugs qui celcbrat foUim pofl f.mplice p bibitione ■ 
(TVtrum clericus m minonbus cxns fi excoicatus lcgat eplam 
fXe folennitatc fiat irregularis ^ - fcdm vber . credo g no ■ ga 
fine folenitate boc faot. tii quia etiam a laycs leguntur alicm 
cpiftole dc confuctudine. tu ctiam quia m .II.s cap.tulis . xi -q< 
iir.fi gs eps.i.ct.ii.non fit metio mfi de cpo pbro et dyacono- 
ymo etiaf f. facerdos vel dyaconus tal.ter abfcf folen.tate leg.t 
epllm . no credo ipm pp boc mcurrere iercgularitate - cu pene 
non fmt extendendc f 5 re[tringende . dVtrum clencus qu. in 
cxcoicatione cxns mimftrat cum folennitatc f tat lrregulans . 
^.fcdmvber.fieftinminoribuscredocpn. ciiduocapla-xi- 
q.ui.fiquiscps.i.et.ii-noloqntutdeeis.f^deepoprefbitcro 

et dy acono.de quibus fi miniftrant jn fuis officns fi ett dubiu 3 
cpirregulares efficiuntur.de clccx.mi.Iatorcs. Et lde mtelli 
go de fubdyacono cu bod ie in mu ltis gificetur dyacono . de eta < 
ct quali. or . a multis . ^ Vtru excomumcatus bapt. 3 ando hat 
irregularisbabetur.s.excomunicatio.i.c.rcaf. - , 

C^lHilrrlonia . vtrum vronia fc 3 cum quis minora dc fc d.ct W 

l/Wi peccatu; ct qualef^.fcdrnTbo.fecunda fe.q-cxjn. tm 

'^^HS-tiora de fe d.ccre pot cotingcK duplicitcr . vno mo lalua 

< veritate- dum . f- al.qu.s maiora cj funt m co ret.cet ct quedam 
\ minora $ fcrt . ct boc ncn ptinet ad yroma . nec cft pftm tcdm 

S genus fuu . Alio m5 dicit aligs minora dcclmando a ventatc « 
puta cu affcrit de fe aliquid v.lequod in fe no recognufcit ■ aut 
cum negat aliquid magnum quod tn pcrcipit infcipo effc ct W 
pertinet ad yronia et 5 fp pcccatC nulla eni ca mentiendu c|t> 
xxii . q . ii - cum bumibtatis caufa mentiris fi non cras peccator 
ment.edo cfficer.s.<rjyrolSiaIcdrn Pbm qiig; iaitantiae.quod 



11 12 13 14 15 



fflTjTTTTTTTTTyTTTTTTTT 



Tho. vbi. s ■ fic exponit diccns ■ cj duplex eft excellentia . vna in 
tpalibus ct alia in fpualibus(JContiiigit ailt cjiig; g, aliquis per ' 
extertora figna ct g verba ptcndit qdej defcctfi in exterionbus 
rcbus puta p alicjm vefle abiecta3« et p hoc ipm liitedit ontare 
aliqua excelletiam fpuale vn fimul ihcurnt vicium yronie etia 
ctantie . de quo diccum e • s . iactantia ■ 
-llSfjvftrio- vidc . s ■ hyftrio in littcra h ■ 
— Ip/deus .i.comuniter. ludei dicuntur q lege moyfaycam 
Irad Iraj tenet . fic didli a noie prmctpalis tribus > fc3 mde « 
Jpqui et prius hcbrei dicebatur ab beber ■ ruius f amilia cul 
tum dei tenuit . ccteris ydolatrta fedatis ■ hcc TA ay ■ et Hofhe - 
{iQuocbtiftianifedebeantbcrerircaiudeos:' I$-fcdm tvay. 
non dcbcnt cum eis comedere ■ aut cos ad conuiuia recige necj 
cfi cis cohabitare. Jtem infirmi cnftiaiii non dcbet in fuis infir 
mitatibus uocareiudeos nec abeis rccigcmedicinas.necfecuj 
eis in ei r dem balneis balneare.xxyni.q.i. nullus.et.c.oms . 
ltc non dcbcnt pmitti inter cnftianos babere publica officia ne 
cccaftonc beant feuiendi . liiii. di- nulla - xvri. q • iiti • conftituit . 
cj fi ludeus talia officia recegit ■ d^ ei dencgari xpianoruj coio . 
donec qcquid recegit rationc officii fcdfn ^puidentia dyocefani 
conuertaturin vfus paugum.etipeoFnciumdimittat.Etm_ 
telligitur fcdtfi Tbo * quo ad digmtates de nouo acqfit as ■ fccus 
de diiio pexnti ■ qa lllud cjncp tolerat ecdia pp fcadalii vitadfi ■ 
I3 ordmaria auctoritate tollere poff^ ficut tollit in fctuis ■ Item 
uullus pot congregationi iudeoru^ feu alicuiiudeo vcl pagano 
a'iqd relincjre in teftafnto ■ et fi f ecerit contra . poft morte iu- 
dicabitur anathema.de berrti. fi quis eps.xxini. q. ii- fane. ii< 
Et videtur intclligendu fcdifi vbcr. . nifi legarct ad fuccurren- 
dum neceffitati. Item non d3 pmitti iuieis nouas eriger fyna- 
gogas f^ anttcjs reficere. dumtn non ampliores vel preciofiores 
folito.Ritus at et folenitatcs fuas funt gmittedi feruare.e.ti. 
iudei.et-c.confuluit. Ite in dicbus lamentationis et dominice 
pafficnis non debec in publico prodire .ct .in non nullis. Item 
cogedi funt ad decimas > vt » s ■ decime. ii- T- ii ■ Itl cogendi funt 
xpianos teftes recigecontra fe» S3 iudeus non pot ferretefti- 
tnoniu cotra xpianu • dc tefti. iuici. fte m die gafccues n debet 
babereofttavelfeneftrasapcrtas.e.ti.qafug biis. Itecogeii 



funt talcm babitii ccntinue dcferre gi tnanifette ab aliis diftin 
guantur . c . ti . ln non nullis . rudeis gmittitur agcre et conue- 
nirc apud iuiices noftros • fj non apud feniores eoru< ^rbitru; 
etta piit eligcre iudice cuius fnia; ordinarius exeqtur.vt £>e. 
ti> iudei romano . Item in fabbatis fuis non debcnt trabi ad iudi 
cia-nccipialias trabut. f; necinaliis fcfhuitattbus fuis debiit 
turbari. ncc fepultura eoru obtctu forte pecunie eflfodi^vtC^ 
e.ti.diefabbato.et.c.ti»ficutiudci.(r.i.et.ii«CDeitideDm 
feruis tudeis Velxpianis babetu r infra iu deus .ii. fimilitcr et de 
nutricibus infantium iudeoru . C/ Que iit pena pticipantift cu; 
iudcis contracafus nuncdidtos :'!?:. fcdm Ray.ftfuntclericict 
admoniti fatiffacerc ct emcndarc nolunt . dcbcnt priuari offko 
et bnf icio - Si layci funt vtputa principes qui nolfit exequi pdi- 
dta fiue alii cjui aliquod impedimcntu aftrunt et admoniti non 
fatiffccermt . dcbet excoicari. xxviii. q • i- nullus t^ Si rero funt 
iudci.tadiu funt xpiam ab illoru comunione ct comercio fepa. 
randi fub pena excoicatiois - donec illi fatiffeccnnt vt °3r5l!5[l_ 
fnudcos in Fi.ct dedecimis.de terris.etde vfu.cu£u. HXZaW~ 
Fiet dc iudeis vcl aliis xptn blafpbematibus :'F£- fcdfn Hc . omis 
talis fcdm leges decapitatur.etia xpianus. vn principes fecula 
res iudcos xpm blafpbcmantes gvautter punirc debent . fiue pe 
na pecuniaria fiue etiam grauiori.e.ti.innon nullis .in k-De 
xpianis blafpbematibus vtde inpra maledictic - (f An liccat xpia 
nis comunicare cum iudeis fiue cu alns infidtlibus Habctur.s. 
inf ldclis . <T ■ i- ct bic fuf ra - <T • ii ■ Contra xptanos aSt qui f lont 
iudci ipcedendu eft ficut cotra heretic os . vt fupra bereticus.ti- 
(f.xxii. quiincipit cotra xpianos. tCVtrumticeat diiis terra.. 
rumcxadtioncm faccrciniudeos^- fcdmTbo.inqdalittera 
ad duciffa; lotboringe. quis ficut iura dicunt iudci merito cuf 
pc fue feruituti fint adiiti et fic eorum res dfii pnt accipe tantf 
fua.ita tri vt non fubtrabantur neccffaria vite. qa tn opottet 
nos ambulare boncftc et ad eos qui f oris funt . ne nome domim 
blafpbemetur-boc feruandu videtur vt exaitiombus qs facerc 
confueuerunt nullatcnus ptegrauentur-fed ad confuetas cogi 
pfit . (fQuid fi iudei nibil hfit mfi vfuras cui reftituetur q tnale 
accepta fuerunt ab eis f^.fcdm Tbo-in predifta lra-cum eaq 
iudci per vfuram extorferunt non pnt licitcretinere.cofecjues 



ii iiii|iiii iiiiiin iiiiiin ini| iiiiiiii iiiiiiiii iiiiiii i|iin iiiiiiiii iiiiiiiii iiii ini|i 

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 



nTTI^n^^^ffl 



efl vt fi vos illas ab cis r ecepitis nec vos Iicitc retincre poteftis . 
mfi forfan effent talia que a vobis vel ab anteceffonbus veuris 
bartenus cxtorfiffent . Si vero bnt q extorferunt ab aliis debct 
reftitui llhs qbus iudei refhtuere tebantur fi inueniuntut « alio 
qum in pios vfus fcdm confilium dyocefani et aliorum ,pboru3 
in cocm vtilitatcm terre fi neceffe eft.nec cffj illicitu3 fi vos de 
nouo exigeretis tallias a iudeis feruata tn confuetudine prede- 
cefformnj?eftroru3 bac intcntione vt in pios vfus conuertere- 
tur . Ijytru iudeus qui nicbil b^ preter vfuras poffit puniri pe 
cunialiterfKf .fcdm Tbo.vbi. s .dicendu gj expcdit eos pecunia 
literpuniri .neex fuainicrtatecomodureportcntetmaioripe 
na q quicungj alms non vfuratius in fimili cafu qto pecunia q 
eis aufertur minus ad eos pertinet.pot et fugaddi alia pena nc 
ad pena fufficere videatur cf pecunia3 aliis debita definut poffL 
dere . pecunia tn pene nomine ab cis ablata retineri nopo t.fed 
d^ de ea fieri vt in preccdenti. T- iiftti ert.<£VtrumIiceat re- 
ciocdonum vc/ precium laboris et bmoia iuieis vfurariis ?Bf, » 
fcdm vber. fi iudeus ^3 aliquid aliud q vfuras.poteft accipi ab 
eo-Si vero nicbil h-$ prepter vfuras tuc aute rccipies certat de 
damno [uo vitando vel lucro captando . fi de damno vitando fic 
accipiedonon peccatfvcutquiafute veltaptotedamnificatus 
eft.puta perincendiumetnmoinonpeccatet fitecugarctab 
co damnu fuum . [3 ipe fur vel raptot nicbil ber^ nifi quod effet 
acqfitU3 ex furto vel rapina. dumtn non recipet $ damno fuo 
in fpe res ipas alienas . Addit Tbo »in epla ad duciffam pdiftam 
dicens . q> fi iudeus vltro conferat pecunia vel eclnium expedit 
reciperevt pecunia fic recepta reddatur bitguibus de iure de. 
bctur (eu aliis vt diCtU3 ' fupra.^.viii. ([Vtru dona et elemo 
fme poffmt ab vfurario d atarecipi.b es intra > vfura. i . <T , xiii. 
quiincipit .vtru3 dona.CQuidfiiudeioccupanttota^ ahqua 
parrocbia3 emedo q a xpianis folcbat poffidetifE^.pcterepot 
et foluere tetur decimas prediales et oms ccnfus fiue pftatoes 
fiueoblationes reales quas xpianidedomibus et poffeffionibus 
foluere tcbantur . de vfu. qto . S3 fccus de decimis et oblationi 
bus pfonalibus.vtdicTrume.s.decime.ii. g~.ii. (fAiima iudeo 
ruj tn necelfitate pnt emi ct comedi fcdm vber .flTQuoTudeus 
copellatur reftituere vfuras viie infra vfura . i. 9" . fmali. 



oVdcus-ii.quo ad feraos et feruientes iudeis- quid ergo 
rfle feruo iudei fi vult Fieri xpianus iFf. « fcdm R ay ■ fi fcr~ 
"IJuus eft vernaculus - f. dc lllius ancilla natus ct velit fieri 
xpianus ftatim enpitur in libcrtatem nullo prccio dato. £.de 
epi . et clc . deo nobis • <T ■ his ita . et ar ■ lini ■ di . fraternitat • Idee 
fi feruus fuit emptus qui erat xpianus- liiii- di- macipia . vel ce 
volebat.quiatalesnonbj iudeo emere vel in feruos tenere.Ide 
fi feruus eptus crat paganus et Fuit emotus ca feruiendi et nuc 
vult fieri xpianus . vt in didto . c . fraternitate -idcm fi cmit euj 
caufa mercimonii .puta vt venderet cu alteri et no expofuit eu 
venalem inf ra tres menfes » quia prefumitur <J ad feruicndum 
emerit -Si vero expofuit eu^ vcnalem infra tres mcnfes et non 
ftetit pcr cu quo minus vedidcrit et ipe vult fieri xpianus infra 
lllud fpacifi vcl etiam poft . Iiberabitur dato precio xii ■ fofdoru 
ab aliquo xpiano» vt in diceo ■ c. fraternitate -et e. ti. c- i- et ii . 
et vl. Et erut il!i xii. folidi vfualis monete illius loci. de maledi. 
ftatuimus . Et boc intellige nifi dns eu volente circScideret vel 
alterius fecte fignaculum imprimeret-tunc enitn proptcrinjif_ 
rtam corgis fme precio Iibcratur»di»Iiiii.nulla»Ide Gof .{LSed 
niiquid ifte redeptus ent feruus redimctis ?Bf.. fcdm Tv ay . n . 
fjent libcr et rcfhtuet ei ptecium»ar»infti»de noxalibus-ac 
<T . dns ■ et fi non b^ precium querat mendicando . vel feruiat ei 
tantit cj) feruiciu3 compenietu r cu precio. ct poftea vadat quo 
Vuk.ar . xxxvi.q.i. de rap(pt boc intellige nifi caufa pietatis 
eptus fuerit ■ tunc enim non tltur aliqd rcddere vel feruire. qa 
quod pietatc datur .pbibct ius ne repetatur. et fic dediffe prcfu 
mitur.nificontrariu fuerit ^tcuatus-ff'dejxliietfup-fu-1» 
fi quis . 9" ■ fi int erdu - Cocor . GoF. et Ho . ([Quid fi nullus em 
ptor apparct i HS . fcdrfi Ecr • nichlominus erit Iiber . et oftiatij 
querat preciu aut ogas preftet.vtinprecedenti.lT-dictujeft. 
et.£<dcmanumiffio. l.iiu. (fcjuid fi plures funt quivolunt 
emere^.fcdfn fjof . eps loci eligat magis ydoncu^ . ff. de ac- 
cu- !■ fi plures . vel fi funt pares gratificet epus cui velit -ar.de 
iurcpro . cu t aut » idem Ho « _LVtru aliquo modo licitu fit xpia 
nis Cji feruiant iudeis ^t» fcdrri Ho . cum pbibitu fit gj nullum 
mancipiu xpianu3 feruiat iudeis - multominus libcri xpiani eis 
feruire debet- no emm debet clfe affidue intra domu iudei-nec 



11 12 13 14 15 



wj^^^^W 



tancj famuli aut nutrix aut obftetrix ■ alias fi ipf: xpiani ab eis 
difcederenolutdebetexcoicari.e.ti. iudei.et.c-adbcoct.e. 
fi iudeos .Si aute iudei nolunt dimittere eos .phibetur Fidelibu! 
co mcrcium cu cis • vt in didto . e . et fi ludeos in fi . S; extra do- 
mu pnt eisferuicia fieri vn poffunt bere colonos xpianos . e. ti» 
multoru flVtru cbrittianus poffit emere vel bere feruQ iudeu i 
r^.fcdmRay.ctGof.fic.e.ti.fiiudeos.xxiii.cj.viii.difpar. 
non tn At, cu eo morari ita oj babeat eu tanq familiare . xxviii* 
q.i.fepc.et.c.nullus.etfivoluerit fieri xpaianus non pot eu; 
dommus^bibere.xix.q.ii.duefunt.idemHo.CS^nunqmS 
iudeus crefl feruus cnfhanifibapti;ctur fiet liberil&.fecudu; 
Ray.n0n.f3 remanet feruus -quia feruitus inttodufta cft etii 
dciuredino .xxxv.di.vi .dte.etperiusgentiuapprobata.di. 
i ■ ius gentm; ■ et iure canonico confirmata -xii. q. ii . eccliaru « 
Concor- Ciof . et Ho. Addit Ray ■ g> vhi dc bona confuetudine 
hon fo/ent effe crifraniferui.confulerem 9 dominus in rcmiffi. 
one peccatorum manumitteret eum vel faltej pro pecunia m? 
dicata vel feruicio ad tempus prefhto fccundum arbitrium bo- 
niviriredimeretfe.xii.q.ii.redemptor. 

^Vdeus ■ iii.de conuerfione iudcorum . vbi fcicndu3 cj> iu. 
dei et cetcri infidelcs non debent ad fidem compelli afpe 
jitatibus .f; potius mduci auftoritatibus roibus et dul. 
obus verbis. nam coafta fetuicia non placent deo .xlv«di.qui 
fmcera . et ■ c. de iudeis . fi tn coafti conditionaliter ,put a per mi 
nas vel rerum fuarum ablationem vrl per vcrba ct bmoi bap. 
tifmum fufceperunt et poftea recefferSt a fide.copcllendi funt 
redire ne nomen domini blafpbemetur . et ftdes conteptibilis ba 
beatur . vt in predieto ■ c . de mdeis ■ Si vero fuerunt abfolute co 
acti.vt fi per violentiam in ac]m tnerfifunt.non recepcrut bap 
tifmum . de baptif . maiores^Concor. Tho. fecunda fe . q . x . et 
etia3 Hofti. kddit Ray . g, tales infideles pnt trabi muneribus 
et promiffis . Et intelbgendum fcdm vber. non g> Iiceat aliquid 
darc pro fide fufcipieda . f; fi aliquis infidelis timeret pauptates 
fi bapt^aretur.poff; illud obftaculu; tolli ab eo qui fciret eius 
p prium . de bac materia plenius infra-munus - <T. ii. pnt etia; 
fcdm Ray.inducipcr grauiorem exadtione penfionu facienda; 
nprincipio!ocatioms.xxiii.q.mi.d;bomo.et.q.vi.iavero. 



? 





(Tytrum pueri iudeorum et infideliuj inuitis parentibus fmt 
baptijandi^.fcdmTho.fecundafc.q.x.nonlicet.Sjqnad 
annos difcretionis pcruenerint pnt fidem fufcipere etia3 inuitis 
parcntibus . Concor • vber • dicens cj ncc (icet nutricibus bap- 
tijare guulos iudeorum . Si tfi in articulo mortis paruulorum 
facerent non credit cj peccarent.{|Quid Piet de pofieffiombus 
et bonis iudeorumTiue aliorum inf ideliu ad fidem conuerforu i 
l^.fcdmRay.nodebentabciscxciudi.c.ti.iudei.ii.nififmt 
vfuraria vel de vfura epta ■ quia vendenda et reflitucnda funt 
illis a quibus funt accepta ■ vel beredibus coru ■ qni fi non inue- 
niuntur poterunt fic conuerfis tanqpaupenbus per epifcopu3 
affignari. ([QUepena iudeorum qui attemptant fubuertere 
criftianos ?E$.debet publicis Hagellationibus deputari.xxviii. 
q. i. fepe. ita tfi cj hec pena non tranfeat rn vindiftam fanguis 
quia talis pena relinquenda ert bracbio feculari. 

tVdicare. Iud:carepot intelligiduplicitcr. vno modoqn 

fDUiptis videns opera proximi de quibus dubium eft quo 

_^j^nimo fiant iudicat in pciorem partem . de boc dicitur 

fopi-adubia ■ Mio modo dicitur iudicare iudcx qn fententia pro 

ferj • et de boc dicetur ftatim . c. iudex . i. T . iii . et fequentibus . , 

0|HBl!°Vdcx "- i- comuniter -quanta fciam £3 babcte iudex ^, 

Tfcdrn Ber • de refcrip ■ fcifcitatus ■ debet effe gitus • nec q- 

je re ab aliis qd eu loqui oporteat . in aut . de iudi. m pri . 

^coiiaTvi . de confangui • et affim . ex Iris ■ in Fi - et tfi fi illitcratus 

fit et babcat confuctudinem etpcricia iudicandi poteft ei caufa 

'cdmitti . £ . de iudi . certi iutisgSed iudex maxime eccliafhcus 

effc non potnifi fit gitus faltej mediccri iuris fcia.notatur di. 

xx-c.i. (IVtriiquis pqffit {uperfeconftituereextraneuiudi- 

cem/^t.Iaicus pot confbituerefuS iudicem coem qui alias iuri 

ditioni preett non aliu . £ . de iuridic ■ e ■ iu • 1 ■ i . et . I . priuatorfi • 

Clerici vero non pnt in non iudice cofcntirc nifi fit gfona eccle^ 

fiaftica et de cbnfenfu fui cpi. de fo . cope ■ fignificalcij) Nam et 

fcculans tudex nullam in eu pot babereiuriditione necj in cri. 

minalibus neg) in ciuibbus . £»de epi-et cle. aut. ftatuimus . dc 

fo . cope • feculares • li- vi. Nec clcricus potefc buic priuilegio rc 

nunciare vt infra remmciatio-in. cT .yiii-et bocipfum vide hic 

infra.T.penul.etinfrafnia.fr.vi.llVtruiudexpoffitalique 



ycc 



111 iiii|iin ini|i iii|iiu ini|i ini|iiii nii|iii 

10 11 12 13 14 15 



llll|llll llll|llll III 



19 20 21 



■^ 



iudicafcfincacT:oreVeIaccufatorer'I?.fcdmTho-fecuii.fe.cj. 
[xvii- cum lufticia 116 fit ad fcipm fj ad alteru oportet ej iudex 
mter aliquos duos iudicet . quod qdetn fit cum vnus eft aitor 
et aliu; rcus ■ vn in criminibui non poteft aliquej condemnare 
nifi habeat accufatorcj . de accu.fi legittimus. nihilominus tn 
interd5mfamiar>3 locu accufatons.dcaccu-ruidentia.et tfic 
pc ededu e ft ai inqfitione . vt dictu eft - s . inqfitio.C- ii- et. iii« 
(jTVtru; mdex poffit aliquid accipere a gtibus ^R . fcdiri E ay . 
ordmarii iudices non debent pctere aut recipc a partibus etia^ 
expenfas . cum pp mfticia tenenda^ habeant fuas jouifioncs ■ f. 
ne du fumptus cjucritut predo craffetur . di ■ Ixx xvi • non fatis . - 
xxiii.q.i.militare.in fi.Non crcdo etia cj fpontc oblata debe* 
at recrge pp fufpitionem vitanda^. ab alns vcro ecenma fpontc 
oblata ac etiam rnoderatareCipep6t.xviii.di. de eulogiis ■ ff. 
de of ■ ,pco ■ folent ■ ludex etia delegatus nihil rectge potclf s gti 
busnififorccefculentfr velpocufeiitu mera Itberalitateoblatfi 
cjuodpaucis diebus confumipoffit.velnifimoderatascypefas" 
cum ipm ,ppter caj fibi comiffam continger'fccxtra fuirtfomi- 
cifum pficifci. ita cjj in ipis expenfis no cxcedat mcdfr nec exi» 
gat plus ab vna partc cjab alia- et cjj pp babertdas expenfas nifi 
caufareqrat.occafione pfitifcendi non aCfumat.etfilitigates 
notabilttet fuermtpauges.etia £ exprnfisnihllexiget. dere- 
fcnp-ffatutum-tr.infug.H.vi. Mfeffore^ non accipiat mfieo 
mdigeat » alioqn de fuo ,p'prio tenetuf ,puidere:ei> f^ fi indigeat 
affumat neutri pti fufpedtu . et ei de competenti falario mode- 
rando ab eo faciat partibus ,puideri«notariosin caufa fibi com 
miffa ab imoderato falario refrenet. nec ecrm.eis neccu affcffo. 
re lucru participet.et fi contra boc feciperet . ad reftit ucndum 
tcnetur ct non pdcfr remiffio . vt m difto - c - ftatuturfSimiliter - 
d^ refrenare hficios et cjubfcuncpalios officiales -£QiuA fi iu- 
dex lniulte iudicauit^.fi fcicnter malc iudicauit fcdfn Ray « 
puta timore.cupiditate. odio. amore. vel alia cjuacucji caufa. 
tenetur lefo prccife ad intcreffe ome.hifi poff, mducerc 1IIS pro 
cjuo tulit fnia3 ad plenariam ref>itut6ne.£.depc.iu.[.vi.xi. 
q.iii.cjuatuor. ct fcdm leges multas alias penas det fuftmere. 
dcb^ etia pretcrreftitutionc tmponi ei pnia tanq pro grautffi.... 
mo crimmc. xi. cj . iu . qcucjj . et fi fit iudex ecdefiafticus adbuc 






aliter punitut ■ vt infra iudex . ii> <S ■ ii(pi vcro pcr ignorantia; 
lniufte iudicat tetur fcdm leges lefo incjtu; bonii ecjuu videbi- 
tur religioni iudicantis ■ ff. de vari. et extraor . co -1. vU in iudi 
cio tame aie tftur vt in primo cafu fi in culpa fuit ■ fo; quia vel 
fciuit v el fcirc d ebuit fe infufficicntem et mdicare tale ca; prc- 
fumfitCfEt idem fi crat fufficiens fed neglexit ftuderc et videre 
quod dcbuit-mitius tii agendu; cumifto q cum illo cj fcientcr 
fecit. Et bic addit vl. cp fi ifte ignoras fuit delcgatus et neccfli 
tate obedie iudicauit . f; tn bona fide et de confilio gitorum . no 
tetur . Et idem dicit Ray. fi talis iudex tulit miqua fententia3 
drccgtus per affefforem tale qui coitcr fufficiens putabatur ■ 
jlQuid fi iudex accepit pecunia vt male iudicaret ■:%£ ■ fecfidu; 
K ay . non folu punitur vt > s ■ in pcedenti. (T • dictum e . qa fcie- 
ter male iudicauit » f; g pecunia fic recepta tcnetur rcftituere» 
non eicj dedit cu turpitcr dedcrit.f; ei in cuius iniuria accepit» 
i.q.j.iubemus.et ar.xvi i.q. Hii»fi gs in atrio.ff.decafunia- 
gcneraIiter»<r.iHud.£fQuid ii accepit pecunia vt ludicarct pel 
etiam vt non male Vel bn iudicaret.^t^.fcdm Ray ■ tetur refb- 
tuerc eiqui dedit. quia cu ex officio fuo terctur gratis i udira- 
re et cjm turpiter accepit et crimen cocuffionis comifit^Etide" 
dico qj fi ex alii^ caufa oportebat eu no iudicare et nibilominus 
vt non iudicaret accepit alicjuid . i . q» uj^vl . iubemus ■ et ■ 1 • iu ' 
lia.et-c»melius»defymo.ncmo4]Et fiugu.xi.cj.iii.nolic;. 
iuduci vendcre iuftum iudiciu - et fi liceat vendere aduocatoiu 
ftum patrociniu et iuris confulto iuftum confilium» ^QuidTi 
iudex tetur ct nollo modo vult iudicare • et pp lioc alicjuis amit 
tit ius fuQ f.Bf.- fcdm Ray»tetur refticuere totam litis extima- 
tone ei q pp boc lefus eft . xxiii» q. ii.dns vetaij-g- v ■ admiftra 
torcs . in aute ■ vbi differen . m . 9". penul -// Vtrum iudex poffit 
penareototalit relaxare^.fcdrnTbo.fe.fe.cj.lxvii. duplici 
roe impeditur iudex ne reum a pena abfolucre poffit . primo <j- 
dem ex parte accufatoris ad cuius ius qncjj pertinct vt reus pu 
niatur . puta pp alicjua iniuriam in iptn comiffa; . et hmoi rela 
xatio non eft in arbitrio iudicis . cjuia tetur ius fuu reddere vni 
cuitjj . Alio modo impeditur ex ptercipublice ad cuius bonu gti 
net cp malcfadtores puniantun£0^tn qtum ad boc diffcrentia 
eft mtcr inferiores mdiccs et fupmti - fc; principe cui e plenanc 



11 12 13 14 15 



^ffln^^^^w 



ptas publica comiffa • iudex cnim inferior non h-s, ptatcm abfol 
uendi reu a pena contra legcs a fuperiorc fibi pofitas .{5 priceps 
qui bj ptatcm plenam in republica poterit reu licite abfolucre 
fibocreipublicevideritcxpcdire. et paffus liiiuriam voluerire 
mi ttere.fo t ii locum mia wdicis ,put in fcquenti. <J\ dicitur m 
ft. dVtrumiudex poffit pena dirninuerc:'I$. fcdffi Hofhe • reo 
couifto fi i iure certa pena mueiatur illa iponi dj • alias arbitrio 
fuo comittitur.C.de iu.pu.vcl priua.feruos in fi- de trafac. 
c.vl.tnmbumaniore^ptemd5fgdcclmare..c.f ficmitigarc. 
m ''.xi-.r.c cum caufa lubcft . puta <ja non ex .ppofito ■ fcj culpa 
comifla fuit f 5 cafu. vrl quia miuna efferfi non babuit . vel pp 
etate puenlem aut etia fenile et bmoi • dc quibus vide infra pc. 
na.i.^.ni.et.iiii.EtintelligrndueftfcdfnTbo.vbi.s.cymia 
iudicis b-j locti folu, m biis q ems arbitrio r etmquutur. . Circa 
quc vide mfra pena itif, a5pc.(PVmiiniudex poffit pcna au 
gerc.'^t . augcnda.cft pena qng; ai timore aliorum q ,pm funt 
ad culpam.quia m ultis craf iantibus opus eft exeplo. ff. de pe. 
I.autfaaa.^.vl.j^mi^liceatiudiciiuiicarepp.^bataco^ 
traVeritatequaipenouitfBit.fcdmTbo.fe.fe.q.lxVii.iudex 
in ludicando magis d} fcqui legittima documeta g inftrum?ta 
ettcftcsetaliabmoi.c^illudquodipenouittanqpriuataofo- 
na ■ ex hae tn priuat a cognitone iuuari potcft vt diftriftius du 
fcutiat jpbationcs mdutftas vt pbffit earii.defeftu iiiueftigarc, 
<J fi eas n poteft dc mre repellere ^3 eas i tudieando fequi. dicit 
etiam Tbo. fecunda fe.q, Ixmt, ■<£ fi aliquis ejue feit ludex mnp 
centem faffis teftibus conuincitur vt occidatur. fi mdex n pot 
inuenire occafionf liberandt innoxiu..d5 eum rcmittcre.ad fupc 
riorem iudtcandu.fi aiit necjs hoc pot.peccat fcdin aHtgata fc • 
rcns fnia3 . quia non ipc occidit eum . (5 illi qui ett affeeunt 110. 
cente.Concor. Pe.et Ray.tLVtrumiudex laycus pofftt iudi 
carc de clcrico :'^t . non p6t . {1, fi cum vocat debj priuari officio 
iudicadi.xi.q.i.molita.nccfnia.valebit.deiudi.ac.ficlerici. " 
et.ccum non abbomme.S; etquieum vocari fectt dj amit. 
tere cam.intellige p fala^ . et d; excoicari. vt m ditfto.c.inola 
ta.idem etia patet Cde epi.et cle.aute.ftatuimus. Etfcdm 
Ho. ex fola vocatione ex quo clericus traiJlus erit aduerfarius ■ 
patieturpdiaampenaj.xi.q.i.placuit.deexcef.pla.graue. 



u 



tudex vero non paticturdiftam pena.nifiiudicauerit vel forte 
citra litis conteftatione locus eft penitentie .^dejnatcria buius 
qonisWabeskc.s.r.ii.etinfrafma.y.vi-llVttummimftri 

peccet exequedofnias iudicii cotra innocente f 1$. fcdmT-bo. 
fecunda fc.q-lxiiii.in fi. fi fnia continet intolerabile3 errorem 
miniftcr n i--, obedirc . alias excufatentur carnifices q martires 
occiderut . Si a£it n contincat manifefta iniuftitia non peccant 
pceptum exequendo.quia ipe non bj difcutere fugioris fnia3' 
nccj ipe occidit.f^ iudex cui mimfterium adhibet. Et intelligit 
Ray • g> fi ipe minifter fciat cj condenatus eft innocens - non Ai> 
cxecr mandatu iudicis « Secus fi dubitat . tunc enim excufatur 
obe^iendo.xi.q-iii-quid ctgo.xxiii.CKi^^uid culpatur - 

iVdex-ri. de iudice ecclefiaftico(fEtbic aduertendum g> 

lerfona ccclefiaftica pot iudcx effe et cas ventilare et iu 

__Jicare inter fubditos in quibus bj iuriditione . pfertij in 

"clericosxi.q.i.c.i.et.cexperientie.deforocope.pertotu. 

Et nifi ecdcfiafticus non pot exercere iuriditone ncebj eam in 

clericum ■ vt • s .iudex . i. 9" .ii. Nec clencus pot buic iuri renu- 

tiare- babctur infra renuntiatio . iii- f.iii. et de bac qone clarc 

babes fupr a iudex - 1 . <$ . pe . ([Tudex ecclefiafticus qui contra iu 

ftitiam in grauame alterius partis in iudicio quicq f acit n gra 

tiam puta per preces . vel per fordes puta g pecuniam fufpefus 

eft per annu ab executione officii . et ia, condemnari ad eftima- 

tionemlitis gti quam lefit ct fi fufpefione curante ingefferit fe 

diuinis . fit irregularis . nec nj|Lp_papa potent liberari . de fen- 

et re iudi . cum eterni . li . vi(fe t adde bic quod babetur mfra ly 

monia.i.fT.xxv-quiincipitquidfidatur <f Ntiquid pertmet 

cognicio ad iudice ecclefiafticu fi iudex laycus tenct malef afto 

rem qui dicit fe clericum . et petit rcmitti ad cu.ria ecclefiafhca3 

vel curia petit eu et iudcx negat !'$> ad iudiceta ecclefiafticum 

pertinct cognofcere. quia de re agitur fpuali fiue ecclefiaftica. 

f3 d^ vocari iudex fecularis aut alius cuius itereft-de fen- ex-h 

iudex.li-vi.ifSed quo ,pcedeturin ditSta qftione^.finoto- 

rium eft g, ille fit clericus qui tali priuilegio gaudere debeat fta 

tim abfqj alia cognitione reddi iy <% fi fama publica de boc clt 

vel ipe p clerico coiter babeatur. vel fi prius non fe gercbat p 

layco et deprebenfus fuit cum tonfura et babitu clcricali . deb? 



11 12 13 14 15 



— ^ 



etta rcHiincontinenti.n dico fine caufc cognttione.fj a» caufe 
cognitrancm de clericatu . ita tft cj pbandi ncceffitace non ipe 
fj aduerfarius aftringatur.Si vero ar.tc depbcnfione; ,p layco 
publice fe gerebat et p tali comunitcr babcbatur ctia fi tcporc 
deprebefionis crat in hitu cfericatus non 5 rcftituedus quoufgj 
fidem fecerit de clcricat u. f; tfi intcrirn c ontra eii pceffus iudi 
cis cjuiefcct . de fen - ex - fi iudex. It . vi ^ Quicuncj; impedit qn 
cora; iudicibus ecclefiafticis dclegatis vel ordinanis in caufis cj 
ad eos pertinent quo minus illi qui conqruntur poffmt iufticia 
optinere vel quicunoj copelht impettatores (raru; vel alics re 
curtentes ad forti ecclefiafticutn in caufis q de iure vel antiqua 
confuctudine ad ipm gtment ad defiftcndum vcl ad litigandum 
de cis in foro feculati grauando ludices ccclefiafhccs vel impe. 
trantes vel litigantes fiue litigare volentcs cora cis vel graua. 
do ,ppinquos eorum fcu capiendo res Vcl ecclcfias taliti vel cjuo 
cungj alio modo ■ Item qui ad prednfta darct auxilium confiliuj 
vc', fauorem . omstalesipo farto fcrnt excoicati. de emumta . 
eccle. c|q. li. Vi. (IVcrum ludex ecclcfiafticus poffit iudicaft de 
fubditis laycoru principum ct de ipis principibus :'££ ■ ois xpia. 
riua toe ceccati ePFtcitur . de foro cccli .Hiere • i- ccce conftitui 
te fug gen.etrcgna. etccteva.de iudi.nouit.idco [nudex lay. 
cus negligit f acere \uft1cia3 pot iudex ecdefiauicus compellere 
tUum ad tenenda iuftraa; vel fuppWre de£ec\u eius cognofccdo 
decaufaetdeilliusfubditisiudicatedcfo. cope. cxtrafmiffa. 
et.cl3.et.c.extcnore.xxiii.q.v«admimftratoes . Depapa 
vero quo poffit in pnncipes feculares . babetur infra papa 1 f, 
nii.,ppc fi. Qn iudex ecclefiafticus puta cps h~ ctia$ iuriditde3 
tgalequoexequaturbabetur.s.eps.ir.vii. et.s.bomicidiu. 
u, <J\ i. (JVtrum iudcx ccdefiafticus poffit iudicare de infideli- 
bus^.fcdm Ray.direae no iudicat defciis que foris funt .f, 
aliquas religionis regulas eis imponendo . fed indircdte iudicat - 
fc; fubtrabendo xpianos ab eorfr coione. vt patet dc iudeis . s , 
iudeus-i.1r.iiii.fte5 iudicat de eis fi loquutur contra xpm. vt 
ibide.!T.v.rtefiatteptatfubuerterefideIes »s,iude,ra»4"lri. 
Vdicium . quid c dicere cii d; pcedi fi mplici ter fme ftrc 
pitu ct figura iudicii :'!$ . tunc non oportct cp neccffario 
exigaturlibellus Vellitisconteftatio. potetiaiudexp- 



cedere tgc feriarum ob neceffttatcs bominu indultarfi • aputct 

dilcoes qtutn pot cxccptiones appcllationcs et dilationes fru- 

ftratorias repellendo partiit aduocatoru^ et .pcuratoru iurgta 

repcllat- refrenet teftium multitudine m ft pb ationes neceffa- 

rias et defenftoncs lcgtttimas rectpiat^JSjetnon debent g boc 

excludi citationes iuramentu decalumnia vel malicia vcl de ve.. 

ritate dicenda. Eft etiam in tpo Ittis exordio petitio facienda ip 

parte agcntis ftue etia; rei ft voluertt. et boc in fcripris vel ver 

bo mox redigeda in aitis . pot ctia iudex dte ccrtu, et tcrminit 

afftgnare ad dandumpoes et articulos et ad exbtbcndu^ omnia 

aita et munimcnta cjuibus f artes vtt voliit m ca . nift aliud de 

partium voluntatc procedat . eo femg faluo qficungj fieret rc. 

miffio p tefhbus pducendts poffint etta inftrumenta produci- 

Itcm iudex ex officio fiue ad alterius partis inftantiam pot tn- 

tcrrogarc qualibet ptem vfctcung; cquttas fuadcbit. Ttem pot 

fcrrc fnia, m fcriptis citatis parabus I5 non percptoneQanio 

ct fedcndo etiam fi ei videbitur conclufione non facftalJEt fi m 

pmiffts cafibus folenis ordo iudcii in toto vcl in partc non con- 

tradicetibuS ptibus obferuet ur valebit . bcc omnia de ver . fig . 

fepc. in cle^TProcedi pot fimplictter et de plano in cais fug ele 

ctiombus poltulatiombus vel puvlionibus . et fuper gfonattbus 

canonicattbus Vel pbcndis et bnficiis qutbufcuncj . ct fug dccis 

mattimoniis_velvruris et eatangcntibus-e.ti-difpendiofam. 

incle<tfQuatuormcdis guertttur bumanu iudicium. fcilicet 

timoret cupidit ate. odio . et amore . vfi verfus .(fQuatuor ifta 

timor . odium . diledtio - ccnfus. Scpefo lent boim redlos guer- 

terc fenfus . x • cj . iii . quatuor ^Mufaes ad iudicnl pfonaliter 

110 pnt euocari Vel trabi ca tcftimomi vel alia qcung; ca que in 

iure non cxprimitur - f; cum neceffanu fuent tcftimonm earu 

ftat vt dicitur infra tefhs_».i. cX.iii, alias e irritum quicquit ftt. 

e.ti.multcres.li.vi-lfMulicresreligiofepfeftimqdebetfub 

claufura morari non vocentur ad iudtctu gfonalitcr ex qcuntj 

caufa etia ft velint . alias totii quod fit contra . e irritum ■ e . ti ■ 

mulieres Ii-vi.|(NonT3 accufato i niudicio veritatemnegare. 

vt . s . accufatus . <T .ii . de iudicio f erri candetis et aque bulietts 

babes ■ s » duellu ■ <?• pe . (fJVtru iudtctu vitadti ftt pp fcandaluj 

videinfrafcandalum.9".antcpe ■ 



II llll|MM llll|IIM Mll|lll llll| lll|llll llll|llll 
10 11 12 13 14 15 lf 



^ffln^^^^w 



^Vrare.quidfiti^rcdmTbo.fe.re.q.lxxxix. iuraree 
Ufcuj tefce inuocare.et cft aftus latrie. vft Hiero. fuper 
--H^ mat " quiiurat.aut vcneratur. aut diligit eu3 per que3 
iuratdVmrJIiceatiurarcgcreaturas^. fcdrn Tho.vbi.s. 
luramentu principalitcr refertur ad tpm deum cuius tefiimo- 
nmJnuocatur.Secundario atit affumuntur aliq creature non 
fcdm fe . fcd incjtum in eis diuina veritas manifeftatur . ficut iu 
ramus pet euangeltu.i.pcr deCi cuius veritas in euangelio ma 
nif eftatur et g fanftos quihic vetitatef rediderunt et obferua 
tunt» Mius quotj e modus iurandi g exttacctone qn inducitur 
creatura aliqua in qua diuinu iudicium exerceatur .ficut [olet 
iurare per caput fuu aut per Filitt et hmoi. 5 aut dtis .pbibuit 
turare per creaturas vt patet Mat . V . intelligitur ^bitum ita 
cj) eis cxbibeatur reueretia dina.ficut iudei per angelos et crea 
turas turabant vt ait Hiero . et co mo punitur clcncus iurans 
per_creaturas.xxii.q.i. clericum. et.c. fiquispercapillum. 
t Quid de biis qui iurant j? mebra diiiYEi . fi clencus e deponi. 
ftlaycus eftanatbematijari.xxii.q.i. ficfspercapiilii. f^boc 
intelligcndti videtur qn cum irreuerentia ct cfi blafpbemia . vfi 
fubditur ibt vel alio modo blafpbcmia contra deum vfuffuerit . 
etcetera.fecusvideturiicu^reuetentia vt ft per fanftu caput 
dct turaret et bmoi . (I Quid [1 quis ex impctu iurauit id quod 
deliberate non iuraffet i BjL . fcdm vber - feruare tetur fi licitum 
i ■ |/Vtru vxor poftcj fuit facerdott cofeffa de aduiteno poffit 
mrare marito cp non habeat culpam ity . fcdm vber» potius d; 
oia mala to/erare q boc lurare. quta certa effenS pot g. bmoi 
culpa fit ei dimiffa - de purga . cano . accepimus - ide Eer. et Ho 
rtt. <[ Quid fi quis qa iurauit facere aliquid quod e venialepec 
catum ideo comittit illud fR. fcdm vber. Hugo notat 9 talis 
mortaliterpeccat. naimpiae pmiffioquercelereadimpletur. 
xxu . q . ttit -inmalis . et fitbdit vber. ego crcdo gj no peccat nifi 
veniahter . I Qui font tllt qu, „on admittuntur ad iurancUK < 
K . fi:dm Tho.re . re . q . lxxxix . non admitttttur fiue non cogu 
tur pucri ante anos pubertatis .xxii.q.v.puert. vbi ctia dict- 
tur cp fi lurauermt et pater vt audiuit ftati contradixit. irrtta 
lunt luratncta.ltem nec alias per vim.xxii.q.v.paruuli((It5 
non debet accedere ad iurandtt mfi ieiuni pp reuerentia .xxii. 



q. v. honeftu . Itcm folennibus diebus non 5 iurandu pro rebg 

tpahbus mfi in magna neceffit ate . de f eriis • c. i . tLVtru lacet. 

dottbushceatiurare^.fcdfnTbo. vbifupra- 116 13 eis nifi ,p 

magna neceffitate et vtilitate. xvii . q . V . ft quts pfbi ter- .Et po 

nit Ray . fepte cafus in qbus pnt et debcnt iurare (fPrimus ne 

defccftu ,pbationu aliquis ledatur vel rem fuam amittat . tunc 

eni3 dcbent rarare ct tefltf icari p modfi q pomtur inf ra teftis . 

iii.<J".x.Item pro fide.item _> obedtcntia.item ,ppace.itcm g 

indemnitate ccclcfie.qui cafus pot reduci ad primu . Item cum 

abfoluendus e ab excoicatione . item cu eft inf amatus debet fe 

purgare . ,pbantur bec de clcc . fignificaff i. vltra medifi ■ et viii- 

di.de firacufane.de of.or.adreprimenda.ii.q-v.prcfbiter.i. 

ct-ii.pot bodie addi octauus et nonus cafus qa fi facerdos liti- 

get ftue in caufa fpuali fiue in alia &-, turare decalupnia. fimilit_ 

de veritate diceda.de iura . calup • fi de calupnia . It . vi ■ fCV trnj 

fi quis fimpliciter iuret inteliigatur aliqua conditio. fBfc* fcdm 

Ho. multe conditiones etia ft tacentur intelliguntur-nam cjn 

iuro cj factam intelligitur ft deo placuerit qnetia fi pape placue 

rit.quiafg ctus auctoritas videturexcepta .xxv.q.i-T.vlti. 

ver.nantjj . Item ft res in eode ftatu pcrmanferit - vn fi cjs gla. 

dium depofuit ct faclus furiofus repetit-non teneor reddcrc - 

etta^ fi mraui. xxu . q . ii . ne cjuis . ttem intelligitut fi mibi fide 

feruaueris . non feruantt em'3 fidem non eft fides feruanda. vn 

ft non f acis mihi cjuod .pmtfiffi non teneor. de iureiuran» pue.. 

nit ■ ii- et ■ c ficut . Item ft iuro ttbt pecunia; reddere ad ccrtum 

tps fpe future numerationis tntelligitur fi pecuma prius mibi 

numeraueris .Cdenonnu.pe-indubitanti. Ite ft turo tibi fol 

uere ad certum tps intelhgitur nifi iudcx contra prccipiat . Ha 

ius fupenons fg videtur cxceptfi. deiureiuran.venientes-^. 

i. ad fi-ftmiliter ntfi per te fuerim abfolutus . de iureiura.ci. 

et« c ficut • Item ft iuro tibi darc dote fubauditur fi nuptie fecu 

te fuerint. ff.de tu.do.ftipulatione. Ite^ fiiurotibitanc|regi 

vel epo te depofito non obligor - idem videtur fi tu tanq eps iu 

ras mibi reftituere pecunia; qua mutuaui.nam dcpofitus non 

teneberis ■ quod credo vcru fi in vtilitate ecclefie pccunia verfa 

eft.xv.q-vi.alius.ite ftiuro ftaremandatis tuis.p offerffatibi 

vel tuts fadta .intelbgitur nift pcipias imoderatum iniuftu vel 



«t 



1! Illl|llll llll|llll llll|lll ll|llll |llll|llll|llll llll|llll II 

10 11 12 13 14 15 16 17 



21 22 23 24 25 



impoffibilc ct htnoi ■ de iureiuiari . ver.rfcns . ct . c- quintaualis ■ 
Concor » R ay . addcns cf ofs tales nc detur matcria penurandi 
dcbent peterc aucr.oritate ab ecclefia ■ vt colligitur cx eifdcm de 
cretalibus » Concor > Tbo ■ fe . fe .q. xxv > ite intelligitur fi facul- 
tas fiue poffibilitas fe obtulerit . alias non imputabitur . de iure 
turan . querelaj . et ■ c. breui . vn excufat homine neceffitas fiue 
impoffibtlitas • vcrum q iurat pccunia^ reddere ad ccrtrtn ter_ 
minu et non pot confuht Ray. g> ante dicm veniens coram iu 
dice cedat bonis . de foluco. odoardus- ite, fiiuras tnibi reddere 
vinuvclbladum-fubauditureiufdcm bonitatis.ff.fi certupe- 
ta.cum cjuis. ltemfiiuro date tibi filia^ mca in vxorej.intel- 
ligitur q; bona fide laborabo vt ea babeas . nec ad aliud obligor 
cum alienu facftu precife ^mittcre non poffim . de fpo ■ ex Iris . 
item fi iuro alicui ftdelitatem vel ej non ero contra eu . intelligi 
tur ne.pcurctn vc( confentia3 cj. vitarn vel rn?bru3 vel res fuas 
perdat.f3 fi me pmVndat vel conitidlos tntbi» potero me tuert » 
de iurciuran . petitio . et - c.ego . et de boc luramento babes ■ s - 
feudu . <T- vi . £ Quid ft qs iurauit teherc oftagia in certo /oco 
nec r.3 lbi quid comedat Vel vn foluat ?I$. fcdm Ho . ft tcmpore 
obligationis iam erat non foluendo- tetur oftagiu feruare » qa 
ad hoc videtur fe obligaffe. et viftu^ qtat mambus fuis vcl me 
dicandojJSjfitgc obltgationis erat fo\uendo et n&c deucnit ad 
paugtatcm tuncdiftiriguo. qaftetabs c$ pofftt mcdtcare fme 
verecundia ■ dico idem quod prius ■ ar ■lxxxxiii ■ di ■ dyaconi «fcd 
ft e nobilis et m dignitate . tali fubuenicndu cfc iuris bnficio ■ de 
iureiuran. qrelam. et. c. breui. |JTQui3Ti creditori iurauit de 
bitor fe foluturu in certo termino et ipedirus no pot ^ . fcdm 
Ho -fi qn mrabat credebat fe non poffc foluere vel non habebat 
pbabtletn cam crcdendi» tunc in vtrocpcafu piurabat.quia ia 
primo deerat veritas . in fecundo deerat iudiciu . Si vero ab ini- 
cio credebat fe ^babiliter poffe foluere. non giurabat » et fi po- 
frea fecit poffe fuii non eft periurus.f} et etia multomagis ex- 
cufatur fi mifit pecunia tpe debito f3 cafu perdita fuit- de iure 
iuran.querclaj.xxiii.q.vni.finulla.deconfe.di.i.ficut.qifi 
poftea lapfo termino poffj et non perfolueret penurus cffj . de 
dalaiEtcontu.cumdilerti.Concot.Tbo.fecudafe.q.lxxxix. 
(p Quid fi iuro aliquid generaliter nunquid ad fpalia tEor . E£ . 



B£ ■ fcdm Ho . cum generalitas obfcuntatcm par i at non videor 

de bis cogitaffe fup qbus fpaliter iuratus non fuiffem . et fic m 

terptandum e iuramcntu fcdm intentione iuratis qfi fme dolo 

qs giurat . Secus aut qn ipe cS dolo e et ille cui mratur eft fme 

dolo.igiturfi emergatcafus inopmatus de quo fi cogittaffem 

nullo mo luraffem . no. teneor . Satis concor . Ray-e t vber.ct 

etia, Tbo ■ vt babetur infra iuramenttl . i . ^ - v -CC3S3ded U0 

bus bfitibus menfuraj coitatis vel ftatera quaj confueuetunt 

portarc ad vendentes et mercede recip_ere.fi iurauerint fibi in- 

uicem de cetero non por.tare? B£. fcdm vber. etia fi ex boc mul 

tum dammficati funt puta qa .puifum eft de alia menfura.no 

pnt auicoritate .pptia venire contra iuramentum nifi forte ex 

boc ad cxtrema neceffitate dcucnirent nec vllo mo poffent ha_- 

bere vn viuerent ■ Epus tn abfcjj tanta neceflitate poffet bmoi 

iuramentu in melius comutare cum nuili fit vtile et aliquibus 

damrtofum. S3 fi vnus pditftomm piurat nuquid alter poterit 

venire contra iuramentfi(jDicend3 g> fi mtendebat iurare ft b 

conditione-fc3 fi altcr portaret.tunc altero non portaiitenon 

tebitur.fiaut abfolutciurauerittetur. gjfinefcit quoiuraue 

: rit vel lntenderit tunc fi emolumcntu3 menfure fit coe abobus 

vno giuto reliquus nibilominus tetut cum nullu ex boc fiat ei 

preiudiciu.Si aut emolumentu eft folum eius qui portat tunc 

benignius interptanduta 5 -6:3 ijno f eruantif-idcm non.pim- 

ferit curo damno fuo et lucro altorosCRamgeneraliterJcdm 

- Ho.etBer.fi duofibimuicemaliquidiuraucrint.vnonofer- 

uante nccf alius tenetur.e.ti.ficut.iii.in fme- nifi q; luratuj 

eft cffj in bonorem dci. vt fi lurauimus 31 dicemus pfalterium 

; vnu.p inuice . vel vt certa eliaj daretnus ■ et de boc vltimo difto 

babes hic infra ■ ff. antepe . in fi • et vide etiam inf ra iurametu. 

ii . <J~ . ii. (JFIunquid paganus qui iurat per falfos deos vel g cre 

aturas non conceffas teatur^.fcdm Ray. dico c| cfi mrauit 

peccatu comifit in iurando . {t, fi modo non feruat f ide .pmifia) 

addit peccatu pcccato « xxii. q . i . moutt tc ■ Concor ■ Innoce ■ et 

Ho . ct Tbo ■ fe ■ fe ■ q • xlvrii . addit g> licitu eft recige iuramentu 

rius qui paratus cft per falfoS deos iurare. non tii I3 eum mdu_ 

cerc ad boc q> g falfos deos iuret-Cocor. IV et Inno- C-Q. 1 ™ 

de eo qui per metu copulfus iurauit fe aliquid daturu et bmoi . 



Illl|lll llll WU\\ lll|llll lllll lll|llll llll|llll llll|ll l|llll llll|lll!MII|llll MM|IIII III 
11 12 13 14 15 16 17 1G 19 20 21 22 23 



I^.fcdm Ray.talis cjtufcuncjs fueritmetus nibilominus obli. 
gatur diimo fit de re licit a > fecus de illicita . e . ti. fi vero . cj me 
tus ca . ad audiam . tii q fic mrauit pot ab epo peterc vt cogat 
illu) abfoluere eu a luramento- e ■ ti. ex admiftrationis.Si boc 
impetrare nci pot foluat et poftea repetat. qa lj iurauerit fol- 
uere non tn iurauit no repetere- e . ti ■ debitores . ct in dicto . c. 
ai audia^ > cj> fi ctiam iurauit non repctere . tunc denutiet eccle 
fie fcdm forma euangelica vt ecclia copellat ad reftitutionej . 
Si vero iurauit qj no denuntiaret tale iuramentti efl lllicitu et 
ideononferuandQ-e.ti.queadmodu. Concor.Tbo. fe.fe.q. 
lxxxix.Pe.Inno.Bcr.Similecafu^besinfra.vfura.vi.^.vii. 
(J Quid fi dri,s facit familia fua iurarp cjj reuelabut ei fi qire fciut 
vrf jiudiunt furripuiffe de bonis fuis rVide boc s . f amiha,. <T. fi« 
d Quid fijuis audit alique utrare illud quod audrcs fcit falfuj 
ef ""R; . fcdm R ay ■ fufficit audieti mdicare illis q magis poffint 
gMfc q obeffe pcriuro . fiuenocorripicncfo (itte ,p co crando. 
xxii.q- v.boc vidctur. (jQuidfi c/fricus iurauit fe fmiatur-l 
ftatuta i ccclia fua edita- ct poftea fit nouu flatutu^.fcdm 
Tho-fc.fe.q. lxxxxviii.no tetur exiurameto fcruarc futura 
ftatuta nifi mtenderit fe obligare ad omnia pterita et futura . 
tenetut tii ea fetuare ex ipa vi ftattitorum . cj fi talis clericus 
.pmiferit per prius pftitum urcamentu feruarc illud ftatutum 
cjuod poftea Faftum e > lterum non eft obugatus ex iutameto. 
c ■ ti . clericus . Et idem intelligendu de eo qui frtnouus ciuis ali 
cuius cmitatis et iurat ftatuta.Cocor.Ray.tf/Qu7d fi aliqui 
dfu tpales vel clerici aut prelati iurant fcruare ftatuta ct con. 
fuctudines alicuius Icci fiue ccclefie et liitcr illa funt aliq illicita 
ipoffibilia vel libertati ecclefie obuiantia i & fi iurates boc fciijt 
non debent fic generaliter mrare . nsciuiit aliquatenus hmoi 
luramenta feruanda . f 5 folum aIia|f^rnTiiter et fi nefciunt no 
funtfEruanda.quianontcnlturadilla.deiurciu.contigit.Ii. 
Vi. (j Vtrutn lllc cui iurando aliquid |>mittitur poffit relaxare 
iurametu^. fcdm Tbo.fe.fe.q.lxxxviii.bomo pot alteri.p- 
mittere aliquid fub iuram cnto dupliciter . vno mo quafi ptines 
ad vtilitate ipius. puta fi fub iuramento pmittat fe fcruituru 
ci vei pecuniaj daturum . et a tali .pmiffione pot abfoluere llle 
cui fimiffio facta efr.intelligitur enim 133 eifoluiffeqn facit de 






co fcdm eius voluntatcm - Alio mo pmittit aliquid alteri quod 
pcrtinct ad bonoredei \-clvt1l1tatc3 aliorutn- putafialiquisiu 
rameto .pmittat alicui fc intraturii rcligione vcl aliquod opus 
ptetatis Facfturum. et tuc lllc cui pmittit non pot abfoluerc p 
mittente-qa promiffio no eft ci Fadta principaliter . f; deo. nif» 
fortc fit interpofita conditio ■ fc3 fi illi videbitur cui,pmittit vel 
aliqd aliud eale ■ Concor ■ Ho . ct R ay .<TJI3uid li v enditor aliqs 
mrauit non vemre contra venditione et nunc dicit fe deceptu? 
vltra dimidium iufti precii- nunquid i^ audiri f 1$ ■ fcdm Eer.fi 
maior cftnocredocj audiatur . fecus fi minor . quia per tajc iu 
ramentii 110 cxcluditut mfibnficiu ctatis- non aut cj renutice 
iuri comuni vn pot agerc vcl ad fupplementu, precn vel ad re- 
fcindenda venditionem fcdm illud.de eptio. et vendi.cum ea. 
(fCluid de puella quc iurauit non babere regreffuj ad bona pa 
terna f; effe dote conteta i babctur- s .dos . V ■ iii- vel f> V>xor m- 
rauit non contra venire alienatiom dotis - ibide, • ff. iin ■ multa 
circa banc matenam babentur bic ftatim . c- iuramcntuj . i. ct 
■ lijjCt infra periunum « 

"''Vramentu.i.comur.itcr.quecainft-.tutioisiurarr.ctif 
E£ . fcdffi Ray . duptex 5 caufa. vna pp infirmitate, non 
__«edentiu. vtputa cu} aliquibus fuadetur aliquod bonfi 
^etTnoncredut vcrbo fimplici introducftu eft cj poffumus iurate 
xxii.q- i ■ non e contra. et . c . fi pcccatu • Mia ca f uit pcrmiffiua 
pp vitanda ydolatriam pp quod conceffum fuit iudeis mrare g 
deti ne iurando pcr creaturas m ydolatna incideret .xxii.q • i« 
confidera- Eft ergo iuramentu licitum ct meritonii qii g ipm 
.pximofubuenitur.vn in pfal.dommequis bab<tabit in taber- 
naculo tuo . et feqtur . qui iurat ,pximo fuo et non decipit- non 
tn eft affuefcendu ad mrandum pp pcriculu giurri.pp quod mfi 
ob ncceffitatcm vel vtilitatcm lurandG.xxii.q-i-ita ereo-Et_ 
fic intclligendu m e qn iuramentu inuenitur ,pbibitu^(_ Quot 
funt fpes luramenti^.fcdrri Raydue.Nam aliud eft afferto 
rium ■ vt cum mratur de pnti aut de preterito puta fic effe. vel 
non cffe. Aliud eft .pmifforium -£3 de futuro. vt cuj iurat gs 
fe f acturum vel dicturu . idem Tbo- in ■ iii ■ fniarum . di ■ xxxix . 
et fecCida fe.q.lxxxix. Et addit cp bec aln fiunt fimpliciter. vt 
cum dicitur teftis e mibi deus vel coram deo loquor vel per dcu 



lll|ll u\\ u 



11 12 13 14 15 16 17 



TTjTTTTmTT^rTpT] 



quod idem eft fcdm Augu. Aliqn vero per execratione.Vt CU3 
quis obligat fe ad ahqua penam - vt fi boc no feccro hoc accidat 
micbivelfiliis meis ethmoi.Ettucfcdm Augu.illa pquefic 
iurat obligat dco vt boc tllis eucniat fi fecus efl q diot.(p3xe~ 
forma iurameti£T$; . fcdffi R ay '. in veteri lege iurabat f(c viuit 
dns et viuit aia ma . boc f aciat micbi deus . et boc addat. xxii. q 
i.iurabunt.ct.t.regum.xiiii.et.xv.in ptimitiua vcro ecctia 
iurabunt Cicteftis eft micbi deus.Ro-i. Ite teftis cfl michi aia 
meaRo.xi.velcoradeoloquorethmoi.xxii.q.i.fipeccatu. 
hodie vero iuratur fic- per deum . vel fic tne deus adiuuet - Vcl g 
lftas fanftas reliquias . vet Ecxifta f anfta euatigelia vcl fimilia . 
xxxv . q . vi . de parent claflEt vt dicit Innoce . nulta vel modica 
differcntia eft fiue fic iuret vt diftum c fiue fi folum dicat pro- 
mitto boc in fidc mea.maius tn peMS eft fallcre iuramentum 
f aitu per incrcata vel per fupcricres creaturas q per iferiorcs . 
[tem iuramentum eft qR afferit fe dicere veritatem in periculo 
aie fue. dc frigi» ct malefi . fraternitatts^ScmJtn quado pars 
parti lurametu defert lurandu eft fcdffi cj placet ambobus . fF. 
deiureiu.l.iii.<J\vl et.l.iiii.<r.v.iniuramcntis verocjaiure 
pcipiuntur. vt cft luramentu teftis vel iuramentu dc caltmia. 
cft turandum fug fandla dei euangetia • dc iuta - catup . c vl. et 

* , "u'n tCft,m °^^ tnClU0 S fl 'P ,mfctlt l^sattquidiurare' . 
vt Hofh.dicit.|j Que cxigutut vtreftc fiat iuramentu,^. 
fcdmRay . tria . fci!ic 5 veritas . iudiriu 5 et iufticia . lerc. i-ii . Iu- 
rab Ot . Viuit dommus m vcritate ct ludicio et iufhcia ■ xxii . q . 
i. et mrabunt . veritas emm fp deb 5 adeffc vt fcj fciat qs firmi, 
ter cj vcrum eft quod turat - alias fi tfn credit non debet iurarc 
dc fcia fj de credulitate . Item d 5 cffe iudicium - 1 . difcreta deltbe 
ratio vt fc 5 non iuret etta verum nifi pp neceffitatem vcl vtili- 
tatcm - xxii-q.i. ita ergo . Ttcm tufticia fc 5 vt quod iuratur li 
citum fit etboneflu.vt m dicto.c. itaergo. Idem Tbo.fc.fe. 
cj.Ixxxix»(J Quid qrwn iuramcto no eft eade intcntio iuratis 
et recipientis i R . fcdm Tbo . fe . fc . q . lxxxix . fi boc .puenit ex 
dolo lurantis oportct iuramentS feruari fcdfn fanu intelleiftu* 
eius cui iuramentum pfta tur . Si vero iurans dolu 5 non adbt- 
beat obligatur folu fcdm fua intentione ■ Simile. s . iurare - <T« 
xit . qui incipit . qutd ft iuro^TVmifn iuramentum ^miffortu 



femg fit obligatoriu :Sf. . fcdm Tbo . vbi . s . quicungs iurat fe ali 
quid fadturu obligatur ad illud faciendu^ . mfi vergaf tii peiore 
exitu • vt CU3 iurat quis aliquid quod eft fcdifi fe malu . vtputa 
fe patraturum adulteriu . in cjuo cafu peccat iurando et peccat 
iutamentu feruando -Similitcr fi vergit in deterius qa eft ma.. 
ioris boniimpcdimentu.puta cum qs iurat fenon mtraturuj 
religione ■ vcl <j non f let clericus et bmoi - et in bcc cafu peccat 
cjdem iurando quia ponit obice fpfn fan<!to ■ h, multo tr.clius fa 
cit non implcndo. naj q mala funt vel maioris boni impedititia 
fub iuramcnto cadere non pfit . S3 et alio modo Vergit in dete. 
rius pp altquid quod de nouo cmergit.quod fuit impmcditatu 
ficut cum betodes iurauit puclle faltanti fe daturu c;uod petc- 
ret . boc enim luramentu potetat cffe licii um a principio intel- 
leita debita conditione fcj fi peteret quod dare liccrct.fj imple 
tio iurament 1 fuit illicita . xxii . q . iiii . cft cotra officiu . (jQ.de 
maiorobligacio votiveliuramentirK. fcdfn Tbo-fecufe.q. 
lxxxix . votum ex fui roe eft magis obIigarorium.«a olligatio 
voti caufatur cx fidelitate qua debcmus deo -cuius trangrcffro 
infidclitate et per confeques irrcuerentiam continet . cbTigatio 
afit iuramenti caufatur ex reuerentia qua debetr.us ci . cx qua 
tenemur cj vcrfificemus td quod per nomcn etus jamittimus- 
cutus tranfgreffio continet irreuerentta tiS. (TXnviri pofftnt 
irritareiurameittavxorufl&.fcdm vber. non . nifi fmt talia cj 
vxor non pot implere fme fcandalo et piudicio viri.Et fic intel 
ligendu quod dicit Tbo . in . <T . fequcnti . in fi « (fVtmm in iura 
mentis poffit difpenfari {Sf. .fcdfn Tbo - fe.fe. q . Ixxxix- in iura 
mentis .pmifforiis difpenfari pot ficut in votis ■ vbi notandu cft 
cj lllud quod cadit fub iuramento promifforio e aliqfi manifefte 
peccatu vel maioris bont impedimentum.et tale iuramentum 
dtfpenfatione non indtget . Aln eft dubiu3 vtrum fit licitum vel 
lllicitu^ .pftcuu vel tiociuu^ aut fimpliciter aut in aliquo cafu. 
et in boc pot qlib^ eps difpenfare . qn vero £mittitur aliqd fub 
iurameto quod eft mamfeftc licitu3 et vtile- et in tali iuramen 
to non videtur babere locum difpenfatio. vel ccmmutatio.nifi 
aliquid occurrat melius faciendu3 adcomune vtilttatem quod 
maxime vidctu*£ertinei'e ad ptatem pape qui 03 cura Vniuer- 
falis cccIcfieflSraiiliter etiam et iuramenti abfolutatelaxatic 



16 17 



llll|lll llll|llll II 




nam ad vntiquecj pertinet irritare iuramentu cjuod a fubditis 
fac*u3 cft circa ea cjue fubduntut eius ptati . ficut patcr poteft 
irritare iuramentu3 puelle . et vir vxoris . vt dicitur Nu . xxx . 
(f Vtrum debitor pp vim iuramenti te atur reddere debitii cx- 
comunicato rtide . s • excoicatio . vi . <T> xxvii . qui incipit cjuid fi 
tcneor.de luramento fidelitatis babes.s.feudui.fT.vi.et.s. 
iurare.T .ix.in fi.Item de iuramento fidclitatis fi non pftctut 
pape a prelato vidc inf ra peregrinus .ii.tT.fi.inft.de iuramcto 
eotumciui abfoluutur ab excoicatione babes . s . abfolutio.v. 
5".ii.ct»iii.Dcmateriamrametibabesmulta.s.iutare.etin 
fraperiuriQ . Item dc luramento vmucrfitatis babes bic ftati . 
■«~Vtamentum-u.de mrameto vmuerdtatis fiue alicuius 
Tocietatis . vbi aduettendCi cft c}i cjn vniuerfitas alicuius 
,_ ciuitatis vel collegii iuramcto obligauit fe et lurantcs la 
moreui funt . fucceflbres facientcs contra no funt propter boc 
piun '. nam obligatio iuramcnti pcrfonalis cft . et no tranfit ad 
fucceffores ■ tetur tn cx cjuadam fidelitatc adimplerc cjuod iu- 
ratum fuit.ar. c. ti. ventatis ■ hec Ray.ct Tho.fecCidafc.q. 
Ixxxxviii. mQuid fi bomincs alicuius vniucrfiratis fcu focieta. 
tis lurant alicjuid fc Eadturos nuquid poffunt fibi remitterc ve[ 
etia^ fi lurant aliquid fe non f aituros 'R. . fccm vbcr ■ hoc poffj 
cffe 6]tuor modis . primo qdem fi lutamentum fit de bis q perti 
nent ad cultum dei feu ad religione vel ad pietatcm. ct tut-.c no 
pnt remittere- vt fi duo luret ej ibunt vltra mare malitare pro 
deo. vel cjj itrabfit religione^. aut tj dicet duo vcl tria pfalteria 
.pinuicem . aut fi qui artifices iurant qi dc lucro fuo certa por- 
tioncm dabunt fabrice alicuius ecclefic . vcl m alios pios vfus . 
vbitamcn alicjui iurant cj ibunt vltramarefimul.pnt cjuidem 
fibi remittere nc vadaat fimul . h no pnt remitterc cjn vadat • 
quia cjfi duo iuramenta funt fc; cp vadant.et cj fimul . Secudo 
fi luramentu fit de tpalibus . et fit talc cj abfcjj mramento tene ' 
tur f accre cjuod iurant • et tunc etia non pot fibi remittcre . qa 
pp falutcm aiarum videtur fic iuratS.vt fi carnifices mrant tj 
non vendant carnes infectas f> fanis . aut gi non fopbifticabfit 
merces fuas et cetera.Tcrtio pot contingcre fi iuramentu qde 
fit fup re tgah fy tali g> abfqj iuramento non tcnebatur facere 
cjuod mrant.ct tunc fi obferuantic iuramcnti fpectant tm ad 



comodum iurantiu pnt fibi remittere. vt fi iuret guis gj faciet 
alteri hbru vel domii > et ltle qj rcddct ei mercedej ■ Similiter qn 
duo focii iurant dc coicando fibi inuice omnia lucra . Si aut fpe_ 
dtant ad comodum alioru} non pnt luramentG fibi remittere< 
fi artifices alicjui iurent cj in mercibus xx . folidoru no accipiet 
de lucro vltra vnu folidum . vel gj non vendent oga de matcria 
fic gata ■ vel gj no trabcnt pctias panni vltra trn et nuiufmoi- 
Quarto fi obferuatio iuramenti fit alns danofa ■ na^ talc iura. 
mentii non cfl obligatot iu • vt fi iurent futores gj certo tepore 
non laborabunt et boc vt pp raritatcm carius vendant ■ vcl car 
nifices q> nou incident fiuc parabunt carncs vltra certu nutne- 
ru^ . vel alicjui opifices gj non operabuntur pcio minori g tali. 
et ntnoi .que tjde.; iuramenta tjuis non fint obligatoria nd ex 
pedtt tfl cjj propria audtoritatc fibi remittant • fj gj auctcritate 
epi reuocentur vel potius denuncientur non tenutffe- vel dic Cjj 
fufficit auitoritas .ppria cjn iuramcntum fuit de co quod e ma 
nifeflc pclfn . aut maio ris boni impe dimentum ■ vt dicitu cft . s . 
iuratnentti .i- 9". viii . 4t-Q" multitudo iurat aliquid faccrc vcl 
non Faccre nuncjuid aliqutbus contrauenientibus pHt alii cotra 
uenire :TJ£ . fcdm vber . fi abfolute in omne euentu iuratum cfc 
cjuilibct fcruare tenetur . St vcro fub conditione vel ob termi- 
nata caufa} - puta fi alii feruarent et bmoi . non te tur quis nifi 
cxnte conditione- ar . xxxii. q • viii . non folu ■ dc condi.appofi. 
verttj ■ de iureiu ■ peruenit . vfi fi orns alii vel plurcs no feruat. 
in boc cafu videntur abfoluti alii ■ Si vero pauci fint qui 116 fcr. 
uent recurrendti eft ad tntentione iurantium . videlic^ gj fi inte 
debantgjquocuncjj non feruanteipinon tenerentur-autfolu 
fi multi effcnt illi qui non feruarcnt . et fi de intentione nefcitur 
]us eltferuare. 
o Vridicfllio . de iuridictione cpifcopi fpirituali vbi et quado 
^ioffit cxerceri vide.s.epifcopus.T.viii.et fupra.abfolu 
lo.i.cf.vi.deteporali.fupra-epifcopus.T-ix.iurdKfto 
am cft voluntaria fc3 quando nemo fe opponit.et necpot^ 
excrceri omni tcpore ct loco ■ ff. de adop ■ 1 ■ emanci . Queda; co 
tenctofa fcj quando litigatur. ct becnon poteft expediri a ludi 
ce procedcnte dicbus feriatis nec de noite . iii, q . iii . fpacium ■ 
Vcr « a iudice procedcnte . de offi . delega . confuluit » 




i m\M, |in iiiiiii ^ iiii iiihiniK' 

10 11 12 13 11 15 16 



^m nr^ iiiiliin iii m^ iiiiiiii ini|i niiii 

17 18 19 20 21 22 23 24 



jfoVs ■ quid eft itts < quid rigor » quid equitas . et cjd difpefa- 
htio f^. . fcdm R ay « et Ho - ius eft ars boni et equi» cuius 
JEmerito nos quis facerdotes appellat ideft facrortt prece- 
ptrjrum mintftros ■ ff. de iufti» et iu.l»i« Rigor vero 5 exccffus 
fme auftcritas iuris altquotiens ad terrore fcriptus»qui quide^ 
non cft feruadus ntft vbi timetur exeplu mali ■ di ■ xtv « fj illud ■ 
Qno^mrigoriderrt^f^uodfubtilitasiuris» etficponitur-de 
rcfti.fpo.inltis(pHquitas vero e medium inter tigore etdrfpe 
fationem.t£.deiudi.placuit»et difTmitur ftoequitas e iufticia 
dulcore mie temyjata ■ vel equitas e modus roalis rcgens mia3 
et rigorcm. banciudexfgdebetpoculis babere .ff.deeoquod 
certolo»l.g>fiepbefi.infi..et.xlv»di.difciplina. et.c«dnofan 
<&cj «Na melius eft de mia q de feueritate tonej reddere . xxvi. 
q-vii. alliguit » bec intellige fcdm Ray nift ex iufta ca feruet 
rigorem vel faciat difpenfationem . Quidafit fit difpenfatio et 
plura deipa babes «s . difpenfatio p totn-^Jus publicu3 dicitur 
vno md quodltb^ ius m fcriptis reiaiiu ■ quoii dicitur ptiblicft ■ 
quia apjjblicis perfonis irltrodurtum e . Vt a principibus vcl co 
ciliis(pirmTiter et conftitutio municipalis vcl epalis ■ rterri alio 
modo dicitur tus publicu3.ija publice vtilitati expedit.vtputa 
ne quis re fua tnale vtatut et bmoi • Ite alio mo, ct fpaliter dici 
tut ius publicum tllud quod conftftit th facris ct facetdotibus ■ 
ff.de iufti ■ et iu^Ui. quod etia fpalitet dicitur dinu » de iurciu ■ 
ntmis dinino » (]Vtru"3 ea que contra ius ftunt valeant ^» rc. . 
gula dicit ».que contra ius fiut debent pto infcctis haberi. dc re 
iu- q cotra. !i» vi» quam regulam qdaffl volunt diecre babere» 
locum foltto qri ius ita ,pbibet » g> aSHt ct fi contra fiat non Va- 
leat» f; becexpofitiore^)baturexpnc«vt<dc lcgi.no dubittm- 
io tndubitater tenendu cji qncuncjj lcx .pbibj ft nibtl aliud addit 
tunc ea que contra Fmnt ipo iurc non valent- vt funt veditio- 

nes donationcs electiones tefcamcta ct oia bmoi< nift ftnt talia 

g> eorti effectus rcuocari non poffit-vt bomiciditi et bmoi^Si 
verolexaddit aliquid plus tunc conftderandum eft q> addere 
pot tripltcitet > et primo cjdem contingit cj> addat verba expffc 
annullantia ■ vt dicendo ft contraclfi fuerit fit irritu3 et inane» 
tuiiceftpIanu3-ff-detuteI»mitto-(r'fubconditione. Secudo 
conttngit' oj addat Verba exprimentia modu per que illud FacTlu 



u 




annullatur . vt diccndo qui contra Fecerit reuocetur exceptone 
tali vel tali. vt macedoniai velleiani de dolo ct fimibbus . et tuc 
quodcontra legc faslu eft prima facie valet.fj remouetur ex~ 
ceptionc oppofita ftXertio contingit addi aliqua verba cofirma 
tia. vt dicendo fic fi contra factu fucrit valebit qde3 etcctera. 
et tunc valet.fT. defideiuf.grege«(T»atutore. etdeinterdic. 
etrele.relegatoru^.ff^adtgs- et qn appellandu fit«l»i« <T« bL 
du4,. et bcc e fnia dig([&d materia iuris pot pertinere ifra lcx . 
■Vftif.catio. que exigunturadiuftificationeimpiif I$« 
"*cdm vbcr « quatuor cjue funt fimul tgc. fc^ motus hberi 
arbittii . cotritio animi- ifufio gratie. et remiffio culpe. 
aiafter • caritas - catbecifmus - et fimilia. quere in Ira c» 
"" "Atro « quis dicatur latro publicus vel etiam nofturnus 
_ plator agroru3 f ^t.latro publirjGdicitur q infidiatur 

!et aggrcditur publicis ftratis (^NocSurnus vero pplatot 

ig¥oru3 qui de nocte agros vafcat- vel intendit hos fcdfn /eges 
impune occidere licct « vt . s .bomicidium . i. (T- vi. nec gaudcnt 
cmunitateficofugiantadecclefiam. vt.s. emunitas conFuge 
tium» (T.i- Et ad iftam latronis matcria poteft pertinerc inf ra 
prcdo. ct infra raptor « 

lEgare. quid iuris fi teftator legat rem alienar - B£« fcdm 

Ho • fi teftator ignorauit ipam alienam effe beres no te- 

etut eam preftare » uifi f orte iis cui rcliquebat cffe per 



fona coniuncYa. puta vxor vel alia cui erat tmde, rclifturus de 
fuo . quia tunc tenet lcgatu » <£. de lega > cum alieniiVjeinifi ipa 
re; erat beredis . quia tunc tetur illam preftare(|pf. de lega. ii< 
vnu cx Familia.fT.firemtua.Siveroteftatorfciuiteffealiena 
rem.tuncteturberes emereettradere. et fi ille cuius eft non 
vult vendcre vel non nifi ( p nimis graui pcio tenetur beres pre 
ftare iuftam extimatione • nifi forte effj rcs cuius comercium 
non betur • vt res facre et bmoi.vn no obftat- detefta» filius. 
qa ille res eratrcs ccclefie in qbus Iegatu non tenuitQCocor» 
Innoce-JJjLegatuadjjias cas valet cum minori folenitatevide 
infra lex . <T ■ ixQQuo beredes debent foluere legata aut debita 
defim tfti b5 tur ■ s > beredit as . <T ■ v . et fequentibus » 

((Egatus-quot funt generalegatoru^^^t.fcdm Ber.e» 
ti • excoicatis . t ria funt » na quidam funt legati de latere 



ii iiii|iiii iiii|in iiiiiini ii 



pape vt funt cardinales principaliter . et etia3 alii ficut lbi Ber. 
dicit qui mittuntur de curia ■ Adii funt <Je laterc. f . qui mittu. 
tur a papa non exiites in curia. Verius tn tenedu3 5 1 U °& $ bat 
lo- an.ih vi. fc3 g fdlum cardinales dicuntur de latere. omnes 
alii vncuncg miffi 110 dicuntur de latere . Sunt et tertii qui pre 
textu ecclefiaru fuarK bnt legatiouem. an vero tales poflint ab 
f oluere p ercuffores clericoru babes.s.abfolutio.ii.i prinripio. 
(fLegatus de latere pot confirmare elee!tiones eporum et ex_ 
eptotutn. alii legati non fine fpali mandato . de elcc. fi abbate . 
li > vt . pot etia legatus de latcre cognofcere de caufis cotra exep 
tos.vt.s.exeptus.y.pe.CQuidftlegatus alique excoicauit 
du erat in .puincia fibi decteta. nuquid poftcj cgreffus e potefc 
eu abfoluere iJQ, fcdrn Inno . fi reuocatus i non poterit . fi vero 
exmit reuerfurus poftcj reuerfus Fuerit poterit.et etia ante re 
greffum . fi e legatus de Iatere . (fgTIegatus cjcungs legationej 
babeat fiue etia^ b abeat ptextu ccclefie fue non I13 ex boc pta. 
tem confcrendi bencficia nifi ei fpaliter fit conceffu} • vel nifi fit 
cardinalis . e.ti. officii. Ii« vi. g> fi ecclia babeat patronu layct^ 
non pot corerti per legatu riifi ei que patronus pntaret- Eode 
mo fi b^ patrohu cleticii cui patronatus copetit roc fui prionii 
e . ti . cu^ dileAus . [ecus {1 cUticus fit patronus rSe ecclefie . vel 
etiam ft fit collegiu . quia tuc ed ittecjfito legatus pot cofcrre. 
quia potquod maius efl . fc; ronf erre ipas ecclefias no reqfito 
epo.<iOms referuationes quorucunj fiificioru3 Fadte a quo 
cuncj) legato audtoritate legatidnis et oia decreta fiue denutia 
tiones et .pceffus careht vjribus fmita legatoe.gnetiam fi du- 
rante legatione legatus in aliqua ecclefia fecit referuationem . 
non pot illa pcndete facere alia3 in alia ecclefia. Similiter poftcj 
refcruauit vnii bnficium gtinens ad colloe^ cuiufcungj ipa re- 
fcruatione pendente non poteri t aliqd feruare quod ad eunde^ 
pertinet - bec . e . ti. pnti . li . vi. (/Nulfus legatus p ot facere ali 
qua referuatione de ecclefiis et dignitatibus earu vbi illi q pre- 
ficiuntur bnt per elcoem affumi nec fe intro mittere qn eligere 
et_poftularevaleat.e.ti.deliberatione.W.vi.<lNuUusIegatus 
pot concedere alicui in generali vel in fpali. vt recepta refigna- 
tione eorQ qui hnt bnficia poffmt illa alteri conferre. alias non 
valet . e. ti. deliberatoe. li . vi. flConftitutionrs fafte a legatis 




in fua £uincia durant poftea perpetue.fecus fi caufas delcgcnt 

quia egrcffus eis de .puincia non durat luriditio leRator uvnifi 

ante difceffum eorum citatio precefferit. e. ti.nemini.(JLega 

tus non poteft proccffum delegatiimpedire. aut eius fentcntia 

irritare.fedpoteflcamconfirmareetexequi • deoffi.delega. 

ftuduifti.(TQuotmodis fmitur legato^.fcdm lobanne an. 

quatuor.Primofidatus fuitlegatus adtempus.finitotepore 

f mita eft legatio .deoffi-dele.de caufis . Secundo quando reuo 

catus eft . ff . de iudi, iudiciu .Terto quado e egreffas animo no 

redeundi i fecus fi animo redeundi. e . ti . nouit {|3uarto g mor 

teipius legatinon tii morte conftituentis . e.ti.Jigatus li-vi . 

^fEgittimusfiliusquisen^-fcdmRay.legittimusft. 

ilius eft qui de legittimo matrimonio natus eft. vel de eo 

Ittod legittimum reputabatur. e> ti. cum inter bomiiie 

Jobem tfEt boc fiue ambo in facie ecclefie coniunrti funt bona 

fidc crcdentes fe Iegittime copulatos. vel Ci alcer tm credebat. 

nam et fi fic legittimus eft filius et vtricf paret i fuccedet . e . ti . 

ex tenore- Secus fi clandeftine contraxemnt. quia videtur fu. 

iffe ignorantia affetftata. aut etiam fi ambo impedimentu fcie. 

tes publice contr axeru nt . de clande . de fpon- cu inbibicio . idej 

Pettus et Tbo. {IQuomodo legittimati poffunt qui legittimi 

non funtfB?;.multiplicitetCPrimus quidemmodus eft per fe- 

quens mattimonium quando folutus de foluta filios babet. 65 

natur ates « fi contrabit cum ea legittimantur . fecus de fpuriis . 

fc^ ex adulterio natis « e . ti. conqueflus « et . c. tanta » Scciidus 

eft pet fpecialem licentiam pape-ctijjer venerabilem.biiduo 

modi in canombus reperiutur.|[Sunt et alii fcdm (eges . vnus 

eft fi pater filiu naturalem offerat curie imperatoris fiatq; cu- 

rialis-vt in autcn-gbus mo.natura-effi.Iegit.f. fiquis igi- 

tur.colla. vii- idem fi eum offeratcurie,riuitati< Ldequa velcu 

ius vico eft oriundus . vt infti. de nup . <T> vl«(ji\lius modus eft 

fi pater decedens in teftamento naturalem filium nominet be- 

redem . et ipc poftea offerat principi teftamentuj . fiet limus . 

Tertius modus eft fi nullo filio legittimo exnte ipe naturalis 

filius fcipm offert curie . vt dicftu eft in auten . quibus mo.na . 

effi . le . <JT . i . et . 9" . fi quis igitur {jpQuartus modus eft fi patcr 

in inftrumento per publicam manum conf etfto vel alias fcripto 



ll|MI llll|MM II 
12 3 4 5 6 7 



II llll|llll llll|llll lllllllll III 
10 11 12 13 



^^ 



19 20 21 22 23 24 25 



ce^ nSatm^™ tefHum 'r f '' ,Um nom ' net * ***■ 
centnaturalem.vtmauten.nel.ce.ma.cta.g-.adhec.co!. 
vm.S, fpun, vero non pnt 1 eg,tt,mar, qtum eft per Ie R e S W 
mperator vel alius auftontate e,us al.quando J3« 
wnant.et f.m.I.ter papa . <[Qu¥ P rocIeft f,I„ s effXTj^ 
J? ■ Wdunt m omn.bus bon, s parentum, vt m aute .qX s 
mo.na.effi.ie.(r. quonlam , et.£,defcr„,s et Ie.be!p tTm" 
wS! ™ aaS A eUc - tant *- h °< '»"1% >«« exdudanturab 
bered.tatemcaf.buscjuosbabes.s.bered.tas.ff.ri.CVtrum 
egttt.matus quo ad «ftq, ecclefiafhcos mtelhgatur lejrittm™ 

us q uoadfec u lariafbabe S f up raUle SI tt,mu S .|.h.kf m 7e. 
' iS^ amp0tpm ' ne " fu P ta ^ 

^lll/3r S,tt ' ma " POrt '° le 8* t,ma tr.plex 5 . Vna que i deb>ca 
«B^deb^rfir " d ' C ' tUr *' b,t " m bonoru 1 " bM '«5 ■ « f»c 

£ "m* ? nU, , !um S ra "*™> P5t lapom. <r.de moff"ce 
fta.ommmodo.ee duabus le.fe<,ult,b us . Et bec e ca! "fi fol 

ab n "n a o r]'*", 6 «"**««" *- <f«od e, s dcferelat J 

tu us 7c dJ 2k*72 't'"?' Pet le S ata ' ^bcres mfti. 

naldus . ad firtTLT , " 3d P ' aS ca " faI ' detefta ■ R ay- 

ate ^^reftrtuatStatem *J "^'7"*""^ fc «« togatur v? 
onarfamV, nete = ,tater n . nam talis mftitutus poteft retmere 

ta^W^: , a E tr; c t0tUm - ettot f et t^>t"rdevn,uel 
(F ,*!,> c , accom P"tanturIegataetdonat,"one S 



[Gprofus ■ quid de coniugio lcproforum &$. ■ lepra fuper- 
ucnicns foluit fponfalia « ^ non foluit matrimonium . e . 
-^jijitteras . vnde fi contradtum Fuit tenctur coniunx ad 
rcdditionem debiti.e.ti. cprtmo et fecundo.leprofus etia con 
trabere potefb fi inucniat volentem. e.ti. c ii- (Jytram con- 
iunx teneatur cobabitate coniugt leprofo? I^.fcdm Tboma in 
im.di.xxxii.licettcneaturredderedebitum.nontamentetur 
ei cobabitare- non enirrjjtacito inficitur ex coitu ficut ex Fre- 
queti cobabitation^tet fcdm Pe- bec opinio celebrior eft q" ct 
Ho . decl arat fic (fiDuffirit leprofo cj vxor lta prope fit cj> .ppter 
[oci diftantiam non fraudetur debito . nec oportet g> m eodem 
lerflo aut in cadem domo morentur ■ CiliLgjiocg leproforum orj 
fano remanere dcbent ne inficiantur. (LVtru leprofi teneatur 
darc decimas ^babcs fupra decime- ri- C- i- Et vtrfi de fepultu- 
ra teneantur ad canomcam portipnejvidcinFra fepultura. iii. 
$ . xi. qui incipit . quid de leprofis - ([ Vtrum facerdos [eprofus 
debeat celebrarefl?.fcdm vber. pop1.Ioqu.de3 propter fcanda 
lum celebrare non debet . fed priuatim fi non fit nimis deformis 
S eft pbibendus ■ Cj tame n ccffabi t a minifteno quo ad fanos . 
^Ex et conuitutio<puideft \txi Ef.fex c conflitutio po 
ipuli in qua maiores natu fitnul cum plebibus aliquid fan 
um ixerunt.di.ii.fex- et de lioc etiam Vtde in fme fcquentis 
iX^jj^Quispotlegcmfacere^. fcdmTbo.fccundafcq.xl. 
lex principatiter refpicit ad bonum comuncordinare aute ali- 
quid ad bonum comune eft Vel tntiu smultit udinis vel alicuius 
ecrentis vicem totius multitudinisflEt ideo condere legem vcl 
pcrtinct ad totam multitudinem vcl ad perfonam publica, que 
multitudtnis curam babet. Eft tamen promulgatio ncceffana 
ad boc v t lex babeat fuam ventatem . vnde ct di . iiit . dicitur a 
leges inftituuntur cum .pmulgantur. et fic pot colltgt talis dif 
Finitio .lex e quedam rationis ordinatio ab eo qui curam babet 
comunitatis .pmulgata «(/Sfqui funt tlli qui tta cura cott atis 
babent a piit legem faceref^.fcdm Ho. gencrale, confhtu- 
tionem papa potcft facerc m omnibus fpualibus ct cccliafticis . 
e» ti- c . Fi . I tem legatus in prouincia fibi commiffa - de oF- le. c 
Fi . de loca . ct conduc - ex refcripto- Item fynodus prouincialis . 
IxxxxVi.di.gjdicitis.Itemfynodusefalis.x.di.ci.et.cfi. 



mi [\u m\m 



Itetn eps infua dyocefi pot conftitutionem facerc» de maio . et 
obedi- fi cjuis ■ de Ibca» et conduc. veftra nobis ■ Item capitulum 
poteft conftitutionem facere» e> ti- cum accefliffent ■ Similiter 
et vriiuerfitas clericorum vel magifttorum ■ e» ti» ex littcris « 
Item in temporalibus geuerale legcm facerc poteft imperator. 
£. de legi. I. ri. et»I. fi . non tame:-: in fpiritualibus fiue ecc/efia- 
fticis ■ Item pref cctus ■ pretor et omnes cjuibus imperator boc 
mandat.ltempopulus rom.anus.1te5 fenatus romanus. Oes 
■fti generalemlegemfacere poffunt-Ite omnis riuitas fiuepo- 
pulus potcft fibilegem facere» Viec omnia infti.de iu»na«<T»i. 
et • ii . ld em credo de quolib et collegio affpbato » e» ti ■ que in ec. 
clcfiaru . et » c ■ ex littcris . UJ55 infra cjuod tempus incipit arta 
re ^R . fcdm Ho » confhtutio generalis lncipit artarc poft duos 
menfes a tempore publicaf ionis > vt in autenti- vt faite noue. 
confti- in rubro et in nigro » idem Ber » et io » an . diccntcs fic» cu 
iftud fit in iure ciuili expreffum et iuri canpnico contrariu; 110 
fic tantum illud feruabimus guienc.iam roboratum vidctur «e 
cle. vel mo ■ c . vl » et de fente • ex» nouit » Et addit diccns . nifi m 
ift a conftitutione aliud caueatur » et per boc foluu tur fi qua iu 
ucniuntur conttaria-Interiorum autem conftitutio fcdifi efi- . 
demHo » vtputacapitulotumetvniuerfitaturnincontmetiti 
ligat faita',pmulgat.o!.e.nififorteabfentes et ignotantes qui 
bus negj ternpus dabo ne<j timitabo . fea miiicis atbitrio relm, 
quo.ar-c(uimatrimo.accu.poffunt»c«fi«(tVtrumignQran 
tes excufentur ab obferuantia leguraet eonftitutionum '. 1$. . 
coiter loquendo non excufarjtur » jjfi ficut prius dictum eft . s. 
ignorantia»g"»iii» tamen a fentejwiisprolatisperftatuta ordi 
nariorum excufantur ignorantes . quia non ligantur illis » nifi 
eoruj ignoratia fuerit craffa aut fupina.e. ti. vt aiaru .ji.vi. 
Et q fit craffa aut fupina hetur . s.ignorantia. <T> ft » CLVtru 
conftitutio rcfpiciat preterita fl$» futura tantum refpicit non 
pretertta ■ e. ti. cognofccntes^nifi in ea nominatim de.preteri- 
tis caueatur.e.ti» c fi«jfVtru pofterior conftio totlat priore i 
^-tollit etiam fi dc priori nullam faciat mentione» decogna» 
fpiritu» c» i. Iicet fccus fit tii refcnptis »de refcnp . ceterfi . et . c» 
exrjarte»Item fecus de confuetudinefupra confuetudo-9"» vi- 
CVtrumTeges bumane obligent in foro confcientie^.fcdm 



Tbo . prima fecunde. q . Ixxxx vi« leges bumane fi iufte fmt biit 
vim obligandi in Foro confdentie a lege cterna a qua deriuatur 
fcdrn lllud prouerbioru . viii. per mereges regnat et legu con- 
ditores iufta decernut. dicuntur autem lcges ifte primo qdcm 
ex f mc qn fcj ordinatur ad bonu comune. Itey fecundo ex au. 
ftoritate quando fc^ lex lata non excedit poteftatem ferentis « 
item tcrtib ex forma quando fc^ fcdifi equalitatem proportois 
imponuntur fubditis onera ad bonu3 comune. et fcdm boc le- 
gcs buiufmodi oncra imponentcs funt lufte. et obligat in Foro 
confcientie . di . ix . quicunoj .leges vero iniufte non obligat . de 
quibus Vide in fequenti . <T «(TJQue funt leges iniufte 0%. - fcdm 
Tbo . vbi fupra. iniufte funt primo quidcm per contrarietatem 
ad bonum comune bumanum . et boc tripliciter ■ fcj contrariis 
modis nunc didtis de legibus iuftis ■ Na$ vno modo funt iniufte 
ex fme.ficut cu aliquis prefidens Icges fponit onerofas fubditis 
non pertinentcs ad vtilitatem comunem h, magis ad propriaj 
cupiditatcm aut gloriam. SecGdo mo ex auftoritatjykut_cu3 
aliquis legem fert vltra commiffam fibi poteftatem(fTcrtio ex 
forma.putacuminequaliteroiieramultitudinis difpenfantur 
etiam fi ordincntur ad bonum comune . et tales magis funt vio 
lentie cj leges . vnde n obligantur in foro cop.fcientie . nifi forte 
propter vitandum fcandaluy Itcm iniulte funt pcr contrarie. 
tatem ad bonum diuinum- ficut leges tyrannoru^ inducentes 
ad jdolatriam. vel adquodlibet aliud quod eft contra lege diui- 
nam-et tales leges nullo mo licet obferuare.4[Sed niiquid m- 
tcr lcges impenales quenunc vigentfunt aliquicafus illiciti. 
ct fcdiri animam nonferuandi i I^.funt.vt dicitur.i.di.x.l. 
Et primo quidem in matrimoniis . na3 fcdm leges filius vnius 
germani pot copulare matrimoniuj cu filia alterius germani. 
vt infti . de nup . <T - iter eas . et . £ • de nup - licct nemini . {■$ fcdm 
deum tales debent penitus feparari-deconfangui.ct affini.no 
deb3.et.xxxV-q.iii.progenie.Secudo.quiafcdrnlegcspuel- 
la rapta non pot contrabecgrnatrirnonium cum fuo raptorc . 
£ - de rap . virgi- 1- vnica(pjt~idem erat olim fcdm antiquos ca- 
n0nes.f3bodiepot.de rap . c . fi. et vide inf ra raptor . ii- 9". ii' 
Tertio . quia fcdm lcges licitum eft bomini foluto tcnere mulie 
remfolutam in concubinam . vt in auten.quitus mo.na.effi» 



II llll|llll II 



10 11 12 13 14 15 



23 24 25 



legit.f.fiquis autem.fj fcdm deum etiam fornicatio fimplex 
mortale pcccatum eft . ct excludi t a r egno dei . vt dicit apofto . 
pnmo ad Corin ■ vi . Quarto quia Iicitu eft fcdrn lcges viro oc- 
cidere adulterum vxoris dcprctienfu, m adultcrio . fi 5 perfona 
vilis ct cui non deb^ rcuerentia - fF- de adul . marito . primo Rt. 
et . 1 ■ adulterum . ct . € . de adul . gratum - Et fimiliter I1C3 patri 
qui babct f lliam in potcftate occidere aduleeru filie in domo fua 
ct generi occidere filia3 . (T. dc adul ■ pater ■ et . I ■ nec in ea . et . 1. 
<$ ait . Simtliter et latronem fiuc depplatorcm agrorum . vt . s . 
riomicidium . i . 9" . vi . fj fcdfn deum nullum borum licet . et p . 
bibetur cum precipitur Exo.xx.no occides«E3umto qa fcdm 
legra damnantur qui comprebenfa3 m adultcrio tenet vxore . 
C ■ dc adul . 1. crimen • et . I . caftitati . V5 fcdfn deuj et iura cano- 
mca pot tenere fmc pena- dumo rpa vclit ab adulterio recedcre 
xxi.q. 1. <T . fubauditur-Scxto qa fcdrn Icges m multis cafiLus 
f citum cft vxorem rcpudiare et matrimoniuj licite contradlu 
diffoluere. etmaximem cafu quinotafurdi .xl.xxvii.q.ii. 
funt qui dicuntljSiTSoc lex diuma probibet . vt m eifdem . c. di 
ci f ur . Septimo cjuia fcdffi legcs mulier cjue mortuo viro nubit 
infra tempus luitus ideft vmus ani inf amis fit et mcurrit mul 
t as pcnas . C . dc fecun . nup . I. i . et - 11 - £5 fcdfn dc urn vt apof to . 
dicit.nubatlibcrquivuk.dcfecudis nup.<5". fiftEtvtibino. 
Inno . remittutur ei oms llle pene quc funt tffi ad pena ipius. 
fecus fi inde .pueniat aliquid ad aliosflbcftauo quia fcdm legcs 
fibus fpurius non eff alendus . f 5 fcdfn deU3 et canones contra. 
vt fupra filius . <T , vii . Nono quia fcdm leges beres fi no feccrit 
inuetanum tenetur ad omnia dcbitadefuncli. fecus fecundum 
deu^ . vt fupra bereditas . T- iiiiCDecimo quia in certis cafibus 
fccundum lcges beres non tcnetur dc maleficio deFuncSli . fecus 
fecundum deum. vt fupra bereditas- C- iin- Vndecimo quia fe 
cundum 1eges id quod relinquitur iri vltima Voluntate n valet 
nififiabcat quincp vcl feptem teftes .€. de tefta . fi vnus . et . I . 
EiflScd fecundum dcum m rcliiftis ad pias caufas fufficiunt tres 
aut duo teftes . de tefta . cu^ efles . et ■ c . telatujf£)uodecimo cj a 
fecundu lcges fi promitto aliquid nudo padto . non tencor. dico 
quianonoriturindcaftio.vt. ff-de pac-iuris. f; contrarium 
eft fecundum deum ct canones -quia mortaliter peccat rcccdes 



^mm 



mmmt 




apacto.de pacc.i.cumfrmil.bus queibinotantur. etvidem 
fra promiffio. Et idem fi promitto vm reapienti pto alio.quia 
fecundumdcumtcncor.fedfecundulegcsnon.Tredecimo.cja 
inter cmentes et vendentes conceduiu lcges deceptionc-, ctce- 
tera ■ vide fupra eptio . <T ■ quartoflQulituordecimo quia fccun 
dum leges non licet emere fiue vendere lura et actiones que qs 
babet contra alium pro mmori precio q fit principale debitutr, 
alias non valet cmptio . ncc peti poteft . nifi vfcj; ad id qnod lolu 
tum eft . nec etiam poffunt talia iura pro parte vendi ctppar. 
tc donari. £ ■ mada -l- per diuetfas . ct lege ab anafra!ioO>5 le- 
cundum ammam mbil probibet me emerc iura contra aliqucm 
pro minori prccio q fmt ipa iura- dumtamen no Faciam boc m 
f raudcm vfure . fcd proptcr intereffe meum- aut laborem cui 
f orfan erit in re babeda . fcu quia dubito ne debitor fugiat . aut 
adpaupertatemvcniat. vidcdcbocinfravfura tertio.^.ff 
Ouindecimo quia fecundum leges m longiff.mo tempore etia; 
poffelTor male f.dei prefcnb.t . fecus fecundum deum et .ura ci 
ron.ca.dere.iu.poffefror.l.brov,.v,deifraprcrcnpt.o.(r.v. 

Scdecimo quia fecundum leges maleficia cogitattonis tc 5 ula. 
nter non pumuntur . ff. de pems .l.cogitatioms . fj tamen om 
nis coftitatio mala vel a deo vel pcr pemtcntiam pumenda cli . 
vxxm.q-". omms. 'Occ.mofepumo quia fccundumUgcs licrt 
maw et venef ici pumatur . tamen quia boc Faciunt cotra ym- 
bres ventos et grand.ncs prem,atur.£.dcma!e.l. »'»• «Jg 
cundum deum talia etiam f.c facere grauiffimum pwttfc^ 
vtclareprobatTbomasfccundafecundcq.lxxv x viCPcc.m 

oft auo qu,a fecunium leges ,n caufa fangumis bcnmOM 
r un 3 ereaccufatorem. fF.de pnuanca.l. finali. fed fcundum 

dcum non Iicet-vt patet inTbo.fecunda fecunde.q.l* «* 
itacj funtquenotarepotuiqueqtujadcafus ammenonM 
fecundu, leges tenenda . Alie vcro ,ur.s fubt.I.tates et diu ■ 
at ,uns c S anon,c, et c,u,bs «mftis relinquutur. Porro 
Libus quepermittut vfuras mWdico- quiaomiw abrogat 
runtet,amperle S es.vtmfravfura.i.^-xxv,,,.q,nc,p.tquiJ 

d le K bu^ Vtfum ,n leg.bus poff.t d.fpenfar, «. ta"*£ 
fpefarc poffunt m kgibus buman.s ,n al,qu,bus caH»'« 



gj difpenfatio non cedat in nocumentum boni comunis fed po- 
tius vt ad illud proficrat » Qui aute fint cafus luris canonici di. 
fpcnfahks folu3 per papam babes » s ■ difpenfatio . (T ■ vii.viii ■ et 
nono^j^Vtrifin conftitutionibus intelligatur conceffa qcung 
non probibita^- fcdm Ho . fi confiitutio ,pmulgata eft amr_ . 
matiue oia q continet et ex eis fequentia videntur conccffa nifi ' 
repenatur probibita.puta coceffum contrabere mattimoniu. 
ergo cuibbet et femper . mfi reperiatur probibitum . Si vero f> 
mulgata fit ncgatiue . omnia ex llla fequentia intelliguntur ,p 
bibita mfi rcpenantur conceffa . ficut .pbibetut ne quis occidat 
ergfilemper omrabus pbibetut . nifi qn inuemtur conceffum ■ 
{jLeges lmperiales tmitatur canones . vu dicunt fic.non dedi- 
gnatur facreleges facros canones imitari. fpabtcr in matimo_ 
ivris et vfuris ■ autcn . ne cleri ■ apud proprios epos . colla . vi . et 
l i. q. iii.(T ■ bic coIIigitur.de noui operis nCiciati ■ intelleximus ( 
U^In legis Fraudem mbil agendu-ff.delegi.cotra legrm. quia 
cum quid probibetur vna via ■ intclligitur probiben et alia . de 
regu.iu.cuquid.li.vi.^J^Quiddecondentibus leges iniquas^ 
Kf.fileges inique fint contra Iibertatem ecclefie. tunc condcn- 
tcs et feruantes funt excomumcati lpofafto.vt babcs cxtenfe 
fctpra excomunicatio-i. 5" -ii- ver.vuitjpivero fint ftmpliciter 
contra alic] dei et ecdefie madata. vtputa <ja liceat fic et fic Fa- 
cere fimonias vel aUenare feudit precipue ecclefiafticii et bmoi 
ipoiurenonvalent.di.viii.quecontra.xxxii.q.vii.flagitia. 
de cofti . que in ecclefiaru • et f acientes et feruates peccant mor 
taliter.de fymo.cum rn ecclefia-et.cno fatis.Et fi qui dam- 
nificati funt occafione talis legis conditorcs et eorfi beredes te- 
nentur ad refti tutionem . illi etiam qui induxerunt conditorej 
ad talem lege faciendam tene tur ad reftitutione omnifi corum 
que talium legu occafione lucrati funt.vel alios damnificarut. 
Et eodem modo ymo multo magis peccant et tenetur q Icges 
condunt diretfte contra deum - ficut de ydolatna bic.s .SVvjii» 
didtft eft . ki materiam lcgis pot pertmere fupra lus ^) Leges 
audire non licet quibufdam clericis ifupra excomunicatio . i . 9"» 
ii.ver.vi.etibide.9".iii.ver.xiiii(JQuomopapapoffittollere 
leges babes infra papa. T • antepenul. 



o< 




( 



fbellatius contractus . Contraftus ifle cjui in ciuibufda3 
jlocis dicitur datio ad Iibcllum eft idem cjuod contradtus 
■mphitheoticus . et ldeo de boc vide fupra empbitbeofis . 
Ibellus famofus ■ dicitur cjuando aliquis fcribit fcedulam 
continente miuriam vel infamiam alterius et pr oicitea 
locum vbi inueniatur et fic alius infamatur . ILQue 
conficientis libellu famofum :' EJ« qdruplex efr pena fcdffi 
g> cjuatuor modis pot agi de eo(fEt pnmo cjuide fi agatur cri_ 
minaliter et fcdfn legcs cft pena capitis ■ tam contra lllum cj fe 
cit qua contra lllum cjui inuenit. nificorrup erit vel r. ulli rcuela 
uerit • 1 . e. I . vnica » V - cj . 1 . fi cjuis famofumtLEt cjutlibet de po 
pulo accufare pot tales . et ctiam accufatori conftituitur pou3 
pro modo fubfcatie accufate gfonc. Vel fi crat feruus ,pducitur 
inUbertatem.fF.deiniu.lex.C.fi.et.C.e.I.Vnica. Secundo 
fi agat ciuiliter {c^ occafione iniuriarum cjue non publici mdicii 
f3 priuati continet cjucrelam . £ . de imu. iniunarum . et fic pu.. 
nictur fcdm iuramentum aftoris et taxationem iudicis .infti. 
de iniu- tr.penaVTertio fi agatur /cdm canones. et iic c$ famo 
fumlibellujconficitflagellaturetexcomunicatur.v.cj.i. tjui 
in altenus . et ■ c ■ fi iis cjui . et pot deponi cum fit grauc crimen 
ct damnationc digniffimum. xxv ■ di . <T « nunc autCQuartoirT 
foro penitentiali . cjuia tam ifti cj afii detradtores tenctur ad re 
ftitutioncm f ame y« mod,um cjui di&us eft fupra detrailio ■ 9" 
[uartp et quinto 

bertus . Libertus eft llle cjui ex feruo factus eft liber per 
manumiffione^.manumifforautpatronusdicitur. Et 
'cmper libcrtus tetur patrono ad qucdam obfecjuia - In- 
"genuus aut vocatur cjui lebcr natus eft ■ et fic nulli tetur obfe- 
cjui- eft aiit cafus quo Iibertus enpitur i» ingenuitatem fcjfta 
domino fuit expofitus . vt dicitnr fupra expofitus .(Lvtru^ 1:. 
bertus poffit reuocari in feruitutcmf^.libertus in feruitute^ 
reuocatur propter ingratitudine fcj cum manus iniecit m pa 
tronum . aut atroce imuriam feu graue damnu rcrum vel vitc 
periculum inferre prefumpfit - Et eifdem caufis pot quilib^ do- 
nator donationem reuocare . de dona • c ■ fi - (jQue dif ferentia 
inter li bcrtos ecclefieet priuatoru^f^.fcdffi Hcfh-multiplex 
HPrima • cjuia liberti ecclcfie reuocantur in feruitutem propter 






1 ll|lll llll|lll llll|ll l|llll llll|llll llll|llllh 

10 11 12 13 14 15 16 



^TpTT^T^T^I^ 



19 20 21 22 23 24 




operas non pfiitas » xii - q ■ ii- dyaconi.fecus in liberto priuato. 
<£ . de hbera ■ ca ■ folo . [nno > tn lntelligit boc de obfequiis ipofitis 
non dc aliis(JSectida qa Filii hbertoru ecclie et nati poft manu- 
tntmone; funt obnoxii ecclie . xii-q-ii. dc libertis > et . c - liberti 



Q 



ii ■ fccus in aliis . £. e ■ 1. i. et ■ iijpTertia qa Iiberti ecclie tetentur 
feruire ecclefie etia fi nulla opera fmt eis impofita . xii.q. i. dya 
coni.infi.et.c.liberti.ii.fecusinaliis.C.e-I-i.et-ri.Quarta 
eft qa liberti ecclefte fi lniurientur ecclie. vel accufent tllam vel 
tefttficentur contta illa < reuocantur in feruitut? etiam fi ordi- 
nati fucrflt > di> hrii.qui ex f amults • et in pdi&o. c> dyaconi- de 
feruis non ordi. c . de famulis(BuinTa. <ja liberti ecclie manu- 
miffi ad boc vt ordinetur non pfit de acqutfttis quocuncf modo 
ad alios tranfmittere fcdm quofdam. qn potius omnia ad eccle 
fiam ptincbunt ■ S3 venus puto gj boc fit verfi folum qn in ma 
numiffione fuit dictii . atias etia teftamentfi condere pnt de bis 
que accjfierunt -ar.de feruis non ordi ■ eo Irbentius . xxij > q . iii- 
c-i- et.ii. multa circa materiam lifcertorutn babes mfra manu 
iffiOiitmfra feruus . 

[ttcre. dc falfariis Irarum vide fupra abfolutio.i- <r«iit'« 

,|ver.tiri>ite^fuptaexcoicato»iti. Qutlibet d- portarede 

:uria Ir as dc dignttate qua 3 dicit fe babere . vt tnfra pe- 



Tc^finus . ii.<T.fmali. 

Ptgium.litigiu $ ut bicfumitur ctV cu^ vnus verbis ?1. 
rius contradictt « in qua contradtftione fcdm "Iho . fe . 
. q ■ cxlvi . duo pnt attendi . qiigj enim contingit cotra 
ditftio per boc g> contradtcens recufat pfone dicentis confentire 
ex defectu amoris aios_vnientis. et bocpertinet ad difcordiam 
caritati cotrariayQngj vero cotingit pp boc cp contradices no 
veretur contrtftare dicente . et fic ftt litigiu; quod amicitie vel 
affabilitati opponitur - ad quam pertinet deledtabiliter aliis co- 
uiuere . vn Phiis dicit . iii . etbi . cp illi qui ad omnia cotranatur 
caufa tnftandi negj quofcs curates difcoli et litigiofi vocatur . 
Et vtde fupradifcordia . (] Vtru; Iitigiofus plus peccet q adu- 
lator '. ]$ . fcdm Tbo . vbi fupra . cu virtus amicitie principalius 
tendat ad deleilandum cf ad contriftaridum . ideo litigiofos qui 
fuperhabundat in contnftando grauius peccat 9 adulatoVqm 
fuperbabGdat in deledtando. per accns tn pot effc cconucrfov 







puta fi in aliquo gticulari adulator magis intEderet p deccptc- 
ne nocere vel bmoi.fLS3 cjuare litigtofus,pbibetur .pmoueri i 
K • fcdrn Ray » triplex eft ca . prima quia tales nori funt apti ad 
bumilf dodtrina que requiritur ab eis . vn di-xlvi. <T- i. dicitur 
nibil eft iprudentius arrogantia rufticoru qui garrulitate au. 
rtontate putant et parati ad lites infubiectos timide intonat. 
pSecuda ca cft cjuia litigiofi vel adulatiombus animos principu3 
fibi confiliant vcl fratnbus fuis detrabendo inFamic nota ingc. 
runt . vel inter frls difcordia feminando feditiones nuncj facere 
ceffant.di.xlvi.<r.ii-Tertiacaufaeft.qacGipidebeatdifcor- 
dantes ad concordiam trabere et etia oblationes diffidentiu pro 
btbcantur recipere . non debent litigando alios ad difcordia pro 
uojare. di. xx. in prin. et per tota diftinftionem . 

|Ocator vc[ conductor - locator dicitur cjui rei fuc vfum 
alteri p precio concedit. vt cu loco tibidomu meam ego 
Lfum locator tu vero conductor.Et etia qfigj dicitur cjs 
locare operas fuas qn offert fe ad facicndu aliquid p precio ■ vcl 
etiam qn accipit rcm vt fac iat in ea aliquid quod dicitnr innoia 
tus contractus . tlQuo tpe d^ fcluitricrces iocatori? Bf.-fcdm 
Crof . fcruari i^ quod inter eos faftu efV. fi vero non apgct cjd 
acTium fit fcruandus eft mos regtonis ■ cjui fi etiam non apparet 
vel eft vanus • femandum quod minimu eft ■ fcvt fojuatur in 
Ftne annt . de r e . iu ■ in obfcuris • li ■ vi . id em dy .(j I n quibus ca- 
ftbus pot dns repellereinqlmu fiue conductore; fls^.in cjtuor. 
Primus eft ft domus locata neceffaria fafta fit fue babitatoni- 
puta ft domus qua babitabgt cafu deftrurta 8. aut fi poftea du 
xit^vxore ■ vel alia fimibs neceflitas fuperuenit . intelligendft eft 
f-:lm Ho.qn tetnpore locationis non iminebat alia neceffitas . 
Secundus cafus eft fi domus b, neceffitate rcparationis . et in- 
tclligo dc neceffitate orta poft locatione. et in bis duobus cafi- 
bus remittenda eft penfio pro rata tgis-Tcrtius cafus eft fi cd- 
ductor in domo pcruerfe vcrfetur > vt fi tenet porcos in folario 
Vel non eft in ea fcdm paiftum conducliionis ■ Vel fi deteriorf fa- 
ciat.vcj malas feminas 1biteneat.autet.ia3 guerfos bomines ■ 
ar . in aute . de leno . <T . fanctimus . in quo cafu dixerunt alicj no 
effe temittcnda gtem pcnfionis pro rata teporis . fi: contranuj 
vcru^ cft cj dns tenetur remittere.poteft autem agcre contra 



12 3 4 5 6 7 



II llll|lll llll|lll llll|llll II 



inauil:nu3f dano dsto. v-t notatut . c.ti.pp. Quat.tus cii in^ 
liniis o bieniu foluit penfione qa pot expelli ctia fi ad qnquemu 
velvltraconduxit.bos.iiii.cafusbesindifto.c.pp.£yVtrum 
condu&or teatur locaton de dano quod m rc locata cotigerit i 
K . fcdrn Ho . tetur fi ccntigit culpa fua • vel llloru cjuoru3 °S a 
vtitut. et in boc cafu fiue ccntractu venit etia culpa leuis cum 
gra vtriufcf celebretur.quis quida contrariu dixerint.vt ifti. 
qui ■ mo - reru contrabi. obliga - <T> vl ■ vn fi auriga du3 ceteros 
curru fuo trafire contedit curru cuertit et feruu cjue ccnduxe 
rat caffauit vel cccidit tctur. . dibuit cni fe tgate et diligetius 
fe bere . ff. e . item qritur .S3 fi f ecit quod quKun<j diligens fe 
ciff^ • fecus etit . ff. e. fi merces • <T .qui colupna « de damno vero 
dato ab alio cui obuiare non potuit nrjtetur ■ fF. e . fj de dano ■ 
fimiliter etia nec de cafu fortuito.^ Vtru llle q locat ogas fuas 
faciendas in re aliqua teatur de dano illius rei7R.fcdm Hofti- 
ficut et in fuperiori qftione. fi damnu contigit culpa fua - tetur 
alias non . vnde fi colii na tranfferenda accepit vcl dolia et bmoi 
et fra&a funt culpa fua . ve! illoru quoru^ opera vtitur. tctur 
etia de culpa lcui . fecus fi diligetia adhibuit . ff. e . fi merccs ■ (!*• 
q columnS. etlic^ dcdano dato ab alio n teatur.vt.ff.e.fj de 
damno.tetur tn de cuftodia.vt .ff .e.qmercede-Naet q mer 
cede p fola cuftodia accipit.tetur etiS delcuuTima culpa.dc de 
pof1.bonaf1des-f3decafufortuitor1tenetur.nif1expadto.vt 
ibi ■ Item fi futor puerfi que conduxcrat forma calcei tam vcbc 
menter gcuffit vt ci oculus effoderetur tctur. qa leuis tm ca. 
ftigatio eipmiffaeft.fF-e.item qritur.etdebomici.c.ad au^. 
dientia.Ite cr recipit pallm mefi et poftea £ errorej dedit alteri 
t etur ■ qa 110 toleratur error i failo proprio ■ fF- e ■ ite (i palliii . 
Itcm fi veftimenta pojienda accepit et tnures roferut.de culpa 
tcnetur. vt.ff.e.ite queritur. <T>fi fullo.rtem fi aliquid farcie 
dVtm vel poliendu vel gemma' fculpenda^ veljmcludcnda accepit 
tenetur . excepto fi res fuo vicio frangatur(jNa tunc n tetur . 
nifi g fpale padtii . Et eode mo fi vitulos pafcendos acccpit . ff. 
e.fiquis Fundu.T-fiquis vitulos.ct.I-item qtitur.<T.figem 
ma-xxiii.q.iiii.tres perfonas . Itc fi nauta me inuito poat res 
meas in alia naui q vbi pofueram et periit tenetur ■ ff. e. Item 
cjritur .([ Pone qi ouis locetur paftori et pereat • et diis dicat qj 






perrit culpa fua feu doio eius ■ paftor negat cui incubit .pbatio? 
^ ■ fcdm Ho . paftori . na cii ipe roe officri debeat cuflodia berc 
fi dicit omiffa; oue prefumitur affuiffe culpa fiue dolu . alias f - 
bet illa no f uiffe . ficut argentarius fbare d; rones atnififTe . ff 
de eden . fi qs ex argetarris . <J\ vl . ide in cuftode carceris . ff. <5e 
cufbdiaetexbi.reo.l.vl.cu alias dolu qui allegat dolg ,pbare 
debeat . ff. de ,pba . cjuotiens . <?. g dolu . Clnquibus cafibus re 
mittitur cenfus fme pefio rei locate^. fi condudtor expellitur 
fit remiffio .praca tgis.vt.s.in.iii.tJ-.diftQ eft. alias etia cct 
duitor corporis alicuius vtputa agri excufatur a folutione. pp 
vim maiore cui refifti H potuit. Ite pp illud cjuod pter cofuetu 
dineeuenit.vt.ff.e.excoduao.ir.ii.et.iii.Itefpaliterppfle 
nlitate ajFiciente condutftores magno incomodo . nifi fterilitas 
valeat copenfari cu vbertate pcedcntis vel fccjttetis ani.et fiet 
liec remiffio $ rata ftenlitatis. e. ti.pp.g fi aliqs locat operas 
fuas tm vel accipit re; vel aliquid in ea facit tota mercede; re- 
cipit. cu etia fi cafu fbrtuito ipeditus fuent. nifi mora vel cuL 
pafibipolTitiputari. ff.de variietextraor.I.i.iT.pe. et.ff.de 
ftatu. liber. cB beres. C-pc. (ifQuid fi codudtor fundi aliqd ex 
pendit m re codudta flt?. fcdm Ho. fi expedit neceffario vel vti 
Iiter auxit vel edificauit vel mftituit recugat . et aget cotrajo. 
catore vt expenfas recipiat .EE.e.Lfidiis.aliasfecus. fiVtrS 
conduftojagri vel domus vel alterius tei poffit illa alteri loca- 
refE;. pot.C-c.nemo . et tuncres pofterioris conduftoris ob.. 
ligate funt dno principali vfyj ad alia gtitatcm cj ifte fecundus 
codudtor tetur priori. Ff . e. fi in lcge.fi colonus .<LNullus pla 
tus religiofus pot concedere ad vita nec ad certu tpus rcdditus 
v-el pte coru alicui etia ,p qcungj pecunia nifi neceffitas vel vtili 
tas couentus fiue loci expofcat-et acccdetecofenfu couentus^ 
aut fi couentu; n b; accedente cofenfu fupioi i; . Et q cotra fe 
ccrit incurrit fnia; fufpenfionis nec recipieti accjritur aliq^-i 
ius - tnhoc n extenditur ad locatoes vcl reddituii aut Frufttifi 
venditoes ad modicu tps - vt de re • eccle . n alie . moafterioru in 
de . vidc inFra fymonia riii . tj- . i,|. Bona coduetoris funt obliga. 
r talocatori veinFrapignus.(T.ii. 

Wdus et Tocus . vtru in ludis et iocis poffit effe virtus ?!$■ 
SfcdmTbo.fe.fe.cj.cIxviii.ficutbomoindigetcorporali 



12 3 4 5 6 7 



II llll|lll llll|lll llll|llll llll|lll llll|lll III 
10 11 12 13 14 15 



II llll|llll I 

n la 



19 20 21 



T^TT^t^t^f^ 



23 24 25 



refocillatione qa n pot continue laborar e. ita ex gte aie indigj 
qete et folatio cjuod fit per ludicra et iocofa . circa q tria pcipue 
videntur eflecauenda.primu et pricipalce cj pdicfta delecitatio 
n queratur in aliqbus ogtbus feu verbis turpibus vel nocims > 
Altud ne totalitcr grauitas aie refoluatur^jTertiu Vt ludus fit 
coueicns fcdfn congruitate gfone tgis et loci- et fcdm alias cir 
cuftatias debite ordictur . et bec virtus fcdm Pbfn eutrapelia 
vocatur -(^Quo m ludis fit viciu iBf ■ fcdfn Tbo » vbi ■ s ■ viciu.3 
eft in ludo primo qde fcdfn cxceffu; qn qs ad ludii affumit tur 
pia verba vel f cta . vel ctta ea q vergut m .pximi nocumtum cj 
de fe funt pcta mortalia. etfic exceffus ludi e pctfri mortale. ite 
pot effc exceffus i ludo qn non e cu debitis ctrcuftatiis . puta qa 
n copctit Ioco feutgi.negocio aut gfoncEt hocqde qfkppot 
effe pftfn mortale pp vehcfntia afFedcus ad ludti .ita q> qs con. 
tra pceptft dei vel ecclie ta/ibus vti fi recufet ■ qfiq; aut veniale 
fc3 cit gs n tm afficitur ad ludu q> contra deu vell^ aligd co'n„ 
mittere.Secudo pot e(fe m hido viciir pp eitts dcfcMfn ■ na con, 
tra bumana roe3 eft vt alicjuis feoneroiuj adis exbibeacpuca 
dfi nibtl deleitabilc exbibet et deldationcs alioruj ipedit- vnde 
Seneca dicit ■ ftc te geras fapient vt nullus te horreat ta| afgij 
nec contenat quatt vfc;«f; qalu lus ti ppfe qtitur fj pp oga. 
tione . ideo def ectusludi minus e viciofus q exceffus ■ vn Pbus 
dicit ix. ethico . cji paru dedclectatione fufficit ad vita; quafi .p 
condrfnto . ficctt parit de fale fufncit in cibo .(i Ytrum liceat ca 
ludi vti hitureligioforu^ i i^.fi 13.. f; puniri d3 grauitcr cj boc 
Facit . vt in aute- dc fcis epis . <T. fi. et ar. C de epa . au. mime. 
(£Wru? in catu fcculari citharis ludo fcacboru et bmoi fif pec 
catum iJQ. fcdffi al. fi hec ftant a gfonis feculanbus tge ct loro 
competeti I3 . ftcut et gnaliter de ludis dctffi eu i ■ (T - ii • Si vcro 
fiant a cleacis non videntur competcre nec licere . maxime ft 
clericus ludat cum layco «ii . cj . vii. laycos-xxiii. di . bis igitur. 
multo etia minus competfit religiofis . (Tytru3 infpeftio fpe- 
ceaculoru3 fit pdtm i Bj. . fcdifi Tho.fe.fc-cj.clxvii. ifpecaio fpe 
ctaculoruj viciofa redditur intj"tu3 g boc homo fit pnus ad vi. 
cia lafciuie vel crudelitatis p ea q fibi rntantur - ct ad hoc facit 
-s .curiofitas.(T.iii.et. s ■ chorea. cT.ii^rVtru5'liceat vti lu. 
dis in.ecclia vide. s . emunitas ecclefie . 3". ii ■ in f tne ■ de cboreis- 
vide fupracborea. 



dus alecludus alce efb ois ludus g inititut fortune- ct 
is talts eft .pbibitus fcdm leges . n tn fi quis cert; bafta 
__ pila iaciendo vel curredo .luctado vel pugnando-ga 

cc fiut ca virtutis corgis -ff.e.l.it. £ eoautgjponiturinco_ 
utuio cavefcendi pmittiit leges [udere Familie.ff.e.l.fiflytrQ 
ludus alee fit pctm r"I$.fcdrri Ray- qcung) ludunt alea fiue ta. 
xillis vel q funt pticipes feu infpeftores ludi peccat . ff. c . g to- 
tu.£-e.inconftioegreca.etmaxieftfuntclerict«aute.defcis 
epis . <T « mterdicimus . et de vita et bonefta • cle . c- clerici . Et e 
principaltt et g fe pdtm auaricie fiue rapincEft etia ca multo 
rupeccatoru. vt mendacioru giuriotii Hafpbemiaru deceptio 
nu et bmoi«<JVtrultcludere ftt pcStm mortale^Rt.fcdm vber. 
ctia fi bo ti ducit in confuetudme mottaltt peccat « Et iteliige 
qii ex auaritia ludtt . qa aUaritia defeepdlm mor.vt.s.aua. 
^.ii.tlXJuepenaclericoruludetiuadaleas^.debocIegitur 
xxxv.di.ci.vbidiciturfic.eps aut pfbiter aut dyacomrs alee 
aut ebrieta ti deferuies aut defmat aut certe danctur . Subdya 
conus aiit aut letftor aut cator aut defmat aut coione priuet « 
Et nota g> ex dicto canone colligitur g fi n ducit in confuetudi 
ne et vult defmere n fuftiebtt pdtfta pena « vn dicit. aut deftnat. 
d; tn in vtrogj cafu agete pnia^ de pcto . Et [cdm Ho . ide bo- 
dieindyaconoetfubd^a.defer.noor.miramur.^rVtrugin 
ludo alec vicit Ali quin poterat alicnare tSatur ad reftone; fSt 
fcdm Tbo . fe - fe . q ■ xxxii ■ gj ft aliqs lucretur ab bis qui r5 fua3 
alienarc n pnt tllirituj e ■ et cotra ius diuinu . vn q taltbus vicit 
tetur ad reftitutione. Et bic addit Ray . <$ ft tales funt furiofi 
.pdigi minores xxv.anis . et maxiepupilli- Ite mete capti.fur 
di. muti. cect". et qui morbo ppctuo laborat- quia tales fuoeffe 
rebusfuisiipnt.ide; deferuis religiofis - et filnffa. quinobnt 
peculiti caftrefe . et qfi ide de vxore q no n h^ res pafcrnales . et 

etia de adminirtratore reru^ cj pauperii funt et ccclefte. g ergo 
talibus Vtncit reftituere tetur-n dico llliqui amiftt.f; tutori» 

curatori. dno . monafcerio . patri . marito « ecclefte fiue paupcri 
bus . _Vtru gcunq) traxit alique ad ludum teatur reftituere 

quicquid vicit ity* fe . Tbo . vbi . s . rcftttucre tctur . Et nota g> 
tfta attradtio large fumeda et intelligeda 5 fc; quocunqj verbts 

vel Factts induxit eu3 cum llle alias fi erat lufurus. Ite3 fiue in 

duxit eu a pricipio fiue in medio ludi cit ille vell; defiftere vt ac 



12 3 4 5 6 7 



I llll|lll llll|llll II 



10 11 12 13 14 15 



19 20 21 



23 24 25 



dicit . dyttfi q f raudulent ludit teatur reftituere i 1$ - fcdfia 
Tbo . vbi. s . tetur « Et intellige fiuc comifit fraude ante puta 
qa fmgebat fe cjfi infciu de ludo . et qfi boicj cjui poff^ decipi. cii 
tn decige intenderet. fiue comifit fraude in ipo ludo vt fubmit 
tendo taxillos falfos feu etia veros male et fraudulofe iadtado ■ 
feu medaciter dicendo q> vicerit et optinuerit . feu mafe pucfta 
numerado et oia bmoi- {[Vtru qui VIC * t P r °hibenteiure ciuili 
teatut adreftitutoe^^.fe.Tbo.vbi.s.ius cjuide ciuile n ob« 
ligat o5s fj folu lllos q funt bmoi legibus fubiecti . et iterum g 
diffuctudine abrogari pot . ideo apud illos cj funt bmoi legibus 
aftriai tenetur vniuerfaliter ad rcftitutione ■ nifi fotte contra 
ria confuctudo pualeat . aut qs vicetit illu cjui ttaxit eu ad lu- 
du^ . in quo cafu n tetur reftituere ■ cja ille qui amifit n eft dig 
nusrecige. necpot liciteretincre.taliiurcpofitiuodurate. fj 
tetur dare illud in elias - bcc Tbo. Porro dcm ius pofitiufi babe 
tur.£.e.aIearu.et-ff.c.I.vI.mfi.Etideconfulereetiadi<»o 
iure pofitiuo n durate £3 g> ille qui attractus ftrit 5 tetur tclli 
tuere.nec tn licite p ottener epp ipa; turpitudine talis lucri . 
vt in fe . 9" ■ dicitur . ([Vtruille cjui vicit et voluntarius cu vo- 
luntario lufit teatur ad reuitutoe^ ?F£ . dicunt cjuida cj non f; 
paugibus eft etogadatalis pecunia .ar.xim.cj.v.nonfane.et 
bec eft opio Pla. Miidicunt cji tetur. fF.e.l.vl.m fi . et«£« c< 
in coftitutoe greca . et bec eft opio Bcr . vt no . de vita et bone' 
fta . cler^. clerici officiii . Et ctia Ray • cjtu3 e ^ m CTofito cafu 
fc; in eo cjui lufitvoluntarie et p cadf iura . S3 vt tnibi videtur 
vtrags opio ff at{jEt fecunda cjuide3 °P' f c 3 3" teatur reddere 
locti b; vbi inititur Iegibus igialibus p c]s et ipa opio .pbatur» 
v.bi vcro n fic inititur vel vbi ille leges abrogatc effent videtur 
valere prima opinio fc; g. ix, paupibus erogare. na cum ludus 
fit queda expoliatio 110 pot qs p ipm aliquid licite accjuirere . et 
fic n pot tenere.f; nec iili d^ reddere « ga ille n efl dignus reha 
bere - qui cjtu3 ,n *" e fW* ^ximu fpoliare conabatur.de f aftori 
bustaxillorRfcacboruetbmoividcinfranegociatio.(r-vii. 
""VjVxuria . cu luxuria multiplex fit vt dicta^ e . s . fornica 
Itio.^.i.quecngrauiuspdin^.fcdfnTLbo.fe.fe.q. 
Jtlcliiii ■ grauiffimu inter oia pdta luxurie e vicium contra 
naturam . ficut et Augu . dicit in Ii . de adulterinis coiugiis . et 
boc qa trafgreditur lllud quod fcdm natura eft tancj pricipiu 




determinatu circa vfu 3 venercu - Poft toc afit 5 iucefhis q eft 
contta natnrale rcuerentia qua demus gfcnis coniunctis . alte 
aut fpeS funt coritra r6e; ex fuppofitoe naturaliu principioru 
magis afit repugnat roi cj altquis venereis vtatur- n folu con 
tra id quod conuemt ,pli generade f 3 etia cum iniuria $ ximi* 
Et io fornicato fimplex mima cft inter fpes luxurie. adultenu 
vero grauius q" ftupru; qa maior iniuria Fit in abufione altcri 
us mulieris ptati fubiefte qtu3 ad vfu 3 gnatioms qfubicfte ad 
fola cuftodia. vtrutj aut aggrauatur g violentia; et ioraptus 
virgims eCt grauior q fimplex ftuprfi « et raptus vxons q adul 
teriu.etdetauraptuqdababesifraraptor.ii.deftuptovero 
et adulterio . s . Fornicatio . (f . i . ct -s . adultetitf . Hec etiam oia 
aggrauatur fcdtn roe3 facnlegii . fc3 qn gfona dco facrata rapi 
tur.Ite inter peccata contra natura grauiffimfi eft prtm beiti 
alitatis fc3 vbi n feruatur debita fpes - poft boc aut viciu 3 i lodo 
miticu3 vbi n fcruatur debitus fcxus ■ et de boc altquid mfra fo 
domia .poft boc aiit pctiB molliciei ex hoc q no feruatur dcbr. 
tus modus cocubandi-magis aut fi n fit debitu 5 vas q ft no fjt 
debitus modus ■ minus auti inter pdta contra natura cft pctm 
molliciei cjuod confiftit m fola omiflione concubitus a daltcru. 
et deifta matcria fatis Vietut xxxii.q. vii.adulteru.il/ Anqui 
deflorat virgine (olutam teatur ea ducere vc\ maritaref ^.m 
Foro iudiciali videtur teneri ad alteru^ pdictorfi. de adul-ci > 
£5 fcdm glo- bec fuit pena antiq . bodie vero fic punitur. a aut 
ducat ea Sut verberatus et a facris exclufus retrudatur ad pe- 
nitendfi in monaafterio de quo n ppffit egredi - de adul - c - 11 . ln 
foro auti pniali fc agedu 3 fcdffi vber-fi dcflorauit ipa 3 volun 
taria no tetur.certu 3 tn no videtur hac fuiffe voluntaria.mli 
cta ille ea feduxit . fi auti inuita.Vrl feduifta imungedu; clt ei a 
fatiffaciat velco ponatc u; eafeimile cafu 3 bes infra matrimo 
nius.im.a-.ii.C^^cofeiifasmdeleaatonifcjcogitatois 

carnalis abfts boc cp confe ntiatur m actu 3 fit mortale:fc?.Hc 
vt bes .s.deicftio.fycra in tafttbus et ofculis ct hmoiht pec 
catum mortaWR. fcdm Tbo.fe.fe-q- clr.i. -ofcutum aplexus 
vel taftus fcdm fua rationc non nommat pctm mortale- quia 
pnt abfqj Itbidine fieri vcl pp confuetudinc prie vel pp ajicj . ne- 
ccffitati aut roabili cam-S 3 fi fcac ca tibidine delcitatcis iunt 
pcfta mortalia ■ Na et folus confenfus in delectatione 3 mortaM 



l|llll llll|MM II 
12 3 4 5 6 7 



MMIII|IIII llll|llll lllllllllll 



cmprt;ak.vtinpcr4eti.^.dicitur. multomagis .pgreffusad 
aftS iibidinofum 5. mortale. Addi pot fcdm v! - c| etia afpecTtus 
>bidiqfus,mor ■ e • Mat ■ v . cj viderit mulicre ad cocupifceduet__ 
kgifter fmedoftor.i.coiter.qlibj ecclia CEctera^ 
catbedralis i^ tenere mgros liberalium artiu ad minus 
sjjjramatice cj clericos et alios paupes gratis inftruat. et 
debetur affignari mgro jpuentus vnius prebendefjEt eodem 
mo debet f acere alic ecclie c]ru3 fufficiunt Facultatcs ■ i metro 
politanaecdiad3Vlterius effe magifter in tbeologia eteodem 
mo recipe pucntus ■ fi cj pp boc fiat canonicus « xxxviii • di ■ de 
cjbufda. c . ti - g totti . Et de bac etia materia vidc infra fcia ■ <T 
i.ct etia fccjue -(fVtru aliqs poffitrecipiin canonicft eo pafto 
cp doceat et fcolas teneat? K. fcdm Ho» dicut doctotcs gmo- 
alias eff^ fymoniacu.f; vacati pbedetnpotboc onus anedti • 
d e pben . fignificatu ■ Concor . Ber «^ncuriaromana debent 
effe docftorcs et ftudifl vtriufcjs iuris . vide infra ftudiu^ . <T - ft ■ 
(fVrruj magtfter p offit fcolanbus colledta poncre vel cligere? 
Kt.fcdm Ho-fi mgro annexu eft fuffins.bnficium fiue fuffins 
fallariu fublicu^ HI3 ei exigere.alias fymonia comittcret- cja 
vedcret obfcqutu, fpiiale quod ex fuo officio teretur faccre-.de 
fymo.nemo.i.q.iii.vencietes.et.c.nfolu.S^tiSfponteobla 
ta recipc pot -Si Vero n ftt anexii talebhficiu, vel faUatiu aut 
fi n fuf+iciat et pot accipe coUefta plabonbus fuis ■ ar .xii.q. 
ii . quicii cj • et ■ c . eccli afticis ■ et . c . caritate ■ Et videtur H o • in 
nuere cp n folu ab cxtrancis (3 etia a clericis ecclie pnt exigere 
n tn debet exigere a paupe. cfi tpe debeat potius pauptati fub- 
uenire . S3 et talis exadtio fcdm vber ■ n d3 effe coacta vt g> nifi 
foluat expellat eos de frolis aut. accipiat res corfl ■ f^ potius in~ 
opiafua eis cxpon<?do((Et bec oia fcdm Ho.intelligeda funt fi 
magifter fuffiris e - cpfi mfuffins c et.officiu doccdi affumit no 
e ei cx debito .puidendu . f^ fibi culpa imputet ■ ff ■ ad le . acj ■ [de 
iuris . St vero fuffins e et fi b-j .puifione vt dixi etia fi diues eft 
potcft a dittbus licite accipe.cja no tetietur eis gratis feruire. 
Satis concor.Inno.Ber.et vber.<lQuiddemgro qui Feftum 
alicuius fci quod fcdm fe co!edu3 eft n vult concedere ad cele- 
bra^ii nifidataftbipccuniafRt- fcdmRay.fymoniacomittit 
qavcnditfptlaleadquodtetur. vt in principioJJcedcntis 
diftii eft . et p eade iura . Et eode^ mo fi feftu3 n eft celeb: 




euis 
au 






et ipc vult illud feftare nec Vult. legere mfi daca pec 3ia.([j5 
cftoris fcuicia.fc 5 m mniis corrigcdo culpc iputatur. cjutale 
tm cafligatioerpmiffac.ffjoca.ite^ qritur . de bomici . ad 
dicntia - xxiri . cj ■ v, c. i. tfQuid tenendtt ab aud.toribusdiuer_ 
forti mgroru q bnt diuerfas opiones ^betur ifra opfo-d^ru" 
acftus doctrine fit ptermittedus pp fcandalum i vide infra fcan 
dalum.,(r»feptimo et viii. 

jAgifter.ri. fc 5 qtu; ad licStia docedi. cjuid crgo fi aliqd 
cxigatur vel cmittitur^ Iicetia docendi^.fcdffi Ho. 
Ulex^ag dj reftitui et ^miffc^ remitti. e.ti.exbibcas.fy 
moma tn 110 comittitur.f; comittit eges crim? concuffionis . 
et d 5 di gnitatib us etomciis ctbnficns expoliari.e.ti.ci.et.c 
cjnto.([Quid fnlleqb3 P^t? concededi licentia doccdivultre 
gere ln .ppria pfona nticjd p5t alten licentia dpnegare.-R.fe. 
Ho . n pot eii lmpcdire vel ei denegare etia fi ipe fit valdeydo- 
neusj ar - de of - arcbidya . c. vl . boc eni efC^ m ptuiiciu audito- 
rfi^ttfepebabcat cjs gratiam difcendi ab vno rt n ab altero . 
ttQuid fi alicjs obtfta licetia regfdi velit aliu fubfhtuere nun.. 
qrd a fubftituto pot recipc expefas qs fecit in couiuiis ct Wmoi^ 
K ■ kim vber . fi cofuetudo loci e cj poffit alia fubftituere tunc 
ab il,o pot recipe cxpenfas fadlas qfi loco intereffe . diltn ipc do 
ceat noie eius . fi aut totu ius fuu ttaffcrt in fubfVitutu} 116 d 3 
abquid recige . etia ,p mtereffc ." nec pot ctia in primo cafu paci 
ci lub fubfhtuto de cert a Eartoeemolumti accipicnda - et mui 



t ominus in cafu fecudo . ftVtru liceat alicui p feipo petere Iice 
tia dccedi in tbeologia ^. fcdiri Tbo.in quol 5 . g, fic nulla eni 
petit excellentia ptatis -quod gde turpe eff 5 .f 5 P eti't fola opor, 
ttmitat? coicadi id quod b 3 . coicare aut fcfa 5 qua qs b 5 lauda 
bile cft et ad cantate 3 gtines . fcdm illud Sap. viii. quSilne fi. 
cftone et fme imdia coico. 1. pe. liii. vnufquifyj ficut accepit gra 
ttam 111 adulterutru illa adminiftrates . pot tn turpitudine iS: 
^tjnere roe pfumptois fi iUe cj n eft ydoneus peterct doccdi offi- 
"*| ftiontasj. maioritas fedfii Ray. principalit m ci3. 
Iqtuor cofiftit.primu cjdc cflin progatia ordinis.vt p- 
fibiter maior eft dyacono , di- xcrii.lcgimus . in fi. e. ti. 
latuimus.Sccundueuuiprdgatiuaconfecratois.vtepsma 
lor cH pfbitcro - di. xcv . c . fi . et . eps in ccclia - Tertiu 5 eft m 
progatiuaadmiftrationis. vtarcbidyaconusmaiorearcbip. 



12 3 4 5 6 7 



'l^llllllll llll|llll llll|llll II 



•^ 



fbttero ct ei fubt fc atcj; obedirc dj . di . xxV - pjrclis • Quartit eft 
xn progatia atiquitatis fcdfri qua tnaior c q prtus fuit orduta. 
tus vcl prius reltgtone ingreffus ■ Vet etia ille qui pc cdit alios m 
ctate.di . Ixxv-ordiatoes ■e-ti.c.i. de elec • duduCEt addttur 
etta fcdfn Ho ■ cjntit fcj fcdfn prerogatiua etus cj ordtnauit cja 
ord<natus a fugiore int atios eiufde ordinis magis e Iionoran- 
dus . e. ti- g tuas . Ad maioritatem obedientia fequitur de qua 
babes infra obedient ia per totum . 
jjdlj* Aior pars(|C3cr,eralit qupd ftt a maioti gte capituli vel 
Kl eollegii vires optiet.lxv.di.c.i.it.ct.m. niftex aliaptc 
nyJ£o[ppond'retauftotitas.deelec.dudCt. detefti.inpntia. 
pualj tii qncji mtnor gs fc^ qn ab eis alcj roabile obirftii fuerit 
vel oftefu3 . e. ti ■ c. i .nec 03 vocari abfentes mft in eletftoibus ■ 
vt . s . elctftio primo . cj" . vi . Similtter in ceffattone a diuinis ■ vt 
jupra ccfCatto a diuinis . cf- i * 

|Alediaio« Vtrfi maledtcliq ftt pdVrn mprtalcr' E. fcdfn 
ITJ10 ■ fe.fe. q. Ixvi. maledicjio de q nilc loqmur e p qua 
J ,p nutiatur mafii cotra alique vet ip pcadp vel in optado 
quocfcTuia fcdin fe repugnat caritati e pdtm mortalc»i. ad co. 
vi nccj maledtci necj rapaces regnfi dei poffidcbut. ct tato gra 
utus cjto ofona cui matedtcimus magis amare et reucreri tene 
mur . vnLeui.xx. cjmaUdixetitprifuoYdmatrimprtemp 
riatur.Cotingit tn effe veniale vctppguitate matiquod aliqs 
altcri iprecarur-vel ctia pp afFeftft ctus qui pfert dum exleui 
motu vcl cx ludo vel cx furreptoe alicj talia Vcr ba.pfert. quia 
peccata verboru maximc ex afTectu pefantur. <£Que dilferen 
tiaintermalediiftoejetblafphemia^-fcditiquorirdavulga, 
ria vt in thufcia ide funt . et boc etia ,p batur jj decretale . e. ti. 
ftatutmcn . S3 tn |)prie loquedo aliud e blafpnernia qn fc; ver 
bis attnbuttur deo quod et tt couenit • vel econtra . vt didttt cfr. 
. s .blafpbemia- Aliud maledco . qii fcjaltquis iprecatur vel op 
tat alicui malu fiue bomint fiue deo. ([Que pcna pferetis ma 
ledidtocj contra deu rl^ • ft cjs contra deii vel alique fandcu ma 
xime cotra bta3 virginei prefctmpferit talia. vt. diebtts dnicis 
p fottbus erclte in tnaiff fto du^ miffa dicitur dj tffc.ita vltimo 
die ncc palliu nec calciafSf a fj corrigia circa collum b5at. ct cj 
fepte prccedetibus frxtis ferns iriunet in panc et aqtta.necin^ 
grediat ur cccl ia3 - et in quolib^ dictorum dierum trcs reftciat 



pattgcs « et fi ri pot trcs falte duos vcl vnu et fi boc ii pot illud i 
alia pena comutctur.et fi pdi<5ta renuerit dj ei iterdicimgref- 
fus ecclie. et i obitu &■*, carere eccliaftica fepultura . Infug tales 
debet condenari pena pecuniaria . e. ti ■ ftatuimus . Sed bec oia 
fcdffi C3of . £ tnbunali fiut-^CeterS in iudicio aie difcretus fa. 
ccrdos molliet buc rigore-CA^tru^ liccat maledicere creature 
irroali f'K . creature irratoali contingit malediccre. V - modis « 
Vno mo fcdtS cji ordinatur ad boic^ g modu fubuetois ■ fc3 qa 
g eas fubuenitur bumane neceffttati. et boc modo deus botnint 
dixit . maledifta tcrra m oge tuo. vt fc^ g eius fccrilitate bomo 
punirctur . et ita etia intclligitur quod dicitur Detitro . xviii. 
biidiita borrea tua .maledictu borreu tuu ■ fic ct dauid malcdi.. 
xit motes gelboe fcdffi expoej grego ■ Sccfido fcdfn cp ordmat 
ad boi>3 P m °dii fignationis ■ ficut dns malcdixit ficulnee in fi 
gnatoc^ ludee. Mat-xxi|(Tcrtiofcdiri g> ordinatur ad boiem 
p modu continetis fcj loei vel tgis.ct fxlobmaledixit iici natt 
uitatis (ue- Tob- iii. ct bcc p culf a origin ale qua nafcedo cotra 
xit ct pp pcnalicates lii fecjuetesjEt pp iTcc etiam pot intelligi 
dauid malcdixiffe motibus gelboc.ii.Regi5.ix. fc.3 ppccdS po 
puli q in eis contigerat . pdiftis ergo tribus modis rjon copetit 
ncc I3 hoi malcdicere irroali creatute. nifi forte fpalt dei reuela 
tione . Quarto cotingit maledicere irroabiltbus rebus fiue cre 
aturis inqtU3 funt crcature dei . et boc 5 pctffi blafplicmic . qn 
to pot contingere malcdicere eis fcdfn fe confideratis • et boc 5 
"t et vanu et g cofequSs illicitu. bcc fiipta funt di^fTbo ■ fe- 
' 'eFaStor.fimaleFadtorpoteftfugpre .fe.q.Ixxvi. 

I fe def enderc v.ide fupra accufatus > (T ■ pe ■ 
jfeleficiu .maleficiu dicitur dupliciter. vno mo quodlibet 
Ibrtilegiu de quo agitur C de malefi ■ et Mat ■ g totu3 ■ 
JHe quo etia mutta bntur infra fortilegiS g totum ■ et de 
tali malcficio inqtu^ impedit mriorfi betur de Frigi. et malefi- 
et . s ■ ipcdin-.ctti xv. in . iiii . vl . <""fiA'< *"° dicitur malcficium 
quodcucjj crime-vt furtii rapinabomicidiS et bm6i.dic.it" etia 
qft malcficiu qfi cft nocumetS preter ppofitu - vt cum iudcx g 
iperitia male iudicat . vel cu dc domo alicuius aliquid e eiectum 
quod nocuit trafciitibns . vt infti • de obli ■ ex qfi dclic .in prin ■ 
g totS . Vtrti5 maleficium quod cft fortilegium poffit tolli per 
aliud maleFicium^vide fupra impedimentum. xv-9~.fi. 




n [\u m\m 



10 11 12 13 



19 20 21 22 23 24 



-* 




, numiffio eft datio [ibertatis . Na qdiu qs in feruitute 
eftmanu et ptati fuppofitus e.manumiffus verolibera 
tuse.infti.de liber.j prin. et maumiffi diciitur liberti ■ 
de qbus betur . s . Ijbertus - Q Quispdt manumittere IQ. dns 
q eft maior xx.annis . nifi alias interdca^ babeat admiftratde3 
vt furiofus et .pdigus .minor vero.xx-inter viuos manumit- 
terenpdtnifi exca.et tucfiemaior.xvii.anis .Cquimanu 
mittere n pof . 1« fi minor . fj in vltia voliitate pdt . ex cjuo pdt 
teftari.fc^poft.xiiii.anCi.vt.Cqma.npof.auten.fjiure. 
!te eps pdt manumittcre feruos ecclefie bnmeritos.xii-q.ii.fi 
quos » pot etia^ alios fi bfimet vfos - dutn det ecclie £ vno duos 
eiufde mcriti vel peculii.xii.cj.ii.eps quimacipium.Et fcdm 
vber.mtelligi dj cf det dc fuis bonis £priis n dercbus ecclcfie. 
1 1 e pdt maumittere ca miferatdis ■ xii « cj . ii > cu rcdeptor . quod 
intclligi pdt de bfimeritis . Ite abbas fi pot manumittere feruu 
monafterfi nifi de confenfu epi et monacboru - di» liiii. abbati. 
nifi fit contraria confuetudo de bis cjuefi. a p.fmecon.capi» 
ea nofdtur.Ite feruus comunis pluriu manumittipdt ab vno 
fjd^manumittesaliosferuareindepnes .(£. decon.fer-ma« 
l . i. Et nota cj n valet manumiffio in Fraude creditoru fafta.C 
quiadli.pro. nopof.l.i.infti.exqbus cau«ma-<r.i.<i,Qua 
liter Fieri debeat manumiffioiBf «mukis modis» alnin ecclcfia 
fub afpcdtu epi vel plebis ,« et i-j de bac Fieri fcriptur a ad caute- 
lafuturi.Cdcbisqineccle.l.i.ctdeferuis nordi-c-i. Item 
qfirp fit cora iudice et dicitur manumiffio vindifte. Na vindca 
appellabatur virga ptoria cu qua tagcbatur a ptore illi q ma- 
numittebatur. ct fi cjde manumiffio fiat ad boc v.t manumif. 
fus ordinctur d^ potius fieri cora eccliaftico iudice q cora fecu 
lari-ar.de fcr.fi or.ci.Itepot fieri manumiffio in fecreto . vt 
dicat dns - efto liber» vel g amicos vel p eplam vel p teftametu 
vcl qualibct vltima voluntate ■ Ite pdt fieri diebus feriatis ■ Ite 
ta dediecf denocte.et a ^>cedetepvia.infti.deIiber.(T.mul- 
tis aut.Infug ferui fmt Iiberi g alios modos q p manumiffidej 
quos vide inFra feruus . i . (T « fi • princeps quoqj fola vbluntate 
anumitterepdt.Cdecomuni.fer.ma.cumapud » 

IStrimonifi primo coiter . qd e matrimoniti ^. matri- 
ttnoniu cft viri et mulieris coniuifto indtuidua vite con- 
fuetudineretinens»xxvii.q.ii»(T.i.depfump.illud.et 




ln fh,dcnup.^ii.quodKay.exponesdicitvirietmulicns.n 
viroru ct mulieris . ncc Viri ct mulieru . qa ncc vnus va plures 
vxores.ncc vnaplures viros fimulberepot.coiiietiofq aioru 
ct matrimonialis indiuidua vite confuetudine retines. boc e g. 
neutcr abfqj confenfu alterius pot continetia 5 .pfiteri vcl oroi 
vacare.vtWcinfra.g-.vl.inFi.necfeJtltericopularefjfibiiui- 
ce mutua fide feruare et debiti redditoe 5 .etjnutua muiccm m 
neceffariis vt pnt fubuetione pbere debettfEt qucd dicitur ldi- 
uidua ctcetcra . intelligitur fcdrri vber . de mrimomo cofnmma 
to p naturale coplam-qa an poffj fegari tn eafu- vt dicitur.s, 
ipedimtu ix . g totu ■ (FVnde dicitur mrioniu ?S? - fcdrn K ay . 
dicitur Cifi mris muniit.i. ofnm.quia dat mulicnbus effe mres 
ct io magis denoiatur a matre q a patreqrjlm eo plus appar 5 
mris officiu q pris . Ide Tbo . Pe. et Ho. fiVtru mriomu fit.fa 
cramtu i K - fcdm Tho . in iiii . di . xx vi. facrm importat reme- 
diti cotra pdlrH a fenfibilia figna.etcgboc mcniatur m matri- 
mon.o mter facramta coputaturffit fbrma qde buius facra- 
meti funt verba qbus cofcnfus mrionialis expnmitur. et hcut 
pnia h b 5 alia matcria 5 hifi ipos aftus fenfui fubiedtos qui funt 
loco materialis clemeti.ficfacrametumattimoniir. 5 £matc. 
ria ipos atftus qa gficitur g aiftu cius qfacramcto vpo vtitur. 
vn apoftolus ad epbe . V - dicit . {acramtu Vioc magnu eft etcete 
ra -t[Qii mtioniu f uent mftitutu ilfj. fcdrh Tbo- i mi • di . xx- 
vi . mtiomu fcdfn a ordmatur ad p creatoc 5 profe cj erat iie- 
ceffana etia peccato n exnte inftitutu Fuit an prtm adeo m boc 
q> bmoi muliere in adiutoriii decofta formauit . et dixit eis cre 
ftite et multiplicamini etcetera.den.ii. Ada etia cu d.xit boc 

nuc os ex offibus meis etcetcra . vcrba illa ptulit a dco inipira- 
tus vt int clligatur matimonii mftitutoej fafta a dco . I 5 icdm 
q> matrioniu pbct remediti contra vulnus peccati fic inititutu 
fuit poft pftm tgc legis natttre- fcdffi aiit determinatoe 5 glo- 
narii mftitutoes babuit m lege moyfi-f 5 fcdm qrntat eoiun- 
aionexpictecclefici- inftitutonembabuitinno-le. eticdm 
nocmatrimoniuiefacrametujno.Ic-rec Tbo-de pnmaetjfii. 
inOitutScxxii-q.ii.^-bisita-ctdediuor.gaudemus.ll <Jue 
caufe inftitutois matrimoniitftt . fcdm Kay • due funt ptmci- 
pales fc 3 fufceptio fobolis cducade ad cultuj dei Oen i- crelate 
etmultipIicaminietcetera-etvitatiofornicatiSis.i.adcborin. 



vii-pp fornicatoe3 rnufqfg! vxore fua babeat.et vnaquctj vi 
tu fuu.et ifta ca folil poft ptftni extitit.Secundarie vero caufc 
multe. yt qnq; pacis re formatio. pulcritudo vxoris ■ diuicie. et 
bmdi. fiNunqdtenet mrionm no fem ca flis {3 pp fecudas_ 
cas nuc diftas ■ puta pp pulcritudme dicias et HmotV I?. fcdro 
Ray. fic ■ fufficit eni g> contrabere intendiit et confentiut per 
verba de pnti . xxxii. ci . n . folet cjti. Dcutro . xxi. fi videris mu 
liere pulcra in medio captiuoru et amaueris ea volucnfgi vxo. 
re berc.inttoduces ea indomii et cetera.Concor.Tho.et Pe. 
/f Ciuot funt bona matrimomi ^. fcdm Ray ■ funt prmcipa- 
litertria.fc^fides.plcs.ctfacrm.xxvii.ci.ii.omne.lnrrfeat 
tcnditur ne cu alia ve\ cu^ alio comifceatur. in ,ple vt atnater 
fufcipiatur et rcligiofe educetur nue informetur.in facrameto 
Vt mriontu non feparetur . I3 eni fiat interdu3 fegatio corpalis 
Vt ex soi confcnfu ca ordis vel religionis ve! etiapp forntcatio 
ne.tn mrim:>nifi inter Fideles poftq rite cdtradtii e et cdfurn. 
matu ifepabile e vfgj ad morte . Et pdicfta tria bona adeo funt 
fubalia coniugio g> conditio contra alicjuod ipord oppofita Vi- 
ciat contra&u^ matrimoniu; . dc cddi-appo«c.fii.de qua tna- 
teria plene betut infra matrimoniu^. V ■ g\i.Jl|Vtru intentio 
n feruadi fide viciet matrimonra^R.fecundij vber. fi aliauis 
cdtrabitmatrimoniu3nVi5s jopodtu^ fcruandi fiie fjadulte 
ridi ■ nibilominus tenet mattimonium . dutn boc n deducatur 
<n paftu3 vt liceat adulterari vel g ptUtuat vxore njj contra- 
bitur mateimoniu3 . de condi .apo.cfi.de lllis Vero q n babet 
jntetdc3 con trabendi dicetur inrra matrimoniuj i"i. g totu3 . 
llWtrum intetio nuncj exigedi dcbitu3 vicif t matrimonium I 
E£ . fcdiS v ber . credo cp contrabitur matrimontu3jtcut fuit m 
tcr beata virgine ct iofcpb . Credo etia fi intendat H folum nonj 
petere (3 negare g/ teneat matrirnoni^ iumm ° ^oc " deduca 
tur in pa<ftu3.ija tunc n terct. <JVtrum intetio n babedi ,ple 
exeludat matrimomu3 ^. fcdm Pe. firma intcntio £ le euita 
di excludit matrimoniu^ . dico maxime fi dcducatur m patftuj . 
S3 tn intentio fi cducadi ,plc3 n excIuditjjSimiliter ri excludit 
matrimonium dcfperatio .plts »qa adKuc pot effe mattimoniir 
in remediu. CVtrum intentio ducldi alia vxorc exeludat ma 
trimonium:'l$.fcdrn Pe. fi mtendit alia dimiffa lfta 5 eft ma. 
tnmoniu; » ga et fcdfn vbcr . talis videtur contrabere ad tps . 



xxxij.q.ii.folet qri.fiv eroiftareteta nibilominus cfi ipa erit 
matrimoniu^ .^Vtru int rr bta^ virgme et iofepb fuerit gfc- 
ftujmatrimoniufl^.fcdrn Pe.iniui.di.xxx-duplexe pfcito 
matrimonii.vnaqtum ad effe q quide fit g cofcnfu^ vcrbis dc 
pnti expflu^ . et tali per feflione matnmonii il!ud pcrfecliu f uit . 
Aliacftgfeitoqtumadoperationes.etficnfuit perfectfi. qa 
aftus ^prius matrimonii eft carnalis copula.in cjua vt lbidem 
dicit Tho ■ beata virgo n confenfit explicite fj iplicite a deo cer 
tificata- et fic vir ginitate fua dco comififfe vt in.iii.lt. fniaruj 
dicitur . ({Quc differcntia eft inter matrimomu lcgittimuj et 
ratu ^Rt.lcdni Ray.mattimonifi lcgittimu ct n ratu eft quod 
iegali tm inttitutione vel .puincie moribus inter inf ideles con- 
trabitur.quod io dicitur H ratft qa fine fide fit. vn Augu.no 
eft ratii coniugiS quod fme deo eft.Ratu vero et nlegitttimu 
efb quod inter fidcles quideetlegittimas gfbnas fj fine legittia 
folenitate contrahit ur^egittimuj et ratfi quod inter fideles 
ct CU5 Iegittima folenitate contrabitur- bec difHnctio ,pbatur., 
xxviii.q.i.T.lteillud.dediuorqto.et.c.gaudemus.ffQuis 
eflfectus mrimoniiYRt.fcdrn Ray « effeitus eft cji ex quo femel 
eft coniugift inter aliquos fideles nunq defmit effe etia^ fi alter 
eiriciturbcrcticus.xxxii.q.vii.c.i.et-ii. dcdiuor. qto. nec 
maritus pot dimittere vxore fiue efficiatur ceca fiue lejpfa vel 
alu-juid tale.ncc Vxot viru- xxxii- q. v .borrendus ■ ct . c« fi Vxo 
re ■ nifi tm ca f ornicationis ■ et tunc fi dirr.ittat maneat fine co 
iugevelrecocilietur vxori.xxxiii.q.i.dixitdfis- rtealiuseffc 
ctus e • qa mulier ptate fui corporis n bj .fj vir. et vir ptatem 
fui corporis n h$ fj vxor . et io poft copula carnale nec religi'63 
pot alter eligereinuito altero ■ nec continetia .pfiteri < xxxiii. 
q.v.c.i.ii.iii.et.iiii.Efl et alius effeccus qj vir copelledus eft 
reddere debitft vxori I3 nuncj cognouerit ea-et econuerfo.non 
obftatefuguenieteafTinitate-decoqcogno.cofang.Vxo.fu. 
difcretione.ct.c.tue.illetn cor.iux q de ipa affinitate eft ino- 
cens monedus eft q> contincat . q> fi nolucrit tunc noccns tetur 
ei debitfi rcddcre.fj exigere nunq p0t.It.e3 vnus coniugfi fme 
confenfu alterius n pot orarc. itellige oroe priuata ct ta loga 
gj effet ipeditiua debiti coiugalis ■ Secus de oroe foleni vt miffe 
tpe acanonibusdiffinito.decofe.di.ii.omis bomo-etxxxiii. 
q-ii.quos deus. 



f^TTTT^I^WTTTT^TTTT^ 



rttrimoniu^ii.quipntcontraberc^I^.fcdmKay.etas 

3gpta in puero e ft anorti xuii. in puclla xii » de fpon . ipu« 

Jsuberes.et.c cotinebatur. et ii an contrabunt non eft 

■mrioniu vthes.s.ipedimentuxiii.ff-pe. mfieffent pximipu 

rrtati . et ita cp malicia fupplcret ctate .defpo.ipube.de illis • 
Vttu furiofus poffit contrabere^.furiofus velinfanus di_ 
cendo verba matrimoniu efficientia 6 pp boc contrabit ga aio 
confentirenonp6t.ar.iii«q.ix.iudicas^ii«c[.i.quistrifle. 
([Vtrti cbrius poffit conttabere:T$.fcdm vber-fnta «brius I 
pj nefciat qd agat n pot » fieut et de furiofo di&fi eft. nifi cjuod 
fecit in ebrietate ratS babuerit poflea . g> fi ebtietas n fit tata 
gj vfu3 rois auferat contrabeve pot . ficut et diftum eft fupra 
ebrietas . 9". v. (pSiuijd abfentes pnt g .pcuratore contrabere 
matrimomfi iBt . pnt . ficut y faac cu rebccca . xxxii • q . ii . <T ■ cO 
dicitur . S3 n cft ydoneus pcurator nifi fug boc beat fpale ma- 
datu . nec pot aliS fubftituere nifi fit ei fpaliter comiffum» et fi 
Fuerit reuocatus antecj contraxerit I3 ta ipe <j" illa cu cjua con 
traxit boc ignorauerit n tfi tet matrimoniu poftea cotrartu • 
de procura. pcurator . li . vi^MuIti funt qui n pfit contrabere 
pp impedimeta q funt inter eos . vidc s . ipedimentu. i.cu oi- 
bus fcque tibus . kn leptofus pofftt contrabere i vide fupra le,p 
fus . <T ■ i « (fSeTnunciuid abfentes pnt contrabcte 5 folas Iras i 
E£ . fcdm Ray . fi llla vel ltte cui mittutur littere nullt cxpnmit 
confenfu3 fuu eredo fine piudicio <j tjtumcuntj confentiat no 
eft matnmoniu-fj tuncdcmu eritqii natifscauerit fiuefigna 
do boc illi qui mifit Iras fiuc alii dicendc^ytru q cum vna fpS- 
falia contraxit poffit contrabcre matrimonium CU3 alia i vide 
mfra fponfalia- <T« Viii . 

T5|f/A.tr itnoniu - iii . qtro cotrabitur^Et qrif ur pritno vtru 
Jgconfenfumcontrabaturmrimoniu3^. fcdmRay. 
jjglex quo vir confentit g verba de pnti in muliere et llla in 
virum diccndo accipio te in mea . et accipio te in meum . vel co 
) fentiointe tanqin vxore fcuaIiaequipolletiaverbaftati3 eft 
'-"' matrimonium etia fi confenfus n exprimitur verbis h, fignis in 
bis cjui n pnt dicere. vt mutus . ve! n audire vt furdus ■ Smc co 
fenfu vero qcungj alia dicatur vel fiat etia fi interueniat carna 
|iscopulaneftmatrimonium«defpon«du.tuas dudu «defpo. 
fiinter.et.c cum apud . et vide fequente . <J\ (jf^jvtruj ipa 



verba fint ncceffaria fK.fcdm Pc- fic drcit magrfter fnfarum. 
n folu confenfus interior facit matrimomfr fj reqritur cxpffto 
verboru - quia facramentu res fenfibilis cft . rt in co requirrtur 
extetius fignG expffum . expreffio aute bmoi coueientius Fit g 
verba dc pnti.fj et pot fieri per alium modu vt per Iras abfen- 
tium . vt didtu eft . s . matnmonium . ii. <T- pe . vel per euide tia 
fwiapntiumnonvalentiuloqui.vtinpcedenti.ir.diftu eft . 
(JjQuid fi quis dicat volo tc babcre de cetero in vxore . vcl volo 
<j tu fis vxor mea feu te effe vxore; mea . nuquid contrabitur 
matrimonium^Ef .fcdrn vber.in talibus eft recurrendu adin. 
tentione cotrabentiu et fcdm ea iudicandu3 . cf fi de intentioe 
coftare n pofftt vcrc nec pfumptiue . dicendu videtur gj qn boc 
Verbu Volo coniungitur infinitiuo verbi fubftatiui vt effe. vel 
Verbi n fignatis aclru^ f^ relatione vt bere feu tenere . tunc per 
boc verbum volo potius folct exprimi voluntas cocomitans ij. 
pcedens ■ vn p predidta verba pfumedum eft matrimoniU3 effe 
contraftu • de fpo ■ ex parte. pfertim qn preccffit mterrogato. 
vt Vis me bere. et adbuc expffms eft fi addat dicens . dc cetero 
vo/o. fecus aSt efi"3 fi boc verbu volo iungeretur cu infinitiuo 
fignate alique arftum. tunc enim videtur exprimcre vokmtate 
pcedente potius cj concormtite^. vt cum dicitur vo!o bibere. 
volo comedere . et ita fi dicatur volo te accipe vel in te confen^ 
tire t anq in mea - n erit matrimo . (fQuid fi dicat vir . .ptnitto 
g> fg puidebo tibi ficut vxori. ct llla fimilia refpodet '. Q • fcdm 
Ho.nifi aliud pteffetur fi matrimonioiujicabo.ar.de fpon. 
ex Iris . ct de iureiu- qtieadmodii TQ.i.i prin - {^Quid fi dicat|> 
mitto Cf n dimitta3 te jp meliori vel pcibri fBf • fcdm Ho . idem 
quod in fuperiori fximo . <T . di(<tfi eft . Na in talibus dubris e jp 
matrimonio mdicadum . de fen . et re iudi - c ■ fi ■ de tefti. Iicjjex 
quada.tn fcdm confcientia intetioni eorum ftadii eft. (f Quid 
de lllij qui poft data Fide de contrabendo dicunt . brbamus noie 
matrimonii vel ofculemur nos muice nunqd contrabitur rna- 
teimonium ^ • fcdm vber » credo cp n « mfi bocagedo voluerit 
recedere a fponfalibus de futuro et cotrabere de pfiti. nS quoi 
dicunt noie matrimonii intelligedum eft potius contrabcndi q 
cotrarti.cum an aftum n fit de matrimonio fj dc fponfalrbus- 
||/ Quid fi nibil arftu fit de fponfalibus h, fimpliciter vterg) dicit 
didVa verba et fequitur ofculum dc comuni confenfu i Vf ■ fcdm 



vber. credo cj fi contrabcntes p hoG intcr.debat contrabere co- 
crartum eft. ad iudicandu^ aut dc mtcntione recurredfi cft ad 
circiiftantias verborum pcedentiu et fubfecjuetiu et hmoyiu- 
dicia . g> fi nulla appeant n crcdo <% fit matrimoniu iudicandu , 
et pfertim fi vtergs vel alter ncgat fe intentoej_babuiffe catra 
he ndi.a ut fi alter ad fecunda vota trafient{^oncor . Hoftij . 
(j Qitid eft confeafus llle cjui requtritur in matrimonio i I£. 
fcdm Ra^ .intelltgitur de cofenfu matrimonialis forietatis pp 
que fequitur gj 03 eos cobitare. n aut mtelligitur pricipaliter 
de confenfu cobabitationis . cja tunc mter fr§3 et fororem effet 
matrimonium. rtec etia de confenfu m carnale copula < cja tuc 
inter m aria e t iofepb n f u^ matrimorau ■ dc quo dictfi cft ■ s « 
matrimonium.i.g".antepe.vnetTbo.m-iiii.dl.xxviii.dicit 
Cf> ifte cofcnfus S eft m carnale copula cxplicite fj lmplicite. qa 
m coniugab focietate lmplicatur mutua ptas coionis . non ttS 
rerufj etia corporum - 07tmm confrafus adtps faciat ma- 
trimomum.^.fcdm Pe.cum infepabilitas fit effcntialis mri. 
moniovfi in diffinitione erus ponitur.io ai matrimoniu requi 
ritut confenfus ad infegabilitate .et fi fic ad tps non facit ma- 
trimoniu3.xxx1i.01.ii.folctqri.decondi.appo-c.vl. (fPone 
cj quida m pntia plurium fototu dicit eis . f mitto Vobis cj> vna 
cx vobis duca m vxore. et itte omnes tefpondent placet nobis . 
poOea cognofcit vna^ . nunquid 5 matttmcniu <Vl . fcdm Ho . 
fic-cjuiaipoiartoconfentic.ar.dcappella.dilefti. et.cvtno 
ftrum. (pQuid fi omittatur confucte folenitates et fiat mrio 
nium clandeftine fiue occultc:'i£. fcdfri Ray. in boc cafu fi pre 
fumiturconiugium.f3adulteriumfiuerbrnicatio.xxx.q.v. 
aliter.non tn intelligas gn poffit efle verum matrimoniu^ . fj 
canon loquitur fcdm Klud quod ecclefia pfumit. Addit Pe. di- 
ccs cp cofenfus clandcftinus duplex effepot(£Vnus cj quis fiat 
fine folenitate ecclefiaftica et publica. fit tn in pfitia tcftiuj^et 
talis confenfus Eacit matrimomu et verfi et pfumptum(Kuus~ 
qui fit EnepRtia teftium. et talis tjuis facit matrimonmveru 
non tfi Facit pfumptum. vn confulendu eft talibus g> dc nouo 
et publicc contrabat . ct faciant penitetiaj qa fcandalijauerut 
ecclcfiam . et pdiiti certe cxpofuerunt fe no paruo periculo . na 
poffj alter alteru, dimitterc qn vellet . ct de facto cum alio Vel 





cu alia contrabere ct fic m adultcrio mancrc. qa 5 poffj fbari 
timum matrimonium.idem Ho . 

IjKtrimontu • iiii. fi Fiat contra intrntioric ■ Et qritur pri 
jmo fi qui cotrabunt Vcrbo fj (iiffcntiunt aio nunqd cft 
Jrnriomr^t- fcdrfi vbec fivterg; vclalterdilTentiataio 
fieft ma . fi tn de verbis confHterit ecclefia compellet cos fimul 
cffe cii de intentione conftare B poffit . vn nec creditur cis fi di- 
cat fe n tntendiffe. qa et quilib; poff3 fic diccre ct fegaretur -Si 
tn fignis cuidcntibus appeat de fimilatonei ecclia no iudicabit 
mr iom effe . alias v erbis [Vabit qfi vere difta fint • idem Tbo . ct 
Pe . in ini . di • xviii .(fO"'3 T> ^ e q u ' contrabit fpofalia vel etia 
contrablt verbo de pnti n bns intcntoe^ contrabedi fcd extor. 
quedi carnale coputa deih cognofeit ea nftquid eft mriomr'I$. 
pfumi dj ,p matrimo -vtno.de fponfa . tua- et ita iudicaretur 
in foro iudiciali. fy in foro pcnitetie fi illc no .ppofuit ea duccre 
nec vnq confcnfit in ea no d3 cx illo fatJro matrimoniu rudicari 
qfn ex altera ptedolus arFuit.et defuitois confenfus.fmequo 
cetera netjunt fcdus cflicere coniugalc. vt in dicto ■ c tua . Tde 
Pe.Tho.et AlfEt addSt q> ex illa gte cuius 5 eft dolus cxcttfa 
tur a pito • fj dcccptor fi vera vult f acerc pnia3 ncceffe 113 itlam 
finc f icxione ducere qtit in eo e ■ ve\ darc ej vitu fibi couepiente 
aut aliter fibi fatiffacerc addit tfiT.k>.cj> adbuc tctur fi vir fit 
eqlis coditionis cu illa-na fi fit mu\to melioris conditionis vel fi 
aliud fignu3 cuidens fraudis apgucrit pqt .pbabiliter pfutni q> 
fponfa n fuerit decepta • h decipi fe finxerit 1 et tunc n tetur ad 
piiila «_y t quida dicttnt . Similf cafum liabes . s . luxuria .^- ii. 
(fQuid fi talis jp tcftatur cora pluribus q> qcquid facit ii facit 
aio contrabendi . ct pofrca verbo contraxit ct cognouit earna- 
Iitcr nuctd iudicabitur matrimoniu'f$'fedm vber.fic- qa re- 
currendu eft ad coe3 intelligentia vcrboru- ct qa pfumptio fa 
cienda f contra eu cjui dolu adbibuit.ct quia quis fteftatoem 
^>bet. potuit tamcn poftca voluntatem mutare . 
'^TfljA tnmoniu v • fub ronditionc queritur crgo vtrS mrio 
ftiiu facrtt fub conditionc tencat !%}■ • diftinguendu efl de 



kplflconditionibus.Na funtquedaconditocs gnales qfemp 
deBet mtelligi vt qs ponit btus Iacobus ■ vt fi deus voluerit vel 
fi vixerimus . et bee nullu cotractu fufpedut . qda vcro funt co 
ditioes de bis q m mrimonio funt oio ncceffaria ct alias mt iom 



II llll|l mjm ll|lll llll|ll : l|lll :: 

11 12 13 14 15 16 



td, 



impcdirctur.vt fi cs xpiana etn es affinis vclconfenguinca ct 
bmoi. ct ifte etia conditiones sntelligi debet appofjte nec yiciat 
contra&ii . Tcrtia I altcj conditio de futurp neceffaria ficut fole 
oriri cras . vn fi dicetetur cotrabo tcctr ft fpl oriatur cras cotra 
cTiueft matrimoniu vt Tho. pon it in iiii » di » xxix . qa talia Fu- 
tura ia funt pntia in caufis fuis^Quarto 5 coditip eotinges et 
boefta q pot apponi et fi apponi ■ vt ft pater meus voluerit aut 
fi dedetis mihi centtt . hoc fi apponatur fufpedtt matrimpnium 
vfgs in eucntu conditois . nifi interim confenfus de pnti vel car 
nalis copula fuerit fubfecuta» eo <j tales vidctur rcccffi ffe a co 
ditioe.de codi.appo.de illis • et . c.fug eo. ct »c- g tuas(Quito 
eft conditio inhonefta tfi non e contta fuba} matrimonii . vt fi 
f urtu Feceris < Vel fi bominS interfecetis . bec fi apponantur de- 
bent be;i $ n adiegii set ten et fponfalia fiue etia matrimoniu ■ 
de condi» £ppo . c» vI|J>Et fcdn. gj notatur ibtde . id? intelligi dj 
de confeipe iaipoffibi!i»f. gj babeturpro n adieifta»vt fi digito 
ce!« tetigerts» Scxto I conditio inbonefta et contra fubflaj et 
bonamatrimonii. vt fi dicat contrabo tec2 fi generatione filis 
euitcscquia bbc e contra bonu plis vel donec inuenia ahaj di- 
gntore »quia boc e contra fub§3 lnfegabilrt atis - vel fi p quefkt 
tc adultevanda tradas » et htsc e contra bonu fidei» et tales con 
ditiones ft apponantur nibtl agitur » xxit ■ q» iiii. iMexcjtera » 
xxxii.q»ii»am»et»c»fo\et cjri.de con4i.ap»c.vl^Sitnpoftea 
talis eondito remittatur et feqtur carnalis copulaiudicabitur 
%> matrimonio. Et fi tm vnus conttigu ponit eonditione talej 
et alter contradicit Vel itacet iudicabitur ,p ma» vt in dicto. c. 
alicra » Predicta fumpta funt de Ray .Tbo.Inno» et HofW. De 
conditipnihus fponfaliu vide inf ra fponfalia ■ C» h'(f^m^(i qs 
figniftcauit p.ri abfcnti cj contraxit tale matrimoniu fub codL 
tione ft ipi patri placuerit et antecj pater confentiat penitet fj 
paterconfentit.huquideritmatrimoniu^. fcdfrivber. dice 
dttgjn. quianvideturcjjdebeatdiciconfenfus.nifiduretquo 
ufgs pater confentiat . tn anteq trafeat ad fecunda vota i$ co- 
pelli fiue induci vt illa recipiat . ex quo femel in ea cofenfiit fub 
condi tionc cj e xtitit . ar . dc fpon» tinpu.de illis » idem Hofti. ct 
Ber . ([^CJuid fi quis cotrabat fponfalia fub bac conditione. co- 
trabo tecii fi gmiferis coitu fl^t.fcdm vber.fi condttio illa itel- 




ligatur de coitu Fornicar 10. £ h adieita d 3 babcri cu fit turpis . 

decondi-appo.c-fi-ctficent^ma.iudicandu.EtmultoFor 

tius fi mtelligatur de coitu legittimo et maritali- et eode modo 

fidixeritc ptraba tecii fi Vncj contraxero fi gmiferis etcetera- 

(J^uTdTTdicat accipia te vel accipio fi inuenia te virgine 3 - po- 

fteafeqturcoitus necinueniturvirgo^.fcdm Inno.Ber.et 

Ho . iudicandu efl p ma . ficut in pcedenti . ? ■ _Et _addit Ho . cj 

l 3 fic iudicari oporteat in foro iudicii pp boc g> n pnt beri alie $ 

bationes ■ tn in iudicio aic n eft matrimoniS . de condi» appo . de 

illis.et.c.fugco.et.c.gtuas.Naetbneftcjmulierqinfrau 

dS mentita Euit deccpta remaneat . et viro fubueniatur q forte 

intendit bigamia vitare. ([Que differetia efl mter cotrabcre 

matrimonium fub conditione vel contrabere fub modo i 1? . 

fcdm vber . generaliter fciendu g, contraclius q h fit abfolute 

et libere.pot effcaliqn fub coditionc- vt dono vel vedo tibi boc 

fi boc fcceris vcl boc fuerit. ite 3 pot eflefub modo- vt dono vcl 

vfdo vt facias boc vel illud- aliogn reuocetur cjuod donaui vel 

v-endidi.rte pot efle cu appofitione caufe. vt fi dicatur g, bic et 

bic e fiue Fuit . et conditio qdc 3 fit per fi. modus g vt ■ ca g qa . 

Verfus . Scito g> vt modus cfl . fi conditio ■ cia ca - Et quidem fi 

cotraftus Fiat fub conditoe n tenet nifi exnte conditione. ficut 

et de matnmomo diftu eft « s , in . i • T ■ ver • riii ■ Si vcro Fiat fub 

modo ftatim tenct . f 3 [1 no feruetur modus poterit reuocan • 

Ci-edo igitur cp I3 matrimoniii fiue fpofalia poffmt cotrabi fub 

cdnditioe fi tn fub modo . ita cp illo modo n feruato diffoluatur 

ma - ficut Fit in aliis contra ftibus . qa ma ■ rite fartu n dilfoltii- 

tur Matrimoniu vero fartti ex ca tlt-fiue ca fit v-era fiue ta la 

vt contrabo tecu qa diues es vel quia fecifh fe. nifi ipa ca talla 

conticret in fe alrauod ipedimentu-Vt contrabo tecu aa libera 

cs • et H eff 3 . <lQuid f, dicat accipia tc 111 vxore vel dabo tibi ce 

tu et feqtur carnalis copula . nucjd pfumetur $ matr.momo . 

K. . fcdm vbcr . H credo . na cu 3 ilte qui fic dixit babcat optione 

csliberarefcpoffitvtrulibet faciendon recolopfumptionem- 

duita cffc a mrc cp intelligatur recedcre ab optione pp carnale 

copula . iTQuid fi dicat . nuncj deficiam tibi in vita mea etjecu 

taertcarnaliscopulafT5?.fcdmv-ber.nd 3 pfumi,pma.culpo 

falia aut matnmo. ii foleat contrabi g £ miffiones negatiuas - 



10 11 12 13 14 15 



17 18 19 



u 



21 22 23 24 25 



nifi fqrte conflaret cj r er l, oc intedebat fpcnfalia contrabcrc . 
(fQmd fi dicat duca te f oft anti et fec uta e carnalis coptila fSf. 
fcdfn vber » credo pfumedu ,p ma ■ qa pp carnale copula fecuta 
videtur renfitiaffe dilationi tgis -{J Quid fi quis contrabit cum 
aliqj fub conditione. deiti an euentfi contrabit cu alia pure.'^» 
dj manere cu fecunda etia fi fit confanguinea prime. vt» s . ipe 
dime ntum xiii • <T - V » 

ft.tnmomu vi . quo ad debitii coniugale. Sciedu ergo cj 
contrafto ma. mulier n bj ptate fui corporis fy vir» nec 
vir f ui vj vxor . vt didtu efi . s . ma • primo . <T » fi ■ Sed an 




flrati teatur debitu rcddere betur . s . dcbitum coniugale » T ■ 

ru^ contra&is fponfalibus an fecutas folenitates carnalis 
commixtio fit pdlrfi :'B£ . fcdfn Tbo . m. nii . di» xxviii ■ fi fponfa 
credes fpofu vclle confismare mriom . admittit eu excufatur a 
peccato . nifi aliq fraudis figna appeat expffe. ficut multfi difta 
tis coditofe velcjtcr ad nobilitate vel tjtu ad fortunl.vel aliud 
frgnfi euidens appareat.Et eode mo inf elligldu; q, excufatur 
v1rf1gboc1ntedebatma.conffimare.S5 fca'fn vbcr.i il.lis locis 
vbi eft confuctfi 3 p rius adbibeatur nuptialis bfididtio fi abfcjj 
difpenfatoe ecciie et fine iu[ta ca boc faciat mortalitcr peccat . 
t n fccunde nuptie fi folit bhdici» vt infr a nuptie . T » li i De ma 
^eria debiti coiugalis multa V.Stur fupta cUbitum coniugalc . 
trimoniu vii . cjh accufatur ma« pp aucp ipcditnEtum 
cjuod in eo e vel fuit. Et primo qdej tjritur q .pbibent 

jvel qui pnt ma» accufare i 5$. pbibentur giialiter offis 

extranei qdiu funt alicju. cohfaguinei. et i iftud fpale qj cofan 
guinci admtttut ur ad accufatione . ficut pater mater frater fo 
rorpatruus auuculus.et totaprogenies.xxxV.q.vii.ci. et 
li . cuius ro eft . qa vnufquifgj fua genealoiga fcire laborat . qui 
matrimo - accu . pof . c < videtur . cofanguineis aut deficietibus 
admittutur atiquiores et veraciores vicim. qbus ea .ppmqui- 
tas nota e « vt in didto . c . xxxv ■ q . vi . ite tam maritus q vxor 
pot ma ■ accufare iiec_vlla_defendutiir longinqt aet anoruj . de 
cofan . et af . ti d3 »(} Pone qj aliquis tpe contradti matrimonii 
tacuit modo Vult accufare nuquid pot tRt . fi qn banna vel de_ 
niitiatoes facte fuerut lpc erat extra dyocefi^ . vel alias denun 
tiatio fi potuit ad eu gueire puta fi in vna mfirmitate laboras 
n crat fane metis vcl ita pucr cj non potcrat talia coprcbedere 






T 



Vclalia calegittirnaipeditus erat eius accufatiod^ audin.alio 
qn ctt roabilitcr pfumatur cj denutiationem publice fadta ipe 
cxns m dyocefi n ignorauerlt tancj" fufpeftus eft repcllendus - 
nifi luraucrit q> poftea didiccrit q obiicit . ct ad boc ex malicia 
5 ,pcedtt . ga tfic etia fi didictfft ab illis q tpe denfitiatois tacue 
runt admitti dj-cjffi I5 illi fi effcnt admittendi cjuia fuerunt 111 
culpa if> c n d^ rcpe lli CU3 n fit culpabilis .qui ma. accujpof . cu 
i tua. CQuanTfTcri debeat accufatio mrionii ^K. ■ fcdm Ray ■ 
in pdufto cafu iproprie dicitur accufatio quia n fit infcriptio tn 
qua accufator obligat fe ad talton? ■ fj dicitur denuntiatio quc 
fit pp pftffi m quo iun&i male fjmanet ■ ct pot fieri etiam fine 
fcnptis . Sed mclius eft <j fiat in fcriptis . ar . de refti . fpo. tras ■ 
ct quima. accu.pof- a nobis . bmoi denuntiationis forma talts 
efc(Egotalis denuntio vobis dfie epe 9 mriom petri et marie 
ftare fi pot « quia funt confanguinci in tali gradu defignado p. 
fonas vel fi cft alia ca ■ vt affimras et bmoi- ct datur Itbellus in 
parti aducrfc vt fciat quid ipctitur . quo facfco .pceditur ii) Iite 
more folito. Et nota q> in boc cafu pot contra contumace lite 
ri conteftata pcedi ad teftiii reccpttone ct dtffinitiua fnia3 ■ Vt 
ti.nonconteua.qtri frcqueter.fecus aut eff^fi ficrct accufatio 



S CjUl .._ 

ne.deqbusdiitueftbics.^.i.et.ii . Etljpat etmaterimt 
y donei teftes m boc cafu vbi agitur de fcdere mrionii fc3 Vttirj 
fit ibi confanguineitas vel ftmile tpcdimentfi . vt q ma . accufa ■ 
pof. vidctur nobis . tfi ft de ipo contradtu agatur.i. vtru : ma. 
fit inter eos contradtu tanq fufpecti funt rcpelledi . nift tlle Vel 
illa cutus filius vel filia ccmurta dicitur effj fuperior in dluiciis 
nobilttate potetia ct honore. qa paretes videtur filioru vcl rjtia 
rfi increrntu et bonore diligere . de tcfti' fug eo . Ite in cafu pdt 
cVto pot ce ide accufator et teftis.ar-xxxv.q. vi.-egs i fynodo. 
et-c.deparetela.de tciti.co.pterea.ideTbo.iriim.dt.xIi.de 

.fcediffitts multa bes.s . ipedirntu^-i-cu fcquftibus capitulis ; • 

" "lAtrimomu Viii^ qn contractoma.accufaturcoiunxde 

adultcrio ct petitur diuorciii - queritur tgitur q «*"*: 

««tuiitur ad tale accufationcmr^-fcdin Ray.13 ta fcdm 

frpcsqTcdrn canoncs qlibet bone famc admittatur ad accula- 




10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 



21 22 23 24 25 



tior.e adulterii cu agitur ad pena [cgale vcl canonica tn cu agi 
tur aci tbori fegatione nulltis admittitur r.ifi maritus vel vxcr 
(| Qualitet bmoi accufdtio f-ieri debeat 0$. ■ maritus voles ac- 
cufare vxore de adulterio ad pena legale &-■, mfcnbere et ad pe- 
na talionis fe obligare • nec pot agere g ,pcuratore fcd g feipm 
pnte agere 03« fy fi cora eccliaflico iudice vult aecufare ad tbo 
ri fcgationc tetut fcnberc et dare libellu accufationis . b, no d; 
fe ad penam talionis obligare . Cjtfi fiue f baret cjuod obiicerct 
fiue n beret quod Vellet qa fepatetur ab vxore et pot maritus 
agere et llla rfidere g £ curatore . quia et fi dc crimine fiat ac- 
cufatio n tn eft criminalis fj c^fi mixta . .pbatur oia pdifta ex- 
pffede .pcura.tue. IJVtru maritus poffit vxore dimitterepp 
adulteriu '. V+. . accufare pot et dfmittetejfyiat . xix . <J dimife- 
rit vxore exccpta ca fornicatofs ctcetera«Et code modo vxor 
vfrii - qufa in t a/i cafu fi ad fparia iudicaturotxxif ■ q > f ■ fi quis 
\-x0re5 . ii. q . v - preccpit . et . c. xpiana^No tfi fntelligendu eft 
cjpoffitnuberealccri.xxxif.q» vff.omscaufatf0nes.f3 necdi 
mittere carri pot nifi in vii . calibus . vt babetur fnfra . (T- x . et 
ifla ca exteditur ad fornicatfonis fufpftione • 6:3 qfi fufpftio ~ijl 
multu violenta ct ccrta . verbi gra ■ fi £batu cft cj fuit folus cu 
fola nudus cu^ nuda ralefto . aut fimul in multis fecretis locis 
et latebris ad boc comodis ethoris elcftis -libere vxor dimitti- 
tur.xxxii.cj.i-dixit dns.de pfump.\tis.!te exteditut ad viciu 
fodomftfcu . vt pp lllud vxor poffit dimittete vitii et ecouerfo. 
xxxff»q»vff»ornscaufatfones»et.c.adultetii«Itemtelligendu 
eft de fpuali fornicatione. vt fi mantus vel vxor fncidat in be- 
refim iudaffmu fiue gentilitate et trabit confuge ad infidelfta- 
te • in cjuo cafu ab il!o poterit fegari. ^3 alteri nubere n Ifcebft . 
xxvifi.q.i»ydolatria.dediuor.f)f)uit.et.C"deilla. decouer. 
coniu.civlti.ymonecdfmitterepotfifecorrfgere velit. vt fn 
dicco ■ c ■ de flla . |/Vtru ii vfr polluat alfqua extra clauflra pu. 
dorfs vxor poffit eii dimittere:' K. I5 ex tali coittt affmitas no 
fcqtur tfi vir ecj vel magis violat fide mrionii et magis peccat » 
et ideo videtur cj> dimfttf poffit» na conftat in bocxalu» fbrnf 
catfone comittit. ar » xxxif . cj» fffi. meretrices -m Qufdfi aliqs 
tale qd egcrit cu ,ppria vxore^.fcdm Hugo- et Lau. vxor 
pot eum dimfttere. S5 videtur intellfgendum nifi ipa fuetit in 



culpa .- fed violata vcl fomno dccepta ct bmoi-C Quid fi altcr 
c oiugfi fe ipmpnllmf. : ' J$ . fcdfn Hugo . n crcdo cj poffit dimitti 
«Nuncuid pp fola volunt atc fiuc intcntionc adultcradi poffit 
alc coiiiugu altcrfi dimitterc^vfcdm vbcr ■ ii qa verbu Fomi 
catioms cujcfFedtud^ accipi.ar.de pe.di.i.fT-bec autverba. 
(LVtru virteatur vxorej aduItcradimittere^R.fcdfn Pe.fi 
fcrnicatio eft occulta ncc pot ,pban n d; dimittere . Si vero e 
mamfefta diflinguendu efr ».cja fi n cft fecura ncc fperatur cor 
reftio nec licct retinere ne videatur peccato confentire . fi vero 
fpcrat correcrio Ijvxorf retincre.qa et fegatio ad correctioej 
indulta eft . {TVtrft vir muliere adulterantS poflit audloritate 
.ppria ditmttere VSj. . fcdfn Tho . in iiii . dt . xxxv . qn viro coftat 
de Fornicationc vxoris pot auctoritate fua ea dimittere gtum 
ad thorfi ■ fcj debitu ei negado ■ na fi comifceret ci n folu irregu 
laritatc incurreret. fj etia generaret fibi ipedimetu accufandi 
vt didtu eft . s «debitfr coniugale. C- xii.cj incipit vtru vir tca-. 
tur « Sj fi ei debituj reddat copulfus auctoritate ecdic I5 irre- 
gularitatcmincurrat.fi tn fibi generat piudiciir accufandi.Si 
vero locjmur cjuo ad cdbitatione no licet viro vxore dimittcre 
fine iudicio ecclie. et fi dimiferit dj cogt ad recipicndu} • nifi vir 
m contineti fotnicatione .pbarc poff^ . et fcdrfi Ho . fi Jpbet in. 
fra ofto dies n reftituetur . cjbus elapfis fi ii .pbauerit plena re. 
ftitutio fit . et fic pot intelligi. xxxii . q . ii. ecdiaftica ■ dicit etia 
Ho . cj fi adulteriu fit notoriu ita cj inficiationi n fit locus tuc 
pot adultera fua auitoritatc dimittere. de diuor.fignificafti . 
et multo Fortius dcbitu negare. ide 1110.S3 addit vber.cp etia 
fi notoria fit fbrnicatio mulieris cjdiu t& ipa non recedit a viro 
nec publice moratur cu adultcro n pot ea dimittere feu expcl. 
lerc auftoritate .ppria tj fi fecerit cogctur ea recige . fcd fi ipa 
publice moretur cft adultero fi t?tur ca maritus recige-fiue ea 
expulent fiuc n . Sirniliter etia non tenetur ea recipere fi poftcj 
eam expulerit adulteretur notoric etia fi cu adultcto non mo- 
retur. Et in boc etiam cafu pot eamuita monafterifi intrarc 
nifi ipe fucrit fornicatus -^j Incjuibuscafibus non poffit adul- 
tera a viro accufarinec dimitti^.fcdfn Ray .in fcptcm. Pri 
' mus fi vir conuincitur de fornicatione -xxxii.q. vi-pertotC. 
de diuor . fignificafti. Secundus fi ipe proftituit eam . dc co qui 



11 12 13 14 15 



17 18 19 20 



I llll|l!l! |llll|llll llll 

23 24 25 



cogno « confan . Vxo > fu ■ difcretionem . Tert ius cit ipa credebat 
virum defun&um et nupfit alti. quia maritus rediens tenetur 
eam recipcre. vt dietii eft fupra impedimentti xti. <T. iri. Quar 
tus fi cognita fuit ab aliquo latenter que credcbat effe virum . 
ar . xxxiiii . q . ri. in letftu . Quint us fi Fuit vi opprcffa . xxxii . q . 
v ■ Jjpoftto . quod intelligo de vi abfoluta • alias n excufaretur . 
xxxii. q. vii . omnes caufationes • Sextus qfi reconciliauit eam 
fibt pofl adulterium . vel ea publice adulterantt* retinet in coh. 
fortiomaritali.xxxii.q.i.c.ii.et.iit.£.deadul<l.crim5adul 
terii . Septimus ft quis infidelis coniugcm rcpudiauit ct illa nu 
bat alteri poftea vir conuertatur ad Ftde3 ftmiliter et multer te 
netur eamrecipere.dediuor.gaudcmus.^.vlti. etdeboos. 
im^gdimentuix.iT.v.Concor.Tbo.et Pe.in. iiii.di.xxxv. 
dQiiis ftt erFetftus accufationis de adulterio^ .fcdm Ray . 
efFeclus cft gj ft maritus probet vel illa cofiteatur nec excipiat 
contra eum de aliquo fepte cafuum qui babentur in pcedenti 
9". abfoluitur a cobabitatone et feruitutc qua ei tenebatur • et 
potcft ingredi religione^ ea inuita . xxvri. q. ri. agatbofa - (3 tn 
contine re tenetu r qdiuilla vixerit-idem Tbo.et Pe.iniiri.di. 
xxxvi. (fQuidfi vit auftotitate propria dimiftt adultera et in 
trautt religtonc rmquid pot ab ea reuocati ?r$ . fcdm vber . vi. 
detur Hugo notaffe oj ft vxor publicc tnorata ftt cu} adultero 
vir etiam ante fniam pot inttare monaftetia ea inuita- f; llla 
eo inuito non poteft . Secus fi non publice moretur . quia tunc 
non pot eft ante fniam . et fi ingreffus fucrit poteft reuocari « 
QQuiSb muler adultera ingreffa eft monafteria nunquid vir 
poterit eam reuocare^.fcdm vber.reuocare eam poteft.na 
innocens poteft mgredi > adulter vero vel adultera non poteft 
fme licentta alterius . Si tamen ingreffa cft viro fcientc et non 
contradiccnte.Jatis poteft videri data licentia et vir tenebitur 
continere. flQuid fi poft ( atam f en tentia diuorcii ct poftq al- 
tcr faftus eft facerdos vel ingreffus eft religione conftet eccle- 
fiam fuiffe deceptam vtputa per falfos teftes • nunquid reftitu 
etur tl$. fcdm Ray . etiam fi profeffionem fcciffj mbilominus 
reuituetur et tenetur reddere debitu^. non autem poffet exi- 
gere. Si tamcn in dictts nunc caftbus multer non repetat viru 
non poteft vir vxorem petere . quia preiudicauit fibi per facri 



ordinis ftifceptioncm vcl rcligicnis ingreffum »<[ f ,CRC 9 j ata 
eft fentcntia dmorcti proptcr adultenum vxoris ■ poftca vir a- 
dultcratur nunqurd tnulicr potcrit cum repetcre:'I$.fccundu 
R ay . non poteft de rigore iuris • iudex tamcn cx officio fuo d; 
lllumcogcrc .ar. deiurciuran.tuanos.dediuor . ex litteris • 
vn Je et pnm c ad cbcrin . vii . dicitur . bis CjUi matrimonio iun- 
cci funt prccipio non cgo f; dominus vxorcm a viro non difce. 
dere . cj fi difceffcrit manere inupta; aut viro fuo reconciliari. 
et vir vxorem fuam non dimittat. vnde et fcdm vber.vxor de 
canonica equitatc poteft virum repetcre-C;uia exceptione; rci 
mdicate elidit replicatio de adultetio.idemTbo- ftlber-et Pe. 
([Vtrum vir et vxor cqualiter peccent proptcr adultetm ?!?. 
fcdrfi Pe . licet in caufa adulterri vir et vxor ad equalia ludice- 
tut . vt fupra didtum cft fc; • quia vtritj licitum eft adulterm; 
dimitterc non tamen boc cft cx equali caxxfa fiue peccato «na; 
vno mo plus peccat mulicrciuia pcccat contra boiram profis . 
S; alio m5 equalitcrpcccaiit (c, contra bonu; fidci- et brceft 
caufa fuff.ciens dmiffiouis.ideo iufte I3 vtrigj dimittere alm - 
Tcrtio modo cetcris paribus abfoluteplus peccat virpptct p- 
dommationem rationis . idemTbo . in iiii. di- xxxv -CPone cf 
vir qui propter fornicationem vxoris feparatus eft per fenteiv. 
tia modo vult eam reconaliarc fcbi et llla non vult . nitquid eft 
cogenda^.fcdffiE.a^. vir qui non pcccauit potcft pctcreco 
pelli illa etia inuitam non obrtante fcntentia . quia quod fauo- 
rc meo introductum eft in damnu meu retornri non d; • £■ dc 
legi ■ quod f duorc . ar - xxxii. q . 1 -5 erit . iie^ Tbo . Pe. et ijof- 
(fPcne g> vir adultcratus eft occulte f; vxor maniFefte.nuqd 
pStvirilla; accufarectfmepeccatodimitterc^.fcdrn Kay. 
credo g> non . quia non dcFicit vxori ius exciptendi.f; probadt. 
ar.xxxii.q.v.pertotU3.idcmTbo.W-Gof.ctHo.bitnvir 

egiff; penitetta ct vxor monita nollet agcre f; m adulteno per 
feuerare. fme pcccato poffet eam per fniam di mittcre.x xxii . 
q.i.c.i.ii.iii.et.i.ii.idemC3of.etHoftien.(l.b;vtru;vxor 

adultcra ooft pemtentiam poffit repellere virii ab accufatione: 
^-fcdrnRay.credocfnonpot.quiapnianontollitiusaccu- 
fandi i Foroiudiciali-xxv.di.i.noftra.xxxiii.q.ii.admoncre. 
vi-q.i.qcrimen.ver.videndum.idemTbo.Al.Uof-etHo. 



Quid fi alter coniugum fornicet carnaliter et altcr fpintua'.! _ 
ter nunquid fiet cpmpenfatio Rf . fecundutn boftien ■ dicas qi i i 
accufat qs de fpuali formcatione ut de berefi » et exdpiatur di-- 
carnali . s . dc adultcno - nichilommus t.xeder nifi cduerti vc . 
luerit qa fi conuerti uelit copenfatio locum babet Si vero fiat 
accufatio - de carnali et exCeptio de fpfiali exceptio . admittcf - 
et fufj ipfam exceptione pmptius ^pcedetur- boc dixi ,f pter gi. 
culum berefis fiue infidelitatis j| Vtrum proptcr cnmen aljud 
poffit uxor dimitti . Bj: - fecitdum tbo « in iiii. di ■ xxix . proptcr 
alia peccata dimitti non potcft nec quo ad uinculum ncc cjuo 
ad accum nifi Forte ad tps fe uelit fubtrabere a cofortio uxorr 
«PptjejLcaftigationem eius fubtrahendo ei folacium pemtenc.e 
fue([Nam et quando uxor patrat magnam occafionetn tuine 
fuo uiro ■ tunc uir fubtrabere fe poteft ab eius conuerfatione. 
Jdem al- addes cj no oportet cobabitarc furi aut ufurario fi no 
uult refipifcere.fed ceffante fcandalo reconcilian debet-xxvd 
q . i. vxor - de matena - adulterri . c/uedam babes « s » adulterifi » 
ketrt. s . impedimentum viii. (T - n ■ et fequentibus 

lllatrimoniu ix.cjuando quis pctrtur in uirumuel alicju: 
Iin uxorem- Quetitur ergo in bac caufa cjuomodo ,pce 
_ JUendum fit ■ W - fecudum. xay - u mulicr pet at alicjuem 
tanquirum uel eeoucrfo uiden&um eft utrum uclit agete pe . 
titorio iudicio vel poffefforio .i.anmulierdicat aliquemeife 
fuum maritum quta cotraxit cum ea ct pctit eum fibi adiudi- 
cari in maritum quod eft agere petitono iudicio quafi agat de 
proprietate an eum petat fibi reftitui tanquatn ab eo fuerit in 
iuftc dimiffa » et boc eft agerc poffefforio quontam petit pofief- 
fionem viri fui . Tgit fi agat petitorio dicens altquem effe virii 
fuum et ille negat excipiendo op llla non potcft efle vxor .ppter 
tale vel tale impedimentum prius tractabitur exceptio manti 
quia ea probata queftio principalis pmittit - erit enim abfol- 
uendus vir.deor.cog.c.i-C Quidftagatpoffefforio.Ef-fe- 
ciidum - ray ■ quando petit fibi maritum reftitui licet mantus 
obiciat dcconfanguinitate vel alio lmpedimento dcbctprius 
fieri teftitucio mulieri cj cognofcatur de exceptionemariti.de 
diuor . porro.de refti. fpo - ex conqueftione- et . c. litteras > boc 
tamen fallit in qutbufdam cafibus in quibus reftitutio non de_ 






*_ 



bet fieri. HjPtimus eft fi obiciatur mulieri fomicacio publica 
et mamfefta dc qua probato g, fit notoria ita cf non pofiit alici 
tergiuerfacione celan non refhtuetur nifi ipfa probaret virum 
adulterium comififfe.quiatuncreftitui debet etiam fi fuerit 
publice fornicata - de diuor . figiiificaf^cHe ifto cafu vide- s « 
matrimonium viii- 9"- vii. et vni (jSccundus cafus eft fi obici- 
atur confangumeitas maxime cjue diuma lege probibita cit et 
probationcs of feratur in continenti parate . m quo cafu debet 
recipi iurametum ad cautelam- ne s .buiufmodi obie<ftio ma- 
liciofe Eiat - et tunc quidem f ict reftittrao quantum ad cobabu 
tationem- non tamen quo ad carnis copula . vt in diftio c . Iras 
Oercius cafus eft fi obiciat exceptio rei utdicate. no emm cft 
reftitucio f acienda nifi primo de llla exceptione cognofcatur. 
ar- de of - dele. cafii ({Quartus eft quando vir fibi petit refhtui 
vxore et lpfa timet de feuicia viri debet qdem refhtui fufhcieti 
caucione reccpta Cf ei malum non infcrat.de-refh.fponfa. cx 
tranfmiffa . dc qua caucioe babes bic mfra. C- fr- et fi lta eam 
capitali odio perfequitur g> mento de ipfo diffidat nec poffit ei 
de fufficienti fecuntate .puideri non folum non debet reftitui 
fed ab eo potius ammoueri - vt m difto c . litteras<LConcor • 
tbo - et p - f\ddit ultetins ray . tn ommbus aliis cafibus credo 
quod mulieri uirum petenti fit teftitutio f acienda dum modo 
probet fe in poffeffione fuiffe . et a uiro fpoliatam 'me iur.s or- 
dme - quiabcc duo probarebabet deof.dele.confultationibus 
qui filii funt legitimi . capitulo - ii- (fQuid f< m«l'" F°P oa 
auftoritate receffit a uiro fme culpa uin et modo tpfa petit re- 
ftituitonem nunquid debet reftituiK-fecKdum uber.fecundu 
quofdam non debet .quod non credo uerum effe.quia eo iplo 
quod rediens non admittitur-efl expulfa-vt et cadat a poiiel- 
fione. ff-de acquircn.pof.da-claufa poffidere.m Fi. et ff-de u- 
et ui. ar - i . 9" > fmautcm . Idcm bcr .notamt . dediuor . iigmhcal- 
ti.Idebugo-nifiipfa fuerit publicefomicata uel cu adulteno 
publicemorata.ar.etiamprobacopinionedeiureiuram.tua 

nos . CQuid fi is qui petitur tanq coniunx negat matrimonia 
I£ . fecundu ray ■ ille qui proponit babet probare alioqum iuc- 
cumbit.de can.pof.etpro.cum ecclefia.deiureiurando.ch. 
(£pone quod poft latam ex errore diuorcii fententiam uir fac- 



10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 



I* 



21 22 23 24 



tus cft facerdos ucl religiofus nunqd d j ref! i hri uxori petcnti 
babcs bunc cafum fupra matrimomum viu'« cf.xim-c«ji mci- 
pit cjuid fi poft latam fentcntiam (jQuid fi uxor ingrcfla eft 
monaftenum alias non ingreffura nificjUTa crcdebat diuorcia 
luftecelebraturn.nuncjuid compcrta uentatepoteft uiru fuu 
repetere r$ . fecundu uber . non - cjuia falfa caufa non impedit 
uotum monacha tus . fic ut etiam de uiro dictum eft fupra m 
predicto f . xmi ([Quid fi religiofus uel rcligiofa petiturtanc| 
comunx et confitctur matrimoniu et carnalem copulam . K . 
fecundumuber.inboccafu ftandum erit confeffioniutputa 
mulieris et reltituenda cnt uiro pctenti. Nulli enim ex hoc ftt 
preiudicium nifi lpfis nec eft credcndum cos immemores fue 
falutis . prima . cjoe . vii . fanctimus . Aliud tamen cffet diccn- 
dum in rebus quas dediffet mona ftcrio . Idem bcr . et mno • in 
glofaderapto.cumcaufam^fQualiter feuad quidcomunx 
fpohatus eft rcftituendusf^.fccundum ray . reftitui debct ad 
omnta llla de quibus probauerit fefpoliatum. ut gaudeat pa- 
cifica polfeflione et plena fccuritate- lii.q ■ «'■ reintegranda . S5 
fi mulier dicat fe babere fufpectum uirum ne forte eam ledat 
et cau ! am uerifimilem oftendat . ad iudicem fpcctat fibi facerc 
caueridefuEficienttcautione cpuod tractabit eambeneficut 
uir debet uxorem. ct quod non lcdet eamin petfona uel rebus 
et huiufmodi et hanc cautione preftabit g raramentu ■ xxxri. 
q , 1 . de bencdicto - Sed et fi muiier non confidit de iuramento 
debet prcftarc cautionem pignoraticiam uel fideiuffcriam fub 
certapenaar.utli.nocontefta.quomafrcquenter.etxxiii. 
cj. v ■ prodeft . iu cj . riii, ea uindicta . ie hoc etiam babes bic fu- 
pra-iT.ii.circafinem 

vj//edicus uel cirurgicus . preceptum eft medicis ut ro cos 
1 1 ad mfirmos uocari cotingent ipfos ante omma mone- 
X|ant et mducant cjuod uocent medicos ammarum. ut 
poftcj fuerit mfirmo de fpirituali falute prouifu ad corporalis 
medicine remcdiu falubrius procedatur-Si qs autemcdicoru 
buius coftitutionis tranfgreffor extiterit tandiu abingreffu 
ecclefie arccat . s . pcr fententiam fccundu glo . donec de tranf- 
greffione buiufmodi copetenter fatiffecent . E t fectmdu hoft - 
ex quo dicit prccipimus tranfgreffor mortaliter peccat.de pc. 




et rc . cum infirmitas . Item io eodem o fub pena excomuntca- 
tionis probibct medicts nc pro corporali fabjte aliquid iuadcat 
quodinpenculum amme conuertaturflQuomodolcdebet 
babcrc medicus in mcdicmis conferendis.E/..fecundum mno- 
d-ltzentcr attenderc debet ne ullas mcdicmas conferat de qut- 
bus fccundum arti ci non conftat . nam fi dubttattonem babet 
quod noceant uel babere debet iconferendo peccat.quta mtutu 
orc partc tenend J eft - cxtra - dc bomid • petitio - fecunus cmm 

eH: relinquere bominem m manus crcatoris fui cj mcdicme dc 
quadubitat.Itemetiampcccatfidebitas menemas omittat. 
IdemboIcidQuidftpropter defectum uel corruptionem uel 
fophiuicationem rerii in medicma pofitaru mFirmus mcurrit 
pculum.R.fecundumnoce. fimcdicus adbibuit diltgcnciam 
cuam deburt tn rebus cli^cnd.s mculpabil.s crit.Idcmboihen. 
tnZtTum mcd.cus tcncatur potius gratis curarc q pcrmitcre 
mor. . E - fecundum Ray ■ medicus tenct curam et conhlium 
,-penderc pauper. languido . mortem cmm languettbus probac 
fafiizere qu.banc cumpoffit excluderenon cxcludit.Ixxxitt. 
di.in pr.nc.pto ubi d.cit glofa quod medicus potius deb- gtatts 
curare ci pertmtterc mori no folum paupere fed etiam diuite « 
ffVSum peccct ifirmus non obcdiens mcdico -R - fecundum 
mnocenci. utdctur cjno.vquia medicus nec prdatus cu ncc 
bomo cuius madatis obcdire teneat - tamen bcnu eft g> « cre- 
dat tanu perito m artc nam ct fi ipfc if.rmus fc.entcr iumat 
cibu ucl potum nociuum peccat.quta tenctur corpus iutt ie-. 
cuudum dcum d.ligere. poteft tamen did quod fi non crcderet 
morttferum quamuis credcret inde mftrm.tatem augcri non 
pcccat mortalitcr faltcm non ita grairiter.peccant eua ierui- 
entes talia mimftrates fcienter -In famtatc tamen quando qs 
non tcnetur uiucre medic-naliter fi fcicnter acciperet altquod 
noctuumundemors ucl if.rmitas uemret pcccaret gtauiter- 
Concor- boftie- C5»' 1 <Je il!o qui fecat ucl .4 flebotomat ali- 
quem qui mde mor.tur . F? . fccundum uber . fi pcritus crat et 
adb.buit dcb.ta diligcntiam n5 tcnetur m aliquo. quta pctius 
caufa qua c.us cul£amors cuemffe prefumtt - Ar . xxin- q- '*• 
de occidendis (puTfi inc.dendus non babct cofuctam di.po- 
fttioncm ut neruorum ucl ucnarum ct incifus a medtco morit 



10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 



21 22 23 24 



tttPttttttitttttttti 



1$. fecfidum [nnoce . fi inrifor in boc non errauit ,ppter fuam 
inexgientiam non peccat - nec fit irrcgularis tamen quando in 
aliquo dn bitat potius debet dimittere quam icidere Jde boftie. 
ITVtrfi medici uel rirurgiri poffint ad ordincs prorrsoucri.I^. 
fccundum R ay . fi periti erant in atte et nichil ommiferunt de 
cotmgentibus et babent de boc probabilem cofcientiam pote_ 
runt promoueri alias non . de eta ■ et cjli- ad aures > ff. de uariis 
et extraordi. co. et fi medicus - Idem hoftien.Innoce ■ et Gof. 
Eft tii confilium Innoce . et (jof » cjuod promouendi a praclica 
medicme abftineant et potiffime a cirurgia que aduftionS ue! 
incifionem requirit. cum in nullo uacillare dcbeat confcicntia 
.pmouedi.xxxiii. di. lairi jjVtrum liceat clericis ogari in mc 
dicina.Rt.fecudum Ray .fi funt in facris ordinibus uel ctiam 
in minonbus dum tfi fuffirienter bfi ficiati nou Iicet nifi gratis 
pro miferabilibus perfonis ue! fuis confanguineis nec tfic ubi 
poffet effe periculum . quod ctiam ftriccius in daufbralibus eft 
obfcruandum.necIeri.uelmona.muItalTVtriTEceatcIericrs 
operari in cirurgia- Bf • fccuudum. Ray . officium cirurgic cj 
inducit aduftione uel incifionem eft clericis ommbus interdiciu 
ne cleri . uel mona . fententiam . et de hormci . tua nos . Dc clc 
ricis et religiofis audietibus medicina habes fupra. excoicatio. 
i-C«ii.ver.vi.etibidem.^.iii.ver.xiiii.deferuitotibusquog 

^_ infirmorum fupra.bomradium.iii. T-iii. 

I ) |l flf Ijtiidacium. eft falfa fignificatio uocis cum intcntione 

fl llf |jf a " enci, ' xx »'q-ii- 9".ilIeergo.etnoicuoci'stanqua 

JJ|||llglI|Hncipali ftelligi dcbet omnc fignu ut fcripture- fiue 

■■/ ctia nutus xxt bic ifra C - vi(jfn quo difert medacium a falfo . ££ 
) falfum dicit (jcucp aliud qua quod uerfi eft loquit - et boc poteft 

• dupliciter coutmgere- Vnomodo quando credit dicere ucrum 
et fi babet de boc probabilem caufam non peccat uel faltem aa 
mortaliter- quia ream lingua non facit mfi rea mens - xx«i. q . 
ii.boies . Aliomodo quando credit dicere falfum et cotra mm. 
tem loquitur. et boc eft rnendarifi.ut in precedenti (T- dictum 
eft. nam metiri dicitur quafi contra mente ire. qnetiam dice- 
do ueritatem fed contra mentem fuam . s-quado credit dicere 
falfitatcm et fic decige erit mendacium.quia quantum in eo e 
falfum fignificat. bec eft fentetta ray<£Quot funt genera irie- 



daciorum.E^auguftmusponitviii.generaqueplanebafcent 
xxri-q .li.pnmum.breuior autem et plamor ut dicit K.ay. eit 
diftmctio.cpmendaciorum aliud gmcofum.al.ud iocomm-et 
aliud of f.cioTum - et fcec habentur . xxii.q. ii.ne quis fLY trum 
mendacium fit pcccatum.Pf . omne quidem mendacni pecca- 
tum eft.xxii.q.ii.micbi aute.et c.pnmu.in fi- bed utrum 
fit mortale . dicendum fecundum tbo . fecunda fecunde. q. cx . 
mendacium poteft cotrarian caritati tripuciter.unomodo ie- 
cftdum fe. s - ex ipfa Ealfa figmficatione- ubi cofideradum circa 
od fit ipa Ealfa figmficatio . na fi ftt circa res diumas contranat 
caritatt dei- cuius ueritatem talt mendatio aliquts occultat uel 
corrumpit et ideo eft mortale et grauiffimum-Similiter iilit 
circa aliquid cuius cognitio pertineat ad bomims bonu • puta act 
perfeccionem fcic et mformationem morum.contranatur ca- 
ritat.prox.mi.ita cft mortale. Quod f. f.t circa aliqujd de quo 
non refert utrum f.c uel al.ter cognofcat . tu„c ex tal. me da- 
t,o non dapnif icatur p ximus - f.cut ft al.cjs Fallatur m al.qbus 
pticulanbus ad fe non ptinentibus . et tunc non eft pcccatum 
mortale.Secudomo poteft mendaau cotrarian cautati roe h. 

ms mtett. puta fi dtctt untutia dei. quod femg cft mortak - aut 

in nocumentu ptoxtmi cjtum ad perfonam diuicias . uel tama. 

et boc iterum eft mortalc. Quod ft ipfe Emis non eft contranus 

caritati tno eft peccatu mortale ftcut apparet in medacio locolo 

et i officofo Tcrciomodo mendacium poteft cStranari cantati 

per accidens roe fcandali.uel cuiufcuncp dampn. conlequentis 

et fic et,S erit peccatum mortalc Sed fciendum gpquidam iu 

cunt q, perfeft.s uir.s omne mendacium eft peccatu mortale. 

.rronabihter dicitur. nulla enim circSftantia aggrauat tn tn- 

fiivitu.nifiguetranffert in aliafpeciem.no aute circoitantia 

pfoneflAcrafatus negas ueritatem iniudicto quadogs peccat 

mort aliter ut fupra accufatus .JJ, fimilitcr et teftts f alfu d.- 

cens ut inrra.teftis.tii.tr. Fi fiVtru maius peccatu fitmentirt 

Facto q uerbo . Ef. fecundum tbo - in quoli. cum cadem tntetto 

fallendi fit in utrogs uterq; equaliter peccat . uerbum enim et 

faftum affumtltur ut mftrumcntum fallendi. unde no retert 

quant u ad peccatum utrum aliquis fcripto uerbo uel nutu UH 

quocuncj f acto mentiat . ficut nec ref ert quantum ad botm- 



cidtumrvtmqmsgladiouelfccurimtefficiat^LVtrtrCtUritu 
menttri .ppter liberationem bomims a quocur.tj; penculo.Kl- 
fecudum tbo . fccunda fecunde. q. cx- non - fcd Iicet ueritatem 
occultare ptudcnter fub alicjua difiimulat-one. vt auguftmus 
ait contra mendacium. et ficut etiam abraba fecit - vt babetur 
ia fequeti, 9j(/Qui3 de abrabam et tacob et alns fanctis ucteris 
teftameti qui uidentur mentiti fuiffe.I^. fecundu tbo. ubi fu- 
pra-ficut augufti-dicit mfacrafcriptura.iducunf aliquori m 
gefta quaft exepla gf edte utrtu tts dc qutbus non eft eftrmandu 
eos mentttos fuiffeQjai qua tamen m eoru dictis apparent que 
medacia uideantur.tnteUtgendu cft ea figutaliter et .ppbetice 
dtfta effe . Abrabam tamc ut augufttnus dtctt tn queftionibus 
fuper geri. dicens farram effe fuam fororcm uentatem uolutt 
celare. non mendactQ dicere. foror eni dicitur quta filia patris. 
geii. xx. vere foror mea eft filia pattis.mH.et nd matns mee. 
tjuia . s - ex parte patris ei attmcbat^acob uero mifticc dixit fe 
effe efau pnmogenitum yfaac. quia uitfe/icet primogemta tlli- 
us de ture ei debebatur - ufus autem cft boc modo loquendi per 
fptrttum .ppbette ad dcftgnandum miftenu . quia uidelicet Et, 
nor populus . s . gentiliu fubftttucdus erat in locft primogeniti 
s « iudcorum. Quida uero comcndant in fcttptura non ,ppter 
gf citam uirtutem fed fpt cr quadam uittutts indolem - ct boc 
modo Iudicb laudatur- no quia menttta eft boloferni . fcd pp- 
ter affectum quem babuit ad falutem populi pro qua periculis 
fe expofutt. Quanuis etta dtci poffit quod uerbaeius uentatem 
babent fecundum mtfticum itellcCtum<tVtrum mendacium 
obftetncum bebreorum fuerit dignum aliqua remuneratione 
E^.fecundQ tbo.fccunda fecunde.q.cx.medacium obftctricu 
poteft dupliciter confiderari. vnomodo quantum ad affecfcum 
bemuolentie m mdeos et reuerentiam Auini timoris - et fic dc- 
betur eis remuneratio et erna . vnde lerontrr.us c>- pomt rj, deus 
edtficauit tllis domos fpirttuales . Aliomodo poteft confiderart 
quatum ad extertorem adtum mendacinquo quidem non po- 
tuerunt eternam rcmunerattonem rr.erert : fed forte aliquam 
remuncrattonem temporalem cuius merito no repngnat de_ 
formitas tllius mendacti ficut repugnat merito remuneratois 
eterne. et Cc intclligcnda funt uerba gregorri curfl dicit quod 



o 



benigmtas eor um mer ces que eis potuit in eterna uita tribui 
prcmiffa culpa mendacri in terrenam eft remunerationem de_ 
clinata - vndc non mtelligitur quod illo mendacio mererentur 
amittereremuneratoem eterna quamiam ex precedeti affec- 
tumeruerat-concor.pe.Debiis qui ^mittunt aliquid et non 
faciunt uideinfra-f miffio.et etiamfiiurauerint.uidefupra 
lurare.^.ix.etiuramentu.i.lT- vi.Itemquandoquismet.it 
defcuidefupra.Iartatia.tr.i.ctii.etfupra.yronia.^.i.et.ii 
lilvap^.^ercatores.mercatores fiue nummularii campfores et 
■1 lli huiufmodi. multis et diuerfis cotraftibus ututur fiue 
llllll 1 m emedo fiue inrecipiendo pecuniam- in cjuorum con- 
tractibus f acile contingit effe ufur am . vndc uide infra . vfura^ 
iue- vfura ni - et vfura vi ■ Ite uide infra. focietas per totu 
° Tefetrix - precium meretricu dicitur lllicite acquifitum 
|ct quid debeat uel poffit inde f acere uide fupra . elemo- 
fma - 1 '• $ • fijtem quod no licet donare meretnci uide 
£natio.i.g"-m> 

[-eritum-vtrum unus et idem aclus poffit ellemento* 
rSus fiue bonus et malus - 1£ - fecundum tbo . i ■ fecude 
l^g.xx.fiaccipiat unus adtus prout eft m genere iro, 
riFimpoffibile e ft quod fit bonus ct malus bomtate et malicia 
morali.fi thfit unus umtate nature et no unitate mons pot 
effe bonus et malus - P\mbu\atio enim continua eft unus aiftus 
fecundum gcnus naturc . poteft th contingere q> funt plures 
fccundum genus moris fi mutetur abulantis uoluntas que eit 
principium moralium attuu . Idem pe- dc quibufdam operihe 
rncntoriis qd et qtfi g ea fiat deo fatiffarto-Ms lfra fatifracto. 
^ is . Quid f,t mctus - B?. . metus eft mftatis uel futuo 
•iculi caufa mfta mentis trepidatio- ff - cl.i- gPi 
1 eft metus qui cadit m conftantem uirum- Kf.q- 
ul . primo uidclicet metus mortis - fecundo cruciatus 
corporis . c.ti- cfi dilecSti. tercio mctus ftupri. et quarto ferui- 
tutis.ff-e.ncctiore.et l.ifti quidem.(T.i.ctii.etiii.Concor. 

tbo . et al . addendo cp non dif f ert . vtrum predidla qtuor fiant 
in gfona uoftra fiue liberorfi fiue uxoris-depredicte quatuor 
fiit ucrfus . Excufare metus bos p offcputa quia nefcis >Stu- 
prifiue flatus uerbens atque nccis^Quomodo vis uelmetus 



II llll|lll llll|lll llll|ll l|llll lill|llll lllllllll II 
10 11 12 13 14 15 16 



21 22 23 



■1 






lnpediuntmatrimoniubesfupra.ipedimtoim.x.Scdmum 
metus excufet a gticipatone cum cxcomumcato habes fupra. 
excoicatiCKVi . <T . 1 . de materia ctiam metus betur infra - vis • 
'jjtlicia . vtrtt fit pcccatft . & . fecundu al . milicia fecundtt 
I fe no eft lllicita . fed abufus . qui Iicet multiplicitcr pof_ 
But fieri tn in tribus cafibus pricipaliter cofifht- primo 
ndelicet in cociifftone lnnocentit ■ fccudo m exadtoe imoderati 
falarit.tcrcio in exercicio mdebito. puta fi fiat ad ouentatione 
uirium cu nocumento alioru ficut funt torneameta feu pugna 
fmgulatis inter focios baftarum lancearu et buiufmodi ■ Sunt 
tamen queda cxeccicta eis licita ut que nulli funt nociua-ficut 
curfitationes equorum ars gcuticndi ct defendendi.proiciendi 
tela et buiufmodi. vnde ct dauid precepit ut docerent filios if_ 
rael arcum ide/t artem fagitandi.ri.rcgum primo. 

(iferabilisperfona.Miferabiles pcrfonefccundumbotrien. 
funt cecus - pauper . pupillus . uidua et lWiifmodi 

ffa.Ancotidicdebeat celebrari mtffa.I^.fecundiim 
Hkbo.iniiii.di.xiii.dicendumqiquincjdecaufisfecun- 
algjduminnoccnci.oportet cotidiecelebrari. Prima qma 
emperdebetmedicma parata effecontracotidianapeccata- 
SecQda ut lignum uite fcmper fit tn medio paradifi.Tercia ut 
no bis cotid ieuniat crtftus facrametalitet - et nos ei fpirituali. 
tetttQuaftaut apud nos ftt tugis memoria paffionis . Qutnta 
ut uero agno loco tipici cotidie utamur • que iudei ad uefpera 
conttertedi efunent . fecundum illud ■ pfalmi ,conuertentur ad 
ucfperam et famcm patientur et ccteratfVtrum miffa debeat 
dici folum m dic._$, fccundum tbo.ubifupra coiter loquendo 
debet miffa dici in die et 116 m nodte.quia boc facrametum ad 
tcTtpus gracie gtinet.quod per diem fignatur.fecitdum illud 
apoftolt ad ro - xui. Nox preccffit dies autem apropmquit . dies 
autem ittdicatur non folum ab ortu folis fed ex quo incipiunt 
oriri figna ct mantfeuan per aliquam aeris illuftrationcm . 111 
dttabus tri noctibus miffa decantatdr ppter prtuilcgium illai a 
nodlium. s . 111 nofte natiuitatis domini. et 111 noc1:e refurre*- 
oms m pnmitiua ecclefia . ut patet ex orationc . deus qui banc 
kcranflima noAem.quis boc femp non oporteat obferuari. 
pt addttbic. vber.credo quod qm fcienter ante diem cclebrat 




Pi 




cum fit contra confuetudmem gcneralem ecclefie mortaltter 
pcccat . mfi fuper boc per cpifcopum difpenfctur m caula.ut h 
atiquiS mfirmaretur ad mortem et no poffet alitcr babetl eu- 
charitta (^aliora debcat miffa celebrari.R.fecudum tbo. 
ubi fupra- folems miffe celebratio tribus bons mftituta ct h- 
ert filicct i.1 tercia dtebus feftiuts . de confe- dt-t • nocte. ln.«*ta 
dtebus pro Feftis • In nona diebus leiumoru - de cofe . dt - 1 - iolet . 
N am tn mtffa recolitur mors criftt qut quid e bora tcrcia cru. 
ci^ixus eft linguis tudeorum- bora f exta mambus mibtu ■ bora 
nona expirauit . Sed quando Eiuut ordincs potcft mtffa cantart 
fecundu canones etia poft nonam.uel dtcendum g. ut dihgcti- 
or ftat preparatto mife dif-fertur quantum d.Ffern potelt ante 
prandtu - et tdco qn nou e d.es te.unri celcbratur mter tcrciam 
et fcxta m qua bora coiter comcd.tur. Scd ,., d.ebus leium, m 
nona.priuate aute milTe d.c. poffunt a ma„e u% ad tercia uel 
ettam ufcB ad nonam m d.ebus ietuniorfi - de confe- di . . • norte 
l \ Quidd ebns qu. nundft d.cftts matutis cclebrant.l^.iecuft-^ 
Jfum v-ber . mortaliter pcccant - cum boc ftt contra genctalcm 
ct approbatam ccclefte cofuetudmcm. ldem noftte ■ qui autetn 
celebrat ang dtcat pnmatn non peccat mottaltter rahfit cotra 
preceptum uel ftatutuC^^ ebcat miffa «'^ 1 ' 3 "* ^; iccu ' 
dum rav .m ecclefta confccrata ft ftcn poteft . uel faltc tn alt ari 
cofecrato- uel ft no ftt altare c6fecratii falte beatur altate pgr- 
uu ■ de quo dirtu i fupra- aitarc CT.t. Et pot etta celebran iub 
diuo ucl in tetoriis uel etia tn loco cxercitus boncfto.du tamen 
babeatur altare ut dictti cft ct cetera ncccffana • de conc di- 
,. c. ■ ■ circa fi. ct c cSccditnus - et c mifarum- Non tn mtellt- 
ecndutn 0> ltceat cclebrarc tii mar. ucl m ftummibus ne nutan 
te naui ftat fangutn.s effufio uel lacrament. comeftio - Uittot- 
tus tamen mtffe poteft tbt dici- boc fccundum uber . k t etiam 
attendcdum eft g. predtcla ftant dc omffione cpifcopt - ut m c . 
miffarum - et fmc preiudicioriarrocbialis facerdotis - ut notatu 
eft fupra - altare . f -i.in fi flytrutnuno pFtte folo uel ime ttte 
poffit miffa cclebrari.Kt.fecudum boftiet^quis fccundu iUud 
quod babetur deconfcdt.i-bocquoqj.duo debcant c iepntes 
quifaccrdoti rcfpoiidca.it tti unus fufncit.ar.cxtra deucrto 
figrri. queftuit - i - 1? • Mulicr aute m miffa tuuare - celebrarc 



10 11 12 13 14 15 



17 18 19 20 21 22 23 24 



<4 



feuminiftrarenon poteft ymonec pallas aut ucftes contin- 
gere ut fupra . femma . _\ ii . Sme lumie uero no licet celebra- 
re.de cele.mifcult. (jVtrum melior fit miffaboni facerdo 
tis-I^-fecundu Tho.in.iiii-di-xini.de miffa poffumus loqui 
duplioter aut cjntu ad id quod 5 cenciale in ca.s. corpus xpi et 
fic a quocucj; dicat bona eft - vel quantti ad ld quod cft aiinexS 
facramento ct quafi fecundariu ii. et f:c miffa boni facerdotis 
eft melior .quia non folum babet efficaciam ex opereoperato 
fed etiam ex deuotione celcbrantis ■ Et ideo ceteris paribus 
melius cft audiremffambomfacerdotis-Idempcet al-etiam 
addens cjj :deo dicit ceteris paribus quia obed etia poffet coge- 
re audire miffa m mali ■ e t fic eet melius - quia obedietia melior 
eft <j uictima. {[ Quid fi .pprius faccrdos malus fit. an debe- 
at cius m.ffa audir: . bes - s - clericus . ni- T- n- Et an ab eo facra 
menta recipienda fmt.Jiesifra ordmatus .1» r.iii.<TJ2u:aTi fa 
cerdos ce'ebrasJfra^anone recolit fe comifTiffe adquod mor- 
talcf£.fecundu Ray.credo tutioreuia ut peiteat etdoleatcj 
ita tarac penitet et ^ponat confiten <| cito babuent opportu 
nit atcm. et fic conf iciat et fumat Idem Tbo . et pe et al- 
' Vtrum Hceat facerdoti omnino acelebratioe abftmercl^.fe- 
cundu 'I bo - m . mi . di . xiii . licet quidam dixerint cj qui dimit- 
tunt ceiebratiouem non peccant - nifi populum babcant vel ex 
obedieiitia teneant -tii quiautCjteg.dicitcumcrefattdona 
et rationes crcfcunt donorum-idco cum facerdoti fit data po- 
tcftas nobiliflima ■ reus negligetie crit fi illa no utat ad bono- 
rem dei et falutem fuam et aliorum uiuorumetmortuorum 
fccundum illud i.pe. nii. vnufquifcj; ficut accepit. gratiam m 
altcrutrujllam adtnmiftrantcs etcirfi forteex famtliari m_ 
ftinccu fpus fanfti dimitteret . vnde et facerdotibus pceptu eft 
bec f acite in meam comemorattone Et idcm Tbo . m rii . partc 
q-lxxx.et addit cjj cclebrare tenetur faltem m prccipuis fefti 
mtatitus et maxtmem_inis diebus in cjbus fidcles comumcare 
confueuerunt. ([Vtru~Iiccat uni plures miffas celebrarem 
die R£. fccundu Ray . non Iicet. nam et ualde felix eft qui una 
digne celebrat dc cele. mif. te refercnte et - c . confuluifti. ct de 
cofc. di. i. fufficit Excipiunt' cafus vnusiii dic natiu:tatis do- 
mini in quo pot cantarc tres . Abus fi n^crffc fuit una miffam 






diccrededieetaliamprodefuncltis.nec diftingo fiuedefunc- 
tus fit pfcns fiue non . nifi fit cotra cofuetudine loci ap.p jata 
uel coftitutione -Tercius eft .ppter gegrmoru et comunican- 
tium mfirmorum. et forte jppter neceffitate nuptiarum. Et 
propter alicjuod pdictorum non celebret ultra duas . nec in pri 
mafumatgfufione-ut.s.cucha-iii.(T.i-Cocor.Hofti.ct ad 
dit cafum . s -cjuando propter rantatem clericorunvudpaug- 
tatcm ecclefiarum due ecclefie comendant uni -ti Vtrum dc- 
beat celebrari pro paruulis defunctis B£ ■ fecundu Tbo - iii.iiu- 
di- xiii- ,p pueris baptifatis m.ffaru folemma celebrantur. non 
quia eis profmt ad remiffionem alicuius culpe - vcl ad augme- 
tum glorie . fed propter alias rationes . tum proptcr folacium 
viuotum-tum ad oftendendum paruulos'ad umtatemcor- 
poris miftici pertinere- dum idem modus execjuiaru lii ipfis et 
in aliis ferurtur.tu ad comendandu rcdeptiois mifteriu quod 
m boc facrameto cdmcmoratur- per quod_garuufi fmc Jpprio 
mcrito falutem eternam confequuiitur-j( ;Quid fi omittatur 
alicjuid de biis cjuc ad ritu celebrationis pertinet Ef - fccundum 
Tbo . ct al - ct omnes tbeologos - quilibet omittens aliquod tale 
puta tempus debitum- altare-ucftes et buiufmodi-mchilorni 
nus confccrat fi efl otdinatus et affit mtentio.debita materia 
et f orma- fed gtauiffime peccat fi fcietcr hec Faciat -tiJVtrum 
y mnus angelicus ■ s . gloria in excclfis ■ vel fymbolum- s ■ crcdo 
debeat decantari cjuando miffa de beata uirgiiie . de fpiritu fcd 
velfca cruce-vel quec3cj) alia miffa uotiua dicit m profcfhs 
diebus.R£-fecundum Ray.nondebent-Licet .ppria prefatio 
dccantct.de cele. mif. confilium-Sed kiic rari m multis locis 
per contrariam confuetudinem derogatu eft . maxime in fab- 
bato^quia quodamodo dics eft folemms deputatus bt5 uirgmi 
^fVtrum quilibet teneatur audire miffam B£- fecundu Hofl- 
die dominico cjuilibet tenetur ex pcepto audirc miffam ct tota 
itacp accipiat bcnediclioemfacerdotis.deconfcdi.i. miffas 
etcfcetcomes fideles . Nifi excufetur magna neccffitate 
Vt notatur in dco c- miffas4JC2ui aute die folemni pretermiffo 
ccclefie conuentu ad fpeccacula uadit- debet excomtmicari.de 
cofc- di. i.qui die. Et nota cj domicis diebus et Fcftiuis inter- 
rogandu eft fi parrochianus alterius lbi fit qui cotepto .ppno 






10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 



pfbiftro audire ibi uclit diuina. E tfiinuet us fuerit ftatim eL 
aatuAab ecclcfia -de groch . c - ii . ffVtrii pptcr mtffam peculi 
are vt de aliquo fanico vel alia debeat quis dimitterc qum audi 
pt miffam .ppriam illius diei . I?. fecundum Vber. fi dies babct 
aropnam miffam quam ct quis aliqs audire tcnetur.no debct 
dimitti propter alia ■ de celc . mif . c - ii. cj quidam laicoru omni 
die uoliit miffam de fancta trimtate de fco micbaelc et buiuf- 
modi non debent boc facere nifi fuis diebus . vt in preallegato 
odeoblationibus quc admiffamfiuntbabesinfraoblatio.et 
ibi etia . <T - fi. Si confeffor poffit recipcre penitentia pro miffis 
quas iniunxit . Multa alia circa materiam poffunt colligi. s . 
^ucariftia.iii-per totum.Etfacit etiamtnfra fuffragium. 

' wOIlicies ■ tnollicies duplicitcr diattL-Vno mo . eft fpeaes 
lluxurieet peccati contra naturam.de qua.s.luxuna 

J»i«*n fi . Ado modo prout eft contrariu uicio pcrtniatic 
t uirtuti gfeueratie.de quibus tnbus cjuid fmt tbo-m fecttda 
fecu je q . cxxxviri. mamfefcat fic- ficut ffid . dici > m Iibro etby- 
mologiaru gtinax dicitur qui eft impudenter tenens quafiad 
omnia tenax . Et etia dicitur pertmax qui in propofito fuo ad 
victoriamperfeuerat. Ettalespbilofophusin.vii.ethi.vocat 
■fortis fentcncte uel .pprie fentencie . quta fcilicct durant m pro 
pria fentenaa plufcj oportet. MoUis aute mmufq oportet qui 
a bono et f actli recedit et non perfeuerat .ppter aliqua dif fictli- 
ma ideft ypter trifticias . vel alicjs caufas ex defedtu delectati- 
onis» vt dicit pbilofopbus . perfeueras autem tenet fe in p pria 
fententia fecundum cp opoftet. vnde patet cp gfeueras laudat 
111 medio- exiflens.pertinax autcm uituperatur feciidum ex_ 
ceffum.mollis autem fecundumdefcclum. 
; lllilH "^ ^" 8 " vtrum m °»acbus poffit fieri canonicus fccu 
ilff^ ^ " f ccundur n Hoft . Iicet quidam dixerint g> fic. di 
,^j!i£;cendum eft tamcn cum fo. g> non. quia non eft arandu 
' cumboueet afmo.nec bommes diuerfe prof effioms deb ent fic 
effe fimul. de elec. cum caufam que mtcr prefbiterum flScd 
vtrum poffit fieri canonicus regularis B£ , fecudum TbcvTfe- 
cunda fecunde q. clxxxix . vtrag; rcligio . s . monacboru et ca- 
nomcorumregulariumordinat adopera uite contemplatiue 
mtcr que prccipua funt ea que aguntur in diuims miftenis ad 



mm 



*~«p. 




quecrdmatur.dircclteordo canonicorum regiarium qu:bus 
pcr fe compctit. ut fint clerici religiofi. Sed rebgiom monacbo 
rum no per fe competit <J fmt clerici. vt babctur xvi-q. i.per 
totum- Et ideo tfuis ordo monacborir fit artiorij obferuacie. 
Tamcn fi monacbi effent laici liccretcis tranfire ad ordmem 
canonicorum regularium.non autem cconuerfo.vt xix.q» 
lit.mandamus.Sedfimonacbi fint clerici facris mifteriis ob. 
fequetes babent id cjuod eft canonicoru regulariii ad ordinem 
monacborum. petita tame licencia fuperioris « et no ecouerfo 
xiiri.q.in.ftatuimus (I^Vtru Itceat monacbo babere locum ii» 
diuerfis monafterus Kf.nullomodo licct . de reli- do.c fi. 
Vtrum monacho pofftt committi regime ecclcfie fecularis E> 
fecundii Hoft . dic cu Hug-Ber-et Gof-cpmonacbuspotab 
epifcopo pre&ci m ecclefia feculari cum confenfu abbatis Ivrii» 
di.c.i.et.ii.xvi.q.i.ficuiue.etc.fe-et intelligas dicftum d§ 
ccclcfiis que ai monacbos plcno iure non pertinent- &i quibus 
fine audloritate epifcopi non poffunt abbas et couentus cura 
committere monacbo -ncc preientare monacbum inuito epif. 
copo.ctfic intelligexvi.cj.i» pertatSidccapel.mo.c.i.Sed 
volut atc epifcopi boc fieri potefbtjQuod fi epiis uelit et abbas 
lion-babes fupra abbas . T - pe-In ecclefus aute que ad monacb 
os pertinent mero iurs fufficit fola auftoritas abbatis et con- 
uentus xvi. q ■ ii . uifis ue l etia folius abbatis fi ad ipm pertiiiet 
ecclefie £>uifio (jJScd utru monacbus ecclefie fcculariut dicTa 
cft prcfeccus poffit effe finc focio monacbo Hoft tcnct cj ftc 
Inno . cj no vtercj babet motiuit. de fta- mona. cp dei timorem 
Ideo dicendum vidct" ficut in predicco- c dicttur de canonicp te 
gulari Cf debct baberc fociit fi comode fieri poteft et boc meli. 
us et t utius eft . fi uero commodc non poteft tene quod Hoft 
dicit (fVtrum buiufmodi monacbus qui eft fadtus redtor a!t 
cuius ecclefie fecularis tcncat ad ftatuta fui ordinis B? fcciidu 
Hoft • fi talis ecclefia pleno iure pertinet ad monacbos pfectus 
monacbus m ea remanet fubiecHus abbati et feruabit omma 
ficut prius pretertria fcihcet filencium ieiuniu et uigilias que 
commodc feruare non poffent in ecclefia feculari ar.xlni.dfft 
redtor et xvi.q.1» nemo potcft Si uero ccclefia no pertinet ad 
monacbos fed ad epifcopu tunc monacbus mftitutus a tntu; 



12 3 4 5 



10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 






fubftancialibus non abfoluitue fimpIiciter.Nametcotinetia 
feruarc tenetur . ab obedientia abbatis abfoluitur quidem ■ fed 
imperio epifcopi fubicitur. qui de cctero erit abbas fuus .tem- 
poralia difpenfabit.ratione comiffe adminiftrationis.ct fi ba- 
bet focium monacbum non excufatur ab efu carnium . dc fta . 
mo-cjdcitimore.nifi fit infirmus.de confe.di.v.carnem.vel 
nifi imperante epifcopo qui abbas fuus eft. Si autem focift noo 
babet - poteft fe hiis cum quibus uiuit coformare xli - di ■ quif- 
quis • de fta. mo • recolentes . <T . t. [n omni tame cafu babitum 
deferrc debet. nec poteft temerane dimittcrc. alias effet exco- 
muicatusvt-s.cxcomuicario.i.fr.im.ver.xiii.Quodfifiat 
epifcopus ad quid tcneat - vide infra religio . i» <T> x vi^qui mci- 
pit vtrum religiofus faftus epifcopus et - 4" - fe- Cytui ex co- 
traiiu monachi obligetur abbas vel monaftenit ££ . fecundum 
Inno^fi monacbo comiffa cft adminiftratio. abbas et couetus 
tantfi obligantur cfntu fe admimftratio extcndit.fi uero non 
babct admimftrationem obligatur monacbus fcd non cogitur 
foluere quia non nabet vndc dc foluti. odoardusfljSed quid dc 
obligatiombus fuc ptotmfuombus ab alio f adtis monacbo vel 
abbati-nunqd acquirut moafterioBf .fecudit [nno.et Hoft. 
ex contra&ibus imtiscumonacbovetabbateobugatut qus 
monafterio quia pot monacbus monafterio actione acquirere 
116 poteft tame obligaremonafteriu ar.mfti.de aucco.tuto. 
in prmcipio . Vnde tjuis abbas fiue monafterium poffit agere. 
non poteft tame refpondere mfi de eo quod ad ipfum pcrucnit 
Et Iicet omnis contracftus ..pbibitus fit monacbo mfi imperate 
abbateutxi.q.i.nondicatisetxvi.q.i. funtnonnulli.ctc. 
deprcfentium.bocintelligitur.mquantu monafteritt obliget 
Sed obligatio altertus ad monaftcriutn poteft pct monacbum 
acquiri.fimiliter et poff effio per monacbum fugitiuum. ff.de 
acqui.pof.l.i. <[£)«i3 de rebus ablatis monacbo &, fccundu 
Inno-etHoft.fireserant monafteriiveletia altenuset mo- 
naftenum ad reftitutione tenebatur.tunc aget monaftenum 
Si uero non eius erant nec tenebat monaftenfi tunc aget llle 
qui rerujJommus eft. Ita tn g> fi res tales crant dcpofite apud 
monacbftetabbas uideteas fubtrah et facile cffet abbati eas 
liberate.fatiscreditlnno.cjabbastenetur depofiti.in folidu 







propter dolutn . fcd fi non uidit nec probibere potuit no tenet 
et fi monacbus eas abftuliffet.qutationeft obligatus ex ems 
malefitio. vt in fequsnti . <J". dicit<L-Quid de malefitio comiffo 
per monacbu vcl etia abbate K - fecfidum Inno . et Hoft . non 
tenetur monafteriu- quia delicc.it perfone non dcbet redundare 
in datnpnum ecclefie.de re. ludi. delictum- lt- vi -mfi quatum 
admoaftenum peruemffet et m eius utilitateverfum fuiffet. 
ar.x.q.ii.Kocius.demgrcffumonafteriibabesinfra Religio 
ii . et iri- Ite iivfra < Nouicius et inf ca uotit - iiii ■ Ite de monachis 
qntu ad obedietta ifra obedietia.ini- Ite qntu ad rcligione ifra 
religio per totum de monacbo apoftata- s - apoftafia. v. 

"Onialis-Inmonaftertis momalium 110 mendicantmm 
|non debent recipi mficjuepnt de,puentikus monafterii 
abfcj) penuria fuf hneri. a iias nulla cft rcceptio.de ftat. 
fegu-pcnculofo . Ii- vi. <jOmiies momales debet manere fub 
perpetua moafterii claufura - nifi pro tato ct tali morbo Cjj no 
poffent c« alris abftj) grauipiculofeu fcandalo morari ■ de fta. 
regu- periculofo . li . vi .^[^Quando abbatiffa Vel prioriffa dcb3 
alicuiteporalidominooccafioe alicuius Feudi Eacere bomagiu 
vel preftare fidclitatis iurametu -mfi poffit f accre apud lpfum 
cjperprocuratorempreftct-potcft exitc cum lionefta et de- 
centifocictate.etprefttto lutameto eucftigio-dcbetreuctti- 
ita cj in fraude rc fidentienid nl fiat- vt m pdidto cdc fta-re. 
penculofo . li. vi« (JDomim temporales non debent abbatiffas 
pnoriffas et alias momales babentes of ;icia monaftcriorii per- 
mittere litigare cora eis . ne oporteat lllas cuagari pro ftatu- 
cndis procuratoribus - ct fi ipfi diii contra f cceriirtper fuos or- 
dinanos cdpellant ■ vt in difto c- piculofo- CTHmgitur epifco- 
pis ct aliis platis 3 caufas ct negotia diccaru momaliu faciat 
coram ipfis Fieri et traftari per procura:ore earu - fiuc fint eha 
bomagiauel Fidelijtatis iurameta.velquidqd aliud ■ vt in dco 
c.periculofo-HPrelati tenentur ex prccepto in omnibus mo- 
nafteriis monialiii etia exemptis ppuidere de claufura expen- 
fis moafterii uel de elemofims fideliit .Idem pcipitur abbatitus 
et alris iferionbus prelatis quo ai monaftena fibifubiecta-vt 
ind1cc3c.per1culofo.Item earu tnoaftena etia exemptauifi- 
tari debent . vt - s . excmp tus - <J" . ft • It e nulli inboneft e uel bo- 



21 22 23 



■^ 



neftegfoneetia deb 3 patcre aeceflus ud ragteffus ad moniales 
nifl ex rationabil, ct mamfefta caufa . ct de lllms ad que gtinet 
liccntia fpcciali . vt ia dicto c . penculofo . de electione que f ieri 
babet per momales hes . s . elect 10 ■ i- 9" ■ ul - Ad materia monia- 
[ifi pot gtmere <jd poflit fupra ea; abbatiffa uide . s . abbatiffa - 
''^JKi^keatur momalibus et ceteris femis v,de femina . 
rtuus • de biis qui lmpcdiunt fepulturam mortui uel 
•uneti miuriantur feu monenti vidc mfra fepultura . i . 
<f.Ft« tytrumliceatfpoliarc m3rtuosr$. non licet. 
ymo tales fecundum leges grauifftmc puniuntur . f f . de fepu! . 
viola - licet ■ <T ■ aduerfus eos . N am et pbilofopbus irii. etbicoru 
fpoliatotes mortuorum latrombus annumerat-Simortuus 
fufcitaretur quc facramenta effent ab co iteranda vide inFra 
facramecfi . $. v. de materia mortuorfi babetur ,'Fra ■ refufci- 
tatus et mfra fuffragium. 

"fjVIicr. g, mu/ieres fiue feie. multa ii pnt facere nec etia 
contra eas ficri babes . s . femma - et de moialibus fupra 
momalis . ct de mulierfi omatu mfra ornatus . 
ultitudo . quid f let cu peccat multitudo . vtde fupra • cor- 
reitio • prtmo . T . v . 




Munus a manu cft pecnnia- ct nomiepecumc mtelligit omis 
res tcmporalis fiuemobilis fme unmob fej - q . m . totfi . Mn- 
nus ab oLfequio eft feruitus idebite ipefa^Munus a Imgua eft 
fauor . i . q. i , nonulli. de fecundo plemus babetur mfra fymo- 
nia.i.tr.xm.qui icipit vtrfi munus ab obfeqo.CvtriFiiceat 
pcr munera trahere mfideles ad fidem #. fecundfi Ray . infi 
delcs ad fidcm trabi poffunt promiffionibus et muncnbus ar. 
xxiii.q.mi.debetbomo.u.q.vii.gpaute.di.xlv.gfinccra. 
et ctia per grauiorem exartione pefionfim principio locatiois 
nam poftea n Iicerct . xxri, . q , v, . ,am uero . S 3 addit b,c vber . 
cjideononfuntdanda muncra fci[,c 3 proptor fidem recipieda 
expacto.f^rtuelletbaptijarinifitimcret paupertatem mter 
cr.l lanos poffet eis dari uel ^mitti. ftem poffet cnft.anus in. 
Fideli dare non propter f,de recip.enda . fed .ppter ben.uolcnt.a 



eaptandam.vtficfacilius eii co;iucT terc poffe t . et huiufmodi- 
A.d bcc facit fupra . iudeus . iu. <T- 1- f^Vtrifautcm Iiceat pet 
munera attrabere ad reltgione m . vide inf ra Religio - ii - <T ■ " • 
ifErvtrum iuiici liccat recipere munera a partibus rcquire 
fupra ■ iudex .i-T- iiii< 

"''Vtilare. vtrum liceat alicjue mutilare. habcs fupra ho_ 
micidiii.i.T. fi-Similitcr anliceatmutilarefeipm-s. 
Ji3icidiu.v.<r.fi-Etdcmutilatis ftueafefiue abalio. 
■icte if ra Viciatus corpore.(T-ii. 

ftuum . Mutum dicitur quod dc meo fit tuit ■ Et dcbj 
ari mututi mcbil inde ultra fortcm fperando- alias eet 
vfura. vnde multa circa bec mfra-ufura per totum. 
Aufragium. Quitquid ex naufragio accipitur.fiue 
de ipfa naui fiue de mari fiue de littore reftituendnm 
eft.ff. e.I. fiquisexnaufragio.aliasnuUa confue- 
tuime ftatuto ucl pcepto cxcufatur quis . quia furtu 
comittitur. Ff . de acqui. rc- do. 1 -qua ratioc- m fi- £-de fur. 
in cum ■ Quinetia fecundii leges fi petatur mf ra annit conde» 
nabitur ad reflitucndum quadruplum.f} poft aonfi fimplum 
vtm pliclal-meum-et f-f.e-l-i.Secundumetia canones fiis 
qui accipit res naufrragorum effet epus uel platus aut clencus 
deberet deponi.de accufa.cum dilefti.laicus uero nififatiffc- 
ccnt debct cxcomunicari ■ymo de facto lam eft excomuicatttf 
de rap ■ exco- boc intelhgas nifi fmt talia nauigia que pirrattca 
tyranmdem exerceant uel fin t inimic a noi xpiano vel pnncipi 
£ , de fur . in auten - nauigia.CQS" ih ' tcrrarum cdponat 
cum nautis aliquo ab cis rccepto pro eo g> fccurat eos g> fi natt 
fragabuntur nibil accipicnt uel accipi dimittent fcugmittent 
ab eis 1$. fecundum vber-cit et alias deberet gratis bcc facere 
no iiC5 a'iqd ifla de ca recipe ab cis nifi m cjbufda locis ubi con 
ftituitur cpquicutj accipit aliud deipfo marnpfe accipiens de- 
beat inde certam moderata portione babere. buiufmodrenim 
ftatutum fit in fauorc nanfragoriiadboccpbommcs magis 
" udcant pqu:rcre res ipfas et prcmientur de labore fuo. 
""Iglig-ntia.Vtrumfitpeccatummortaler^.fecundii 
§i'bo . fecunda fecunde q . lni- dupliciter pot effe mortalc 
'nomodo ex gte eius quod ptcrmittit per ncgligecia 



11 12 13 14 15 16 



1B 19 20 21 22 



^TTffffHTff^flfl 



quod quide fit de neceffitatc fa!uti's fiuc a-tus fiue circuftatia 
ent pcccatum mortale. kio modoexp arte caufe.fi enitn uo- 
luntas intantu fit remiffa c;rca ca quc funt dei ut totaliter a 
deicaritatcdefraat.talisnegligcntiaeftpcccatum mortale- 
et hoc precipue contingit quando negligetia fequitur cx con- 
temptu ■ alioquin fi negligentia contingat in pretcrmiffioe a_ 
licuius aitus uel circuftantie que non fit de neceffitate falutis 
nec boc Fiat ex cotemptu fj ex alio defe&u feruotis qui ipcdit 
n rterdu per alicj uciale. tEtc negligetia no eft peccatii morta- 
le fed ucniale. De negligetia iudicis laici ct quomodo fuppleat" 
periudicem ecclcfiafticum habes-s.Iudex.ii. 5". vi.De negli- 
gentia coferendi benef icia ecclcfiaftica fupra beneficiu ■ i ■ T ■ i« 
et ibidcm etiam de negligetia clegcndi uel ,puidendi in ecdefia 
catbedrali uel regulari. 

WEgocratio. Qixe funt negocia illicita et que no !?■ fe. 
lcundu Ray. Iliicitadefuinaturafuntillaquefinepec- 
J[c,ato ficri non poffunt. vt ufura fymonia furtum adul- 
tcriaetbuiufmodi.ethecfuntomnibusprohibita.xiiii.q.iii. 
\ necquocjj.i.q.i.reperiunt ■ infi.de iurciur.et fixpus-ultra 
/ medietatem. ver.queda eram .phibetur quia pcr fe mala funt 
([Quedam uero no lunt ilicita ex fui natura-ut tutela cuta et 
omne exercitiii artifi mechanicaru ■ ut tcxtorie [utorie et fimi 
hutn que neceffe funt ufm humano .C_Vtrum negocia quc dc 
fe funt hcita poffmt effe lllicita E$. feciidS Ray. poffmt illicita 
f-ierimultipliciter. Primo quide cxcaufa.utqn fierent ,ppter 
auanciam fcilicj fptcr iproba cupiditate- et 116 ad neccffitate 
fcdaliumfincmmalum.etfccunduhoc^liibita funt omibus 
xlvii.di.omnis.etcficut hii-Secudoex teporcutfi fiatdi- 
ebusFeftiuisinquibus ab buiufmoi ogibus ccffandum eft.vt 
fupra fenc.g\vii.etviii,Itemextempore ficut poffunt dici 
iudicra inbonefta quc fiercnt dc noifte aut non dara die. dc of. 
dele, confuluit.ff.de origi.Iu.l,ii,g\et quia magiftratus- 
Tercio ex gfona quia clencis et religiofis talia .phibita funt . ad 
thy . 11. ncmo militas deo iplicet fe negociis feculanbus . Iero . 
d. xxxviii.negociatorc clericu et exinope diuite.ct cx igno- 
tuli gloriofumqfi c[udapefteFuge.nedc.uelmo.pertotum 
J; hac matcria habes aliquid hic infta . -f . aiipe . et pc. Laicis 



uero funt ifta concefla . di ■ lxxxviit - puenit - et A.ug ■ Ixxx viii ■ 

■ ai.fornican.bominibusfetnperno licet ncgociari aliqnltc;. 

aliqti non. antetj eni aliquis fit eccleftafticus Itcet ei negociari 

Fadto clerico latn non licet ■ Quarto ex loco- quia in !oco inbo- 

nefto et fufpcito non debet cjuis negocian feu couerfari ■ f r- de 

arbi ■ l- fi cum dies ■ 0"- fi arbitcr. Ixxxi.di- in otnnibus ■ xxv-ti, 

q.i. fiquis facrum.ItemqficB funt inboneftaexlocopropter 

loci excellentta. puta qn buiufmodtin ecclefia fierent que non 

cft locus negociationis fed oratiois • vnde et lpfe dfis eiecit inde 

vendetes et ejnetes.Matb.xxi.etlo.ii.ctxvi-q.vii.etboc 

dixtmus 4[ Negocia queda funt que fme peccato uix fieri pfit 

de pe. di. v » negociu ■ et gracia cxemplt ponunt quincp . fcilic; 

curarei familiaris.militia.mercatio.procuratio.ct admmif- 

tratio.de pe.dt.v.qualitas. etc.falfas.di-xxvi.qualis.di. 

bcxxvm.cofequens.bocRay.SedHoft.aidit dices.addefex 

tum quod quafi pxulofius eft ommbus fcilicct aduocatio- fed 

et feptimu non omtttas fctlic^ epatus ofFiciu-quo nicbilmife. 

rins etpericuloftus ft perfurtorie agatur xl- di- . ante omnta^ 

^fVtrum.negociatorcspof[intIicite lucra recipercBl.fecudu 

Vber. cumlaborent pro omntbus et quaft cotnuhe negocium 

in merctbus gcrat poffuntmoderatumlucruacciperc-fccus 

. deimoderato.de empt.etued.c.i.CQuiddcartiFicihis qui 

EaciBt et ucndut gladtos fagittas baliftas aut uenena et fumlia 

I^.fccundu Ray.fi .ppter boc facwt uel uendunt ut bomines 

babeant talia ad abufum- aut cttam ft fcteter uendunt feu do- 

nant tllts quos cxiftimat talibus abufuros . mortaliter peccant 

et omnia peccata que mde fequntur eii tmputantur xr. q . m- 

pcipuc.xxvii.q.n. abftieas n.q.i.notu.Si aut tales negocia 

tores dicant fc bona mtentione babu ffcquia crcdetat cj> cmc 

tet proptcr Iicitum ufum- velfi nicbil fuper boc cogitabat feu 

. . ignorabantcj effet lUicitumtaliaFaccreucluendcre.Inoibus 

diitis cafibus dtfttnguo . quia ft illc res pcffunt effe utilesut ar 

■ ma in betlo iufto- aunFergiu ad omameta cccliafltca- qda ctia 

-, uenena ad aliquid rnedtcinale.nelcotraalia nociua-quitali 

, ' uendunt non pcccat mfi forte ipbabtliter dtctaret fibi colcieoa 

cjemptor rem querit ad malum.tunc eni non dcbet « c » dcr 

xxiii. q-v.de occidcndis . et v.q-v- non omts . St uero illc rc 



12 3 4 5 



11 12 13 14 15 16 17 1B 19 20 21 22 



m 



ad nullum ufum funt utiles nifi ad peccadu ■ tunc indubitatre 
pcccat faciendo.tenedo uendendo feu donando aliis.xxi-q-i. 
c»i-ff-decotrabe.emp.g> fepe-(T-uencni mali.qa flagitiofe 
rei nec emptxo nec ueditio nec focietas ualere pot . et oia mala 
fcquetia ifti iputabunt. qa qui occafione dampni dat dampnu 
dediffeuidctur-deiniu.etdamp.da.ficulpa .concor.Tbo.ct 
Hoft .^[Quid de biis qui faciut ucl uedunt ornameta mulieru 
aut fotuiares pictos aut uefles cum imoderata fumptuofitate 
confutas B£- fecunduTbo. fectida fecundc q.clxvii. qamu- 
lieres fe poffunt licite ornare uel ut conferuent deceutia ftatuj 
fui uel etia aliquid addere ut placcant uiris .ppriis confequens 
eft cjj artiftces talium ornametorit no peccat m ufu talis artts 
nifi forte inucmendo aliqua curiofa et fupcrf lua ■ vnde Cnfo - 
ilicit fuper Mat- cp ab artc calceorii et textoru multa abfcidc- 
re oportct - et eni ai /uxuria deduxerunt ncccffitate - eius cor- 
rumpentcs arte maU avticomCccntcs-^Qui3^e fadlontus 
taxilloru fcacoru alcaructbuiufmoiK.fecudum Vber. quia 
lidus taxilloru ut frequentms mortale eft pcccatum ut dictu 
eft fupra ludus alee. tf. iii.no eft licitu uiuerc de artificio tax- 
illorum ■ fed defacientibus fcacos uel tabcllas qbus frequetms 
luditur ad fubkuatione tedii feu \aboris no uidetur lllicitu . vt 
fupt-a ludus et iocus ■ 9".i.ii.i-.u.{£Quidde Eacietibus ferta de 
floribus in diebus Feftiuis Bt-fecundum Vber.non credo effe 
excufab.Ics - quia ,ppter penculum quod de facili poteft cotin. 
gereex abufu buifmodi que funt incitameta vamtatis et laf- 
ciuc: violatur obferuantia diei facreiii operando . Iicct poffet 
cffc labor tam modicus et fmc precio non ad lafciuam inten- 
tioncm q> non cffet pcccatum aut no mortale- {fVtrualiqua 
negociatio fit clencis licita R£ - fccudum Ray ■ fi clericus indi. 
gcat poteft fibi aliquo bonefto artificio neceffaria acquirere- 
dum tame .ppter boc n6 defit diuims off iciis - di. xci . per totu 
deconfe. di.v. nunqua.necle.uelmo.oi.ltem poteftreci- 
perepoffeffioesexcolendasadqrtauel quiuta parteetbu-uf- 
modi. feu conduccre ipfas a J fuftcntationem fua ct fuorii. ar. 
Ixxxvi-di.guenit. iuerbo auanciccaufa-etdi.xci.clericus. 
fatisc6cor.Hoft.potcft etia locare aiaba vt oues et boues ad 
ccrtu ufum fructu dumm 6 pcr contradtti qui a'ias fit Ix.tus 



■I^BMBhJ 




vt ct Vber • dicit ■ addens gj etiatn pot emere rem ut ca me!:o. 
rata Vedat eam melius uel carrus . puta pullu equinu nutnedo 
vct fi tabulam emat ut Faciat ymaginem na n ia ta'ibus no eft 
negoctatio. fed artificium.vtnjtatxii ji.g. iii i-canoiium.de 
confe.di-v.nun^-nc cle.vel mo.ci.<LQucpena clencoru 
cjui alias fecularibus negocns fc imifcent I3£. debent cxco.nu- 
nican - nc cle . uel mo . fub intcrmmatioe. et fi fe no correxerit 
debent dcponi.di-xci-clericus-ne clcuel mo-fednecitatii 
q> religioii diftnctius cj aln puniantur vt in difto cfed nec.In 
foro autem pniali debet eis juiun gi vcl faltem cofuli vt ea que 
contra formj prcdiita lucrati funt ftudeat paugibus erogare 
xiiii- cj. V. qui babetis - Circa ncgocia ctericoru plura babetur 
fupra clencus . n - Item ad tnatena negociationis gtint-t pluta 
que babentur fupra - emptio . et infra ufura- iii- 
"lEWiEopbitus-quis dicat'J$.fccuiiduRay.i!eopbitusd:cit 

\\ nouellus in fidc a neos quod e noufr- ct pbitos quod eft 
_ fides .xlviii. di- qfn . Ite neopbiti dicut nouclli m rcligi- 
oe- di ■ xlviii. ficut ■ Ide boft . ftQuare nco pbiti .pbibetur ordi- 
nan&.fecunduHoft. caufacft duplcx.vnane incidatmfu- 
pcrbia putates cj Fides xpiana f ue religio multu eis mdigeat. 
xlviii ■ di- T -i- et c cjuonia ■ iMia caufa cft quia non funt cxgti 
ft atutu n ecclcfie uel religionis ■ nec fciunt modos perfouarum 
Item non ieumauerut IW flcuerunt no pbauerunt ncc ^ibati 
funt. vt in dco c.ff.i.et c quoma.vndetales ncc ad mmores 
ordmes dcbet .pmoueri.ymnec tofurari.ar.xix.q.hi-mo- 
naftenis . fatis concordat Gof ■ ct Hoft.de neopbitis in religi- 
onc.vidcjjifra Nouicius. 

|Otorium-qu:dfitI?.fecundumRay.notoriumaIiud 

liuris.atiudfadti.Notoriuiuriseftdequo qs canonice 
|eft condemnatus . vel in iure conFeffus • uel lcgittie coi 
"iriftus xv ; qT vTprefbiter . et q ■ ult ■ fi quis prcibiter . ct fcifc- 
tantibus.ii.q-vi.fi quis appellat . (T- funt cttam quorum. de 
cobabi-clc.ctmu.noft.-a-ctc.qucfitum.Notonuuerofacti 
eft cum tefbs populu; eft et diffitnlationi noncftlocus -txi- 
di.mfacerdotibus-infi.etdc cobab.cle-et muli-tua-ff.de 
ritu nup . palam m prm . Et mtelligitur fiue fit cnmen notum 
omnibus qui funt in lllo loco . s . uel partocbia fiue maiori gti 






14 15 16 17 



19 20 21 22 23 24 



J 



Et tale notoriutn itcram fubdiuidit • quia aliud eft notorium 
f acti a<Stu duratis . vt cum quis tenet adultera publice in domo 
feu concubina . Aliud eft notoriS fa&i tranfeuntis ut fi aliquis 
botnine publice mterficit. S5 eft tcrciu notoriu facV pfumpti 
vt fi quis publicc babitus eft pro filio uel affinc et fiuiufmodi 
In notorio igitur iuris exigitur qncj; jobatio cotra negatem . 
defen. etreiudi.ficut-Innotonouero fafti non requirit or- 
do iuris . qui alias eft regulariter obferuandus . dc iureiura . ad 

~noftram.ii; euidentia-namcjj paratilcelcrisnonindigetcla- 
morc.accufatoris . de accufa • euidcntia . 

[lOuicius • vttum lmpubes fcilicet ante xiiii- annu poffit 
iintrare religione vtfit lbi nouicius.E-talis pot qdem 
KSiofFerri a parentibus fi ipfe confentit . xx . q - i ■ puclle . et 
nicbilominus cjfcito pucnertt ad perfeiia ctate kj, ad xiiii an. 
numpoteft egredi-xx-q.iit. prcfens.de regu-cum fimus 

IJQuid fi tales impubes ,ppna aucroritate intrat poteft cxtrabi 
apatre uel tutorcjaLxx.q.ii.puclIa.notat bocxx-q.i. ni 
fumma qfhois. ^fVtrum nouicio mgredieti rcligione fuffici- 
at cj attigerit xiiii. annum K - non fufficit fed oportct tjj per- 
fecerit.vt exprefle babetur deregu. ^ad noftram.ct cfingni- 
, Ficatum - alias poteft repett ■ vt in pc.edcnti. <T - dtftum eft . 

vytrumfumciatfimaliciafuppleatetatemEf.fecudumRay» 
fuf Fidt . de regu. poftulafti-fed boc nullomodo eft ucrum ficut 
expreTenotatur.xx.q.i-infummaciftiois.ctidemponit [o. 
an - dc rcgu- eos • in cle^Qucd aut Ray • dicit cp fufficicbat fi 
malicia fupplerct ctatem-dicit ucru fuotempore fc^qnfecit 
fummam. et currebat prior copilatio dccretaltum-ft bodte de 
ipfa dccretali poftulafti uerba llla fubtracta funt ^LQuoJefc 
tempus pbationis in nouicio r$ - ficut cx pdictis patet eft xv . 
annus-nam cum non pofTit lngredt nifi complcto xiiii. anno. 
vt in ii . <T • dicrum cft . fequitur qj tutic incipiat annus proba. 
tioms • et hoc ipfum ctiam tradit lo ■ an . de regu • bcnt ficium- 
li- vi- et c.is qui. c li- Sed et hoc rationabilc cft. qtra tempus 
probationis datur ad jpbandum aufteritate rcligionis-dercg. 
ad apoftolicam-Inter quas prcciptta eft cuftodia caftitatis qua 
communiter loquendo non cft aptus antea probare-etideofi 
infra d:cr.um tcmrus geftus fuertbabitus quinec fciffura 









neccolorediftiguit abbabitu pfcfforuncc pptcr boc inducit 
tacitam pf effione • Secus fi talis babitus poft dictam etatem 
gefbatus fuent.quia pfeffionem inducit.de regu-eos.m clc. 
m_j^2.ucpcna fi quis antc legittimu tepus p bationis nouicius 
recipiatur ad pfeffionem E£ -m ordinibus mcndicacium illi qui 
reciperent ii.currereiittripliceuj penam.pnmaquiapeccaret 
mortaliter eo cj> agunt contra illu J quod pccptu eft in uirtute 
obedijticetfubpcna cxcomiiiiicatiois.Secudaertquia omes 
qui recipiunrfunt fufpcnfi a rcceptione cuiufcSy; ad pfeffione 
Tercia cft cjuia a fuis fratribus dcbet puniri pena cjue folet in- 
fligi procutpis grauioribus -babHur bccderegu-nonfolum 
li . vi. et c- confhtutione . Ille quocj qui fic receptus fuent licct 
feculans effe no poffit . non tn cft alligatu; ipfi ordini pcr illam 
profcITione • In aliis ucro ordimbus pfeflio cxpreTa uel tacita 
poteft licite ficri mfra annum. et fi hat axpretTc etiam fecufari 
fiabito no mutato illi rdigiom pcife obligatur qua pfcfdts eft 
S< ucro fiat tacite per fufceptione bitus pfeiToru tfic ifra aiiu 
noobligatur illi religioni fpecialiterwfcd generalitcr rclrgioiu 
dummodo recipies fit etatis apte et fi fuerit facns et uolunta. 
rius ■ ct fi nullo habitu ct uoluntate triduo gfeueret • dc regu. 
conftitutionem-U. vi-(jPonecjnouic;US apte etatis fuit in 
aliquarcligionemenclicanciumpcr tres menfes poftca exiuit 
ct poft alios tres menfcs rcmtrauit • nunquit primi tres mcn- 
fes dcbent computari ad annum pbatioms Bl. fecftdu Bone- 
contrum doitorcm dccretorum filium lo. an.in qdam qfhoe 
difputata- dicedum g> n. nam coftat <$ lura ftatucrut annum 
ad pbandum regularcs auftentatcs • vt dc reg • ad apoftolica • 
Scd regularis aufteritas pro fuimaxima partc in cotinuatioe 
eofiftit ■ nam aliquis poffet facilitcr leiunare una die fiue mefe 
vel abftmere.qui forfan non poffj continuare- Idco ad ueram 
probationem continuatio requntur.nam alias cffet probatio 
fi quis uno mcfe ftaret in ordine ct uno in feculo . et fie faccret 
per annum- Preterea cum textus Indefmitc Ioquatur- dieedo 
auftcritates uniuerfaliter cas coprebendit - vt nctat pet dy- 
num - de reg - iu . in rubrica . Ponamus crgo cj mtrauit m la- 
nuario ct cxiuit in carnipriuio-dcinde rcmtrauit lii pafcatc- 
fi primi menfes computabuturei.tunc nicbilfbamtdexl.et 






3 4 5 



18 19 20 21 22 23 24 



J, 



fimile dicam de aducntu uel Je yeme feu eftate. in quibus anni 
partibus uarie funt religionis aufteritates . Preterea qn iura 
loquuntur deannali fpaciodccontinuo intelligendum cft.vt 
notatur per dnm patrem meum-deelec.c-i.Ii. vi. et eft etia 
tcxtus ciufdem bbtiet ti.c.cupientes.<T-cetcru- Ad boc etia 
facitquod not.ff.de hiisquino.m-gcnero.et ff-de diuerfis 
ctteporibus prcfuper.rubrica-Ite quiaiura dicunt g> cjlitj 
prefcnptio ita impeditur per aftum contranum cp neceffe eft 
aliaicboari.depfcrip.auditis.cum fimilibus - Preterca cafus 
vidct legis que dicit cjj ille feruus dicitur ueteranus qui anno 
continuo fcruiuit.Ule aQt dicit nouicius qui no fcruiuit anno 
contmuo. ff.de pnbli-Ufi.lT.quotiens-Nec eftconcra cjuod 
not. perfpecu.inrubnca.defta.rcg.Namerrorc fcriptoris 
tbema eius mutatum fuit - Cafus enim fpeculatoris eft qn qs 
intcgro .pbatioms anno m monaftcrio ftctit et anq .pfeffione 
faceret exiuit et poftea rcdiit vtrum .pbationis annus fit ei de 
nouo concedendus et tenet gp non . cjui cafus a ftofcro multum 
diuerfus eft- Et cj fpeculator tale cafum pofuerit patj dupli- 
citer . Primo qa dicit ipfatn qftione effe Bartol. bri iueniri ali. 
bieteiusetiauetbain tefpodendo fcribit.cumtameibiBar. 
nichil dc noftro cafu fcd dc nunc diclo loquatur-Secudo patet 
cjuia ipfc Spe. pbat folutionem illam folum per cfrat ernita- 
tis.di.xxxmi.quodcnicbtldedconoftrocafu dicit. CVtru 
quiuultmtrare religionem ut fit lbi nouicius filocusno pot 
ei puidere de ucftibus ct fuis ncccffitatibus poflit bac occaftoe 
accipere alteri vt fibi prouideat RU qui rcm accipit cuius non 
eft domus malefacit.quiafurtumcommittit.mala attte ncn 
ftint Facienda compenfationeboni.i.q-i.no cft putada.xii/i. 
q-v- Forte.xxxii.q.iiii^ficut.xxii-q-ii.primu.ct Vide infra 
peculium-in Fi- {J,Vtrutn nouicius poffit eligi in platu !F$. ad 
abbacia vel platuram religionis eligi non pot-mfi expreffc pro 
f cffus . ad epatum uero dum tn alias fit ydoneus eligi pot ctia 
nouicius etnoexprefTe^fefrus.deelec-nulIus.Ii.vi. J/JVtrfi 
nouicius licite poffit ordinari F£, fccundum Ray . nec primam 
tonfuram ncc aliquem minorctn ordmcm recipere debct donec 
fbatus fit ar . xix . q . iii . monaftcriis . boc R ay ■ et (joff . S3 cjr 
in ipfo c. monafterris . dicitur g> cxpedlandum cft per bicnium 



dicit vbcr . credo g> ex quo recepti funt ad .pFeflionem legittic 
vel habiti ,p jpfeflis eo i pfo hab eant pro .pbatis -et ordmes pnt 
reciperc-Satis cocot^JHofti.cp ocutiensnouitiumcxcomu- 
nicatur.babcturfupraexcomunicatio.ii.<r.xxi.quiincipit« 
quid fi uerberctur conucrfus - de materia etia nouicioru plura 
babenturinfrareligio.ii.et fi nouicius erat bencftciatus quid 
fietdebnficio.videifrarcligio-it.y.xi.cjuiincipit.vtrrtcjii. 
l|Vptic-detcmporc quo probibetur nuptic babcs fupra 
impedimentum.xvii.et depluribus aliis queimpediut 
uptias fatis dict.um eft fupra impedimetum primo.cfi 







c.fc.Itemadnuptias gtinent caqucdifta funt fu pra-mat ri- 
monium « primo cum ommbus c- ibi fequetibus .f^Vtrum fc- 
cundc nuptie fmt benedicede I£. fccundu Ray - vir uel mulier 
ad bigamiam tranfiens non debct iterum a prefbitcro bndici. 
de fccun. nup . uir autcm . abas prefbrtcr qui talcm bndichone 
celebrauent fufpenfus ab officio vcl bnficio dj ad fedem apof- 
toIca.nmitti.de fccun.nup-c-i.Et boc intellige fccundum 
Vber. ct Qof ■ mfi de'c6fuetudine alicuitts ccclcfie aliter opti- 
ncret.quia tuncpquet fme Diculo tcnedidtio itcrari. dc tc.di. 
.«t»<r» ex ofona([QuinetiaIecundurnTbo.iniiii.di.xlii-cum 
dicit CJ fecunde nuptie r-6 debet btidici ■ mtcUigitur qii t am cx 
parte uirt q ex patte muUeris funt fecunde . St aut uirgo con- 
trabit cum lllo qui babuit aliam uxorem nicbilominus nuptic 
bndicetur.Saluatur emmibi auquomo fmgnificatio-cocor. 
-.tnbic Ber-denubete infra tpiis luctus.s-Iex <T-ix.ver.Vii. 
|Bcdicntia pnmo comunitcr ■ an fit uirtusF$. fccundii 
I Tbo . fecunda fccunde - q . cxlnii- cfl cjda uirtus morahs 
^ffjcuius fpcciale obiectum efl preceptum tacitum uel ex- 
preffum-voluntas cnim fupcrioris quocticf modo innotcfcat 
efl quodda tacitti pccptu . ct tanto uidctur obediltia pmptior 
qto puemt pceptum cxpreffurn.{["vtrum obedietia ft maxi- 
mauirtutu Sf.. fectidumTho.ubifuprauirtutcs tbeologicc 
fcihcet quibus deo fecudum fe inberctur funt pociorcs mr- 
tutibus moralibus qbus abquid terrenum cotcmpmt ut deo 
ibcreatur.Intcr uirtutcs attmoralcs tanto aliqna cft potiot 
Cjto aliquid maius contempmt ut deo inbereat . Sunt aut tria 
gcncra bonorfi quc bcmo pot cotempnere JJpter deu-quoru 






mfimii fimt cxtcriora bona ■ mcdium funt bol corporis . fu- 

premum funt bona ammc.inter que quodamobo precipuu ift 

uolutas incjntumfcilic^bomopcruoluntatem ommbus alns 

boms utitur. et ideo per fe Ioquendo laudabilior eft obedicntic 

virtus quc p ptcr deum ccntempmt .ppr.am ucluntatcm cj 

al,c uirtutes morales que .pptcr deum aliqua alia contepnunt 

Vndeureg. inli. moral. obedicntia UKftants mrc pponitur 

quia pcr uiccimas aliena caro- pcr obedietia uero uolutas pro. 

pria mactatur . , Vtrii fubditi teneantur m ommbus firis fiu 

pcriDribusobedire^.fecunduTbo. vbifupra dupliciter pot 

contingcrc cp fubditus fuo fupcriori non teneatur. Vnomodo 

Pptcr pccptummaions potcftatis . vnde fug lllud adRo.xiii. 

cjui poteftati refiftunt ipfi fiti dampnationem acqurunt . dicit 

glo . fi quid lulTerit curator nu.iquid faciendum eft fi cdfulem 

lubeat . rurfus f, quid .pccnful mfccat et almd impator nuquie 

dubitatur ifto contempto ilft efie fcruiedum . crgo fi aliud mu 

pitor. aliitd deus mbeat contcmpto impatorc obtempandum 

cltdeo^Et adidem facitilludaclu.iin.fiiuitueftuos pocius 

audirecjdeuiudicarc.etdi.viii. quecontra mores.vi.q.ra. 

cjui rcfiftit - et c . non fcmg. vbi dicit glo . cp mfericr non folum 

o.:e.:ircnon debct cumpccptumelcmiuitumfed etiam cii cfl 

•inhoneftum- Sccundo mo non tenetur mrerior fuo fuperiori 

obedire fi e, aliquid pcipiat m quo ei non fubditur. dicit etiam 

beneca tercio de bcr.cf.c . errat f, quis exiftimat feru.tutem m 

totumbomine dcfcendcre.ps emm mefcr excepta eft corrora 

cbnoxia funt ct afcripta dms . mens a**i fo-. ,ur,s eft . et idec 

m bns que ptmet ad mtenorem motum uoluntatis bcmo n5 

tenet bomm, obcdire . fed ,n b„s que extcrius per corpus funt 

agenda.mqmbnstn fccundum ea qucadnaturam corpor.s 

ptmct homo bomm. obedireno tenet .fed foli deo.quia omes 

bommes natura funt parcs . vnde non tenet feru. dnis nec f,l,i 

Farcnt,bnsobediredematr,mon,o contrabendo uel uirKini. 

tate feruanda. aut aliqua bu,ufmod,.Sed ,n b„s que pertinet 

ad difpofitionem adluum et rerum bumanarQ tcnet fubd.tus 

lug.or,fuoobed,refecundumronem fupicritatis f.ctrt milcj 
duc, m b„s que p crt , ne . nt atJ Mum , et fcr[n[s dfo ^^ 

pcrtmcn; ad fcrmtia cpcra. filius patr. m im que pertm-t ad 









dtfciptinamutte et citram domefhcam et fcdc ^f*»** 

dubftet fubd.tus vtrum quod pap.tur f,t cotra dcu.n u non 
R fccundum Ra y - deb 5 obcd.re mft eflet talc m quo nullomo 
^cK&Stia.pUc&raar^umMeipr^epta^ 

prob b.t.oni dci.vel contra gener* ftatututn ccdef,e. *a 
cmmmdub,,; obed.endumeu-.detemp.or. adaures.cme tt. 
n o"mfmeo 1 uofal,ectpotentc^fa 1 usdebetd,m^tp^ 
c*ed,emi a .xi.c!.iti.quulergo.cocc*.^o.etGof^V«um 

obed.enria mbits que quis per feuult f,t «"^J^"*, 
dumTho ■ fecunda fecunde q, cuii. f, ,d quod papttur l,t per ie 

S£ pccptumTfed ad aTequendum jppnum uoUtu.In 
™u«f,s autfuel d,ffic,l,bus cft ma,or-qu,a £ P t,a ucluntasm 
mcWlaLd tcnd,t 3 m pteceptu.et boc MM *ft W*£ 
Xudquod exteni ap^et.fecundutntudic, '« 

de fuo babens non tfptet boc ^^^Sl^nem 
voluntas obcd,ent,s non minus deuote endat ad ™P 
=reccpt,.concor.V[.de,nobed I ent,ababes_fupra,nobed,et 

(qDlanbusFoteftaubus obcdircBf.fccudum Ibo-vb . s 

yJWd,cendu F g, ficper fde ^*~*^±^£ 
W S ,sf,rma1ur.ordoaut,un,acreqr,tut,nFer^oesfo« 

r; p cr,onbus obed,ant - al,ter en,m non potret bumuna m - 
ftatus coferuar,- Hanc tn obedieotia mtclbge mquant. or 

vfurpatum.vclfnmufta preeipiant.non :tenen ur e W 

obedire.nrf, forte per accidensjJpter uttadum » u ™ atl! - 
pcnculu.concor.Pe.Cvtrumla,c,teneantobed,repr 

cccleOafKcs «.. fecundum vl-lajci tencrttur ^^_ 
ecclrftafhcis in biis ad quoru obfcwantw m bapt-n» 1« 







gauerunt £3 ut tencant ueram Pide.m fc; ctmi opertbus cius . 
et per cofequens al omne pcccatii uitandum et fpuale bonum 
profeque.luni.In alns aitibus non fubdunt eis nifi qtti ad lfta 
pcrtincre fcu rcduci poffunt. 

^|Bedientiaiti»s.clericorum. Clenci quibus etqua'iter 
teneantur obedire 1$ . clcnci temporalibus dfiis no funt 
fubiecti nec cis obedire tenent . Nam laicis nec dc clcri. 
cis nec de rebus ecclcfiafticis dtfponedi aliqd eft Facultas - xcvi. 
di.bcne qdem.de confti. cccle. Sed platis ecclefiafticis iniub.. 
tanter tcnentur ut Pape et omnibus inferionbus platis fuis . 
non autem extraneis -qa ficut no ualct fentetia no fui iudicis 
Ita nec pceptum-deiudi.acficlerici.vii.q-i.quia frattr. 
Quid fi epus mandet facerdoti g, exco.nunicet lllum que ipfe 
rcputat mnocentem B;. fecudum Tbo.inquolib^ . aut maa. 
datur facerdotifola dcnunciatio cxcomunicatiois aut ipfa cx. 
co municario . fi dcnunciatio ■ certe tenet denuntiarc ex parte 
cpi- fi auti pcipiat cj ipfum excdmunicct tunc fi eir notonum 
iliu-neffeinnocente.debct cora epo llltus lnnocentia allcgare 
et ,p barc ct {1 dcf iciat m pbando debct obedire qntucucjj friat 
eius innocentiam.Si ucroicgitttc pbrt non debet cbedtrc fcd 
recurrere fi oportet ad fuoiorem poteftate -Si aut ftt dui-tum 
obedire tene :' . xxiti . q . 1. quid culpat . tLVttuclericus t cncat 
obedirc ep qm fpomt rt cj uadat Roma pro negocns ecclcfte 
Iv-fccudumKay.tenetur.etnon ualet excufatio diccntis g, 
an luntmagis ydonet . qa m ta'ibus legationibus ncjjoporti 
bunc ordmem feruare. flF. dc lcga . fcicdum. ^.petfNecctiam 
pot ualerc excufatio fccudum Hoft. ppter cura rcifamiliaris 
quiacomuisutilitas pferedaeftpriuatc.depoftu.prcbonc. 
pnmo.nontntenet obedire ut ncgocia ,pmoueat contrafe- 
ipium.utmdi(ftal.fcicndum.(r. exrafatio.CPone^cpus 
precepit capellano ucl alii clerico ut det hbros proprtus nepoti 
iplius epifcopi.vclutrenunctetbiificioqauultalteri c6ferre 
aut aliquid huiufmcM.nuncrt tenct'obedire^i.fccunda Ray. 
non ptmet ad epm - vi.q . , .quia fratcr. Et addit Hofti. g, no 
tenct clcricus ad obedietia de fuis rebus dandis . Intelligas fmc 
caufa.ar.decefi.cuapoftoI.fr.inbibcmus.xvi.q.i.Micatcr 
Itcmadditg ; f lc lericusbabens Iibros nieptusfit etec^cofus 









precipit a commodet "clerico bone indolis vt m ftudio ad quod 

ipfum mittit proficiat - tunc obedicndum uidct quia no mouit 

ipfum carnalitas • fed comuis ccclcfic utilitas- ar.m dco cqa 

fratcr.de ma S if.fup fpccu-Et boc intelligas f: dc boms cccle. 

f,africis libri acqfiti fmt alias contra. de tcfta - rcqmfiti ■ et de 

,'ureprcl. dumdileitus.y.nosigic- *CV trum clcncus magis 

dcbcat obcdirefuo epo q arcbiepo K.fecfidum Kay.epifcopo 

plus tenct mft m qbufda cafibus quos bes - s - arcbieps . <J".iu. 

~ llBed1cnt1a.1111.fc3reHs10foru.Vtru rehgiofi teneantur 

Iprelatis p ? rus m oibus obedire~t.fecuduTbo.fecun- 

^l da fecunde q . cim . rchgiofi js" t cntur obedientia qtum 

* ad regulare couerfatione fecudu qua fubduntur prelatis firis. 

etideoqtumadilla folaobedire tcncnr quepnt ad regulare 

conucrfationem ptmcre. ct hcc c" obedientia fufficiens ad Uu 

lutem.fi auti in altis obedireuoluerit boc ptmebit adcumulu 

perredlioms.dumtnilla non fmt contradcum.autcotra ( p_ 

ferfioncm regulare ■ quia talis obedientia effct lllicita . Sk lgit 

p5t obedientia tnpliciter diftmgui • Vua fuffvciens ad falutcm 

que fc3 obedit in bus ad que obhgat" ■ Mia pfe<5ta que obedit m 

oibus liritis - Mia mdifcreta que etia in lllictis obedit.concor. 

p e .(pVtru monacbus teneat oteditc abbati pcipicnti $ ftct 

in fcotis ~t. facris Utteris intedere non cft contra uocationem 

monafticam ■ fcd potius eft adiuuaturi contcmplationis . vt et 

maniFeftatTbo.fecunda fecunde.q.clxxxviii.ctideo abbati 

precipicnti monacbo cp ad buiufmot fludeat obedire tcnctur- 

Tre etia ad ftudia pubhca certe pot ct dcbct fi abbas precipiat- 

quinetia finc eius mandato fiue prcceptoirepot-dumMmen 

uadat defua hcencia et confiho conuetus.abas effct exccxmi- 

nicatus.necle.uelmo.vtpiculcfa.li-vi- etbic cafusplcnius, 

babctfupracxcomunicatioprimo.?'-iiii-ver.xin.4LVtrmn 

monacbus magis teneatur obedire abbati q epo ~t. fecudum 
Ray.monacbipociusfuntaftriitiobedireabbati.lviii-di.c 

1 - ct ii - vndc nec p 6t epus mftituerc monacbum m ecclelia lc. 
cularimuito abbatc.v-idefupraabbas.~-pe.ct vtrumabbas 
poffit prohiberc monacho fubdito ne confiteat epo-vidcibi-e 
<~ . fi . (fVmrm monacbus teneat obedire epo uocati cum ad 
rmftenu uel comitatum fuimuito abbatel^.fccudum M°«« 



puto cp non. led bx eft folius pape.quiqucmlib^ ftuc clericum 
fiue monacbumpot adfcuocarc.ix.q-tii.per prmcipalem-cj) 
fi cofenciete abbate uocatus fit uel eti 3 auctontate papc. et tbi 
non pot ftatuta ordims obferuarc cofulo cji fi pot ad clauftru 
reuertatur . ncc giculutn fuum cxponat commodis aliorii . xl . 
dt • ficut » ct c non uos ■ fi no po t licentia optinere necefle babj 
obcdire.ar.de cf-delc fi qn . ^[jVIagts funt rcltgtofi aitndct 
fuis prelatis obedire cj clerici fuo epo- ISIam religioft no folum 
renunctauerunt oibus tcmgalilus fed etiamjjprie uoluntati. 
xii.q.i.nondtcatis.deof- or.fjto- ([Vtrum rcltgioft tcneat 
obedtre cpis E£. fecundd \ber . m biis quc no funt cotra deum 
et ordinem tcnentur faluis femg priuilegus et coftitutionitus 
eoru.dcfymo.nedci.vndefipcipiat prelato eorii uel fubdito 
cp irent ad papa uel rege vel gi reciperet comifliones caufarum 
aut uifitatfoncs feu executiones teftam^ntorum ct fimtlia 
non tencntur obcdire . fed alios clencos poITunt ad tada cogere 
Sunt ctia plures religiofi in talibus expfle priuilegiati ■ Multa 

^que ad obcdietia gtinet quere. s • monacbus - et infra religio- 
~° jl Blatio.quot fu-.it fpecies oblationum Ef -tres.Vna eft 
] donatioaltcuiusretdeouelcccUfiegtatis fadta tntcr ui 
I uos . de bac dittum eft fupra ■ donatio ■ i . per totum - et 

/fupra. ecclefia.i.<T.vi.Secunda fpecies oblattonu eft donatio 
caufa mortis.de quo fupra.donatio. li. et boc etta aliqndicit 
mortuanfi fiue legatumproanima.Tcrciaeftquotidiana et 
vfualis qua faciuntfideles ad milTam et huiufmoi ■ et lfta cois 
dicitur oblatio . <£Cu7dcbcnt dari oblationes Sf.. fecfidfi Ray ■ 
facerdoti parrochialt quia pro pcccatis offerunt" ■ pro quorum 
remitlione ille exoflficio orare tenetur.autfiecclcfta noneft 
parrochialis dande funt jblato illius ecclefie-x.q.i.ga faccrdcs 
et cbanccofuetudine-xvi.q.i.doftor. ({Vtrum Itceat rcli. 
giofis oblationes recipcrc ^" . fecudum Tbo. fccunda fccunde. 
q. Ixxxvri. dicedu q, fic ct boc tnpliciter. Vnomo ficut paupes 
pcr difpcnfdtionem facerdotfi vel ordmaticne ccclcfte- Aiiomd 
fi fmt miniftri altaris ct fic polumt recipcre oblationes fponte 
failas . Tercio mo ft parrocbic fmt corfi . et tunc cx debit o pnt 
reciper eficut ec defic rcrtores . ficut ct bic infra. ?. v . dicttur . 
in fi. </Cum cps cclebrat cuius fnnt oblationes E . fecundum 



— — — 









■,r,hioffcruntetafuispar 
Hoft.de faM comum fant ep.-qum * ^ u , 6 , t . 

«^bianis . natn ct.a tota faa djocel.» l P fuetudm c con- 
r .° „ c . i • « dc parrocb . fag cos ■ 5ci *< ' can onicam 

dC ? ,(Tet fequenda eft ■ dutn tn ep» «* w ^^ 

vcrfpcc.emreioblatc.concor.iiay « djn j c o «poffu* 

X^mLadapo^^^^^ct^ 



eft de fymo- aa ^P™" "jtf 1 R ay . in de«w~ T ~ notor ,e 



tefpui debent ac ecca i,= «— - opp rimut . oi ■ *v ■ »- , , 
rteraptoruetururartoru.drap ^ ecckfi imm ^at 

sss*~Se=s**3*s 
asassBSSS-»--* - 



]£ ■ fedundum vbcr . fi nicbil b abent nifi de ufura • ccclefia non 
dcbet accipere ne uidear pcccatis coru comumcare.et mhoc 
cau locjriecretalis de vfu.quato. vbi aute aliquid babet iufto 
titulo pot ecclcfia ab eis cxigcre oblationcs debitas.fecudum 
Hjfti-qn poffeffiocs ipforu funt obligate ad aliquas oblatioes 
facicndas pro feptimo tricefimo anmucrfario vcl buiufmoi. 
Vtrum facerdos poffit acciperc pccunia oblatam pro miffis qs 
in penitcncia ipfe iniunxit K . fecundfi Hofti. ncn debct miffas 
cjuas ficinuixitcelebrarc.quiafpesmalieft.devitact bo.clc. 
cum ab otnni. fed uel talia no imiigat vel fi miungit dicat fibt 
g> ipfas faciat cclebrari pcr aliu - ita tfi cj> non per uicinu facer- 
dotcm de quo mcrito fit fufpitio q> illc facetdos mittet alium 
pcnitentem ad ipfum- fed uel ipfe confeffor gratis cclcbret uel 
oblatum bac occafione paupenbus eroget • _ QuToffert alicui 
loco rcligiof) vcl ecc/efie omnia bona fixa nunquit intcljigunt 
futura vt lura et aitiones . dic ut infra pignus . i/\ im.{£Ob-' 
ligatio Quomodo multis modis aliqui tacite obhgant vide ifra 
_T,-ii.etibidcmatcriaobIigationis pertotum. 
obligatus ad rocinta.Vtruilliqui obligant ad rocinia 
Iquia gctdt adtnimftrationem alicmus ut funt tutorcs 
1 procuratores et buiufmot poffnvt ovdinari Bf . fecundu 
^ay.ficxerccntbuiufmoiadmifttatoties pro gfona fcculari 
et non miferabili non poffunt .pmoucrixxt.q.iii. c-i. nccle. 
vel mo.c.i.etii.Siuerocxercetproperfona ccclefiafticauel 
ctia fcculari miferabili. vt cft cecus . paug . pupillus . et vidua - 
piit .pmoucri fi aliud n ipediatjjijxxx.x. Judicat.et di.fxxxvi 
guenit- ct xv-i.q. i . monacbi.CSed quid fi officium quod gcf- 
ferunt lam fmitum fit . et tn adbuc funt obligati ad rdcimum 
I$.fccundum Ray . fi non mouer' cis queftio ncc mota eft bn 
poteft protnouen nifi mani^cftumfitaliquem talem tcneri de 
dolo . tuc enim eps debcret eum cx officio fuo rcpellerc ficut et 
quemlibj cnminofum fiue lnfamem.ii.q.vri.aliem.vi.q.i. 
infamcs . ffi de poftu- quos probibet . Si ucf o in ipfa .pmotioe 
moucteis queftio vclanteamota eft diftmgue.quia fi qft.o 
mouctur dc dolo non debet .pmoueri afi decifam litcm . Ixxxi . 
di.tantis.etdi.xxiu.illud.co.ti.c.i-tfidebcttaxari tcmpus 
mfra quod queftio decidatur» ar .qui fi funt legi . latoru et qui 




matn- accu.pof.ad boc-£-de inge.ma.diffamari.jSiucro 
qucftio moucatur de culpa tfn talis pot promoucn no obftate 
actoris reclamatione-tu m lite poftea .pcedit ficut prius et fub 
eodem iud icc.ff. de [udi . vbi acccptutn- ff- de iuri . o . Iu. cum 
quedam-U^VtrU qui funt obligati reipublice poffint ordinari 
I^.fifunt obligati rcipublice ex admtnifttatione non debcnt 
promoueri ante reddita rocinia.li-di.preterea-C.de epif. et 
clc. officiales . fecus fi alias ffit reipublicc debitores . ff- de mu. 
ctho.refcripto.T.debitores.S-dccpif.ctcle.qfqsetmeritts 
(fVtrum obligatus pcc lurametum uel alio modo ad aliquod 
dandum vel f acicndum poffit ordmari r$ . bn pot - fcd rrmanct 
obligatus ficut et ante. et pot fcnbedo vel aba bonefta faciedo 
fatiffacerc ■ nec obftat di . Iiii - legem - et di . liin - qcficj; - quia llla 
intelliguntur dc gpctuo obligatis - puta de feruis cunalibus et 
buiufmoi- fi tfi obiigatus crat ad mdccecia.puta ad mmiftra. 
dir in balneis ucl tabcrnis vcl purgadu cloacas et buiufmoi r.o 
debet ordmari do nec fatiff ecerrt: vel alium ecjue ydoncum fup- 
pofuerit ad talia. Cytrumobligatus ad rocima poffit mgtedi 
religipnem • vide infra rcligio li. cf . Vii. 

"(Ccuka.quo et qualiter taUacortigendafmtbabetur 
lupta correitio ii - T • V ■ kem rcquire infra telcuatio - 
Odium ."Vtrum odiu proximi fit peccatu T& ■ fecnium 
,Tbo.fecuda fecfide. q. xxxim dcbet bomo m fratre odio 
babre pcctatum ct omne llludquod ptmet ad defectuni 
dtuine iufticic fcd lpfam natura et gracia fratris no pot 
aliqs babere odio finc pcccato • boc afit ipfum g> in f ratre odi- 
mus culpam et dcfeaum boni. ptmct ad fratns amore • eiuf. 
dem emm ronis eft cj uclimus bonum alicuius et q> odiamus 
malum.vndefimplicitcraccipicndo odifi f ratris cfb cum pfto 
primalo-rii.qui oditfratre fufibomicidaeft.dedileaioefiuc 
caritatc quc contrariatur odio babcs fupra cantas • 
"'"jfficium cccleftc. multa dc boc bt-s s ■ bore- et s - miffa- 
■Leum fanafi fiue crifma ■ In die cenc dfii per epostri- 
'plcx oleum cofecrat" - Pnmo rt pnncipalitcr eft fcrutn 
-Jcrifma fc^ ex oleo et balfamo - ct cfi i fto bfiditur.t f otcs 
baptifmales.Itcm calix et patbcna-Item confccrat ccclcia et 
etiam altarc fte puer poftcj baptijatus eft mungit m uertice 




et : m f rote. Ite m uguBt r ^ 5 c5fecr - - 

rtf oes f.deles qn recp.ut facram cofirmatio* et d" W™ 
te annuat, renouado bes f upra . baptlfmu ? «»" '&*• 

ung.t ta ecclef.a q altare ante cr.fmat.oncm Item .nuneutu" 
reges et prmapes m bracb.o f.ue bitmero.Tcrci^TJ™ 
,nf«-moru q uo munguntur mf,rmu„mort s anTculodeTa 

ntom cnfma folum m d.e cene confiri d 3 & Z t c 2" 

■iterr excufe-a peccato KSKS 
Slmelr/mo^^^ 

<lob; qms rcsmlan, ft*l - j S r f " '" de ioc - x P> a <™ confulerc 
pubbce tenet fccudum ecclcf.e audtoritate non pot ab errons 









mores bumamor fententia cft pferenda fc.l.cet ceteris parta 
detranfac.f,.caliasuero ftandum ,11. quc mel.or. mn.t.tur 

|Q ^p.usaffectus ment.s m denm tendens . et plerungj ne 

OT ammus perecl.cctur m uocem .prumpcns . vel iccudum 

Hu2.de fanc • v.c . Oratio eft deuot.o quedam ex copunftioe 

procedens . vel fecundum Daffi ■ orat.o eft pct.t.o decent.uni . a 

L.etfecudumTl.o..n.....d,.xv^becd 1 ffimt.o.dam.uerf- 

f.me effencam orat.o.s declarat .CQuarTdcum oramus . ^ 
fecundumTho. fecunda fecundeq.lxxx.,.. deum oramus non 
Vtd.umamd,fpof.t,one imutemus . fed ut .mpettcmus quod 

deus d.fpon,t per oror.es fanctorfi e(Te .mplendu . vt s . bom « 
poftulando mereant w acci P ere quod e,s oipote,,s deus an fecu^a 

d,fpofu,t donare. vtdreg . d.ct pr.mo dyal- Non ergc preces 

noftras dco porr.gimus vt e, noftras nri.grt.as mamfeftemus 

fed ut nofipjf conftferemus m b„s ad d.umu aux.l.um effe rc ; 

currendum.e Vtrum al.qua orat,o d.r.genda f,t ad fanctos_. 

K.fecundumTbo.vbifuprafanctisporr.g.t orat.o nontact 

plr ,pfos iplenda fed ut eorS meriris et pcbus orones forcan 

effeftum. vnde a fanfta tr.mtateutnoftr, m.fereatur. ab ta 

f anft.s ut orent pto nob.s - C^orlt.o debeat effe uocato 

R - fecundumlbo . fecunda fecunde q . Ixxx,.,. cois oratto « 

que per imftros ecclef,e,e ,n gfona tocius popul, ofrert jrt» 

oportet q, tal.s orat.o innotcfcat tot. populo pro quo ottertu 

quod no„ poffet f,cr, n,f, effet uocal.s . Orat,o uevoque ofc 

a fmgular. pfona f.ue pro fe f.ue pro al„s orante no eft dene 

cemtatecfntuocal,s.Ad,ag,ttnuoxtal,oron,tr,pl,cron 

Primo quriem ad exctandum mter.ore deuot.one <pa tn« 
orant.s elcuat in deum qa per exteriora «'S"^~ l t ' "„ 
al.oru faftorfi mens bois mouet ^^f^Z™ 
confcquens fecundum affedt.one • vndc Aug.d«t ad pro 
g, uerb.s et ab.s f.gn.s ad augendum fanftu drifen* **« 
acr.us exctemus - et .deo ,n fingular, orone mtatu eft uoc 
et bu.ufmo. fignis utedum $6 tfnctt ad exatapdum ™ rt^ 
qucf.petbocdiftrabatvel quabtercucp iped.at.e ' a " 
ccffandu quod popue cStig.t m ,ll<s quoru mes fi«e bu.u, 



a co 7 - a*ung ltln . ex quadam rcdundanca ab aima 

d ipWer Vnt" fecundum ^°-^. S .necc[Tar,u d,c,r' al,qu,d 

rrs n™ „^ r ncceilana eft oron, . nlio mo dicit fmeauo 
S ?£" nf T fu r ^«m- Eft aute tr.plex cffX 
SS ^ m ^ merCr ' et ad W eff *« "°n ex ne 

pctcft adkberi 1 5"P lex attentM ^e orom uocaU 

S,r,,nf ^ ua atted,t dd uerba to quis m c,s crret. 

max.me eftS ana »? ^ -T < - ua °«W.** qde 
qfi S mtantum„ abun d * L anCet ' a yd '° te poffimt nabere et 
mci cbi,u, f r t -. ficutlor H"" d nt ;° " "* feSff»*™ 

q.lxxxm.f, qu, s ex ntT,t CC " nd '" 1 Tno - fe «' n ^ fccunde 



I 






afTiftere coram deo. (TVtrum oratio debeat efTc diuturnaud 

ctia cotinua 1$ - fecundu Tbo - vbi s . oratio fecundum fe cofi- 

derata n pdt cf cotinua . qa oport3 etia aliis ogibus occupan . 

fcd ficut dicit Aug . ad ,pbam . ideo pcr certa mtcrualla boraru 

ettemporudeumrogamusvtinillis rcrumfignum nofipfos 

moneamus cjtumcug) in boc defiderio profcccnmus nobifipfis 

mnotcfcamus . et ad boc agcndu nos acrius excit cmus . vmuf. 

cuiuftj autem rci qtitas deb^ effe ,pporcionata Fim . ficut qti- 

tas potionis fanitati.vnconfequens eftutorotmduret ijtu 

eft utilc ad exotandum interions defiderii f eruore- cum uero 

banc mcnfuram exccdit . lta cr. finc tedio durarc no poflit ■ ncn 

eft ultcnus oro .ptedenda - vS Aug . ad <pbam . dicunt fratres 

in Egipto crebras cjdem orcmes babere- fed eas tn bremffimas 

et raptim quodam5 laculatas ne illa uigilater ererta q oranti 

populo necelTaria cft per ^dudtiores moras euanefcat atgj be- 

betctur intcntio . ac per boc etia ipfi htis oftedunt banc mte. 

tionem ficut non efre,ptcndeda fi pdurare non pot ■ ita fi gdu- 

rauerit non cito cffe rupcndam. St ficut boc cft attendendum 

in orone fingulan per coparatione ad mtetionem orantis . lta 

etia in orone comui per cogatione ad populi deuotioes . Quod 

aute dns dicit luccxviu.oport^femguosorare.ctapoftolus 

.i, adtr.cff3-v.fme intermirTione orate . Intelligendum eft g> 

aliqs continue oret per continuitatem defidern fiue affedtum 

cantatis ex quo ficedit oro quc in nobis debet efTe contmuus . 

vel quia no itermittit qum ftatutis temgibus oret- vcl etiatn 

cropter affedtu qui poft orone remanet m ipfo orate et m ato 

quem ipfc fuis bnf iciis ^uocat ut pro fe oret . Et bic nota etia 

illud leronimi non eft ucrbis fed corde orandus deus - qproptcr 

melior eft feptcm pfalmoru decantatio cum cordis puntatect 

tocius pfakeri modulatio cum anxjetate cordis atcp tnfticia. 

decofe.di.v.nonmediocriter^rVtru deus cxaudiat pdtores 

orates Ejt. fecundii Tbo . fecfida fecunde. q. Ixxxni . fi peccator 

pctit aliqd mcjtum peccator ldeft fecundu defideriC pdti boc a 

deo non exaudit ex mifericordia .fyqng auditur ad uindidta - 

dum deus gmittit peccatore adbuc amplius ruerem peccata. 

deus enim queda negat ,ppious que concedit lratus . vt Aug> 

dicit . otone uero peccatons ex bono nature defideno jpccden- 



M !lll|lll llll|lll llll|llll II 



temdeus audjtnonquar.exmfWqtria peccatorhocmdoo 
non meretur fed ex pura m.fer,cord,a.obreruat IS ti5 cu«uo, 
cond,t,ombu S que coiter reqmrunt ad orone Jh SSfa 
vtpetat pro fcneceflaria adhluti p,e et pfeuSa cr aba S [ 1 
oraac^cond.t.oc. babe S b, c ,„ ^qmeft ,uxta proxS 
&T C3dat fub P Ce P t0 ^" fccundum vl. ad^L 

a^ewt M M fme , qbuS " 5 Cft fa ' US ' et ad noc te ara *t 
S? Xpl d,cent,s lucc «*• °P°rt 3 femp orare. fup quo 

£atl"r T "'? °P° rtet ' neceirrta " m d.ct-lduocalemuero 
ft"™ feu ™ cantu "?» t»««f ^ ex pcepto dmmo.fed ex 
ecclf e 7 q " e m,ffaS Ct b ° ras 3«A»W mmiftris 
Conccr -n '^ mmn * one c5ferrOT " P~ f«,fFa«,one pemtece 

mmXs" uS« !" T*,T" addenS * et ofbus coftcr «« "on 
mm.it, ,s mdetur ab ecclef.a determmatu tempus ftatutu efTe 

^>^uex^„ OI ,Sftatut«t e „ e Se»r<i, e tefc£ U S 

officus mterefTe. vt mmrfrris pro popuio orant.bus foa ,Zn 

iro^? t -r- adboc e t,neres - m ^-^p c -«s.w 

« Q" ot funt »*?*"» qs oro deb 5 babere I?.fccundu Ray. 
et Hoft,.xm. Pnrna 3 f,t f,del, s . nam f,„e f,de ,mpoir,b,Ie eft 
dcTt" Z H u Ct fanft i per f,dcm ade P ti funt teprom,ff,o„e s . vt 

Ouarta drfr^" AA penctrat " de co(e - di- v . no mcdiocnter- 
S Creta - Mat -»-»efct,squ,dpetat, s .Iaco.„„.pe- 
n L / & t,S C ° » maI ° P« at,s - Q"«> ta deuota.potL 

aud.cbat . Aug^5d> deft ftreprtus Iab.orfi . f, mutir eft cor 
Sextaverecunda.vtmpubbcanoV™, audebat oculosm 
ceIumIeuare.lucexv,,,. S ept lm afccreta.Matb.xxvrturcu 

Sruatur/A ""rT 5 Pr,Uat,S '° C ' S °P°~ S «*",". 
Uaauapura.Augur.ruperpfalmo-oroms pure maenaeft 
v.rtus et uelut ftdehs nuncus mandatum peL* eTpfnTrat 
quocaro non guemt- Ite lo-os aureu.no p6t qlLs £S 

«1 nt . "r^r 6 ?* PUrgatUS fuer,t ab of ^ftTpt 
fci.no pot-Nona lacr,mora.yra.xxxv„.aud,u, oroVetua 

«^lact lmas t«a ? .et S b.A4»Uob. i n~ d 3„S? 



lacruna cogit . bcc ungit . llla pungit . Deeima attenta . vt bic 

fupra (T- v-diftum cft. Vndccima feruida.ps. dcprccatusfum 

f acie tua in toto corde meo ■ Duodccia ogofa ■ Tbob ■ xii ■ bona 

eft oro cir ieiunio ct eleofma ■ et fupra lllud trcn ■ iii ■ lcuemus 

corda nra c u m mambus lioftris.dicitGreg.corcum maibus 

ad deum lcuat qui oronem fuam operibus roborat.Tredccia 

affidua.exemploilliusquipanes ab amico pctebat.lucexi.et 

apofbolt gfcuerantes in orone fpm fcm acceperunt. ait.i- 

Uytrumm orone fit aliqd detcrminate petedum l^.fecundum 

Tbo-fecundafccudeq.lxxxm-filoquamur debonis fpualibus 

Vt de uirtutibus gracia et gloriaquibus ncc bomo pot male 

uti nec de fe malum euen" um pnt babere ■ talia fandli abfolute 

pctunt.fcctidum lllud.oftcnde facie tuamet faluierimus-et 

iterum dcduc me in femi. mada . tuo . S5 fi loquamur de tga- 

Ubus dicendii fecundir Aug.ad pba.dcorando deum.boclicet 

orare quod Ife defidcrare. tgalia aute fef c5fidcrare no cjdcm 

prmcipalitcr ut in cis fme coftituamus . fj ficut qda admicula 

ad tendedum in beatitudine inqtum per es vita fuftetatur et 

mqtum nobis orgamce deferuiunt ad aiftus uirtutu • vt ctiam 

pbilofopbus dicit.i- ctkcoru- et ldeo pro tgaUbus lic^ orarc q 

quidem ex quo non principaUter petimus fed in ordinc ad aliud 

eo tenore a deo pctimus fecundu cp cxpediunt ad falutem. alias 

tgaUa determiate a deo peterc non oport3 ga poffunt tnalum 

eucntum babere. et cis bomo pot bn ucl male uti . vfivalerius 

dicit . noijilcrugj id uotis cxpctimus quod no ipetraffe melws 

foret ^TQuomd ordmant peritiones in orae dnica I?. fccudu 

Tbo.vbi-s.orodmca oFertiffimacft.etfecudum Aug_- fi refte 

oramus nicbil aliud dic^cre poffumus -Nam primo ponut ea per 

quc m nobis lpfis fiduciam excitamus £3 cofidcratio caritatis 

cius ad nos quia bonfi nrm vult-Ideo dicimus pater noftcr.et 

ccmderato excellencie qua pot. idco dicit qui es in celis . demde 

fcquut-vii.petitiones.ctcoordinequopetende funt-I nma 

gtmet ad dilcitone dei qua deum m feipfo diligimus - cum dicit 

SancT:;Ficctur nome tuu • ideft fcm ab ommbus babcatur quod 

pertinet ad glona dei in bomibus .ppaganda • Sccunda gtinet 

addileitionemquadiligimusnos.cumdicit Aduemat rcgmi 

tuum.ideftpcrquod petimus ad glona regm eius peruemre 



Tcrcia pcr qua petit diredto ta id quo btitudinl meremur.cu 
dictt . f lat uoliitas tua ficut m celo et ra tcrr,^5uarta eft pet 
quapetit illudquo mfttumtalitcr muamur admerenducu. 
dmt Pane noftru quoti . da no . bo, ftue boc intelligat de panc 
facramentali . cuius quotidianus ufus proficit boi m quo etia 
mtelliguntur omia alia facrameta. fiue etia mtelligatde pane 
corporalt, vt per pane mtelligat' ois fufficiencia uiftus. Quita 
elt remotto eius quod effet ipcditiuu fecunde petttiois qa dirce 
excludit a regno . s . pdtm . vii dicit . dimitte nob . de. nof. ficut 
et nos di , de- no . Sexta eft reotto eius quod nos ipedit a tetcia 
petitione fc 5 ab obferuantia diuine uoluntatis - cu dicimus . et 
ne nos mdu . in temp . per quod non petitnus ne teptemur . fed 
ut a teptatioe non vmcamur.quod cft m temptationl mduci 
beptia cft rcmotiopcnalitatis pfitis quc eft impcditiua quarte 
JSS^" sfc > lufficietiecirca uita. vfi dicit . Iibera nos a malo. 
| PM Katorium. vtrum Iiceat cuihbj m domo .ppria babere 
fu t| orator,G pmtat " ^■oratonu m forma ccclcfic habcre 
pjffl^ionlicet abfgi audroritate epi.nec d 5 ibimiffa celebrari 
mfi de confenfu cius et propter ncceOTitatem et cp non fiat inde 
enorme piudiciit ecclefte parrocbtalt. Clencus autem qui fme 
auftontate cpi in tali oratotio celebraucrtt ^3 deponi.de cofe. 
... dt^vmcuicjj . et c. clericus . et c- ft quis . 

Qlb , ° pr ' mo coitcr ' °i u,d f,t ocdo ^- IccudS magtftrum 
l c ||= Hcntcntiaru.ctTbo, iniiii.di.xxiiii.ordoeftfignaculu 
ijj^uodda m quo fpualis ptas tradit" ordnato ad officinm 
fl Vtrum prima tonfura fiue corona fit ordo 1$ . fi loquamur 
ie ordine mcjtum eft facramtu et ipnmit caractcre iftomodo 
tonfura no eft ordo . quia nec facramtfi cft ncc iptimit catac- 
teremetbeceft fntafbo.inira.di.xxini.et propter bociura 
mtcrordmes no pofuerunt tofura xxxii.di.feriatim.lxxvii, 
di ■ illud . et xctx - di. a fubdiacono . Si uero loquamur de ordme 
nonutfacramtufedlargomodo pro deputatione ad diuinum 
cultum ftc fecundu eunde Tbo . ordo eft , ct tta nommatur . dc 
eta- ctquali-cucontingat.SedquodibtdtcitBer.cjeft idem 
quod pfalmtftatus non eft ftc . vt in fe« 4^P5 .<LVttU]pTaImiL 
tatus ftt ordo 1$. fecundu Tbo . in iiii . di - xxiiii . in decrctis dt . 
xxt. cleros . pfalmifta fecSdus ab boftiario tter ordtnes ponit . 



tion quia fit fpualis ordo fed eft ofHcium oriims fc^ ledtoratui 
annexum xxnii .pi. pfalm ifta. et cator quod eft quodda ofFciu 
intcr ordmcs . ^Quod funt ordines IcJ.fecundumTbo. inini* 
di ■ xxiiii. fi proprie accipiatnus ordincs lnqtu funtf acramenta 
vn . funt fcj quatuor minores . vt hofharius - lcdtor . acolitus > 
et exorcifta . ct trcs facri fcj fubdy aconus - dyaconiis ■ et facer- 
dos . Si uero largo modo fumamus addetur minoribus prima 
tonfura fiue pfalmiftatus vt quidem dicunt - ct de boc habcs m 
duobus precedentibus ■ ff ■ Sacris uero addctur epatus quitS 
vtrufit ordobesinfe-5'.fl.VtruepatusfitordoB?:-fccundu 
Tbo.in.iiii.di.xxiiii.ordopotaccipiiuphciter.vnomodofe- 
cundum cj eft facramtu ■ et fic ois ordo ordtnat ad facramttt 
eucanftie» vn cum epus no" babeat cjtum ad boc ptate fugiore 
facerdote.epatusnoneftordo.Aliomopot confidcrari ordo 
fecundum g> eft officiu quodda refpecrtu quarumcirqs actiomi 
facraru et fic cum epus babeat ptatf in artiombus lerarcbicis 
refpecltu corpons mifhci fupra facerdotcm» epatus erit ordo* 
etiftomo Ioqunt qncjj iura.vtcudicitgnonpotcotmttere 
ea que funt cpalis ordinis nifi cpo ■ de cofc. eccle. aqua ■ (Ivtru 
ordo fit vnum facramentumKJUfecuncium Pe« vnum eft non 
Vmtatemdiuiftbihtatisficut punftus.neccontinuitate ficut 
Unea. nec gfectione vnius forme ficut corpus aniatum -fcd eft 
vnum gfectione vnius Fmis quia cum confhtuatur ex diuerfis 
ordinibus fpecialibus o mncs ordin ant ad vnum actii fc^ con- 
fccrationts eucbariftie. flytrum in ordme coferat gracial$ 
fccudum Tbo - et Pe . in . iiiii .di- xxiiii- in ordint cofert' gracia 
gratii faciens que neceffaria eft non folum ad digncfufcipicdu 
facramentum fed etia ad dignemimftradum^J -Vtrum ordo 
hberet a fortuna fcruili FJ. . fecundum R ay - non folum epahs 
digmtas f3 etia facerdotalis Iibcrat a fortuna femih uel afcrip 
ticia ■ di.liiii.fi feruus * et ctia fecundii canones hberat a cunali 
fortuna fiue umculo quia ut diftutn eft hbetat a feruili cj For- 
tiorefc-di'liiii-Frcques.etc.exanticjs.vnqtutnadbociioii, 

tenet lllud cfi feruus .verumptn cunahs non debet ordmari 
vt mfra ordinadus » tf . xv . ^jjytrumuotum cafhtatis ft an- 
nexum ordini facro i$. . fecundum vber . non ut patet in grecis 
qui no tenet ad cottncntia nec apud nos illt q muitis uxonbus 






ordmantur.fed ca!c trotum eft anncxum ordmiex coftitutoe 
ecclefie propter boneftatem facr, ordm.s . f.cut H ug ° notTu.t 

xxv,, .dumprm.concor.Tho.recundafecundeo!^ ■ 
Quot mod.s ordmat.o d,c,tur fymon.aca J$- fecundum Ray. 
quatuor mod, s .Nam al.a eft ex gte ordmant, s tm.Zcx p^ 

iSlft^T ° adntum tttemp„s.VtramnecclTe f'tm. 
«JUII ZlZ ' ""V" CXl, ' bltU cor P OTal 'ter t»gi 1$ . 

CftrarnV " h0 ,' m *"•*•««•■• qiidS d.cunt cotaitti 

forme mdenr 5 ^ ^ £ ^? «""«^«n-tame fcb verba 
rormcmdenr oftendere g, cotadtus materie f,t de cfTenrM fa 
crament, qu,a d.ctur accfpe boc „ei ,I/„d « 3gE' 
ordmes eadem drepoflmt confcrr, KJ.fecundum R ' I J / 

confuetudmecccMc.Ite^vmusfacerordocu mmoX „e 

* [T?r?'- ■ e ° r f « r - OT -Mce.c3.b.la.:or.dctempo. 
^ra o4mat" f l ^;r ?enae ^^ c6trab0COTdmatha be S 
debetde'"! ? Mr ' ,, ; m r e ?f ° < * Bc8l!ra P^formafufcrp* 
notu, S? rH ' - d, " fub ^ aconus - (i »oqu,fur.or.fufce:,„ 
notu,t.S,tnrecept,s ,uxta confuetudme patne quatuor or 
dm.bus febdyacor.au eadem d,c furt.ue recSi tll Z ti 

™™mta n m ,n °r' bUS ««*««« *«££££ 

ahsorm,!" T 5? C ' US CXC S mnt abbas "»oluer,t m 

cundum ipoih.fi duos facros ordmes fmrnl recepcr.t. & f, [ata 
SfioST eXCCiCat, °' s ^entia contrafimul r c p n ' « 

huiuitnoi hes ,Fra ord.atus.i. <J\ aKpenul.lTVtru ,n orfilrmV 

"S.ter raciedu eft. de elec. mchil eft . g\ epi. ct fdmr fer.a ,m 
ptecedentefabbatu ordmat,o„,s et durat V^Xm fabbaS 



et dcbet fieri de iurc coi per arcbidyaconum. dc oflfi. arcbidya. 

ad bocetc.vtnrm.quibabebit diligenter mquirere de uita 

ordinandi degenerc.dcpatria.detitulo.adquem ordinatur 

delocoinquo conuerfat.defcia.de ridcetdealiisquecotinet 

inregula apoftoIica.de quibus dicit infra otdmaudus qfi per 

totum.etficiiifabbato qui probati funt epo pfententur-di. 

xxxvni. qH. Aliud fcrutimum fit in ipfa ordmatione qn ordi- 

nandi epo pfentatur ante altare cum arcbidy aconus dicit pof- 

tulat fanctamater ecclcfia etc.Et ordmatore mterrogjte fcis 

illos efl"edignos.rndet. qliter bumana fragilitas etcEtqdc 

pfentator in tali pfcntationc non peccat dum tn contra coto- 

encia non locjtur . vt de fcru . in or . f aci . c vmco . alioqn cotra 

xxviii.q.i.<T.i.na quod nefcit idignit debet pfumere dignum 

de pfump . dudum - g. fi arcbidyaconum remordcat confciencia 

de aliquo quinon fit dignus tunc ang ueniat ad ordmatonem 

fecreto ftudeat epo nuntiarcde fcru-in or.fa.ci.et fi epus 

nolit defifterc arcbidyaconus debet fe fubtrabere. ct fi non pot 

fmc fcandalo- debet llla uerba diccre tamq minitter ecdefie qui 

non iudicat de occultis .fed nullomo ctime frattis d} publicare ' 

Concordat Inno.<B3uiTu Sme examiatonc quis eft ordiatus 

Bt. fecundumHoui.fi eft notus et dignus no peccat.qatalcs 

fton funt examinadi. ar - xxiiii- di.nullus.fi indignus fit debet 

depoi . de cor . uicia . expofuifti. fi uero fit ignotus cjuis digmis 

deponedus eft.xxiui.di.cvl.etmulto fortiusfiindignus.U 

di . ex penitentibus - ([ QuidTi m examinatione crime fuu non 

expofuit R£ . fccundum Hofti - ordmandus tenet confitcn cri- 

mina feu impedimta notoria mris uel factt.nifi fuent cum eo 

difpcnfatum . I . di. ex pemtetibus • Item tenet prodere grauia 

fiue enormia fc^ que etia poft piiiaj executione impdiunt-vt 

bomicidiuu fymonia in ordmatioe et buiufmoi . Illa uero q no 

impediut non tcnet . de tempo . or -c f i. Si crgo rraudulcntcr 

defedlus fubticet non babebit executonS ordinis fic fufcepti.de 

renun.mficum pridem.g-.perfone.Siuero cofitetur et dii- 

penfetur cum eo fecurus erit fecundum Inno ■ vt ultenus non 

accuretur.aliasfccus.xxxiiii.di.cvbfin5difpefct'ctnicbiU . 

ominus ordinetur. non debet ordinatus m illo ordme admitti. 
Ixxxi . di - fi quis • concor . Crof . CQuibus temponbus debent 



II !lll|llll llll|lll I 



10 11 12 13 14 15 



nw^nwn^^ 



20 21 22 23 24 25 



ordines conferri l^. fccundum R ay - ordine j generatiter con- 
fern polfunt lii fex temponbus anni feilic^ m fabbatis quatuor 
temporu - et m fabbato ante diiica de paflSoe. et m fabbato fco 
pafce. di . lxxv . c . vl. de temp . or. de eo . papa uero pot coferre 
ilibdiaconatum m diebus dhtcis aut m aliis pripuis fcfriuitati, 
bus ■ Item in dictadiebus folepmbus epus pot confcrrc miores 
ordines altquibus ■ ita tn gi non multis nc uideatur generaliter 
ordinationem facere . vt notat in dicto c ■ de eo - concor • Ciof . 
Hofti.ct alii.^Quarefacriordmesfempcrfuntcoferendiin 
fabbatoI^.fecundumHofti.quia fabbatu fignificat requicm 
et qui tranfit ad clericatii irreuocabiUter fc^ per fufccptionem 
facrt ordinis tranfit de labore feculanii negociorfi ad uacadum 
fp-.ialibus . di. Ixxxviri. fornicari. et apoftolus ii. ad tby. li.neo 
milita ns deo implic at fenegoriis fecularibus.concor.Inno.ct 
u jf» CLVtru aliquomo ordines facri poflint conferri in dnica 
J$ • fecundum Ray . fi in fabbato ordinationii tam ordinans cj 
ordinandus continuaret ieiuniu nec comcderet nifi forte cele- 
brando uel comuicado die fabbatitunc in mane fequetis dnice 
portet facer otdo conf erri-quia tunc mane dici dnice intelligit 
traSi ad fabbatum propter continuatione iciunii ■ Et idem ih, 
tclligendum eft de nocte ante diem pafce fi tunc celebraret ■ vt 
erat antiquitus . Porro tale contmuattor.e ieiunii non e xpedit 
faceremfi m neceHitate.concor.lnno.etHofti.et a!ii.(LQue 
pcna coru qui extra ftatuta temga facrum ordme fufccperut 
JQ ■ non debet gmitti in fufceptis ordinibus miniftrare» de tep • 
or.cii-tn caradtcrem fufceperunt.etepus ipoftta eis primo 
piiia copeteti fuftinere poterit ut poftea in fufceptis ordtmbus 
mimftrent ■ de temp . or. confultatione -boc fecundum Innoc. 
Bcr.etVber.qui addit cj fecus eft de ordimbus fufcepiendis. 
S' tfi ante miniftrent babesfupra difpenfatio.<T.vi.ver.ix. 
ordtnatores vero dcbet priuari auftoritateordmadi-vt m dca 
c.ii. ([QuidTi aliquid omittat m ordinatone de forma Ri.fe, 
cundnmRay.fi omittat aliquid quod fit de fuba . aut etiam fi 
dubitet vtru ftt de fuba tota ordinatio dj iterari-quafi nicbil 
adtum ftt - quia non dicir lteratum quod nefctt eflfe faclrum» de 
confe. di. i. folemnitates . Si aitt fuerit omiflum id de quo ex. 
prelfum eft cp non eft dc fuba tota ordinatio non debet lterari 




S5 g> omiffum eft dj ftatuto tgecautefuppleri.defacra.iter. 
c-i.et c.prefbitcr.concor.Inno-deeoguifaSter itcrat crdi. 
nembabes fupra.difpenfatio-9"-v.CQucfantiUac]nd funt 
de fuba f£ ■ fecudum Ray . expffum eft cb de fuba no eft ipfum 
tempus ordinatonu . de temp . or • fane ■ I tem ncc etas ordinadi 
di . Ixx . fubdy aconus < ct c in vcteri. Item ncc vncftio ■ dc facra 
Vnitio ■ c - i. in f i . et de facra . non iteran .ci.etvl.Iteg> ordi- 
nandus tn pfbiterum uel dyaconii recipiat impofitione manus 
epi dc facra . non lte. c . vl . Ite g> ordo recipiat a .pptio epo ve! 
, gj non recipiat quis fingulos ordines fimul. fcd feruatis debitis 
circuftancns . dc temp. or ■ g> tranflationem. et clras . ix- q-ii- 
Lugdunefis . concordat Hofti. et fecundu eunde Hofti- et ctia 
fecundii Hug . et vber . non eft de fuba cf ordinas ct ordmatus 
fmt iciuni.Sunt aliadequibus nefcit an funt de fufca vel ncn 
Vt miiTa de cjua etia Hofti. dicit dubium ■ tn in minoribus or- 
dinibus non uidct dubitim cp miffa no n cfl c fefubftantia. 

jjlji io - iii ■ quo ad cara &erem$/trum in quobbet ordine 
limprimat fpecialis caraclier» ct an fpalis caraitcr Vnius 
lordinis pfupponat cara&ere altcrius ordinis R.fecudu 
Tho ■ in cjrto di . xxnii - in quolibet ordine ficut conf ertur fpaiis 
ptas-itaimprimitfpaus caratter.Ncccara&crvnms ordinis 
pfupponit carafterem akerius-Na recepto ordine poftenori et 
ptt-rmiffo ordine pcedeti no .pptcr noc debct reordmari ifl if fo 
poKe.iori»decleri-ofal-promo.c.vnico-Concordattbco!ogi 
omncs|[ytrum afi caracl:erem ordinis pexigat carafter bap- 
tifmietconfirmationisE$L.feciidumTno« vbifupra caradter 
baptifmi pexigit de ncceffitate quia cft fundamentii ommum 
facramentorii.de prefbi. nonbapti.ci.ctcuenies.Scd ca- 
racter confirmationis non pexigiturdeneceflitate.quin fme 
lllo recipiat quis caraftere ordinis.tame dccongruo pexigit . 
Cocordat Pc. et alii-iJTnquo actu imprimit caradtcr in fin- 
gulis ordmibus 1$ ■ fecudum Tbo - in quarto di . xxiiii . et xxv. 
faccrdotalis carafter imprimitur qn datur ei ab epo calix cum 
vino et patena cum pane et fub debita forma uerborS-qa tuc 
confertur ei ptas ad principalem eius acltum . qui eft cofecrarc 
corpus et fanguinem xpi. Dyacono uero imprimit in datione 



::|:||| - llll|l ll|llll llll|llll llll|llll III 
10 11 12 13 14 15 



Ir" 



23 24 25 



tibri euangelioru ■ t iic enim datur ei ptas legendi euangelia in 
ecclePa qui eft eius acftus fecundarius m quo includit pricipalis 
fc, difpenfatto facramti . eo modo quo dicit fupra ■ dyaconus « 
Subdyaconoucroinporreiicione calicis vacui.crab^ portare 
vafa dnici corporis et fangutnis . Acolito in acceptione urceoli 
et candelabri h pcipue urceoli • quia eft eius pparare vinum ct 
aquamad tmfterium.etboc accipitab arcbidyacono»noncj 
arcbidyaconus coferat facramtti ordinis quod cofert uirtute' 
vcrborii que dicit epus • Exorcifte cti recipit libru exorctfmorft 
eius officium efl exorcifmos memonc commendare ct manus 
fug catbecuminos et energummos ponere. leftori cum datur 
Iiber pphetaru .quia eius officiu eft ppbetias lcgere et catbc- 
cuminos prima rudimta fidei docerc.Hoftiario cft cofetfitur 
ei claues botriorit ecclefie. cjuia eius officium eft dignos ad fa- 
cramta rccipere . idignos cxcludere -bec fumpta funtLbreuiter 
rjtitn de Tbo ■ vbi fupra - et pt i ex canon . di . xxiii ^fSecTnuqd 
laycus cjui oino nefcit lra3 recipit caracliere fi ordiner E£ . fccft- 
dutn Ixay • credo qi rccipiet.cja ex quo bapt^atus eft fufccp- 
tibibs cft cuiufiibs, facritr.tt. tum baptifmus fit ianua omium 
facramtoru.xxxiii.di.iT.vctu.circafi.etfacit adboci.q.i. 
Ventum . ver . fed dicvc ■ boc tii nullomo debcret Eien ■ xx v vni < 
Ai • omes . Scd quod ibi dtcit cj> etoquia diuina funt dc fubftacia 
faccrdocii. non mtelijerf cjj fint de fuba ordmis . fed de futaex- 
ccutioms ■ Ide-Hofti . <C Vtrum qui coacTius ordinatur rccipiat 
caradtcre I£ ■ fecundit Ray . fi coaitio f uit conditionalis vt per 
alicjua cominatione vel cruciatum vticjj recipit caracTrcre . ar. 
di.ixxiin.ver.ifta.xlv.di.deludeis.i.q.i.cj quida-Na-nm 
tah cafu uolutas eft faltim idirecfta.dequa Aug- uoluit facere 
quia uoluit uiucre. fed fi coacT:'o fait abfoluta vt fi oino iuitus 
uiolentcr teneat fub manibus ordinatoris nullfi recipit ordme 
vt de baptijato . fupra baptifmus ■ iiii. concor . Hofti. et Ciof . 
Sed an talis teneatnr contmere. et an retineat priuilegifi clc 
ricale babes infra.ordmatus primo.f. vii- 
J"'"|/l|[Rdinandusj^QuaIes dcteantcffeorcl-nadiojbus rcjirnS 

"■""Ivlrjl an,tna ™ comitti dcbet . oftedit apoftolus i . ad tby . ni . 
j]<\«M|l| vbi ponit xni capitula dicens prirho- oport3 epm trrcp- 

•V benfibitem c.Te.Secundo vnius uxons virum.Tercio fobtium, 



et infra dicit non uinoIetfljSuarto prudete . Quito pudicu . 
Sexto ornatii - Scpt fo hofpitalem . Octauo docTiore . Nono no 
percuiTorem • Decio non Iitigofum . vndecio no cupidu - Duo-- 
decimo domui fue bn ppofitum . Deciotertio paru infra fubdit 
nonneopWum.Hanc eandem regulam tradit ad Tbitumi. 
licet aliqntulu uaricnt uetba» Et Iicet apoftolus uideat dicTta 
regulam m epifcopis pofuiuc-tn extendenda eft ad offics ordi- 
nandos.vt ^pbat Aug-di.xxxiiii.cucognofcimus.etA.rnbro. 
di.lxxxi.aplus.Suntetaliadecem impedimcnta ordmadorii 
iure pofitiuo indufta quc et fi addantur ad pdidta xiri. capitula 
erunt xxrii.querequirunt circa ordmados ■ vn cjtuordecimus 
eft cjs non fit folempniter penitcns . decimufquitus no curialis 
Decimuffextus non rocinris obligatus.dccimuneptimus non 
feruus - decimufodtauus noncorpore uiciatus. decrinufnonus 
non illcgittime natus ■ vicefimus qui diftulit bapti^ari ufquc 
ad infirmitate mortalem {eu egntudine . vicefimufprimus no 
pcregrinus uel ignotus. vicefimuflecundus non minpr etate. 
xxiri. non fcmina-de hiis per ordmem dicedu eftftPrimu ergo 
capitulum aplice regule eft g. ordinandus irrepbenfibilis fit 3 
ad 'Tbitum dicit fine cnmine.Nec eft intelligendu de quohbet 
crimincalias nullus poffet ordinati.quia nemofme cnmine 
viuit .' vnde lero . expomt irrepbenfibilem eni ideft no obnoxiii 
rephenfiom. nam res pene cotra natura cft ut fme peccato qs 
fit . fcd talis eligat cuius cogatioe cetri grex dicat < de boc di. 
xxV. <T- nunc autem. pot tfi mtclligi fmecnminc indifpenfa- 
bili. vel etiam fine erimine quod requirit dtfpenfatione ct non 
eft ad boc difpenfatum . dc qua materia babes fupra.difpefatio 
<T- Vri. et viii. vel fine crimie enormi. dequo vide fupra crime- 
<T»ii- et fupra enormia. T-i.Secundo ordinadus fit vnius ux- 
ons uir.quod eft intelligendu negatiue ideft non plunu fc, gi 
nunq babuerit duas uxores - di. Ixxxn- .ppofuifti. Nam nifific 
exponeret fequeret (jvirginesctquinulla babuilTent uxorc 
non poflent ipmoueri quod effet abfurdum . de materia ems q 
plurcs babuituxores etdicit bigamus.bes fupra-bigamiaper 
totfi - Tercio ordinandus fit fobrius et non vmolentus . Et qde 
quarc fobrietas cibi et potus requirit inordinando-babet ifra 
fobnetas . <T . i. et 11 . Quarto ordinandus fit prudens ■ dj cnim 



\ ni|' ini|i 1111111 iiii|iin iiii|ini 111 

10 11 12 13 14 15 



20 21 22 23 24 



^ 



Sc alm ,nV? Rumt0 ;9 f,t P"<^ fc 5 monbm et uerb, s 
pud,c,c,am mdefinenter oftcndat. v5 cant^gene.fcJfeS 
F«*catores turturi co>a r antut.a«,.fal,cet\afte. P Sam U e- 
Z?5 T SenU ° S P rotena «^-vta,t^mbro.lx^vT.^ 

« ^S; n rScr &,d - haW fat,s ifra p-STst- 

d,<M,cftru a r"l fc,1,C 3 ornamet °»tt™°netexter,otMea tto 

^c&x;^ 

W eternal**.. Mat xxT H P ' -* ^^ «mune. 

«munerar tpaf,^ a d fb v ," "* " "° C °- S '" ,S mcJt5 

etfutute.vnet Abrahaet Lotb bofpitales erStrtaS^V 
nperc mcrucrunt^Et adtfam hofpLteatf pot cttm educ,' 
lemof,a,.etecmofma«.etfupracler,cus., m .<r. v ^X U o 

^Srtei^^^ 

non cumd,,* .'Jft =, P llt: 'S mm P ec t°t™« . Vndecio 

non cup.dus ideft auarus . nam ta!,'s ordinar, non debet . et e/r 

Tb ^d 3 "-S™- qU ' a CUp,,3,tas *»** °' m ml ulf d 
S u^tarioT COC "P ,3m -« ***«■* « cbcLru 
« S £ llT me " S e ' US CUf " d,tate aflr,<:ta f E aut " m 



tutes ucrbo et cxemplo trabat ■ xlvii» di» <T- neceiTe. S; quare 
fpahter in ordinado boc recjrit E?.fccundu,Ray -duplex eft ro 
Vna quta non habet frontem reprebendendi ahos qui fuos ne- 
giexitcorrigerc.vtmpdicco.tr-neceffc Alta quia pfumitur 
contra eum uebctSter de crimieneghgettequod adeo magnu 
eft gj ctia dtfpofttionc inductt.lxxx.i.di.diaum eft.fi tnfinc 
culpa fua famiha mala eft no imputat ci. xlv-ri. di- ficut bu. m 
fi. et cquemlibet.Tredecio cj nonfit neophitus.quis dicttur 
neopbitus - et quare probibet ordinari habes fupra neophitus . 
fimilitcr ct ncophitus m rchgi5e fupra nouicms ■ <i » pc Xt"> ■ 
nonfolempmterpcnitetes.quiatalesno deiit ordmari.l.di. 
expenitetibus.ctxxxvi.di.illratos.etdetalipniaheturifta 

penitentia - lri» Sed quare talcs non debent ordman t? ■ fecltdu 

Rav - quadrudex eft ratio. Prima quia non funt digni fuicigc 

vafafacramtoru-quia dudu ruerfitiiafa uicioru.di_»l.illud» 

hcet eni peccatu deletutn fit pcr penitecia remanet tn cicatnx 

ki irregulantas que lpfum impedit . i»q» i. ventum . Secunda 

efttimornc iterum labant.quiquidetimordeconfuetudme 

pnftina furgit - Ixi- di- in faccrdottbus . in f 1. Tercia cft fcadalu 

populi ■ cu cmm tahs pma no imponatur mfi pro vulgatilTimo 

crimine vt quia tota comouit urbe » xxvi. q. vi. c . f i^nojoll^ 

talts fme ahorfi fcandalo miftrarcl.dt.debiis ueroflQuarta 

eft quia non babcret frontem repbendendi alios .cum iple iibi 

tacitus refpoderct cade fe comifiue ucl maiora - xxv . di . primit 

xlri.di.g-.i-Ide Tbo.m iiri.di.xiiri.pot afit cu cis difpefarnn 

mionbus pptcr necefTitate vclutilitate eccleficl.di.placmt. 

et hoc pcr eptfcopum . cx quo non eft et .pbibttum . de ien » cx . 

nuper.Sed fi abfqj dtfpenfatione fciSter ordinat aut indtlctcte 

dtfpenfat dcbet priuari ptate ordinandi. vt in dtdto c» ex penu 

tenttbus . Xv » no curiahs » vbt fctendum cj, cunalis fecundum 

Ray . triphciter dtcit . vnomo large dicunt cunales qui qcucp 

condittonc obligati funt curtc alicuius pubhcc ptatis - iiue liivt 

mthtes » fiue aduocati» fiue iudices . fme officialcs » fiue etia wi- 

triones . et breuiter quicugs babentes officiu boneftum uel in- 

boneftum.dummo curie fmt obligati»Secundo dtcunt itrict 

cunales qui curant et gerfit bonefta curie officta vt decurio 

ludices et fimilcs-Tcrcio ftricTiius dicunt cunaies quuncauw 



l!|l|ll|-: llll|l ll|llll llll|llll llll|llll III 

10 11 12 13 14 15 



20 21 22 23 24 



^l 



fongumjs 6m officiales et qtf dum ptat, obed,ret fanzumem 

prokbetur ^ordmari.naiprhofmt abfolutiacutS d, ifc^ 

n.etm.Sedp^acuriafmtabfolut.dxft.-sue.gaf™: 

erut feua vt offcales vel m,1, t es qtri fangumcm bWa *3 "~ 

. erunt.f,ueturp,aet inonefta ut\ftr4 no pntBmouer": 

[.•d,,c,,.et«.etxlv,.di.der,cu S .ver,dericum.dei5fedT^ 

atetut- * f " r Umi r 5i m caufa du,U f,uc Pecuniaruu, 
«tauttunt . di, Lx,. of,us . f, , n caufa fanguinis rcpellunt vtT 

offic^Sectnl ^^^"""■'''•^"'^'«temco-trabuntex 
perturbat" Ter™ V*?**** qB * "Ptunttir. et f,c ecclefia 
perturoat . iercia quia pfumrtur contra eos a> „on tranfivm? 

.iuoru : d,.[,.c.,.„.etm.[,i,.d,-,I e ge.rdeGof.c t HoK„Xv? 
nonrocmns oUigati.ficut funt tutores curatores TOo' 

feruu°^;^ n -T femUS - d ^ Uamat - a bab *« ™^ 

»non C ot l?K E "° ta b ' C 9 ^ ,CU » bab « ^"c defedum 

ISf a, b ' ber , eV "' nUmn0ndcbetor<1 " lari " v tnot.ri. q .vr 

B, d o q de c ^T mftl ' anSC5mUn,Caredcb 3-^cofe q dr 

SS? f" 5 '^' 3 'lles.tcmus pertotumiBS^S 

f.qu ls .depen,.d,.v,,, nu [l us , AllScau ^ madd P ;? a,IV " 

td,i tnpoteltt promouer, m duobus caf.bus . Primus f, poft 
rantirr ^T "** dUS 'P baM,s a P P aruer t.S^cundu" f, 

fm^ to"^ 
tumus to.Iat omne peccatumetfe,ue[ampecccat,.d,.xxvi. . 



deinuetc-vna.quarenon tollit irregularitatemiftaml&.fe 
cundum Ray.quia baptifmus lta dilatus mducit eam. vn non 
poteft cam tollere.quia ldem non opetatur cotrarios effectus 
ar.de bap . maiores . vltra medtft ver.fedboctaqimpofTibilia 
et ut xxvi. di. dcmdc* fecus tH eft de illo qui diftulit eucanftia 
vfcj ad talem egritudinem quia ,ppter boc non repcUit ab or- 
dme. di • I- biis vero . et eft ro diuerfitatis qa baptifmus uix uel 
nunq pot def crri fme culpa . h, eucanftia fic fc-c, ex reucrentia. 
di.v-.adeius.de peni.di.v.ci.ver.paueat.etdecofc.di.ii- 
quotidie .etcvtqdgas.xxi.fi gegrinus et ignotus ■ de qbus 
vide mfra ordmator - <T . vi. et vn. et ifra gegrmus - ii . g totfi. 
Xxii. non minor ■ vbi fciedum cj a feptio anno vfcj ad xii -pot 
recipere prima tonfura ct miores ordinespter acohtatu.que 
poft xii. trn rccipiet • di ■ Ixxvii. i fingulis - Subdyaconatfi uero 
recipere pot in xviii. dyaconatum in xx.prefbiteratu in xxv. 
de eta ■ ct qli. generalem in cle-et fufficit attigiffe prdiclceum 
tempus-ar.deelec.cu incucte.fed epifcopatum non nifipoft 
completu tncefimu annit . vt in diito c cfi in cuncStis . Xx viii . 
non femina.de hocbabes fupra femina«<T.t< 

[[Rdinator fiue otdmans.Quidfiepusnon bajtijatus 
1 ordmat vide fupr a baptifmus iiii. ? . 9i- CQV P™ a or 
„1 dinatis alicjue mf ra etate ■ primo quide cj in eius cotu- 
meliam ille qui fic ordinatus eft d; fufpendi ab executioe ltlius 
ordinis ufcj ad legittima ctatem. et lpfe ordinans d; fufpendi a 
collatione ordinum . et copeUi£uidere taliter ordmato m br.fi- 
cio copeteti-de tep - or . Vel no eft . de etate afit qua ordmadus 
babere debet . vide fupra ordinandus . cj\ pe . et bic ifra 0". vm ■ 
(fQue ejft pcna eius qui minorcs ordiiies cfi fubdyaconatu uel 
duos facros ordines fimul c onfert$.fibocfacitexccrtafcia 
debet deponi.U.di.quiin aliquo- fivero ex ncgligentia debet 
priuari ptate conferenditalemordine.di.xxxvi.quiecclefiai- 
ticis.i.q.i. fiquicp.detemp.or.lraVii-etcdileccus. 
CVcrumTpfis fcienter ordinans indignfi peccet mortaliter t?> 
fecundum Tbo . in irii . di , xxiiii. fic quia ifidelis eft dfio fuo co- 
mittens idigno eius mifteriu pcipue cum hoc uergat in detri- 
metum ecclefie et bonons diii q per bonos miftros pmouetur 
et fi no pnt tot boni miftri inuenin melius cft paucos miitros 



bcrebonoscfmultos malojootxm.di.tales.deeta.et cjlita. 
cutn fit ars -cocor • ala 4[Acjuo polTunt et dnt ordines coferri 
I^.fecundum Ray.prefbiten et omnes lnferiorcs regularitcr 
debent ordinari a fuis epifcopis.xlvii.dif.c- vno.etxxxmi.di. 
epus . Sed quod dicit in pdiftis c« cp in, adefle cofenfus fuorum 
clericorum fecundum rjpfti . eoipfo cp non contradtcunt cofen- 
tire pfumiitur . |L.V trum alienus cpus poflit ordinare alienu 
clericum F£.nuUumd3 ordinare ptet confenfum fui fugioris 
et intelligitur fuperior epo in boc cafu cpus decuius dyoccfi 
ifte cjui ordmari vult efl oriundus • uel in cuius dyocefi bnficiu 
ecclefiafticu bet vel ubi babet domicilm I1C3 alibi natus f uerit » 
Inferiores autcm plati fiue rcligiofi fiue alri no pnt tale Iicetia 
dare nifi baberent a fede aplica g> poffint fubdrtos fuos a quo 
voluerint cpo facere ordmari. Item non pot tale Iicencia dare 
officiafis epi.fed epo in remotis agcnte uicarius ems m fpiia- 
bus generalis vel fede uacate caplm feu is ad cjue tunc admif- 
tratio fpualiu gtmet . pnt dare licetiam . Religiofi cjuocjj cjui a 
fuis platis funtinnoexSptisprioratibusdcputati.prioreset 
eorum focii poflunt a locorii dyocefams qdiu ibi morant Iicite 
ordmari. Iicet non fint de eorum dyocefi onundi-bec omia de 
temp - or . cum nullus . U. vi . Quicugs aute akenii fme licentia 
feuafrectata ignorantia ordinauerit per annum a collatione 
ordinum eft fufpenfus et lnterim clerici fui abfgj ipfius licentia 
poOfunt a vicinis epis ordinari . de temp . or . eos . li • Vi. Et per 
iftatn dccrctalem reprobata eft ifta opinio dicentiii cp ordmare 
poterat alienii fub fpe rati.de lpfis ordinatis ab alieno epifcopo 
Vide mfra ordinatus . i . tj\ afipe ■ Qfi aute ordinans alienii te_ 
neat ordinato f>uideredebnficio.besfuprabnficiti.i.(r.vi. 
de ordinatiqeuero vltramontanoru ab epis ytalianis babes' in 
fe. g".(Tytrum epus ytalie poITit ordinare ultramotanu clc- 
ricumK. non.nifi babeat Iicentiama papa. vel ab epo vn eft 
onundus vel in cuius dyocefi eft bcneficiatus . et per patcntes 
ipfius epi Iras continentes caufam ronabile quare ipfum nolit 
vel non poffit ordinare . et qui contra boc ordinati fucrint fuf- 
penfi funt abfgj fpc difpefationis . et ordmantes debet codigne 
punin.de temp.or.fepe.li.vi.CQucTunt gfone cjbus ordi- 
natores ^bibent conferre tonfuram ckricalcm E£ . nullus eps 



■ 



vcl aliqs alias dcbet ipfam conf errc infanti nifi fortc reiigtori? 
intraret . nec illrato» nec homini dyocefis alicncfme licetia ■ nec 
coiugato mfi uolcti retigionem intrare. aut ad facros ordmes 
promoucn 6:3 cjii de iure pot . vt infra ordinatio coiugatoru- 
<T- ii- et cjui contra fecerit per annum eft fufpenfus a collatioe 
tonfure tm . de temp . or . nullus ■ li . vtiffiFtru eps qui renun- 
ciauit epatui poffit ordincs conferre F£. fi renunciauit loco tra 
pot ordines conf erre ficut ante . fi roget a ,pprio loci epifcopo 
Si uero renunciauent loco et dignitati.pot nicbttominus co- 
conferre omnes minores . fed facros non pot . ct cjuicficj) ab eo 
fcienter reeeperit minores fine licentia fui epi de lure coi debe- 
retdepoi.vii.cj.i.eps indyocefi.ctix.cj.n.epm.difpenfatiue 
tame pot ln fufceptis ordimbus deferuire» Si uero a tali facros 
recipit fcientcr non recipit executioncm.fi ignoranter poterit 
eps citm eo difpenfare- nifi ignorantia fucrit craffa et fuppina 
de ordi . ab eo cjui renun . epi . vnico • ffVtrtfabbates poffmt 
ordine conferrc babet fupra abbas. 9". .«{TVtrum epfis poffit 
compellere clerfcum ad fufcipiendos ordines Ef.fccuduRay.fi 
ordoeft anncxus bnftcio veldigratati quat^utputafieleclS 
in arcbtdyaconatum vult cogcread dyaconatum-aut eleftu 
indecanum arcbiprefbitetum abbatemvelm rjpofitumvult 
cogereut Fiat prefbiteri pot per fubtraccionem illius beneficii 
cogere . Ix - di . innouamus . de elec . cfi in cfiiilis . de eta - et qli> 
c>i|J2uinetia fieleclus adregimen parrocbialis ecclefie infra 
annum.nonfiat facerdos ipfo mre priuatus eftilla.de clec 
I1c3can0.etc.cumexe0.il. vi. etfupra ccclefia ri«(T»i.faUtt 
tamen fi iufta caufa remaferit. vt in dicto c. cum cx eo .in fi. 
Simititer f allit ,ppter iuft am caufam 111 prius ditftis . utputa fi 
pofttj arcbiprcfbiter vel abbas vel buiufmoi cofirmatus fuerit 
,etante ordinationem factuseft irregulans finc fua culpaut 
qa gdidit manfi yel oculum . vS et u> dicto c. cu in cficTiis . dicit 
fi canoues non obfiftant . fecus fi contraxit impedimcntfi culpa 
fua m cjuo cafu priuadus eft . et in boc cafalocjuit didtfi primu 
c . de eta . et qulai . Idem Hofti , et Gof.<LQu"idfi talis ordo 110 
fit annexus illi dignitati uel biihcio quod optinet E^-fecundil 
Ray-non dj eps efi muitu cogere ad ordinem.alias puicndus 
eft ■ Ixxiiii. di. c. i. et 11. et c vbi ifta ■ mfi boc exigat neceffitas 



m 



ll|llllj; l|lll llll|lll rTjTTTn nTTTTTi m\ [TTTTTTl III llllv.l IImuII II 
10 11 12 13 14 15 16 17 16 19 20 



22 23 24 25 



vel trtJitas ccclefie vt quia indiget miftris et null. alu uel pauci 
funtydonci.qu.a tunccogere pot.ita cj fi excufet fe ratione 
criminis quod dicit fe comifine d 3 epus rj mouere alio« et illum 
amonere a bnfico quodoptinet.nifialius efTet ualde utilis et 
neceflanus . de eta. et qual. . queris - et .ta pot intellig, . Ixxuii, 
di . conluluit . bi vero excufet fe rone altenus impedimenti 116 
prouementiscxdel.cto fuo vt ■nfirmitatis et bumfino, .16 d* 
cogv. alias appellare pofl^ ficut et tutor datus - fF. qn appel.fit 
t.i • «•- lt quis tutor ;Si aute excufet fe uoltitate fola abfcn alia 
cauia debet copelli per fubtractione ofFicri et bHF.cn . di . lxx,„, , 

c.i,..eti„i.etinpdiaoc.qucr, s .IdemHofti.etdoEifp^ne 
9 vtihtas ecclefie cxigit cj aliquis otdinet ,fed eps non ex bac 
caula led cx odio competbt iftum ut ordinct". nugt tenet obe- 
d.reKc.fecmidum kay-credo cpficlicet enim epus peccet fic 
papiendo . ffte tfi debet obedire cx quo non eft malu quod pre 
cipit ymoiuftum etutile ecclefie.ar.xi.q.iii.aergo.xxiii." 
q.^qu.dcul E a£.et.nf,.xxxiii.q,v.maniFeftum.IdeHoAi. 
ctUot 4L Quid fi clencus vult g moueri ct epus non vuit 1$. 
iecundum bLayfi deticus habet ius petedi ordmes forteronc 
benehcu cui ordo annexus cft . eps th nonpot probibere gu,s 
lcatpeccatumemsoccultum.etitapotinteUigi.detep.or. 
ex tenore. Si uero non babet ius petendi non tenetur eps eutn 
ordmare. Porro regularis nullomo debet ordmari contra uo- 
luntatemfH^lati.detemp.or.adaures.rdemHoft.etGof. • 
et cer^l .Quid 1, fciam epm meum bereticu vel fcfmat.cum 
occultum et compel l,t me ordines recipere £?, fectidum (3of 
non debeo obedire fed potius pmrttere me excoicar, cj recpere 
a tali. de ien . exco . inquifitione. tales emm „6 pofTunt c6ferre 
executionis ordmem quamn6 babet.i.q.v.i.cdyabettum. 
bt ,dem fi fcam platum meu fufpenfum excoicatu vel mtcr- 
diilum. Quid tn fi a tali ordmatus fimfvtde ifra ord.natus-i. 
f.pe . Quid de illo qui fcit epm fuum fymomacu et tn precp.t 
ei Cfrecpiat ord.nes ab eo I$,fecundum Tho.fecunda fecunde 
q - cix . nullomo deb 3 obed.re fiue occulta fiue mamfefta f.t fv 
tnoma dumtn ,pfe fcat . et boc irttelhge f, cpus fit fymomacus 
mordmefufcepto ymo pot.us debj pmittercfeexcoicari.ar- 
ie fen, exc mqfition, . Quid f, ignorabat ,pfum effe fymomacu 




cum tamen effet <|t8cu<j ftt oecultum et lftc ignoret non recu 
pit executione fed indiget difpenfationc et boc in detcftatione 
criminis.i-q.i.fiquis afymoniacis-Ide Hoft-et Ray.Addit 
Tbo - fi aBt eps fymoniacus eft ex alia caufa pot ab eo rccipere 
ordines -dummo fit occultum.quia non cIY fufpenfus quo ad 
alios ■ fed folum quo ad feipfum « Addit Hofti. cj fi pofTum op„ 
tinere cj ordiner ab alio facere debeo«CjQuibus clericis &■$ per 
ordmatore de bnficio prouideri ^vide fupra bnficium- i- T«vii« 
et de ordinato ad titulum patrimomi fui- ibidem ■ <T - viii« 

Rdinatus primo coiter « Queritur ergo quid fi aliqs in 
peccato mortali exiftens fucrit ordinatus f?£«fecundum 
Ti ay ■ fiue fit occultu fiue manifeftum llle qui cu boc te- 
cipit ordinem vel quecugs alia facramta mortaliter peccat-di« 
xl«multi»d^xxv«iIlud«xi«q«iii«audi.IdemTbom-iniiii«di« 
xxmi.{(Vtram ordmatus exiftens in pcccato mortali poffit 
finepeccato utiordine fufceptol^.fecundumTbo.in nii.di» 
xxini-non pot.Nam facitcontra lllud pceptum dcutcro.xvi- 
lufte cjuod iuftum eft exequeris - Indigne emm facramentum 
pettraiitat-necinbocpoteft aliquis difpefare-quiaeft deiure 
naturab.vthomo fanfta fanctc pertraicet-vntalis quociens 
aicum alicuius ordims facit mortaliter peccat vt qui tagit res 
facras quafi fuo officio utes « fecus aiit effet fi aliqua neceffitatc 
aliquid facrum eotmgetet uelexcquereturinillocafuinquo 
etiam laicis liceret « puta fi bapti^aret in articulo neceffitatis 
vel corpus xpi de terra colligeret-cocor-oms Ala»et Ray»S^_ 
an teneatur efTe confefTus vide fupra confeffio (i- (T« v« CVtrii 
a tali Iiceat recige facramta $£ ■ fecundu Tho . ubi fupra tcnct 
bomo recipe a miniftro etia in peccato mortali cxiftcnte cijdiu 
ab ecclcfia toleratur . qui ad boc eft ei obligatus « nec etia debet 
talis in offiais euitari. vt fupra clencus iii« T-ii-tn vt lbidem 
fubdit Tbo - non effet tutum cj quis pter neceffitatis articulu 
talem miniftrum inducerct ad aliquod fui ordinis officiu exe- 
qucndum durante confcia qj ille effet in peccato mortali quam 
tamen deponere poflet - quia in inftanti bomo a diuina gracia 
cmendatur-Dicit etia Tbo.innii«di-xiii»cjj a notorio concu- 
binario non eft recipicnda coio eucariftie fiue fit notonum cjia 
conuitJtus eft . fiue per cofhtutone in iure f afta . fiue pcr talem 



fatisconueniunt.fj nunquid laicus qui nullumbet ordinem 
poffet reciperc facerdociu omnibus alns ptermiffis ^K- fecundu 
Ray -pot dummo ftt bapti^atus - Idcm Tbo . Pe. et Hofti- 
Quid fi clericus pretermtffo aliquo ordine cofecretur m epm : 
J^.fecundumRay-dicunt f cre omes docrores cynullomopot 
cofecrari epus mfi fit facerdos .cjuia ordo facerdotalis eft cjuafi 
f bale fundaffitum ordims epalis . Concor . Gof . Sed et Hofti < 
qui alitcr videtur fcntire . concordat m boc cp talis eps execu- 
tione non baberet nec altqd coferret nifi poftcj facerdos factus 
effet - de exccf . prela- ex Iittcris . Si uero ptermifc aliti ordine, 
a facerdotah fentiunt Fere offis g eps eft et conferre pot otnes 
ordines preter lllum auem non accepit - i - q . i - gracia . ii. q - vii . 
dalbertum ■ Addit bofti. g; talis eps executionem de iure 116 h^ 
.etiam quo ad ordines quos fufcepit. 

"~ dinatus ■ iii. negatiuc fc^ qui non eft ordinatus - ct tfi 
iquod tale exercet . qd ergo de talibus f E£ . fcdfh R ay « 
Iaici qui uullum babentes ordinem diuinu officiu indc- 
bite cxercet nifi cefTare uclmt debent excoicari. pnt tame Iicite 
facere officia mincrii crdinii . tjuis ad boc non babeat officium 
ficutin domo non confecrata pot dicimiffalicet confccratio ad 
boc ordinetur vt m ea miffa dicat -CClerici uero qui exercent 
ofTicium lllius ordinis que non Viabent funt deponendi vel per- 
petuo fufpedendi ab ordinc quem babcbant nifi poftg tuxta p- 
uifionem ept biennio vcl trienmo fufpefi fuermt mifencorditer 
tollerentur.nutjtn pnt ulterius ^moucri-dc cle.no or.tni. 
c.i-et ri-et ar.xi.q.rii.priuilegiutn.xxv.q.ii.ncdecet.Nec 
cum tali pot difpcnfan cj afcedat vltenus nifi per papa fccudit 
Ray ■ gof . et vber . Hofti . tn tcnuit 111 fumma g> epus pot dif- 
penfare. fed in glo ■ reuocauit . dc bnficio etiam mifertcorditer 
agedu e cii eo nc fuftetatioe pnuatus ad fecult negotia reuer- 
tatur - falubnt" autem fibi ^puidebit ft ad religio nem tra nfient ■ 
babetur bec m pdidto ofi.de cle. non or . mi .{jf Quid fi qs ex_ 
ercet tale officium non ad deceptionem fed exludo caufa fefh '. 
K. fecundum Hoft - ccrte ludus noxius in culpa cft . vnde talis 
pcccat quideettenetur penitere.xvi.q>i.(T.illud.infi.noth 
credo cp incurrat pdictas penas quia uoluntas ct ppofitu dif. 
tingunt malcficta . de fcnt . cxco • cum uoluntate. CjSed quid 




fi clcricus qui eft in mmonbus ordimbus tm lcgat epiftola; in 
mifla tRf . fccundum Vbcr • Iicitii eft ex quo fmc follempnitate 
boc f acit - vt notat de Vt - et bo - cle- vt quifcp . Et fcdfn Innoc. 
intelligendu cft qti no cft ibi fubdyaconus.necdj talis cantare 
folcmpnitcr et cum ornamentis fubdyaconi . xxiii. di ■ fubdy a- 
"onus . lxxiin . di . fi qui cleriri- Concordat Hoftiefi . 

Ixdmatio coiugatoru . Quid fi maritus accipit ordinem 
facru muita vel nefciete uxore ^K . fcdfri Tbo . mortalr- 
( tcr pcccat . Sed ut dicit Ray . non fit f er bcc preiudiciii 
vxori . fed tlle tenebtt ei ad redditionem debiti . non aut pcteri t 
exigerc . xxviii. di . dy aconi . xxvii . q . ii . multorumfoucd efl 
vcrum fecundum Vber . etiam fi fit faftus epus feu religiofus 
nifi illa poffj induci ad continentiam. debet ergo rcfhtui uxori 
nec dcbet fcrre tcnfuram aut babitum clencalcm qui fit cutn 
fcadalo uxoris fed fi pdt fmefcandalo eius deferre tenetur.Et 
fecundum Inno . talis f< p oir mor tem vxoris cotrabit cum alia 
non tenet matrimoniu . (UHuidfi mantus ordinatus fit vxore 
fciente ct non cotradicente ?Ft ■ fecundum R ay - fi clencus eft 
de ccclefia occidentali fcfn ett uxori piudicium.fta cj oportcbit 
cam de cetcro continere. et etia mortuo uiro non poterit cum 
alio contrabere.xxviii^di^Cjuia funt culpe-et duobus cfe.ct 
xxxti ■ dt . fcttatitn. ([Qut duxit uoxrem utlem puta ancillam 
vel toculatttccm vel aliqua ex tUts que publicis fpcctaculis ma- 
ctpantur . Itcet utrginetn repclliturab ordme . di. xxxmi . fi quis 
vidua-n.tjTJUj quid ft maritus ante carnalem copulam facit fe 
ad facros ordines ,pinoueri {1$. . no ,ppter boc diiTbluit tnatn-. 
moniu qttod prius fuerat cotractfi.fcdmar-tusficordinatiis 
recipiens^aliter q facris canombus fit coccffiim etia poft mcrte 
vxoris no poterit miftrare in illoordine.necafcenderead alios 
Nec aliquod bnficium uel officium eccclfiafticum optinere. vt 
in extr aua .10 . xxii . quc incipit antique- de materia tfta babes 
.aliquafupraimpedimcntum.xi.<T»i-etii. 

Ivnatus . dc ornatu bono clericoru ■ babcs fupra clericus 

■ <T - ri. de ornatu ucro mulierum nunc dicendum eft 

Vtrum mulicrcs poffintlicitefeornarc.Et.fcdiTiTbo. 

unda fecunde.q.clxxt. circa ornatum mulieru attendcnda 

funt ea que coiter circa exteriorcm cultum dicutur f« cp non 




12 3 4 5 



II llll|llll II 



n njmu fmWi m iimrn mp 

13 14 15 16 17 16 



tt 



23 24 25 



emJentiam facfti g, nulla poteft tergraerfatione celari. ab aliis 
aut cocubinarns ocultis recipi poteft<£>u^mo dicit quis fur- 
tiue ordmatus iBfi .fccudum bofti . tnpliciter . Vnomd cS quis 
fine licencia proprn cp, et fme examinatione promouet . Ixiri, - 
di ■ extra confcia 3 . xxirii , d, . quando eps . in quo cafu non pro 
derut Ire arcbidyaconi. vtde offic arcbyd .fignificarti . Secudo 
ordiat Furtiue fi pter cdfcia 3 epi eode die recipet oms minores 
ordmes vel aliquos fimul. et fubdyaconatu vel duos facros • dc 
eo qui Fur . ordi. fufce. cum b ■ et c . mnotuit . de quo bes fupra 
ordo.ii. q-.ri.Tcrcio quando gradu omiffo faltum facit dc cuo 
dicir iiiFraordiiiatus ii . per totum . de illis qui exiTcentes excci 

Catl /j"u Ut 0rd ' 5S rC< 3 re fupra cxco '« t '° i • T ■ xx. qui mcipit 
quid de illis . Qucdam etiam crimma non folum impediunt or- 
dinandumfcdetiaordinatu deiciut.deqbusfupra cr,me.<T. 
_" • m C ° aSte ° rdiStus ""«"■' ad caft,tate . R . f, c-artro 
ru,t abloluta non eft dubium g, non tenet qu,a ncc ordmatus 
eft . vt dirtum eft fupra ordo m . <T . F, . Si aut fuit codicionalis ■ 
putaquia per aliquem mctum.d-fhnguc fccudum Ray.quia 
li tabs Fuit metus qui potuit cadcre m conftantem uirum non 
tenet.g, me.ca.platu.etccudileiftus.continemia eninon 
debetur mfi uolunt ana. di . xxxi . ante ttienmu ■ xy , q.i„ . prc . 
2 S '"rr ' ntelh S e 9 » ante babeat uxorem poterit illa uti fire 
p<fto 1 3 h n blat cotiere tcnet" - a- . di . xlv . de iudeis . Itl cdtiere 
tcnet f, n fuit talis mctus . Ide CJof . et Hoft.-I/Sed nitqd ta!« 
ic 3 ordmatus per metum qui potuit cadere th cdflante uirum 
netur pr.uilegio derical. 1$ . fccudum Ray.g, fic.f, al.as vult 
wuere clencaliter nif, tranfiret ad acftum pemtus cotrarmm - 
di.Ixxxm, .quifquis . et tame fi babeat uxorem potcnt ea uti. 
vt m pcedena <f. dictum eft . f, tame ipfa uellet cotmere et ipfe 
nollet no baberet priuilegiu clencale i fi uero ipfe ucllet et non 
iplacerteipfeberet fi ut dixi alias viuatclericalitcr.ar.xxvii. 
q.ii.muItorum.etbicoportetfuppIerifciI,c3 qpfiuxor fuent 
vnica et u.rgo tunc b 3 uir pnuilegium clencale. f 3 tantum m 
duobus caf.bus quos bes fupra dericus ii . <T - fi 4L Quid de or_ 
dinatis abaIienoepofine[iceciapropri,fF?.fccundu Ray.pn. 
uanturexccutione.poterit tam3 cps difpenfare.ix.q-i.lug 
dinenfis . de temp . or - g, tranflationem . Sed et que Iicentia rc. 



quirit et que pcnaOTdinatis fme licetia babct fupra ordinatot 
9" . vi . et vii. tE^uicf3c ordiatis ab beretios ucl cifmaticis ex- 
coicatis depofitis et huiufrnoi^K- a talibus non dj qs recipcre 
vt didtum cft fupra ordinator . <T . pc ■ Si tn alique ordinenttt- 
nendum eft . vt dicit R ay . cj oms tales ucrecoferut facramta 
dummo in forma ecclefie conferat.i ■ q .i . dns declarauit ■ et c« 
non nocct.de confe-di.iiii.non in nobis . peccat tfi mortalitcr 
tam dates q fufcipietes ab eis queciig; facramta mfi baptifmfi 
m cxtrcma ncxeJEiatc . Idem Tbo ■ feciida fecunde q ■ xxxix . ct 
pe.et gof^TSednunqd fic ordinati poterunt mimftrare^. 
fecundumRay.fiordmatifur.t a tali qui fufccpent ultimam 
manus ipofitione in ecclefia ct nuuc eft bereticus uel excoica- 
tus etbuiufmorddrn.qjfiueiftiordiariti fricbat fiuc igncra- 
bant tollerant difpefatiue m ordiinbus fuis fufccptis miftrare. 
ad fupcriores uero non debent promouen mfi cflet neccflitas 
magna et couerfatio fca . ix . q . i. c • i- et ni . ii uero ordiati fu_ 
erunt a tali qui rcccpcrit ultima manus lmpcfitione extra ec- 
clcfiam ct ipfi fcieter a tali ordines receperunt mmtj toUersnt 
fiignorant tollerant .ix.q.i ordvnationes .concor.gcf.Scd 
per qucm poterit difpenf an vide i nftafcifm a . f - X ii. 

Rdinatus 11 ■ fc, per faltu -^Qmiie ordrnatis g faltum 
E^.fccundum K.ay.ordincs ordmatc rrcipi dcbcnt fe- 
cundii cp numerati funt fupra ordo.i- 9".iiii. et di.lix«_ 
fiofficia-et di.lxxvn-oi. fitnperfaltumaliquispromoucac 
idefc q> aliquo ordine pretcrmiffo quis ad fupenorem afcendat 
recipit quide caraiterem. tn de rigore dcbct dcponi. etia fi non 
malicia fed ignorancia aut negligcntia aliquem ordincm pter- 
mifit . fed ex difpenfatione epi ad ordinem ptcrmilTum poterit 
promoueri et mterim ab exccutioc fupcriorts ordmis cnt fuf- 
pcnfusdi.xlvni.ficut oli.di.li.follicitudo.decle.pfal.^mo. 
c - vno . et eodemo poterit cum eo difpcnfari fi intcrim miftra- 
uerit in illo ordmc credens gi fuiffet gradatim promctus • vt m 
diclo c de cle- pcr fal . £ mo . Cp fi talis per falrii pmotusfaet 
fit ct in ordine fic fufcepto fme difpcfatioc miftrauerit no pot 
difpenfan q, ulterius afccndat mfi per papam . fy m ordine lul- 
cepto pot difpenfari pcr epm ficut cum no ordmato miftrante 
vtdiciturinfraordmatus.iii.tT.i.in bacfma bofti-etvber- 




A 



ll|llll|; l|lll llll|lll ITTTTTn [TTTTTTi m iil llll|llll llll|llll llll|llll II 
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 



22 23 24 25 



fit preter confuetudine aut ex inordinato affedtu et buiufmoi 
quc explicite habes mfra veftis . <J. i. Et boc tjde mo pot licite 
mulier opera darc g, uiro fuo placeat . ne per eius cotcmptum 
m adulterm labatur . vfi diot i. ad corm. vii. mulier que nupta 
c fl cogitat cjue modi funt quomo placeat uiro fuo . Et ideo fi 
muher coiugata ad boc fe ornet vt uiro fuo placeat . potef} boc 
faccre fme pct5 -{TVtrum in lllicito ornatu fit prtm mortale. 
^.^cudumTho.vbifupramulienscultttsdefe uiros adlaf- 
ciui a g jocat . £>uer. vii . mulier occurnt llli ornatu meretnto 
prcparata ad capienda; animas . ct ldeo ille mulieres que viros 
non habcnt ncc mtcndunt babcrc non pht abfcjj pfto appetcre 
placerc virorii afpeftibus ad concupifcendum. tja boc eft dare 
eis mcentmum peccandi. Et fi gdem bac intcntione fe ornent 
vt aliquos .puoccnt mortalitcr peccat . fi aut ex tjdam leuitate 
vel ctiam vanitatc iypter cjdam ladtantiam 80 femp eft pcTrfn 
monalc f3 qiicji vcmale . ct ea.de ratio eft qntu ad bcc de vins . 
II Quid de mu ! imbus fc colorantibus et alia frgmeta adbib?_ 
tibus :' Bf . fc.:m Tbo . fecunda fecunde q . clxix - buiufmoi fictr- 
oncs fme pcccato cffe non piit . non tfi femp cft mortale fy folit 
qti f it pptet lafciuiam vel in dci contcmptum- Sciendum tn cj, 
ahud cft fingere pukntudmem . ct ahud occultare turpitudine 
cx ahqua cau r a puemente ■ puta pcr egritudine Vel buiufmot 
hoc cmm eft licitum . quia fcdfii aplm . i- ad cor . xii - que puta - 
musignobiliacfTemembra corpons bns aUmdanticrem bo_ 
norcm circundamus . 

v 'jr^!j?^>ii^ c ~ tum ' ^ aaa S uc faciunt priores Vel gardiani con- 
■ucntuales religioforu medicanciii de fuoru couentuu 
W Jf a " en '" cum f 5 ' at,s ve ' pcrfoms ccclefiaru in illis loris 
J^^^P^vbi babitant debent perpetuo feruari. non obftate qj 
fion affuit affenfus magiftri vcl miniftri jpuincialis aut gene- 
rahs aut g> r cdes aplica quo ad fratres rninqrcs audtoritate no 
preftitit.de pacta • quia ex co. Ii. vi- (fPaaum factum patri 
afiliadum nuptui tradcreturetc.videfuprados-9".iii.<fijr 
etiam nudo pacto obtigat quis fcdrn deii fupra Icx . <T- x- ver . 
xii.,et infra jp miffio.fl Padtudenorecipiendo ad fepultura « 
videinfrafepultura-i.(T.iiii,i 
Alla. dicit palla Imeus pannus confecratus qui extenditur 





fug altare et fupra cjue extedit corgale. et de palla dcm e aliqd 
fupra cofecratio ueftifi • <T • i ■ Siliter et de corgali - s^corgale. 
"" Mium. Palliii ut bic fumic cft fpcciale ornamtu arcbi- 
cjborutn.in quo ple nitudo pontificalis officn confertur 
co. ti . nifi(jpcDctiutem pallmm pcti a Papa inf ra tres 
menfes a tcmpore cofecratiois fiue cofirmationis fi aii fuerat 
confecratus - alias fi accufetur potcrit remoucri ■ di . c • cjuoma . 
et debet peti cum inftantia.di-cprifca.et dj petens pteftare 
facramentum fidelttatis ctobedientie romaneecclefic-di.c. 
optatum . de elcc fignrficafti.Item in dationc palln dcbct cari 
nouum priuilcgium vel ar.ttcjuum innouan ■ di >c. ronis • et c 
fcriptorti . Ite reccpto palbo et no afi pct fc arcbiepm ifcmiare 
eo.ti-mfi necantcpot c6uocarecor.rfium-c6ficcrecriima. 
dedicarebafilicas.ordiarcclcriccs.feueposco r ccrare.deelec ' 
cp ficut. ff.pc Item arcbicps non pot alferi fttu palliu accom- 
modare.quiapalliumperfcnaeius non tranfit.vfi et djcum 
eo fepliri. e ■ ti. ad bec . ct c fi cx tuarurr> Item folus romanus^ 
pontifex femper ct ubicj; utitur pallio.ceteri aut inframiffaru 
follcmpnia in cjualibet ccclefia fuc fuincie . non a~tt fi egrediat 
ccckfia vt m procelTione . eo- ti- c i. ct bec in diebus de cjuibus 
concedit m fuo priutlegto- abas non pot .[xbcne p5t qncj! fme 
pallio celcbrare. c. ti. c f 1. Patrtavcr.c an poflmt dare pallmm 
vidcinfra patriarcba«(J".ii. 

Apa dcbct cligiaduabuspartibuscardinaliu.aliasqui 
gcrcret fe p papa exccicatus clTet. vt fupra cxcoicato- 
i- (T.iii. ver.ini . ct plura noua circa eleiftionem pape et 
reclufione cardinaliu.de clec.vbi pcnculum.li.vi-etcjjinilla 
conftitutione eollcgium cardmalium nulla pot facere difpefa- 
tionem feu innouationj . et qucla alia circa bec in cle.de clcc 
neromani.acjuo autem et vbi debeat jBnfecrari babes fupra - 
confccratio cporu ■ 9". pc et vl. HPapaeft fummus inter oms 
ipfe enim babj plenitudinem ptatis - aln parte follicitudiiiis.ii" 
q.vi.deereto.etcquifefcit.vticudns dixit aplis vtlaxarent 
retbia . foli petro dixit duc in altum- luce ■ V ■ fte ei foli dixit vt 
pifcarctur bamo. Mat > xvii. per cjue pemmens iuridictlo fig- 
natur . xxiiri. q . i . non turbat ur . ct c cft aliud ■ Itern foli pctro 
diitum eft tu cs petrus etc xxi . di. cjuauis • ldeo ipfe fpccialiter 



II llll|lll llll|lll lllllll njmu fmWi m\ ull llll|llll llll|llll llll|llll I 

10 11 12 13 14 15 16 17 16 19 20 



M% 



22 23 24 25 



cft vicarius Ibefu xpi . et quodamo maior bomie minor deo. de 
tranfla . intcr corporalia . {[Qui funt cafus qui ad folum papa 
pcrtincnt S-^.fcdmRay. funt multi. de quibus ctiam ptures 
non tranfeunt cum generah mandato fcd requirunt fpale . di . 
xvii-buic fedi-detrana.Iicet.etdeofFi.le.gitrannatione.vt 
queftio Fidei. xxriii . q . i . quociens . di ■ xii • pceptis . Ite traffatio 
epivclelecti.s. conFirmati.dctranfla.intercorpalia.dcoffi. 
Icga-c.iii.etiiii.Itemdepofitocpi.iii.q.vi.quis.ctc.dudu. 
Itemacccptio rcnunciationis cpi veleleiti.s.conFirmati.vi- 
q-m- denicfdeti-an{Ia.intcr corporalia.de regu.lic3.Iteex_ 
emptiocporQ.xvi.q.i.fratcr.Itcmrcftitutio depofitoru ab 
ordinc.ii.q.vi.ideo.i.ctii.etvt etia fupracpus.^.vi.Item 
ludicialis diffimtiofiucinterptatiopriuilcgioium fuorum-de 
ludi . cum ueniflL-t . Et idcm fcdm bofti. fi dubitet de refcripto 
aplico ita gj abalio per uia ronis folui non poflit • de offi . dele. 
c.ii.IdemfcdmHof>i.deinterpretatioenatutifafltEerJega_ 
tum cuius iundi.lio Fmita eft nec aliqs ci fucccffit^tidem de 
difpenfatioc m cafibus qui per cadcm ftatuta pape refcruant « 
Item mutatio fedis epalis - vii. q . i . temj oris . Item conftituere 
alicubi de nouo fedem epale}.xvi.q.i- Felix.et ar.de cofe.di' 
i - de locorum . Item fubicere vnum cpatum alteri vel vnum tn 
duos diuiderefcu duos mfimul vnirc.bos cafus babcs xvi.q.i. 
temporis ■ de exep . prela ■ fcut vnire. et de ofFi .lega- cr, trafla- 
tione, . fte comutatio uoti iberufolimitani.de voto ex multa. 
Simile de qbufda^ aliis ootis - de qbus vide infra votum- v- 9". 
ii. Itcm folus papa pot concedcrc vt quis ueniat cotra licitum 
iuramtum - de iureiura - VenienteS ■ vc[ etia dc quo dubitatr' an 
fit licitum - dc elec . vcnerabilcm - quod intclligitur fcdfn vber . 
folum in arduis . alias vide fupra iitramnetum - i • ^f. pe . Solus 
Papa difpenfat cum irregulanbus fcj in crimimb^ maioribus 
adulteno . de ludi ■ ac fi clerici. et circa boc vide fupra difpefato ■ 
C-vi.vii. ct.viii. Solus pot conciltumgeneralecelcbrare-di. 
xvii . pcr totum.ri . q . vi » ideo<[Solus poteftt codcre canonem 
gencralem-xxv.q.i.nifi crgo-circa medium. Cdelegi.l.i» 
Solus pot gfonaj ecclefiafhcam iurefuo priuare.ix.q.iii.pcr 
principalem • di . xix - in memoria . de cocef . preben . qfn - Solus 
poteft concedere prebenda^ vc ' ccc ' c »<> non uacante-dc cocef. 



prcben • nulla ■ et de refcrip • eam te ■ Legatus aute etia babens 
plcnariam legationcm boc non pot in qbufcungj perfonatibus 
debeat quis per electronem affumi.de offi.dele.dcliberationc. 
!'■ vj-. Solus pot excotcatu a feabfolucre.deelec. venerabile. 
JEt uideboc fupra abfolutio.i>9"-iii.ver.iii. Solus pot abfol- 
uere excoicatum a fuo legato. quia nolebat obedire fententie 
diffinitiue ft fteterit in cxcoicatione pcr annum-deoffi.dcle. 
querenti. Ide eft de excoicato a legato vel dclegato cuius iuri- 
didtio expirauit.et nullus fucceflit > vt in dicto c- querenti.de 
offi.or.paftoralis. Solus cogncfcit appellatiocpeitusrcota- 
ix . cj ■ lii ■ cuncta . ct c . aliorii ■ Solus cogncfcit de caufis ad eum 
delatisper appellationem vclreleuationem.deoffidele.lfcct. 
Solus ordinat lllum ad fuperiorcs que ordmauit fubdyaconu. 
de tcmp . or • cum in diftnbucndis ■ Solus concedit pallium . di- 
c. pallium vel fcdiri vber . etiam alii qui concedendi babent pri. 
uilegium vt patriarcbe. viie infra patriarcba ■ ftem folus fp ct 
vbicj) utitur pallio ■ de ufu pallii- ad bonorem. Solus difpenfat 
cum bigamo-xxxini. di. lector» debiga-nuper .vide de bocs < 
bigamia ■ f • pe ■ Solus dtfpefat cum lllegittimo cjtu ad ordines 
facros . et bnficium cum cura velpetfonatii.de Hi-prefbit.is. 
cjui.li.vi. S.tmlrtercummincrecj pmoueat adcuraaniarii 
vel dignitat es . mfi cjtum permittit epts fupra dignitas . (f ■ i«" 
Similiter rii co qui no eft in facris uel alias eft de mre indignus 
vt p moueat in epm.ar.de e!ecdudum-<.T-fi>et€.decrm.i- 
facri. difputan. Sclus difpcnfat ut quis in eadem ecclefta beat 
plura bcncficia . Item cj> quis babeat plura bcnef icia cum cura 
vcl plurcs dignitates feu perfonatus- etiam fi cura non babeat 
de preben.de multa . de confuc.c.i.Ii.vi. Solus pot conferre 
ordmcm fubdyaconale in die dnico etalns pcipuis feftis.vt.s- 
ordo ii ■ 5" ■ vi . Solum ad eum appcllat omifTis mediis • ii . q- vi> 
ci-iii.iiii.et v-et cdecctero.it ■q.vii.metropolitanus- xi. 
q-i-gucnit. Addit bofti.cplegatusuidet beretalepriuilegiii. 
de oifi. lega. c-i- qucd optinet tantii de cofuctudi ne ut dic it. 
Similitcr patnarcba. vide infra patriarcha .<f.ii.J0t.- maiora 
negotia ad papam funt rcfcrenda.ii-q.vt.otriis opprcfTus.et 
iftc cafus multos continet . vt difpcnfationem in fymonia ■ vidc 
infrafymonia.vii.invu. vltimis ( f ■ fteinboicidiouolutario. 



I! !lll|llll llll|lllii m WM P^ W^t P W^ llll|llll llll|llll llll|lni|llll| 

10 11 12 13 11 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 



^ 



^di.miror. Et c5 i!lo q excoicatus celebrauir.ut.s-excoica- 
tioi.g~.xxxiii.cricipit.qms cSFectus-circa fi. Et fimilitcr cu 
illo qm excoicatus reccpent ordines . ut fupra cxcoicato .i.$, 
xx . qui incipit . qd de illis . |f AdditHofti . aliquos cafus . ut g> 
fuppleat defedtum regis uacante rcgno.de elec. cfi inter uni- 
uerfas . in fi- de fupplen. negli . prela . gradi . Ii . vi. I te; defectu 
Imperatoris . de fo, cope . bcct ■ C ■ 1 • Item eleitum imperatore 
cofirmat vcl quafiat . ve[ etiam imperatorcm deponit ■ de elcc . 
venerabilem . de fen . et re tudi. ad aplicc h . vi ■ et qftcuncj; etia 
pnnceps feculans fuerit inutilis et negligens circa rcgimen et 
iufticiam pot per Papam dcpom . xvri . q . irii ■ fi quis deinccps ■ 
xi.q.i. nullus.xxxii.q-v.prcceptum. vnde;achar-i»«Papa 
depofmt Lodouicfi regcm francorii . xv . q . vi. alius . et Innoc . 
Ottonem. vtindidloc. Venerabilem-Et Inno.iiri.fredericu. 
Vt ia didto c. ad aplice. Item folus abfoluit lllos excoicatos de 
quibus dictum eft fupra abfolutio.i. «".iii.Item folus elertone 
nundu factam pnunciat nullam fi fiat.de elccinnotuit([Ite 
folus babet canoni;are fanclos ■ Vt fupra canom;atio ■ ftem cj 
valet f antno ualere . ct ecouerfo . de excef - pla . tata de cocef . 
prcben- cofhtutus . ltem nulli legi fubiacet . decet tn eum fer_ 
uareiura.defupplen-ncgli.prela.hcet.xi.q.i.Duenit.Sma 
eius facit ius.de fen . ct re iudi. m caufis ■ Item pot monachum 
tam cotra uoluntatem fua cj abbatis de monafterio extrabere 
et ahcui plato vel principi in (bcium affignare vel fecii tcnere. 
ix J qiiri.c.fi et di. viri.quccontra mores- xi. q. iii- cj refiftit. 
|jftem in matrimonio m multis cafibus pot ipfe tm difpefare . 
vt in gradibus ,phibitis et bmufmodi . de refti . fpo ■ Iras ■ dc co- 
fang ■ et afifi . non dcbet . Item ordmar eade; die qua cofecrat . 
de elec. ficut . <T . preterea . Multa alia ad Papam tfn gtmentia 
in variis cafib; gticulatim potcris iucnire. CTVtru papa poffit 
tollere leges ciuiles 1$ - fcdiri Io . an • vti papa n h; iunfditcne; 
tgale no pot tollere lcge quo ad forii ciuile - nifi in biis in qbus 
amme pcriculum ucrtit . cum ptates diftinct.c fmt . xcvi. di. cit 
ad verum . et x . di • qm . qui fi . funt Iegit . caufam . . In bris aut 
in quibus anime pcriculum uertitur quo ad utrugj foru tollit 
legem.Probantbcc-deiudicnouit.deprefcrip.c.fi.dcfcdis 
r.up.cpcctvI.defo.copccvI.Ii-Vi.Nambiis legesfacros 



canoncs imitar i n dedignat ■ de iudi.cleri.et in autent . vt cie_ 
rici apud .pprium cpm ad Fmcm-^LVtrum poffit Papa abfoU 
uerealique ab obligatioc qua tenetur bomini J^t.fcdm Inno- 
pot boc facere dc pleitudme ptatis « ar ■ ix . q ■ iii . per principale 
Cde quadrien.pfcrip.bn» aicnpjie^.deprea.rni.offico-l. 
quociens. Idem Hofti. et Ber. (fPapa etia antecoronatione^ 
fuatnpot exercere officiufuum.etquibacoccafioneimpug- 
naret Iras excoicatus e ■ vt in extraua ■ bndicti xi ■ que incipit . 
quia nonnulli . Cafus m quibus papa nunq uel raro dtfpenfat . 
babentur fupra difpenfatio- 9"- aiipe. 

AraFerna-paraFerna elt qdqd mulier «3 pter dotcm.et 
dicit a par a cjuod eft iuxta . et ferna quod eft dos • quafi 
__ fl| iuxta dotem • licet in qbufdam rcgionibus talra non ba- 
bcant locum* vbi fcdm confuetudine uir omnia bona mulicns 
recipit in dotem - et ofnra bona mobilia funt coia ■ Habet aute 
parafcrna priuilegium ad inftar dotis • ficut erii uxor h; omia 
bona mahti tacite obligata pro dote. fic et pro rcbus parafer- 
nalibus marito datis . mfi mulicr per fpale ct expreffam obltga- 
tione fibi puident-quia tunc alti renuntiare uidet . £- de pac 
coiu-1- f 1. Qumetia fcdm hofti- & gafetnaha inferant in domo 
manti eo fciente couetiiet maritus depofittuclmandati-nifi 
dnium tr anflatu fuetit in marttu - quia tuc agetur conditionc 
ccrti ■ vel fine caufa vel ob caufam . de parafcrnalibus non deb; 
fe maritus intromittcre muliere inuita . cjuis bonii uideret vt 
ficut mulicr feipfam uiro comitttt fic ct comitteret res ipfas . 
£ . de pac » coiug a . 1 • bac ■ 

" | Arcntes . Vtrum filii teneant alere parefttes F?- f ilii lo- 
cupletes tenetur nutrire paretes egenos ftcutgntes lo- 
cupletes tenetur fjns . Et nomie parentu ct filioru fiue 
hberoru intelligc oes afcedetes et defcedentes ■ in autltica-vt 
liccat matri et auic- (f • illud quoq; . col. viii- Ceffit tii bec obli- 
gatio fcdm Hofti ■ fi 1II1 ptit fuftentari de bonis propriis vcl fuo 
artifjcio.et dehocetiabet -s.fatnilia.fT-i-et fupra expoitus ■ 
Vtrum aut opera pietatis in parctcs poffmt ptermtttiocca- 
|ycafione religionis . require inFra religio . i. 5"« iii- 

Atricida- cfprie dicit qui paretes occidit cjfi parenticida 
_ et babct locum in oixiibus afcedentibus et defcedetibus 





' 



-^^^^ 



9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 




21 22 23 24 25 



in mfmitum . Item locum babet m vxore. viro - nuru. genero • 
uitrico -patrmo.focro.auuculo .amita.cofobrino.patruele. 
patrono - nouerca fponfa . patre-matre fp6Ti et fpofe. Et fimi 
liter mtelligas fi Fcmia pdiftas pcrfonas coiunftas occident vcl 
ab eis occidatur . Item qui emit vcncnu ut boc Fieret . ff~. e. I . i. 
iii- et nii. Similiter oms confcii tenetur. ff- e. 1. vtrum ^jjue 
eft pena patricidec' K . fcdm lcges eft vt pnmo uirgis cedatur 
demde m lacco corii confutus cu cane et gallo vipera et fymea 
in mare iecftetur vel m amnem proximu . vt offi elemtoru ufu 
careat . et celum fugftiti et terra mcrtuo auFerat' . et fi marc 
^eLamnis non fit proximus beftns fubicif .C.e.l.i.fF.cl.pe. 

l A " od,,anus aI,cmts m fefl,s dc mi ^ a «ciendus eft - vt .s . 
TOilTa . T. penukimo. 

Aterfamiliasdebetregereeteducare familiam.vt fupra 

Jramma . <T. , . et fupra expofitus . ct fupra parentes . 
Accntia.quid f,t ^. fcdm Tbo -fcda fecGde q. cxxxvi. 
ficut dicit Aug . „, libro de paoentia . Pacientia eft qua 
mala equo ammo toleramus ■ ne animo iniquo bona de- 
feramus per que ad mel,ora_deuem'amus . dc qua etiam dicitur 
laco.i.pacietia opus perEcmbabct.etGrcg.,nome.pacietia 
elt radix ct cuftos u,rtutum-(JVtruminiurie fmt femper pa- 
cienter fuftmende^. fcdmlbo.fccundafccudeq.cviii.mali 
tolerandi fum a bonis in boc g» ab eis miurias pprias fuftinent 
pacienterfcdrn gpoportet.vn lup,Uudcant.„'.f,cut liluiinter 
ipmas .dictglo. Non fuit bonus qui malos tolerarc no potuit. 
Non autem tolerat eos mf, fuftincant m.urias dci et px,moru 
vn Crif.fup tnat. In iniunis pprns eITequ5p,am paoente lau- 
dabile cft . Iniurias aute dei dilTim.Iare nimis eft impiu . Hoc t5 
mtelligcndu eft qn miuria perfone ad folam perfona pertmet. 
tunc enim pacienter fuftmendum eft.qn aute redundat in ,'n- 
turiam de, et ecclefie tunc debet cjs # pna iniuria ulcfci. vt l x 
de hclya qu, fedt ignem defcendere fuper ,IIos qui uenerant ad 
,pIumcap,endu.i,i,.^.,.SimiI,terHeI,feus malcd.xit pueris 
■pfum irndetibus . ini . K . i, . Et S.Iuefter papa excoicamt cos 
qmiplumm cxilium pofuerunt.vtxxiii.q.i„i.gu,li(Tarius. 
humfmod, pcepta pacientic ,'ntelligenda funt fcdm pp aratone 
ammi . vt Aug . dicit m bbro de fcrmonc dni in monte C^trS 



percutietiin vnamaxitlamfemperattera fitpbcnda I^.fcdm 
vl.« Aug« in epla de puero centurionis dicit cj pcepta pacientie 
magis funtad pparatione cordis <| ad opus cjuod m aperto fit 
vt in fccreto tenear animi pactetia. in manifefto autem id ftat 
quod eis uidet .pdeffe qbus bn uclle debemus.vn et dns fe per- 
cucientem rcprcbendit « lo . xvrii. ct paulus percuffus in f aciem 
dtxtt. perratiatcedeuspariesdealbate.actu.xxiii.Siautboc 
non prodeft.tunc percutiett vnam maxillam alia eft prebenda 
quantu ad animi .pmptitudine nec refiftendti eft malo. qa pcr 
pactetia gfecutores dco lucrari poffumus > Ad materia pactetie 
pertinerepot.s.ira.et-s .cotumcba.T«fi-et ifra vindicatio. 
e|ip|| "ktriarcba et Prtmas funt diucrfa nomina fj coitcr ide^ 
■1 jlfl fut.tinre.di.xcix.puincic-ppric tfi diciitur priarcbe 
jl^lfWtatuorprincipales.fcj Conftatinopolitamis Alexan- 
drinus Anthiocbenus . et lerofolimitanus . Et fcdm ordine bic 
pofitum eft etia eoru maioritas. vt dc priuile. antiq(. Alri uero 
,pprie dicut primates vt A qmlcgenfis Cjradenfo Catuariefts - 
et huifmoi. CQuc funt pouilegia quatuor principattu patri- 
arcbarum :T£. qtuor funt. primu efl cj poftq rccegut patlium 
a fede aplica ■ conferunt paltni metropolitanis qut funt fub eis ■ 
Secundum eft c^ reripiunt fidelitatis ct obedientieiuramtum 
pro fe et pro romana ccclefta. Tercui eft g> faciut ante fe vbigi 
cruce deEerri nifiubt papa fuerit aut eius lcgatus vtes ifignns 
papalibus . ct mfi in vrbe romana • Quartum eft quia appellat 
ad ipfos omiffts medtis . Hec omia bntur de priuileg. anricj.m 
tex « et «n glo . maxime Inno . ({Se$ rjOe eft mnfditio pr I arcbe 
fiue primatis in fubditos fuf+raganeori. fuorii iSf ■ fcdm K ay . 
babet iunfdittone m orto cafibus . Pnmus eft cu appellatur ad 
eos . di . xcix - .pumctc « ii . Secundus cum uacat ecctefia metro. 
polttana et poftulat primas . cp difpoat de rebus ad metropoli- 
tanum pertinentibus fc^ cuftodiendis.deofn.or.pnti.li.vi. 
fercius ex confuetudine uel priutlegio-et bos cafus bfs ix-q* 
iri.conqueftus-Quartuseft cu fuper arduo negocio dubitat 
nec pot in puinciali concitto terminan-tunc cni metropohta^ 
nus debet primatcm confulere- di. xviii.de conciliis4lQu"itus 
cu metropotitanus e negliges vel remiffus pot fupplerc dercm 
eius >ix . cj. cu ftmus . Sextus ft aliqs conqueritur de archtepo 



13 11 15 16 17 18 19 20 21 22 23 




(V 



Primas elTct ludex. xt. q . iii.fi clericus . Septimus fi fubditus 
metropolitani coquerat primati cj iniufte eum excoicautt et 
■Primas rcmittit eum ad metropohtanum ut abfoluat. et ipfe 
nopofGt abfolutione optincre poterit abfoluere patriareba ha 
g> pcipiat ei gj metropolitano fatifficiat alias ipfe reducat cum 
in eande^ fentetiam.de offi» or . ai rcprimendam* OcTiauus eft 
g, fi arcbieps uel eps f ccit mandatum illicit um ucl iniu ftum et 
fubditus appellauit ad papa pot priarcba dcclarare cj fubditus 
lcgittie appellauit. ar» deappel. folbcitudincm . 

"*■ Atronus fiue rafpatronatus » fcdm Hoffi. eft ptas rep. 
| fentandi infhtuendi ad bnFicium ecclefiafticu. et .pueit 
. jVt gof . dicit ex ecclcfie fundatioedotatioe foli coltatioe 
xvi ■ cj , vn • f ihis . et c . qutoucjj . vri v erfus Patronum facmt dos 
ediFicatio fundus-Et iufpronatus fecudum diuerfas regiones 
diuerfimodc nominat . qfigj dicitur aduocatio . c . t . ci s clerici» 
qnoj utccdonatus uel cuftodia fiuc gardia-e.t.pretcrea.ctc^ 
qm . qngj dicitur ius frequctatioms vel ^celuonis »xvt. q. vii. 
pie mcntis. et c- frigentius. beceni oia fcpepro eode ponunc". 
deua.mo-infmgulis.cT.ft.CQuodiuscopetitpronoeccle- 
fie '.'Bt . qdruptex ius ei copetit . Vn vcrfus . P atrono debct bo- 
nor onus emoktmetu - Prcfentet pfit def endat alatur cgcnus . 
Pritnu ergo eu cp ipfe babet pntare mftituendum ad pbendas 
fiue ecclefias 116 collegiatas. e. t . fere per totum -Tn collegiatis 
vero 116 elertiom f aciede f 3 lam Faftc poftulat" affenfus pr5ni . 
eo- ti. a notis -Secundum efc quia quafi pnncipalis primus in 
proceffione incedit . xvi. q . vri, pie intis -et c. fngetius . TerciQ 
cft tjciefenfor pcipuus eft eccleficet ideo tenet' eam defendere 
ab omibus opprcffonbus . xvri" . q . vii ■ filiis(j[3uartu eft fi uer- 
gat ad inopiam aledus cft de bonis ecclefre.vt in dicto c. filris. 
et c.quicucj. ftemin ipfa fundatione pot patornus laicus de 
cofenfu ept certa cefum tenere . c ■ t . ptcrea ■ ri . fed ultra nicbil 
debet exigcre necin aliquo grauis cITe.de fla .mo.in fmgulis. 
(T- fi. S3 qn pronus eft locus religiofus vt fi aliqui monacbt m 
proprio folo et ,ppriis expenfts ecclefiam cdificaucrint babet in 
eaomnia tpaha. ficntepus omnia fpualia^vtxvi.q-ii.fane. 
etc.ftatuendu.de priuile.cttct platare.cT.rii.ecclefiafticus. 
decapel-mo-c.i.et bnt nicbilommus ius pntandi.defupplen. 



negli » prcla. ficut 4LSed infra quod tepus ^3 patronus pntare 
B, - fi eft patronus laycus d^ ihfra cftuor menfes . fi cft ecclefia 
vel monafterium tenet infra fex . etia fi iufpronatus habuerit 
ex cottationfe !ay ci« e» t - fi faycus . li. vi . ateepus ordjnabit de 
ecclefia . ar « e. t . c .• iiu et c « cum ^pptcr . ({QuicTfi prenus pre- 
fentet primo vnu et poftea aliu y^t ■ fi pronuS cft Iaycus"iudttto 
tpi retinquitur « que uclit acceptare . fi eft coltegtutn Vel eccle- 
fiaftiea gfonauariare n pot-fj primus pferedus e.e.t.cu ad- 
uocatus- (J,Qtridftvnus coftrutt ecclefia et plurcs ei fuccetflt 
nunquid oms erunt prohi^Bf.iufpatronatus apud quemlibet 
heredum eft infottdum. etiam fi etfihecjlib^ rjttbusftntberedes 
ct compctit cuiltbct prono quo-ad oms efrectus £>f er facerdotif 
prclentationem que ita eftapud offi* coiter cp apud nulltrfin. 
gulariter • e. t. c.i. et H-ffQmi fi pronifuntylures et 110 cp. 
cordant in pfentando !}#• illc dcbct pficimri maisr-ituS iuuat 
menrisctapIunbuscIigitur.e.t.qm.CQuidfipKntetusefc 
rc^lis recur-redfi e ad merita - Ixiii > di ■ fi forte . Si omia fiht eqlia 
«otSft cps dicere cj concordent etiterum pfcntent .Ixxix . di"«ft 
4uo rfmon concordant locus eft gratiftcattoi. de elec. vcnera- 
bilem >T - obieccione • ver >cj autcmVS^ ft heuter pot poni ftrie 
fcandalo.tunc cps ccc\eftam ordinabtt pteut meltus uidebitur 
fibi « vt in dtcto c- qm « (ifNunqd patrohi poflittt iter fe pacifci 
*t altmris uictbus pfentent E?.. fcdm vbcr.ftc ar. ff.de vfuf- 
-quodens.^M-ete.t.c.i.inek.IdeHofti-Sjrnno.naplacJ. _ 
quod pot inteltigi cj boneftius-effct fi concordarent- <I Qutd fi 
inter pfcntahtes fit queftioquis ftt patronus :'B£.fi nsn fmica 
fucritinfra termmii de quodidtum cfi fupra- '_"• iii.eps infti- 
tuitctfaluo iure eiusqeuicer.t.e.t.fiuero.etc.qmmqui- 
rjufctam. dQmd fi patronus prefentat non ydoneu f, indtgriu 
K . ft pronus fit collegium fiue perfona ecclefiartica priuatus 
eft ca uice iure pfentandi. de etec cutti in curfclis . de fuppleri. 
negli, prcla ■ ficut « Simititer etiamfcdfiVquofdam . fi P«* s „ nl j' 
laycus fit priuatus eft iure pfitandi pro ea utce. et deudlutti eft 
adfuperiorem.velfalttm-priuaridcbet.EttnutTidditlniioc. 

henefacit epus ft iterum remittat prouifionem layco patrono. 
<LVtrurrTpatronus pofftt pntarc feipfutrtS, . non quautticucp 
ftt ydoneus. e-t.per nras «viii •q.i.infaipturis. SitHplures 



llll llll|ll: .lll|lill lllll lll|lll ll|l llll|ll l|llll ::::|llll llll|llll I 
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 



fmt patroni bene pofllmt Vnum de fc prefentare. ar. de elec cir 
m iure.(£Vtrum patcr poffit filiu uel nepote pntare 1$. fcdm 
Hofti- pot dummo fit -ydoneus quin potius uidet piitaiidus q 
alius -ar.de cbobabi. cle. et mu1i.ci.de cenfi . cu a plus . <T. i- 
inbibemus - Concor . gof • [nno . et vbcr . {/.Quidfiuacante ec- 
clcfia eps uocat patronum et ci confert ?K ■ fcdfn Hofh . fi non 
babuent originem a fe fed eps motu .pprio contulit ei crcdo cj 
poffit confentire uolunt ati epi fcu plati . ar ■ de elec . cii in iure. 
([Vtru iuf pronatus fit fpiialeRl.iufpronatus dircf non dicit" 
ius fpiialeeo cfcaditinlaicu.tnfcdrn quid pot dici fpuale eo q> 
per ipfum pratur uia ad cofequendu fpuale benef lciii - idco ctia 
J££l£atur annexum fpintuaVi eo - ti . dc iure. et de iudic « Ljto . 
(J^ualiter ius pronatus tranfferatur in alium^.fcdniHcft. 
quatuor modis . Primo cjuid j per fucceflioncm bereditana . vt 
babetur fupra. f- v.Secundo cx permutationc quia cum alio 
fpuali pcrmutan pot . xvi.q . vri. ncmini.de rerum permu. ad 
cjftioes . et c fi . Tercio cx donatioe. et cjde fi juf pronaurs dat 
laico rcqrit' cofenfus-cpi.e.t. pterea.maximcqn dubitatne 
fiat m fraude et trafFcrt in potetiore vt lbi innuit' ■ fi vero do- 
net clerico n reqtit cofenfus epi.e-t>cx ifmuatioe ct cillud- 
et c ■ fignificafti . cjtto ex uenditione quia licet no poffit uendi 
fpaliter -ct.de iure . tn tranfit cft vuiuerfitate nifi de ipfo fpa- 
liter excipiatur • e. t . ex Iris ■ et c cum fcdm . Similiter tranfit 
cum uniucrfitate inconduftionc ad firmam fiue ad penfione- 
vt i c c cx Iris -f/Vtru potTit pignoran fiue pignori obligari. 
R . de boc funt plurcs opimones . nam quida dicut gi pot obli- 
gari cum uniuerfitate- verior tn uidetur opinio Inncc. ginec 
fimpliciter nec cum uniuerfitate pot pignori obligari.^ Vtru 
poffit in feudum dan "Bf. . cum umuerfitate dari pot . e- 1 ■ cum 
fcdm.fedfingu1anterctexprefrefcdrnHofti-nonpoteft.quia 
feudum rcquirit bomagium quod eft rei teporalis. Si ecclefia 
bab3 pronum ettn conferri poffit per IcgatG - Vide. s ■ legatus ■ 
<T- iii-de biis qui de ncuo ufurpant fibi luf pronatus vacatium 
ccclefiarum.videfupraecclefia.i.f.antepe. 

JEccatum primo coitcr. vtrum uoluntas intellcdtus et 

3« opus exterius fint vnum pctm formaliter R> . fcdfn pe. 

\\ fi loquamur de uoluntate et opere prout funt coiuncta 







vt caufa et effcdtus . fic funt unum pftm formaliter-Iic; plura 
materialitcr ga vna eft ratio deordinadi I1C3 plura deordinata 
Si ucro loquamur prout funt frparata.utputa feciidu aliud et 
aliudtcmpus fic funt diuerfa pcta- quia diucrfe auerfiones et 
cotterfiones ■ <|(_}uomo vnu pftrn fit grauius altero. Et.pria 
fecundc* q • lxxiii . fi locjuamur de pdris eiufde gcneris inuenit ' 
vnum pcT:m grauius altero fecudu gradum tranfgreffionis . vt 
mamfeftu cft de pctis luxurte fupra luxuria C ■ 1 ■ et code; mo 
de aliis ■ Si uero loquamur de pdtis diuerforti generu . erit unii 
ptftm grauius alio pcipuc fcdm diuerfitate cbicftctu fc; fcdiS 
cji eft contra aliquod pnncipalius vel minus prmcipale. vri boi- 
dium quod cft contra fubam bomis eft grauius pcto quodcft 
contra res exteriores ficut furtum-ct fimiliter grauius qboL 
cidium eft pcftrh quod imediatc comirtitur contra deum . ficut 
infidelitas blalTcmia ctJiuiufmodi.Idcm bafccripdtxxxin.q. 
II* fi cjuod uerius » vbi dicit cjj bomicidii. cfr grauius g adultc- 
rium. et xvii.ci.iiiuijcut qui< vbi dicit' cjjfacrilegiti cft maius 
q fornicario • f\ Secundum quid idem pctm poffit effe grautus 
et leuius r 1 !^ ■ fcdm Ray. I\imo quide cx circuftatiis - Nam et 
circuftatia qncp taiis eft g> no folu aggtauat fj in aliam fpccie 
trabtt ficut Fornicatio ft fit cum cotugata dicit adulterium . et 
6 ftt cum cofanguinea dicit iceftus ■ Scctmdo aggrauar pctfh 
cx perfona- puta inboneftas in derico grauius punifda eft q in 
laico ■ ar . de ui. e.t bo .cle . vt clcricorum - et dc bcc ctia dicit in 
feqnti <T . fte aggrauat tercio ex adtu ipfius ■ ide eni pilfn malu 
eft in confenfu.peius in fco.pcfftmum m cofuetudme.de quo 
hug - pcfti fuiit trcs diffirentte fc; in corde- in fadto - ct in con- 
fuetudine.de peni. di. 11. ficut . ftem aggrauarjjrtoex motio 
qa vt aitCtreg . pctm tnbus modis admittit (jNamaut igno- 
rantia aut inFirmitate aut frudio-plus quidemfirmitate q ig- 
norantia.f; m ulto gr auius ftudiocj ifirmitatc pcccat" -dcpe. 
di .ii. fciendu-C^^trum magnitudo pcccatis aggrauct pctm- 
1$ ■ fcd fn Tbo • prima fcde . q . Ixxiii- pctm qncj fit ex furrepti- 
onc ,pueniens ex inftrmitate bumane nature-et talepcccatu 
minus iputat ei qui eft maior in uirtute coqj minus negligit 
buiufmoi pdta rcprimere que tn oino fubterfugerc mfirmitas 
bumana non finit . Pfta uero que ex deliberationc procedunt 









vticj! pcriuramus et cum omni f acultate uel temeritate male- 
dicimus . hec Aug . plura de hris in fpali fuis locis bic mai"eftat 
Vtrum pctm uentale poffit effe mortalc E . fcdm Pe . Idf actus 
numero qui eft uemaiis non pot fieri mortalis . fed idc lii fpecic 
pot . Et fic itelligit vcrbii Aug. cp mchil eft adoo uenialc quod 
non poffit f ;en mortalc . di . xxv . (T . hinc ctia . Et quod m Iibro 
fmarti dicit cf ucialia multiplicata ita pnt obrucre ficut vnum 
mortale • itelligit per cccafionS ■ qa affuetudo ueialtu "acit ca- 
dcrc in mortalc vnus autem aftusc^uomo poffit effebonus et 
malus.vidcfupra mcritum- (Lytrutn tencamur penitcre de 
veiahbus Ri.fcdm Tbo.in itii.di. xvi.cum dicit aliqs ad ahqd 
teneri queda neceffitas iportat . Neceffitas aCit cft cuplex . vna 
abfoluta ct fcdm hanc homo tcnet faccre ea fine cjuibus no eft 
falus . et bocmo no tcner* ad pc~H uemahs pmam quia mortem 
ex boc non mcurrtt. nifi fcrtc cx cotcroptu dimittat- Afia nc 
ceffitas efr ex fuppofitioe alicuius finis-ficut dicttur alquid e(Te 
neceffartum fmc quo non poffumus finc^ intentu confequi. ct 
bocmo neccffanu eft cf bomo de uemalib, peitcat fi ei remtrti 
debeant in bac uita. fcd fdm boc rton £pne dicit quis teneri ad 
aliquid . Et tdco dicendum eft cy homo no tenet ad penitetiam 
vcmalium r.ifi large fumcndo-Idempe. Vtru aute teneamur 
adconfeiTtoncm uenialiu-babet fupraconfemoii.iT.vii- 
jVtrumpafnueialcpoffitrcmittifinemortaliK.fcdmTho. 
in ini ■ di . xvi » remoto priori rcmouct pofterius . nec poltcrius 
refhtutt mfi priori reftituto . feruor aute cantatis cui ucniale 
opponit e poftcnor rpa cantate.vn qdiu caritas non refrituit 
fcjpcrdimifficnepclimortalis. nccfcruorcaritatis rcparari 
pot . in qua rcparatioc confiftit uenialis dimiffic • ct fic non di- 
mittitur ei ueniale cui mortale non dimittitur . Ide pe-t Vtrii 
vnii uenialc poffit dimitti fme alio ^t. fcdfh Tho. vbifupra-fic 
quia uenialia non habent conexicnc adinuice ex pte aduerfiois 
ficut mortalia . quia in eis nulla eft aucrfio a dco - nec etiam ex 
parte conuerfioms vt per fe p^ . (fVtra veniatc poffit dimitti 
VcIuntatemanente.adilludlS. fcdmTho.iniiii.di.xvi.non 
pot tolh culpa nifi ordmet uoluntas que ordtnari no pot tjdiu 
in ipfa dcordmatio manet. aliascffent duooppofitafimul-et 
ideo ueialc nullomo dimttti pot «jdiu uolutas ad illud manet . 











Idem pe.(JjVtru ad retrumone venialis requirat ccntritio 1*5-. 
fcdffi Pe.ct Tbo. vbi fupra» pcccatu uenialc vt dicftfi eft in (T- 
precedet-non remittit* qdiu uoluntas manct in illo . ipfn afit 
recedcrc uoluntatc ab eo quod prius uolebat cft difplicereei 
quod uoluit et talis difplicencia qn eft graria informata dicit 
dolor contritionis ■ ct idco ucniale finc contntione no dimittit 
Sed fciendum cf contritio pot accipi tripliciter . fcj vel babitu 
vel acftu vel medio modo. Habitu quide contntio no fufficit ad 
piti uenialis dimiffione-quia tuncquicficfbabcrct babitft uir- 
tutis penitetie cuius acftus eft quelibet contritio cofecutus eet 
pcti uemalis dimiffionem. ct fic pctrn ueniale cfi gracia cfTe no 
poffct • nec iterum requirit g> fcmper fit acftualis contritio ■ qa 
fequeretur Cf pcTtfn quod quis «n memoria vel in cogitatioc no 
babet remitt i non poflet - ct ideo dicendfi eft cp requiritur con- 
tritio medio mo ■ qn fc^ licet actu pdtfn non difphceat cxphrite 
difpliceat tn implicitc quia ex uirtute acftus que agit fequerec 
difpl icenti a explicite pcflf ueniahs fi cogitatio ad id fcrrer ■ Ide3 
VeqlQuot modis uemalia dimittunt" - !£■ ocfto modis ■ Primo 
quidem per digna coioncdccofcdi.ii-cumomne cnmen.et 
c ■ fi quocienfcucj . Et ut cjda addfit etia per extrema vncftione 
dcfacra.nonite.c.vnicovt de prima. Secundoper aquebn- 
dicftc afperfionem ■ dc confc. di.iii. aqua fale .Tercio per elemo- 
finarfi largitioncm.de pe.di.i. cjobrem.etcmedicina.etc 
fane. di-lil . Addunt quida pcr iniuriaru dimlflione que eft cle- 
mofma fpualis « de qua Luc . dimittitc et dimitctur uobis . cjrto 
pcr orone pcipue dnica- de pe.di. iii.de quotidianis4}Quito per 
confeffioii" generale ■ vt fupra confeffio i- <T. xi.Sexto p epale3 
bndictioncet fcdfh quofda etia per faccrdotale-i-q.i.multi. 
in Fi.Septimo per deuota pecftoris tonfionem.de pe.di.i.tres 
actioncs . Ocftauo per cordis cotntione ■ vt in pcedenti <T . dcm 
c£c • de hiis funt verfus ■ Conf iteor tondo confpergor conteror 
oro . Signor edo dono per bec uenialia pono - Et non folum per 
ifta fpccialiter numerata f^ etia pcr quodlibet opus bonfi delct 
Vt in pdicfto c medicina . ver . redime te openbus ■ ct frcut dicrt 
Tbo ■ plura uel pauciora uenialia dimittuntur pcr pdicta fcdm 
cj per bec maior uel minor f eruor cocitat . qui dc plunbus ucl 
paucionbus faltem ipIiciteccntritionecotineat-vnnaoporR 



ni|in iiii|iiii II 

3 4 5 6 7 



ll|nl l|l iii\m l|lll : |lll ll|llll fnmi mw< 

10 11 12 13 14 15 16 17 1B 



20 21 22 



9P 



M~m ». 






tatomag.s al.cuifputaturqtomaioreft.etHoc pptcrqtuor 
Pnmo qu.a ma.ores facl.us pnt ref.ftere prto cum excedat m 

faent,aetu,rtute.vhLuc.x...feruusrc,e%uoIuntatrdn'et 
non fac.es plag.s uapulaht mult.s . Secundo propter merati 
tud.nem .qu,a omne bonum quo qu,s magmficat eft defbHf, 
cum cu. bomo f ,t mgratus peccando . et qtum ad boc quel,be"t 
ma.or.tas ct.am ,n teporal.bus bonfs pdtm aggrauat • Teroo 
proptcr ipaiem repugnant.a aitus prti ad magnitudmS perfoe 
ftcut f, prmceps mftieia molet qu, pomtur ttrffffift cuftos. et f, 
facerdos formcetur qu. caft.tatem uou.t et al.os bortar, deb, . 
Quarto^pterexfplu f.uefcadalu.vtGrcg.diot mpaftorali 
mcxeplu culpa vebemter extedrtur qfi pro reuerenoa ordims 
pftor bonoratur- ad plur.um ct.am notit.am uemunt peccata 
ma.orum et mag.s ea md,gne bom.nes ferunt. (fvtrum ,de* 

etque e,s ormnr . bcs f Fra v-,c,u^M et.a fupra cr.men . 

il iM n-r " " " 3 morcaIe '4tQueftmt prta mortal.a <Bt. 

||fji lcdm Uav. ,n pr.m.s notare potes ee pclta mortal.a oes 

ICt^lll tranlgrcflioes dccalog,, Itcmqueda enumeratab a P I6 

ad lxo.,.dequ,bus,nf„ fubte. gqu.tal.a agunt d.gmfunt 

morte, et plura ,mo om.a reducuntur a d decalogum vt vdo. 

latna . v.cum cotra naturam- ,mqu,t as . mal,c,a . f ormcat.o . 

auar.oa . nequ.ca, ,nuid,a. boiodm . contentio . dofe . mal.g 

n.tas . fufurrat.o . detradlatio . contumel.a . finfcfa . elat.o - ,n 

uent.c , maloru . .nobedientia . mf,pient,a. mc5por,t,o, Et fub- 

d t deb,,s qu, fme afFea,o-eet abfg, Federeet r,nem,fer,cord,a. 
et feqtur q„, tal.a agunt d.gm ftmt morte.Ite 5 actGal.i, a,t 
mamfefta unt opera carms que ftmt forn,cat,o . mmund.oa . 
.pud.cca . luxur.a . auarica q eft ydolom rermtus . ucnefioa 

.n,m,c,c,e.content, nes.e m „lat,o„es.r,xe.d,rrenr,ones.re<fte 
iindie . bo.od.a . ebr.et as - comelTat.oes.et b,.s um,l,a . Et reqt 
q tal.a agut regnu de, no cSft-qntur. Aug . et.a d.ct. fic mor- 
taha funt facr.Ieg,um . bofodiu . adulte™ . fornicat.o . f alfum 
teu,mon.um.rapina.furtum.ruperb.a..nu,dfa.auar,'c,a.et 
,ongoteporeteneat,racud,a.etebr,etasf,r,tamdua.gcuoj 
al quod de ,ft,s m fe dnarf mmferteterno fgne cruoabft . be? 
Aug-di.xxv . ^cr.m.n.stfSidfToibus pred.cte attededu eft 



cjuod dicit Tbo - fecunda fecunde q • xxxv . pctm tnortalc dicrc 
quod tollit fpualc^ uitam que eft per cantatem. vn illud pitm 
ex fuo gencre eft mortale quod fcdrfi .ppria rone conttariatur 
cantati- Sed tn in omnibus pdtis qtie funt fcdm fuum genus 
morta'ia eft confiderandum cj non funt mortalia nifi qn fuam 
perfedtione cofequnr fc; m cofenfu ronis . vnde fi fit incboatio 
pdti in fola fenfualitate ct no pertingat ufgs ad cofenfirj roms 
propter inperFectioncm acttis cft pdtm ueinalc ficut in gcnere 
adultcrii concupifccntia que fifht in fbla fenfualitate eft pcTrm 
ueniale.fi tn perucmtur vfcj ad cnofcnfum ronis eft mortalc 
Et idcm de primis motibus ire uel muidie qui mueniunt qntj) 
in uiris gf edtis ct funt peccata uemalia . vt Tf>o . fubdit lbi . cf. 
xxxvi . f; tn bec m fmgulis pctis bes plcnius dcclarata . Queda 
etia quc funt ucnialia ■ babcs in fequenti didboe fcj pdlm m ■ 
Vtrum per confcflione gencralcm mortalia dcleantur. babes 
fupra confcffio . i ■ <T • xii. qui incipit ■ vtrtim per generalem . ct 
plura etiam de peccatis de qtiibus quis tenetur conf iteri fupra 
confcffio . pcr totum . et infra pcnitentia prirr.o . 

f/$jccatum iii. fcj ucnialcCQue dicuntut pdla ucnialia 
I£ . fcdfn f\ug. di ■ xxv . T . alias . vbi fic dicit que autem 
funt minora pdta Ucct ommtus ucto non fint t am quia 
longu eet vt oia teplicent opus cft vt ex eis aliq nominetmiS' 
QuociSs abquis m cibo uel in potu plus accipit q necclTe cft ad 
minuta pdta nouent pertinerc . Quocies plus loqtnt q oport3 
plus tacet cj cxpedit. Quocicns paupere iportunc pctcntc cx- 
afgat- Qttocicns cum fit corpore fanus alns iciunado prandcre 
nolucnt ■ aut fomno dcditus tardius ad ccclefiam furgit . Aut 
quociens cxcepto filtorti defiderio uxoremfuam cognoucrit. 
Quocies m carccrc pofitos tardius reqfierit . Infirmos tardioS 
vifitauerit. Sidifcordes .adconcordiareuocareneglexent.bi 
plus proxtmu aut uxorem aut filiu aut feruCi exafgauerit- bi 
amplius fuentblanditus cjoportct.Sicuiufqjpcrfoncmaion 
ex uoliltatc aut ex necefTitate adulan uoluent . Si paupenbus 
cfurietibus fibi delictofanimiu uel fumptuofa conuiuia ppara- 
uent . Si fe in ccclefia aut extra ecclefia fabulis ociofis de qbus 
indieiudiciiratiorcddcnda eft occupaucnt - Sidum locantcs 
iuramus . et cu boc per aliqua neceflkate iplere non pouumus 



1 mW l ^ iW^ l|llll : :|lll: ::ll|llll [liWi U 
10 11 12 13 14 15 16 17 







fi J> ^i2^ mn ' a tten ' a, ' a 3imittantar.' 

•™|Ecu[«um. Quiacontmgit «jFiliiFamiliasbabcnt al.qK 
^abquid fuum quod d.cit pcculmm^dc boc nunc dicendu 
e.h.quide pecuhu qdruplex ■&&$£&$ cR quod d.cit 
nle videl 5 quod filiofaihas cccafione milice a parentitus 
' 7r1 r"^" 1 "' Vd ,pfc ,n mlllc,a acqurrit . quaf, caftrcnfc cft 
cjuod F.lmfFailias ex aduocatione vel ex aho offido publ.co P er 
cep.t ■ et limiliter quod obuenit prefbiteris et clencis dc offico 
iuo._et m quol.bet diito peculio patcr nicb.l iuns b 5 quipotms 

ipiet,l,usmeopaterfami[iascenfct.ff.admace.le.,.(r.v|.ct 
le- ,i - C.de mof . tcfba.t. Fi. ProFcojicmm aut efl quod ex reb 5 
patris uel earum occafice aeuemt vt Fruclusfme lucrum et in 
m.ulmoi peculio mcb.huns b 5 F.lius f 5 pater plena ppfietate 
babet, . vt mfhtnta pcr quas perfo,ias no- ac T.i/ftduentitm 
Vero eir quod ex quacunoj caufa filio aduemt fiuea matre f,ue 
ab al.a quacucp perfbna extranca fmecWiis operatiomb 5 f clI 
Iabori& 3 _ fu,s . « m hcc pcculio fcruat filio fpr.ctas . ct f, P atrt 
pmor.at Filn elt . fcd vmentc patre babet ipfe pater in eo rlenu 
vl u Frcrn ita cj de eo nec tcftari P ot Films '. vt de fepul . fi« pater 
h- vi .1 >orro mboms quc patcr babet multomir.us babet Filius 
aliqua ptatem mfiquia debct ati.vf s.expofitus.et.s.Failia. 
\ nJe 1, preter uoluntatem patris accperct rem alicna cotrac- 
tarct ctf.c furtum comittcrct. 

^EdagiuetGuidagiiiquidfit:^. fccmVbcr. pcdag.a 
|dicuntur que dantur a tranfeurttibus in locs coilitutis 
J^principe. Ciuidagia vero que dantur pro codudtu. pcr 
terram alicurus ut fccur-us uadant^bec folus princeps et non 
fmgulans cmitas p5t c6uit„ere.CVcri.peclag.a uel gmdag.a 
I.ote peti poffint R . fcdm R ay . f, pedagia atiqua funt et Fu. 
erunt mpolita ab cis qui potucrunt vt prmcpibus uel reeibus 
et prcfertim audlontatc ecclcfie ac etia pro iufta caufa . vt pro 
cJeFcnfione tranfcuntiil et nauigantiii vel patrie et buiufmoi, 
et rcci P ,ens Fact id Dctcrcmod fuit ipofitii fme frrupulo con- 
lcientie pot recpere<|Et ccdemo fi nefct a qtus fuit infbtuf fi 
putat tii q, ab illis qui poteranr et ex pdidtis caufis . Tdem f. ifte 
rccipiens no laborat modo nec facit expenfas qa no eft ncceUe 
paratus tn eft fi nece.Te eiTct latorare et cxpenfas impendcre. 



non folum quas tunc accipcrct fed prius acccptas et amplius fi 
oportcret - Si uero pcdagium fit nouum no pot aliquis ab ad« 
ucmentibus ucl tranfcuntibus aliquid rcciperc mfi eertum fit 
illud a prmcipe uel rege ftatutu propter imincnte neceffitatcm 
;pbaiitur bec xxiiii. q - iii . fi quis romipctas . de treuga » ct pa • 
innouamus » ff. dc publi - 1 . vectigalia. dc ccnfi. pcruenit - ver . 
dcbjquippect c. cS aplus.<T-,pbibemus.xii.q.ii.nobis qui. 
circa fi.Vcr.fiquid forte.ff.1ocatiexcondudto.g~.fi vno. Si 
cotta forma pdictam aliquid acccptum eft rcftituendft puto ei 
a quo acceptu eft . vel fi fcire no pot tn pias elemofmas expedat' 
Concor . vl . ct Inno .^JjVtrum mercatores fcu trafeuntcs tc- 
neantur foluere pcdagiumR. fcdrn Ray.tencntur fclucre ct 
antiquu ctnouum feruata forma dicfta m pcedenti (T. et non 
foluendo f urtum comittcrnit. Sed ad pena taxata no tenetur 
in foro confcic nifi poft;'' fuifTent inde iudicialiter condcmnati 
tj fi pctitor pedagii no faciat illud .ppter quod fuit mfhtutum 
cum ncccfTe fit tunc tranfcuntcs pnt pcdagmm ncgare. Nam 
caufa ceffante in rccipiente ccffat obligatio m donante. Ixi - di. 
(T . biis omnibus ■ de mrciura . r.eru emt. vel talcs pnt fupcr bec 
adireiudice .quodtutius uidetur.QNunquid xpiam tcnentur 
foluere pcdagia farracems <B*. . fcdm 13. ay ■ fi tranfciit g terras 
corum t epore treuge et ipfi fatracem defendut cos a tatronib; 
et Viuiufmoi xpiam tenentur eis fcdtri ftatutum et pactum. et 
fubtrabendo tencnt ad reftitutione - Nam fides bofh feruanda 
efb . xxii.q ■ iiii ■ innocens . xxiii . q . i-noli ■ Addit tn vbcr . cji fi dc 
pacto interueniet plantt eft . f^ de ftatuto diftinguedu eft-Na^ 
per ftatuta illoru qui per vim occupauerunt et tcnent terram 
quc aliqn fuit xpianoru cum lpfi fint male fidei poirefTorcs non 
obligat' fidelcs nifi fponte cofenfennt fiue fubieccnnt fe buiuf- 
tnqi ftatutis Secus dicerc deilhs farraccms quino funtuiolcti 
poffeffores terraru quas tcncnt.quia abbumfmoi pedagiis no 
fraudari debet ab aliquo etia xpianottafeunte.Si uerotran- 
fcunt tepore gucrre aut qncucjj cum mercibus probibitis non 
tenentur eis ad pedagia . CVtrCi qui f aciunt portari blada wl 
vmurn ad ufum fuum et familieteneantur ad pedagmm- K» 
fcdm Hofti.non. fi etiam confuetudo fit mcontrarium. quia 
irronaitbis cfb et non tencnda. quia pedagium no eft dandum 



ll|lll l|l m\m l|lll ::::|ll|: : ::|||llll 1 1 1 1 I II 1 1 1 1 1 1 I 

10 11 12 13 14 15 16 17 1B 



20 21 22 



— 



• '* 



in'6 de rebus que cattfa negociatio nis dc Fcnmtur . £ . eje VccT:i . 
et corntfi.vrtiuerft.Concor. Pe.^LVtrulaicus a clericis pofTit 
cxigcre pedagiu J$ . ecclefiaftrce pfcnc ad pedagia et guidagia 
pcmtus non tencntur ncc ctiam pro rcbus fuis quas non caufa 
ncgociatioms deFerunt vel deFerri faciunt • et inbibct ne ab eis 
talia cxigantur . contraria confuctudme non obftatc . alias qui 
talia exi gunt fuo noie uel alieo fi funt pcrfone fmgulares funt 
excoicatiipfbfacto.Sicollegium uel vmuerfitas caftrumvct 
ciuitas lpfo fafto fubiciunt iterdifto. ncc a pdicftis pnt abfokii 

Tntfiplene reftituaut . et de tranfgreftione fatifFccermt . dc cefi . 

f\* lfctstn_j.li.vi. 

BoMnl " 3 "'k' luc *' c ' a ' 1s aut diuina. In foro iudiciali pcna tri 

JtS^MI/plicis gcnens liifligi folj . Et primfi quide gcnus eft pea 
fpu alis m cjua quafi pambalum fclet premitti mcrepanco. di. 
Ixxxni.puenitetbcc pot dicipena fpuads prima.Seciidapena 
eft cefura ecclefiafrica fc- excoicatio if crdidlum uel fufpenfio. 
de ver . figni. cjuerenti. Tcrcia pena eft ifamic.de qua uidc. s . 
inFamis . Quarta eft pena depofitiois . di- 1. fi eps. ct dc bac ■ s - 
degradatio. Eft aliud genus pcnc fc^ corporahs - vna qued cfe 
folet iciunn fiue abftinentie que folet aliqfi mfligi incarceratis 
pro eorum fcelenbus • dc bac pot intelligi di . xc "fi quis cotnf. 
ta tus • et xxvii. cj . i . fi bomo cffes . Secund a eft ucrbcrattoms . 
xxni • cj . v . circucclliones - de bac babet inf ra gcutere. 9" . f i. et 
s- cxcoicatio ii . (T. iri. Teraa 5 fcruitutis.de cjua ifraraptor. 
ii.C-ii-ctfupra Fornicatio.<3".fi. Quarto publicatioins oifn 
bonorit . di . Ixiii . adnanus in fi - et de bac fupra bereticus . i . T . 
vm . Quir.ta exilri • di ■ Ixiii. in fyncdo. m fi. ct boc exilium pot 
clTc triplex . viui in loco certo vt cu qs detrudit in monaftcrio . 
de adul . perucnit . Aliud a loco certo -cjti fc^ cjuis ab aliquo loco 
^bibetur . ii,q. i. in primis (jTerciit ab oi loco . vt cti mterdicit 
cjuibufda penitentibus ne morent in aliquo loco vltra vnu vel 
duos dies . de peniten . di . vi. facerdos . Tcrcium gcnus penc cft 
pecuniaria pena cjue ifcrtur aliqn pro inraria lllata perfone vel 
loco-dc qua-s. emunitas ecclefic-. CT.fi. Aliqn pro fatifFadtioe 
lllati dampni vel pro furto Vel rapina . vt fupra furtum . 9". iii . 
etinfra raptor.i. tj\ 1 - Sunt et alie pene fanguims fcdm legcs 
vt mortis . detruncationis . vel etia deportatioms et bumfmodi 



M 







de qiribus pcrtranfeundu ad pns ■(£Q"' s P°' penam infligere 
li.fcdm Ray.gcncraliter itidiccs q pnt punirc fubditos iuxta 
qualitatem culparum et nullus ahus . xvi-q.vi.c i-xxxin.q, 
ii«<J".ni.bec.Nam iunfditio finc correiftionc feu cobibitione 
falte3 modica nulla eft . de oflfi . dele. paftoralis . et c . ex Iris . k'e 
tafn fcias cp maiores penas ut decapitare qntu ad forum fecu- 
larem non poffunt nifi il[i iudices qui dicuntur babete merum 
impcrium . Siliter qntum ad forum ecclefiafticu deponerc non 
potnificpus adque gtinentmaioranegocia.di.xxv.gle&is. 
ffQue funt llla que excufant a pena fiuc etia a culpa ?"R. fcdm 
Ray.gcneralitcrfuntvu. Nam primo quide excufat mentis 
alicnatio. Dicitur autem bomo alicnatc mentis tripliciter.fcj 
pcr ftuporcm.etbocmodouidet' Aug.excufare Lotbquiuo- 
luit filias fuas proftituere ut bofpitcs Iibcraret. di. xirii. cp ait. 
Ttem per furore; . xv.q. i. aliquos- et c. illa cauenda. iii.q. ix. 
iudicas . Item per ebrietatem . xv.q.l ■ inebriauerunt . ct inteL 
bgaj fi cx toto funt alienate mentis ■ alias non excufarcntur a 
totofcdatanto-videfupra cbrictas.(T.iiii. Secundo excufat 
coaitio que fi abfoluta f uit excufat a toto . fi conditionata cx- 
excufat atanto-di.l.pfbros.Tetcio cxcufat deceptio fi Forte 
atiquis dolo alterius deccptus per crrorem jpbabile fecit aliquid 
vel omifit . x v . q . vi . fi facerdotib^ . xxxiui . q . ii . in lec*S ■ ff. de 
iureiura . fi cum . hoc tn f allit in biis que non Iicet ignorarc vt 
que funtcontra fidemvelexpreffa dciprccepta.xxii.q.ii.in 
ipfaru-xui.q.ii.ficupis.vn deboci.adcorin.xiiii.fiquisig- 
norat ignorabir Quarto excufat qngs tnultitudo non quidl a 
pilo fj rcleuat aliqualiter apcna.videfupra correcrio i.9"-v. 
Similiter ct confuctudo fcdm Inno.qng; cxcufat a penatgali 
fed non a culpa vel pcna cterna- Quinto excufat etas qn3 cjde 
atoto vt fi cft infans etno dolicapax.xv.q.i.illudrclatum. 
qncj vero non a toto vt fi eft doli capax.dedelic.pu.c-i- Alie 
vcro etates fcdm earfi uarietatcm attenuant peccata et penas 
ar.Ixxxvi.di.tanta.Sextoexcufatcafus.vtfupraboicidium 
ii"VT - i. Septimo excufat iocatio. XV . q- i ■ lllud relatum . 
(LQnomo uanctas criminu inducit uarietate^penarum f?.aut 
facta puniunt' vt furta cedes . aut difta ficut coutcia ct miquc 
aduocationes . aut fcripta fc3 falfa uel famofi libelli 6:3 ifama- 



■■■« 



rr^ — 



torii. aut conjilia ficitt conmrationes vt cum quis eft confcius 
cum latrombus et fuadet uc[ fauet cis . bcc aute qtuor genera 
confideranda funt fcptcm modis|pt primo quide cofideranda 
eft caufa ■ ficut uerbcra • cjue fi funt llla ta a magro ue[ a parftc 
inpunita funt.quia uident facta emendationis animo.fj cum 
fiunt pcr iram ab extraneo ccrte punit . Sccundo confiderada 
eft pcrfona • ct boc duplicitcr . fc, illius qui fecit . et illius q cfV 
paffus . r\liter enim puniuntur fcrui q liberi . et aliter q cotra 
dnm fuum uel parente^ aufus eff cj qui contra extraneu . fic ct 
aliter qui contra abque qui efc in magiftratu publico ■ et alitcr 
qui contra priuatum . ct ad bac confideratione dc perfona per- 
tinet etiam etas faricntis et cius qui paffus eft .Tercia confide- 
randus eft locus . na idcj actus fi c iat in quolib^ loco erit Furtu 
ct non capiterjuniendus - fi in ecclefia erit facnlcgiu . et capitc 
puniedus^^uario confiderandu eft tpus . nam pcr bec difcerni 
folcbant emanfores a fugifiuis • e'm afor enim crat qui propria 
volutatc diu euagatus pofcea ad cafcra rcuertebat - fugitiuus 
vero qui recedcbat animo non reucrtendi- Item tpus difcernit 
eff c aftorcm fiue f urem diurnum anodturno ■ et dicit efrrac~cor 
qui carcere cfFregit vt inde cuadat vel alia loca ut aliquid fur. 
npiat.et n octurnus quidem 9ur vc\ efFraiftor acrius punri dj . 
tlijuinto confidcranda efr factr qualrtas per qua f atfcu atrocius 
vel Icuins efc vt Furta manifefta acrius puniuntur q non ma- 
mfefta • Itc^ per noc difcernitur rixa a craflatura - nam rixa cfc 
quida conflidtus altercatiu . craffatura vero efc uiolentia i'!ata 
a latrombus vt in nemonbus et buiufmoi . he-z per bcc difccr- 
nuntur expilationes a furtis . et dicit cxpilatio fubtraibo rcru 
bcrcditarum an j beredtas adcat.nam in biis non dicit <pprie 
furtum • quod it inuito dno. fj bereditas nundu babet dnm- 
ftem per boc difcernitur petulantia a uiolcntia idelt quod fit f> 
quada lafciuia quod bic dicit petulantia ab eo quod fit p er uio- 
lentiam • Sexto confideratur qntitas . pcr qua difccrmt fur ab 
abigeo vt qui fuem vnam fubripuent Vt fur ccbcrcebitur. c,ui 
vero greg5 ut abigeus . Septimo expcctat cuentus ideft fi res 
habuent effecTrCi vt fi aliquis etia demens nifus eft aliquid con_ 
tra alium et res babuent efrcctum codempnabit . cj fi res non 
babuerit cfFeftu non condcmnabit ■ nifi m quibufda atrocibus 






fcj cjue ad abque actum extrinfccu £ ccdunt - vt fi quis occide di 
caufa cum tclo aliquem fecutus fit ■ .pbatur ofnwpdiclta . ff ■ de 
pe« aut f acta ■ et de pcni . di- i . quicuncj) aufus ■ |£y trum deus 
penam alicui inferat fme culpa !"l^t ■ fcdifi Tbo - fecunda fecunde 
cj.cviii.pena.fcdtn gj babet ,ppna ronempene.no infertura 
dco finc culpa.fed pena inquatum eft medicina no folum fana. 
tiua pcT:i ptcriti fed etiam pferuatiua a futuro et .pmotiua m 
aliquod bonum fcdfn eam interdum punitur aliquis fine culpa 
ficut et medicina qngs inf ert nocumentum in mmonbus vt in 
maximis auxitium preftet ■ et quia bona fpu aha funt maxima 
bona autem t eporalia funt minima . idco qncj; punit aliquis m 
teporahbus bonis abfcj) culpa . cuiufmodi funt plures pene uite 
pntis diuinitus infhice ad bumiliatione uel ,pbaticne .non aut 
punir alicjuis in fpualibus bonis abfej) dulpa m pnti - k nec eti5 
in futuro vbi penc non funt medicme fed confequunf fpiralcm 
datnpnationem ■ de pcnls et flagellis a deo illatis fic Aug . lo. 
cjuitur. ct babet' iiii. fniaru . di. xv.quincj) modis flagella con. 
tmgunt . vel ut iuftis per patientia merita augeantur ■ vt Icb 
vcl ad cuftodiam uirtutu ne fujjkaailptet vt paulo . vcl ad cor- 
rigcnda pfta vt marit foroti(l|yio^fi lept a . vcl ad gloria dci vt 
de ceco nato. vel ad iniciu pene vt betedi qtinw bic uidcat cjd 
in inferno feJjtur.(p/trum aliquis fcdffi bumanum iudicium 
d.'bcat puniri fme culpafK..fcdfti Tbo.fecunda fecfide q-cviii- 
non deb, pumri.pena flagelli ut occidatur.mutiler ucl ucrbc. 
retur. fed pena dampni punit etia alicjs fcdrti hum anu iud iciu 
fine culpa fua fed non fine caufa . ct boc trip!tcitcr({Vnomo ex 
boc gi alicjuis reddit icptus ad aliquod bonu babendu vel affc, 
cjuendum. ficut propter uicium lepre aliquis amouctur ab ad„ 
mmiftratione ecclefic. et ,ppter bigamia vel ludicw fangumis 
alicjuis ipeditur a facris ordimtus ■ Secundo cjuia bonfi m qua 
dapnificatut non eft .ppriumbonu fedcoe.ficutcjaliquaec. 
clefia babeat epatii pertmct ad bonu tocius citatis . 5 ad bontt 
clericoru tfn .Tercio quia bonfi vnius depedet ex bono alterius 
fjcut in crimie lefe maicfcatis filius amittit bereditate propter 
petm pcntu.etpunitetiapenaifamie.vi.q.i.fiquiscumili. 
tibus . dc lfta materia traftans R ay • fpecificat fic punit' quis 
licite fmc culpa fed no fine caufa ■ vfi vcrfus . PaupertaJ odium 



• ".* 



fauor et uicium fcelus ordo - Perfonas fpoltat et loca iure fuo - 
paugtas .nam ,ppter paugtatem fme paucitatem ecclefta que 
confueuit here epm gdtt ipm.xvi.q-i.et teporis«rtem,ppter 
odium fctl^ ciuium puta quia occiderunt duos epos > uel ex alia 
enormi caufa perdit ecclefta epm.xxv.q.ii. ita nos. Ttem ,pp- 
ter f auorcm ut ciuitatt coftantinopolitane quam coftantinus 
conftituit qi nouam roma confercns fe ad eam « datum eft ut 
ecclefia conft atinopolitana beret primum locum pofl eccleftam 
romanam < dt- xxii • renouates . Item ^pter uiciu utpnta lepre 
amoucturprelatus ab adminiuratoneecclefie.de cleri-egro. 
tua nos ■ dj tn iuxta f acultates fibi uiftus miniftrari . Ite <pptet 
fcelus pris uel dnt failta qfi} fpoliat bois tgaltabus » Ite ordo. na 
pro pcfto monacbi uel monacbe debct pcccans retrudiVn artius 
monafrerium.et ficprimu monafteriti res quas occaftone illi_ 
us fuerat confec utu perdtt fafte ad tepus-vtfupra.apoftafta» 
V ■ <T > i-iLSeaqre quadoqj unus punitur pro peccato altcrius '. 
E$ • fecudum Tho » vbi fupra . pcna fpuali non punitur quis pro 
p&o alterius ■ cja pcna fpuals gtinet ad aiam fecundu cjm qlibj 
eft liber fui. pcna tajri tetngalt quadocg quis punitur pro pdlo 
altcrius trtplci ratione . Prtmo qdcm cjuia unus homq.tpaltter 
eft res alterius et tta in penam cius ut ipfe punitur([Sicut*filii 
fecttdum corpus funt queda res patris et ferui quedam res dni 
fui. Secundo inqtum peccatu unius diriuat in alterum et boc 
pcr imitatione ficut ftlii imitatur peccata gentum et ferui do- 
minoru ut audacius peccent » vel pcr modum meriti ficut pfto 
fubditorum merent peccatore prelatum . fecudu lllud fob. qui 
rcgnare facit ypocrita ,ppter pcta popult. ftue etiam per aliqu? 
cofenfum ftue per dtffrmlatione . ftc eni interdum boni puniunt 
cum malis qa eorum peccata non redarguerunt » vt dicit Au. 
prmodcciuitatedei.Tercioad comendadem focictatis buane 
unitate ex qua unus homo d^ pro alio follicitus c5 ne peccet et 
ad deteftatoem peccati. dum fcil3 pena unius redundat in orns 
quafi ofns ftnt unii corpus ut Auguf>dicitdepcccatoathor. 
Et ex predicte patet quare paruulifodomoru fuerunt puniti 
tum quia erant rcs parentu et in eis parentcs punicbant tum 
etia qa boc in eoru bonft cefTtt ne fi referuarent" efTent imita- 
tores paterne malicte . et ftc grauiores penas tnererent - cti r cS 









excoicationts no pofiit puniri vnus pro atfc . bes . s ■ occofcario. 
i - <T - vni . in Fi . Scd interdicftu qngj pot po ni .pptcr pcftjfi folius 
dni-vtfupraintCTdiifti[rn.i«(r.iiw(Lytrupoftcj'<juiscn:fcmcl 
punitus pro aliquo crimine debeat ci aliapena infligi.I^i. fcdirt 
Eay.non-quia non radicabit deus bisimdipfum.naum.ii.et 
nemodebet duptici correcftione contcri.deiudicacfi clcrici. 
Multotiens tfi pro eade culpa iponitur tnultiplex pena fimul in 
eodem iudicio . Nam et tunc oiSs ille pene accipiuntur pro una 
qfi ahqua per fe fufficiens non f uifTef. S5 in diuerfis iudictis no 
dcbet bis inidipfum codepnari aut bis iudican.vt dicftu eft mfi 
forfan^fccretcontumatia.vtli.noncoteft.qmfrcquetcr. 
in FfflQuis ordo in penis tencndus fit Rt » fi proccditur contra 
aliquem de crimine et crtmen tale eft cy inducat fufpcnfione dj 
fufpedi» v-el fi inducit depofitione d^ deponi et tirc cjde ft corri- 
gibilis apprauerit 110 ,f ceditur amplius -nifi m fa/fario /rarum 
aplicc{cdis*quia ille ipfo iure cxcoicatus eft ct debet depont et 
tradi iudici feculari. vt dicftutn eft fupra excoicatio. iii. <T .1. vbi 
vero quis punitur pro contumatia debet primo fufpendi- poft- 
modum crefcente contumatia cxcoicari. deindedejsom.xxiii. 
q . iiii ■ f ort e . not at . boc de ludt » cu no ab boie .([ytrum ntdex 
poffit pena telaxare diminuere ucl augere fatis betur . s - iudex 
1 • 9" . ix . x . et xi . ([Sed btc fpecialtter querit vtrum pofiit pcna 
comtnut are if$ » fcdrn Hoft . crtmine p bato fi certa pena rcgit 
in iure illa efr infligenda no mollior necj durior . alioquin iudcx 
inf amis fit - C . de ludi . pu - uet prtua - feruos > in fi . nifi ut dicit 
fupra iudex i ■ <T • ix . et x . cjj ft plures pcne taxate funt ■ ttfc ar- 
bitrio iudicis pena relicfta debet llla iponere que magis timetur 
Vtli.nonconte.qm Frequeter.Siuerocertapena ftatutano 
eft fed iudici comittitur debet equitate feruata fg in huaniore 
partem dechnare • de tranfac . ex parte . £Vtrum qui cotnittit 
furtum uel buiufmoi fup quibus ftatuta cft grauis pena pecu 
niaria vel forte alia tencat foluere pena lllam 1$ . fcdrn Ray . 
fi pcna fuerit ftatuta per qciigj lege fiue per canones nocfl in- 
mngendum in foro pmali cp foluat nifi fuerit condemnatus ad 
illam- alioqui fufficit cjj foluat interelTe- vel fi fuent iniuria fa- 
tilTacMtacl_arbitriuboniuiri. Concor.Tbo.fccudafccudcq. 
Ixii.(jQuidfietcupecccatmultitudo.videfupracorreiftioi. 



■ y 



l-m i ■. 




(T-v.etdequatuorcaufisdimmulandiibidem.<r.vri.Cuiap.- 
phcabitur pena ,pptcr uiolentam manuu inieftione ia clericu. 
vide fupra abfolntio iiii. 9". ii . 

|Ena ii . fc^ que per ucnit parti lcfe a ledente fiue non fer_ 
J uante paftum ^jEtqueritur vtrum dfn Cjuibus damna 
|| illata funt vel militcs et buiufmodi poffint iicitc tencre 
emendas quas pro dapnis fibi lllatis capiunt. cti pena fit mnlto 
maior t| dampnum illatum /E?. fcdm vber > tam dfu <i{ milites 
et etia ecclefiafhce perfone retinere pnt lllas pcnas cjuas leuant 
/cdrn confnetudincs tegittimas et ftatuta regionis . Nec peccat 
cjn in bac parte fubeft ca et fcruatur iuris ordo et fit no ,ppter 
cupiditatem fcd propter ^elum iufhcie.nec obftat cj pena ex_ 
cedit dampnum cjuia buiufmoi pcne non folum p pter interlTe 
ftatute funt fcd etia propter crimina cobercenda. Sunt tamen 
temperande penfatis circunftanciis non laxande fcabene in ta- 
libus . Securi us aute e ffet buiufmodi exceffum emende in pios 
vfus erogare<UPone cjTiudex madat ahquid facicdu vel dandii 
ahcuiin certo termino et alias ponit certam penam . nunquid 
lfte pro quo mandatum fiue iudicatum eft poterit poft termi- 
num lllam penam pcteteBf. fcdm Hoft -licite pot peti etiam fi 
exccdat intereffe.Concor.Innoc. Sed et Holti. addit diccns cj 
etiamrchgiofipnttale penampetere fiue confiftat in pecunia 
fiuem alio.i.q.vii.quocies.qumetia penam a iure indudtam 
xri « q « n . eps qui mancipium . clerici tti benignius q laici fe bere 
dnt ■ Sed et fi pars fecit quod potuit vt adimpleret mandatum 
iudicis et paupertate vel impotentia prefla non potuit totum 
adimplere Iicet mero iure teneatur ad penam mfolidum tn dc 
benigmtate canonica nicbil ultra q inter fit cft exigendum . et 
fic intelligas de pe. fuam. Et de bacmateria hetur infrareftC 
tutio .iri. <S~. fi« (TQuid fi pena fuit conuentionalis fcj de con_ 
fenfu partium appofita ln contradu cxtra iudicinm ?E$. fcdm 
Vber - fi pena appofita eft loco interefl"e*pcti pot quati intercft 
ff« de ac cmptio.et uendi.pdia.fi aute apponatur in fraudem 
vfurarum non pot peti. de empti- et ucndi. ad nra3 « Concor . 
Vber.et [nno.et dc hac materia hetur ifra vfura .i.fT.xxii.cj 
incipit . quid fi pena .CjSed nunqd foluta pena iudiciah uel etia 
conuentionaliftabit adbuc fnia vel contradtus Bf.kim Hoft. 




non ftabit nifi in copromiffo vel pacto expreffo dcm fit cp pcna 
foluta rata mancat fnta et buiufmodi.C de trafac.cu .pponas 
Idem Bern- et vber. In penis benignior eft interptatio facteda 
de regu ■ iu. in penis .lt.vi.Dc pems que apponunt de fponfa. 
Itbus et non fequitur matrimomum qucre tnfra fponfalia • (T . 
xii.quiincipit.quiddepenis. _ 

~ "I Emtentia primo coitcr . Et primo querit quid elt pnia 
'Bf. fcdm Ambro-pnia efl pterita mala plagere et pla- 
»si|li| genda iterum non comitterc- ie peni. di-iii. circa prin. 
Concor.Greg. dicens.penitcreeft an acta pcr.a flere et flen- 
da iterti non comittere.Et ftcut dicuntTbo-et Pe.initii-di. 
xiiii - diffinitiones ifte date funt per effectus pnie que diffimtur 
pcr duplice actutn. vnum qui eft refpedtu peccati pretenti fc? 
pretcnta mala plangere. alteru refpcctu futuri fcj plangenda 
non comtttere . primus eft m re . fecundus m propofito idert ut 
proponat talia decetcro non c5mittere. Accipit' autbic ffetus 
coiter fiue pro mtcriori fiuc pro extcrion . Et bce diffimtioncs 
fcdm Tbo . copletilnme funt , ct ad bas reducunt alie - vt difh- 
nitio Aug. pnia eft queda dolentis umdifta puniens in fe quod 
dolet comtfiffe. Et alta diffinitio Kmbto-pma eft dolor cordis 
et amatitudo anime pro malts que quifcj comtfit . Et dicttur 
pniaquaft pene tentio fc^ ad punicnda lllata que funt camilfa. 
tpTtrum de quolibet pcr5 poffit agi pnia Bf. ■ fcdm Pc . bec elt 
oifferentia fpus vnitt carni et fcparati- quia illeeft fufceptibihs 
pcmtetie.ifte non fcdm Dama- binc eft g> de omi pcTro comilto 
a fpu in carne exiftente dum in carne cft pot agcre pntatn polt 
feperatione uero non pot . (fVtrum de quolibet pdto perpetua 
dcbeat cffc pnta E£ . fcdfft Pe . pnta peccatt extcnor non oportj 
a ftt ucrpetua • fed pnta intetior d 3 cffe in gpetua faltem cjntu 
ad babttum • ita cj femper talis dcbet uelle nuna_peccall£ bcut 
de cotrttione dcm cft fupra contritio .C.ix *Vtrum ucre pe- 
nitens poffit poftea mortalitcr peccare^-vidct ranonnamli 
peccat videt cj non fuerit uere penitens. Inanis eft enim pma 
quam fequens' culpa comaculat. et multa ftmiha de qbus qda 
diximus bic in pnmo <T- et quebntur omia -de pe.di-m.ctrca 
pnn . fed illa omia non ad dtuerfa tcpora fed ad tdE tepus m quo 
quis penitet funt ref ercnda vt conftdcrando lra 3 ibi pat 3 . et tn 



mW l ^ Wm <W?\ ~ wm i^W 1 m\ W 

10 11 12 13 14 15 16 17 1B 19 






hecCconcor.Ray.magiftermiaruTbo.et Pe. {[ Quotfunt 
Bftiocs pnie ■'Bl . fcdm g ay . tres . vna que Fit ante baptifmii fi 
baptijandus adultus fit qut nifi peniteat noua uitatn mchoare 
no pot. fcd fi pcniteat et bapti^ct' no tcnet ad extcriore pnii« 
vt . s . cofcffio - 1 . C. anpe . Sed ab bac pma guuli funt immunes 
ficut etia a pfto- tiftera actio pmc eft que fit pofl baptifmii de 
martalibus . Tercia que fit de venialibus . dc pc . di . 1 • rres funt . 
CLVtrum antc baptifmum requiratur pnia Bf ■ fcdm Pc. pnia 
pot accipi duplicitcr . vnomo £ut eft facramtu ct fic no pcedit 
baptifmu ki fequitur . quia baptifmus cft tanua et f imdafntu 
oim facramtorti, khcmo £>ut eft uirtus-tt tunc diftinguedft 
eft ■ quia inquantum eft uirtus Formata no requiritur quia fic 
culpa in tali n remitteret uirtutebaptifmi.S} inqtu e uirtus 
informis ideft qucdam pcti detcftatio <j"uis non fufficiciis cum 
^pofito emedandi requirit . ut ca remoucs ,pbibens -quia uo~ 
luntate rcmanete ad pclm non eflct bomo fufceptibifis gracic. 
{jVtrum pma tollat totu reatum ideft omncm obligatione ad 
penam. Vf. .fcdm Pc. ficut qui hoiem ita et qui deum offcndit 
pcccat duphcitcr ■ Primo quide contra eqlitate amicitie incftfi 
debitum afFetftum non impedit . Secundo contra equahtatem 
iufticie inqtum rcm ucl bonore vel obfcqum fubtrahit . oport} 
ergo utrucjj rcftitucrc. et quia reftituta amicitia 116 cft .ppter 
hcc reftituta res ablata . ideo poft remifTionem culpe rcmanet 
reatus pcne . Tde^ Tho - m iiii. di . xx . vt ifra pemtetia ii ■ (T - iiii . 
(LQuot funt fpes pnic :T$ .fcdm Ray.tres.nam alia cft folle- 
nis.aliapubfica- aliapriuata- Sollempniseftquefitincapite 
quadragefime cu folenitatequehetur.di.I.in capite. Publica 
vcro quc publice quide^ Fit fcd fmc pdifta follepmtate et de hiis 
duabus dicemus infra pma iii. Priuata uero eft que fcc reto in 
confeffione iponitur-dcquainFra pmaii.per totum- (( Vtrd 
pma babeat partes et que fint I£.fcdm Pc.tres funt pnie ptes 
fc^ contritio cordis . conf effio oris . et fatiffailio opcris . ct funt 
ifte quafi partes integrales fcdffi perfcm effe pnie . Nam licct m 
contntioe dimittat' pftfn . oport3 tn cofcffione ct fatiffactione 
effe falte in .ppofito. vn dc biis ptibus Crifof. In cordc cotntio 
in ore confeffio - in opere tot a huilitas hec e f rucftiFcra pnia . de 
peni.di.i.perFecta. Concor.Tbo.etRay.decotritioebabcs 






s. c6ntritio. de. con feffionc. s . conFelTto.de fatiffactionc tnfra 
fatifFaftio.^UVtritm pcccata que per uera pniam dimiffa funt 
rcdeant qn qs iteru relabitur lii pfttri 1$. fcdm TJto -m nri-di. 
xxii ■ aliqd pot rcdtre dupltctter . vel in fe. et fic peccata dimilfa 
nullomo redeunt qtum ad maculam ct per cofeques nec cjntu 
ad reatum . vel in fuo effcctu . ct fic pclra dimiffa redeunt itiqtu 
cx pcffcis dimiflis altqutd m fequenttbus relmquit . Ex boc enim 
Of bomo deum per pccm offendit poft remilTtone pdloru prece. 
dentiu cjmda difformitatej lngratttudmis aftus fequentis pcci 
acquirit . et ideo dicit coiter qi redetit qtutn ad ingratttudmc^ 
Concor . Pe. Hofti.et alti. (JVtrum requiratur pnia de pctis 
per tgnorantta comiffts . l^. ft tgnoratia eft talis cp excufct no 
tenetur. alias ftc. de boc fupra lgnorantia . ff . i. et ii. Et vtfu 
de uenialibj . s - pctffi iit . (T ■ ii. CVtrum requirat pnia de pctis 
oblitts Ei.fcdfn Pe. fi bomopdliri ita oblitus eft gi nullomodo 
recordat' non tenet ad pntaj nifi in gencrali ■ fj tfi d^ pro poffe 
vt recordetur laborare.et fi recordarepot tenet peftere. alias 
etiamdelent per cofcffione generalem-.vt.s.cofeffioi.ir.xii- 
qui incipit ■ vtru per gencralem. ifVtru deat effe pma de pcto 
originalt B£ . fcdm Pe. pnia non eu liic mfi de altciuo actu pro- 
prio et uoluntario . Origmale aute non eft f aftum .ppriu ymo 
nec uolutariu uoiiitate k--, in ipfo extftete- f, in altero. et ideo 
de eo no reqrit pnia- recrrit tn difplicetia in adulto cofideratc 
Ulud ide3 Tbo.tn itii. dt. xvii. (EVtru altqurs in fmc vitepolTit 
pemtere T$:. dtuina gracia nulll fc fubtrabit facienti quod in fe 
eft . vH bomo gdiu babet ufum lt. ar ■ pot fe ad gracta pparare 
dolendo de preterito et ..pponendo cauerede futuro. vn depc 
di- vii. in prin . tpus pnie eft ufgj ad ultimfi articulu uitc vnde 
Leo papa nemo eft defperandus tn boc corpore coftitutus quia 
non nuntj quod diffidentta etatis difftrtur conftlto matunore 
pcrftctt . S5 tH rjtculofum et dubtum eft c$ tllud tpits ultimum 
expeiftetur . vn lbidem fubdtt ftc • K\x% ■ fcnbit fi quis pofitus m 
vltimaneceffttatefueegritudinis accipitpmam Fateor cj 11011 
negamus quod petit • fed non pfumimus gi bn binc exit pmam 
dare poffimus . fecuritate aute dare no poffumus • Etfcquitur 
inf ra nullus expectct qn peccare non pot . et iterit que fcro pe- 
nitet oportet non folum deum timere ludice fed diligere tultu ; 



ni|in iiii|iiii II 

12 3 4 5 6 7 



mm\ [jn Km\ mnu [m n\m\ Wmi W 

10 11 12 13 14 15 16 17 1B 



20 21 22 



^^^^M 



• * 



m 



non tm penam timeat fj anxietur pro gloria amifTa . et multa 
f.milia lbidcm. Et in tali cafu quihbj facerdos abfoluere poteft 
. vt.s . abfolutio ». C.ft. et abfolutio it. (J\ iii. et confeffio iil'- f . 
V.ver.vii.etdeboccafubabesinfrapniaii.lT.pc. nectalieft 
pniaWmponendafedinnote r cenda.xxvi.q.vii.c.i.£^ideft 
m pnia facramtu quid rcs Et.fcdm Tbo.et Pe.iniiii. di.xxi. 
In facromto pme extcnor pnia eft facramtu vt fignfi tantit fcx 
mterioris pnie. et eft ibi actus cofitetis 6]i materialc artus aCit 
facerdotis fc3 abfolutio quafi formale. Pnia uero mtenor fiue 
contntio ,put coiungit" pnie exteriori faltem m £pofito eft gs 
facramti. ct e[V rcs et fignum-rcs quidem pcnitetie exterioris 
et fignu remiffionis pftoru - remiffio aute ptfrorum eft res tm , 
Satis cocor- Ray.(pmfa non ualet mfi reftituatur ablatum 
,'nfra reftitutio prima .<T.fi« 

™ I» •^'" tentia " ' f c 5 '" ud c i LrocJ '« confeffione iponit peitenti 
Itlt" \\M l ^" 1C ' erS ° " faccrc,os d,CIt pemtenti. quicqd boni fcceris 
(l^flll fit tibi in remiffioncm pccorif &£ . fcdm Tbo . in quoda 3 
quobj.bic eft qdruphci confideratione utendu- Primo eni ccn_ 
fiderandum eft cj peccator fit debitor fatiffacltionis dupliciter . 
vnotno ex lmuncboc faocrdotis - aliomo ex ipfo pfto comiffo- 
vn fi contmgat cjj facerdos mmorem fatiffaitione iponat q re- 
quiratculpa.rcfiduumexfoluet uelbicuelmpurgatono. Si 
vero maiorem liiiungat mcbilominus pemtens tenctur facere 
quod fibi iniuntftum cft fi adfit f acultas . Secundo cSfidctandii 
cft cp opus quod quis facit ex iniunctione facerdotis dupliciter 
valct pcnitenti ■ vno fcj mo ex natura operis inmncW. ahomo 
ex ui clauium ita cp cx biis amplius ualet ad expiandu peccatit 
q fi proprio arbitrio idem faccrct . Tercio confiderandum c ft cf> 
fatilraftio ad duo ualet fc 3 ad expiatione 3 culpe prcterite et ad 
cautelam future. Quarto cofidcrandum eft g> facerdos poteft 
pemtenti fatiffactaonem iniungere uel ex p prio arbitno vcl ex 
confiho alieno . et ita in arbitno ipfius pemtctis . vt fi dicat fa_ 
cerdos facias hec fi potcs . et fi non facias bec- file videt cum fa_ 
cerdos dicit quiccjd boni feccris fit tibi in remiffionc prtoru . ga 
fc^ grauis pnia effet ei iniungenda quc tn mdicare ei dcb 3 ideft 
dicendo pdicta illa ucrba - et fic ca que penites pter imundtionc 
expffam facit accipiunt maiorej vim expiationis culpe pterite 



. 





ex llla gencrali iniunctione. Vri laudakihtcr pdifta ucrba foknt 
dici-et qtum ad boc fatitFaftio tahs eft facrametalis inqntum 
virtute clauium eft culpc comiffc cxpiatiua ■ licct : non babea t 
maiorem vim ad remedium ad culpam futuram -ti__Que pena 
eft pro pdtis fingulis iniungenda^-pto quolib^ pcco mortali 
effet regulariter feptenis pnia initigeda.xxxiii. q.ii.hoc lpm- 
et C - fe - xxii- q -'i . pdicandum » et ifta feptcnnis pnia magis uel 
minus afpera dcbet iponi ,put maioritas vel mioritas criminis 
et circufcantiarii expofcunt-quia apud dcti magis ualetmor- 
tificatio uiciorum q abftinentia ciborum - dc pe- di.i- mefura. 
Sed bodie oms pnie arbitrio faccrdotis funt taxande.confide- 
ratiscircufratiis gfonarfi etcoditionum-xxvi-q.vii-tepcra- 
et dicto c. mcnfuram - e. t - deus qui-C Saccrdos femp deb^ in. 
iungcre pniam per contranii pcto - ficut fupbo imungat Jiuile 
orone- auaro eiemofmaru largitione.accidiofo gegrinatone. 
fcu labore - gulofo abfhnentia . luxuriofo carnis macer atione. 
ct qn; loci mutatione . vt di . Ixxxi . V5 - xv . q - i . muliertbSemg "" 
tn cauere dcbct ne pnia qua iniungit alteri pvudirium faciat vt 
viro in piudiciu uxoris et f armlie . aut feruo in prevudiciii dni et 
buiufmoi- CVtru penites copleta pnia fit totabter abfclutus 
' R-fcdmTho.iniiii-di.xx» fiue f accrdos pniatn iniungat dif- 
crete fiue non femg remanct reatus ad pcna eiufdc qntitatis- 
ct ideo fi eam bic no iplet - in purgatorio quod fugerit exiget ' 
Nec fequitur cp .ppter boc confeffor peccct fcmpcr fi mmorem 
pniam liiiungit . tti quia non pot determinate qntitatem pcne 
cognofcere. tum quia qficj; etia ex induftria mmorem penam 
imponens plus prodcfTct penitentiqui forte magnrtudme pene 
poffet a peitetia peragenda lmpediri-et idco confeffor negligit 
minus dampnii vt maius euitet • ct lterii qa paulati coformat 
ia penitete diuinus amor ad plura pnie opera gagenda.cocor» 
Pe . s - pnia i- <T - vh -C37mrm facerdos poffit corr.utare pmam 
quaminiunxitf?-fcdrriRay.crcdobreuiterg>fic.durntatne 

difcrete et .ppeer caufam circa fubditos fuos . alias no ■ di. xln. 
prefbiter . Et bec exponcns vber . dicit • qi llle lde^ qui miunxit . 
aut fucceffor eius . aut etia fupior fi eft ordinanus ludex peni- 
tentis pnt pniam comutarc vel relaxare- Si uero fit alius con- 
feffor a cjuo comutatio petit quia dc pari ambo curam habent 



■■ '.* 



vel duo epi in quoru epatibus penitens domiciliti 113 bic dicedu 
cj fi pma fuit publica regri d: cofenfus primi qui dedit eam ne 
fcandali^et - dico fi de facih pofTct requiri et maxime fi penitens 
iam publice incboauit pniam. q> fi defacili non poffet rcquiri. 
aut fi pma futtocxuka poterit fccundus confeffor commutare 
velrelaxarc.(J Vtrum inferior poflit rclaxare pmam iniundta 
a fuperiore ^t . fcdm vber . fi pma inwcta eft m tali cafu dc quo 
ab inicio poterat infenor pmam iniungere potent et relaxarc 
vel cotnutare. mfi fugior alias referuatrerit fibi tale relaxatone 
ticlcomutationcj.ar.adbec.di.l.accedens.etxxxiii-q-i.la- 
torem. ct mglo.vtriufcj.c Si uero pma iniuntfra eft m cafu 
rcferuato fupcriori.no poterit infenor relaxarc uel comutare 
abfrj; Iicencia eius qui iniunxit .nifi urgcat necc(Titas aut fua- 
deat utilitas - pium eni eft mterptari cii fuperior in biis cafibj 
concefll-rit iferionbus pcate comutandi uel relaxandi .{JjQuid 
fi quis dicit fe pemtcre fcd non v-u!t fubire onus pmc dices fe te- 
nerumet buifmoi.E2.fcdm Ray.facerdos debettale inducere 
ficut pot ut paratus fit ad implendum pma3 oftendendo mag^ 
nitudmem pctoru . et i^ntabona amiftt propter llla que omma 
rccuperabit per pniam. ct cj graues funt pene infcrnales et fu 
naliter cum uokmtate fuaimponat ci tale pnia^ ciua uerifimi. 
Iiter poffit portarc nc dctcrius cotigat ei prna^ uiolado . ad boc 
aut pcipjje laborct ut rxftaru cas et peccadi occafioes remoueat 
quia fcdm Aug . fatiffacere eft cas pctorum excidere- nec eoru 
fuggeftiombus aditum mdulgere , E t fi facerdos no pot gau- 
dere de oimoda eius liberatioe. gaudcat tii quia Ipifi a gcbena 
ad purgatorium mittit . Et ficut dicit Hofti . nullatcnus debet 
facerdos Dmittere pcTiorem defperatumrccedere.xxvi.q.vi. 
fi prefbiter- pctius imponat vnfi pater nofter vel aliquid leue . 
et <% ababoa que fecit et mala q tolerauit fint ei in penitentia- 
Concor . "Ibo . m irii. di. xx . ( Quid fi faccrdos credit cji peftes 
no faciat pniam vide fupra cofeffio ii- $• i- Aut quid dc 1II0 qui 
non vult et dicit fe non poffe abftmere a pcT:6 - bes . s . cofeflbr. 
pnmo.(T.ii. <LQuid dc pcnitentibusinextremis vclctiamin 
famtate fed non coplent bic pnia^ ^Rf.fcdm Ray -tanta poffet 
elfe contritio gi fufficeret addelendumomnem penam. itagj 
talis ftatim euolaret ad celum - vt patj dc latrone. Luce xxiii. 






■ 




Si tatnen minus fufficens eft cotritio uel penitetia purgabitut 
ignc purgatorii. vnde de talibus dicit Augufti. et fi conucrfus 
vita viuat et non morfat ■ tn non pmittimus cp euadat ornem 
penam . Nam prius eft purgadus igne purgatonis qui m aliud 
iclni diftulit fruftum c6ucrfionis-depem.divVii.c-vIti.in fi. 
Et cadem fentetia pomt GrcRo . xxv ■ di « qlis ■ de cjftionc etiaj 
ifta bes fupra » penitet ia . i» (f « pefjDe purgatorio quogs infra . 
purgatoriu.CVtrii pena mortis diminuat aliquid de pena de. 
bitapropeccatof^.icdrn Tbo« miiii.di.xx-morsnaturalis 
eft pcna cofequens origmale peccatii et qfiiam in natura ver- 
fa- et ldeo pcr mortem naturale non purgat aliquid de peccato 
atftuali • fed per illat am bh potcft purgari - vnde fiquis mortem 
iII atam patietcr fuftineat cttam fi pro alits criminibus illata fit 
ualet ad dimunitoem pene et liberatocm etta a tota pena fcdm 
tjtitatem culpe et pcne et patietie ct cotritionis ■ Ad prcdidtam 
materiam pnie poteft C/tinere infra • fatiffadtio - pcr totum . Et 
de faccrdote qiri pro miflis iiunitis pecuma recrpit fupra » obla- 
tio.y.finali. 

Enitentia iii« de penitetia foUfni et de publica . Et quid? 
pcnitetia follepms no ebodie invvu*ideobreuiter fctedu 
cft gjdcbetfiericumillafolenitate-etmoquibabet.I" 
di. in capite. et iponitur ttri ab epo uel de eius madato» Et de- 
bet tmponi pro cnmine pubbco et vulgatiffimo quod totaliter 
vrbe ucl alift locft comouerit. xxvi .q ■ vi. c. vl ■ Itej no d; ipom 
clerico nifi depofito quia nec laicus quifanel egit cam i-z, poftca 
rjmouerinecclericus debetpoftea miftrare.di.I-cof-irmandu 
et c . illud . et c . alienu « ct c . expmit etibus . et de boc diclum eft 
fupra • ordtnadus . <T . xiiii . (JVtriTquts poffit cogi ad follepnej 
pnia^ '. B}.. fcdfn Ray . fi crimen fit magnu et publicum et fcan- 
dalft moucrit potcrit quis cogi f, et pro occulto crimie fi peites 
voluent lmponi poteft alias no . ar ■ de confc- di. 111 . peitctibus > 
CVtruTollepnis piiia poffit iterari^.fcdffillay.non.di.iii. 
repiunt .fed alia qucl^ pemtentia ftuepubbca fiuepnuatapot 
etdebetiterariquotiensbomo peccat- depeni.di.iii-fepties. 
et c- ad bec inftat(jQuare aut follempnisjmia no lterat affig- 
nat Tbo - in nii. di ■ xiiii . tres rationcsllPrima ne ex iteratione 
vtlefcat-Secundaquia figura eft cxpulfionis degadifoquetiit 





femd Paila eft. Tercia quia foUepm' 3 atio penitltie eft cjicueda 
$ feffio ppetuc MEenitcntia cofcruandi . ct ideo iteratio follepni- 
tati obiiiht. ^Vtrum qn impomtur pma publica intelltVatur 
pcccati reuclatio !&. . fccundu Tbo . in irii '. di. xnii. non reuelat 
.ppter boc quis fufpicio oriat illum alicjd enorme comififrcn5 
emm pro ccrto fcitur culpa ex pena cjuia ct quadocp atiqs Facit 
pemtcntia pro alio Ticut lcgit m vitis patru de quodam qui vt 
foctum fttu ad pcnitcntia .puocaret ipfc cu eo egit pm'a 3 . Et in 
legenda aurea.ti.de rollepnitate mortuoru de illo qiii fccit pc- 
mtentia m repten nale pro matre fua que pro llla fmt a tormtis 
liberat a . (fJMquc cft peitentia publica >$f . fcdm R ay . publi. 
ca pnia dicitur qngj illa follcpms de qua lam bic diftti eft .l.i. 
et feqntibus . Scd et ,pprie dicitur publica que fit in publico no 
tn cum prcdifta foUinitatc vt cum imugitur pnia gegrinatois 
per mudtim cum bacuio cubitali et cum fcaplan et buiumiodi. 
bancpofretiponerequilib^racerdos procbiaiioftio. (TVbiplr 
fcdcm aplicam imponir penitecia publicatT^.rcdm Guil-du- 
ranti . pniam publica fcdcs aplica non indicit nifi m loco vbi cft 
curia romana . et tunc tm pro enormibus - pniarii eni pape fa- 
ciiit talcs dcnudatos triduo aut plus vel minus incedere per ocs 
ccclias ciuitatis vbi eft curia - et poftea remittunt ad pprics vt 
confideratis circuftantns cis iiungant penitentia falutare.lic 3 
quidam ribaldi pro qucftu fmgant fibi tales pmas_a fcde aplica 
inutdtas falfas pnianorirj litteras ofidentes • CSuc caufa eft q, 
detur aliq pemtetia publica :T$ , fccudum Tbo . m mi. di . xiiii / 
qdtuplex cft catifa . Prima vt peccatu publicu 3 publica habeat 
mcdicmam . Scciido quia maxia cofufione cft dignus qui gra- 
uiffimu fcelus cdmmt . Tercio vt fit alris ad terrorem . Quarto 
vt fit exemplu penitendi et non defgandi eis qui grauibus deti- 
nentur . (jVtru pro quoIib 3 maifefto peccato teneatur bomo 
mamfeftare pfiiam T$. fcdm AI .non oportet fcd qui fcandali- 
3 auit in coi tenet qdem ad onfione boni exempli ita q, prefumi 
dcbcat eum de pretcntis pmam egifTc. et fufficit . 
*v|enitcntia.ini.f.impedita uel falfa . Que funt ipdimcnta 
Ipnie^R.fcdm Hofti.et Ray.multa ftmt.fedinteralia 
| funt qtuor pricipaliter.f.pudor.timor.rpcs.ct defga- 
"™ er g° >mpedimtu 3 eft pudor cofitendi.de quo dctm 




eftfupra.cofcffio.i.<r-pe»Sccundu ipedimtum eft titnor.f. 
cum quis timet ne poffit ferre pcnitentiacontraqrn funttria 
rcmedia. f. pntis pene tnodicitas . leuitas . et bteuitas . ct ecotra 
future pene imenfitas . accrbitas . et etcrnitas.Terciu itnpedi- 
metu eft fpes ■ et bec e triplex- f> fpcs dm vitredi. cotra illud .«. 
ad tbeff; . V . dies dm ficut fur i noite et cet . Ite vigilate et ora- 
te quia nefcitis diem necjj bora ■ Item fpes miam confequendi. 
contra lllud - ecclefiaftici. xx . ne dicas miferatio dei magna eft 
multitudinis pctorum meorii mifercbi t' . mia eni3 et lra ab illo 
cito pximant - Item fpes diuicias t eporales acqrendi . cotra lL 
lud ■ Lu. xii • aia mea reqcfce. bibe. comede. et cpulare ■ ct cct > 
Quartu lmpedfmtu^ eft defpatio-et bec eft duplex-f.defpatio 
Venie ficut dicit caym gen . ini . maior eft iniqtas mca q vt ue- 
niam merear . cotra cjuod eft illud . pfalmi- mia cius fug orr.nia 
opa cius ■ Ttem defpatio pfeueracie m bono ■ cotra illud verbuj , 
dni. n dico tibi vfcj! fepties fcd ufcp fcptuagefjes fepties . de pei- 
di. iii. fepties. et c. ad boc^/Ht pnt etia alia fpedimeta affigna- 
ri- Primum eft alleuiatio culpe .pprie. SccildCi cft aggrauatio 
culpe aliene et maxime\maiorti •Terciii e multitudo pcccatiti. 
Quartum efl cofuetudo peccadi. Quintum cft elatiomcntis. 
Sextum eft dclcdtatio pfti que gdem quia non ad cafus fed ad 
pfuahoncs gtmcnt predicatoribus reliquo«|[Quefit penitetia 
f alfa :T$. - f alfa dicit cum fprctis plunbus de vno folo ■ pemtetia 
agitur aut cum fic agit de uno vt non difcedatur ab alio.vnde 
fcnptum eft . qui tota lcgcm obferuauerit offendat aut in vno 
f aitus eft oim reus . f . cjtum ad vita etcrnam ■ ficut cnim qui fi 
peccatis omibus effct iuolutus ita fi in vno tfn maneat eterne 
uite ianua non introibit . bntur bec de peni. df . v» <T» fi . 

"" |Ercutcrefiuctuerberare vtrii liccat ? f$.fcdm Tbo.fcda 
jfccundc . q - Ixv . nocumtu3 alicui inf erre non licet nifi g 
modum pene pipter rrtalicia(fNullus autem iufte punit 
alique nifi fit eius iuriditoi fubicclius. et ideo vcrberare aliqtn 
non licet mfi bnti poteftatem aliquam fug illum . et quia filius 
fubditur potati patris . et feruus poteftati dni . Iicitc pater pot 
verberare filiu et dn^ ferutr caufa correflois et difcipline. Eade 
queftione tractat llay . et qfi eodcmo dcterminat dices cp gcu- 
fio fiue vcrbcracio fit aliqii ex malicia uel odio et boc eft pcttn 




mortalectin clericoinducit depontoej. xlv.di.ci.etc.eps» 
qng; uero fit cx caritate ct caufa correctionis et buiufmdoi. et 
nec m omibus babentibus poteftate cft licita in fuos fubditos . 
xxxv-di.an omnia.xlv.cumbtus«epus tamen nemine debet 
fuis manibus vcrberare.di-lxxxvi.no licet-fed pot per aliu^. 
v«q« V- llliqui. et fi verberadus eft clericus non debet epus eu3 
verbcrare nec per laicum alias ta epus q verberas icidcrent in 
excoicatonem.de fen« ex . cum vniuerfitas . vt dclm eft fupra . 
■cxcoicatio • ii - 9" ■ li « mfi clcricus effct incorngibilis vt lbi dicit . 
(fQuTde caufa clericus corrigendus poffit VerberariJBf. fcdm 
Ray ■ pueri in mioribus ordimbus etiam pro minonbus culpis 
verberatur . maiores uero uerberari non debet mfi pro maiori- 
bus crimibus . di. xlv . cum btus « Porro regulares fcdffi reglas 
fuas fubiciunt ucrbenbus etia pro leuibus culpis < ar . de appel . 
rcprebefibilis.infi.defymo. pertuas.de accufa.qliter-in fi. 
Sed non ulqs ad fangume . vt fupra ■ difciplma ■ De matcria g_ 
cutietium clericos .fatis betur fupra.cxcoicatio.ii. Quomodo 
gcutietj una maxilla prebenda fit alia . vide . s - patietia ■ (T« fi . 
Ercgrinus.i.coiter.adcrue gtineat defcnfio gegrino- 
rum^.fecudmRay.omsperegrinidcfendidebent ab 
ecclia ut qcunc^ cos in rebus uel gfonis grauauerit nifi 
admonitus fatiffccerit excoicetur . xxiiii > q« iui. fiquis tomipe- 
tas.etduobusc.feqntibus.de trcuga.etpa-c.inouamus.de 
gegri.c.conqrente.»j£Quiddercbus gegrmorum qui morifi- 
tur in uia 11$. » fcdrn Hofti . qcunq) acccperit peccat mortaliter 
nifi ea intentioe accipiat ut reftituat bercdi . ncc excufat aliqs 
ftatutocofuetudincuelptccepto.ficutde naufragiis dictu cft 
fupra < naufragus » 

Ercgrinus.ii.tjtum ad clericos.qui dicut gegrmi cle- 
rici iTQ ■ fcdm Ray clerici gegrini pnt large appellari oes 
qui non funt de epatu ordmantis.nam nullus talis fiue 
clericus fiue laicus poteft recipi a tali epo ad digmtateuel ordi- 
ncs uel eccliafhca facrameta- lxxi.di.per totum.et fpaliter m 
c primatus.de grocbi.c.ii.etiii. fed de ordimbus hesfupra» 
ordmatio.<T«vi« et.Vii.Inftituiuerobenepnt epi extranei in 
ecclcfiis ab abbatibus uel iferioribus prelatis de cocenfu et dif- 
pcnfatoeipius cpi.alias no«e«ti.cfi.etdcinftitu«addecore« 



"1 


i! 



Juare grgrini et ignoti repcllutut a .pmotionc ?!$. fecudrri 
lay> duplex eft caufa • Vna quia non licet cpo poncrc falce^ in 
tneffem aliena.fubditum alterius ordinado-Ixxi.di.pcrtotu. 
vi.q .i.c- fi- Secunda ca eft quia tales qncj) folcnt effe crimiofi 
infamcs irregulares uel excoicati. ct quadocj; mentiunt fe b5- 
re ordines cum no beant uel plures bfre q babeant > xcv-iii. di. 
affros. xix.q.ii.duc. Etnotacjjclericusbfiseccliamnecge- 
grinari pot fuie licetiaepi. de cofc di - v . non oportet - de voto 
et vo.redep«magne-4[ Quado clerici gcgrini debeant ad cele- 
brandu admittif^.fecudm Ray.fitalesclericiignotiuolunt 
publicc populo celebrare admittunt cum qncj) figillis eporu3« 
di. xcviii. c ■ i. et ii. ct e.ti.ci- ct boc fi figilla fint ignota. alias 
fufficeret figillii epifuitrn.di.lxxi.primatus-xix.di.due.ct 
multomagis fufficeret aplicefedis madatu.decle.fi refi.tue. 
Si uero uellet in fccrcto et ex deuotoe celebrarc to/crari pfit. 
e.ti-tue.et eroicdfh Hofl-qaipublicacelebratidc pofletefi 
mouere ad cclebrandir glia buana uel lucrii . fccus i fecrcto . Ite 
quia coe malii m publico poffet incidere . f . fi non ordinatus ce_ 
lebraret . fj in fecreto no uettit in giculu nifi folius celebratis . 
CSecTcjuare accipiunt talcs cu qncjj figiUis ignotis cum igno- 
tanoii^acia^Eidemil^.fcdmRay.quianonitadefacilipoflit 
comitti Ealfitas in qncjj ficut in uno ■ Et addit lo - cp nifi aliqlis 
noticia beatur defigillis non eft ei credendu-Sj ut addit Kay 
cum figillis fufficeret unus teftis ■ Ita tn qj fecundu [nnoce ■ et 
Hofti.fiexreccptoetalium clericoru freret prciudiciu et dap- 
num alicui non debet credi etiam cjncj) figillis nifi pbaretur.fj 
uiatorcm tranfetmtgj-on oportet ita fubtiliter examiare-xlii'. 
di.qefcamus. (fQuii fitalis amifitlitteras^R.fiprobetper 
duos tefts ordiatione fua et couerfatione recipi pot. cti-tuc 
aute-de fi.inftru.f .fiuero.col. vii-£.defi.inftru.inexer- 
cendis . ct fi non exiftant teftes de ordinatoe quia forte Iongu3 
tpus eft fed conftet rj femp fe geffit ut pref biter admitti pote. 
"t^ar » ff. ad macc - 1 ■ iiii . de prefbitcro non bap . c . ii • et iii ■ _ 
tLQuales debSt elTe littcre quc dant clericis gegrinisfl^.fcdm 
Hofti. ad boc op fufcipiantur ad executione ordinii debet littere 
cotinere banc claufula uel fimile. cjm gradatim adtale ordine 
■pmouimus . Ixxxiri- di - m nomie patns . et c . fc Et bee littere 




12 3 4 5 6 7 



l:illl|llll llll|ll iiiim l|llll |lll: : ::ll|llll p^ II llll|llll llll|:lll III 
10 11 12 13 14 15 16 17 1B 19 20 



21 22 23 




comendatitie vocatur « feu teftimoniales - e . ti- tue • Si uero ot 
dines vult recipere neceffe eft cj babeat a fuo epo expffam lice- 
tia per moduj qui babctur « s » ordin ator . cT . vi . et . vii(IBpiet^ 
fuperiores fimtliter ct abbates ct priorcs et ceten pftdetes mo- 
nafteriis q apud fede apoftolica pmonetur.cofjrmatur.cofe- 
cratur vel bcr.edictitur» no accedat ad commtffas ecclefias fme 
litteris apoftolicis cotinent1bus.pmotione.c6f1rmat6c5.con_ 
fecrattonefeubenedtctione.nec accipiat didtas admimftratoes 
et nemo eis pareat nifi eas oftedat» altas quicqd lpft Factut eft ir 
ritu ■ et ipi ntbil gcipiet de .puettbus . et 1II1 cj ipos recipiut . uel 
cis obediut funt fufpenfi abeneftctis eccleftafticis . Et idcm per 
oia fi ipi prelati recederent de curia non preftito iuramento fi- 
delit atis » vt in extrauagati bonif acti viii . que incipit iniunfte « 
— llEriuriu qdfit» _$»fcdiri mgrrnfenteetray.piurtueft 
Imedatiu iurameto firmatti « Sed Tbo . fecuda fccudc» q • 
Pixcviii . dicit gi falfitas eft de ratione periurii addens cj> fi 
cut dicit leronimus » {i quodcucjj illorum triu defuerit ■ f« vcri- 
tas « iudiciu m iuftitia . periurium eft « non tn eodem ordine fed 
primo qdem et principaliter qn deeft veritas » fecudario attt cjn 
deeft iuftitta .qcuc| enimiurat lllicitum cx bocipfo falfitate in 
currit « quia obligatus eft ad cotrarium f aciendum .Terto « qn 
deeft iudicium « quia cum indifctcte iurat ex Viocipo periculofe 
eomittit f alf.tatem incurredi « ifQuot modis comittitur faL 
fitas m iuramento affertorio. E^.fcdrn^ug.tnbus modis eft 
ibi fatfttas et comittitur pcriuriumdPrimus eft cfi quis iuran 
do loqtur f alfum fme intentoe f alledi - quia ipe fallitur et cre- 
dit verum dicere. fecudo cum loqtur falfum et cum intentone 
fallendi.f.quia ipm falfnj effe putat(fTertius qn loqtur uerit 
ciijntentoetn fallediquia credit effefalfum.xxii-q.ii.boies» 
j~Quot modis committitur falfitas fiue giurium in iurameto 
ymifforio»-? «fcdrh Ray « tnbus modis« primus cu quisiurat 
fe faC-uru vel di-turu aliqd iiuftu vel iboneftu fimp1tcitj(JScdiis 
qS iurat aliquod iboeftu vel lllicitit et boc cu folennitate. Ter- 
cius qn ex leuit atc f, finc follepnitatc in re tn licita . vt in iura- 
m.tis quotidianis exqdamalaconfuetudine.vtperdeumtbo 
cras ad ecclefia vel aliquod fimile. vcl etiam cu buiufuioi iura- 
menta ftut ioco . In ommbuspdiiftis cfi quis iur at ftati piurat . 



ihiffl eft . $Vtru periuriu fit peccatu mortale. l^t . fcdni Tbo. 
fectida fe.q.xcviii. ex fuo genere eft peccatu mortale. quia im 
poi-tat coteptu dci.nec excufatur a peccato mortali no imples 
etia quod coadlus iurauit < potefl tn per auctoritatem pape ab 
obligatione iurameti abfolui. pfertim fi coactus fuit tali metu 
qui cadere poffit in conftante viru . minor tti penitentia impo- 
nitur tali. Ite non excufatur a mortali q iocofe iurat. quia no 
euitat diuina irreucrentia ymo qtu3 ad aliquid magis auget. 
Similitcr llle qui ex pulfu linguc iurat fiqde^ aduertat fe iura- 
re et putat f alfum efTe quod iurat no excufatur a peccato tnor 
tali ficut necg a dei conteptu » fi aiit boc non aduertat non uide 
turbabere itetione iuradi. et ideo a crimine giurii excufatur. 
QVtrum excufetur a peccato mortali qn mratnr falfu3 quod 
creditur effe ucru. iT^.fcdm Pe.qn falfu3 iuratur iuramento 
affertorio et iuras credit.veruj fiqdem adbibuerit diligentiam 
non eft mortale. Similiter et qfi iuratnentu fuit .pmifToriu^ fi 
,ppter legittimumimpedimentum obmittit impleri excufatur 
falte a mortali* (JBedquHraciet q per metu mrauit fe aliquid 
d aturu m vel f aftutum ■ vide . s ■ lur are . <T - xv ■ qui incipit quid 
de eo.([Vtru periuriii ftt grauius pcccatu cjriomicidium^- 
fcdfh tbo . in quobb>3 . ficut apoftolus dicit . ad bebreo . vi. boies 
per maiorcs fui iurant et omnes controuerfie eorfi finis eft iu- 
ramentfi f ruftra aut in caufa bomicidii controuerfie finis effet 
iuramentu ft bomicidiuj cffj grauius q pcriuriu . prefumere- 
turenimgjquimaioremculpa.f.bomicidiicomifit non fere- 
retur minorem ■ f . periurii incurrere. vii ex bocipo g> in caufa 
cuiuflibet peccati defertur iuramcntfi manif cfte oftenditur g> 
penurium f maximo peccato debet baberi.necimmerito. qa 
penurarc nomen dei videtur qdam diuini nominis denegatio. 
vnde fecundum locu^ poft ydolatria peccatfi periurii tenet. vt 
cx ordine pceptoru patet . f^ apud gentiles iufturandfi erat bo 
noratifGmu. vtdiciturcircaprincipifitnethapbifice. S^q" 3 - 
re homicidifi grauius ia ecclefiapunitur.ro eft. quiagrauius 
nocumentum interdii bominibus imminet etia ex minori cul- 
M^tnfcdm iudicium dci grauius pcccatum grauius punitur. 
il Vtru peccet qui ab aliquo exigit iuramentu i^.fcdm Tk>- 



ii|ini iiii|mm 11 

3 4 5 6 7 



II llll|llll llll|llll llll|llll llll|llll IIH|III: : ::II|IIII pip II ::M|llll I II llll : i I 1 1 1 1 1 II 1 1 1 1 1 

10 11 12 13 14 15 16 17 1B 19 20 21 22 



fcciida fecunde.cj.xcviri. g exigit iuramentum Vt gfona ptiua 
ta ct lioc facit quia nefcit fj dubitat de ventate fcdrn q> fWg - 
dicitnonpeccat. fedtfthumana teptatioeft.i-ex infirmitate 
humane nature ,pcedit . fi atit fcit uel ^babiliter crcdit eu f al- 
fum luraturu^ et cogit mrare bomicidaeft.Namfcdm Aug» 
illedc fuo penurio fe mterimit . fed lftc manuj interficietis im. 
preffit-Si aute aliquis exigat iuramentu; tancj perfona pub- 
Iica fcdm cp cxigit ordo iuris - ti videtur etfe in culpa . fiue fciat 
raratncntum uerum effe fiuc falfu; - cuianonvi detur ille exi- 
gere fedille ad cuius inftatia; exigit. ^Queeftpena pcriurii^ 
f$. fcdm Ray ■ A^ fcdfn canones grauis lmponi ficut pro ccte_ 
ris grauibus pnia feptennis - tn circufpcitis circumftantiis ma 
gis vcl minus afpera imponeda efb penitentia • Ite periuri funt 
inf ames . vi . cj . i . infames ■ et » c> cjeucjj . xxii . q . V > fi quis coui- 
ftus - nec amplius ad teftioium d; admitti - vt in didto » c - qui- 
cficj; ■ et . xxri - cj . v . paruuli.no obftate cf egcnnt penitentia; « 
de tcfti . et attefta . teftimoniu; . ftQuomodo folennitates ad- 
bibite aggrauat giuriujr^.fcdfn Ray.cjcuncj; iurat perdeii 
multum obligatur.qui uero g dcS et euangelium magis obli- 
gatur. et adbuc qui iftis adiungit fanitoru reliquias magis ob 
ligatur.ctitacrefcentibus fcknmtat.buscrefcitobligato.Et 
ficut dicitTbo.fecudafecudc.cj.xcviii.gtauius peccatu; eftfi 
cjuis folenniter iuras per euangcliu pcriuret cj fi pcr deu in co- 
muni fermone giuret tam pptet fcandaluj q propter maiore 
deliberatione - qbus ecjliter binc inde pcifitis grauius eft fi quis 
per deu . iurans per iuret q~ pcr euangcliu; . Tdem Pe.etcocor. 
lnnoceftQuid fi qs audit alicjue iurarevide.s»furare.(T«xvriV 
qui incipit . quid fi qs audit . et multa lbi ad hac materia perti- „ 
nentia.et.s.iuramentum.i.et.ii.pertotum. 

Ermutatio» Qualiter poffit fieri permutatio de bnficiis 
ecclefiafttcis f I^t. fcdm Ray. bnficia ecclcfiftica non pnt 
admficem permutari auctoritate vel pactione partium 
fme fymonia . fed epifcopus fi utile efle uiderit potcft ex bfficio 
)fuotran(TerrepErfonas et facerepermutaeione.itatncppar- 
tibus inter fe no licet de boc pacifci.et tractare. vt Innoce . po- 
nit-fed totu exponat et relmquat in manu fuperiorumfiPer- 
mutatio ucro poffeffionu per fe non efl .pbibita . quia datur lbi 





(_- 






t pale pro teporali» de re» pmuta» ad cjftiones » ita tn gj fi altera 
pars pponderet potcrit pecuma ref undi vt fic ad equalitate per 
mutationis pueniatur» Sed bic nota cp hec pmutatio eft qdaj 
alienato . vt de re.ecclc.no afie» nulli. et ideo feruadus eft mo- 
dus qui dicitur . s » alienatio . <T » i» (T QuIHdo duo volentes fua 
benefida gmutare libere et fme fraudc refignat in manu epi. 
fcopi non poffunt impediri pcr illos qui bnt litteras apoftolicas 
de bnficiis vacaturis . de re« gmu» c» vnico» li . vi- et fi talia bn. 
ficia conferantur aliis non valet » e. ti. ne coceffione. in cle. 
.Erplexitas altaiuris alia fafti. vt Ray-poit. Perplexi- 
tas iuris cfl 013 aliquis circa ld quod fibi occurrit f acie- 
dum inuenit diuerfas auftontates fibi inuice oppugna- 
bec perplexitas p peritorum confiliu et contrariorurnco- 
cordia reformanda eft. Mia eft gplexitas facTii.cjn vt ait Ure. 
dyabolus fuggeftione fua plerofyj ita peccare facit quatenus fi 
forte peccatu^ fugere appetant fmealio peccato non euadent ■ 
xni - di. nexui» Et datur ibi confilium cj tunc minus malu^ eli 
gatur » i . gi alias fcdm fe confideratum effj minus peccatum . 
na vcritate infpeita non poteft quis cffepcrplexus.i» neceffita 
te aftnctus ad aliquod malu « na Kug» vaiis ire nuncj deus red 
dcret interitu fi non fpontaneu inueniretur bomo baberc pec- 
catu.xxiii.q.iiii.lSSabugodonofor. Item Flug.vfg) adeopcc- 
catum voluntariu malum eft vt nulb modo fit malu nifi fit vo 
luntariu.xV.q.i.y.i .circafi .Gocor.Tho.in.iiii.di-xxxix. 
fimilit et oes tbeoIog^Si faccrdos celebras recolligit fe comi- 
fiffe aliquod mortale peccatft « vide. s . miffa » <T • viii . et de tene- 
tibus opiniones diuerforum magiftrotu - s ■opinio» (T-i» 
fonatus - vide fupra- dignitas « T-i- 
tmacia eft oppofitu, vicio molliciei et virtuti petfeueran- 
de quibus adplenumvide.s- mollicies ■ 
i|||Ignus quid fit.^.fcdfS Hofti- eft obligatio reilicite,p 
'debito fadto • f it aiit ad maiore fecurit ate . qa tutius cft 
pignori icubere q agere in pfona. vt infti.de obli- cj ex 
debito . na- if. furti . vnde qh tranfit m poteftatem creditons- 
diciturpignus» fedfiremanet apudcreditorediciturypotbe- 
ca- fed qtum ad adtonem no difFcrunt. ([Quot modis intcUi- 
gantur alic] pignora obligata tacite i Ff ■ fcdm Hofti- multis • 




h:j:ill|llll llll|lll llll|lll! III 

10 11 12 13 



16 17 1B 19 20 



21 22 23 



m 



na f. qms dotcm jp aliqua promiftt omma bona fua tacitc obli. 
gatur. Ite 5 .prefti.doteuxoriommabona manti tacte obwl 
Saritur.etia fi cxtraneus.i.nsqui muliere non babct ,h pote. 
ftatedotemconfert.e.derc.vxo.ac-1. vn.ca- debocv,de. s : 
te.9_.iB.et.xi.qui ,ne,p,t.qu,dfimarito. ftemomnia bona 
coduftons muefta et ,Uata in rufhco preoio fciente dfio n.f. ad 
tepus inFerantur tacte obligata funt dno pro penfione. in vr 
bano aut non difhngo vtrum dns fciat ve[ nefciat . £ - de loca . 
certi. Itcm bona tutortx ct curatorum tacite obligatur mino- 
nbus pro ,Uoru omco aut fi non adm,n,ftrarSt . f . de admini. 
Itra . tuto . rj orhco . Itcm bona patns tacitc obligatur Filiis p 
rcbus aduentitiisetprecisearum. vt.C.debo.quelibccum 
oportct. Ue bonamatns couolantis ad fccundas nuptias funt 
hlns prioris matrimonii tadte obl.gata . vt eis refhtuat que a 
pnon manto lucrata fu.t ,<T. de fecund,s nup . bac ed.tal, - 
JL Pa i " a f Fu, ^Ht?obI,gatur p legafis ct f,de, co- 
m,lte.£.delcga.[.,.^eTeFpignor,ob[,garip frunt^. 
Icdm Hoft, . obligari pnt ta res pntcs q future vt fruftus pcn- 
dentes partus ancllaru fetus pecoru ct ea que nafcctur. ff ■ c. 
tt que nudum. Item res corporales ct mcorporalcs vt cautdes 
etnotmna dcbitoru.ff.e.couenit. Ite vfufruftus.ff-e.fiiis. 
ltem predtales feruitutes ruftice. vt . s . 3 diu pecunia foluta H 
iit b,s fcruitut.bus crcditor vtatur . et fi mfra certum dicm no 
htent reddita creditori vcndere vicino valeat.ff. e.fed annue. 
Scd biccaue ab vfura- ficut dicitur , nfra. 9. vii. Vrbane aute 
feruitutes non pofTunt fic pignorari . et ratio eft ne ex uarieta 
te vlus vtentium edificia deftruantur et inutilia Fiant.ff. e. fi 
1G . 9 ■ h . pignori aut obligari non pofTunt . vt Gof . rcfert res 
facre ■ vt vafa et orname t a . £ . de facrofanc - fanftimus . nifi ec- 
dcfia fuperflua vafa babeat et debitum vrgeat.x-q.ii.bocius 
vel nifi m alns caufi s neceflariis qbus res ecclefie alicnari pnt . 
xii. q ■ i! ■ auru.3 . vide . s . alienatio . 9- i. Sed nec ecclefie poffimt 
fiignori obligan. vt in auten.de aliena. ct empbi . 9\qm . Ite* 
liben bomims nulla efr obligatio. quia contraria cfl Iibertati. 
c.ti.c.ii.C.deac.etobli.obes.C.querespigno.quifilios.in 
auten. vt nulli ludi. <f . q a v-ero . In cafibus tn tenet obligato li 
benhois vtiredeptoabboftibus.C decaptiui.ctpoftli. re 



uerfis . 1 . fi. Item ob neceflitate famis pater Filium obligare po- 
teft.naet ven derepot eft.C.depatri.quifi.dif.l.ii. etvt.s. 
emptio ■ V • fi > tlAnquis res fuas obligat intelligatur fxitura? 
££.depntibus et futuris fcnfifTepfumitut.C. queres pi- ob- 
poft - 1 . vlti. S3 intellige exceptu effe illud quod fpaliter obliga. 
turus no crat . vt veftis fupleiftilia q in vfu babebat et fimilia . 
£.C] res pi-ob.pof-l.i.S3 bene itelligatur iura oblata et aftio 
nes.Cdecer.paf. fiadeptis.ct.l.cafus. fi vero dicat mobitia 
et fe mouentia 116 ob boc mteliigutur acTiiones et nomina fiue 
credit a . £ . de pto • pi ■ l ■ i ■ Idem di cendft de bis qui offerunt ec- 
clefie omnia bona fua . Item qui obligat infttumeta et de agris 
et oibus que ibi continentur fenfiffe videtur. vt .Cque resjii- 
ob . poft . 1 . ii . (pijuadiu pignus remanet obligatum tBf- > qdiu 
etia vn usdenat ius remanet ad foluendu^.C.dediftra-t-pi.l. 
cjdiu . (fVtrti ecdefiaftici redditus fiue ftipedia poflint pigno- 
rari vel obliganYl^.fcdrn fnno.npnt obligarifpeciali coueto 
ne f3 a iudice jp debito canonici et ex ca indiftin .poffitnt obliga 
ri. ar. £ . de re. mdi. comoiis.. Idej videtur de fideiuf . puenit . 
et vide . s • locatio. <T. pc .{JVtrum vti pigriote fibi obUgato fit 
vfurafE^-fcdm Tbo. fecudafe.q.xcviii.fipignus fitres aliqf 
cuius ufus pcio extvmari poteft dj ille <j mutuauit computare 
vfum illius rei in extimatone cius quod mutuauit. alioqn ide 
efk ac fi pecunia accipit pro mutuo quod eft vfurariS nifi forte 
effet talis res cuius vfus finc pcio foleat concedi intcr amicos ■ 
ficut patet de libro commodato . Et boc intellige gp fit vfura fi 
vtatur pignorc cofentiete debit ore.fiver o eo nolente effct fur 
tum .ff.de furtis - 1 - fi pignore. (^Quidde expenfis a creditore 
faais in pignore fE? . fcdfn Ray . poteft creditor exigere vel co 
penfare no folu expenfas quas fecit colligedo frudtus fed etiam 
qs fecit bona fide circa/e pigno. puta coledo ffidu vel pafccdo 
iumentu . et boc nifi f uerint lmmoderate .ff.de pignoj ac . 1 . fi 
feruos . fed Frudtus quos gcepit vel percipere debuit coputabit 
infortem.£.depigno.ac.I.ii.et.e.ti-cu3contra.|i;Qu"'fi 
pignus perit vel deterioratur fBfi - fi fme culpa cteditons penit 
vel dcterioratu eft non tenetur . et nicbilominus debitor tene- 
tur foluere debitQ ■ nifi acrnm fit cp amifGo pignoris liberet de_ 
bitote-Si vero culpa creditoris tenetur creditor. C-de pigno. 



1 mjmi ijn iii\n\ njmu [m iijim iiiWi m iiiiim iimm iim m iWi 

10 11 12 13 14 15 16 17 1B 19 20 21 22 23 



ac . 1 - 11 ■ C ■ 1111 ■ et . v . (LQuid aget creditor bns pignus fi patus 
coputare f ructus m forte petit refiduu debiti i TSf. . fcdfn R ay . 
potcft enim pccunia mutuata o actione gfbnale^ pctercCl. de 
pigno - quis . ct - 1 - diftradtis . Ite poteft pignus alteri pignorL 
re .£.fi pignus pignori.l.i.etiii-S^ nuquid poffit pignus ve- 
dere i babes m fequcti . <£. fl Vtru creditor cui ii foluitur poffit 
pignus VcnderefK. fcdm Ray.fi paftum ftrit cppignus potTet 
vendi certo tepore vclviro vcl pfone vel pcio ii, creditor nutia. 
re dcbitori ct poftea poterit Vedere fcdm forma couenta et no 
aliter-Si vero paitum fuit deno vendedo.no potcrit Vcndcre 
mfi poft trina deniitiatione facta debitori vt foluat. et fi n5 fol 
uerit.poftca poterit Vedcrc fcd fi vedcret ante teneretur fur- 
ti.Sivcro nullu patftum Fuit fufFicit vna denutiatio-ct poftca 
clapfo bicnmo poterit f icri vcnditio- .pbatul- boc ff.d e pi jr.no. 
ac.l-ficoucnitdcdifrrahendo.C. deiuredomi.t.fi.QQuidfi 
pignore vendito crcditor minus accepit q erat debitum i E£ . fi 
rendidit bona Fide poteft agere ad refiduu , et fi plus_recepit te 
netur reftituere debitori . £ . de iure do . mi . I . fi . (fiZui et con- 
traque-; datur aitio pfccutiua pignoris fiue ypotbccana {E$ . 
fcdm Hofti.datur crcditori cotra cjuelibet poffenorej.ff. e. 1. 
pignoris.et.C.e.l.pignoris.et.l.debitore^.Itacjfiponifror 
babct titulu lucratiuu tuc creditor babet electione ■ vtrii agat 
pfonaliter contra debitorem velypotbecarie ootra poflidente . 
£ . e . diftract.is . et . I - perfecutione, . et idem fi bab^ titulum o- 
norofumfed.fi fuit fraudis confcius.f. quiafciebat remaliis 
obligata . fed fi non fuit fraudis cofcius no poteft creditor con 
tra eum agere quoufcj3 egerit contra debitorcm ct fideiuflbres 
e tmadat ores et poftea agi poterit cotra pignoru pofTenfores « 
(jCuiet cotra que^ datur acc.io pignoratitia i I£. fcdm Ray . 
•poteft agerc debitor vel hcres eius contra debitore vel bercdcj 
eius vcl aliit . fi Forte creditor rem fibi pignorata in aliii traftu 
lit . nam et lfte poffefTor tenetur coputarc in fortem non folu^ 
fructus cjuos gcepit fed etia omnes quos aiiriores pcrcepcrunt 
atepore primi cotractus . et fic foluto refiduo reftituere debet 
pignus . e . ti. cu contra . de pignoratiombus cj vocatur rcpfla- 
lie.vide lnfra.tepiralic. 




■ 



yrate omnes ter m anno ab ore fummi potiricis excomu. 
icantur . vt refert Hoftienfis - et ita cft . 
accre.vtrum vclleplacerebominibusfitpeccatum.s.a- 
!du|atio . (T. penultimo . 
Ollutio . vtrCi pcr pollutone in fomnis amittatur virgi 
nitas '. K . fcdm Albcr . non . eo gi volfitas et dclibcrato 
no immeciiate voluptati coiter coniugantiir.|fVtrum" 
pollutio norituma impediat coioncm . s . coicare . <T . v . 

Vtru pollutio cjue in fomnis incipit et in vigilia terminatur 
ntpeccatti^Et.fcdrnTbo.in.iiii.di.ix. poltutio cjtii ad rocm 
meriti vel demeriti magis iudicatur fcdrn principium quod efl 
in dormicndo ij fcdm fmcm qui eft in Vigilando • quia corgalis 
motus no pertine"; ad meritii vel dementu nifi fcdtri cp a volfi- 
tate catur. cx qtro enim excitatus eft motus in dormiendo 110 
fubiac^ voliitati vgilatis vlterius . ncc putatur euigilaffc quo- 
ufcj) Dfecte vfum (iberi arbitrii recuperaucrit-poteft tn cotin- 
gere gj in ipa euigilatione peccatum oriatur fi quidcm pollutio 
placcat ^iptcr dclectatione . quod qdem crit vcniale peccatum 
fi talis placetia fit cx furreptione-mortale aat fi fit cS dehbera 
to cofcnfu pcipue cii appetitu futuri-ipa aiit primoplacetia n 
f acit pretcrtta pollutone peccatu cf fi placeat vt nature exone- 
atio yel all eui atio . -g eccatum non crcditur. 

pulus(jQuot liomines faciiit populii ! f£-x.x>q.iii- 
nio- fic duo faciiit cogrcgatonem .dc elcc.c i-et tres 
Jcollegiu.ff. dever.fi.neratius.ettnretmeturin vno. 
Ojj 'cuiufqj vniuerfitatis . I . ficut munictpw - xii - aut . xx . fa- 
ciuntturba.fF.vi.bo.rap.l.fi.tT.i.quatuorvel .v.porcivel 
x. oues faciunt gregem . ff- de abigeis . I ■ oues ■ 
J^rtio. de portioe canoica circa fepulturas • vide ifra.fepul- 
Tii.Ite deportionelegittrma filiortietbcredu-vidc.s.le.gto. 
~" Oftulatioquidfit. ^.fcdinHoui.licet Gof. dicat g> 
poftulatioeft gratiepctitio.ar.e.ti-bone.tudiccjipo- 
m ftulatio eft alicuius perfone que eligi probibetur non ,p 
ptef vitiuj fed ,ppter defectu qui tn poftulatii non omnino 111- 
bilem redditad prouidendii ecclcfie cocors et certa capituh pe- 
titio.^Quis"fit poftuladus vel non^.fcdiri Hofti. inprimis 
qdcj no poteft poftulari crimmofus puta giurus bomicida vel 





i|in iiii|iiii 11 

12 3 4 5 6 7 



II llll|llll llll|llll llll|llll llll|llll IIH|III: : ::II|IIII fnWl II llii|llll I II III : i I 1 1 1 1 1 II 1 1 1 1 1 
10 11 12 13 14 15 16 17 1B 19 20 21 22 



mT^n^^^n^ffl 



mobedlcns.talesenimncceliginecpoftularipoffunt .e.ti.t» 
i. et ■ ii- Itctn non ,pfeffus tacite nec cxpfTe no poftulatur in rc. 
gulare prelatum ficut nec eligitur de elec . cu caufam . et . c cii 
ad noftra • nifi neceffitate inftante. quia tuc pofTct . dumcdo iil 
tegula f uerit copeteter inftrucrus . fic poteft inteiligi de elec» 
cum monaftenu ■ et » c . cfficii ■ <T - fi . Ite3 no poftulatur epilen- 
tictts ficut nec eligitur . de elec . cum inter canonicos - nifi fortc 
fit Iibcratus ita cp per annu^ fuit liber.xxxiii.di.colter- Item 
ncc mutilatus quia talis onino inbabilis eft.de corpo . vici . ex_ 
pofuifti.de boc vide mfra- viciatus corge.9". ii.et lbi de multis 
viciis corporalibus per tottt - Itc^ nec bigamus nec irrcgularis 
(ja talia et fimilia onino inbabilc reddut ■ cj fi talis defectus 6 <j 
non reddat omnino inhabile admittitur poftulato ■ ideo poftu- 
lari poteft fi defe-tus fit in ordmibus .na^ ad omncs dignitatcj 
lintes cura poftulandus eft cj non cft in facris . de elec ■ dudti » i» 
f. fi. de eta- et equali- a multls ■ Itc^ fi fit defcftus in natahbus 
dcelcc. innotuit. Ite fi fit epgs ■ e» ti. c . fi » et fi talis cligcretur 
non valeret. vt lbi babetttr (JVtrit clericus alie dyocifis fit po, 
flulandus velpoffit cligi^.fcdfn Eet-e.ti.ct fi vnanimiter' 
a/ lic^ clerici n pofTmt dimittere ecclefias fuas fme cofenfu epo 
ru fuorii mWominus eligi pofTunt fmc i fua fme i alia dyocefi » 
ie clcc» cum intcr canoracos » (JVtni religiofus debeat pofUt, 
lari Vcl eligi iB^, diucrfc fuerunt ba-tenus opiniones -fed bodie 
tcnc indiftincte cp fiue in fuo monafterio fiue extra etia ad epa 
lcmdignitatej eIigidebet.vtno.perIo.an.deelec.nullus.il. 
<tu Si aliqs eligat poftulado vcl poftulanduj vel impoftulandti 
t?el poftulet Vel ellgendo Vel eligendjmbmoi babes ■ s . eledho» 
i.y.xix-qui indpit In omni. ^JA quofit aliquis poftulandus } 
K-fifit cjbus apapapoftuladuseft.c.ti.c.fi-fiveropatiatur 
defcftu3 in ordine vcl in ctate d^ poftulari ab co qui in bac gte 
(Iifpenfarc poteft . vnde fi aliquis ■ xx. annoru poftulatur ad di_ 
gnitate, fi n eft cura . ab cpo poftulari poteft . fi cura . a papa . 
tt .s .difpefatio .(T»pe. et fi-Si vero fit defecT:us quia eft clcri. 
cus aliene dyocefts . vel fubeft alteri vt religiofus et buiufmodi 
non opottet_C| poftuletur fcd eligi poteft » Vt did:u eft . s . <T • iii » 
Ct.iiii.fjQuispotcftpoftulare^&.fcdmHoftien .quicligcre 
potefi.e-ti.bone-ii.y.ccteru.etpertotu-deelcG.innotuit» 




Et val3 ftue admittatur poftulatio fi cocors f uerit . f . fi ab om 
mbus frat vel faltctn fi due partes cofcntiut- cjura tuc idem eft 
acfr omncs cocordaret.alri facrle admrttitur.vt infra.(T"ix. 
declcc.fcrip.'j"-ft. ncc recrrrtur forma cofrlri de elec ■ qa,ppt 
. f- Vt fiat D modum fcrutimr et formatois decrcti.quis fcdtn 
quofda rcqratur et tutius frt- Quis eft effcdtus poflulationis? 
1$. gi poftulatione admtffa tanq rite Faita poterit poftulatus 
coFtrma ri ■ ac ft clegtus fuiffct- dcelecrionecummonafterruj. 
•ILvtru g poftulatione aliquod ius accjratur^.fcdm Io.an- 
fuper . vi • fi poflulatio concors fuerrt vel falte a duabus gtrbus 
f adta pendet qdem a gratia generali fcd tn fcdm quofdam peti 
poteftconfirmatio.deeleccummonafteritt. et.c officii.(T- 
f r . ct fr tale adtniferit fugior dicetur f accre gratia ■ fr no admi- 
ferit f actt iniuriaj . fF- de aqua . coti. et eftiua - 1 . t ■ (T- penultr . 
Sr aut no frt faifta rit cocordta vel a Auabus ptibus fj ex caufa 
tuncdependet a gratiafpalr.e.ti.poftulationern.et.cbone. 
([ VtrK poftulates variarcpprTmtfK.fcdtfi Tbo. variarepnt 
re intagra.f.quoufcj; miferint £ confirmattonepctenda- Ali- 
qut tn drcunt g> non frcut dc eleotione - vt . s « electio . i . <5" . xv . q 
incipit.Publrco- Sitame poftulates et fupenor a quo pcfhila 
tur concordaret poffent refiure.no cbftante cotradiitonepo- 
ftulati.CPouttlatt a papa q. patiuntur m ordinrbus vel etatc 
defectam tencntur in magna partc feruare confIitut10r1e3.de 
elec.cupientcs.de q dictum eft-s-elec.i-T.riri. tfVtruj epus 
poftulatus debeatconfcntirc^.fcdmlo.an.li.vi- epifcopus 
poftulatus ad alram ecclcfia3 frc debct rndere . nec cofcntio nec 
diffentio-f^ in boc me volfi tati dni pape fuppono^ad noc.vrri. 
q.i-infcripturis- (fPoItuTatio fiue poftulare fcdm iurrftaseft 
defidertu fuu3 vel amtri fui tn iure apud eum q iuridcoem peft 
exponcre vel alt ius defrdcrio cotradiccre . (F- de poftu ■ l- i- tt 
de tfta poftulatione babes multa- iii.q.vit.^T-tua 

"]|Ticbenda. gd ftt prebsda frue canoma rf^. fcdm tbo.p- 
bedaeius pcrciprendt _pu5tus rn ecclefta copetcs tancj 
vni de collegio. ct nafcitur ex canonra frcut Filra- qa cx 




, quoquisbabctcanonia debet habereprebendaj.e.ti^relatu. 

) prcbenda ergo ,pprie cofiftit in frudtuii perceptione-Canonia 

autem in ture alicuius qui in cancnrcum receptus cft. ad qucd 



imlll|llll llll|llll llll|llll I! 



10 11 12 13 14 15 16 17 1B 19 20 



21 22 23 




itis poftea pcrtinet prebenda - ftallus in coro » vox in capitulo . 
vt in diclo c. relatum - Dig nitas ue ro cjue fit » vide» s » digeitas ■ 
et ibi quid fit perfonatus » (f Vtrum m rcceptionc canomcoru 
et collatione prebcndarum abfentes canonici uocandi fmt f^t- 
fi comode. fieri ualcat uocandt funt -nifi confuetudo babeat eos 
ad talia non Vocari- alias cjuod in eorti abfentia fiereteis inOa- 
tibus irritan debet-e- ti» cuj m ecclefiis.li.vi» 1$} 'receptum™ 
vide fupra » obcdientia ■ i» ii » iii ■ etiiii » 

Redicator. SciendG g> officitS predicandi ommbus lay- 
31cisefc intcrdictu.de bercti.ficutinvno. Item nodebct 
J admitti ad pdicandum qui dicit fe per miffione iuffum a 
deo. nifiprobct. ficutet moyfes probauitmiraculo.deconfe» 
di-ii-rcuera.Sed tn fuflFicit ad .pbationem Uttera tefhmonii. 
vnde ncc clericus admittitur . nifi mittatur de hereti . cu cxiiu- 
ito » <T > i «Ji Epi vero vbigj predicare pont » nifi ab alieno epo in 
eius dyocefi ,pbibeatur. Nullus alius pot nifi ab apoftolica fede 
vel a loci cpo babeat poteflate»de bereti.excoicauimus-iT.qa 
vero » et fi pdicat in mortali» peccat mortaliter . vt ponit Tbo « 
in» liii ■ di.xix.S ^ an tencatur eOTe cof e(Tus - vide » s ■ confeffio» 
i»9"»v.^jK3rricium pdicatoru eftprecipuummecclefiadei.de 
bercti . cu exiiuncto - et multis priuilegiis dotatum- de fjatu re 
gu. cj! dei timore - de excef - prcla» nimis -i. et » ii ■ n Predicator 
dcbet babere tria pcipue ■ primo vt fit interius caritate ardes ■ 
i. ad corin • xiii. fi linguis bominu locjr et angeloruj caritatem 
afit non babea faclus fum velut cs fonans et cctera-Sap- uii» 
c» Scdo ■ vt fit cx t'ius vite luces ■ (jreg ■ i ome- de . x . virgibus 
cuius vita dcfpicitur reftat vt eius pdicatio cotepnatur.iii.cj. 
vii ■ <!"■ i> nam q benc pdicat et male viuit dcu inftruit cjuomo 
cuc6demnaredebeat.xI.di.muIti.xi*cj»iii»pcipue.Tcrtio vt 
fit ad adtum peicandi copetens . in cjuo- nii» funt ei attedenda» 
Primii eft tepus ■ f . aptti ■ vnde fug lllud apoftoli ■ ad Tbimot ■ 
iiii» pdica vcrbti iuffcis oportueimportunc»Cjre»ait» dicturus 
itnportune pmrfit oportune ga apud auditoru mentes ipa fua 
ntmtctate fe deftruit fi babere oportunitate importunitas ne- 
fctt ■ xlrii ■ di ■ fi redtor ■ in fi» Secudus eft locus ■ cjuia fieri dcbct 
picatio» vel in ecclefia velinaliopublicolocoet bonefto. non 
aute^ in altis priuatis domibus et per oculta coucnticula lay- 




coru^ » ne forte nafcatur fufpicio berefis ■ xxx . di« fi quis « vnde 
Math ■ x . quod in aure audiftis pdicate fup tecta « de bereti- cu 
ex iiriudto ■ circa prmcipiu . Tertiti eft qlitas audientiQ - na3 fa- 
pietibus et do<5tis atta et .pfunda pot pdicare-fimplicibus vero 
pauca et plana-i. ad corin« ii.fapientia lotjmur inter gfectoS" 
et-i- ad corin- ini. lac vobis potti dcdino efcam. no cm'5 pote. 
ratis . et cetcra. Itej mfidelibus fecreta fidei non funt pandeda 
nifi forte figna apperent qi vellet ccuerti- et tunc cu cautela. 
xlii. di. in madatis . QuartQ eft qlitas dicerdotum ■ vt- s ■ vtilia 
doceat . y f . xlviii ■ ego dominus dccens te vtilia ■ no itag) f abu. 
las aut gramaticalia et buiuftnod1-lxxxv1i. di.cu3 multa. De 
cjftuariis predicatibus vide mfra. qftuarri(f Quo predicatores 
pnt cu excoicatis gticipare.et abeis recipere.vide.s.excoica- 
".iii.etcuraptoribusinfra-reftitutio.v.(T-fi' 
edo^Prcdo dicitur quicuncjj alios iniufte predatur. et 
iftumus qtii adpns irii.modos ponere. fn primis cj.de 
icuntur predones cjui viatores expoliant rebus fuis « vt 
icitur . s . latro . Scdo dicitur pdo miles <]H accipit et tollit a g- 
fonts ultra ftipendia fibi coftituta . xxiii . q . i . militare. Tertio 
funt pdones plati q vt pcuratione ipedat legato vel fimiles ex 
pefas faciat ptus extotqnt a fubditis cjfcluat. decmu.ec.cja 
plericj ({Quarto dicitur pdo iudex fiue officialis pecunias inde- 
bi te accipic ns . £ . ad. Uiu\« repetendaru omnes ■ bec Hoftienfis 
(f QulTcupenapdonisffS.-fcdrnRay. eadepena cftpdonisq 
et raptoris cu vtercp raptor fit . et io cjuod p facinus coinqnat 
"^fimul comitari.xv.q.iiii.fanc. videinfrarap.i.(T«i. 
Jelatus qlis e(Te dcbeat collge ex regula apoftolica cjuaj 
abes > s . ordinandus . <T . i . Item plura pertinetia ad pre. 
s-epus.et«s.correcltio.i.et«s.obedia.pertotum. 
efbiteri.quereinfra.facerdos.Item.s.confeffor.etco- 
Ofio per totUj ■ Item » s ■ eucbartftia ■ ni" Item- s ■ miffa. 
Refcriptio.qutd fit ITQ, Prefcriptio vel vfucapio eft ac- 
quifitio dominii per continuatonem polfeffionis tfpons 

a lege diffiniti. flF. de vfuca - 1 - rii- Et .pprie quidcm pre. 

fcriptio eft etia in immobilibus Vt in domo in agro- babet etia" 
locii in rebus incorpalibus vt feruitutibus ct aftiombus et hu- 
iufmodi-de cau.pof.et ^pprie cu ecclefia- xvt.q.iit ■ qs aftioes 





12 3 4 5 6 7 



II llll|lll llll|lll llll|llll llll|lll llll|lll: : ::ll|llll fnWl II l!!i|llll I II llll : i I 1 1 1 1 1 II 1 1 1 1 1 
10 11 12 13 14 15 16 17 1B 19 20 21 22 



^^n^^ffl 



vfucap.o veto eft de mobihbus et complctur trienmo. fed pre. 
fcr.pt.0 rcq«,r,t ma.us tcmpus vt ,'am d,cetur . ahas vero qu.c 
amide£refcr,pt,o„ed,c,t«r mtelbg, debet et dc vfucapt.one. 
ILjue res prefcnb, pnt i E£ . generahter oes rcs ct omne ,„s 5 
fcr.b, potcft . e . n . ad aures . £. de prefcr.p . m. vcl . ,„',. a„ f.cut 
m rcm- fcxcipiutur qucda. In pr.m.s qdem in cr.mm.bus nul- 
lo tepore prefcr.b.tur fed pot.us ex tp.s d.uturn.tatc augetur 
& fymo.cu m ecclef,cxxx„i.q. v- g. deo. Itcm non prcfcr.b. 
tur contra obed.eut.am ct v.htatione et ct.am contra fcura 
tionem que rat.one vif.tat.on.s deberetur . c t.. cii .16 l.ceat . 




a hqhter prefcr.bat n6 prefcr.b.t nom.ne fuo fz pot.us nominc 
alter.us cu. de fub.ea,one rfidet. vt in d.cto -c cum ex offic... 
Item ecclef.e facra vel rchg.ofa loca dccime prim.cie et oblat.o- 
ncs nullo turc poftunt a laycis pofTideri Vel prcferibi.xvi.q.,,,, 
C-pot.de prefcrip . cam que. et - c . f, dihgeti . et de.hoc s . dcci 
roe.m.q".xi.qmincip,t.Vtrudecimeprefcribi'.Itemnonpot 
prefcnbi hmcs vcl quod adberet lim.ti epatuum Vel parroch.a 
tx- xv..q..ii. licet de parro- fuper co.ro eft ne termmi epatuii 
\ cl parrocb.arS confundatur.limes tfi prcdiorum p5t prefcri- 
.bi - xvi . q . 111 . (T . poteft . Itcm res pubhcc que funt m vfu populi 
romamvel aliaru ecclef.aruciuitatu vtvieplatec.pontes.aq- 
duftui . et buiufmodi nc prcfcnbuntur - mtclhg-. ncc in tctc- 
nec m parte . ff , de vfucapi . vfucapione .£.de ogi . pu . I . pfcrip 
t.o . Item pubhce functioncs f,ue ciuilis cano qui . f. folui deb^ . 
refpubhce pro agris n pfcributur a colonis . € - dc pfcrip . . xxx . 
vel-xl.anmaleagitur. Ite res furtiuc vcl vi pofTeffc fcu etia cj 
nafcutur ex eis noiiprcfcributur aut vfucapiuntur. Infti, de 
vfuca - <T • f urtiue .(p>uc f unt fpes pfcriptois iB> . fcdfn R ay . 
omiffismultis ahis due funt . aha enim eft longi teporis . vt . x . 
annoru mter pntes vel Viginti inter abfentes . Et lntelhgutur 
pntes qui funt in cadem ..pumtia. fcd bodie deb3 intelligi m ci- 
uitate fcdm ac . vt notatur . £. de pfcrip • longi tempor.s . cu m 
I011g1.de re vero non differt vbicuncj! fit. vt in eadem. I. kha 



prefcriptio eft longiffimi temporis.vt.xxx- vel.xUannonij- 
et boc locShahj inter laycos vel prmatas perfonas-xvi.q-m. 
(r-potefldCoiitra eccleftas v-ero quafcucjj neceffana efl plcrip 
tio . xl . annoru ■ fiue pnuata pfona fiue ecclefia contra ecclefia3 
pfcribat.xvi.q.rii.quas aiti6nes.ii-q-iiii.necdec5iiii.Exci- 
pitur ecclcfia romana contra qua no pfcribiturnifijpacio cen 
tum annoru - xvi - q . rii. nemo - e - ti > cu nobis - ^QuidTi poffi- 
dere rem tua, tc pnte per . V . annos et demii te abfcnte <g alios 
gng) ^. non eft completa prefcriptio fed ficut duplicatur de- 
cenniu vbi nullo tepore pns fuifli fic te abfente debet duplican 
quicqd de decennio reftabat . Vt ■ £ • de pfcrip - lon . tem . autem 
cj fi cjbufda-IJVtrS 111 pfcriptione requiratur bona ftdesj^. 
fic fcdm canon. fcdrn leges afit reqntur bona fides in pfcrip- 
tione . x » vel . xx . annorfi ■ £ • de prcfcrtp - longi- tempo - autem 
male fidei - S3 m prefcriptioe- xxx - vel - xl - annorum 110 rcqui 
ritur. xvi- queftione. iri. cT.potcft . ct . e. ti. vigilati. vt ȣ- de 
prefcriptioni.xxx.velcjuadragmtaannorum.cumnotiirimi. 
et.l-fiquis eptionis- nifi velis dicereleges ipas e!Te correicas . 
e- ti ■ c - vl. cjuod poteft papa f acere ,ppt pcriculu anime . vt - s . 
papa. (.r.periul- Et rcqtitur bona fides non folu, ab micio fed 
etia iu qlibet partc prefcriptionis . vt in didto . c- vVti - et in dicto 
. cvigilanti.de regu.iu-poffcffor-li.vi. S^fcdmleges vbire 
qrebatur bona fides fufficiebat ea ab inicio babuiffe- vt 111 dic- 
to.cpoteft.etindicT:a.l.cunotiffimi.quevtdixi,ppterpcri- 

culum ammaru non bnt locum . boc 110 ■ lo ■ an . fuper dirta «■ . 
(TVtrmri iile qui copleta prefcriptione mcipit babere mala h- 
dem teneatur reftitucre ?&.. fcdm Hofti.fi ex omni parte prc- 
fcriptionis babuit bona fidc 5 iam res illa fafta cft fua de bene- 
ficio iuris . vnde tunc non eft dicendfi cp babeat cofcientiam ta 
aliene fed tm rei que Fuit aliena. Quida tn dicfit cj fi aliquts re 
prefcripta babuit ex caufa lucratiua tcnetur ea reftituere ii re 
mordet eu cofcientia . quia nibil depire credimus ecclche Vtiti- 
tatibus fi ea que funt alicna reftituat.Udi.generalis. kdhp^ 
ex caufa non lucratiua no tenetur . vt- ff- de bis quc 1.1 hmdu 
eccIeficcjaut.(r.fic|uidait.ct.(r-cupupi1lo.Idc5ber.ctlo. 

an- et quafi omnes . Si tH qms babcat c5fcieutia_mcontranu 
ct non pofGt eam deponere tcnetur ad reflitutione . (j o? 1 ut - 



12 3 4 5 6 7 



I llll|lll llll|llll II 



dicitur ponefTcr bonc fidei. ^. bona Fidcs intelligitur cum a_ 

liquis credit tradente effe dnm V el babere ius difirabendi . licet 

crret in facto.ff. de vcrborum.figni.bcnc fidei. Et bcc bona 

fides pfumitur nifi prcbetur contrariu « ar ■ ff» de ,pba . verius . 

qiicp tamen prefumitur contrariu rjpter denuntiatione - € • de 

rei vendi ■ fi f undii . vel cjuc d mcrcatur contra lcgcs ■ <£ . de agri 

co-et cenfi.queadmodu. vel fi emit a .pcuratore meo per col- 

lufcne^ vel quia cmit a prodigo vel luxurfofo cui boms inter- 

cliitu cft . ff . p epto . qui fundu . <T - qiri fcies . et . 1 . fi quis Vcro . 

bec e ■ ti . fi diligenti . Idem Io ■ an .^JVtrum in prefcnptoe rc. 

quiratur iufkus titulus - i Rt . fi ius comune vel prefumptio no 

eft contra pofferfore fufficit bona fides ■ alias ncceffe c allcgare 

titulum et probare.ntfi allegctur prefcnptj5 tati tgis cuius co 

trarii non fit memoria . e- ti ■ epm . li ■ vi . (j Vtrum m prefcrip. 

tione recjratur pofTeffio iRf . fic. et debct efTe continna ■ qa fi in 

tetrCipitur poffeflio interrupta eft pfcriptio ■ xlvi ■ q ■ iii- <T • po- 

teft • e . ti.illud . Et fi fiat interruptio ciuilis . f- pcr Iitis conte- 

ftationcm non currit amodo prcfcriptio- quia pfumitur titu- 

bare et malam fidem babere-JSlotatboc Io« an - de re.iur. fine 

poffcffione.li- vi- ([TJuafirer intctriipitur prefcriptio natura- 

liter '. Bf - fcdm R ay « per occupatione aque fiue fluuii occupan 

tis fundu.Item per violentam deieftione- vel etiam fi res fit a 

poOfefTore furto fublata - ff . de vfucapi . naturaliter . Ite fi quo- 

cunqj modo amifit pofrefrioncm fcu aiiimCi deferedi babuit- ff« 

de ferui - ru . p - fi beres - <f . i . Concor - Innccen - f\ Quado pre- 

fcriptiointerrupiturciuiliter^.fcdrh Ray« in iudicio tribus 

modis - Primus e[> per libellu principi oblatu^.et boc valet tm 

inqbufdam oblatorabus <que annales vocantur.quia poft an- 

lui n pnt mouen . ficut eft accio iniuriaru et queda alie. infti . 

degpe. et t?g« ac. circa principiii .per talcm ergo oblationc li- 

belli gpetuantur- Secudus per qrelam iudici factam et couen- 

tonem rei - et boc valet in omnibus actiombus . £ . de prefcrip ■ 

xxx.vel. xl. an. fi m rem ■ Item in omnibus actiombus intemi 

pitur prefcriptio per litis cot eftationem . £ . de pfcrip ■ xxx ■ vcl 

.xl. an. I - fi • Extra iudiciti vero interrupitur . v • modis • Vno 

modo per vfurarCi folutione per qua interriipitur prefcriptio • 

cuc currere videbatur cotra debitorem no petcnte debitu - £• 



dc prefcriptione . xxx. Vel . xl- an . cu hotiflimi. Secundo mc4 
interrupitur per fccunda cautione . fcignicbitor f acit nouam 
cautione -vt in didta «l.cfi notiffimi (fTertioper fteftatione. 
vt q n quis tufto metu vel alia caufa impedttus non poteft rem 
fuaypetere . ct pteftatur cora iudice ordmario vel cora publi. 
cis perfonis.de of.or. paftoralts- deappclla- fimftus.xvi.cj, 
iri.er.pot- Quarto pcr denuntiationem factam colono.vt bte 
noncotefta.qm.d.vtinrc.accx.I-ii.hocperfynodale-,^. 
clamatione vtputa aliquis facerdos prcclamat in fynodo gcne. 
tali vcl ouinciali cj alius facerdos tenet rcm ecclcfie.e.ti.fan. 
ctoru . IJIii quibus cafibus non currit pfcriptio. Iicet no inter. 
rfip atur ?Bf . fcdm Ray . in . vii. Primus eft tempore plati qui 
male alienauit rcm ecclefie. nam <| diu ipe viuit non currit pre 
fcriptio contra ecclefiam , nota - xvi . q - m . fi faccrdos . Secun. 
dus toto tempore vacationis ecclefie que peterc baberet|/fTer. 
tius fi prelat us eius b ercticus fucrit . de bis duobus . e . ti. c. i. 
et. c. auditis(|Quartus tpefcifmatis.e.ti.cu nobis . Quintus 
tpe cxcomunicatois ipius prelati nifi fit negliges m petedo ab. 
folutione . de cocef . p . qm . Sextus contra eum qui eft tn et ate 
pupillan. C.in quibus caufis no eft ncceffana-l. fi. Septimus 
qn quis lufta caufa impeditus non potcft agcrt.de appellatioe 
cx ratione.ff.quibus ex caufis maiores.l.cf quidem-ct.l.nd 
eram . xvi . q . iii.porro.de elcc . ne jp defcctu. de boc vidc infra 
> <T ■ vlti.(/Vtru currat pfcriptio cotra cS qui aliquid dm fol. 
urt fme caufa .'T$ . non currit fed pot retinere quod non de lurc 
preftitit ctiaj fi diu lllud foluit . C.de agrico.ct cen. l.litibu s. 
decenfi.peruenit»i.q.iii.clerici.et.cfiepus.(fVtrucurrat 
prefcriptio contra eu qui no poteft agere^.rcgulariter non 
currit nifipoftcj aliquis agerepotcfi iurenon impedietc vnde 
contra filiufamili.no currit prcfcriptio in rebus aduetitiis nifi 
ex quo liberatus Fuerit a paterna ptate. ncc mulien idote nifi 
foluto matrimonio vel viro vergentead inopia^. neccreditori 
nifi exfite debiti petendi conditione-vel aduenicnte die.proba. 
turbec «Cdeaimali. exI.i.(J".fi.£.deiuredo.l.inrcbus.(r 
omnis.et.(T.deprefcrip.xxx.vel.xl.an.I.cumnotiffimi.(r. 
illud aut-Ex quo nota cj fi credidi tibi cetUj vfcj) ad-x.annos 
no tnciptt currere cotra me pfcriptio.nifi poft illos.x.annos» 



ll|l l|ll 



WT^^ 



efumprio.Prefumptiotriplexdicitur. Vno mocirca 
•M fcdm ^ ,utifte comuniter fumut cjua et Gof.diffi- 
. -{Jlnit fic. Prefumptio e alicuius faiti dubii cjncjj plena cjS- 
gj femiplena .pbatio» et dc bac babes. s.comunicare» <J\xviii. 
qincipit.Vtru corpus xpidebeatdarifufpcdtis.et.s.clericus 
,iii.T.fi»et»s.matrimoniu.viii.<r.i.e-ti. pettotu. Seciido 
modo dicitur pfumptio circa feipfum - s . qn alicjuis de feipo vL 
tra ratione^ pfumit.de qua qdem Tbo . feciida fe ■ q. cxxx . di- 
cit gj opponitur magnanimitati fcdni exceffum- vt etia patet 
per pbm in. viii . etbico . vbi etia^ dicit phus cf prefumptuofi ,p 
pter exteriore fortuna fiiit defpedtores et miuriatores aliorlr . 
et talis prefumptio vt lbidem dicit Tbo . fine dubio peccatii eft . 
tjuafr contra ordine naturalc exns .f - cj. alicjuis affumat ad age 
dum ea cjue preferutur fue virtuti cjuod gtinet ad rationem p 
fumptionis ficut ipm nome manifeftat-buic cjuocjj pfumptioi 
fcdm defedtu opponitur pufillanimitas . de cjua babetur infra . 
pufillanimitas » et inter bcc vicia virtus media eft magnanimi- 
tas.Tertio dicitur pfumptio circa deu » f . mordiata dedeo fpes 
de cjua Tbo » fecuda fe» q» ii , dicit » ficut falfum eft cp deus peni- 
tentibus non indulgeat vel cj peccantes ad pemtentia non co- 
uertat ita etiam f alfum eft cj in peccato gfeuetantibus venia* ■' 
concedat » ct a bono oge ceffantibus gloria largiatur. cui exti- 
mationi conformiter fe babet pfumptionis motus » et ideo eft 
peccatu » minus tn q defperatio » cjto magis ppriu deo mifereri 
et parcere cj punire» et bec pfumptio opponitur virtuti fpci et 
icicio defr^rjtionis » de cjuo b abetur » s - defperatio . 
"=|PJnmas(^nere fupra patritrcba» 

" I Rimicie» Primicia fcdm Ray- eft prima ps frugu fiue 
J fruauum deo offerenda . Concor. Hoftien.^ VtrirEo - 
- Jmines tenetur ad foluendas primicias :T$ - fcdmTboma 
feTfe.cj . lxxxvi . primicie pertinet ad ius naturale . f . vt bomo 
ex rebus fibi datis a deo alicjuid exbibeat ad eius bonore- fed cj 
talibus gfonis -f.facerdotibus exbibeantur vt de primis frudti 
bus autintalicjtitatebocqdem fuitin veteri-l» iurcdiuino 
determinatu» Innoua.afo.l.diffinitur p determinatione ec- 
clefie qua bomines obligatur vt primicias foluant fcdifi cofue 
tudinem patrie et indigentiam minifrroru ecclefie. gcjuod etia 



■ 





concludi poteft quibus dandefmt.f. bis cjbus efV confuetu . et 
cjui eis magis indigentj/ Et eode modo patet quota pars fit da 
da- Nametfcdrnlnnocen.exquonoinucniturexprefrum de 
cjtitate reliiigtur arbitrio datis . nifi cofuetudo aliud inducat. 
Vn et addit Ray . cp fi ecclefia effct tenuis nec haberet facerdos 
vnde pofTctfuftentariampIiusdanduelTet. ar-x.q-ii«<T- boc 
ius . vbi afit non eft confuetudo cj primicie foluatur et eft ob- 
tenta a tepore de cjuo non extat memoria non foluentes fcdro 
vbetuexcufantur. 

I Rinceps ■ Quomodo princeps et qcungj dominus fecu- 
laris fubfitpapebabeturfuprapapa-T-m-circa fincj. 
et dc materia etiam pnncipis vidcs.dominus» 
Riuilegium Quid fit ^K.priuilegiu eft priuatu ius co- 
tra ius comune indultum. nam nifi aliquid indulgeret 
^non efltt priuilcgiu; . de ver . figni. abbate. e.ti. iti bis- 
U Vtru aliquid profi t priuilegium quod continet ius comune i 
"Bf. talepriuilcgiuqncp conceditur de procura . quiaincaufis 
et non eft fruftra fed potitis datur multis ex caufis . primo qa 
magis folj timeri quod fpaliter probibetur cj quod generalit ■ 
xxiu. di« cjcf. Itcm quia multi cjncj fciut priuilegia talia et ig- 
norant iura.Item cii frequeter iura male obfe tuantur p er ipa 
priuilcgia innouantur.de treuga . et pa . c. ii ■ £,Quis poffrt co 
cedere priuilegium ?]?£ . cjcuncji poteft legem f acerc et m cjbus 
pot et priuilegium indulgere . vt papa in fpiritualibus ■ et qngj 
etiam in teporalibus vt in tcrris tpalis iuridiiftionis «■ vel qn iu- 
rididtio ad eu deuoltterctur.vt dicitur-s- papa nuntj cofueuit 
aliquecontra fepriuiIegiare.ar-C.defacrofanc.ee- mbemus 
nullam.etar.de pfcrip.cumexofricii. quod eft cotra eosjjui 
dicunt vel potius Fmgunt fe babere priuilegiH cjj abfcj! eorii ap 
■jpbatone no fit proccdendu fcdfn rcfcripta pape et buiufmodi- 
[tem poteft concedere priuilegiu impator in tgalibus fj nuncj 
infpiritualibusquiadceisnibilpdtftatucre.lxxxxvi-di.bcne 

cjdem - ftem poteft conccderc epiis . de reli - do . conftitutus . de 
cenfi.cumvcnera.xvi.q.ii.vifis-c.ti-cu3olim.ii.r$-i"dum 

tame Fiantdevolutatefuicapitulideiu. patrona- pafroralts. 
deexcef.plato-ficutvnire.multofortius patriarcba.de cleri- 
nonrefi.cu adboc.QuisautepoflitIcgemfacere.s.lex><f.i. 



12 3 4 5 6 7 



II !lll|lll llll|ll!! !lll|llll llll|lll llll|ll UjmU llllllllhilll [tMU II 1111:11 lll!|lll llll|llll 

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 



m 



et. n. -ffQws poffit priuilegium interpretari ■■_$, fcdm Hofti. 
f, vcrba Imt cbfcura fiue abigua tirc eius cft mterpretan cuius 
efl cocedere. ct mterim ncgocm fufpendctur - de fen . ex . mter 
alia . de ludi . cu 3 vcniffcnt . Si vero non ftnt verba obfcura fiue 
ambigua tuncdebet diligentertenorconfideran.e.ti.porro. 
ct • c. reccpimus . et poti us infiftendum lntentioni priuilegii S 
verbis - 1 . q . i . marcbion . xxxviii . di . fedulo . dc vcrbo figm . in_ 
telligetia ■ et • c. m bis . et cjtum Fieri poteft latimme interpre- 
tandu de dona . cum dilec_is . ff. de confti . prin . beneficia . nifi p 
titdicet mri alieno - quia tunc reducitur ad ius comune . dc co- 
fa.cumdilec.y.penultimo.etfi .dumtnog ctur.vt.s.y.i'. 
Concor . Innocen. Ber . et Crof .<TVtt_ priutlegiu 3 amittatur 
per aftu contrarut Vel non vtendo et m q"to tge- E$.mufti cir- 
ca boc multa dixerunt . vnde Bcr • dc confti» cit acceffiffent poft 
multas opimones recicatas concludit fic Melius videtur dice- 
du cp ficut funt diuerfa principia et in diuerfis cafibus concefla 
quodlibet pnuilegiu locu babeat in fuo cafu.ficut m pfcriptoe 
mquadiuerfatcmporareqrutur. dequo vide.s-prcfcriptio. 
([S5 quid cu aliquis allegat priuilegium ct oftendit f 3 non fer 
uatur ei^B? . fcdm hoftie - no debet lfti imputari . ff . comodati 
ad eos . non obftante fi obiiciatur ei cp non fuit vfus vel cotra- 
num factit . Quo enim vtetur priuilegto qui vti no gmittitur 
mfi forte fi fentetia ferretur cotra eu et n6 appellaret.de fen. 
ct rc. m . fuborta - fcd ille qui fe opponit puniendus aft . e. ti . di 
lectt . Quado priuilegiu dcbct reuocari ?__ . fcdfiS Hofti . 116 de_ 
cct cj reuocetur line caufa. f 3 cu caufa ct poteft et debet reuo- 
cari.vt puta fi aliqbus religiofis coceffum fit de n6 dandis de- 
cimis ppter eorit paupcrtate . deifi ditati funt ita cp etia 3 dan- 
do decimas pnt comode fuftentari . et 116 dado enormiter ledit 
tur parrocbiales ecclefie.debct cefl"arepriuilegiuCEt ficintelli 
ge dc deci. fuggeftu . et . c . nuper .Item fiquis no feruat priui- 
legiii fuperions conceffum fubditis. etia ipius priuilegiu meri 
to reuocatur . c . ti . cum dilecti . S 3 nota bic fi fuperior ex cer- 
ta fctentia cofirmauit priuilegiu coceffum ab inferiori no po- 
tentreuocariperfuperiore.xxv.q.ii-priuilegia.i.et.ii.et. 
iii ■ c . fequettbus - De priutlegiis exemptionis etde ipis exemp- 
tis.babes fupra exemptus» 



r 







„o 




[|R obatio . Per q pbantur aliqua ! ^t. fcdm Eer . ficut g 

Iteftes et infh-timeta aliq probantur. lta et fcr.ptura li- 

-qjbrora antiquoruiac.t fidem - e . ti.eil caufam ■ de pfcrip 

tionc ad audientiamftltcm fi rcgiatur fcriptura m aliq colup. 

nav-ellapideeifcatur.xxiiii.q.ii.fane.SjadhocHofti.^adclit 

caue tii ibi quia 110 omnia talia f aciunt plena3 fidem f, trmlla 

" fub fidcli cufcodia remanet certa admicula pftat n .pbato; • 

ilSJRofeffio. de materia profeffioms qnere fupra nouicius. 

™[fcminfrareligio-iiu> 

iRomimoflQuiddelUo qui aliquid .pm.ftt ct poflea non 
•Jfacit;K.fcdmTbo.fecudafe.q.cx.fnUequialiquido 

pts>§mifit babeat an.mit factcndiquod .pmifit nonjnentur. 
ciuia no loqtur contra illud quod gerit in mente((Si vero non 
fac.at quod prom.f.t. titc videtur mfideliter agere g boc g, am 
mii mutat.pot th excufan ex duobus. vno mo fi .pmifit ilktd 
quod eft manifefte illicitu . quia .pmittcndo peccauit - mutado 
aiit ppofittt bene facit. AIio m5 fi funt mutate codictiones g- 
fonarii et negotioru3 ■ vt emm feneca dicit m libro de bntios . 
ad boc cj bomo teneatur facerc qucd .pmifit rcquintur cj om 
nia immutata omancant.vnde et apofco.ncn eft metitus no 
implens quod .pnifit cu non iuit cormtbu . li ■ corin. i - et boc £ 
pter impedimcnta que fuguenerunt . Et not a fcdm Ber- cj ex 
nudo pafto ftue pmiffione oritur aftio.licct fcdm leges iit co- 
tra. etcpmortal.t peccatrecedes apafto- Nota. bocde pac. 
c . i. In alternatis promiffioiubus et debitis eleftio eft dcbitons 
et fuflfict alterti adimplerc . Infli ■ de afto - <T ■ pterea . de regu- 
malternatiuis.li.vi. , 

IRudentia carnis.vtru fit peccatum. ibo.iecuda le.q. 

I v - prudentia carms pprie dicitur qn aliquts carms bo- 
r^ na b 3 W vltimu fmem vite fue.boc aut mamfefte pccca 
tu cft l qa per boc deordtnatur circa vltimtt finem q no conli- 
ft.t in boms corporis fed anime. vHRo.vni. prudcntia carns 
inimica efl deotfEt fi cjdem prudent.a carn.s acapBtutW» 
abfolut a prudentie ratione . Ita. f. q, in cura carnis «>««>""- 
tur fm.s vltimus totius vite. fic eft pcccatuj mortaleoi 
accip.aturJiim rationem gticularis prudent.e ficcl pcccat : 
venialejj^cingit tn qHg; g, aliquis inordinatc artatur 



Ti rrn tttp 



23 24 25 




quod dciedtabile abfg; boc g, auertatur a deo p peccatii morta 
™ "o coftrtmt Fmem totms v,te fue m delcrtaticne carms . 
et fic adb.bere ftud.u ad banc dcledtatione cofeqndam e pecca- 
tum vemale. S, vero al.cjms cura 5 carms referat m fme bone- 
ftum puta cu alicjs ftudet comeftioni propter corporis fuftcn 
tatione non Vocatur prudetia carnis . quia fic vtitur bomo cu 
ra carnis vt ad fine - Notandu etia g, fub prudent.a carnis co- 
pbenditur etia prudentia buius feculi.cjuia etia res exteriores 
Jjujus mudi appetimus ppter carnem. 
:bes.fupraimpubes. 

bliccboneftatis luftitia.Vide.s .impedimentum.xiii. 
jlVdiciciaficutpomtTbo.fe.fccj.clri. nomepudiciciea. 
i;pudore fumitur in quo vereciidia fignatur. et ideo opor 
^tet g> pudicicia .ppric fit circa ilia de qbus bommes ma- 
gis verecudatur . maxime autverecitdatur de acitibus venereis 
vtdicit Augu.xiiii.de ciui.dei. vnde nec adtus coiugalis vere 
cundia caret . et bec ratio . quia motus lliorfi mebroru imperio 
ratioms no fubdiitur. vereciidatur aut bomo no foium de illa 
mixtione venerea . {-x, etia de qbufcugs fignis eius • vt dicit pfxis 
. ii. rctbo » et ldeo pudicicia attenditut proprie circa venerea ct 
precipue circa figna venereoru^ ficut funt afpedtus impudici ,, 
ofcula et tadtus . et quia bec magis folent 4*pbendi. idco pudi- 
ciciamagis refpicit buiufmodi cxteritnrfifigna.caftitas autem 
magis lpam veneream comixtionem • Intcrdum autem vnum> 
fro reliquo fumitur et pomtur. 
"""■[IVmtio.fme culpa nifi fubfit caufa non eft aliquis puni- 
endus.de re.iu.fineculpa.Ii.vi.depumtionequababj 
f acere platus quere. s . correcltio . i((Item . s - difciplina . 
Item. s . pena . i . Item dc pumtione an dimittenda fit ppter fca 
dalum.videinfrafcandalum.f.vi. 

HllllJVrgatio.quid eft !Bfc, fcdm Ray.eft de cbiecto crimine 

|fl| ,mi _ocetic oftenfio.s .per iurametir vel alio modo debito 

J^fcB^vlfccHn uof . Et babet du asfpecies .yna dicitur purgatio 

■ eanoriicaj. alia dicitur vulg aris gCanonica fit qng; per folii iu- 

ramztii ipius diffamati. qhgj etia g iurametii teftiu purgatiit 

. s • et iuratiu • f - cj credut illii verii iurafTe et innoxiu ce ■ et ifta 

purgatio appbatur tancj bona ■ ii . q . v . fere p totu^ . vulgarl t 






r 




vero purgatio eft que a vulgo inuenta eft. vt fcrri candentis. 
aq fcruentis feu ctiam frigide duelli et buiufmodi- bcc in toto 
rcpbat a eft tancj a dyabolo inueta . ii ■ q ■ v . mcmia » et ■ c . con 
fuluifli . ct » c» monarcbia. et efl contra illud dcutro ■ vi. matb. 
ini . et Luce. iiii ■ non t eptabis dfitn dcum tufi » vt in . c . monar 
cbia3 »in fi.et.xxii.q .ii.qrit ur. Et de if>a materia babcs-s. 
ducllum . (f. penut-([ S^Tqfi eft indiceda purgatio?B?»_qn quis 
eft publice infamatus et couinci no potefr ■ feu etia no accufa 
tur de purga- cano.nos inter alia.^pjcum quot gfonis fieri 
At, purgatio 'Rf. ■ fcdffi R a;y . numerus copurgatoru taxabitur 
ad arbitriu boni iudicis -qncp eni^ maior qncy minor numerus 
taxandus eft fcdni qi infamia vcl crimen funt magis vel minus 
grauia-ii.q.v.pfbitecet»c.ommbusinfi»vnlnnoccntiusin 
dixit cuida decano purgatione cii.xiiii.fui ordinis . de purga. 
ca.intcr pollicrtationes.et cuidam epo indixit purgation? cuj 
duobusabbatibustrn- depurga-ca. cummiuucntutc. ctad 
boc de accu.cii p 4[QuaIes debft efTe purgatores fBf.. fipolhnt 
baberi aliqui ciufde^ ordmis fui fiue dignitatis . baberi debet de 
purga ■ ca . intcr follicitudincs - alias puta q> 1II1 funt inimici cu 
aliis mferioris ordmis vel etia cu la-ycis polfet fe quis purgare- 
ii . q . v . fi lcgitimt j'et ■ c. ommbus . in f 1. ie purga » ca ■ cii in iu. 
uetute . di» Ixxxi ■ cterici- debet tn effe viri catbolici et qui con- 
uerfationcm et vitarn eius etia, tranfafto tpe nouerint» vt m 
dicto » c ■ int folbcitudines . et . c . feqnti(puietia cu multer.bus 
religiofis_et_bonefKs poflfet quis fe purgarc xvm .q.n.m decia^ 
in fi-CCora crbus debet fieri purgatio^»f> aliquis cft mFa- 
matus apud pplm dcbet fe purgare in publico » fi apud clcru co 
ra clero » ct i vtrogj cafu cora iudicc. xii - di.illud . ii » q - v- otbus 
xv.q ■ v ■ de crimie^Que forma iurameti i putgatoeUv» tor 
matalis erit- Egotalis iuro gi.no feci tale quid g me necman 
daui.nec cofiliu aut fauorem aut auctoritatc dedi»di.l.fiquis 
Vidua3.ii.q.vi.auditu.dcpurga.ca.quotics-et.cfi-poteit 
etia, addi nec ratft babui g> meo nominc faftu fuerit» derclti- 
fpo.cu ad fedc.ff.de vi.ct vi.ar.I.iii-^-cu purgator- Com- 
purgatores vero iurabut fic. luro fiue iuramus cp credimus \J 
rHelTeilludquodipeiurauit-cti.quotiens.vclbreuiuslccim 

Cjof ■ Infamatus iurabit fe imune a crimmc de quo mfamatur 



II llll|lll llll|lll llll|llll II 



23 24 25 



■ etcompurg atorcs ratabant fe crederc illum verum iurafTe v 
(( Qmd fi mfamatus defccent in purgat6r.e flfe. pumetur tS 
crcoux5tus.de accu.cup.etde fymo.de boc.et.cmf.nuatu. 
fi vcro purgatione rite perfccerit mdcx fine mora ct d.ff.culta 
tedebct fufpenfioncm f, forte fatfa fucrat relaxarc ct cum ab 
infamia crimm.s abfolucre.de purga . ca . ex tuaru . <f QuTafi 
purgatro non Fuit ritc f afta i% . fi no fu,t f acTca ccra fuo .'ud.. 
ce v-el etiam f. coram (3 fuit facTra-purgato vulgaris rtia fi mfa 
matus abfolutus Fuit.n.bilcminustcnebituriterufecanonice 
purgare . de purga . ca . ex tuaru • ct . c . cu; diledus .([Vtrum 
purgatio femper fit r ecipicnda cfi infamatus offert eatn^ E$, 
fcdmUav-duocafusfuntincju.busnondebctrccifi.vnuscjn 
crimen efc notor,u 5 . alter qn efc accufator et offcrt pbat.one 
depur S a.c,..et.c.cud,!ectus.|fVtru-,.udexpoffitmdicere 
purgationetn eique ipefufpedtu babctrI$.non n.f, forte accu 
fatus fuerit et rcmanet fufpetfius fuo cpo aut facerdotibus ec 
boneft.s vir.s . ii . q . v . ommbus . 

rgatonu} . Ignis purgatorii et fi eternus non f,t miro 
amenmo grauis eft.cxcellitenimemncpenamquam 
.... Vnt i altquis paffus elt ln bac vita . nunLJ tn carne tanta 
pena inueta eft .bcet mirabil.a palTi fint faniti martircs torme 
ta et multi nequnttanta fuft.ncrc fupplicia. bcc de pemtcr.tia 
di.vu.c.fi.etcjuafieade^.xxv.di.qualis-infi.^Quccnmu 
na purgatur pcr purgatonum >. 1$ . non capitalia fcd minuta. 
xxv.di.tr.aliijs ea.et.c.qlis_binc.i.Ite illapeccatadcquibus 
na-iCj^tflFiciens pnia - vt . s -priia - - i - cT- vii- ee pHia . ii - <T- «ri - 
(JVtrii exifcentes in purgatorio poffint iuuari ab exntibus in 
bx feculo : I£. fcdm pe. f.c. vt patct.ii. Macba-xii- fan<5la et 
falubris efk cogitatio p defunctis exorare vt a peccatis foluan- 
tur-et Apoff o. i. cori. xii. loqtur decorpcre miftico ad fimtfji 
tuJmem corporis bumani . In corpore vero bumano natura g 
vnum mebrti fupplet mdigentia altcnus . ergo cii gratia fit po 
tentior cj natura in corpore miftico vnu membrum potcft fup 
plere mdigentia altf rius . et biiic eft cj fuffragia membrorum 
ecclefie poffiint pdefTe mebris indigentibus . cjuia vero g morte 
non defmunt effe mebra eiufdem corporis ■ fuffragia viuorum 
pnt prode Ji etia def undtis . vnde Augu ■ non eft negandu fpem 






deFunclotit pietatefuoru \-iuentiu3 pofTereleuari.Concordat 
Tbo.in.iiii.di.xlv.et de bac matena vide mfra fuffragiu. 

jlVrificatio poft partu . vtrum ,ppter gtum debeant mu 
'Iiercs abfhnerc ab ingreflu ecclefie?I$.fi intrare vokmt 
, ccclcfiam ad agcndum gratias non peccant ■ nec funt jp. 
bibede ■ fi tame ex veneratione voluerint al iq^adiuapfl :mere^ 
deuotioearunonefcim^banda.e.ti.c.i.(^Vtrumvircogno 
fccns vxore ante purificationej pofr partu peccet mortalitcrr' 
Bp .fcdm vber . 11 5 credo . et lic^ videatur cotra . v . di ■ ad etus . 
xxxiii.q.iiii.fica\xxxii.q.iiii.origo>ii.q.vii.nonfolQ.om- 
nia llla capitula loquuutur de boneftate et confilio. fed vir qui 
vxori debitG reddit bis teporibus non peccat fed tamen de ho- 
nefto et confilio non debet redderc nifi timeatur fornicatio.fi 
cutnota>c>adeius> _ 

Vfillanimitas vtrum fitpcccattt^ 1$. fcdm Tko-fe.fe- 
q . cxxxiii.ficut per pfumptione aliquis excedit propor- 
tionem fuc potentie du; nititur ad maiora cj poffit. Ita 
pufillanimitas deficit a .pportionc fue potentic dum reorfat 
inidtendetequodefifuepotontie comenfuratit- ctideoficut 
pfumptio efl peccatu ita et pufiUanimitas. quia cft contra na 
turale ordine quo vna quecj res naturaliter inclinatur ad exc 
qndum aitione3 comenfuratam fue poteticlnde eft g> feruus 
qui acccpta pecunia dni fui fodit in terram nec eft operatus ex 
ea pp quenda pufillanimitatis timore punitur a dno- vt babe- 
tur Mat . xxv. et Luce ■ xix - de pfum » babetur ■ s ■ pfumptio ■ 
gp_Varta.muItiplex cft.fc3 falcidia-trcbelliamca etlcgit- 
j|lttma fiue debita filiis mre naturcque eft reductaad ter 
, J£_tia-dehistribushabet.urfupra-leRittima.y-iCEil:et 
c^rta de funeralibus qua babere dcbet pdtcatores et minores de 
"epulturis apudeos.videinfrafepuIturain.<T.i> 

"" 'eftuarii. qfrores qm difcurrunt p elemofmis pbiben- 
tr admitti.ntfi exbibeant veras litteras apoflolicas vrl 

Jyocefani. et cjj nil ipponant nifi cjtum 111 littens cotine 

tur.et ponitur f brma litt erarum de penite ■ et re . cum ex eo . 
([Queltuariitales debet efTe modefti et difcreti. et ne m taber 
nis vel aliis loris inboneftis bofpitentur.nec faciant incogruas 
cxpenfas . nec afTumant babitu3 falfe religionis. de peni . ct re- 




:: :lll|lll llll|ll::::lll|ll l|llll iiii|lllijiill|llll llll I II llll|lll llii|i 

10 11 12 13 14 15 16 17 16 19 



um 



21 22 23 24 25 26 



tm caritt £f1^ en " an0S n " llatmus P™'netpred,care h 
tm car.tat.ua fubf,d,a petcre, et indulgentiS f, qua babent cx 

c^abuf.on.bus . et f, ^ pt er eos imped.retur officiu .nqu.f.toru 
pnt ctdsbet ab ,p, s copefri a pdlcatIone , v£ ,„ d.^o.c! vt offi 

Z',3 , Q r Ue 7 rcs r n ° deb5t c5ceiere '"dul S 5t,a S motu fuodc fa 
ftonec d.fpenfare • fug votis - nec abfoluere a piurris bom.cidris 
« alns peccat.s cofttetes f,bi. nec male ablata incerta data Cfci 
£ TrlFTf ■*?*' rem '» ete - "<* tcttiS aut qrta parte et 
hu.mmod,. de .muclis pcnitentiis relaxarc nec anitna vt men 
daciter airerut de purgatono trabere. nec plena peccatorS re_ 

^,T em r n Sete " " ec a P ena et cul P a aWoluere. Et omnia 
prw,leg,a fuper pred,_t, s vel abquo eoru rcuocata funt in fcfe. 
T ™2-"i e per " " et re " c " abuf.on.bus . 

^lIAptor.i.s.qn per vioIentia 5 aliquis rapuit res alienas. 
Jcutus pena efl fcdm leges cj f, agatur infra annu. cimli 
Bterpumtur mqdrupltr. coputata .s.ipare.poftannu 
»eromf,mplu.rT.v,.bonorurap.l.i-et.ii.itad.ftampe„ a 
raptor qu.de tenetur fclu poftq codenatus cft. vt ponit Tbo. 
lecuda le.q.lxiii.Si vero agatur cr.minaliter tunc ppter vim 
lme arm.s pumtur in tertia parte bonoru et fit inf am.s . ff. de 
v,.pu.l...,.I$,et.l.F,.debocv,defuprainFamis-Siautcu? 
arm.s - pumtur deportatione . quia fc; deportabatur in ,'nfula 

etgdcbatomn.abonafua.vtinfti.depu.iudi.g-.itelexiulia. 
de.udi.becundu canones vero raptor multiplicit punitur. et 
prana pena elc qa excomunicatur. f.ab ,llo epo in cuius epatu 
tap.nam factt.e.ti.ct. v,.q.,i,.placuit.Ite denegatur eipe 
mtentia nif, reddat ablata vel plena fecuritatc de reddendo fa 
ctat 1. habeat vnde poff.t . f, vero non baberet vnde polTet . quia 
d,ttul,t tacerepmam vfgj ad mortem . et fic non poteft fatiffa 
ceref.petatpn,a3 dabitureietetiamviaticu. Si vero decedat 
lmpemtens tunc et viaticu et fepultura negabitur e,.e.t,-fup 
eo. ct . c in litteris (jQuid f, non babuit Vnde reddat nec bere 
dcs yel ^pinqui volut fatiffacere ipe tH cotritus facit quod po 
tclt l,c 5 tarde . non priuabitur pnia et viatico . fed tn fepultura 
ncgabitur . quod ftatutu eft ad terrorl al.oru . Prefbiten vero 
<p, c5tra pdicra fecerunt fcpel.endo ipm et buiufmod. debent 







deponi ab officio et beneficio. Vt in dicto . c.fuper eo «Sed tn de 
occultis raptoribus fcdm [nnoce.no dj talis rigor feruari. ar . 
e.ti.inlitter is . de pcna etia3 raptoris . vide^s - Furtum - <5 .lii. 
^VtrQrapina fit grauius q furtu^.fcdmTbo-fecunda fe- 
q-lxvi- ficnam viotentia eft magis contra rationem q lgno- 
rantia . Item g rapina non folu infertur alicui damnu 111 rebus 
f; ctia vergit in qdam pcrfone iniuria3 > g> aut bomines minus 
Vereciidantur de rapina q de furto ex boc eft g> bomines fenfi- 
bilibus inbercntes magis gloriantur devirtuteexterioriqma 
gis manifeftatur m rapina cj de virtute mteriori q tollitur per 
peccatum. et ideo minus verecundatur de rapina. Ad materia 
raptoru gtinerepot.s.latro.et.s.naufragus. et.s.pyrata. 
et . s . prcdo. et mfra reftitutio per totu. Non Iicet rapere a far 
racenis tempore trcuge.infratreuga. v 

~ 7/Ap.tor . ii - s . pcrfonaru(Paptor dicitur non folum rerit 
vtinpcedenti.cf} ctiapfonaru. et ficut ab illo dicitur 
Jpapina ita ab ifto dicitur raptus . Et comittitur qnpu- 
ella violcntcr rapitur . vt in perpetuu teneatur . vel eti a qn no 
ipaf3 vfus eius violenterrapitur.xxxvi.q.i-^-exboc Item 
raptus nonfolu comittiturin virginef^etialargcfumptusm 
vidua et fcaniftimoniali. xxxvi- q> li ■ rapto res- et.c.fi qs no ■ 
et de bac matetia babes .s -Vuxuria. ? -i. ^Que eft pena rap- 
toris^.fcdmteges.penaevtcapitepuniatur. etfiingcmia 
rapuit eius fubftatia rapte applicetur- Secus fi ancilla vel liber 
tam . quia tuc decapitatur quide {3 no perdit fubftantia. et in- 
telligitur fi rapuit muliere bonefta3 fecus fi meretricem . quia 
fcdm leges no pumtur - vt . £. de adult d.que adultenu - ltem 
no diftinguit vtru volente vti quis rapiat^ aut muita fponiam 
.ppriam vel alienam. coiugata aut non coiugatam- Item non 
poteft puella rapta cotrabcre cu raptore fcu rapientc. Ite etia 
omnes feruitores raptorcs capitepuniutur-.pbantur becom- 
nia.C derap. raptoresdScdmcanonesveroaliterpumtuf 
m raptor efficitur feruus rapte.nifi velit feredimere.xxxvi- 
q.i- dc raptonbus. bec aut pena poteftinfligi in foro mdiciali 
non aut in pemtentiali- Item raptord3 excoicari cu-y Fautori- 
busfuis.xxxvi.q.ii.ci-et.iin. [tem fi rapta velit cotrabere 
cum raptore . poteft . e . ti . accedens ■ Item no intelligitur rap- 



II llll|lll lllllllll I 



llll|llll llll|ll l|llll llli|lllijiill|llll lllllll III llll|llll lll 
11 12 13 14 15 16 17 16 19 



m 



21 22 23 24 25 26 



Jfa I" 1 c °^™« hof P ,tal,a mltant nataum 

feu C crfr,n J„f r n^'^ " fmt al "5 uo m6 dice »di religiof, . 
Zl i T ecclef,af ^ ^-" boc f,t fine aurtotitate epfnullo 

etu" der e 'dTc°W ^ «- '-us qu.dem re., g , o( us cc„ 
^fV.v, „ H o- c "»i-et.„ii.pf „efi pmtttant obcdientias et 

cafte v,uerc cu vxpre. ct ea mortua altam hon ducere et 11? 

Nccobftat q, vx rem aliquis tal,s iJabet.na et iSirSct 
fte v,uere.xxt.dt.vicena.Item „on obftat g, qf. CT r,l haber 
qu,a ,llud poteft habcre roe adminilbattonfa. non tn .Pprtere 
teo° P ° teft ' n,fi *r ttat aUc P a ^obatamref uLm! 
, cufcn^V^ '^ ^ c5m,ttl «^ftwt» Jj&alium 
S;« Vtrum ° cca £°™ tel,g,o„,s ptermittenda f,„t 
P f 7S a '" Pat f ntCS -^> fcdffi Tbo.iu quol.bet. aliter di 
cendum dc ,lllo qu, nudum teligloncm intrauit . f, v.deat prem 
tam m magna neceffitate et cu, per al,u rubuemr, no„ poffit 
non debet rcI,g, on e intrare.fed tenetur mimftrare parenubus 
mawme f, abftp j.culo peccat, poffit in reculo rcmanere. f, v-e 
to per al.um poffit parent.bus fuis mimftrari . poteft f, vult re 
, S ,onem mtrare. v5 Cruoftomus exponens ,llud Mat. viri.et 
Luce.,x.dim,ttem rtu s fuos . dict cp rnalu eft bomine abdu 
cereafp, r ,tua,bus et maxime cii fuermt q miniftertu paretii 
copkant extabant tfi al.qui qu, complerc poffint illms funeris 
fepulturam . poftcj vero al.quis eft m rel.gione jofeflus mortu 
us clt mundo. vn per fpualem mortem deobHgatur a cura ,m 
pendenda pare„t,bus . f,cut et deobligatur pcr morcem corpo 







rale . ct ideo non peccat ncc contra pteceptu dei agit . fi m clau 
ftro retnaneat fub pccpto plati paretii mimftratoc ptermt la. 
eft autem Facrus impotes ad reddendti dcb.tu tn.mftcnu ablq) 
ppr.a culpa-debet tH qtum potcft falua fu. ord.n.s obed.ent.a 
feagere vt per fc vcl P er al.um fu.s parent.bus jubuematur 1. 
in neccfr.tatc Fuermt. IdcmTho- fe.fe-q.c.. f^^»>d « 
tend.tur gradus d.uerfaru 5 rci. S .onu ^- fcdm ) bo ■ lc. le ■ q - 

c Ixxxvui- fummfi locfi inreligionibus tenet qui ordinatur a« 

docendum f.ue pd.canduffiecDdu gradu tencnt .11. qui otdma- 

tur ad cotemplatione .Tcrtm illi qui occupantur c.ta exterig- 

res act6i.es . In f.ngul s aut horu graduti potcft attend, pemt- 

ncntia fcdm q, vna r< ligio ordinatur ad altiorem aftu ,n eodc 3 

gccncrc ficut mtcr cpera v,te actiue potius cft redimere capti 

uos g rccioe bofpites. et m openbus contemplat.uK potior elt 

oratio q lect.o . pot et.a" atted. pem.net.a fi vna ^nr ad plura 

boru ordinetur cj al.a.vcl f, c6uen.5t.ora ftatuta beat ad ftnej 

npofitu coTeqndS . Vtrft aiit iferior fit rel^Jolitarioru q 1 io 

rietateviuetiu vide.s- bcremita-C... ^Vtru re ig.rfus pec- 

cet mort alit er tranfgredendo ea que funt m regula > b? - lcdm 

Ibo - fectida fc-q. clxxxvi. votum pf effioms tefpiot pt.nc.pa- 

liter tria- fcx pauptatcm cotmentia et obedientiam. et boros 

tranfarefTio obligat ad mortale. al.otu aut tranfgrefT. ono mt> 

vel ppter cotemptu regule quia boc dirccte cotrar.aretur pro 

fefBom per qua aliquis vou.t regulare vita; vcl ,pptcr pceptu 

f.ue ablato oretenus factti f.uc in rcgula exprclTum. qu,a hoc 

efiTet Factum cotra obedicntie votttm ■ no aut qu, pFitetur vo- 

uet feruare omnia q funt m rcgula f; vouet regularem vrtam 

que cflentialiter conf.ft.t m tribus pdictis • vn et m qbulda re- 

iigiombns cautius aiiqui ufitentur no quidem regula ied viue 

re fcdm rcgulam ideft tendcre ad boc cp aliquis mores luos m- 

formct fcdffi regula; f.cut fcdS quodda exemplar • et boc to - 

I.tur per conteptii • In qbufda atit teligionibus addbuc cautras 

cF.tentur obedicntiam fcdm rcgula-ita g, proFellioni no con- 

trariatur.mf. illud quod eft cotra pceptu regule. "MS"' 1 

vero aliorum obligat folum ad veniale . quia talia 1"»^™ 
difpofitionesadprincipaliavota.Inaliqtnreligionelcjttam 

predicatoru talis tranfgreffio vel omiffio coftitutionu iporum 



II llll|llll llll|llll 



lll|llll llll|llll llll 
12 13 



I llll|llll llll|llll llll 
14 15 16 



ex fit° generc non obligat ad culpam nec mortalem ncc vcnia- 
lem- fed folu ad penam taxatam. quia per bunc modum ad ta- 
liaferuadaoblrgatur. quitn polTent mortalttcr vcl venraliter 
peccare ex neglrgentia vcl librdine feu conteptu. (f Vtrum re- 
liziofus ex eode gencre peccati grauius peccet q fecularis iT^: . 
fcdrn Tbo . vbi . s . peccatu^ religiofi poteft elTe grauius peccato 
fecularru ciufde fpei triplicitcr. Vno mo fi fit cotra votu rcligi 
onis. putaftrelrgiofus forniceturvelFurctur. quia fornicado 
facit contra votu continentie. et furando factt contra votum 
paugtatis « Secudo mo ft ex teptu peccct . quia ex boc videtur 
elfemagis ingratus diuinis benefrcris quibus eft fuUrmatus ad 
fkatum gfectronis • ficut Apo ■ drcit ad bebre. iiri. cj Cidelts gra- 
uiora meretur fupplicia cx bcc cj peccando ftltQ dei coculcat g 
cotemptu . vn et dns coquentur . Htere . xi . quid eft cj dilcctus 
meus tii domo mea facit fcclera multa-Tertio mo peccatu rc- 
ligiofr potefV efTe grauius ,ppter fcandalum- qura ad Vrta3 eius 
plures refprciunt . Si vero rcligiofus non ex cotcmptu f; ex in- 
firmrtate vcl ignorantra alicf peccatu cjuod non cft cotra votu 
fue pf eflionis comittit abfcj fcandalo - puta in occulto . Icuius 
pcccat eodem gcnerc pcccati q fecularis . quta peccatum etus fi 
fit leue abforbetur ex multis bonis qf acit. et ft ftt mortale fa- 
crlrus ab eo refurgit. primo qdem .ppter intentione qua babct 
eredtam ad deii . que etiam fr ad bora mtercipiatur de Cacili ad 
pnflina regatur . Item fcit delifta corrigere.iuuatur etra a fo- 
crrs ad rcfurgcndum- fcdm tllud ecclefraftrci-irii. ft vnus cectde 
nt ab alio fulci etur . ve foli quia fr cecidcrit non babet fubleuan 
te .([TJSJcoTulucndii ciecftis et fugitiuis qui no pnt impctra 
re recocrliattone fcdm forma decrct alis . de regula . c . fr . nec rn 
uenrunt reltgionem in qua recipiantur ^R ■ fcdm K ay vtencn- 
tur vrucre regulariter et bonefte ta apoftate cj ciecTti . {LQ"" 1 
debrs que lucratur munacbus fugitiuus fiue apoft ata^.to- 
013 tnonafcerio fuo Iucratur.xvrri.q-ii- abbates .Et frcut In- 
nocen. dicit. etia fi vetate monafrerro acqrat - ff. de acqui. rc. 
do ■ ctram - I3 fcdm eunde fr monacbus fit eredtus ea que lucra. 
tur nullt acqrtt nec valet contraccus erus - Et addit . poiTet tn 
dicr CB acqrrt cpo a cuius iuridicti qc 110 eft abfo lutus ■ vrde etia 
bunc cafu 5 . s . apoftafta . V . C- ii .<LVtru giculum ftt religtofts 




fiue monachis fi ab abbatc negligattir cura ecclefiaram et po- 
puloru pertinentiu ad eum i R - fcdni Tbo. in quodlibe . nullus 
poteft exigere aut recipere carnalia alioru maxime pcia pecca 
torit nifi femiiiet fpualia predicando vel orando vel falrn eoru3 
a qbus rccipit ,p viribus ,pcurado - dico ergo qj totuj clauftrii 
ficut recipit fic tenetur refundere. fi ergo coftet eis qj cura ne 
gligatur debent fupplicare abbati et debet eum monere in ca- 
pitulo - et fi videant qj remedium no apponatur . debet apellarc 
contra abbatS ficut cotra aducrfanu veritatis . et fi elTet mibi 
notum alicjuod tale monafteriu no audere confulcre qj aliquis 
in tali eligeret monachatu . { Vtrum alicjuis rcligiofus polfit 
pelTe plunbus locis '. iSf.- nulli monacbi vel religiofi pfit peffe plu 
nbus prioratibus • Item ncc plunbus ecclefiis curam animaruj 
babentibus ■ etiam fi eadem cura no p ipos fcd per pfbiteros a i 
eoru pfitationem per epos inftitutos babeat exerceri. nifi au- 
ctoritate fcdis apofrolice. vel fi vnus ex eis ab alio depedeat vel 
inuicemfmtannexi.etcjcuncjjtalemprioratu veltalem eccle 
fiam optinens receperit alium . primo priuatus eft ipo iure. et 
ftatim tenetur eum dimittcre vt per eu ad que pertinct Iibere 
conferatur . et nift dimittat fit inehgibilis et ab vtrocj penitus 
repelli debet . de pben-.cuj fuigulaAi . vi.Plura circa lioc vide. 
s . bnficiu .i» T . liii^iPrior atus vel ecclefic aut adminiftratoes 
feu ofFrcia vnius monafteni cofueta p ciufde monacbos guber 
tiari 110 dcbet comitti monacbis alterius monafterii fine licen 
tia pape. et cotra boc ordinatcs funt priuatipoteftate .puide- 
di de ipiset reciptetes funt incligibiles ipo iure-de pben.cu fin- 
gula. (T-fi.li. vi» j Vtru religiofi fuccedat m bonis parentu et 
buiufmodi iHfc . fic. ymo plus ■ qj parentes non pnt eos exbere- 
ditare. quis dit layci fuerat m cam ingratitudinis incidtffent. 
^•deepisetclericis-deonobis.xix.q.iii.c.fi.d^bTelTgiofisp- 
cipitur in Virtute obedientie fub interminatione maledictionis 
eterne ne in fermombus fuis platis detrabant aliquos ab cccle- 
fiaru fuaru f reqntia ve[ mdulgentias indifcrctas ,pnuntiet. et 
ne retrahat teftatores a rcfhtutiombus debitis aut legatis tna 
tricibus ecclefiis faciendis nec legata vel debita aut male abla- 
ta incerta fibi aut fui ordinis f ratnbus vel couentibus in alio- 
rii preiudiciu fieri vcl erogari -pcurent . nec abfoluant qulg) in 



12 3 4 5 6 7 



I llll|llll llll|llll II 






calibus rcreruatipage vel epo et plura huiufmodi vt de priui. 
rcligiofi.in cle.(jReligiofi mcndicates ft accipiat noua loca vel 
antic/ua dimittant funt excoicati.vt.s.cxcomunicatio.i.5 - . 
ini. Ver-x- Similtter etia funt excoicati religiofi qui vbicugj te 
m erarie dimittunt babitti aut accedu nt ftudia fm e licentia • vt 
.s.cxcomunicatio.i.^.iii.ver.xiii.rf Vttumcum religiofis 
poffit difpenfari in voto cotinetie i Sj. .Tcdrfi Iho . fe. fe . q . Ix- 
xxvtii . votii continentie non cft efTentialitet annexu ordini fa- 
cro-fj ex inftitutione ccclefic feu ftatuto. vn per ecclefia^ vide 
tur g? pofGt difpcnfari. fj, debitu conttnetie cft cfTentiale ftatui 
religionis g qua bomo abrcnunttat feculo totaliter dei feruicio 
mancip atus . quod no poteft fimul ftate cu matrimonio in quo 
incubit neceflitas procurande vxoris et prolis et familie et rc- 
tumj^ucadhocrequirutur.vn Apo-dicit.i.corin.vii. cjqui 
eft cii vxore follicitus eft quc funt mudt quomo placeat vxori. 
et diuifus eft. vnde nomen monacbi per oppofitu ad dioem pre 
didtam ab vnitate fumitur. et ideo in voto iolenmfato per pro- 
FelTione^ religionis non potefk per ecclefiaj difpcnfari. Et ratio 
ncm affignat decretalis . quia caftitas cft annexa regule mona 
chati.de flatu.mona.cumadmonaueriu.inft.(JVtrumte- 
ligiofusf-actas epus abfoluatur a voto paugtatis et obediltie? 
!?£ ■ fcdm Tbo . vbi . s » ficut non abfoluitur a voto cotinetic Ita 
nec a voto paugtatis.quia mbil dcbct babcre tancj fprium f$ 
ftcut difpcnfator coium bonoru ecclefie.Simtliter etiam no ab 
foluitur a voto obedientie - fj per accidcns obcdire non tenetur 
fifupenore non babeat. fic ut abbas monafterii qui tn no eft a 
voto obedientie abfolutus . ^Vtrutn religiofus faftus epus te 
neatur ad obferuatias regulares ?_$ . fcdfn Tbo . fecunda fe . q . 
clxxxv.ftquafunt in regulanbus cbferuantiis quenonimpe- 
diant officium pontificale fj magis valeat ad cuftodia pFe<_tio_ 
nis ficut efc continentia . pauptas ct alia buiufmodi ad boc re- 
manet obligatus . et per cofecjns ad portandu babitum fue re- 
ligionis qui eft huius obligationis flgnu- Si qua vero funt que 
oflficio potificali repugnat ficut eft folitudo filetm ct buiufmoi 
et atique abftinentie Vel vigilie graues ex quibus impotens cor 
pore redderctur ad exequendu pontificale officiu ad huiufmodi 
no tenctur. In aliis tamen poteft difpenfatione vti fcdrri gp re_ 



quirit neceffttas pfone vel officii et condco bominu cirj quibus 
vimt p mo du quo etta plati religionu i taltbus fecu dtfpefant ■ 
flVtrum religiofus fadtus redtor alicuius ecclefieteneatur ad 
ftatuta fui ordinis « vide . s . monacbus > <X» vi ■ |JJVtru religio. 
fus pofltt cITe iudex f Bf • ftmplex religiofus iudex effe hon pot • 
vt.fF.deiudi-I.cu ptor. S5 nec poteft per co^pmuTum recige 
arbitrium . quia non dj effe defceptator forenftu negodorutn . 
xvi . q . i . monachi . et . c . de pfitium . et • € • dc epis et cleri . repe 
tita . fj arbitrator feu amicabtlis copofttor effc pot . vt autStt. 
vt dif .iu.iT.fivero cotingit.colla. viti.xi.q.iii.iniuftum.Et 
hocinteUigedeimpcriofuiprelati. vtindicio.c. mo nachi. d e_ 
poftu . c . it . et bec cft fnia vber . durandt . et Hoftien . CVtruJ 
religiofus poffit exercere officium tabellionatus babes infra ta 
belltQiSj-6.. Et vtru, pofTit effe teftis . vidc infra tefbs . iii . <!"■ 
ix.ft Vtrum religiofus poflit efTe executor teflamentorfi flfyn 
ft eft ordinis minorum no potefl efle executor f^ pot cofulere. 
vt 111 clefn.de verbo.fig.exiui.<r.<puidepj! vir.ver.Ite <J exe 
cutioiics . Si etia eft alterius ordinis non poteft. nift fuper boc 
pettta licecia et obteta.vt detefta.religiofus.lt.vi.talis quo- 
cj et ft ftt exemptus vel prelatus tenetur reddere ordinario ra- 
tionejet^ordinarius tenctur exigere. vt de tefta-religtofus.in 
cle- ([ Quid de conuenttbus quarunda^ mulierft que canonice 
appellantur.nec funt profcffe et bnt ^ppriu ymo etiam matri- 
momii contrabere pnt.nunqd funt dicende religiofe^. fcdm 
Innocen.et Ber.non.ymo earu, ftatus fatis repbatur-xviii. 
q . ii . pernictofam-.. nift forte aliud oftendant • debent quocp per 
ordinarios vifitari audloritate Ppria . Vel ft exepte funt audto- 
ritatc pape.hoc in cle. de ftatu.mo- et ca- attfdetcs . circa fi- 
Erant et queda alieque dicebantur begume aflttmentcs certu 
babitu nulli promittentcs obedientia nec renuntiantes ppriis 
nec regulam babentes licet religiofts quibufdam fpaliter adbe-, 
rentes . Ifte beguine etia omncs alTumentes ftatu caruj ct re- 
ligioft qui vouet eas in ftatu beguinagii funt excoicati. vt.s > 
excomunicatio . i. 5" . iiii . ver . quinto • Sde boc non incluait be 
guinas fute veftitas de pfiia beati dnici in lubardie et tufTie pti- 
tibus conftitutas.vt patet in dcclaratione Io.xxii-quc incipit 
Cum de multertbus . Ad materiam religionis poteft facere- s ■ 



rnonacbus» ct.s. monialis» Sireligiofus Velreligiofa petitur 
)tangcoiunx.recjuirevs.matrimoniuncmo.(r.pcriuItirno. " 
^ Eligio. ii. quo ad ingreffum^jVtrum dc ingreffu religi- 
| onis bnda fit magna deliberatio 11$ . fcdni Tbo . fe. fe . q 
J^vlti. diuturna debberatio et multoru cofilia reqrutur 
in magnis dubiis vt dicit phus in »iii» ethico. Inbis aut cj funt 
ccrta et determinata non regritur confiliuj.Circa ingreffum 
aute religionis tria pfit confiderari. primo qdem tge religioms 
mgreffus fcdm fc » ct fic certu eft cp efl melius bonu^ . et qui de 
boc dubitat qtum in fe eft derogat cbrifto qui boc confiliu de- 
dit-vh Augu.dicitinlibrodeverbis dni.vocatteoriens.ideft 
cbnftus . et tu attendis ad occidete .ideft botnine mortale ct er 
rarcpotente. Miomo potefl confiderari rcligionis ingreflTus 
p cogatione ad vires eius q e ingreffurus . et fic no e locus du 
bitationis . cjuia illi q^religione mgredwtur non coFidut de fua 
virtute fj dmina.fcdrnillud yfa.xl. qui fperant in dno muta- 
bfit fortitudine . affumet pcnnas ficut aquile current et no la- 
borabut.ambulabut et no dcficientfjSi tn fit aliquod fpale im 
pedimentu puta infirmitas corgalis vel onera debitorti vel ali_ 
quod buiufmoi in Viis requiritut deliberatio ct cofiliu cu bis de 
qbus fperatur cp .pfmt et impcdiat. vn dicitur ecclefi » xxxvii» 
cii viro rcligipfo tracra de fanctttate et cu lufto de iufticia- cjfi 
dicat non- vn fequitur. non attedas bis in omni cofilio fed cuj 
vito fandto affiduus cfto. in quibus tn 110 eft diuturna delibe. 
ratio babenda . vn Ibcro. in cpiftola ad paulinu» Feftina qfo te» 
et herenti in fabulo nauicule fune magis pfcinde q folue.Ter- 
tio aut pot confiderari modus intrandi religione et qua religi 
onem aliquis intrare debca t» etdet alibus pot baberi cofilium 
cubis q non impeduit.^pVtru autirn pubcs poffit i ngrcdi re- 
ligionc.babes-s.nouicius.y.i.et.ii. (I Vtru3.aliquis debeat 
alios mducerc ad religionis ingreffumn^.fcdffi Tbo.fecunda 
[c.q.vlti- Inducentes alios ad religione no folu nopeccant fed 
et magnu premiu merentur- dicitur enim Iacobi vlti.qui co- 
ucrti fecerit peccatore ab errore vite fue Iiberabit anima eius 
atnorte et ogit multitudine peccatoru- ct Dan.xii.qui adiu 
ftitia erudiut multos erunt quafi ftelle impcrpetuas eternita- 
tes. pofifet tame cotingere circa buiufmodi indu-tione triplex 



■ 




motdinatio «primo qdem fi viotentcr aliquis aliS ad religione^ 
cogeretquod,pbibetur.xx.q-ni«pns« SecSdofiqs fymoiace 
ad religione alut trabat munertbus datts quod ,pbibetur.i«q. 
ii.qmpio.nectn ad boc gtinet fi aliqs alicuipauperineceffaria 
miniftret in feculo nutries eir ad religione ■ vel fi fme pafto aliq 
munufcula tribuat ad familiaritatecaptanda.Tertifrfimeda- 
ciis eft alliciat • immet enim fic indueto giculu ne cft fe deceptu^ 
inuen erit retroce dat ■ et fic fient nomffima illius pciora priori- 
bus • (IVtrutn adultus ingreffus religione poffit ad feculft re- 
iivei fc^.qdiu efl nouicius in ^sbatione pofitus redtrc pdt Itbe. 
rc inF ra annft • preterq in tribus cafibus . Primus eft fi fcienter 
receperit babitft qui dari ,pfitetibus cofueuit quod h^, I0CU3 in 
illis religionibus m quibus babitus nouirioru3 eft diftinctus ab 
babitu .pfefforu. quia p tale fufceptione inteiligitur ,pfeffio ta 
citc« SccSdus fi fecerit jjfcffione^Iertius fi euidenter appct cj 
talis abfolute voluerit vita mutare. quod-tn no pfumitur.nifi 
clara .pbatione vel copetcntibus indiciis oftendatur . S3 in pre 
dictis cafibus diftingue. quia fi aliquod pdictoru triu fecerit in 
alicj rcligione mendicantiu npn eft ,ppter koc tUi ordini alliga- 
tus « fed generaliter alicui ordini.de regu ■ non folum- li . vi - In 
aliis veroarjJimbus etcetera « vt « s - nouicius - 9" - v . circa medi- 
um « ([Vtru feruus poffit ingredi ve\ recipi in religionc ?F$ «no 
potefl ingredi ncc &$ recipi ftue ft fciatur cj fit fcrttus fiue fi eft 
gfona incognita et ncfciatur vtru^ fit ferutts vel liber. et fi in- 
greffus fuerit et infra trieniu petitur a dno fuo d^ reddi cu om 
mbusbisqueattulit. fidetame acceptadeimpunitateipius • 
poft trienniu vero repcti non poteft mfi effet tam longe q> in- 
ueniri non poffet « xvii . q . n ■ fi qs incognitus . et currit dictum .. 
tepus ateporefcietiedni.ar*indicto.c. fi qs incognitusf/Et 
bec itelligc Vera effe in omni genere feruorS . etia fi fint coloni 
origmarii fiue afcriptitit . de qbus babetur ifraferuus -i.<J". 
iiii « {(Quid fi fcruus ingreffus monafterium rccipitur ad pro- 
Feffione aii dictu^ terminu il&.fcdm Ray. credo qid^ manere 
m ordine et monafterium d, fatiffacere dno quia fuit in culpa 
ricepiendo . ar.di.Iiiii.fi feruus « vel dic 31 ft crat incogmtus et 
.pbabat forte per f alfos teftes q> effet liber . ^3 reftitui dno fi pe 
tat.ar.de feruis non or . c . de feruorum. Concor « Hoftienfis ■ 



([Quidfitalis poft fadta ^miffionc^ fuit dno reftitutus et po. 
ftea manumiffus fit. nunquid tenctur rcdire ad monaflenui£_ 
]$.fcdm vber.fic.qa cjtu^ in eo fuit monacbus fuit. (JVtra 
obligati ad ratocinia poffint ingredi vel recipi in religione ?E£ . 
fi fint obligati ad rocmia rcipublice non funt rccipiedi. di. liii. 
legc h, vbi obligati funt ad rocinia priuatoru bominu . bcne- 
fttt eft cp prius de rocmiis fe expedia t. VtrSfic obligati poffint 
ordinari. vide . s . obligatus g totu-(£ Vttuilleq eft obligatus 
ad aliquid foluendu poffit ingredireligione^E£.fcdm 'Ray.in- 
grcdi pot no obftante obligatoe vcl iuramento . diimo non ex 
leuitate vel intetione fubtrabedi debitu boc faciat <{•-, ex carita 
tis fcruote. nec facit iniuria creditori qa cxcufatur auctonta 
tc fpiis fci -cui nemo refiftere pot . xix ■ q . ii . duo . de regula. et 
tra ■ licet ■ S3 monafteriu tenetur fatifFacere de bis q ipe contu 
ht monafterio . xix > q . iii, fiqua mulier . £ . de epis ct cleri. dco 
nobis- <T.i. Quid fi nibil cotulit monaftcrio qa nibil babebat- 
manis eft adtio qua excludit inopia debitoris . xiiii. q ■ vi . fi res . 
ff.de dolo.na tis . Si tn poft ingrefTux rcligionis occafione eius 
mouafteriii ali^ acqreret puta g fubiftitutione hereditaria vcl 
donationefeuexteftameto tcneretur monaueriti quatti illud 
efT3.ar.in ditto ■ c ■ fiqua mulier^Conccr . Innoce . Hoftien. et 
Tho-fc.fe.q.vlti- PoteritetiavtaitRa^.imonafteriocxns 
fcnbere vel aliud honcftu opus facerc ad liberandu fe. dumodo 
noncgligatpphocdiuinuofficiu.di.xci-clericus. et.xxi.q. 
I.denci.et deducetur expenfe fcdiri quofda nefit onerofus mo 
iiafterio.xvi.q.vi.delapfis, S3 additqaliqdicutnodeduce- 
da5 cxpefas-qa ex quo altari feruit dealtan viucre debet-xii. 
q.i . ex bis . et hoc rjbabilius videtur. dumonon imnediatur in 
aliquo ab obferuantia regulari. (f Quidfifit oUigaSus ad ali- 
quid faciendiirT^-fcdm Hoftie.nibilomius ingrcdipot ct gfi- 
ciatgaliu.mfimanus eius fpalitcrelectaefTet.quiatucnoIice 
bit ei per alium facere mfi de licetia eius cui promifit- ar- Cde 
caduc-toI.l.i.fr.neaut.deotTi.dele.c.fi-potetiafatilTacere 
ei cui pmifit fiue de bonis q cotulit mouafterio fiue cop arado 
aliquid vt ei fatilFaciat . de hoc vide in pcedcti - <T ■ (^Vtru^ re_ 
cIot q mrauit regere ciuitate g annu3 ■ Vcl magifter q iurauit 
legere. velcapellanusquiiurauit feruire in capellania paffint 



^^^Hi 




ingrrdi rcligionefl^.fcdfn Ray.fic.no cnim iirrametu violat 
q lllud in melius comutat . de lureiu ■ gueit. Ide [nno - ct ^jfof . 
Hofh • cjuocj) ide ■ f^ addit . confulo tn g> primo copleat cjuod pi 
mifit ■ de mreiu. debitorcs • bcc eni tu tius efc nifi ab illo vcl illts 
qbus iurauit pofTit Imtiaj optinerc. (j.Vtru afit propt obfeqa 
pcntu debeat qs trabi ab mgrefTu religionis . bes • s . religio.i. 
if ■ lii.Et vtru coiugatus poffit igredi. vide infra . votti « iiii - 9" 
f i - jJ/VtrS epi arcbidyaconi vel pfbiteri curati poffint ingredi 
religionef ^.fcdmTho.fe.fe.cj. vlti.obligtiovotigpetuaid 
vacSdu dinis obfeqis copetit .ppric epis et religiofis et pfbiteri 
et curati et arcbidya.H obligatur voto gpetuo et foleni ad cu- 
ra aiarti retineda ficut ad boc obligatur epi« vn epi pfulatti de 
fcrere no pnt abfqs auftoritate roani potiFicis > de regula ■ I1C3 ■ 
Arcbidyacoi aut et pf biteri curati ptit Iibere abrenutiare epo 
cura eius comiffa3 abfcj! licetia papcq folus pot in votis ppctu 
tuis difpefare - vnmaifcftu eft g> arcbidyaco.etpfbiteris cura 
tisIic3adreIigionetraf1re.et1acpocdtradiCete.vt.xix-q.ii. 
duo funt . Bnficia aut alicuius taliu toto toc rbationis n debet 
flltencoferrinifideipiuscofenfu. Velmficoftet cjvitavoluc 
rit abfolutc mutare. vel .pfcfljone fecerit feu bitu .pEefforii re 
ceperit - f} interi feruietur bnficio p vicariii cuideportione ipi 
ui biificn yuidebitur.de reguUbnfi.li.vi.^Vtruexcoicatus 
p oflit in grcdi vel recipi in religione. vide . s ■ abfolutio.iii . <J". fi 
flVtru illi q n funt exercitati in obferuatia debeat ingredi re- 
Iigpnefl^.fcdrnTbo.v-bi.s.fic.naetdnsMatbeupublicanu 
q in obferuatia pceptoru exercitatus no erat vocauit ad con- 
filioru obferuatia . vt pat^ Lucc. V ■ Ingredi eni religione n folu 
expedit bis q funt exercitati in pceptis vt ad maiorf gfdlone p 
ueniat fy etia bis q no funt exercitati Vt facilius peccata vitet 
vt pat3 qa g vigilias leiuniu et obedientia m tollunt ur occafi- 
ones peccatoru.vt luxurie gule et bmoi.jjjjigrefli moafteria 
fe ct fua dedicat deo - oia eni eoru bona intelligutur moafterio 
eOfecolIata.£.deepisetcIe.aut.ingreffi.et.xix.cj.iii.qain- 
gredientibus . boc tn in multis locis no feruatur de cofuetudic 
m qbus ex quo qs ingreffus eft £ pinq eius occupat bona imo 
bilia . nifi cjtenus de lllis dedit monafterio fcdm cofuetudinc re 
gionis . fdem fit alicubi etia circa mobilia- Et fcdm Ray . didta 



TTT^tTpt^tTTTp 



21 22 23 24 25 



cofuetudo val, f, efb appbata Vel optetap.xl.armos.nammo 
h tge n curr,t cotra ecdefiS pfcr,prio. (Tfe5W«K 

fe.q.vl.roabilit pot d.cicj f,c.f,cut g afTumpto, cmc s f n 
al.qmbus e ernof.n.s fadt.s bo p6t ftatim fafFacered ££ f u" 
f ± '^ Ban - V ' peCCaM tua *«m. red.me. muC a S 
fe d„ ;, ffi °" e P -° ° ib " S FeCCat,s faffidclt 9' «l«P » toTabc r 
nw lat.ffafttonw et pubhcepnie.vt betur.xxxra.q,,,, admo 

nu,t, S nr- la ^^ "^* fa « lf ' Clfi * dl ™ =Q»S ' * 
nmt s pirn lcg.tur g, eade gra 3 cofequutur igted.etes relig.o 

Kp^^^^^-^^P^eflujtdigiomsnoab 
wrfEm^W' 0m,1, "*" pCne - n ^ ll0 >'" s »S"fl5s rel.g.onis 
ifderjf^ f e e S"L latl ° «rrefte^d £mot6 3 m bonu quod p- 
trauTt, ^«aculpa. ^.d de ,llo q dolo indurtus m 
JSte£l?P Ra ^ «opo-tallegiedeceptionecu 
us cod,c o mehor fodta e . mme^cS cu 5 d.lectus . et de conuer . 
coiu. exgte. et . c. venies . feH f, alicjs rel.oV, mgtcAatu* 
fub cocbcrione al.q^.fcdffi vber.f.poatur c5dc6 cotra fub. 
fta 3 tcl.g.oms puta cjbceat eitenere pprm n vO* moachatus 
*n tn pot tenere ad vfu, de cofenfu plati-Si vero codco appo 
Mtur cotra a!,q priculare aufteritate vtputa q, liceat e, come 
tee carnes tuc f, fc,t boc continer, ,n regula vel coft6ne qua 3 
* btetur tenetur.fccus f, nefct ,llud in e,s cotiher,./" Qmd f, 
abqs \ .des abg, moafterur vb, moachi fpledide viuut cog^tat . 
tec ordme bn pofK, 3 fuftiere.et f, c fgwdftur > Sf. fcdffi Ray . 
d rco ,„d.ft,rtc 9 f, fect pfeffione no pot ad fclffi red.re. gn po 
*> f. crat pcritje et fcebat ea q feruanda erat mtell.gitur fe 
obl,ga!Ie no ad illud quoctfcebat f 3 quod Fler, debat.rde? f, erat 
famplex et Fuit ei explarfata regula et codcoes ordis et pFefTus 
tot.bi veto no Fu.t ejexfof.ta afperitas reguletuncfi folu ad 
iUa v,ta mtedebat fe obttgare non ad afgiore - et bec expffit non 
cogitut ibi maere f 3 trafibit ad aliu ordine que fuftiere poflit . 
f, vcto n expffit d 3 reancre . nec pot allegarc dolit . Vt . s . in . g - - 
antepenultimo d.rtum eft . 

fcj Eligio.iii.quo ad Votu ingrediedi^tru^ueripofrmt 
"■Ijb voto obligare ad religionis iftgreffu 3 f ^t . fedffi Tbo . 









H^HB 



■ 

B 



fe . fe . q • vt • Votu fimptcx cofiftit in fola ^miffione cii mt erion 
metis detiberationc.et boc votu 5 b 5 efficat.a cx mre diuino - u, 
tfi dupl.cit tolli pot. vno modo g defcm deliberatioms vt pat 5 
in furiofis quorum vot a n funt obligatona . vt de regula. c . h- 
cut tenor.et eade ro eft de pueris q nudu bfit vfu 5 deb.tu rois 
p quem fint doli capaces .queqde pucn bfit vt frequctms circa 
xiiii. annu - puclle vcro circa . xii . q dicutur anm pubertatis . 
In qbufda aut anticipatur et in qbufda retardatur fcdm diuer 
fa 5 difpofitone nature. Mio modo impeditur efficatia limplicis 
voti fi gs deo Voueat illud quod no eft ..pprie ptatis . puta 11 ler 
uusetilvfiwroisbfisvoueat ferelioejmgredi autetiaordie 
tur ignorate dfio . vt di- liiti - fi fcruus . Et qa puer vel pueha ro 
fra pubertatis annos naturaliter funt in ptate pns tjtu ad <U. 
fpofitonc fue vite poterit pater votu eotii reuocare vel acccp- 
tare fi fibi placuerit . vt expffe dicitur de mulicre Nume. xxx - 
Sic ergo fi puer afi tps pubertat.s votu 5 cm.ttat n *'«««*■ 
T, tfi af hiat r(u 3 ro.s obl.gatur qde cjtu m fe eft ex fuo v oto . 
f, pot reuocarip aucton.pris. qa ordiatio legis q vnus bomo 
fubditur alteri rcfpicit illud quod m plunbus accidit : _ bi vero 
anos pubcrtatis excedatfipotteuccan auftotitate jetu.ctli 
nudu Krct vfu 5 r6is n obligaretur .quo ad de^Ceteru de vo- 
to fotenni jMfioms dicetur i fequct.. yJVtruTiceat altquof 
voto obligare ad religtoms ingreffum^ . fcdrnl bo ■ ie- ie . q - 
vt. vnti ct ide 5 opus ex voto f actfi taudabilius eft ci fi finc voto 
f,at.vtdic.turifravotu..^.xi.qincip't_Vtrumcl,us. cug_ 

obligan voto ad ingreuV, tel,gi6.s eft fcdm fe audab le.»LV- 
truavouitingredireligionetcneaturintrare^.lcdm iho. 

vbi.s.votu eft .pmiffio deo faita diU™ H ai deu g t,n f "^ aut 
Cjresorwdicit in epiftola ad bonifa^-fimter boies lolet bone 
F,de,?otraftus nullaroe d.ffolui.qtomagts pollictatio quaqs 
cu deo pepigit folu. fine vindca no p P t«.t • et io ad ipledu . M 
quod bo vou.t ex necefr,tatetenetur|jvn S u,lej-mus fupillud 
Bs . voucte et reddite etcetcra . dicit vou§rvolutati c° lul,t "' 
f 5 poftvot.Bmi(rioneredditionecerfario exigituritetur ergo 
qs ex neceffitate iplere votii dumo fit aliqd quod ad deu ptine 
at. man.feftu aut cft cj ingrefius rel,g,ois maxie ad dcu g-.ct 
qa pp boc bomo totaliter fc maudpat diuims oblequns . vna 



^ 



relmquitut cp tenctur ingredi . fc 5 fcdfii g, fe obligare itendit. 
ita fc; q> fi fc mtendit abfolute obligare tcnctur cj citms pote. 
rit legittimo impedimeto ceOTante.fi atit ad ccrtu 5 tps vel fub 
cexta_condinonctenetur aducmete tpe et condicione exnte . 
||. Quid fi llli nolut cum recige i B£ . fcdm Tho . fe « fe . q . Ixxxv. 
iii. figde 5 intentio fua fuit fe obligare ad religionis ingreffum 
prmcipaliter et ex confequeti elegit bac religione vel biic locu 
qi fibi magis cogructe tetur fi no pot lbi recipi alia relioe^ in. 
trare . fi aut pricipaliter intedit fe obligare ad bac religione vcl 
ad biic locu pp fpale coplacetia buius religionis velloci.no te. 
netur illa religione intrare fi llli nolut eu reaoc|]EaiidTTniam 
pomt lde Tbo . e . li . q . vl . (fVttu ille q vouit vna det minatas 
reli6e 3 licite poffit iduci ad alia > J£ . fcdm Tbo .fe.fe.q. vl. qa 
m maiori intelligitur mmus . \a ille q obligatus e voto vel iura 
m?to ad ingreffu3 minoris pot licite induci ad boc gj ad maio. 
re religione trafcat- nifi fit aligj fpale quod ipedit puta infirmi 
tas vel fpes maioris .pfecrus in minori relione.Ille vero tj obli. 
gatur voto vel iurafnto ad igrefTu3 maioris religiois n pot lici 
te induci ad minore rclioe 5 nifi ex alia] euideti ca- et c3 difpefa 
tone fuoraris - fi tn ingrediatur et ,pf lteatur . vide mfra religio 
V ■ if - 111 <||y tru ille q vouit ingredi tcneatur lbi gpetue mane 
re rB£ « fcdm Tbo . vbi. s > fi voues int edit fe obligare n folu ad in 
greHu-i rcligioms f 5 ad gpetue tcanedu . tenetur gpetue rema 
nerc fi aut mtedit fe obligare ad ingrcffu 5 ca exgiedi cu liber. 
tatercmanedi velnremanedi. manifeftu eft gj remanere n te 
netur . Si aut in vouedo nibil dc boc cogitauit videtur obliga. 
n ad igrcffu^ fcdm forma iuris cois q eft vt igredietibus detur 
annus probationis . vfi no tenetur ibi gpetue remanere. Si tn 
tali itentoe itraret vt ftati exiret n videtur fatiJFaclu voto ga 
in vouedo boc n intcndebat . et 16 tenetur vt falte 5 velit expiri 
aneiexpediat manere. 

i Eligio . iiii . f . quo ad ,pf effionej faccre. Quid e .pfeilio :' 

* R;. fcdm Tbo. fc fe. q. vlti. Profeffio eft folenne Votu3 

|uod facit effc monacbu vel religiofu3»quod gde 5 fubdi 

ationi ecclefie pp folennitate 5 qua bab 5 annexa . et qa 

ecclefia rcfpicit lllud quod i plunbus efh ,pfefno aut tpcpuber 

tatis fca cjtumcungj aliquis babeat vfu 5 rois plenu vel fit doli 




■■&: 




capax n bj fuu; effectu; vt fatilFaciat .pfitentej ef fe ia religio 
fu^. Addcbccquoddicitur.s-nouicius.tr.i.et.ii.flQuidelt 
proFe.Tio expTa et q tacita fiue pfumpta iBf.. pfeflio expffa eft 
q fit in tnanu abbatis vel plati recipietis ea . vel in tnanu eius 
cjuc5 platus ad hoc mittit de regula . et traf. ad apoftolica • ta- 
cita vero fit p fufccptione bitus ^pfcfforfi. [te fi mamfefte ofte 
dt g> vclit vita mutarc. Itf fi geftat bitfi etia nouicioru g anu 
vbi n eft diftictus in colcre vel fciffura • vide hoc s ■ nomciu s . <T 
ini . Si aiit ^jfeffio fiat lfra arinfi . vide ibide . <T . v . {Jytruille g 
frcit preflione tacita tencatur ad oes obferuatias regulares f 
R . fcdm Tho . in . iiii . di ■ xxxviii. in omni cafu tcnctur ad tria 
vota rcligionis pricipalia ■ fj ad alfas obferuatias qru trafgref- 
fio ex diffimulatione platcru indiicitur g du videntes fl corri- 
gfit mdulgere vidctur ■ n uidetur ebli gari. pcipu e fi fit fimplex 
g t a li ajli fFicien ter difccrn cre nefcia t .|/ X.'onco r. al. 




JjEligio-v. quo ad trafitu ad alia^fVtru Iiceat trafire de 
jvnaadaliar^i.fcdmTho. fe.fe.q.v! . tranfire de Vna 
|.religioc ad alia ntfi pp magna vtilitate vcl neceffitate H 
eft laudabile- tu ga cx boc plerfigs fcadali^atur illi q rcliquun- 
t ur ■ tfi etia ga f acilius .pFicit aligs in religione qua} cofueuit 
g m llla qua no cofueuit ■ ceteris panbus « vH in colloibus prm 
albas nefcorius dicit vnicuicj vtile guod fcdmppofitu quod cle 
git iummo ftudio ac diligetia ad ofjis inceptiP c eftione pucnire 
reftinct ■ ct neq 5 a fua qua femcl elegit ^feflioiie difcedat . Et 
poftea roe^ aTgnas dicit- ImpofTibile nag; eft vnfi boicj fimul 
vmucrfis fulciri virtutibus qs figs voluerit fimul atteptare ia 
illud cu inciderc neceffe eft . na du; omne3 fegtur nulla itegre 
cofegtur. diucrfe eni religioes pcminet fcdrti diuerfa virtutu 
oga-pot tn aligs laudabiliter de vna religionetrafire ad aliam 
tri plici ex ca- primo qdej ex ^elo pfe&oris religionis in q non 
attcnditur excellentia fcdm fola artitudie^ vitc fj pricipaliter 
fcdrn id ad quod rcligio ordinatur et cofequeter fcdrn difcretio 
ne3 obfcruatiarft fini ^portoataru.vt.s.religio.i.f-nii-Et 
in boc cafu pp humilitatem dj gs petcre Iintia3 q tn ei negari 
110 pot dtimodo conftct illa reIigione3 artiore3 effe. Sivero dc 
boc ,pbabiliter dubitetur eft in boc fugioris iudiciu rcgrendu3 
dc rcgula . ct trafe . Iicet {$Quid fi ctia no pettta Iicetia trafiuit 



n pot repeti fcdm vber . maxime fi^felCone^ in bac fcda fecit. 
Scdo p pter declinatoe^ religionis a debita pfcoe. puta fi in ali 
q" religione artori incipiat lpi rermlTtus viuere laudabilit trafit 
aliqs ad religione etia, mitiore fi mclius obferuetur. et in boc 
cafu ctia reqritur fupioris ludicui.Tertio vero pp infirmitate 
vel debilitate ex 6] lnterdum .puenit g> n pot artioris religionis 
ftatuta feruare-g poffj feruare ftatuta laxions.et in boc cafu 
difpefatio nccefTana eft fiVtrii religiofus fg poffit trafire ad ar 
tiore reIigione3 i "B+. . fcdm Inno . ctia fi coftet ea efTe artiore tii 
n poterit trafire fi ex fuo trafitu prior religio incurrat graue; 
iadtura Velinfam1a.ar.deregula.ettrafe.l5.xi.ci.1i1. ficjuis 
vero . na et ipe n d; effe^ca fcadali.de renti . nifi cu pridg .fcdm 
coe; vtilitate; q eft vt n fiat iaftura ifti cogregatoi i^ pf erre 
priuate q eft vt fit in artiori religionc. Abbas quocp q imedia- 
te fubefl papcnpottrafire nifi de lifia papc . de cofuetu . cii ve 
nerabilis . Q Vtrir g ia .pfeOus efl in laxiori teneatur ad votu; 
quod fecerit dc artiori^.pot remancre in laxiori qa p fccu- 
dii Votu folenne derogatu eft primo cjuod fuit fimpliot . tH pro 
voto primo ncopleto erit eipnia iponeda. deregula.et trafe. 
c q poft votu.li. vi.^Pone ej aliqs regularis ipetrauit Iifia; 
trafeudi ad artiore religioe; poftca penitet nuquid primi tene 
tur eii recipere ?B£ . fcdm vber . fi n inuenerit artiore relioe; vt 
recipiatur vel fi S poterat fuftinere afperitate; lllius et rcuerti 
vult an fcaj ^miffione no pot repelli ptextu prioris line vel re 
nutiationis cu fca fuerit ex ca . s . vt trafiret ad artiore relioe;, 
et ca fecuta n fit .fecus fi pfeffione fccerit in fecuda. CQuid fi 
abbas et couetus Iice tiaucrit alique fimpicit . et ille renutiauit 
fimplicit no ex aliq ca nifi forfan ex odio^.fcdm vber-n va- 
Ietlma_quiaboceftdarelina3 vagadi.tnfcdrh Augufti.expelli 
pot q n vult f erre pena de culpa qua forte comifit . ([SVtrum 
bona q monacbus cotulit fuo monaftcrio fecjntur cu fi trafcat 
ad fccudumonaftcnu^ I^.fcdm Hofti-fi exeat an profeHione; 
fi eft dubifi cj cu rcbus fuispot exire.de regu.ettrafe.ftatui- 
mus . mtellige nifi ca abfolute et irreuocabilit doafl^ • f; fi poft 
.pfeflione ct fine Iina trafit ad aliud monafteriu^ res fue pnmo 
monafterio remanet ct q ipm recipit imputet fibitiSi afit cum 
lina vel etia inuitus ex aliiij ca vadit ad fecudu monafteriEi tiic 






yfufraiftas reru quas cotulit debetur fcciido monaftcrio qdiu 
vixcritnceiexiftatonerofus.ficirttellise-xvi.q.vi-cognoui- 
mus.et.xxvii.q.i-fiqs rapucrit.(^.Keligioiimedicates firta 
feant ad ordies n medicatm etia de lina pape n hnt voce vcl lo- 
cfi in capitulo.etia fi ab aliis eis cocedatur. nec pnt hSreprio- 
ratunecaliqadmiftrat6e 3 velqciig! officiaetia 3 annua. ncc 
tang vicarii vcl miftri vel loca eorii tenetes pnt aiarS regime 
exercere - de regu. ct traf. vt pf efTores . in clem . ficut etia ta- 
aii eft - s . eko ■ i ■ f - xxvii ■ q incipit quis non poteft ■ 

"*~ ffeliquic et corga fcoru ■ rintiq reliqe h debet extra cap 
1 faj ofidi nec exponi venales . Inuentas vero de nouo neo 

mJLd 3 publice venerari nifi auctoritate roani pdtificis fuc 
/ ririt ap pbate . et plati n pmittat g, 1II1 q accediit ad eorii eccle- 
lias ca veneratois deripiatur falfis Figmtis . ficut qngj occdne 
) q(tusfieric5fueuit.bHturbec.e.ti.c.caexeo.etdecofc.di. 
lii - placuit . Et nota cpreligas emere vel vendcre fcdm Kay • et 
(joF.fymoniacu cft.^^Vtru fcoru rcliqme poffint furtiuefub 
trabivtbonorabihusrepdantur^.fcdmvber.H ■ qafacnle 
gm eft quotiens auf erturjTacru de facro vel facrti de no facro . 
xvii ■ q ■ liii ■ qfquis j([,Cuius audtoritatc teUqe fiuc cotpa fcd- 
rii dc loco ad locii funt traffetenda : K. n funt trafferenda fine 
cofilio pricipis - f ■ pape.velUria epotu et fce fynodi.de cofe-di. 
i . corpa . Et boc ficut notatur lbi veru eft cu corpus traditum 
cft ppetue fcpulture . € . de r cligio .1 . vl- nifi neceflStas emieat_- 
et tucfufficit audtoritas pfidis .puide.C.dereligi.I.i- haute 
iio cft traditit ppetue fepulture bfi pot traffcrn fine auctonta 
tealicuius .£. dcreligi. finecdu.j*notag>priui[egiatcIeges 
de oibus corpibus loq videtur .([Vtru liceat portare reliqmas 
ad collfi ?J£.fcdrh Tbo . fe.fe.q.xcvi. eadeto eft ficut de vet- 
bis fcriptis . qa fi portetur ex fiducia dei et fcoru quotu 3 iunt 
rehquie . no ent illicitu . fi aute 3 circa boc attedeteturabquod 
aliudvanuputacj, vas cfr 3 triagulareetbmoi- quodnptmet 
ad reueretia dei et fcoru efTet fuperftitiofum et illiatu.de ver- 
bisautemfcriptisbabcsiiifra.fortilcgium.n.^.iii' 

~~i Enuntiatio primo coiter quid fit ^K-renuntiatio elt iu 
| ns rjprii refutatio fpdtanea.na 3 iuti alieno renuntiarc 
1 no pot , Ite fi renuntiatio no effet fpotanea f 3 coafta r. 



obe^ repetere volet,- c,ti^ & l,oo4lEx qb« s cais pctHa vel 
adm.tteda fit ™nut.at,o epatus 'Ejt.due funt cae t)bab,les f.ue 
«9HW9f; n funt fufficicntes . pr.ma e pp fr„ Re melioris v Z 
.Mreho.s.fecudaeKca^ 

accepte de rcnu . mf, cu pr.de . f prin. SQt alie cae fuffifites . fex 
vt .b, d.ntur. Pnma 5 cofcia crin.s .f. talis g quod ip,us offic. 
excufato et.a poft gacta pn.a 5 ipeditur.fcctida e deb.I.tas cor- 
pons ex .f,rm,tate vel fcnedtute.f, g qua ipons redderetur ad 
excqndu officiu paftorale. tcrtia 5 defcus fcie.tfcr. et.a def.dera 
da i.t em.nes f c ,a ,n pot,f,ce eft tn copctes tolerada.qrta 5 ma 
l.c.a pleb.s n g, ,p cjl.bj culpa deat gregem defcrerene mercena 
r,o cogetur q v.de_t lupu veniente et d.m.tt.t oues et Fusnt, f, 
de ugioris lina. tn demfi poteft non ta t.mide fugere o puide 
dechare cu oues couertfitur in lupos et g dcbuerat bfilw obe 

£lw pT-?r ~ ' - c6trad,cfit - ««a eft grauc fcadalu cfi al,t 
iedan npotl.ctu ee epo petere ceff.one neplus tgale bonore <2 
et na v.dcatur affedtare falut? . fj vide infra fcandalu . fexta eft 
pfone .rregular.tas puta f. f.t bigamus al.quo m5 de gbus . s. 
b.gamus . n tn pp tjl,b 5 irrcgularitate d; ei dari lina vt f, no ft 
natus dc legittio mrionio f, eft occultii ct ille laudab.lit fufi irn 
pleat orhm . f, vero pp al,as caufas petat cpus lffiaijicmit.ad, . 
no dj coccd, . vt ,n d.fto . c . n,f, cfi pride .CQuiseffectus renfi 
tiato.s . __# . cffcctus eft vt q renfitiauit ad id cui reniitiauit re 
greiiuj n heat . n.f. ex nouo mre coceffo . vel atiquo refhtuto . 

e.t<.cu,nt.ct.c.extrafm,ffa.et.c.mpKt,a.et.cfane.Etg 
iemel renut.amt cpatui pp cofcia3 crin.s amodo elig, n5 pote- 
t,t . lecusf. p P maiica plebis.. e . t, . poft traflatione . renuntia ti 
aut elt copetes pwCm facieda ne in v-itupcr.uj m.fterii defccrfi 
m tgabbus patiatur . e . t i . ad fuppl.catione . In qua Duifione di 
gmtatis et fcie ro eft bnda.de pben.de mult a . ad f, - Sim.I.t et 
qt.tas red.tuum bnfici cu. ref.gnat . de vi . et bo . clcr, , qmde 
~$z5jS£} efnt.xri.q:.,,'. boere,- de doa- apoftoli. g\ pcct vl. 
Enuntiato.ii.qlit dj fteri renuntiato officii vel bnfic.i 
eccaftic. d; effe voluntaria. na inuitus n copellitur re- 
n.mtiare.vii.q.i.c|uis.C|metusca.adaudiam. Itedj 
--tabfolutefien.deoffi.dele.exgte.namf.gsrenuntiet 
alicui bnficio feu rei fpirituali aliquo dato v-el promiiTo fymoia 



rrn^ 




I -* 

■ 




eff^Ouid firt precedat datio Vel .ptnifEo f 5 fola itetto efTet fv- 
moXta metalis q p pnia 5 aboletur.de fymo. madato. vide tfta 
fvmo . ii. <T , iiii ■ fte ds fieri couementer in fcnptis ■ vn » q - ij « ■ 
ecctie. et . c qlit . Etd 5 fieri i manu illius a quo betur mfto vel 
coFtrmatio . c- ti. adtnoct . f allit tn 1 epo q n pot remttiare nrft 
,n manu pape.cti.cu nifi pnde m fi-Sitnilit nec eleftus epus 
ponqfucr.tcof.rmauii^trana.intcorpalia.necitru^ 
•^tiiirVa^.pcnul.CSi57eiuttiatuTiirtifcnpto;^.tahsre 
nutiatio ex certa fcia facieda efl iog) talis renuttas ftius igno 
rat eft et nottf icadfi . at • in aute . quo oport 5 cps - V ■ tgitur or 
dmadas .colla.i.nec enl£0t qs renuttare e, quod ignorat .rt- 
dcinoffi.t.l.mr.i^marenutiatqsiuriexprfeetcjuota 

cite: E?. expffe cu dicit qetu clatno tus tale velfimilta.de dect. 

ex multiplici.tacite vero qnfacit cop6e5.de elcccumr; Ite, 

tacterenutiat facedo cotra.vt exbifcendo borej »«** 
ftiomcotradixerat.dete qf..a.ma.pca.exore.fa.m,l r re 

cipiedo al.qd ex tefcanto quod ,'mpugnabat . ff.dc .nom.tci.il 
-pponas.defen.etre.iu.sadcofulationcvelftpetentts^a 

tf aduocatus vc! pcuratot fuit.ff.deinoffi.te.l.fi.Uyttu 
clencus q ipetrauit bHficiu ft tubiiciat fe mie canomcoru intel 
lijratur renutiaue:^. n . e-tt. vemes . qnetia f. teddat ets luas 
Irlsetipifuitimifcricordesd^talisoffioiudi.rerti.e.ti.lane. 

io deceptis et n deciptettbus lura fubueiut . de reru pmuta . ctt 
viuerforu . f 5 f. renutietlris ^certa pefione pmrat P"£*» 
de pfcnp. ad aud,a 5 . tfTW g, eps B «ff^t^S 
et bmoi ■ qu5 reniitiabit inftate morte^ . Wm Hoft _■ r nu- 
tiabit me te et „1 manu ep, f, pot vel in tnanu fapta^ 
- tts fub bac codcoe.f, pape placuer,t- et ficoualu r,t vadat qc 
tius ad eu et pareat ei.ar.de fen . ex ■ n dubiu 5 ■ et . c . ea noict- 
tll fi-Sed et caueat ne mora pftet nec fruftus {h ^appro 
priet h fidel.t cuftodiat vel in vtilitatem eccbe expedat .. ar.de 

tur.de fbe.ddc5.C.Fi.tntalisfrfffiB^i.del,c^aprop« 

pere.ar.lxxxvt-di.nfatis.ct.c pafcc talts etltmu 

beat tn poffefGone qua de fc5 b 5 5 [5 d.mittere de ^i^p 

afruitibusd 5 abftinere.e.ti.pofl:traaatoe 5 .^.iii'V- v 



qs poffit rnatiare g ahu «. fcdm Hofti.pot g alm bnte fpa- 
le madatu . dc offi - defc, cu 3 ohm . <T. qa vcro . Ide videtur 4, 
gnale adm.ftrat o« . ff. dc .pcura. cui libera . fecus f, tm gnal.s 
pcuratoreetdepbc. d.lcS.primo.&.dereli.do.c.pe.Et an 
Mte £Qurator rcuocari poffit vide in fecjuenti . c. cr. f, . 

\WM Enut ' at ° ■ "' ■ ^ P°t renutiare f& . fcdm Hofbi . pot 
IHpI" S T' ,d ^ uod tSMtiajfjtiet. deregula. adaplica- 

MEIL« ■ c . Itatu.mus . (j Vtru papa poffit renfitiare i Rt . «St 
Iibere ref.gnare maxie cfi fe infuffinte ad regedfi vniuerfale ec 
deftaagnofcrt.c.ti.qm.Ii.vi.jIVtruclencuspoir.trcnut.a- 
rc toroluof K.renutiatio eft facieda audtontate illorfi quoru 

itcrc.deoffi.ar.adboc.g-.fi.ioclcricusnpotrenutiareforo 
lme cjpi conferifu.quia ex boc piudicaret ipi epo-de foro cope. 
I.gn.ficafti. alioqn ql3cleri.de vno epatu poffi fibi coftituere 
,ud.ce3,naI.o_epatu. ffi.de ,ud..!...ctdebocvide.s.iudex.i. 
Z""r r tDe " P0t ren « t < arc -lerieus priuilegio illi . xvri .q. 
1.11 . 1. gs fuadete . na et fi adlione in.uriaru rem.ttere poffit cL 
tu ad ppna gfo . xxni. q . iiri . f, iis . iiuriam tH cdie f.ue collezri 
ftn 111 pfona faajllata remittere np6t.defen.ex.cu def.deres . 
gj h.([ Que pena fi clericus ita reniitiet foro fuo q, rKdcat co_ 
ra mdice fecularifK.fi ca ciuilis fit.cadit a ca. alioqn locu fufi 
am.ttit .aeforocope.ft diligeti . In criali vero locu amittit . et 
li n b 3 locu fiue digmtate pot alias extraordiarie puniri. et fic 
pat 3 q pot tacte renfitiare qtfi ad danfi fufi.xi.q.i.placuit. 
b 3 et mttltomagis pfi.endus efl fi cxpITe cofcnt.at ct rndeat . fi 
vero trabitur ad iudice fclare • vide. s . iudcx.i. (T .pe . flQrTali 
qs expecTtat pben . .pximo vacatura in alicj ecclia f. alius optms 
pbe . tn h-auduleter renutiet vt expectadi pcludatur via ad pin 
guiore q fperatur vacare n impedit primfi expcrtate . et fi pre 
beda pinguis poftea vacas cSferatunfti q renfitiauit.pr.uat 

fi- t u a? a' £ ' t '" r ' tC "''" Vl "'^™™ ,ilt,5s poffitpeiterefK. 
fcdm Hofli . fi qs mittat nuntifi ad fupiorc vt cedat peiterc pt 
qdiuresemtjgra.e.ti.lcdte, fecus fi n eft integra . deelecm 
cais - 9". vl|g 3 et fi talisjpcuratore ignorate reuocauer.t tene 
tat mhiloiiK ceilio fca anq reuocatio veniat ad efi.nifi majicio^ 
fe fuerit fcm qnpueniret . vt de renfi- cum illufio - in c[e£Qui 
vero ipetrauit lma 3 cededi cogendus eu.e.ti.quidem. 



rcX 



c| ,Enutiatio.iiii.q pnt renutiare.Vtr u bns voce i n elcoe 
H potfit reniitiarc vide . s . elec . i . 3" . ix<f.Vtru debitor pof 
tflfit renutiare pbatoi folois g teftes ct bmoi :'££ ■ I3 qda; 
dicat cji valet rcnutiatio. tfi fcdm Hcfti. n videtur qa ius pba 
di p teftcs pp coej vtilitate indutftu eft- vn vfus teftiu frcques 
et nccefTarius eft . ff . dc t cfti . 1 .l.Rj.i. crgo tali luri renfttiari 
np6t.ar.ff.depoftu-cjuosptor.(iVtrfirenutiatioiurispof 
fit fieri in f uturu f K - fcdm Hofti ■ fi lex ia eft pot,p futuro re- 
nutiari» alias n . qa quod n eft renfrt iari n pot . ff . de pac . tres 
fres.ff.decotrabe.eptio.etven.inlegelrisipetratisctirnpe 
tradis i Bj.fcdfri Hofti. quo ad futurfi fi gnalis fit rrnfkiatio B 
valet . vt in pcedeti - T ■ dcfn eft . dc cofti ■ cfi acceffiffcnt ■ fi vcro 
fpalis 111 qbufda iuribus ct feqtur gfialis rcnutiatio val; . £.crK 
mulier tutele of . I ■ fi - circa medifi • et in auten ■ mri et auk^ ibi 
pofita. In fumma nota fcdffi Hofti. q- tewtinripot iura cope- 
tetia circa fcruitutcs etia fi analra fmt- de fepul. in pntia. dc de 
ci ■ ex multi- Ite iura copetentia circa bnficia ficut ct ipa bfifi- 
cia renutiari pnt ■ vt dcfn eft . s ■ rcnuriatio - ii. <T > i ■ ItS oia iura 
competentia per aliqua inftrumenta ficut etia ipis iftrumetis 
renunttatur.Cdefide.inlcge.iii.depac.cumpridcm. 
ljj?»|Eprefalie dtciitur cvn aliqs ortiidus dc vna tcrra fpolia- 
Jlfffltur vcl daivincatur ab oriudo de alia . vel ctia fi debitum 
foluitut ei tlie datur ptas ifti fpoliato q; fatiffaciat fibi 
cotraqiielj de terra tlla vfi e llle fpoliator fiue debitor(J.Queri 
tur ergo vtru fmt IicitefK.et ftimqfint et legibus pbibitc ta 
q naturali eqtati cotranc qa aiius ,p alio grauatur mbiloius 
fpalit .pbibetur ne cocedatur vel extedatur cotra pfonas eccle 
fiafticas vel bona eoru; ptextu cuiufcuncf cofuetudis . et q co 
tra fecerit nifi reuocauerit infra mefe; fi pfone fmt ftngulares 
funt excoicate fi viuerfitas ^intdca.deimuriis et dano.da-et 
fi pignoratoes-li ■ vi. ([E^ pone aliqs expoliatus portat Iras ci 
uitatis ad citate vbi manet fpoltas et petit iuftiSj nec fit ci-mi 
qd i boc cafr pot cocedi rcpfalia . vidct qi fic- qa boc mo fi gra 
uatur alius r p alto fj potius puitur rcor vel citas i fuis cmibus 
ppncgligetia.vn.xxrii.cj.i.cdnsdeus.diriturqjgcsvclciui 

tas pledlcda eft q ludicare nrglcxit quod a fuis ifbe ftrn e jel 
reddere quod p iiuria ablatu e . Satis cocordarc videtur i bo. 






et.am m boc cafit ad cler.cos non extendatur et g, fibf de re bu1 

S^? r ' tatc *Pfw W *«** fet,IFac,at. vt,dem fo.SE 

'" f • F 1,£, ««" 1- clicorfi m fuis eccli.svb, nota g g bfit bfifrn 

f| cu curaten5tu_r adrefidet.a.deelecU canon.l,.v,.Si 

_JfcElmilit et cj b ; bnficia qbus boc copetat ex ftato vel pri 

detico. - Et addtt iteUigo 6e bfifm refidettam berc feu regrere 
. n, 1 cotrar.u coftet . Et afi eade fnia 3 d,flFuf,us po,t Hofti. di. 
«. | _ I3 clicus tetur refidere. e. ti. c. f,. fiue magnu fit bfifff, 

vt epatus . v„ . q^, . gueit . et d 3 cnfma cofttere. ordies celebra 
M. et quol_ d,e dn.co din.s off.cs int efle . de cofe. di . „, . epus . 
flti tufta ca iped.at. vt ,b, dtctur . Similit et,a fi mod.cfi fit bn 
au.vt.c.t,. coqrete.ctd3bfif,c,atusinrerfematutinis etve 

.s.cncus.r.h. (JJVtrugsexcofuetudiepoffitrecipe frudtus 
bnf,c„mabfent,a^.fcd m Hoft,.potdeL-fti.cuoi.r3tate 
cofuetudo_cotrar,o ftatuto tolli p 5t vt f, eccia fit miftns deft, 
tuta.rtatnqpbedaabfentis affi S naturfubro S ato.e.t,.cfi di 
Ub.fi S fitate ftatutu facetet canoici ,p pter OT t,a comoda.pu 
ta vt tter f_fru.da t, Uud quod abfens cofueuit recipe 5 vaU.de 
cofti - cuoms .(TO^clicus i bnf,6 d 3 tefidere ? _£ fcdffi Ho. 
tefide r ed 3 , t ,pr,agfonaferuiedoeccie.e.ti.qan,iulli.et.c. 
[e.etd 3 _reru,reinfuoordie.def,[i.pfbi., f pofu,t._r i arfie 11 ieet 
fu. pntia exhbere et cura .pprie eccie negbgere. $M„ 3 re 
,des poffit excufari ex aliqbus ca,s fR.excufatur. prirno qde 
frmfta fit ca fue abfent.e. vt pp i, m ic,t,as vei a(,qu,d bmo,?e. 

n.mt .,,,,. ettucteturp vicariu 3 defermre.vt.s.clicus.i.ir. 
fi.Et ,de mtell.ge f, pns fit f 3 fine culpa fua ipotes fcfis eft aut 

-urVlS ■ efidric ^ sv ^'3-'-P«<*'«ce-iofidelinapIatic a 

roab,l,f,tabfens.e.t,.relatfi.deelec.I 3 c a non.I,.vi.aliaset,a 
Ime l,na plat, gegrmart n pnt. de cofe.di. v. n oport 3 - de voto 
magne.<T.boru.S 3 f,b 3 ecci3 3 pr0 cbiale 3 pot ex d.fpefatione 
ep,erfe,nftud,o.v,,.annos.vt.s.eccIi a .ii.fr.,,.S,cf,b 3 rup 
hoc lpale prmrtegm. babetur etia abfens ^ refidlte . vt bSs i fel 
quett. 'T-tLbut et : alic cae ,n qbus fi refides babeturp refidete 
I 'ntna cft fi fit m feru,cio pape. e. ti. cfi d,Icfis . Secfida fi vnus 





l|lllllllll|lllllllll|llll 



/ 



vel duo cx caonicis fmt in fetuicio epi ppr.i - c - ti ■ de cer o. rt . 
cad audia->.f 5 eps fuffVa-ancus fi moretur cu arcbiepo n d.ci 
tur refides . ar . de off .- or . paftoralis - Et nota g, q e m ieruicio 
papc vel cpt fui recipit qde fruftus bnficn fui pret v.ctual.a li- 
uequotid.asdiftnbutSes qnofolet abfentibus dari- vtldco- 
c.decetero.etdepb^l3^etdiikr,.nrer..c.i.l..vt.etdehoc 
v.de.s.bHfffi..i.(r.peCTStiaTnfenabfentati n fraudef3ec 

def.efuemra f.del,t £ feqtur.ct,.expte. Inqbus cais polut 

gspvicanudeferuirevide.s.celeri.i.y.fi.et.aifrav.ca.ii.i 

Esint alios aftaetcetera.videinfrajnia.f -ix.et.x» 

ilEftituto rei alieneprimo coitflVtru qs teatnr ttatim 

lef[ituerefK.fcdmTbo.fe.fe.q.lxiiii.f'cutacc.oere3 

1B ifea* e cotra mftiaj ita et detinere ea-qa g boc g, al.qs 
dedet re al.ena inuito dHo iped.t eS abvfu re. fucrt f.c ofeactt 
iiur.a . maifeflu cft aut 9 nec p mod.cu tps lj i pco mo ar, cd 
ah tenetur ftati pcm defcrcre fcdffi illud eccafhci.xxi.q. ata- 

dilat5es ab eo q pot vfjare^ocedere . Ide Tbo . ,n . m. - d. ■ xv - 
a"3cor.Ray.|(^i^itu et ^fat e sfurt,«aveVta|ta 

etia finfadns rei f 3 fuaitetf,t excaboneftare ne fevutrcP a 
vtputa qu.a feftat i ea nis pigr.oris velvf« 3 vel a .q«d tao. 
ff.de fut.l.iiscuius.f.vero-.pecninfuentresablatafuratu 

raptor furr.puerat f. fua vt dcm I int erat ex ca ***"*£" 
caute qtu pit. vt p rebofum et bmo, «■ ? rt b gfona f„™ 

da. et ferc p tota qftione . vt de rclci.lpo.rere p 10 t, 

f,cutdiftuen.s.ele5fma-i.?-.f,.etb.cifra.^anpe.«,v 

2 r .Afitofieftt^aa^F*.*^^jS 

t,o.,.g-..i.qdonat,opoftqfcaeftpoueaex5n,anr 

vtRa y .pon,t.debacet,aqoneV,deifrarefto.,n.tr P «U 

f, gfoni cu, dcbebat reftitui defScta c? -H*^*»» ,n 
cfda eft beredibus- S 3 b.c diftingue qu,a fi beres elt q 
toto vel i pte tuc f Bt e. reft.o f.cut eotmgit m toto velm g 



fi aut heres coftitutus fit m alicj detmfata cjtitate puta ia cetu 
vel etia in domo et n plits ■ t8c reftio no i-~, Fteri her edi feill . vel 
lllis qbus teftator relicjt difpoej refiduorti bonortt ^Vtrft quts 
tjatur rcftituere rc cii frudtibus fl? . fcdin R ay . glj male f ldei 
pofleflor tetur reflituere re cfi oibus f-ructibus gceptis et quos 
ipe dSs gcepiff3 fi poffedifrj ■ de rcfti - fpo . grauis • ff . de rei ven • 
fi nauis • 3" • gnalit . Et itcllige frudtus qni fugfunt dedudtis ex 
pefis illis q fiut gra frurtuu cjredoru cogregadoru et coferua- 
doru . cj deducutur t a a male fidei q a bone Fidei poffeOfore « ff« 
dc peti . here . fi a pre. T vl« poffeffor aut bone fidei no tetur de 
frucr.ibns quos gcepit cjdiu f uit bone fidei po(Te[ror«fi ia cofum 
ti funt fed de ext atibus te tur « £ . de rei ven . certu • Et nota cj 
<j folii vfu rei f uratus fuit H fufficit fi reffituat re « f, tetur etia 
ad extiatione vfus . Cocor • Hofti. et vber . Eode mo tetur <js 
refhtuere dana fi cj dns rei pp eius abfentia paffus fuit ■ xii.cj. 
ii« fi qs de clicis » de quo vide if ra vfura *i,?'. xvi . q icipit vtrft 
vfure poffint • ct « g~. xxvi ■ q icipit«S3 nuquid e vfura-et infra 
vfura ■ vi. (T. pe «d, Quidfi i ipa re f urtiua fecit qs expefas f££ 
fcdffi vber. iforo pnie fi expefas fecit ad coferuatione rei vt pa 
fcedo ecjuu fiuc adoportua^ melioratocm vtputa curando aial 
morbofu^ vcl nutrtedo porcii et bmoi deducere eas pot ex quo 
fatiffacit alias itegralit danu paflb.ldes vlJjf Quid ftres reddi- 
tur deteriorata;K£-fcdrn R ay . non lib eratur rapt or « vtdede 
pofito diitum eft «s . depofitum- <T" vii.fLQuid ft res rapta pe_ 
ritf 1?« fcdfn Raymundumquocuncjjcafupericrit raptor te 
netur ad reftoej « <ja fuit i mora reftituedi et tenetur preftare 
cxtiatoej ciufde fcdfn tllud tps in quo plus valuit. tj ft n fuerit 
i mora vt cja obtulit re dno t ge deblto et dns neglexit accige n 
tebitur de cafu. ff ■ de codi • f ur . i reflEt cj de raptore dca funt 
intelligc etia de quocucj fure» et vtercj; etia poft reftione daiii 
tetur petere remifljone de iiuriis falte g alicj iterpofit a gfona^ 
fupflb vel ex pffo nomine furis fcdrn cp qlitas negocii patitnr. 
l| Quid ii ples fuerut raptores i T$.fcdrn Ray «n vadant ftmul 
qi fit vnus exercitus qlj tenetur in foIidu3 . na ql^ iuuat alios 
et Facit eos fortiores ad boc •debomici-ftcut dignum-bocdico 
fcdffi vber. qii vnus fine alio n fccifTet ql^ tetur pro dano quod 
intulit • ft vero n iuuerfitfimul f3 ql3 g fe f ectt danit quil, tetur 



g eo quod ittilit.Simile cafum vidc ifra refti.iii.<T .i.g. Quid 
fi quis furatus ftiit re cjn plus valuit et mo reftituit qn inmus 
val 5 i EE • fcdrn al.in.im. H fatiffccit nifi lucrii tpis in quo plus 
valuit apponat-lfQuaTit reftituet q impediuit alique a cofe- 
cutione alicuius bnficuVRt. fcdffi Tbo.fcfe.q-lxii. aut ipedit 
efi iufte vt fi inted.es bonore dei vel vtilitate ecctepcuret cp de- 
tur alicui digmori- et tCic i nullo tetur . aut ipedit iiuftcjiuta fi 
itfdat eius nocumtfi pp odiu vel vidca 5 vel hmoi • et tiic fi lpe 
dit nc detur digno dico anq firmatu fit cj detur ei- tetur cde 5 
ad aliqm recoplfatoej pefatis codcoibus gfonar": et nogocn.n 
tii tetur ad eq'le quia ille nfidfi fuerat adeptus et poterat multi 
pliciter ipediri. Si vero mo impediat ne detur poftq ia; deter- 
minatueft cp detut . ccuras idebite teuocariteturadreftoe 5 
ecjle fcdm fua facul((E t ide iudiciii de eo q ipedit alique a cofe 
cut 6e cuiufcficjj munens q> boncjkKficipct . Concor pc.de re 
ftitutoc fame.s- detrartio- ([Qualit fatiffit pro f«s_q reft itui 
n pfit . vt mutilatio mebri ftuprii et fimilia iRf . fcdm vl ■ m bis 
in qkis danu nec in fe nec in equalenti reftitui pot fatiffit pcr 
reftoc3 f aciendJLarbitrio boni viri ■ Ide 5 Tbo ■ fe . fe . q ■ Ixii -ct m 
,iiii. di- xv. (j Qualit reftituet qui fetr.ia alicuius agri efFodit 
Velqui danificauit aliu eo o-j fao tge h foVuvtiRt-fcdm vl- pdci 
no teneturadreltituendutotaUt danu. quiadubtucft qliter 
fructus agri pfecilTj Vel aut mercator danti vel lucrti m mer- 
cationc babuilTet . fcd reftituct tautum quantu 5 frudtus agn 
m illo dubio vcndi potuilfc . vel quantu 5 mercator m ilto dubio 
lucru fnu ved.dilTet.Cocor.Tbo.fcfcq.Ixii. circa. icita da 
toe 5 et acceptoe 3 diftiguendii eft • a!5 ci illa dat.o cft illicita et 
cotra lege . ficut patet m eo qui fymonaice aliqmd dc,it - et ta- 
lis merctur admittcre quod dedit- vn n5 d 5 ei refto Bcri • ct qa 
ctia ille cotra lcge accepit H d 3 fibi retiere f 5 d 5 i lpios vlus co- 
ucrtere . Mio mo aliquis illicite dat quia pp re 5 illicita lic 5 ipa 
datio H fit illicita. ficut cfi quis dat meretricipp » r,u <- at ° c >'> 
vH ct mulier pot fibi retiere quod ei datfi eft . et filuoHneai - 
quid p fraudes vcl dolu cxtorfius tenetur eide 5 r^f^tl 
bac materia babetur.s . eleofina.i.tf-fc* ttQuiddc.liis q po- 
nut fe in man.bus crcd.torii f 5 tn no intedtit reft.tuerc J. 
fperat cj p nib.lo vel modico qmetabutur. alias h poneret , 



12 3 4 5 6 7 



10 11 12 



^ffl 



19 20 21 22 23 24 25 



- 






funt abfolut,. qu^a pcm p pn,a 3 et cofeffione 3 d,m° rtu & 
vtru fmt abfolut, a dcbrto refhtuend, «btogmP. W, «eitor 
jppna volutat. d.mifit a tenebtar apbus ^S* 
ceptusvel coactus Vel qa phtawt fe mrq abquid pofll-Kre £ 
hac et,a qoue fc,, . s , <r, m . An , ma!c t ra p Iut | foms ^* 
fe» vputsneatur ad reftrtutione et cu„ v,de. s.^clicus X" 
<r " ^ <U tcft, ! ut, '° f!t P s fatdFaftois > v,de ,nfr a fatiffato 
S&i/;ca? at T a f t,arcft5,s facrtifra.vfura.v,.ptotum . 
fcico . ,,. f.cjn debitor n e feluedc . vb, foedu fcdfhK av . 
^ i i, bmphat n P 5t foluere dcleat et pponat reftituere 

c^topotent.xm.cj.v.n.f.rcs.C.dcccf.bo.l.uflnSIins 
g tetur reftrtu cr e_pk,r,bus H p6t afalb magno dctr&er.to fuo 
pt rattuuerR fcdm R ay . cofulendu eft q, petat dilatcncm vel 

-Sr^ e ' S / Cr , ta EtC5 * ^***™ ■ SF " «neget d.Iatonem et 
veiint q, cedat boms tetur afefoj d,lat6ne etia fi oportcret ipm 
medicare vn n d_,co hito refpecru ne egeat. na cotra boc nota - 
de vta.cn tu . tn vt vl . addit fme cuipa pt accrpere v,'( c ncccTa 
na.s : emema.Inb a c.q.c6ccr.Tho.fe.fe.q.|xri.d I censf 1 c. 
ii n pct ftatim foluerc ab inftati rcftoe Uberatus 5 pp impofia* 
iicut ct totabt a rcftoc abfoluitur i", oio eft ipons , d 3 tfi rermf 
iionevel djlatoej petcre ab eo cu, d 3 p fe vel o mterpofrta pfo- 
" a ' <L> u,d Clr c 'ebrtor, peteti djlatoe* alius crcditor vult da-e 
a ™i"HJ?" t cj, cedat bonis :Rt, fcdm Ray .ftandti cft maiori 
pti^fct intellige maiore ote vbi maius et fortius dibitu . vnde 
Ij vm creditoru plufq rebquis o-bus teretur. ftabitur volutati 
illius : de dada dilatoe vel peteda cefTione. f, vero par f,t dcbituz 
itandu eft maior, numero creditorit.fi ofa funt paria eligeiida 
eucIemetiorfnia.r.cijdilatiodetur.C.decer.bo.l.i.lfSud - 
fi qs tetur plunbus et n pct fatifFacrre oibus fcdm queordicz 
reitrtuet ^R. pnmo cjdem fi tenetur ex furto vel rapma et res 
fartiua extat lfta refhtuet. quia nunq fuit fua-Secudo refti- 
tuet oibus creditonbus bntibus pignora vel ypotbecas priufq 
hntibus actiones pfonales . £ . qui potio . ip, . 1 . eos . Tertio refti 
tuet aliis quibus d 3 quocunqj mo ■ Scd quo ordine reftituetur 
bntibus pignora vel ypotfeecas '. S/. . fi n babeat pignus fpcciale 
fiue oia bona obligata vt u, mftrumttis fol 3 dici d 3 eis reftitui 




hoc ordine cs qui prioreft tgc potior eft in mre . C qui potior 
ipi4.fidecrcto.et.l-d.uet-f IS .Excipiuturquedaofonepnu,lc 

Kiate. na tnulier m dote prior 5 oibus bHtibus tacita ypotheca 
etia fi beat prius ptmjj Eiliis prions mrimonii agetibus de dote 
cotranoucrca^.quipotio.ip.g.l-aflriduis. tc 5 pFerturcrc 

ditonbus dequorfi pecuniaiperes ejbtevelreFeftetunt- n aut 
pFertur mutuatibus ad tmlitia et fifco ■ C qu> potto - m pigno ■ 
auf quomrcna talcs creditores alris oibus pfcrutur. lte qui 
expedit m funerado teftatore pfertur cuilrj pnor, bnti . tatit= 5 
vpotbcca.ff-dercli.l.pe.ct.l.atii^uis^.i- forte autn,de 5 
ia bntibu s explTayVt a 5 o diotflEt de mat la p.gno. vtt».* 
tignus . tfOu^OTdme reftituetur quod debctur ex alns cais . 
R° fcdin vbcr.fi debetur cx ca priuilegiata vt in dcpol.to-.l ua 
pr,mo rcftituendu eft.ff.depof.ti.l.fibomie 5 .Sivero exa.„s 
cais tfic f.uc cx cStraccu fmc ex maleficio vel q~f. eqlrter detur 
Ita tS a f. qtris aplius vrg.lauit m petedo ,11. pr.mo rcftrtuendu 
cft.alias verofoluetur.prata. rt.ff.debi.s qm frau. cre. I. 
pupillus. Et i boc vltio cafu iure poli ct fi n lurc fori cxculare 
tur- vt crediticbjtor fi pietate motus grat.ficaret prmi eg,u 5 
indigenti .fiHeres debitoris tetur code otdie quo ipe dcbitor. 
£>s quoordieteneatur adiegata.nes.s.bereditas.T.vi. 
%|&TEaitutio.iii.qtum ad fautores raptorfi. Quid crgo de 
IHffilri-is q«i fcquutur taptores ad pda 5 >&<■ fcdm Kay. > "» 
' llilqui fequfitut vel alTociat raptores fciut yel cxtimat eos 
^nl faccre pp eorfi fcquela fiue cofflifi j« *£?*?" "L 
o, alias n eent fadcuri qu,l 3 coru tenrtW «kfcMt^- ■*«« °PP 
faa feqlam vel cofilmj n plus fecerunt q a .as ****"* 
tenetur tm de biis quc inde babuerunt vel expendernnt- et de 
dano quod ipi vcl ahqu, de f atnilia iporum fecemnt diredte vei 
occoaliter.ar.adbacd,ftmc.dcfcn.etrcind..c.c^i m et-V''. 

deeta.rt4li.tua.ct defcn-ex.int ^X^T^Zko 
IdemTbofc.fe.q.Ix,,.etf,m,lc.s.refto.i.'r..x-Itcm«iu^ 

fortius tenetur in folidu dcfenfores et reccptatores *»- «™ 
liter ct madatorcs . vel fi eorfi noie fca eft rapina et .p. ratu ^ 
buerunt . xi . q.iii.qui confentit .et.cfi.de rcih» ipo. 
fedem.in f,. ^ot modis al.qu. funt fautores «*»™*!| 
teneantur adreftoc 5 ^.fcdrTi Tro.fe.fcq-ba.- dhfcnt qn 



12 3 4 5 6 7 



vber.quoru cxpo fcdffi p»,„4 ™ n,te »asftt:ofde verfus poit 

tot.us. Et inte lieaS . f ? P " nc 'P a r ' ter te »««r ad reftoe, 
noie fuo f adlg ra IX^ V "**?&?*• eft abIat, '° ™ *<* 
du qS ex boc eft vel ri35 * ■^ 08 *' boc **« «telhge 
tenetur,„ fo| du !a * „5 rV Cf f tU r dSm ' feC " ta - tunc 4 
coogatur g, fi, * ^ p^atttnu fi"?»'** "j™ tm 
f, aiit f,ne ?o fad faafi *n ? -? fie " tenet «cm fohdu 3 . 
faos . aut gt ™d reb u 1^,fu >"* ^ Iw * Vel P cr fe vel P« 
lator UudanswVto U rn r n U,t -"'' eXpEd,t " Pal P° ,deft *>« 

impediturrefcituHo^r , !~ ^'"^tapta dolofecclat itag, 

aa ,x.c teneatur. No obftans idefb qu, fcit vbi eft res raota e*l 
modo f,„e ,ntet effc. ofs Jlri I k ™ m ^ * ^*" 6 * tt mcom 

«B» n,f, forte a prmapal, f 5 ,p partibus petat ffiS 
oton ad Foru contencofum no* tenctur cedere-nS qL r"n te 
o pctere ceffione q«, ex culpa fua danatur . ff. de Idm . tu 

fcot Holh . d,c,t . fiue fit fadta ceffio fiue no alri q«, nikl fol«e 
tfc tenetur ex cofca ad ,11S releuandS qu, mfoliLj fatifreot 



frt aa&% p fnis ptibus . na fotues vtilitcr gcOTrt eoru 5 negociuj 
vrUencnturbcreratu.et riferi5rattre.at.ff.de .«gocns gcf. 
cu pecuma.et.l.foluendo.et.l.ppcnimus.m Fi. lro.quotf 
fe- fe. cjfi dedaras d,c,t a f. iUe q furt pticipalis vtputa pap.es 
folu.t oes illi l.berat. funt qu, fuerut cu co ad danum Facendu 
.ndueci. f. vero al.us rcftituit tiic ,11, qu^ntpruicipalcs c t ,11, 
ad quos rcs gaer.it tcnetur rcftrtuereljEt v.detur .ntclbgcdu 
q, fufti tales n rcfhtuat e,- cetcr. tcnen tur p fms gtibus vt d, 
cTrum e[t - Qu,d f, exjobatus.libcralitet rermfit reCW h+- 
fcdfn Rav<Ti *m,tt,t princpal, vt raptor, vcl pcpienti Ubera. 
tus eft cofibatot et hmo, - qu,a bberatus eft is qui pncpahter 
tenebatur et qu, rcs biierat . f 5 f, d,mittat cofitiator, n credo , 
beratos al.os ad quos rcs puenerut nifi cxpffe mtellexerrt os 
l,berare.»e9etia-,Uuqmrapmifedtet.Sfiderapn^b,lba 

burt - qu,a de mre naturai, et dm.no couemes eft q, (ubU o :n 
cipali ttdatut acccfror.il et no rconuerfo - de conft. - tral lato . 
vmo plus g, etia f, l.beral.ter abfolueretur pnncpahs no ppt 
2oc abfolufus cft cofiliarius f, al.qu.dad eum guemt de rapma 
nif, al.quis p eofetilrccitTet. ct tuc tfte cpfilianus i m ca amme 
ctcnereturV p cofatiffec,t,(fNunquidinre[titutonepot 
a bditftis oibus exigi pena Vt de rapma et oi furto mamfefto . 
pena qdruplici et de alio futto pena duphc/ B? ■ fcdm I to. lc 
fe. q.lxri.bmo, pene n debentur mfi poftq fuermt •*>»*■**: 
i quo cafu pcna vn,us vt Ray.ponit 5 ^?*££££*. 
4cu^ma.deboccafitbjt«,^.pj|^ c ™ 1 fcjd , 

Bteremeruntderapinavelturto.e+ i,j,>ar^ 

Jfcicbat qu,s aut Jbabiliter credcbat "-^tf 

^utndi fibi-f ■ vt baberet vcl vederet altcr, ficu ve, et rfu 

vcl f, rcs pereat morte vel quocug, cafu-vel f, «™£££ 
cft ro qma ipe furtii comifit rem al,e»ammu,to dom , o co 
trartando.ff.de fur.l.i.fur aSt fempcr eft 5 m °" fiauo d dc 
c6di.fur.l-f, p f«rc.ar.c5d,co.et.l.pe- Vn ««E**^ 

vttIitatcvt.s.reft,tut,o.,-(r.v.etfirefttuatYc3« 

cj ad ipm perucnit no liberatur. et fi m aliquo tpe meo,o. 



12 3 4 5 6 7 



-*■ 



res melior etia pcftcj forte vcndidit alteri tenetur ad cxtima- 
tionem plurimi» ff- de fur . I. lure furtiuo » ff. de codi . fur . I- q 
iumeta-ff-comodati.l.ficxccrto-C.fiintcrduj.C. dereivj 
di. certti - et idem intelligo de fecundo ct tertio . et vltra eptore 
male fidei. ff . de mino - fed vbi. (/Quid qnquis emit bona fide 
.f. volfitate rcftituedirK: . fcdffi iRay »fi emit qfi vtiliter geres 
negocitt lllius cuius fucratres ablataquaipe videbat giri.pot 
a fpoliato petere rd quod dcdit pro ipa re ct qccjuid cxpendit ad 
coferuatione eius ■ mfi cu re illa aliquid lucratus fuiffj cjuia tiic 
difcoputarctur vfey ad cjtitatc expenfaru • ct brcuiter dicendo 
cjcquid fibi adeft ex vUa re tenetur reftituere- vt penfione mer 
ccdem frucftus et fimilia»et qcquid fibi abcft pot reopefeu re. 
petere.ro eft.quia vtiliter geffit ncgocitt expoliati-et boc pot 
etia fi res fme culpa fua pereat fiue amittatur» S3 13 iri iudicio 
anime crcdatur tali cptori in iudicio tn cotentofo no crcdere- 
tur cinifipublicebocpftaret.ar-fF. denego.gef-vefennius» 
C.de fur-l-ii. vt ec-bnficia et-c vnico.Et fi talis eptor poft- 
cj fecit diligenter inquiri no potuit inuenire cuius eiTet res illa 
qcquid res tlla valet vltra ld quod ifti eptori debetur dandu eft 
£ antrna vUius cuius rcs fuit-et ficliberatuserit- quia etia^in 
boc vtilitcr gcffit negocmm ittius • ar . xi i.q.ii.qt uor . circa fi . 
Satis concordant vl.Hoftie-et vbcr»(^Quidqnquis babebat 
confcia, qj rcs quam emit lune Venderetur ct nuc comgit rem 
fmffe viciofaj . f . ex furto vel rapiiia r R£. fcdfh Ray- fi temere 
credebat vel ignorabat ignoratia craffa et fupiua vel ex negli- 
getia nibil fuper boc cogitabst tenetur ad reftitutione - fi vero 
emit bona fide tunc etia poftcj compit rem fuifTc viciofam pot 
retmerc expenfas quas exfis in bona fide fecit cirea rem ferua. 
dam vel melioranda et non tenetur de frudlibus tpe bone fidei 
txcptis . de in inte- refti . rcqmfiuit - de rebus ec- ali - ad nram . 
ff-de acqui»re»do-bone fidei. teneretur tn de frucrtibus lllis c{ 
non effcnt adbuc confumpti fed extaret ex quo incepit babere 
mala fidemJConcor.vl-Ho-etvber-ItemfcdrnRay.etHo» 
fi durate bona fide rcs perit no tenetur quia no erat m mora - 
fimiliter fi alienauit eam quia non dolo defiit poffidere et pciu^ 
inrefurtiuaredaiitutnnoeft furtu - f F- dc f ur tis ■ qui vas »(T» 
fi»ar»deali»mu»iudi»ca fac-c-i»(JScdnunquidillequiemit 




bona ftde.f. crcdens rem no cflfe furtiua fi poftca mueniat rej 
effe alienam pot petere a dno pcifr :'certe no - 1 • de fur . in ciui- 
lcm-fjagatcontra venditoremde empticnc 

" " Eftitutio . V ■ quo ad edentes feu recipientes dc rapina « 
vbifciendQ fcdm Ray. cp q dono accipiut pctfe tcnetur 
;ilad reftitutione » [ntelltge fcdfn Bofti. nifi cofumf fifTent 
anteg intcl ligerent fuiffe de rapina. £• de rei vendi. certum . 
(I Qutd de vxore et f amilia que fcicnter comedit ct bibit et in- 
duit de talibus ^.fcdrn Ray.tenetur deoibus que fic confu- 
munt nifi in cafa ■ f ■ CU3 agunt i cam fpoliatorum monedo vel 
induccndo ipmraptorej adrcftitutione facienda. tunccni no 
tenentur. ua qui alterius negcctuj gerit vtilitcr etiaignoran 
tis et abfentis ficite recipit expcnfas ftue fecuta fuerit vtilitas 
fiueno.flf-denego-gef.l.ri.et.l.paponius.ct.l.fjanvltro. 
Et boc intelligo pro co tpe quo circa taliu correclione Iabora- 
uerint . non gi vxor et familia poflint viuere toto ano dc rebus 
raptis pro vna admonitione velduabus fj gdiu cqtiiiue inftat 
lii oportunis boris.Satis con- vI.Hofti- ct vbcr^Vnde viuet 
vxor vcl familia raptons {££ . fcdrh R a ■ fi ibi funt alia de iufto 
pot dc lllis confumere vcl expcndcrc fi non funt alia- altude fibi 
vicftu querat vel ab amicis vcl cof aguineis vel ogando vel etia; 
pro elemofina qrendo - Et idem dico etia fi aliq funt lbi de iuiro 
fj vel ita funtmix ta g> non pnt difcerni- vcl fi pnt maritus non 
gmittit .ftQuid fi nullo de pdidtts modis virtu inueiijri pnt rc- 
ftat triplex auxibii . vnu fi pot babere de dote vel fpofaltcio - f. 
donationc ei f adta pp nuptias ■ inde viuat.Secitdu vt denuttet 
tahbus qui pnt ^dcffe- vel etiam fi £ bari pot dehutiet epo vel 
copellat eu pafcere vxorc; de iufto .li.q-i-fi peccauerit.xxn. 
cj . v . boc vidctur de iureiura. queadmodu et de pigno ■ cx litte 
ris.de dona ■ pp nup ■ per Iras (/Tertiu auxtlm eft vt fi elrj m ar 
to pofita.tuncin neceflitate pofl^ etiarapma viuercquia nc- 
cefritasnonb3lcgcm.deconfe.di.i.ficut.etdi.v.dtfcipuIcs. 

qcquid aut fic expendit dolcat aio et £ponat qcito pctent rc- 
ftituere ■ ct vtatur partius . f. ad folam neceflitate • poflj etiam 
viuere ipa et quilibet a\ius cut raptcr daret dc pcio rcru rapta 
rum quas vendidiflf; qtria preciii rci furtitte non cft Furttrj • « 
„ s ■ refti . mi. <T ■ pc ■ boc dico fi maritus altas cft foludeo aut pcr 



12 3 4 5 6 7 



^^ 



11 12 13 14 15 16 17 16 19 20 



22 23 24 25 26 




boc Fteret non foluendo . fecus fi non eft foluendo aut per boc 
fieret non foluendo . {J.Vtru3 fres predicatorcs qui vadunt ad 
raptores-vt eos inducant ad penitentia3 et reftitutionc poffint 
comcdcre de rapina iT^t . fcdm Ray . ftue inducant eos in predL 
cattone generali ftue in perfuaftonc fpali excufantur maxime ft 
apud alios no pnt cotnode viuerc.de fen.ex.cum voltttatcEt 
boc intelligendu C113 modcramine et ft ftt fpes,pbabilis de eoruj 
corredtione. Ite ft pp eoru cxpenfas raptonbus n fubtrabatur 
facultas reftituendi nec ln toto nec in patte. ar .ii.q. vt- ante. 
riorum *$ . illud. Concor . Hofti . 

iftitutio.vi.f.incertotu et bmoi» Si cxpoliati ignora 
|tur vel non inuenuitur tiic fcdiri Ray ■ difttibuantur in 
|pias cas m loco vel falte^ in dyoceft vbi rapina facta efb . 
de coftlio lpius epi vel falte capcllani.ar.dt-Ixxxvii.diuine. et 
di . Ixxx viii . eps . xii . q . ii . concefTo . et » c . qtuor . vi . q . iii . c . fi . 
de rap . c . i - Et fcias bic fcdm vbcr . gp non oportet gj reftitutio 
fiat in dco loco nifi fi comode fieri poffit alias fufficit alibi fieri 
Concor . Hofti . Tbo - vero fc . fe. cj . Ixii . dicit fic- fi lUe cui debet 
ftert reftitutio fit tgnotus A--, bomo reftituere fcdm qj pot. ftue 
dando in elemofmasp falute ipius fiue ftt mortuus fiue viuus . 
pmtffa tfi diligeti inquifitione de petfpna eius et fi fit mortuus 
d3 reftitui beredt cjut coput atur qft vna perfona cu tpo . ft vero 
fit multtt diftans dcbet ct tranfmittt id quod debetur et pcipuc 
ft fit res magni valoris et poffit comode tranfmitti - aliocm i^ 
m aliquo loco tuto depontvt pro eo conferuetur et fic domino 
fignlftcari.becTbo. Addit vbcr.cjj bic penfande funt circufta- 
tie et cj ta modica poffit eflfc cjtitas ct ta diuesetjargus llle cui 
dcbet reftitui g> non oporteret ei mitti (J5ed~nuquid cft de ne- 
ceffitate oj reftttutio fiat auctoritate fuperiorts :' Et. bec qftio 
difputata fuit per dn^ guidone de barfio arcbidiaconu bonon. 
ct do<5tore3 decretoru . et not a per eunde . xiin . q . 1 . c - i . et dici t 
fic- Raymundus dicit cp fi no inueniutur fpcltati vel etiam ig- 
norantur tfic de confilio et audtoritatc ecclic fme penitentialis 
diftrtbuatur 111 pias cas etcetera ■ vt in pcedenti . <T. bes • Sed et 
Hofti- dicit gp relhtutio maie ablatoru3 eft vnus de cafibus ad 
epm perttnentibus vt patet fcdfn eu de iudi - CU5 fit . (£ . de epi . 
et cleri . nulli . €. de commtna.de fuccef. aute - oms . ad idcm de 



M 




<r 



tefta.tua.y.i.etmaut-decc.ti.^.riautc.colla.ix.etfate 
lat e ifta profequitur . de vfu . cum tu . et m pred.ifta decretali . 
dc iudcis ■ cu fit . et in fumma fua de penitcntia. T- vl ■ luxta fi . 
etfacitadboc.xii.q.i.precipimus.tudicbancfniajeffcvera 
boc cafu et in aliis qn nullus deputatus eft quiboc exequatur. 
xri.cj.ii.de laycis.m Fi.etnota.de ver.fig» cutibi.mglofa.cj 
incipit noh ihtelligas . na vbi certa pfona a teftatore deputata 
eftillad 5 exequi.vtmpdicfto»c.deiaycis.et.£.decpi.etcle. 
nulli.etdetefta.tua.et.c.lobcs.etinaut.deec.ti.fj-fiqs. 
ymo credo gi ipe raptor bona incerta cj dcbet paupcr.bus dar. 
poteft dare fme lintia epi vel altenus iudicis eccliaftici . vt fatts 
colligitut de vfu-cu tu. <T.i- vcr.biis .et boc etia muitur elare 
de bomici ■ ficut dignu . <T . eos in glo . quia no ■ ncc obftat de iu 
deis . cum fit . na 5 illa decrctalis locjtur n dc chnftiano f 5 de w- 
deo.cuius aucTtor.tas ct d.fpefatio mrr.to fufpecta babctur ab 
ccclia quo ad paupes cbriftianos. et io mfte dicit fcdm ^uicfcn 
tia 5 dyocefani etectera . que fufpicio ceffat in fideh cbriftiano . 
et fic iid dubito cj, epus fe nobabct intromittere m tal.bus mli 
in def ccftu . Idcm'rndit diris fymon de maruilla capellanus papc . 
ct auditor dni portucfo . Tbo ■ etiam nicM dicit de aucftcntate 
epi ■ vt patct in precedcnti "T» 

-MEfufcttatKS - pofito g, aliquis fufcitarctur q facrameta 

lelTent ab eo lteranda.et que non. vide infra facram.f. 

W . dc famuclc refufcitato . vide infra fortilegiuj . primo 

;imoinfmc. .„ 

■luelatio» qn excomunicato fit cotra eu vel eos q lciut 

» furtu nifi reuelet cui tenetur reuelarctf?.fcdm Holti. 

yjllli non tenentur rcuelare damnu paflb fed prelato ecclelic 

"xyxv^i ■ vi. eps in fvnodo. h ncc illi direuclari publicc li iolus 

reuelatorfcit;vt.s.cr.men.V...i.CVtr¥al.quisteneaturrc 

uclare cred.ta vel debita f.b. fccreto commVv.de» s . conteil.o- 
n.s_celatio.a".pe.etin.e.c.multa.dereuelat.onecofellionis. 

ffittum Famil.a fiue fubd.t. teneantur reuelare dommo eum 

qu. f.bi damnu fadt . s ■ Fam.lia. T > f>» 
igor.v.de-s.ius.T.primo. „, f 

' "'iixa. vtrii fit mortale peccatu i E?.fcdm Tbo.fecuda ie. 
|q. xli. ficut cotentio importat quanda contradicftione, 



12 3 4 5 



lllllll|lllllll 



in vcrbis ita rixa dicit quanda inuafibne in Fadtis , Vfl fug illud 
gala . v . vbi rixa ponitut inter opera carnis » dicit glofa ■ g> rixe 
nutt qfi cx tra inuicS percutiunt . et io rixa videtur quodda pri 
uatfi bellfi quod mtcr priuatas perfonas agitur.non cx aliqua 
publica auftoritate fed magis ex lnordmata voluntatc. et ideo 
rixa femp importat peccatfi . ct in eo quide qui alteruj inuadit 
imufte c[t mortale peccatfi .m co afit q fe defendit pot effc fmc 
peccato ■ et qncj cfi veniali.qticji etiam cfi mortah fcdm diuer- 
fum modfi fe defendendi . na lii folo animo rcpellendi iniuria et 
cfi dcbita moderationc fe defendat non eft peccatu . nec potefb 
pprie dia rixa ex partc eius . fi vero 013 ammo vmdiftc vcl odii 
ve! cfi excelTu debite moderatonis fe defcndit . femg cft peccatfi 
% Ve ; ' 4 C 1"'* 9" aliquis motu odii veL vindicte fe imi r cct.vel 
cfi ro 110 multfiexccdit moderatam defenfionem.mortale afit 
peccatum cft qn cbftmato animo contra pugnatorej infurgit 
,ad eum occidendum vclgrauitcr ledcndum. 
" 4°°^" I Accr ;^ s ' <5 ual, ' te f facerdos clieatui ligarc ct folu rci K 
41 o||o f cdm kay.tribus modis. Primoligat etfoluut.i-oftel 
■, ^W^-^dunt altque ligatum effe vcl folutfi a deo- vn dns Luce. 
X xvii . leprofos lpe pcr fe mfidauit deinde ad faccrdotes mi.fit cjuo 
[_) rfi ludicio oftenderetur mundati. Itcm la-arfi prius fufcitauit 
deinde mandauit difcipulis fufcitatfi foluere. Io. xi- Na et fi qs 
apud defi fc lutus fit tn in f acie ecclefie no alitcr babetur folu- 
tus nifi per ludicifi facerdotis . dc pemte . di . i- qtuflib; . Sccudo 
Itgant cum fatiffartione pcmtetiLus lmponut vel folufit cfi de 
ea aliquid dimittfit vel per ea purgatos ad facrametorfi coioej 
admittfit . de penite - di. i . multiplex . Tertio per cxcoicatione; 
et abfoluticne dc qua fatis diftfi cft . s . excoicatio . et . s . abfo- 
lutio.SimiIiababes-s.clauis.C-vIti.(pVtrumquccuncj)fa- 
cerdos ligat vel foluit liget vel foluf.t deus i J$ . fcdffi Ray . llla 
auftoritas quecucj! ligaucritis et foluentis fug terra etcetera. 
no eft fimpliciter intelligcda fed tunc de lure tenet cum facer. 
dos iufte ligat Vel abfoluit . na iudicium triplex eft . Primu; eft 
dei.quo.f.dcus mundat airima mcontritione. Sccundum cft 
facerdotis qui aucTroritate clauium ligat vel foluitlflertiu; eft 
iudicmm curie celcftis.f. approbant.1s.Ite5 quodcunqs ligauc- 
ris etcetera ■ exponitur . f . tufte. vcl clauc non errante ent Iiga 



V>* 










tii et in celis . f . per ap.pbatione . xi. q . iii. tiic vero . ct • xxxiui. 
q ■ i » mane t-debac materia babes . s ■ penit cntia . ii. et ■ s . con- 
f cflio . ui . ^ Que funt pett mentia ad officium facerdotis i 1$ ■ 
principale eoru officium eft miflatn celcbrarc feu eucbanfhum 
cofccrare . vt ■ s . cucbanffia » iii . <T ■ ii- Etfpter boc etiam ponit 
Ray. pnt bapti^are prcdicare pemtentias dare. populo quog) 
dare fimplicem benedicrionem. di.xcvi-ecclefie.fed tamen CU3 
celebrat pntc epo debent ei inuere gj beuedicat fi veht. et fi nd 
velit bndicat prefbiter. dico tamen benedictione fme alia folen 
mtate. et fic loquitur d;crum.cecclefie.et debccs.bndictio. 
Item faccrdos babet confcrreinf.rmis cxtremam vndtionem ■ 
xcv . di ■ T - fed et lllud ■ vndc Iacobi vlti . mfirmatur quis in vo- 
bis etcetera. ItCj poteft in neccflitarcf» abfente epifcopo reco 
ciliarcfolenniterpenitentcxxvi.q»vi»c.vlti»aliasno-xxvi» 
q vi. c-i> Sacerdotalis ordo liberat a fortuna fcruili ve! a fcri 
ptitia»vt-s»ordo-i.(T-antepenuI. Ad materia quotj; facerdo 
tis facit.s. eucbarifha.iii-ct.s.cofcare» et-s- ccnfcflio .111. 
Itcm confcfTionis celatio ■ Itcm confeflbr ■ i ■ ct ■ ii. Ite mifla . Ite 
ordo cum omnibus ibi tradtatis- Item penitentia-ii- 

cramentum - quid fit :K- » quatuor diffinitiones muc- 
muntur.vna eft magiftn fententiatum fic Sacramen 
tumeftfacrereifigmryMteraeft augu-dedocxpia. 
m eft inuidbilis gre vifibiUs forma. et buic addit magifter 
' fententiarum fic vt eius fimilitudmem gerat et caufa exiftac 
Tertia efc iterii augu . facrametu cfl lllud in quo fub tcgume- 
to rer um Vifibilium diuina virtus fecretius falutem operatur- 
(JQuarta eft Hugonis de fancto viecore» in hbro de facramcntis 
fic. facramentum efc materialeelimentumextnnfecusociHis 
fuppofitum ex inftitutione fignas ex fimilitudme reprefcntans 
et cx fanctificatione aliquam inuifibilcm gratiam confercns ■ 
Etfcdm Tbo.et Pe.in.iin.di.i-infacrametis abquod e facra 
mcntum tantum vt in baptifmo ablutio fub forma vcrbortr. 
aliud eft facramentum et res facramenti vt m baptifmo cara- 
dler» Tertium eft rcs ct no facramentii vt gratia fiue effectus 
vltimus lacramenti- Etquidemdcfubftantia cuiuflibct facra 
mcnti noue legis necefFana funt tria.f-matcria vt elementu- 
fbrma fc, verbi. et intentio miniftri copulans forma materie. 




3 4 5 6 7 



II llll|llll II 



nam fcdm augu.ac«;dit Vcrbu ad clementu et fit facrametu. 
i.Cj.i.detrabe.l/Quefuntfactamcntanccefntatis^K.fcdfS 
Kay- qumcp fur,t.f.bapt,fmus.conf,rmat,o eucbar.ftla . pfiia 
et extrema vnrtio. et dicuntur elTenecefr.tatis.q„,a funtfub 
precepto et tetur qu.1l.b3 ad ea fufcp.eda pro loco et tempore . 
rel.qua duo funt facramenta voluntat,s .f. ordo et matrimo- 
mum . et de k.s omn.bus babetur plenius in propnis fuis voca 
bul.s-- Qu.s efl effedtus facrametoru^.fcdrSRav.vttal.a 
fmtcu.l,betc ] uaI,s,peacced.t.vt.i.c 1 . 1 .dominusdeclarauit. 
naetlancT:amc,l.sobe{rep5t.dec6fe.d,..i.etiWta.i.cor.n. 
xi-qu. mandueat et b,b,t md.gne ctcetera.|fV«rfacramcta 
debeant conferr, pcccator.bus ^ . „6 . xcv . di . iliud . boc fcdm 
K ay . mtelhgendum de peccatis man.fi-flis . nam ptoptcr ocul- 
ta peccata non pofTent a!,cu. facramenta negari n.f. F er admo 
rntionem fecrctam vtl pubhcam fartam m generali.de confe. 
<!,.,, . non prob.beat . exns autem ,n peccato mortah f,uc ocuL 
to liue mamfcito mortahtcr peccat recpicndo facramenta . di. 
Ixxx.muIti.d,.xy.v„Ilud.jci,q.„,.audi.S,m,l,tereem,n.ft..r 
facramenti exiftens m peccato mortal. traftans ficra ,n fuo or 

dinemonaiterpercat.vt.s.ordmatus-i.^.ii.etvidcir.Fra. 
ff.pcnul.in Fi. ■ Vtrum facramcta pofr,ntiteran? t^.tr.a fa 
cramenta n o pSt ite.-an . f. bap, ,fmus ordo et e on',rmat,o • ii . 
c 1 .,.quodqu,de m .deconfe.f' I .v.d,dcu.ct-c.debomme.nul!i 
emmUcramcnto facenda eft m,ur,a que dicitur ficri qft non 
iterandum itcratur.quaf, prima ccllo non valuent.i.q.i.fa 
cramenca . de confe. d, . v- oftenditur . rn collonc eni 3 cuiufl.bs 
pred.<ftorum trium imprimitur caraitcr anime qui etianiper 
mort5 non poteft ab ea feperari . vn etia3 fi quis refufcitaretur 
noneffet rebaptijandus aut reconfirmandus aut reordinan- 
dus.fecusinahis quatuorfacramentis.xxxii .q.vii.Iiote. et 
i.q.i-quod quidem. vn et Hugo notauit g> ^arus poft refu- 
ft itanonem non potuifTet repctere vxorem fua3 - nec illa eum » 
fed f. vellent iungi oporteret cp contraheret dc nouo . et f,c ite. 
rari potcft matrimonru cucha riuia p jiia et extrema vndtio. vt 
m fmgulis eorii locis dictur . |(Qui3 cum dubitatur an aligs 
receperit baptifmu vel aliud facramentu i R . debet iterari fub 
conditoe per fimilem modum qui dirtus efr de baptifmo. fupra 






baptifmus.iiii. ^.anpe.na no intcllig.tur itcratu quod nefcic 
elTefadtu.dccofe.di.i.folemtat^etJeconfe.di.im.iinullaj 

de pfb.tero no bapti . venicns »(T£quI>us mimftris facrameta 
funt coferenda vel recipienda^.facramcntfi confirtnatioms 
afoloepo.vt.F.conferripoteft.deconfe.di.v.manus.et.c. 
nouiffimc. et - c . vt iciunri . et facrm ordmis falte^ facri . vt . s . 
ordinator . <?, V. Simtliter et pnia folennis mfi necemtas mdu- 
tat . di - 1 . in capite- xxvt . q . vi. c . fi. Alia vero facrameta a la- 
cerdotibus coferripSt.ctnrefert aquofacrametacohciatur 
vel conferatur. f.bono vel malo et excoicato vcl degradato wl 
herettco.dumo mformaccclie. peccatmqmdignecoricmt. 
•peccat et quirecipmt ab bereticis vel fcifmaticis excoicatis iy- 
monavcis feu a notoriis f ormcatonbus pter baptiftnu m arti- 
cukmortis. di.xxxri-(r.veru.i.q..-facra. et.cf.cutf.cti_. 
rfBuod facrm f.t excellentius > JE£. baptifmus exced.t alia roe 
efficace. de confe - di. i.ii. per baptrfmu - na v.rtute ems drmit- 
tutur oia peccata quo ad culpa et quo ad pena. ncc eil neccla- 
ria al.a pcn.tetia . cucbar.flia atit exccdit r6e digmtatis ct ian 
aitatis.dcconfe.di-ii.niU-cofirmatioautexceditroecotite 

retis - quia cofcrtur a folo epo ficut ct facer ordo. vt m pcedeti 
» q- . diitu cft - matrtmoim vero cxcedit roe ugn.ficatioms ■ qa 
fiamficat xpi coiitdtione ad ecclia^ per diuine et buane nawre 
• vmone . vt de bigamis . dcbttu - vnuerfus .ma.or in cftectu ba- 
ptifmus corpus in efTe . comugm f.gno maior. cr.fma mil ro ■ 
" Acnlegtum.quidfit^.facnlegiucftfacre rcv.olat.o 
vcl vfurpat.o . ct dicitur quafi facr. lediu ■ .deiHacruie- 
dens vcl facru legens ideft furans vel dmp.es .(L C^uibus 
com.tt.tur facr.leg.u i ^-fcdm Ray. com.tt.tur qncp 
,e perfone.vt cu qu,s verberat clencu vcl rap.t momak. qn 
qj roe loc vt cu v.olat imuitatem ecdie vel cmitern.quadg 
foerei.vt cfi res facra vel facro vfut dcputata v_furpatur.t 
boc fubd.u.d.tur ftc. facnlegiu comittitur auFcredo iacrmn a 

facro vcl no facru dc facro vel facrii de non facro. ^*™ 
qu.fcjs.largetHd,citurqu.sc5mitterefacr,le S ,uettammm 

plicitcr . vt trafgreffor ,ur,s publici quod cof.ft.t m facr' ^» 
d^etma i? at4u..di..o-a S puM^.Itemq«^^ 
ftdei et precepta vcl probtbitiones dci negl.gendo vel nelciena 




vioLat velorFendit.quodinte'ligendu3 eftfcdm Tbo.qtUcgem 
dei impugnat . ficut bercticus vel blafpbemus « et quide ex hoc 
cjj deo no credit incurrit infidelitatis peccatum. ex boc vero cj 
diuine legis verba peruertit facriLegiii incurrit.Item cjui difpu 
tat de iudicio principis vel ludicat ex boc nifi euideter coftaret 
lllud effe contra deu • et dico dtfputat reuocado in dubiu . -fecus 
fi pp maiore difcutione{]Item q publica officta comitttt iudeis 
depdiftiscafibus.xxvii.q.iiii.ir.quiaute. et-c.nemini. et. 
c> conflitutu . Ite quicuncjj rem ecclie retinuerit v el accepit co 
tracius Volutate.xii.q.it.nulltliccatignorare. WScdm qua 
fpSm facrilegiti eft grauius peccatum :ti . fcdm Tbo. fe- fe . a^ 
xcix . tanto facritegium eft grauius qto res facra in cjua pccca 
tur maiorl obtinct fanftitate . vn fi facnlegium committatur 
contra perfona vel [ocum grauius eft cotra perfonaj cj contra 
locu facru . quia fancteas loci ordiatur ad fandlitate bominis - 
Itcm bec tanto funt grauiora c|to perfona vel [ocus funt fanc-. 
tiora - Si vero facn!eg!U3 comittatur circa alias res facras tuc 
diuerfos babet gradus fcdtfi diucrfitate facraru3 rerum - mter 
quas fumrnu gradu^ optinet tpa facraquibus bomo fanchfica 
tur . quoru prccipuu eft eucbanftie Licramentii cjuod continet 
ipm cbriftu ■ et io facrtlegium cjuod contra bcc facram comit- 
titur grautffimu eft mter omnia . Poft facrameta aiit fecitdu3 
locum tenet vafa cofecrata ad fanitorum fufceptionem- e't ipe 
ymagines facrc et fandtoru^ reucjuie. in quit us quodamcVipe 
perfone fanctoru venerantur vrl debonoratur . demde ea q per 
tment ad ornat:"/ ecctie vettri.-viftrorum- deiiide eaquc funt dc 
putata a dfnintftro rum fufceptatione fiue fint mobttia ftue im 
mobilta.tLQ.ue pena facrtlegti:' I$. ft liiiuria atrox Ftat gfone 
ecclefiaftice fcdm Icges pena e decapitatio.C.deepi. etcleri.fi 
quis in boc alias vero iudicis arbitrio referuatur pro qualitate 
perfonereitgis etloci.ff.ad.I.iul.pecut.l-lege.tT.i.et.l.fa- 
criLegii-Scdm canones duplex eft pena-vna fpualis .f.excoica 
tio. na pro facrtlegio in perfona eccleftaftica comiffo cft maior 
excofcatio ipo iure. pro facrttegio vero in rebus eft minor cxco 
municatio . et in quibufda caftbus ctia maior . vt cu quis liicen 
dit vel Fragit ccclia^- vt habes .s-abfolutio.i.cT.iii-ver.ii. de 
eo.et-s-excoicatio.nii. ALta eftpena pccuiaria -xvii.q.iiii.r-. 






cjuis cotumax.et.c.quifcrsinuetus. et.cficjuis deinceps. in 
guibus capitulis diucrfe ponutur pene pecuianc que fcdm qti 
tate cr imirn s et [ocorum cofuetudines mfligcnde funt» 

"" "jA~gitarius . vtru; liceat vti arte fagittarioru vel balifta 

riorum { I>£» pnt xpiani boc officiu^ exerccre cotra pa- 

ganos et fidei perfecutorcs . cotra cbriftiaos atte et ca- 

tbolicosnon.cti.c» vnico. dicunttnquidamcjmbclloiufto 

pouit Iicitc bcc officium excrceri etia cotra cbriftiaos » cjuia in 

tali bello vt dicit Augu. vtrum apte quis pugnet an ex infidns 

nibil ad iuftitia itereft . xxiii. q.ii. dominus . n.cj. viii. ct qde . 

Que pena excrcentmm artem predicca, modo probibitofr? 

pena eorum cft cjj fub anatbemate probibetur »cti-c»vnico» 

ln fi . Et dicunt quida qj vbicunqj exprimitur talis forma ver- 

borum . f . fub anat beumate vel fub pcna excomunicationis eft 

canon late fententie. et excomunicatus eft qui contra fecerit. 

di. Ixiii.falomtane. Alri dicunt qj bmoi verba non babcnt hanc 

vimnificomiationis.vt.C. cdmiationcs epi.I. vnica. etbec 

opinio verioreft» vnnonfunt excomunicatifcdexcoicadi.de 

facientibus et vendentibus baliftas velfagittas. vidcs»nego- 

tiatio.^.quinto. 

nctorum corpora» vidcs .reliquie» ct corpora fanftorii. 
Arracenu.s farraceni dicuntur cjui ncc noufi nec vctus 
teftamentum recipiunt . cjui non ab agar ancilla abrabe 
a cjua orti funt volucrut fe nominare. fed potius afarra 
Vxore Iibera farracenos fe appellarunt|[Et inter cos funt qui- 
d am dicti famaritani. dicti a famaria ciuitatc ct prouincia cjui 
rcceperut folu quicj; bbros moyfi et alios refpuerut.,i Xpiani 
cjui deferut farracenis prohibita vel fauent contra xpianos ex 
comunicati funt » vt babes . s - abfolutio . i. <T» iii ■ circa fmem . 
Et addendu3 cp tales xpiani fi capiantur fiunt ferui capietiu • 
de iude . ita quorunda . et . c. ad liberandfi • Et nota bic q> Nico 
laus cjuartus in c]dam extrauagati que liicipit olim tam in gc- 
nerali ftatuit et inouauit q-, nullus arma equos ferru ligamina 
et alia cjcuncj; mercimonia in allexandrina vcl alia loca farrace 
norum terrc egipti defcrre vel mittere feu de fuis portubus vt 
eis deferatur extrabere vcl extrabi permittere aut cis alias au 
xilium aut fauorem preftare prefumat alias fmt excomuicati 




po Facte. mc poffint abfolui h,T, & de bonis proprm ,n d.rte 
tcrre fubftdmm conuertendum cxfoluermt cjtu ad partcs pre 
d.dtas detulermt faemrfecirit aut dcferr, dc iporum porX; 

efercnducs exttab, perm.fermt . n,h,lomi„us q, f, captntur 

danofub.cete. Et add.t g, prctcr pcnas pretoas fmtopetuo 
, ramcs ct mftab.les .,ta , nec tcftar, valeant ncc aliqJd r^ 
™ fta m e„to pctc ,p m necexteftamcnto velabmteftato 
fucce„ere vel adrmtt, ad publxa offica et omnes aftus legitti 
m. Imt e,s pemtus ,nterd,et,. et poftquam de boc conft.ter.t de 
„oU, F r dem °» ftra "«« °*nia corum bona ad f.fcum dc- 
uolm. bec ,n pred.fta dccretal, que tamen mtelligcbatur reuo- 
cataper probemtum fcxt,. fcd tamen poft fcxtum infra annut 
papa bon,F,c,us mnouamt cam m cjuada extrauagant, quc inl 

IZ ,° °r", F ° a h ° C Papa demcns q««'t« S et,ammno. 

uauit et papc abfoIut,onem pretcrcr ,„ mortis articulo referua 
u,t ,n extrauagat, que incp.t . Multa m5tis.de. treugis obr cr 
uandts etiam farracems v,de inFra trcuga. tfVtrti ruus farra 
ccnoruml,uect,am S ent,l,umfmttolcrandi :"Bf. fedffiTbo. 
iecunda le.q.x. lxet ecclefia r,tus et feuamdecrum asti tolc 
ret ntus tamen gentilium n5 tolcraret. n,f, Forte proptcr fca 
dalum vrtandum vcl fcfma f,ue def,d,um vel buiufmod, m a lu, 
!' i *]T ai ° ^i^EESP tolerand, ntus paganorum vcl etiam 
bcreticorum - dVtrum liccat Furari cbr.ftfanos qui detinetur 
« -J T * ^T s .furtum.<r.penul.ct vltimo.quo modo 
etiam debeant ad Fidem duci. require.s . iudeus . „i. <? ■ i. Item 
de ferms forracenorS dic f,cut . s - de fer. mdeoru . s - tudeus „ . o 
totum - ^ Sarraceni ,n tcrris cbnfcianorum non funt perrmt 
tend, Facere pubhcam muocat,onc 3 de nom.ne macbometi ncc 
peregrmationes ad aliquem ipforum tanq ad fandlum .e.ti . 
ccdit.mclemen. 

fTAtifFa«iopoteft,ntclI ! gidupl.cter(fv7,o~m doquef,t 
Jbmufmod, fc 3 cu 3 fatiffit de co quod e, quis tenctur. et 
^de bac fufficient que dirta furit. s .refhtutio per totu, . 
ic mfraj. (f . ix . Alia eft fatilFa aio q fariffit deo de peccatis . 

etdebacrittcditeftdu. (tnu¥eTifat,ITacrio?E.rcdm Augu. 

lati.racSio eft caufas peccatoru excdere et eorfi fuggcfrioibus 



et bic 




aJitumnon indulgere. Sfcdm vero Anfelmumli.tertio. cur 
deus bomo . fatiffacere eft deo bonorem debitum rcddcre. Iftas 
diffinitioVsexponespe.in.irii.dt-quindecrmadicit fic. fatrffa 
iftro curat peccata pretenta rccompenfando et preferuat a fu. 
turis cauendo. et ideo per actum primu diffimtur ab Anfelmo 
cum dicit bonorem dco dcbrtum fc3 qu. per peccatum ablatus 
Fuerat reddere. fed per aftum fecundum d.ffimtur ab i\ugu • 
s . caufas excidere etcctera . per cjue fit preferuatio a futuns et 
vocat cas.f. itrifecas radices ex pco reliaas . fuggeftioes vcro 
vxjcat oportunitates extrinfecas . vt tempus locum rt bmor ■ 
H Vtrum bomo poffit fatiffacerc de vno peccato fme a!io «« 
lcdmTboma in.iiri.di.quindecima.iion.nam oportrt cftalis 
fit modus fatiffacftronis qui compctat ad tollendam offer.fam, 
offenfeautej ablatio eft amrcitiercfritutio.et rdeo fi alrqurdiit 
quod amicitie rcftitutioncm impcdiat ctiam apud bommcs fa- 
tiffadtio etTe non potcff - cum igrtur quod/ibct peccatum mor- 
tale lmpediat amicitiam cantatis que eft bomurrs ad deu^ . im 
poffbrle cft g> bomo. de vuo pcccato fatiffaciat alio retento . fi- 
cut nec bcmmi fatiffaceret qut oro.alapa fibi data fc cr profter 
neret ct ftmul alta^ ftbi daret<4fVtrum fatiffattto ftcrl dcbcat 
peroperapenaliafBf.fcdrnPc .in.irii.fcn. di.qu.decimafto 
quia per talia opera ftt folutio emcnde debtte pro offenfa pre- 
tenta. et frt preferuatio a futura offefa.pcnc cni medicie qda 
Tunt • vt dicit pbus fecundo etbicorum « ct quidem qua.ido pea 
fattffadloria inducttur propter emenda culpc pretentc iic ma_ 
iori culpe maior debetur pena.quando vero mducitur propter 
cautcla 3 culpe futurcficaliquando ettam mmon culpe rnduci 
tur ma.or pcna Jflnquitus opcr.bus conf.ffrt fatrffactio. fc?« 
fcdm Rav . in trtFus . f- in oratione ieiunio et elemofina . in pri 
mo contra fuperbiam . in fecundo contra carnis concupijceti- 
am.m tertio contra auamtavA-ndeThcbic.x.bona eit orato 
cin ieiunio et elemofma^t vt ait Petrus - ad bas reduci.ntur 
omncs alte fatrffartrones . nam v.gilie peregr.nationcs d.lc.piic 
abninentia et omnia opera carnem affligentia rcducuntur a ? . 
ieiuntum. opcra vero m.fericordie corporalis ad elemoimatn . 
opera mifcncordie fpiritualts ad orationem . et per leiunm o - 
dmatur bomo ad feipm.pcr elemofmamad proximum. ct p 



ll|lll : l|lll mi|ll njmu prm m\ illl llll|llll llll|llll llll|llll I 

10 11 12 13 14 15 16 17 16 19 20 



TTT^^ffljT^fflfl 



22 23 24 25 



orationemaddeum» Item Fit fattflfailio de bonis exterionbus 
per etemof ma « de bon is corporis per ieiuniu; . dc bonis anime g 
oratione ■ % Qualiter elcmofmaru largitio fit fat ifFaitoria ilQ 
fcdfn Tbo > in . iiii » di . xv. illarum elemofinaru largitio ad quas 
quis alias tenetur non efr pars fatifFaiftionis fed pambulum ad 
ipa; • ille vero clemofme ad quas quis alias no tenetur poffunt 
cITe fatifFaftorie cu fmt opera bona et penalia que cxigiitur ad 
opus fatifFactoriu « fiVtrum f lagelia quibus in bac vita a dno 
flagellamur fmtfatifFaftoriaf I$- fcdmTbo.vbi fupra.fi fla- 
gella Fiat aliquo modo rpius patietis . inqtu; fc; ea acceptat ad 
purgatoej pdtoru cis vtes patieter fic roe; fatifFaceots accipi- 
unt. ftautpaties eisoiopipatietiadiffentiat. tiic n emctutur 
aliqu omoipiu s . et 16 no bnt roej fatifFaftionis f) vindicatois 
tm . (^QuidTit magis fatiffacftoriu an eleofma vel oro vel ieiu 
nium i E£ . fcdm Tbo . in . iiii » di. quindectma» elcmofma inclu- 
dit in feorationem et ieiunium dupltciratione.primo-quia ele 
mofma eum cui datur confticuit debitorem ad orandum et ie- 
iunandum et ad alia bona que poteft faciendum pro eo qui de- 
dit- Secundo quia elemofina propter deum data eft quaft qda; 
oblatio deo Eafta . vndepbus dicit.iiii.etbicoru^cjjdonababet 
altquid fimile deo facratis « oblatio autem lpa deo facta vim ora 
tionis babet^jltem inquantumbona exteriora ad corporis con 
feruationem ordmantur fubtradtio extcriorumbonorum per 
elemoftnam quafi virtute continet ieiuniu quo maceratur cor 
pus- ftmtliter oratio virtute etiam continet ieiunium«quia ex 
tenfio intelleclus ad deum debtlttatem corporis partt - vndc ele 
mofina completius habet vim fatifFacftionisqoratio etoratio 
<j ieiunium . et ideo dicitur - i - ad Tby - itii. corpor alis excrcita- 
tio ad modicu; vtilis eft ptetas aut ad omnia valet. et propter 
hoc elemoftna magis inducttur. vt vniuerfalis medicina pecca 
ticj alta.Luce.xi. Date elemofmam et omnia munda funt vo 
bis ■ Oanielis ■ iiii ■ peceata tua elemoftnis r edie ■ etTbobie.iiri. 
eleoina ab oi peccato liberat . ^JJVtru rcf tio fit ps fatiffacTiois i 
Ef-fcdm Pe.in.iiii.di.xv.aliquidpotdicigs fatifFadtionis du 
piiciter. vnomo ome lllud quod ad debitalatifFactoe; exigitur 
et fic reftituto eft pars fatifFac"tioni!$Mio mo tllud folu in quo 
cofiftit fatifFadtio. et fic refto no eft gs fatilFationis . qa reftio 



dicit tra ceflatiojab iiuria - f 3 c fudafntu et cjfi pamtuluad fa 
tiffacftone ^ttuvnus poffit ,p alio fatiffacere. ^ - fcdm pe. 
vbi.s.duplex cfc cffcus fatiffactionis» vnus foluo debiti pitorii 
p:edctiu. alter excifio caru pdtorfi fequetifi. et quidcm quo ad 
buc fecfidu effcfn coflat cj vnus n pot J) alio fatiffaccrc : q"tu 3 
vero ad.i.diftiguedu e- qa fi gs ipofis e g fe fatiffacere tfic ali- 
us q 5 in caritate pt p eo fatifracercficut etia cofitcn. vt -s. 
cofeffio . i. <f. vi. Si vero e pofis tfic 03 cj ipemet fatiffaciat j) 
feipo . pt tn iuuari p alt erfi - et addtt bic Tbo . cj etia fi fit pofis 
aluts poffet p co fatiffa- f 3 n eft pmittedu vt aliqs .p alio fatif- 
faciat.mfi defcfis aliqs apgeat i penitete.velcorpalis pque fit 
ipons ad fufhnedfi. vel fpfialis p que H fit ad portadu pcna $m 
ptus - Vtru fatiffacftio poffit ficri p opa extra caritate facta :^ 
fcdffipe.etTbo. i.iiii.di.xv.n6. naTatifPadtioeamotiootie 
fe ct refho amicittcboc aiit ri pot fierifmegra et rantatc vn 
. i. ad corin . xiii.fi difrnbuero in cibos pau. om . Facul ■ m . etce 
tera. caritate afit n babucro nicbil micbi f deft.talia eni oga n 
funt dco accepta . Et I3 bomo n beat certitudine tj fit 111 catita 
tc et pcr cofequcns certus effc non poffit dc fatifFjftilfaftione. 
rropterquoddicitut cccliafhci .v. de ppiciatu pcccatopnpU 
elfo fine metu.tfi fufficit certitudo .pbabihs c6iefture.([V_tru 
fatiffactione miuctam fed m mortah peccato cxplcta nccefR iit 
itcrare ! E? - fcdrn Tbo. vbi fupra • aliquc fatiffaftioiies funt ex 
qbus m inet ali .js eStftus in f itiT aftie ntibus ctia poftq aftus 
fatiffaitionis tranfnt . ficut ex iciunio manct corporahs debtli- 
tatio ■ ex elcmofmis largitis fnbftatie diminutio . ct fic dcbmi- 
bbus . ct tales fatiffacftiones m pflis fce n5 oport 5 rj iteretur. 
oa qtfi ad illud quod de cis manet p pnia 5 feqnte accepte riut. 
Satiffacftioncs afit q 116 relinqufit alique effecftfi in lat.lraciete 
poftq acftus trafnt optet cj iteretur ficut 5 de oroc et Iimilibus 
acftus afit iterior q totalir trafit nllo viuificat - f 3 o^ cj iterm 
Ide M. addit ctia vbcr . q, tal.s tetur ad fuftiendu poftea pn> , 
fiue fatifFacftoe-,. H tn eft ci ipofida tata qta fi nulla w"IJ_'P™ 
ta ■ qa pfuffidfi cft cj pp illa iificta q fecit 1 3 extra caritaK ans 
maiorc c6trit5ne ei dedit - Et nota cj n eft 1 pfto mor . q c - 
tritus . vt ■ s - cotritio • <f. pc Multa q ptinet ad fatilFaCtione, 
vidc s - eleofma . ft c ieiumu . Itc oratio . It 5 pemten tia ■ 11 - 



candalum . quid fit . B£ . fecundii tbo . fecunda {ecudc q . 

(xliiii • ficut icro > dictt fug tllo . ma - xv . fcis cja pbifei au- 
di. boc ver. fcan. fut • g> grece fcadalo dtcit nos offefione 
uelruma uel ipactione pedis poffumus dicere.Contingit enim 
quandocj; cp aliquis obex pomtur alicui in uia corruptibili cui 
ltnpmgens difpontt ad ruinam ct talis obex dicitur fcandalum 
et fimiltter in ,pceffu uie fpitalis contiugit aliquem difponi ad 
nrinam fpualem per dteT:utn uel fadtum altenus . incjuantum 
fc^ altquis fua monittone uel mductionc aut exemp'o alterum 
trabit adpeccandti.ethoc .pptiedicit fcandalu-ntcbilaut fe- 
cudum.ppnam ronem difpcmt adruiuamfpiialem mfiquod 
babet aliquem def edtti reititudmis . quia lUud quod eft gfccte 
redtum magis munit homine cotra cafum tj ad ruina mducat 
Et ldeo comumter dicitur cj fcandalum eft dtdtum uel factum 
tntnus rcctii prebens occa r ione ruine- et bcc di : fitrit6 fumitur 
ex glo - ma- xviii- Scandatltm tamen aliquando fumitur I^IgE — 
pro quol^ impcdimcnto • ma . xvtii - fcandalum micbi es (JVtrtt 
fcadalum ftt peccat um - Sf . fecundft tbo . vbt fupra . duplex eft 
fcandalum.f.paffiuum.i-ineo quifcandaltfat" . et lftud feper 
eft peccatii . non eni fcandaltfat' rnifi inquantum alt^liter ruit 
fpuaH ruina que e!c peccatum . Miud e fcandalii actiuu - f . in eo 
quifcandalifat.etboc etia femper eft pcccatum quia ucl op us 
quod fecit peccatum cft uel.etta fi faltem babct fpecte peccati 
fiue fpccie mali dtmittedum eft .ppter proximi caritatem ex c^ 
unufquifcj! conat faluti .pxtmi rjuidere. et ftc qut no dimittit 
contra caritate agit . Sed tame fcandalii patientts poteft effe fi 
ne pcccato agetis vtputa cum aliquis fcadaliiatur de bits que 
ftbi benefactt et que fpeciem mali non babet . Itcm fcandalum 
agetis potcft effe fme pcccato patietis ■ vt cum a'tquis mducit 
aliumuerbouelfadtoad pcccatti. [ftequidem cjtumeftdefe 
fcaudaiijat fed fi altus non confentit immunts eft a peccato^. 
ft.Vttu fcandalu ftt fpecialc peccatu- f^.fecudumtho.fecuda 
fecude.q.xliii.fcadalupaffiuu -f.ineo qut fcandalt^aturnon 
poteft effe fpale peccatii - quia ex dicto uel f adto altenus alique 
ruere contingit fccundum quodcung) genus peccati- nec ipfa 
fftptio occaftois dat fpalem roem peccatt. Scadalu uero acttuu 
fctljmeoqfcadalijat.potfumi dupltciter. f . g fe et g acades 




pcr accidcns quidem cjfi efc preter mtentoem agentis.vtputa 
cum aliquis uerbo ucl faftio nordmato non intcndit alteri da- 
reoccafionerume. fedfolufue fatiffacere uoltitati.et ftcctia 
fcandalum non eft peccatum fpale. cjuia quod cft per accidens 
nonconftituitfpem.fedeft circonftantia aggrauans.f.cjjin 
putlicofit.per fcueroeft fcandalum aftiuum qn alicjuis fuo 
mordinato difto uel facto itcndit alium trabere ad peccatfi.ct 
fic cx intentoe fpali fmis f ortit roe m fpalis peccati. fmis enim 
dat fpcciem in moralibus . (JytruTcanda ! um fit peccatu mor- 
ta'e.B£.fecunduTbo. vbifupra-fcandalum pafTiuum potcft 
effe ueniale qfi bns impattoem tantii . puta cum aliqs ex inor. 
dinato diifto ucl f a<5to alterius comouet motu ueialis peccati. 
cjncj5 ucro c peccatS mortale cjuafi bfis impacT:6em rume.pu- 
ta cum ahquis ex iord iato di fto uel faito alterius ,pcedit ufqj 
ad peccatum mortalrfScandalu uero aArmim fi fit c/uide per 
accfis potcft ce quandocjj uenialepeccatum.putacum alicjuis 
tiel aihrai pcccati uemahs comittit uel actii qui non eft fecu_ 
dum fc peccatum fcd babet alicjuam fpeciem mali cum alicjua 
lcui mdtfcretoe.qncjj uero eft pcccatii mortale fiue quia com- 
mittit adtutnpcccatimortalis.fiuecjuia contempnit fatutem 
proxivm ut pro ca conferuanda non pretermittat facerequop 
iibi UbueritjSi ucro fit per fe puta cum itendit mduccre alium 
ap peccandit i fi cjuidem intendat iducere mortaliter eft pecca. 
tum mortalc. ct ftmilitcr fi tntendat iducere ad peccandit mi- 
a'iter per adtum pcccati mortalis eft pcccatit mortalc Si uero 
itendat iducerc ad pe ccandu u enialiter per actit peccati ueialis 
cft peccatum uemale(£.Vtru bona fpintualia fint propter fca- 
da'um dimittenda.i^.fecundu Tbo-fecunda fecunde-q.xliii- 
quedam fpintualia bona funt de neceffitate falutis quc pter- 
mitti non piit fme peccato mortali.mamfcftum eft aute quod 
nullus debet peccare mortaliter vt alterius peccatum impediat 
quia quilj plus tenetur fibi cj alteri. et 10 ea que funt de necef- 
fitate falutis ptermitti non debent ^pter fcandalum uitadum 
rnbns autem fpintualibus bonisque non funt de necefiitate 
fa'utis uidet diftmguendum. quia fcandalum quod aliquando 
ex cis oritur aliquado ex malicia procedit • cum . f. aliqui uolitt 
lmpcdirc bumfmodi bona fpiritualia fcandalum concitando • et 



lioc eft fcandalum pbatifeotum qui de dortrina dei fcandalvja. 
bantur.quodeffccontempnenduchnftus docet.matbeixv» 
quadocg uero fcandatum procedit cx ifirmitatc uel lgnoratia 
et buiufmodt fcandalu eft pufillotum ptoptet quod fpit itualia 
opcra funt occultanda uel etiam interdum diflFereda ubi gicu- 
lumimminet quouftj reddita ratione buiufmodi fcandalum 
ceffet- Si autcm poft rcdditam rationem duret iam uidetur oj> 
q mde fcandalum fumit non ex lgnorantia fcd potius ex malu 
cia_procedat et fic ,ppter lpfumno funt fpCialiaoperaditteda 
wVtt um punitio peccatotum fit £>pter fcandalum dimitcnda 
^•fecunhumTho-ubifupta- penatum tnflidho mtrnbabet 
rationem luftictc inquantum per easpeccata cobibetnr.fi at 
per tnfitltaoncm penarft mamfeftu fit plura et matora peccata 
fequi.tunc penarum inflidtio non continebitur fub iufticia et 
in bac cau fa a pu nitione pcccatorum ccffandum cft . ut dicit 
Auguf. ^{Vtrum a facra dccTxina ,pptcr fcandalum ceffandu 
fit.I£.fecunduTbo-ubi fupra.circadoftrina duo fimtconfi.. 
deranda ■ f. ucrttas que docetur. et ipfe artus docendi.quorum 
pnmum cfl de neceffttate falutis . ut» s . contrarium ucritati 3 
doceat fcd uerttate fecundum congruenttam temporis et gfo„ 
naru-n .pponat tl!i cui imctibit ofrtcium doccndi- ct io propter 
nuilum fcandalu quod fequi uideatur - debet bomo pretermif. 
faueritatcfalfitatedocere. Sedipfe aitusdocendi mter elinas 
fpirttuales computatur .dequibusin fequenti- (T-dicetur 
£ Vtrum tmpletiocoftliorum.largitio eliarum et buiufmodi 
operamiefmtptermittendaproptcr fcandalum-f£-fecundu 
Tbo . ubi - s • qn talia non funt de neceffitate falutis I3 propter 
fcandalum non fmt ftmplictter ptcrmittenda funt tn tnterdu 
occultada uel difftrenda ,ppter fcandalum puftllorum quoufg; 
reddita ratione fcandalum ceffet.quando autem confiliorum 
obferuatio etipletio operu mifcricordie funt de necffitate falu- 
tis ut patet in biis qui iam uouerunt confilia . et in biis quibus 
cx debito immmct defectibus aliorum fubuenire uel in tem- 
poralibus puta pafccndo efuriente-ueletia fpiritualibus puta 
d^cendo ignorante -et bec fiue buiufmodi fiant ,ppter iiuncT:u 
omciutn ut patet 111 pt elatis ftuc ,pptet neceffttatem indigetis 
tunc eade to eft de buiufmodi ficut de altis que funt de necefli. 



«•> 



I 



eitate falutis . de qbus fupra didtu eft. (T> v. llytru correcti- 
fraterna fit propter fcandalumdtmtttenda.-£.fecunduTbo> 
fecunda "ecude.q.xliii.corrcc-io Fraterna ordinatur ad eme- 
dationem fratris. et ideo intfn computada eft inter fpintualia 
bona imtjtum botno confecj pot quod no cotmgit fi ex correc- 
tione frater fcandal^etur . et ideo fi propter fcadalficorreclio 
dimittaturnondimittiturfpiritualebonumdytrumpeccatu 
ucniale fit committendu propter fcandalum uitandum-Ff.fe- 
cttdumTbo.ubifupra. peccatum ueniale propter uitaudum 
fcandalum nuncjeft facicndlr. fienimfacicndumeftiamno 
cft peccatu . nam et contmgit aliquid proptcr aliq circonftan- 
tiam no effe peccatj cji illa circonftantia fublata cffct peccatu 
ucnial - . ficut uerbum occiofum cft peccatum ueniale quando 
abfcp nrceOitate dicit' fi aute ex c aufa ron abili proferat no eft 
occiofttm nec pcccatti fimpliciter (JVtrumtcporalia fintppter 
fcandalumdimi-tcnda.-£.fccuiidumTbo.fecundafec!tde.c]. 
xlin ■ diftniguendtr eft . quia fi temporalia funt nobis ad cofer_ 
uaJum co milTa ficut bona ecclefie comittunt prelatis et bona 
comunia rcipublice comittutur rcc-oribus taltum cofctuatio 
ficut et dcpofttorum iminet biis cjutbus comifla funt ex necci. 
tate fa'utis . et tdco funt propter fcandalum dimittcnda- ficut 
nec alia que funt de ncccitate falutis - vnde ct beatusTbo .ca. 
turieh-repetiitres ecclcfiecumfcandaloregis . Si ucro tpalia 
funt talia quorum nos fumusdomini dimitterecatnbucndo 
fi penes nos babeamus uel fi repetcndo ft apud alios fmt prop- 
ter fcandalum qiiquc dcbemus ct quadocj no -Si eni fcandalu 
ex boc oriatur .pptcr ignorantia uel mfirmitate aliorum cjuod 
diximusee fcandalum pufillorum.tucueltotaliterdimitt.da 
funt temporalia uel alitcr fcandalum fedaiidum.f.pcraliqua 
amonitionem.fi uero fcandalum oriatur ex malicia quod eft 
fcandalum pbanfeorit tunc proptcr eos cjui fic fcandalu conci. 
tant non funt tpalia dimittenda. quia boc etiam noceret bono 
comuni . eo cp darctttr malis rapiedi occafio et noceret ijpljsra- 
pientibus qui retinendo aliena m peccato remanerent ;U Vtru 
cibus fit dimitt.dus propter fcandalum- K- ecfundtt Tbo-ubi 
fupra - cibus to iralitcr non eft dimittendus propter fcandalutn 
quiafumcrccibumeftde ncce.Titate falutis.fedtalisueltahs 



cibus bene cft propter fcandalum dimittendus ■ fecundum ttlud 
pirmc-cori. viii.iionmanducabo camem in etrrnum ne Frem 
meum fcadali^em (rVtrunTdcbeamus propter fcandalum ui- 
tare iudicid . K» fccudum Tbo . fecunda fecunde. q - xliit . ficitt 
dicitur Matbei. v . uolenti tecCi in iudicio contendere et tunica 
tuamtoUeredimitteeietpallium. Quodut A.ug. dicititeili. 
gedum e fecundCi prcparatoem animi. vt - f ■ bomo fit paratus 
prius pati iniuria uel fraude cj iudicium fubire fi boc expediat 
cjuadogj tn non expedit . vt tn xi. 9" - diitum efl • Et fimiliter e 
mtcUigendum illud apli . i . corin . vi . iam cjuidem omnino dcbi- 
tum cft in uobis gj iudicia habctis inter uos quare non magis. 
iniuriam accipitis quarc non magis fraudem patimini (JytrCi 
proptrr fcandalu dimittenda fint illa teporalia que funt dcbita 
pro fpintua!ibus . E£ . fecundu 'Tbo . vbi fupra ■ difhnguendum 
efb quia aut ta!e fcandalu ,pcedtt ex ignorantia fcu lnfirmita- 
te aliorit aut ex malicia.et fiquide ex ignorantia tunc po.Tunt 
non acctpi uel differri. vt fupra . <T> xi . diftum efl • qui incipit • 
vtrii teporalia. vnde apoftolus femmans fpiritttalia teporalia 
ftipendia non accepit nc ofFendtculum daret euangelio cbnftt . 
vt patct.i.cori.ix.vitabat enim fcandalum cjuod ptoccdebat 
ex ignorantia gentiUum cjui boc non confueueraut ct ijeo ad 
tempus abftiendum erat ut prius iftruerent boc cITc debitum 
Et ex fili caufa ecctefia abftmet a decimis exigendis intcrris m 
qutbus non cft confuetum decimas foluere. Si uero fcandalum 
procedatex maliaa . agendum eft ut in dicto ■ <T- xi. fupra dicit 
j^Ponecj aliquis babet bonam confctentia apud deum . multi 
tamen de eo fcandalijatur hoies • vtrum fufficiat . I^- ■ frcundft 
Ray. pofTet uidcri cjfic.ii.corin-i.glorianoftra bec eft tefti, 
moniii ccntienoftre. Item-xi-cj.iii-fecuti.dicas tn cj tjtum 
j« fc eft cjuilibet debet niti fatiff accre aliis nvtciitoem fuam of- 
tendendo et caufa et fpeciem maliremoucndo.nobis cni neccfa 
eft uita noftra alris Fama • xi» q . iii» non funt • Si antem ilii no. 
ICit recipcrc fatiffaftoem parati femg reprcbedere no lmitari. 
debet dolere cf illt peccant ct fufficit» xi»q. rii. mter uerba. Et 
boc ldcm babes fupra - fama - <T» primo . 

"fCientia etftudium clericorfi. Quod clcricus debet babere 
"ciam facrc fcnpture et aliarft litterarft et negotiorum . vt 







iir • ra • ordinandum . ff. iiii . Et facram quidem fcrif turam fe. 
beht fcire derici ad fubditorii animas inFormandas - xxxvi. di. 
c • ii . ij". eccc : ct ■ c ficjuis - feculares uero fcientiam debent fcire 
aci cruditionem ut poffint difcernere uerum a f alfo . ct pcr eas 
babcre aditum ad fcientias pictatis . no autem ad uoluptatem 
et delect.ationem. xxxvii . di . 9" . cur ergo . proptcr lioc ftatutti 
cft ut in certis eccleftis babeatur doctorjbcologie et artiti libe_ 
ral-.uvn viJefupra.magifter.i. (T.idEtmtelligasdeartibus 
hberabbus . f. gramatica principaliter et dyaletica et re&orica 
cjuia ifte princtpaliter erudiunt boies ad fciecias pietatis .fccus 
de arfimetica - geometria - tnufica et aftrcnomta ■ quia ille licet 
in fe contineat uentatem n tn ducut ad pictatem • di - xxxvii- 
ficjuis . Et tamen icic nunc dirte cjuinetiam ct poeticc polfunt 
quandog; no folum hcitc fed etiam mcntorie ftuderi. vt filicet 
crrores gentilium legcndo det»fientur. et utilia que in cis in- 
uemuntur ad ufum facre eruditionis inuertant-di. xxxvri. 
turbat. et • c. fiquis uidetur ■ na et ficjuis aduerfus matbeatic: s 
uelit fcnbere impcritis matbeofos n r uipatet.di.xxxvii-cc.j 
demrmfa.paulusquocrj apoftolus aliciua pW.ofofcrum ct poe. 
tarufuisfcripturisididit.vtin didto.c.turbat «ndc.i-cori- 
xv . mcnadti pbi fententiam ponit dicens - ccrrumpunt bonos 
morcs colloquia praua. Et ad tby >i. - eptntenidis poeteucrfi. 
culum tnducit cretenfes fcmper mcndaces . malc beftie uentris 
pigri. Et contra atbenienfes difputans a cauti poctc tcitimo- 
"nio utitur . dicens de deo • ipfius cni et gcnus fumus . aftuuir. . 
xvii -leroni.etiam ufus eft uerfibusuirgilii-deconfe.di.v. 
mm-jj.rt auctoritate galiei- etypocracis.de cofc.di.v-neta. 
les.Ite Auguf.nerfibuslucani.xvi q-v-.nemiru.circaprin. 
dcbet etiam clericus fiuc prelatu s haberec on r ciam negociorii 
temporaliii.ut bic infra . T- nii (JVtrum deria poffmt audire 
leges uel pbicam . K . poffunt benc no tamcn caufa cupiditatis 
uel uolupt atis . ar . xxxvii .di.c.i.etclegtmus.etc.ideo.mfi 
fint dc iIIis de quibus dictti eft fupra . exco municatio . t- <T- « • 
et uer. vi. et. If.iii.uer.xiiii. jf Quantam fciamdebet babcre 
perfonaecclcfafhca.I$. prelatus quilibct debet baberc fciam 
littcrature ct r i non cminente faltem copetentem- alias potcfl 
remoucri . dc cta . et quali ■ cjuis . et de renun . nifi ■ cdc elc cum 



II llll|in llll|ll: :III|im llll| prrrrrri iifl iiiijm iijiiii] rm l|llll 

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 



23 24 25 26 



nobisolim.Sciaautem copetens uocatur que ncceffaria 5 ad 
cxecutionem cuiufcuncj) ordims . ficut facerdos inqtum depu- 
tatus cft ad ce.ebradum diumurn officium tenctur scire tantu 
de gramatica q> fciat uerba congrue profcrre et accentuarc. et 
cp intelligat faltem ad Iitteram ea que lcgit . IiKjtum uero cft 
mtmfter facramcntorum tencturfcire quc fit debita materia 
cumf libct facrameti ct modum ritc difpenfandi ipfa . .nijtum 
uero eft dodtor tenetur fcire faltem rudimcnta et articulos fi_ 
dei per diledtionem operantis . Inqtum uero eft ludex confcie 
tenetur fcire ct diftmguerc mter lepram et nonlcpram pecca. 
torum . Corcor . Tbo . in . ini. di. xxmi. addcns 3, ad epifcopcs 
pertmct fcirc c t ,a ea que difficultate m lege dei faciunt uel Ea^ 
cerepofTunt' Vtrum prelatus dcbct baberc fcientiam rerum 
temporalium.I^.ric.nam debent prelati fubditis non folum 
fpintualia fcd etiam carnalia fubfidia miftrare - exemplo crifti 
quiturbasfequetesncnfolum ucrbodocrbat fed etia uirtute 
fanabat et corporabbus alimentis reficiebat ■ Et ut hcc plene 
gficere poffint oportct ecs etiam haberc folertiam fccularium 
ncgocioi u ut eoru cautelis ct ecclcfie fcrucnt mdenes et c«_sp____ 
nccefTana ,p fuo modo fubmiftr5tur.di.xxxix.pcrtotu_fEt 
nota qj licet quis^pter borum fimpUcitate repellatur. ab obti- 
nedo bnf-cio n tamen deicitur ab obteto. fed dat ei coadiutor- 
vii . q - i . quia f r ater - de elec • cum in cuncta • fccus aute in lit_ 
teratura.quia fi 1)6 babeat falte copetentem potcft remcueri 
vt in prccedcnti. _~ . dicitur (JVtrum magis expcdiat infiftere 
fcic tbcclogic nel intendcre faluti aiarum.I$. fccundumTho. 
inquohbet.bcc duo admuicem comgaripodunt dupliciter.fi. 
abfolutcetinaliquocau.eftigitur confiderandu. cpinaliquo 
artificio fimpliciter mclior c qui difponit de artiFicio et dicitur 
arcbitec-or quam aliquis manualis qui oge exfequit fecundii 
quod ei ab alio difpomtur - vndein edificiis ct coftruendis ma_ 
iori mercede coducit qui de edificio difponit cjuis nicbil maibus 
ooctur <| manuales artif ices qui dolat ligna et incidut lapides . 
[n edificio aute fpitali funt qua r i manuales ogarii qui gticula- 
riter mfiftunt cure aiarum publicefacramta mmiftrando ucl 
aliud hmufmodi gticulariter agendo.fed quafi prmcipales ar. 
tifices funt e £1 qui ipcrant ct difponunt qualiter fuum cfficiu 








lllllll|llllllll 



exfcqu i debeant .ppter quod cpi.i.fiper intendentcs dicuntut 
(pirmliter ct tbeologie doitores funt quafi prmcipalcs artifices 
qui incjrunt ct docent qlitcr ahi debcant falutem aiarum pro- 
curare- Similiter ergo mclius eft docere facram fcripturam ct 
magis meritoric fi bona uitentoe agatur.cj impedcre pticu- 
[arcm curam faluti buius et lllius • vnde apoftolus de fe dicit . i . 
cor . 1 - ii mifit me criftus baptifare fed euagelijare . cjuis bbiLre 
fit opus maxime conferens faluti aiarum-ct ii.thimo.ii-dicit 
bcc comcnda Fidelibus qui ydonei erut et alios docere.ipa eni 
ratio dcmoftrat cp mclius efb erudire de gtinentibus ad falute 
eos qui m fe et in aliis pficerc pcffunt cj fimplices cjui in fe ttfi 
pofTunt pFiccre. In aliquo tn cafu necefTitate iminente debent 
ctiam epi et docftores intermirfo pprio officio gticulanter in- 
tendere faluti aiarum - dc matcna fcietie fupra dicere et fupra 
magiftcr primo.ctmagifter-ii-rtinfra-irudium- 

■^Cifma. Scifoia fecundum Hofben- Gof ■ et Kay ■ eft ab 
unitate fiiei fcu ab uiucrfoate illicitus difce ffus ■ et dicit 
3 fciffura que per lpm fit ■ xxiiii. q » i . fcifma(J.Que diffc 
inter fcifma et bercfim.BJ; fccundum.B.ay.hercfisiri 
rincipio fui batct guerfum Eidei dogma quod n habet fcvfma . 
fed in fiiie contingit aliqtn herefimut rcite ab ecdefia uideatur 
rcccffiffc. xxiiii.q- iii. iter bctefim et fcifma. vnde potcft dici gi 
cft talis differcntia qualis intcr difpofitoem et babitum .primo 
eni dicitur fcifma fed cu poft gtinacitcr inbeferit fue fecfte affs- 
rcns non crrc obediedum rone ecclcfie eft berefis.quia peccat in 
lllo articulo.fcam ecclcfia catolica-ueldiccjjcfttalis differetia 
qlis inter genus et fpem - qu ia omnis bereticus eft fcifmaticus 
fed no ccouerfo- [dem CjoF ^iVtrum fcifmaticus uel bereticus 
babcat aliquam potcftatem fpualcm ■ R- fccudum Tbo . fcciida 
fccundc.q.xxix-duplexcft poteftas fpiialis-vnaquidefacra- 
mentalis . alia utriditionalis . facramentalis qdcm potcftas eft 
quc pcr aliqm confecrationem cofertur- ct talis fccundit fuam 
efTcntia rcmanct in bomine cjdiu uiuit fiue m fcifma fiue m 
berefim labatur.quod patet cx boc cprcdtes ad ecclcfiamnon 
iterum confecrat ■ fcd tn talcs ufum potcftatis amittunt ita cj 
non licct cis fua potcftate uti- fi tn ufi fuerint effecruinbabet 
in facramtalibus quia in biis bo no ooat mfi ficut iftrumtum 



M llll|lll llll|lll llll|llll m 



10 11 12 13 14 15 16 17 



22 23 24 



- 



det. vnde effccftus facramtales non excludtitur proptet culpam 
quamcuncpconferentis facramentum. Poteftas autem iuri- 
ditonahs cft cjue ex fimplict inimidtoe bommis confert . et ideo 
nonimmobtliter adberct.ctm fcifmatieis et in hereticis non 
manct . vnde non poffunt abfoluere nec excomunicare ncc m 
dulgcntias Facere aut aliquid huiufmodt et fi fecerint nicbil eft 
aftum^ vit . q . i . nouacianus . ^QualiSr fcifmatici pumuntur 
1$. ,ectidum Ray . a dno quidem legiitur mutipliciter puniri. 
vtdatbanet abtron qui hy atu terre abfortifunt.numcxvi. 
rtcm decern tribus que ieroboa adbeferunt date funt in difpfi. 
onem.ui.I^.xii.ct xiii.etalits multts exemplis . kb homme 
quogs liucamdicepumuturper cxcomumcatoemueldcpofi- 
tionem . dt . xxiit . m nomtne domini ■ e. ti. c . ii . [tem puniutur 
pccuntaliter . ar - xxin . q . vti. quod aut 5 . Item fi ncceffe eft etia 
mau militan fiue armata - xvii . di. nec licuit- xi.q.i. pctimus . 
dehiis_£cnisetiamtangitTho.fecundafecunde.q.xxxix. 
(I Quod fit grauius peccatum fcifma uel hercfis il$. fecudum 
Tbo.fecundafecunde-q.xxxix. herefis fimpiiciter eftmaius 
pcccattt quta efl contra ipm deum fecundii cj tn fc eft ueritas 
prima.cutftdes inititur-Scifma autem eft cotra ccclefiaftica 
unitatem quc eft mtnus cj lpfe deus . ex aliqua tfi circiiftantia 
contingere poffet cj altquis fcifmaticus grauius peccaret q in. 
fidelis aliqs.ethocproptermaiorem conteptum.uclpropter 
maius_ piculum quod inducit ■ uel propter aliquod buiufmodi. 
(jQualiter redeiites a fcifmate funt recipiendi ^ . fcifmaticus 
uolenstedire-abiuraredebetet fatiffacere ad mandatu ecclie 
et debet reapt cu manus impofttoe ut accipiat fpm fancfttum. 
qui extra ecclefiam no eft ncc dari poteft - xxiin.q . i . dicimus . 
et ■ c- pudenda . et . c. fcifma . Et ftquis rccoftliatus dicat fe dif_ 
penfatum circa ordtn es probare d ebet t et ab eo qui difpenfare 
poteft.vte.ti.cft. (T Quis poteft difpenfare cumordinatis 
ab heretico uel fcifnatico uel ex coicato '. I? > fecundu Hoftien . 
fi fcicntcr a tali ordinem rccepcrunt tunc folus papa difpenfat 
Si uero ex ignorantia no tn fupina tiic per difcretit prelatum 
cutntalibuspoteritdifpenfari.deordi.abco.re.epi.ci.etii. 
fedinepatufoluspapadifpcnfat.de elec.quiadiligetia-Et de 
ficordinatis babcs fupra.ordinatus .i.cf.pe.et ft« Alienatoes- 









f acte a fcifmaticis no ualent - vt fupra ■ alienatio. <JVpe« et qui 
innitit" eis e excomunicatus - vt ■ s - excomunicato • i- T-ii- i fi. 
[ccretorum rcuclatio- vide fupra- rclatio.. 
Editio • vtrum fit peccatii mortale. J$, fccunduTbo • ii . 
fecundc q. xliii. feditio ,pprie opponitur unitati multu 
tudinis ■ f-ppli ciuitatis uel regni- et fic opponit lufhcie 
et comum bono . et ideo ex fuo gcnere eft peccatii mortale- et 
tanto grauius quanto bonum comune quod lmpugnatur pcr 
fcditoem eft maius cj bonum pnuatum quod impugnatur pcr 
rixam.peccatu aute feditionis pritno quidem et pnncipaliter 
gtinet ad cos qui feditionem pcurant qui grauiffimc pcccant. 
Secundo autem ad eos qui illos fequuntur gturbantes bonum 
comune. Illi uero qui bonum comune defendunt eis refiftentes 
funt dicedi feditiofi ■ ficut nec llli qui fe defedunt dur rixofi 
"Ententia .qiidocp fentetia dicitur lata a mre- qndocjj a 
udice- a iurc quando cit de hoc fadtu fratutum ab eo cj 
_ lcodere poteft.de quibusbabes fupra.Iex.<r.ii.Sente- 
tia uero a iudice eft quando aliquis iudcx ludicat inter partes « 
uel quando aliquem excomumcat ut propter contumatia et 
buiufmodi . Similitcr ctia dicitur a iudice f erri qft etiam ncn ■g 
modum coftitutionis fed in odium alicuius tnali iam commifli 
fertur cxcoicatio f.ue generalis fiue fpecialis ■ Et fimiliter dico 
etiam fi fiat in odium comittentm in futu ro . dum ta men non 
intedat faccre ppetuam conftitutionem.ff Que eft fententia 
intcrlocutoria tRf. . fecundu Ray . eft llla quc no f"g prmcipali 
fcd fuper aliis queftiombus ^pf ertur. f . inter principiu caufe et 
fmem. vt eft dc aliquo tefte repellendo ucl recipiendo dilatione 
danda uel non- vel poteft dici lntcrlocutoria quia inter partes 
loqucndo .pfertur.fme fcripture folennitatcar.e.ti.et fi-li- 
vi- bene tn dcbet rcdigi m fcriptis fed non eft upt er boc necef_ 
fe cp dc fcripto recitetur-c.ti.quoniam. ([Queeftfcntcntia 
diffinitiua fBt- fccundum Ray - diBr.nit.ua eft fcnt.tia quando 
principalis queftio difTinitur.flf.de re iu-l-i.et debetipferri 
ab ipo iudice et non ab alio alias non ualet ni r i iudcx fit epifco- 
pus quipoteft per alium reatare admftar illuftrit(.£.de fen. 
ex.gi-re.|.ii.ctinaut-deilluftribjus_etcjuifug.e.<r-fcimus 
igitur . colla . v . e ■ ti . et fi . Ii . vi -. (JVtruin fente tia dimmtiua 



II llll|lll llll|ll. Ill|lil llll| mW* N^ imjm l|lll ::::|ll ll|llll 
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 



23 24 25 26 



. c^toualeatmal.quocafu.^.ffit cafus in quibus ualrt 
fecundu . Io . videl 3 quando breues caufe funt . et max.me uilifi 
cfonarum . et poteft d,c, bteuis duorum aureortr - ff. de dolo. 
1. adeft. ct - 1. prece. tn f,. rnfptcatur aute qualttas pfonaru et 
reImqturarbitr.oiud.as. fF.deiu.deli.l-i.de offi.dele.de cau 
fis uelinfpiciatut cofuetudo lociuel fori.xi.di.cofuetudines. 
Ite ualet cum epus m caufa ciuilt iudicat liiter clericos fuos . 
Migililiquis cumclerico.etff.de fen.ex.gi.reci.aute.mfi. 
I/Item cum prefes depofito officio couenttur ut reddat amimC 
tratoem m auten. vt .ud.ces .fme quo fuf ■ (T.neceffitate ptT 
cum papa per fe p nunciat. valrt en.ml.c3 non tulent illam m 
(cnptis . ,pe enim folus leg.bus non fubiacrt - decet tn eum iura 
eruarc.fi-.de legi. digna Vox-Item fccundu quof damualet f, 
lata iit m caufa matnmoniaIi.de tefti . albcncus (TSententia 
debrt fcrr, fedcdo - fte i loco publico et boefto . ni. q. iii, (T.fpaci 
m h.ft.dearbi.ficu dies.tr.fiarbitcr.Itemdebrtferridedie 
et non in tenebris . vt fupra . iuriditio . in fi. Item nec in diebus 
feriatis maxime folenibus ct fefhuis . vt fupra. ferie. C- vii. 
(j Item no debct ferri per uenalitate . ii-q. vii . $. diffinitiua ■ bec 
ct multa alia reqttmturiafententia quorum fialtqd omiffum 
fuerit no ualebit <[y trum fententia a non iudicc lata teneat . 
-$.nulla eft.de ludi-at ficlerici.nifimcarccauentois.iii.q. 
viu.(T.cuiusinagedo-de mutu-pe.c.i.et ii.Item tenctfen- 
tentia cum qms laicus ex ccrta fcia confentit in iudice no fuu 
ff. de iuri. o - iu . 1 . fi per errorem - de foro cope. figmficafti . Ss 
boc non babet locum in clericis qui no poffunt in alium ludice 
confentire- mfi fit gfona ecclefiafhca et que iuriditoem babeat 
ordinariam et de uoluntate fui epi- vt in didto ■ c fignificafh. 
Debacmateriafupra.iudex.i.fT.ii. etC.peul.necetiammfi 
in caufa rccouentionis . nam fi clericus conueniat laicum cora 
ludice laico- et ille laicus recoueniat clericu funilitcr . fi feratur 
fentltia contra clericu bn tenct. qa fuus iudex eff per recoue. 
tionem.de mutuis.pe.c.i»et>ii.iii.q.viii.<T.cuiusinagedo. 
£ - de fen . ct mterlo . iudicii . I . cii papinianus - et in atit . et co_ 
fequcnter . Criminaliter uero laicus clericu coucnire no poffet 
coramiudice feculari.xi.q.i.c i.et ii.necreconucnirequia 
incrimenno admittitur reconuetio.iii.q.xi.neganda.etno 




r 







retatione criminum fed innocftia reus purgatur. fF. de pu.m 
l . is qui(T5uidliTint duo ludices et proferunt d.uerfas fente- 
tias - B? . fi proccfferut ex luriditione ordinaria tenet pro reo n 
proaftore.nifiincaufa f auorabiti puta matrimomo dote uel 
libettate fiue teftameto ft pro biis fuerit lata . Si uero fcefle. 
runt ex potcflate dclegata . pcndet ex arbitno dclegantis . 9 ii 
excompmiffoneutradcbethabere uigore.defen.et rciudi. 
duobus .(foSTftt efFeccus fcntetie ^.fccundu Kay.ertec- 
tus eius eft multiplcx . primus efb 9 pro uentate accipit qntu 
ad illos mter quos tata efl - ct intelltgo poftq tranfiit ad re iu- 
dicatam. f.o, ab ea appcllari non pofiit.quod eft poft dera dies 
ff. de regu . iu. res iudicata. Ite effectas fitetie e cjin adtoibus 
pfonalibus madctur exccutoi infra qtuor menfcs.deom.dclc. 
qucrenti . et c . ti. cj ad confultat6em . tam tempus ipm potelt 
artari et progari caufa ccgmta- vt in preallegato. c • tj ad co- 
fuItationcm.rT.derem.I.ii.rnactionibusuerorealibuscum 
rcs certa pet.ta efi puta I.bcr. equus. ager. domus dj mandan 
cxecutiom ftatim poft dcce dics qui funt conccffi ad_ appelladu 
tt boc fi res non eft in pntia. ifti- de offi.iu.m pti- tit ide ficri 
del-ct in actione criminali - nec enim in taltbus executio elt dir- 
Ferenda.ii.q.i.ficut.FalUttammqtuorcafibus.primus.i. 
cumprinccps ex uindifta feuenus fert fententiatn.quiatunc 
differturexccutioadmmus per.xxx.dics-vt locus poii.t cfle 

mie ucl fi rcs exigit etia penitenticxi. q-m- «nn, apud- in H. 
£ . de pems . fi umdicari. Ite cum fententia e lata m mulierem 

prcgnantcm.nam differtur ufcj ad tepus ftus- *'»^L^ 
prclnantis.ltcmficapitalis fententia eIIlata.nfcruud.fFcrt 

LeclitioquoufcB reddiderit rocin.amiftrato.s qm gcfiit.L.de 

boms pfcnp.l.i. Item cum qu.s cft confcffus <Je «-•" 
cuf- re.l.it- vbi dicit g, rcus dc cnmine cofeffus m iure retra- 
datur in carcerem. et poft modum reducftus apud . afta 1 audia 
Vt.f.confeffioncmiterct. Sunt et aln plures JkamfrUM 
mosnonp fcquor.quia potius ad foru contentiofum^tincnt 
I Vtrum fentntialata mter aliquos P re,ud, , crt , alnS ' I t,„ d ° at ' 
fariter nec fentetia nec rcs iter alios afta uel iud.cata piudica 
a t,,s.de fideinftru.interdileftos.cte.ti.quis.Cjtcsint - 

lios acta-pettotum-Fallit tamenm multis cafibus KUK 



- Jft- 






; 



cum caufe funt connexe . Ixxxi . di. tatis - iii. q . vt. hoc quippe* 
deaccu.adpetitioncm.dcpurga.ca.cpeul. Item in caufa li- 
bertatis.ff.defca.bo.l.ingenuum.Itemincaufafiliationis-, 
ff.de libmscognofcendis.l.i»infi.etl.ii»etiii.inprinci»Item 
fallit fi aclio uel defenfio primo loco gtineat ad aliquem et ipfe 
fcienter patiatur g fequentem experin de re illa • quia intelligit" 
iurifuorenunciarc.vtfidebitor paffusfit exgiri creditore de 
pprictate pignoris qui fuccubuit fi debitor poftca uellet agere 
obftat ei res mdicata - uel etiam fi econuerfo creditor paffus fit 
debitore aR ere.ff. de re iu» fepe. e- ti. c . peul- vbibec oia notat 
(l Vtrti fententia lata inter alios alteri profit .B? ■ reg ular iteg 
nec fentctia nec alia res inter alios acta alteri prodefttgScd f al_ 
Iit qa £>deft in certis cafibus . primus quide in qucrcla iofficiofi 
teftameti» ff>deinoffici.te.l.papinianus.<r«mminiffc. Item 
in re indiuifibili. ff.fi ferui. uen. I. loci. <T"fi fundus - Item in re 
comuni cu pupiilo - ff. quemadmodu ferui- amit . 1 . fi comune • 
ii.cj.vi.<T.diffinitiua.uer.cjuadocjs plurcs.dc appella.cpeul. 
Item prodeft ubi res eft comunis cum fifc o . £ . de con . re . alie. 
l.ii-notanturbece.ti.c.pe. ([Quibus auxiliis fublcuet" fcn_ 
tentia«33j..cjuatuor .fubleuatnr eni cjuadocj) per appellationc 
que debet fieri infra decemdies atemporelatefententie.ii.q» 
Vi.ci.ctc.anteriorCi. Secundoper fupplicatione uteulata 
eft a principe uel ab alio a cjno no licet appellare.xxxxi.q» ix. 
ueniam . et • c fententiam . Tercio per querela falfi ut fi dicat 
lata per falfos tefces . ucl alias falfas probatones - de tefti» ficut 
nobis.de procura > in nofcra . et de proba- licct. £• de fal.l.que 
rela . fte qrto pcr inintegru rcff itutoem. e » ti.de iintegruum 
refcitutionibus . per totum 

'Epultura pnmo comunitcr-Sepultura.fecundu Gof. 
quandocp accipitur pro lpo officio quod ipendit copori- 
bus fepellicndis . et de bac mtelligit <J> uendi n potefl . de 
fymo.nonfatis»xiii«q»ii. gripiendit.i.q.i*dictum .quadccjj 
fepultura dicitur ipfa tcrra que fi efr de cimitcrio fiue ibi fuerit 
aliquis fepultus fiue non . iterum uendi non potcft . de reiucn . 
que religiofis . tercio quandocp dicitur ipa tumba et ifta ucndi 
poteft fi nullus in ea fepultus fit » alioquin locus efc faftus reli- 
giofusetuendinonpotefc.ff-dercli.etfup.fxfl.ii.xiii-q.ii. 




i| 




<]uefta - et c . pofrq ■ Quarto quado dicitur tcrra pura que de_ 
putanda_eftadufum fcpulture.et bccucndi poteft«xii.q.ii- 
aurti ffQuid eft ius fepuIture.TS.fecunduRay.ius fepulture 
eft quod copettt ccclefie ad fcpelliendu aliquos in cimiterio fuo 
ct ,puenit cx pontificis affignatoe - ar . xiii. q. i ■ ecclefias • Co- 
pctit aute gencraliter ecclcfns et etiam lll is quib us a iure uel 
priuilegio conccffum cft non autem aliis()ytrum alibi cj apud 
ecclefia poffit effe fepultura . K . fecundum Inno . cimitenit uel 
quccuntj; fepulture debent effccirca ecclefia-xvii.q.riri-ficut 
fed tam bene poteft cimiterium aliqntulum effe remotum ab 
ecclefia • Non tamcn credimus cj ahcui loco etia religiofo bof- 
pitali uel buiufmodi poffit acccdere fepultura mfi beat ecciefia 
Item in uno cimite rio multe e cclcfie poffunt bere ius fepeliendt 
parrocbianos fuos ^Vtrump"actum prciudicet fepulture-R. 
pactum quod fit cum rectore pocbialis ecdefie de no recipiedo 
aliquos uel certos pocbianos eius adfepu/tura feruari d3 etia 
ab biis cjbus a fede apofrolica fcpultura (ibera efc c oceffa.e t illi 
apud eos clegerint fepeliri. ar . dc pac« pactu . li« vi |{,Vbi debet 
fepeliri qui decedit nulla fepultura eleita .Bf.fccundu lo.an. 
fup c« de fepul- ammarii 4i. vi. fepeliri dcbet in fepulcro Detum 
cxemplopatriarcbarum. xiri.q.ri.ebron.e-ti-nos inftituta, 
ctc-fiwmtatem-uelin parrocbiali ccclefia fi confuctudo fit. 
cj fi talis fit alienigena ucl uiator debet fcpeliri apud ecclefiam 
in cuius parocbia mortuus efl ■ Yii.q ■ i. c rrfrfias ■ uel in ecclefia 
catbedrali fi fit confuetudo . xvi. q . i ■ c ■ i(J Clerici quogj fi non 
eligant fepulturam fepcliri dcbent Bl ecclefia ubi funt clerici « 
Item qui babet domicilium to ciuitate uel caftro fed quandoq) 
ad uilla rurale fe traffert recreationis caufa uel ut ruralia ex- 
erceat et no elccca fepultura decedit fi debct fepeliri in ecclefia 
difte uille fcd in fua gocbiali uel potius m illa ta qua maiorum 
fuoru ab anticquo extet fepultura «dutno abftj! giculo ad ipaj 
ualeat deportari . Mulier que plures uiros habuit fi fepultura 
non eligat eft cu uiro ultimo cuiuidomiciliu et bonore rctinet 
tumulanda'e.ti'is cj.li. vi-^TQuiddebiis qui accipiunt ali- 
cnii m cafu no conceffo jRt . tencntur ad reftitutoem corporis 
fi petatur . Item tenetur rcftitucre quicqd occafione lllius per- 
eeperunt uel que Dcipipotucrunt.e.ti.fraternitatem.in fi ct 



^■■■■hh 



c . cx pte.i.eto cum liberum . et c . in prefentia . ct c> animaru 
Ii.vi.$[Quistenctur facere expcnfas !$5.Tieref tcnetur et ab 
ipfo peti poffunt -quia utdetnr qfi contradtum cum defunfto. 
ctdebacmatmauidefupra.reftitutio.ii.<T-v.circafi. IteTt 
multer bab;bat dotem de ipfa dcbcnt fieri expenfe funens .fi fi 
babcbat tunc ad ipfu m mar itum gtinet . fF. de reli . et fup . fu . 
I.i. ec I ■ fiquis ■ f^Quid de biis qui morictem. moleftant fepul. 
turam impedmnt. aut funeri imuriantur ?E£-qui ad dornurn 
monbudi accedit ct ipfii uel alios meleftat ucl rcbus cius ftgna 
pomt cadit ab actione et intmde condcnpnatur heredibus in. 
luriati . ct pullicatur tcrcia gs l onorum eius - et eft infamis . 
Et idem m eo qut circa [unus peccat . € ■ de fcpul ■ uio ■ aut .""'"'" f' 
jftem qui domCi . nec debct impediri fepultura pre textu debiti 
wA cuiufcunqj obligatioms . <t ■ de fcpul, uio • 1 ■ cum fit - Ncc A-$ 
inf :rri motftia infra nou • dies ab obitu . alias protuc cft iutile. 
vt m autenti. fcd nec ante.bene tamen impediretiuynmultis 
cafibus ■ de quibus babes mfra .fepultura - ini. IfVtrum liccat 
^xpohare mortuas fupra • mortuus . <T ■ li . 

H pultura ■ 11 - f . tjtum ad clcdtione ■ prccipitur uniuer^ 
fis clericis fub intermmatione malcdi&ionis eterne ne 
inducat aliquos ad uouendy rarandu fide iterpofita feu 
alias .pmittcndu ut apud eorum ecclcfias eligant fepultura ucl 
tam cleetam ulterius non fmutent alias talis eledto irrita eft . 
cp fi elegerit no pnt fcpeliri apui ecclefias fic electas ucc eligere 
ahai fed omnmo fepeliendi funt apud ecclcfias apud quas f uiffet 
fepcliendi fi non elegiffcnt fepultura ■ de fepul ■ antmarii - h . vi. 
Cui confhtutot fugadditur cj qui cotrarium fecerit fit exco. 
municatus • ct h poffit abfolui nifr a papa ■ uel i articulo mortis 
ut fupra - abfolutio . i . (f . iii . uer . iiii. Item religiofi uel clerici q 
predidtos m fuis ccclefiis uct cimiteriis prcfitpfennt fepelire te- 
nentur ad reibtitutoem corporum fi petant - ct ettam omniu 
illorii que occaftone fcpulture eorii puencritt quolibct ad cofde 
facieda itcgralitcrmfradecemdies.qnifi fecerint ecclefic ipc 
apud quas fepulti fuertnt et cimiteria earumde extunc fmt et 
ta -iu manea t intcrdidta • donec fafta fuerit refttutiio predic- 
torum-vt in predidto ca. aiarum.Secus aute uidetur dicendu 
quado qms primo motu uoueret ucl turaret in tali loco eligcrc 




fcpultutam . ga fecundum Hof . tunc tcncretur feruarc nifi ex 
caufa noua poft orta . Vt quia faccus efl epifcopusucUocus ilie 
cjuafi diffipatus eft . ar ■ de reb . do . inter cjtuor ([ETigerc potelt 
quis fepulturam dimiffaanticjua etiam in loco rcligiofo.e.ti. 
cum quis . tt'« vi-ia ft« {J/VtruVeligiofi poffint eligcre fepultu- 
ra m . 1$ . non . fed funt apud monafteria fua tumuladi. poffent 
tain cligerc fi quado moriuntur effcnt a dco remoti q> comode 
portan no poffmt ad alia-e.ti.religiofi.li.v-i pVttumpatres 
poffmt filns eligere fepultura .R • pfit eos fepelire ubi uolucrit 
fi fint infra.annos pubertatis- f. xmi. copletos ■ ct confuetudo 
terre id beat alias non- Ipfi tam fitii eligere no poffunt nifi poft 
dicT:umtepus.tunccnimpnt ctiam abfgj patns confcnfu.Ita . 
tam cf fi fmt fiUifamiiias n poffunt fme cius cofenfu relinqurre 
abquid pro amma faan ifi beant pcculium caftrcnfe uel qfi-c 
ti.Iicet. li.vi. /fTQuid ftjpprius facerdos corpus eius qui alibi 
fe elcgerat fepe&i uioleter rapuerit ?Bt. fecudum Hof • amittit 
ius quod jo eius mortuario babet. et offa reftituet. e- ti. cum 
libcrun- [Jem fi aliquis couentus ucl maior gs eius boc fecerit 
(cc_us credercm fi minor pars uel folus prelatus boc f eciffet 
(LVtrum poffit f leri pacrho peccuniarum fug cleftoe fepulture 
Bi . fecundum Hof . quiccj.4 tcmporale ^mittitur uel datur ut 
talis eleitio fiat omino r eprobatut>guia fymoniacum cffet-i. 
q.-.i. qpio.de patftis.plerumcjlpQutd fi aliquis madet corpus 
fuum non fepcliri.^t-non cu adtplendum.rF.de coiidi.mfh. 
U quidem . et nota « xxi . di ■ nunc autem. 

"^pultura.iii.fcilicet quo adcanonicamportionem.qn 
uis cligit alibi fepultura deoibus que llli loco dimittit 
, 'dcbet fua parrocbilis ccclcfia babcre canonicam portt- 
.„. que uaria eft fecundum confuetudmes - alicubi cmm eft 
mcdietas .alicubitertia-altcubicjrta.et ldeo confuetudmi eit 
ftandum . c ti- certifican . Et fi confuctudo n5 apparcat dicit 
Hofti.fpeftandam effe cofuetudme ccclefic metropolitanc et 
fi nec llla apgct fpectanda eft cofuetudo uicinarum.ct fiuana 
fit tuc fecundu Gof .quarta dcbetur- tn bac cnim magis lura 
concordare uidetur.e.ti.in noftra-Si autcm cffct cSfuetudo 
g> mcbil detur.bes infra- tT-im-Tti de bns q eligunt fepultura 
apud f ratres predicatores ucl minores ■ declaratu eft cf tencnt 



II llll|lll llll|ll: lll|lill llll| nCCTim Uf\ imjm l|lll : :|ll l|llll 
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 



0fk 



21 22 23 24 25 26 



ecclefie grocbialt dare quartam partem non folum de omnibus 
funcralibus fed etiam de qbufcung! quamodocuncjs relictis ad 
quofcuncp certos ufus ctiam de quibus cjrta dari no confueuit 
vel alias de iure no debent , Item de omibus datis m morte uel 
mortis articulo in ifirmitate dantis de quadcceftent Fratribus 
ipfis uel alns ,peis . e . ti. dudum. tn cleni .(TOuado aliqs cutuij - 
tnaiores folent ab antiquo in aliq ecclefia fepelirt ea dimiffa eli. 
git alibi fepulturam . utrum canonica portio debeatu rdimiffe 
ccclcfie ■ I£. non . fed potius tlli ecclcfie m cjua confueujtaudire 
diuma et recige facramta. e-ti.cum quis ■ U- vi. flQuid ft m 
una folet audire diuma ct tn alia recige facramta :"&. utdetut 
Cj> portScanonica debet" ei ubt cofueuit recige facramta. e. ti. 
ci-([ Quid fi confuetudo eft cj nicbil detur pro canonica por- 
tionc !JQ . fccundft R ay - credo gi n ualet quta eft contra rone 
etnaturalemeqtatcm.e.ti.nos inftituta.et .crelatum-ct 
c - certifican - Tame fccundu Hofti . bcc confuetudo bene poffet 
prcfcnbi fi titulus.pbaretur . <J13cquibus rebus dcbet dari ca- 
nonica portio.l^.iccudum Ray.nontm dcoblatoibus cereis 
et aliis buiufmodi quc ecclefta in qua qs fepelitur in die Funeris 
rccipit fed etiam de altts cjue defuftus pro anima fua llli ecclie 
relicjt.e ti-in no{Yra(jC.ocordat Hoiti.etaddtttrvtelhgendu 
ie btis que rclinquutur cccafioe ccclefte uel loci . fecus ft ituitu 
gfosie quis ecclefie dutn irt fraudem no Fiat.Idcm dtcit mtelli- 
gcndum effc tam de mobilibus q de imobthbus . excipiuut tam 
ornameta ecclefte et pecunia pro eis data uel pro Fabrica .ant. 
ucrfarto feptima et triceftma et alia ad gpetuum cultu diumu 
lcgata ■ de quibus canontca portio deduci non debet nifi Factum 
fuerit m f raudcm . vt epus it efV confuetudo feu grocbialis ec- 
clefia def raudaretur • detefta . c ft « Infuper de biis que tcftator 
fiue moriens relinqt quibufcuncj; airis ecclefns uel gfonis uel in 
comum ut paupertbus nullam portionem babebit parrocbialis 
ecclefta.vtlnno.dicit.cti.relatum.quiacanonicaportiono 
e(t pranda nifi ab ccclefiis m quibus quis fepelitur uel ad quam 
tranftt fc couertendo uel altomo ■ Concordat Vbcr • et Hofhe . 
Ft nota bic ut Inno. dicit ab ifta canonica portione danda pa_ 
rocbialibus non funt de iure exempta monafteria uel alia loca 
quealiasfuntcxempta.e-ti.tn prefentia.ct detefta-reqfifti 



r 








et c officii- Item nota fecudum Hofti.tJ licet petitio canonice 
portionis competat faccrdoti grocbiali tam fi ipfe eft necligcns 
ipete ndo epifcocu s poterit petere pro illo » de fucce. ab intefta . 
c . fi - fl Quid fi moritur rex uel dux uel alia pfona cjue per ani 
circulu in diuerfis ecclefiis audiebat diuiiia et pcipiebat facra- 
menta cjfi habens duo uel plura domicilia in quibus pariter fe 
collocabat et elegit fepulturam m alio loco . cui ecclefte dabitur 
canonica portio ^R. ecclefie domicilioru diuident cam inter fe 
ar.de dc cimis . qfn . et expreffe babatur . e. ti - cum quis -Ii> vi. 
ll Quid decjuibufda rcgionibus ubi de ommbus mobilibns que 
dePuftus poteft teftamto relincjuere fiue legare ecclefia cxigit 
terciatnpartem. etmorienti iniungit faccrdos cjreuelctoia 
mobilia fua.ficut dicitur fierun britaniaminori.K.fecudum 
Vbcr . non credo cj> bec confuetudo preiucare debeat iuri comi 
nifi legittime fuerit prefcripta et cotradicrorio ludicio obteta 
uel audloritate fedis apoftolice cofirmata • Nec credo arcbiepo 
ru uel cporu3 illius lociconftitutoem ad boc fufficere.nifi ad- 
fit uoluntas fubditoru cjuos tangit. Et idem credo de predifto 
preccpto fcilicct g> no tenent monetes in boc cafu eis obedirc- 
nifi m dictis cafibus . (^Pone cj defunitus ecdefic fue relinquit 
deccm ct alteri ecclefie m cjua eligit fepulturam relmquit mille 
■ uel caftrum. nunquid prima ecclefia debet effe cotenta de illis 
decem K. fecundu Ray . fi defunitus legauit boc modo g> effet 
lllis contenta et facerdos fciuit conditocm ct tn recepit legatu 
uidetur renunciaffe mri fuo et ideo non potcnt ulterius petere 
aliqm portionem. Si uero defundtus abfoluterelmquitet ifpe 
abfolute recepit potcrit mcbilominus de ceteris portione uen- ; i 
dicare.de tefta.officii.uel falte aget ad fupplemetii coputatis 
illisdecem.ficutfiliusinftitutus mparte minore cj Iegittima 
poteft ageretantu ad fupplemetum.^deinoffi.te^f^iando 
g~.iIlud.etl-omino ar.de ep-etuendi.cudilcdti. UQuidfigs 
ehgat fepultura m ^pria ecclia et ei nichl lcgauit et aliis mul. 
ta legauit-niiqd poterit bec ecclefia petcre aliquamportione- 
E£. fcciidum Ray .fi eft confuetudo g, eligetes fepultura m p. 
pria ecclefia femo alicjuid relinquat pot lllud ecclefia petere ab 
bercdibus no iurc actionis nec differcdo j>p boc feputtura - led 
implorado officiii fugioris . de fy . ad apoftolica ■ S» " er0 n0 cit 



::l llll| lllllll l|l lll|ll n 
13 14 15 16 17 



^^™T^^ 



coufuetudo mcbil potett petcre fcd folis funeralibus debet effe 
contenta.nam tcnetur ex offico ,pfum fepel.re-defvmo.non 
fetts. ct c.cu m ecclef.e.poffet quog; i bcc cafu iplorar, officiu 
,„d,c,s aduerfus beredes f, deprebendatur dclus teftatoris . uel 
bcredum, f,m,I,ter aduerfus r ejtores al.arum ecclef.arum f, et 
.Ilorumdolus depreh.datur.fr^cf aliqu.s el, s ,t fepultura 
apud al.qm rcl.gionem poftea intrat m tpam et decedtt- nuqd 
lccus reUgtonis tencbitur ecclefie ,ll,us ad cancmcam pottione 
K . iecundm K ay , d,co s f, tranf.t m if irmitate de qua morit 
tcnetur . e. t, . de h,,s . fccus f, traf.t tn fanitate aut et.amjnitu 
rYrmttate de cjua n montur.Concor. Hofl,- (iQuiddclepfe 
intratibus domos leproforum.mmqd facerdos procbialis pot 
de e,s mor,cnt,bus pctere canomca porrionem i E£. fecundum . 
V ber . credo g, non . qu,a par lud.ctum eft ac f, tra fierit fam ad 
religionem mfi forte ex ipa lepra mflriatur . In bac tamen pte 
teneda eft cdfuetudo regranis Cjuid f, aliqms recp.at mcOi 
tratcrmtatc alicuius loci relig.ofi no tame oblatis bonis fuis . 
fcdfibiretent.setibieligatfepulturam fE£. fecundum tjof. 
nliberat a canonica portione ficut nec eximitur ab epali luri _ 
ditione etiam fi ipt reltgtofi fmt exepti.de priui. cuetplatare. 
T- de confratribus . et c. vt priui.ldemHofti, ([Quid fiqu.s 
ma;reffus religionem decedatinteporenouiciatusV&.fecundu 
uof . puto canonicam portoem ecclefie pnor, non deberi.quis 
raur, ex.re potuit n5 tam exiuit fed in relietonc deceffit - et boc ; 
fu ficit ad qrte retentoem . e- ti . de bns . ffQuTJE infirmus in 
una grocbia f acat fe deferri ad alia et ,bi monatur iF; , fecitdu 
hay ■ pnma ecclefia non propter boc priuatur canonica porti-. 
one . e.ti. dehiis. 

Epultura qrto -f. quadoj-bibentur in cimiterio fepeliri 
omnes beretici . de bereti . ficut ■ et de boc fupra . bereti. • 
, cus-n. (f.ii.etia fi poft morti? appeat deberefi.xxii,.. 
. J.f ertur . Simil.ter etiam .pbibentur pagani et iudei . de 
confe.di.i.ecclefiam-et c-fi.ltem generalitcr oms excom. 

#imicat, . xxiiii . q . ii . fane g, fupcr . de priuile . eporum . !i - V, . 
tia rxcomicatus mmori . ar . ,n di-to c . fanc . Et intelligedu 
fecundurn Vber.de excomunicatis minori excomunicatoe ft 
notorie fic excomunicati fmt Item tdem de cxcomunicato etia 




imufte iat notatur dc reftitu . fpo - literas . in glo ■ circa fi. Item 
probibentur q m torneametis monuntur.et expomt Hofli. 
ctiam fiqtris ibi uulnus [etale accepit I1C3 poftea fupurxerit qui 
quis peniteat et ei eucbanfha n-deneget carebit tn eccliafhca 
fepultura . de tor . c. i . hoc tam intelligitur deillo qui uenit ca 
cxercendi fe m torneamto . no de aliis . de tor • c. ii . Nam et fe_ 
citdum Vber.intelligitur ta de militibus q de armigeris eoru 
quiibideminarmisfeexercent. fecusdeillis qui illuc uaduttt 
caufa curiofitatis uel ad uidendu uelqcuncjjaliacaufa.Item 
probibentur lllt qui fe occidunt. xiii.q.ii.quibus.xxni.q-v. 
placuitfiEtitelligendum fecundum Vber . fi peremerunt ft « • 
dcfperatoeueliracundia.fecus fiex furorcuclacafu.vndcK- 
cut dicit Ber.e.ti. ex pte.fi aliquis .ppter fugam pcipitaret k 
in aqm et fic credcbat fc cuadere poffe n iputatur ei fi cotranli 
eueniat . et boc cii pro bono ct licito boc faciat . ar ■ xm . difhn. 
nerui . xxiii ■ cj - v. de occidcndis . Concor . Hofti . hem quadocj) 
interdicit fepultura generaliter . vt omibus de tali loco falicet 
tcporeintcrdidti.vtfupra.mterdic\u.irii.<r .rii-Ite manifefn 
ufurarii.de ufuriis.ga.ctc.quamij.il. vi. Item qcuncj; pfbi- 
t erum tutorem m teft amto r elicjuerit . xxi. q ■ iti • c^pnanus . 
ct Ixxxvni. dt . neg apud . Sed ut lbi dicit glo -tftud bedie n bct 
locu .ItemHafFemus dei.demaledias.inft. Itemmonacluts 
ipprium bns . de fta.tno. fupcr quodam» et generalitcr nulkts 
notorius de pcccato mortali fepcliedus eft.xiii.q.ii.quibus. 
et c no extimemus . et c- obeiitibus . Et bec locutn biit fi talcs 
nonfmt reconfiliati ccdcfie.nam fi reconfiliati cffent uel certa 
figna penie apperSt fepeliedi fut ■ fed bercdes tcnent fatiffacerc 
pro eis - e . ti. procbiano . nifi f uerit raptor- de cjuo fupra- rap. 
tor . i - <T ■ 1 ■ vcl occifus in torneamto ut diiftum cfb . Item no eft 

fcpcliendus cjui faltem femel m anno non cofitetur- depemte ■ 
omnis > et boc etiam mtellige nifi in articulo mortis exiis ijna 
contritionis otidit. ad quod ,pband£i fecundum oms mbns ca- 
fjbjjs_fi^cjtunus teftis - xxvi .q • vi ■ c|ui rccedunt . et c. fi. 

Quid f. taies qui dicti funt fuerut fepulti • R. fi corpora eo- 
'rum difcerni poffunt cxbuandi fu ■ alias n e. ti. facn -tt cccha 
fiue cimiterium rccofiliandu eft . dc cofe- ec- uel al- cofuluilb- 
OccuItitamepcccatore5fcfeIicndifunt.nififortceffctaliqu'S 



n llll|lll llll|lll mnTJTTTTTl 



10 11 12 13 14 15 16 17 



^r^T^TrM 



beretieus fme exeomuntcatus quia cui non cotmtfticamus ui- 
uo ncc mortup^comunicare debemus . vt . s , excomunicatio . 
Vi«fT-fi. UQuid ftdubitctur de cadaucre vtrum fuerit crtfti.. 
ani pagani uel excomunicati^K. videtur in meliorem partcm 
interpretadCi . nifi aliq probabtlitas cffet de oppofito . ar . e . ti. 
facris . xtii Jq . ii . non extimemus . de confc . di. i . ecclefiam . 
Vtrum fufpenfi et buiufmoi fint fepeliedi . K - fepeliendi fut du 
tii pcnituerit - xiii . cj , ii. c- fi . verutam ad deponedCi eos de p a- 
tibulo reqritur licentia iudicis fecularis . ne iufltcia contempni 
uideatur. FF. de cadaueribus punitorti.l.i. et ii. fed ipam lice- 
tiam ludex dcnegare no debet in boc cafu. Nam et corpus xpi 
tahbus dat . vt fupra . coicare . <T - f 1 . de raptonbus quibus etia 
quadocj; penite tibus ncg ar" ecclefiaflica fepultura - babes ftjpta 
taptor.i.ff.i. QVtrum mulier pregnans dcfundta debeat fe_ 
peliri^f^.fecundu Hofti.fi eft certum cj gtus mortuus fit tftc 
mulicr cfi gtu fepelitur. St uero certu eft q> uiuit uel dubitat 
ie boc tunc mulier dcbet prius fcindi et fi ptus uiuus ftt debet 
baptjjari . fi mortuus extra cimitenum fepeliri 
™~ I Eruus primo comuiter - Serui multts m.odis efficiunt". 
| Namquidamftatimqjnafcuntur ferutfunt.vtqutde 
anctlla noftr a nafctttur . boc tarti plenius ttide infra . <T . 
yiij.Quidam fiunt iure gentiit ut qinbello lufto capiuntur. 
tJQuidatn fiunt iure ciuili ut qui maior uigintt annis paffus eft 
fc ucnundari ad precium oticipandti . et de boc mo etiam uide_ 
infra . <T . nii . de biis trtbus modis betur . infti - de iurc Dfonaru. 
f, ferui aute . Item funt alii ferui cjuia ius ciutlc eos in penam 
fubicit feruitutis - vt Iibertus ,ppter ingratitudmem . vt fupra 
libertus . 5" . ii , Ite iure canonico raptor mulieris efficitur fer- 
uusrapte.vtfupra .rdptor.it. <T «ii.Itemdeferentes auxtltCt 
farr acenis fu nt ferm ca pientitt eos . vt dicltum eft fupra • farra- 
cenus .5"«ii-^fbut alii ferui magis largomo didti ut afcripticii 
fate originarit cf idem eft . f. qdam bomincs qui ita aftridti ffit 
ccrtis tcrris colendis g> non poffunt a cultura recedere fine do- 
minorii uoluntate nec poffunt ucndi fme gleba nec gleba fme 
illis.Et dicunt afcnpticii quia fcripti fiue deputati fut ad cuL 
tura . et originarii quia a fui origine talcs funt . Hii etia qncjj 
fenri coloni dicuntur . ifti tales non funt .pprie ferui nec repelli 







* 



debeiit a legittimis adr.ibus nift qt ad ordines n debent admit t>. 
et notat de tudi . multorii . et di . liiii ■ quis aute leges .(tCuius 
gentis conditocm filius debet fcquifR.fccundumTbo-iniiii. 
di.xxxvi.fecundumleges ciuiles gtusfeqturuentrem.et hoc 
ronabiliter.quia gtus babet a patre coplementfi formale fed a 
matrc fbam corporis . feruitus autem eft conditio cotporalis» 
cum feruus fit qfi iitrumtu dni m operando .et ideo proles m 
Iibertate et feruitute fequitur matrem . fed in biis que gtinent 
ad dignitate que eft ex formarei fegtur patre . ficut in hono- 
ribus munenbus mutcipiis nobilitate et aliis buiufmoi. ct butc 
concordant canoes et lex moyfi ut patet exo. xxi . In qbufdam 
enim terris quc lure ciuili non reguntur gtus feqtur deteriore 
conditoem . vt fi pater fit feruus quis marter fit libera erfit Filii 
ferui- non tn fi poft gactum matrimontu pater fe in fcruu dc. 
dituolenteuxore.etfimiliterfi fit ccouerfo.Siautctnutergj 
fit feruilis conditois et gtineat ad diuerfos dftos tunc dimdum 
ftlios fi plures fmt ucl fi unus tantum unus altcri compenfabit 
de prccio . et acctpiet natu m fui feruicium , t ii non cft credibik 
cj talis confueiudo pofftt effe ita rationabilis ficut iIIuJ.cjuo. 4 . 
multorii fapictium diutumo {Vudio detcrmmatu cftllEt nota 
fecundrft legcs ftue mater f uerit Ubera folu qfi coccpit ucl etia 
medio tg porc fug icit ad Ubertatem £hs - ff. de ft a • bo • I • ii ■ fer- 
uorii .(J Qualiiter liber boqpatit fe ucnudari Fit feruus tfa. 
fexreqrutur.primuqtfitmaior anins uiginti.Cdeliberah. 
caufa- fi minirtenu . Secundo q intedat prectum gttctpare. £. 
de liberali- ca ■ non ideo . Tercium qi in uentate gticipet . fr. q :■ 
ad li -pro. n licet . Ui. Quartu q> emptor credat feruQ tffe iplu 
ff - de liberali . ca - liberos . <J\ fiquis fciens . Qumtu ut ille q ue. 
ditfciatconditoemfuam.ff.quibus adli-pro .noltcet.qfe. 
Sextum 3 uenditor fciat ipfum effe liberum. ff qui. ad li« $• 
non. licet . Uiiii.Si aliqt:od iftorum deficiat lure c6 mint m m. 
genmtate reuocatur. fed fi mcbil deficiat etta fi poftea manu. 
mittatur non fit mgcnuus fed Iibertus ■ ff- de fta-bo.ho Itbcr^ 
nifi reddat dfio precium . ff- fi ingnuus ma -le . ''jfEL' ' 1 uod tn 
pciii dns iuitus cogitur recigc fecundu quofdaflQualiter lerui 
efficiantur Iiberi.^.fecundu Hofti.multis modis- Vnomodo 
per mautniffione . vide fupra ■ manumiffio , g\ fi . Item Fit ahqs 



Iibcr fi eum languidfi dns expofuit.uet ei alimenta negauit. vt 
fupra expolitus . Item quando aliqs uendit ancilla ne uftituat 
ct cmptor facttcontra . ftt libera . Item fi feruus pileatus icedat 
antc cadaucr dm dum fcrtur ad fepultuta . Itcm f, poftg lata e 
fententiacotrailluqui diccbatur feruus dns poftea precifi pro 
ipforecipiebat.Itemfidns ancillamm matrimonio collocauit 
fcnbenspro ea dote . item fi ferufi appellauit Filifi aftis inter- 
uemetibusquafunfigura iudicii.Ite fi dedit feruo inftrurntfi 
per quod eius feruitus probatur . et aliis cafibus qut bntur . £ . 
excjbuscau.pro.pre-li.acper totfi.Item fi iudeus criftianfi 
manciputement.vtfupra.iudeus.ii. (f.i.et deiude-c.Fi.de 
feruis tudeorfi ct farracenorfi uidc fupra. indeus.ii.5".i.ctffl 
feruus manumiffus dicitur Iibertus . Facit ad boc fupra Iibertus 
lertotum. 

Eruus fecundo . f. tjtum ad ordinatoem . Nullus feruus 
fiue priuati fiuc ccclefie ordmari debet infi prius mauu. 
_ mittatur . di. liiii» c. i. ii. ct iii - et rato eft . feruilis uilitas 
at$ clericalis dtgnitas.di.liiii. admittfitur.de fer-nonor.de 
feruoru . in fi . et boc intellige ucrum in omi genere feruorum 
etiamdcqbusbesfupra.femus.i.Cf.ii, ^Vtrfi feruus ccdc- 
fieliberatuspoffitordinariretentoiutc patronatus fR-fecii- 
i3umRay.fic.dico retento iure quo adboc utnon iniurietur 
ecclefie nec accufet lllam.nec teftiFicetur contra eam.di.liiii. 
qui cx famulis • imo etiam fi Fuerit fimpliciter maumiffus tet 
ad prcdicta.alias reuocat m fermtute .xii.q.ii.dyaconi. et c- 
epusqui macipium. et cliberti» et coctaua.cti.de familis. 
dicutctiam qdamqjtenetur quoadaliasboneftasooas.licet 
no fint noiattm impofite . vt in dicto c. dyaconi. et fimilibus . n 
tn feruirc tenet ecclefie gpetuo in officio clericali. nifi expreffe 
dtftum fit in ipa maumifiioneet ordinatoe.e.ti.eo libetius. 
et pofito cj fuerit expreffum non tarn reuocabitur in fcruitute 
ft non uult in illa ecclcfia feruire m diuinis oflRcns nifi admoni- 
tus gduret m contumatia . c ti. nullus cIericus(TVtrfi feruus 
priuatiliberatuspoffitordinari retento iure patronatus :T$. 
iecundum Ray.no debet ordmari mfi prius fuerit cofecutus a 
dno plenam libertatem ita q> nec teneat preftare patrono opas 
nec tabulas que cofiftunt in faciedo nec obfeqales cjue cofiftfit 



1; I 




-1 



innonfacicndo . di« liiii . c . i • et ii- et c . quicung) • et c . utamo - 
<| Sed utf u dfis poffit in tali liberto retinere opasfpuales-di., 
cendumfecunduHofti.vtuitetur ome contrariii_ei boc onus 
eft iponendum in ipa manumiffione an ordims ratoem . et fc i 
ipfaordmationepoterit onus iam ipofitum declaran.de clcc. 
fignificafti. et de preben - fignatum . et fi taliter ordinatus non 
feruierit poterit degradan- Iviii « di- frequens . ct c. qcuncj . e. 
ti.nullus.fttnfaitus facerdos fuit no fit feruus dhi olim fui. 
Idem Gof ■ et Inno ^fQuid fi feruus fuerit ordmatus n adepta 
hbertatefK.fecur.dum Ray -fi fuit ordmatus dno fciente et n 
conttadnteeoipoingenuuserit-di.liiii-fiferuusfciete.ethoc 

uerum eft adguofcuncj ordines fuerit ordinatus. Idem Gof. 
et Inno(TST uero dfio lgnorante uel fciente contradfite tunc fi 
ordinatus i facerdote remanebit in eode ordme peculio fi quoi 
babet dHo rcftituto - g> fi no bet peculiu ncc cft gui eu r edimat 
debet fuo dno rcddi ad femiendu ei in Ccruiciis gue fuum ordr.ie 
deceat.vt boris canonicis miffa et buiufmoi» Inii.di. freques. 
et fi contumax bo c renuat deponipoteft.e.ti.nullusinfi. 
Si uero ordinatus cft m d^aconu dabit pro fe uicanfi et rcrna- 
nebit in ordine . alias teuocabitur in feruitute nifi aliquis ueliet 
eumtedimere- Et ia» intellige defubdyacono-e.ti.miramnr 
In aliis ordinibus abfolute mfctuitute reuocatur.hiii.di^nuL_ 
li . et c - ex antiquis - S atis concord ant Qof - et Innoce . CTnf ra 
guodtepuspoffitdSsferuum ordmatum reuocare ;■ I£. fcdm 
R ay- rcuocari poterit infra annum a tpte fcietie dm, ar . xvii ■ 
q.ii.fiquisincogmtus. Idem Gof-Hofti.et pe. Etto quarc 
dericus nd poteft repeti if ra annit cfi fcruus igreffusjeligione 
potefl tepeti infra termmum eft lfta. quia clencus comuniter 
publicemanet.monacbusuero fecrete.etpredjftumpufttide 
religionebabesfupra.reIigio.ii.(r.v.etvii.£Poncc|,feruu; 
qui ordinatus fuit reftitutus eft dno fuo -nunquid liccbit dno 
imcere manus in eum * I^ . fecundum Inno . non . alias incidcrct 
in canoncm . xvri «q . nii - fiquis fuadente- fed ncc tali feruo liee- 
bit cotrabere matrimoniu ,ppter uotum quod intelligit fcnllc 
in fufceptoc ordims facri » de couet . coiu ■ qdem. lxxxmi. di. m 
pretcnto.et .phbedus erit per epm« ar-xcviii-di -fr itnpera- 
tor . atiis autcm preuilegiis clericalitus non gaudcbit dc c.:v- 






co»->°H«-etc.fe.rtem<demmommgcnercfemorat8.Km. 
di. freque» Sed quarc feruus ordmatus fiue cofccratus red- 
ditur dno cum alia m cofecrata non rcddatur. vt . xiiii. q. v l - 
compmras flg . duplex cft ro . vna qu,a ,n rebus al.is et maxtm 
tnammatis quc fole cofecrantur - nullus cft dolus . fed m bofhie 
licAiiaquiamrebusinaiatis cofecratio cfttn fupFicie et id5 
nondebctamanu,ppbana tracTrari.In bomineucroeftmaia 
quetan|, n poteft . xxxit . q . v,i. Itcitc . Concor . Gof . etHofh . 

^Hruus ■tercto quo ad matrtmomu . Vtru feruus fme co- 
|ienludmpoff,t matrimontu contrabere.E.fecundum 
Ibo . tn titt . dt . xxxvi. ftcut feruus non fubdttur dno qui 
iibere poilit comedere dormireet alia buiufmodi faccre que ad 
neccilitatem corpons fecCidumnatura ptment ita non fubdtt' 
ei qtum ad lioc 5 non poffit libcre matnmonium conttanere . 
etiam eo fctente aut contradhte. vnde et fi dfis oppofttu prcci- 
peretnontencrcturc, obcdirenec de cotrabendo ncc etiam dc 
contmendo.quia in utrogj fui iuris eft, et tenet matrimonium 
debet^m nichilorninus debtta feruicia exhibere.dccoiu.fer. 
c.tt. ^JPone cf dfis aliquid precipit feruo coniugato et eodem 
tpre uxor petit debttum uel ccouerfo .Bjt . fecudum Ray . credo 
cf ft contraxtt fcruus dfio fciente debet reddere dcbitu . quia cu 
dns cofcnfertt prmcipalc . f . matrtmoniu mtelligitur cofenftffe 
acccfforia.deofn.delega.preterea.in ft.Stuero cotraxitig- 
noranteuelcontradntedho dcmini madatumdebetimplere. 
ntfi pbabiliter timcat periculum. adulterii cx dilatione- uel nifi 
masjnum fiat preiudtciu uxori; Concordat Tho-Pe.Inno.et 
Hofti . additcj; Tbo . cp opportct diuerfas circunftati as attedere 
ut ex biis conftderetur cui magis ucl potius m tali ue ltalicafu 
fit obediendu . Idem Hofti. et uide mf ra . <T . vltimo . {f.Quid ft 
coniuges fctlicj ferui hht dhos diuerfaru regionit . ita g> h pof- 
funt cOueire ad officiu coiugalefRt-fcdm GoF. vt euitet for- 
nicatonis materia cogatur pcr ccclcfiam alter dhorum ucdere 
altm uolcnti emere. uel fi neuter uult emere cogatur uendere 
cutlibetcxtraneoin.puinciacoferuiuel uenalem exponcrcet 
finullusappeatemptorecclefiaemat.ar.hiii.di.fratenitatem 

Quidftdns feruum coniugatum uultuendereinrcmotam 
tegionem^.fecundum Vber.,pbibcnda eft talis uenditiofed 






cogi debet talis diis alii eum uendere bonas conditienes afftre- 
ti-Intereft eni reipublice ne quis re fua male utatur.iftitu.de 
biisquifuiuelan.iu.ffa.tT-peul.Concor.Tbo.Pe.ctlnno. 
Sedet HouW.additgjfimatrimoniu f uerit f atftum fine licetia 
dm et no babct in illo loco iuftu emptorrai_poffet eu uenderc in 
remotis alias non debet boc Facere. ([Vtrum feruus poffit uc- 
nirepoft matrimoniu.J?.fecundum Tbo-ct Pe.fiovir emm 
licet fit in poteftate uxoris in bns cjue gtinet ad rcdditoem de- 
biti in aliis omibus eft fui iuris - vnde in redditoe debiti no det'3 
ex boc preiudiciu fieri uxori fi f orte dns aliquid pteciget eadcm 
bora.quia magis effet obcdiendu uxori cj diio. vxor tamc fmc 
confenfu uiri fe ia ancillam uenderc non poffetiCjiria uir caput 
eft mulieris. Concor - Al» et uide fupra. <T .li.CVtrum fcruus 
qui fuerat ordmatus et nec cft rcftitutus poffit co trahere ma- 
trimomum ^vide fupra . feruus ii '. <T- peulflQuomodo conditio 
'feruitutis impediat matrimoniu.bes fupra. impedimcntu.iij. 
^moniaprimocomuinter. Symonia eftfludiofauolu- 
tas emendi uel uendendi aliquid fpintuale uel fpintuali 
anexum. fic diffmitur a Tho . in 6_rto . fcntetiarum. di ■ 
xxv.etinfecunda fecunde. q.c*fimiUteret ab aliis- Etquod 
dicitur fpiiale intelUge uel ordmcs uel alia facrarfita. quod atit 
dicitur fpuali annexum intellige ut qucda que non ita proprie 
funtfpualiafedfunt fpu alibus a diuncta .etqfialligata.vtius 
patronatus ct buiufmoi(lQuod fi non addas fpuali annexum. 
fufficitfccudum Ray.quiaomiailla poffunt intclligi per illud 
quod dicitur aliquid fpuale([Etnota cj noie cmptioms uel ue- 
ditois intclligit ois cotractus n gratuitus pter gmutationej 
dc q fupra - permutat6 vn dc ncc trafaiftio pot fieri fug fpuali- 
bus . de tranfa c . fup eo . de tranfa-ftione uide inf ra . t ranfadtio . 
g~.ii. (Jytrafymomafitberefis^.fecudumTbo.miiii-di. 
xxv. fymoniaci non funt .pprie et per fe loquedo beretici- cum 
non babcant aliqm falfam oppimone ■ fed dicuntur beretiei per 
fimilitudme acftus qaita operantur-ac fi extimarent donum 
fpiis fancfti pecunia poffideri quia bec extimatio effet hcretica . 
vnde Cirego . in regiftro dicit - cu omms auancia fit ydolorum 
feruitus quifquis banc in ecclefiafticis dignitattadandis non 
precauct infidelitatis gditoni fubicit - ctiam fi fide qm negligit 




tfs 



tencre uideatur i. q.i.cum omnis. Et iteru d.cit a impia he_ 
reiis maccdonn tolerabilior eft q fymonia . t.q . ,, eos . et cetcra 
cr.mma m comgatoe fymontace berefis qf. pro mcMo reputa - 
tur . ,..q, ul. c. f. . Poffunt quogj proprie et per alium modum 
quida iymon.ac. dici heretici . f. tenetcs quenda errorem eiufde 
ftmoms qui dicit g, mudus lfte non erat creatus a deo • fed a q- 
da fugna uirtute. vt dicit Ifo.ix.etbimo. ^Quare fymoniaci 
pottusdicunt afimoneqmuoluit cmcredonum deiqgyejiti 
a gyc 5 i qui ucndidit donu dci i^ , quia magis completa ratio 
hu.uspeccatifuittn fymoneqin gye 5 i.namgye 5 ifoiutnue- 
didit donu det. fymon et emere uoluit ct uederc i ritendit-i.q. 
in.!a!uator.Concor.Tho.fecundafecude.q.c.([Vtrumi'oia 
uoluntasFaciat.hoiemfymoniacuf^t.fecundumRay.etalios 
ta turiftas q tbeologos queda funt $ bibita quia fymoniaca ut 
ucnderc uel cmere facramta et buiufmoi. et in bns fufficit fola 
ttolutas - mtellige fcdm Pe .quo ad forum diumum. fcd quo ad 
forum buanutn fi in nullum actum exiuit nec faciendi nec pa- 
afccndi non dicet fymoniacus - ct fufficit q> peniteat . quedam 
funt fymoniaca quia .phibita fcil 5 per conftitutione ecdcfie . vt 
dum quis renunciat ecclcfie ut detur alteri puta ncpoti fuo. 
Similiter fccudum CtoE.vendereuicariacaftaldyonatu aduo- 
catiua yconomatum et eiufmodi -e-ti.adnram •i.q.i-fiquis 
epus.ii.q.iii.faluator .etmbiisno fufficit fola uoluntas fiuc 
appetitus qdam nifi ,pcedat in actum. de oflSci-dele.ex gte.i. 
Sed et boc mtellige q, fi uolutas deliberata bec fuit ita q, per eu 
no ftctit iteruro etc fymonia in foro diuino ■ fed non in huano- 
et fic tale pecc atu per penitentiam aboletur-e.ti.mandato. 
£ Vtru ad boc q, comittatur fymonia reqratur q fit expreffu 
padtum ^Rt.non.namet gyc 5 i fymomacus fuit licet aliquod 
pactum non f ccerit . not a . e. ti . fuper fpecula « Sed de fymonia 
mentali uide fupra . renuciatio . ii . (T. i-fiQuot mois comittit 
fymonia ^K.fecundum Ray.vnadiuifio eft per munera que 
dantur.natn aut datur mimiis a manu aut ab obfequio aut a 
lingua.de quibus babes fupra.munus.9".i- Alia diuifio eft ex 
gte comittentium. ftc fymoniaca ordinatio uel alia buiufmodi 
fpualium datio : a eft exptecoferentis tm » vt quado coefrens 
tnicbi aliquid fpuale :recipit teporale me ignorate. Aut ex gte 



411 



recipientis tm. vt fi cgo recipiam facrameta no quidem dando 
aliquid confercnti fed alicui confiliario »aut ex parte utriufcp 
quado ordinandus dat ordinati. aliquado ex gte neutnus.Vt ft 
amicus meus me ignorate det aliqd amico fiue cofiliario epi ut 
mcordinetepo etiahocig norante-i.q.i.flatuimus.etc.fiqs 
a fy moniacis . (£.Vttu fit fymonia fi aliqmd gratis det pro fpi- 
ritualibus uel recipiaturr^-fipenitusfpoteofferaturnoiieft 
fymonia . i . q . i . quifqs inuifibilis . vbi nota fedundu(Jfber . 3 fi 
bec prepofito ,p . notaret approprtatoem feu comutatonem fic 
nuncj temporale eft dandit pro fpfiali. ncc econuerfo « fi autem 
notet cam finalem ut fit fenfus • lfte dcdit dcnanfi pro facram- 
to ideft ,ppter ucneratocm facrameti licite poteft fieri . eodem 
cjuocjj tno fi notet cam efficiente ut fit fenfus . dedit pro facra- 
mto idcft pro deuotoe quam hiiit ad facramentu - fieri poteft. 
Si aute dubitctur vtrumgratis uel corrupta intentoe iatum 
fit * tria funt precipue attendeda.f. Aantis et recipietisqualitas 
uideli an a pauge uel diuitc uel ecouecfo.ftem muneris cjtitas 
Vt fi rcs magni uel modici precir fit . Jtem donatois tpus . an .f. 
inftantc neceffitate uel alias coferatur-et fcdm bec babcnda e 
prefumptio pro uel contra» e . ti- ct fi qucfkiones . fed bec intcU 
ligenda funt in foro carum.infoia. aute confrietie attenditur 
intentio et non prefumpto >(L Vtrum liceat recige aliquid pro 
ogis fpualibus f.Bf .fecudum llay ■ pro tllis ogis ad qs quis non 
tenctur ex officio recige licet ■ utputa facerdos pot locare ogas 
fuas qui no a lias bet u nde fibi ,puideat ■ ar.xii.q-ii-caritate. 
idcm Hofti « (fJVtrifcum cps confecrat uel uifitat poffit recige 
jpcurationem^.fecudum Ray.pot.e.ti-cum fit.xi.q.ni. 
relatum.deprefcrip.cSexofftcit.no dicofptcr labore'fedut 
Ber . dicit cj talis procuratio a iure gtniffa eft : imo etiam fi ec- 
clefia jpprcr paugtate procurare ft poffct epm ipe fuis fuptibus 
ecclefiam cofecrabit.x.q.iii.c.caucndum-bec B er.etH ofh- 
Circa uifitatoem uide inf ra . vifitatio. 9"- i ■ et ii. (J Vtrutn te- 
poralia poffint dari pro uita etcrna ucl pro remiffione pctoru . 
J^-ptit per modum elemofmie. Dan.iui-peccata tua elemofi- 
nisredime-EtintelligefcdmTbo.et Pe.in-iiii.di.xxv.cpcu 
dicitur uita eterna uel remiffio pdtorum t tunc eft locutio me- 
tbafonca quia ipm mentu accipitur pro emptoc.deo cnim ex 



iiiin nf\ rr 



J 



precto nofh-o rucM acctefcere potcu..0Vtrumtcpa!ia poff.nt 
dar.proredimedauexatoeinfpiritualibus :'J^»f.c»e.ti.di!cc_ 
tu; Hius-xi.i-eti.q.i.quef.tu.dcmagiuris . ch.beas.fcdboc 
fup ture ipual, tunc fohtm bet locum cu pro certo coftat redi- 
mcntideiurefuo.aliasno.bec Tbo.fecunda fccude.q.c.pe. 
ct ulti. vnde fi prebenda ma mc per iniuria remoto alii data fit 
ct cgo recugo al.quo dato : non puto effe fymoma .fiTTtkf-cn- 
ccnnia mducant fy moma ?££. fi non extendatur ad cjuantitate 
munerum et ftant fme pacfco et finc aliq corrupta mtentoe no 
ir^tcuj f^monia . alias etia in modico comittit . i .cj . , . duccs . 
^Vtru munus ab obfeqo iducat fymoma :'ffi..fcdm VI. fi obfe 
qu f.t Jicitu n licct ipm ipendere $ alicjuo fpuali ft lllud £ dicat 
CS3 pricipaltter mouetc.fj fmo dicat caj principalitcr mouete 
frdfecudariaputa cxcitat.ua affedtus eius qdarebabet aliqd 
ftuile et poftca coferat lllud refpicies pricipaliter ad deii et ffiri 
ta gfonc quc per ta!ia obfcquia et o alia bona cocurrut bocmo 
potcft danfpualeputaalicui quiin feruiciu ecclefie uel prelati 
mittit roma uel buiufmoi. Porro fi obfccjuiu cffct pure fpuale 
cjuod effet impofitu bencficio tunc indub.tater et cx pafto pot 
confcrri bftf icium. ita cj llie .ptnrttat tale obfequm. vtputa dc 
celebrandotaicmueUafem miffam etfiUa»deprebe»fignatu» 
Jj Quid fi unus facerdos dicat altcri tu celebrabis bodie g m et 
ego cras pro tefj^t. fccudumVber.no eft fymonia.fedltcitum 
cft maxime e x caufa cjfi n ullum preciu fiue merces temporalis 
interucnit . fj^Quid fit munus a lingua in cjuo comittatur fy- 
moniafSi» fecudum Tbo.fecunda fecunde.q.c-etin.iiii.dt. 
xxv . munus a lingua dicitur uc! ipfa laus gtincns ad fauorem 
buanumcjui.f.fubprcctocadituel ctiapreces exquibus acq_ 
ritur fauor bitanus aut contranu euitatur. vtquando preces 
armate funt • de precibus ftatim in fequeti- <T » ([ Vttu preces 
inducant fymomam^.fecundu Tbo» fecundafecude.q.c.fi 
aliquis principaliter ad preces intendit.fymoniam comittit-et 
uidetur ad boc principaliter intedere cjui pro indigno exaudit. 
vnde ipm facftu eft fymoniacu . vt • xxii. q • i » dc ordinatoibus » 
et.c funt nonulli. Si ucro porrigatur preces pro digno : fadtu 
non cft fymoniacum . fed fymonia potefc effe in intentoe . f» qfi 
babetur rcfpedtus no ad dignitate gfone fed ad fauore buanu» 



de eta ■ et qualita. tua w ii, cj . i, latorem • vnde debet pcniter e de 
intentione corrupta . vt in c . funt nonnulli. et de eta • et quali. 
tua ■ et e< ti. mandato. (TVtrum alicjs porrigendo preces pro 
feipo comittat fy moniam ilQ . fecCidum Ray.no poteft peterc 
ecclcfiam ucl dignitate uel aliud bfificium babens cura aiarum 
cjnt umcScjj fit dignus * i • q . i . in fcnptis . de iure patro ■ g nras < 
beii ficium uero fimplex fi indiget et fcntit fe dignu tpctere pot 
abfcj) metu fy mome . e. ti. tua nos . et ar.de refcrip ■ ad aurcs ■ 
de preben. cum fcdm . Corcordat Tho . fecunda fecude. q ■ c« et 
etiam in ■ iiii. di. xxv.fimiliter et Hofti. et Gof ■ Quida tamcn 
dicunt cj> licct rogare etia fi bencf icium curam bet ammarum 
fi indiget et fi non indiget etia fi petat fitnplex bfificium peccat 
fccudumRay.ct Tbo-vtin prcdic2aiecretali.adaurcs.i-cj. 
ii-clencos.xxii.cj.i.illiautem. ([, Que Yymoma fit gr auior '. 
B£ ■ fecudum VI. cjuis in munere amanua Iiiigua et ab obfecjo 
comtttat fymonia ■ tn qa munus a manu magis ppric i pcifi 
q a ligua ircl ab obfequio ■ ideo illa /ymonia efl maiue pcccatu . 
tf Vtrum Iiccat uedere uafa facra aut uefres ac]m benedictam 
uelbuiufmoiVlc^.fecundu Vl-omnia facramtaliaordinata ad 
aliqucm effeiau fpitituale uendi nonpfit-vt aqua benedicta et 
buiufmoi g qm uenialia dimittunt ■ ficut nec etia roe materie 
poteft uendifacrametum-i-cj-i.placuit.penul. et ulti.fed illa 
quegticipatiuefuntfpualiaut calix et buiufmodi anteconfe- 
crat oem fimpliciter uedi pnt : pofr cofecratoem ucro huiuhnoi 
ua r a uendi pnt alteri ecclefie m eade forma - fed laico calix ue- 
di non potcfc nifi coflatus -xi-cj. ii. <T .boc ius.quia non debet 
tracftarimambus laicorQ -decimitcrto uidefupra-fepultura. 
i.cp.i. d/7trufpualiapof;intrcdimi^.fecudumRay.ficut 
non dcbent ucndi uel emt ita ncc redimi.de fymo ■ querela . nec 
aliquo dato uel ^pmiffo uel retento Jjuideri ■ Intellige fecundu 
Vber . gi non polfunt redimi aliquo dato uel prniffo ei qui lufrc 
poffidet ■ e • ti . querela^Nam aliquo dato ei qui tniuftc poffidet 
ab co cui debentur redimi poffunt ficut redimuntur decime de 
manibusmilitumiiuftecasdctinentiu.videfupra.decime.v. 
<T-penul- Ceterum an fug fpfralibus poffittranfigi-vidcinfra 
tranfartio.cT.ii. Et utrfi gmutari.fupra.gmutatio-<r.i -ct 
•»■ ([ Q«id de facerdote qui fi uult dare licentta alteri facerdoti 



II llll|lll llll|lll llll|llll II 



^^^^^^^ 



<j benedicat nupcias nifi pro pecunia iBt. fecimdu Vbct fi non 
intcndit uendete liccntia benediftois fed ,putderc fibi de portoe 
oblationu eum contingete no eft fymonia . fi tam ex certa fcia 
maiorem cxigat fumma q prefumat ualere debere portio ipm 
continges merito prcfumi pot g> ipam bcetiam uedere uoluit . 
Et nota bic cp pro ipfa bfidictione nicbil ab aliquo cxigi poteft. 
e-ti.cu m ecclefie. De facerdote qui non uult dare alte ri licen- 
tiam cofitendt nifi j? pecuma fupra . coufeffio . i . T . fi . {j Vtru 
pro abfolutone ab excomunicatione poffit pecunia exigi ?g£. 
fecundu Tbo.fecundafecudc.q.dn abfolutoe tali non debet 
exigt pccunia tanq precium abfolonis . quia boc effet fymonia- 
cu . fed qi pena culpe preccdentis pro qua f uit cxcomumcatus • 
Idcm Pe . et Tbo . Et ldem intelligendu de fufpenfiohe et inter- 
dicto . nam fi daret aliquid pro precio abfolonis fiue reftitutois 
(ymonia effct ex gteutriufcj.ar.i.q.i-nullus.e.ti.nemo. 
(IQuod fi buiufmodi fentetie Fuerat tniufte prolate et detur pe_ 
cunia pro^bfolone fiue relaxatioe. notauit Hugo . xvi. q . vii. 
decias ■ 3 n efb fymonia ex gtedatis eo cj) das nullii ius acquirat 
fcd datum et adqfitum fine uexatoe retineat . ar . i- q . i .quefi. 
tum.Satisconcor.Hoftt. Vttum autetnBro baptifmo Itceat 
aliquid dare i vide * s «baps . iti . 9" . iii. 05ullus clertcus dcbj pce 
ucl precio uel f auore celare epo pcccatu publicu grocbiani fui« 
uel etia minus dignc pcnitete recoliate ct ei de boc tcfhmomu 
for mare uel digne peitete repellerc. alias fymonia comitttt . e. 
ti.nemo. generaliter fcdm Tbo.fcdafcdc-q.c-illa fpualiaad 
que qs tenet" ex officio n pot uedere» vn nec £> difpefatoe nec ,p 
cortecl:5e_fubditoru uel cj quis defiftat a corngedo pot aliquid 
recipi- d Quid fi datur alicjd fugion utferuet iufticta in fpua- 
libusf^t.fecundu Ray .fymoma eftftEt addit Vbcr-Ide credo 
fi agatur fug teporalibus ex quo gfona eft eccleftaff ica que roe 
ecclefiaftice iuridi<ftois tenet ad taleiusrcddendii-fedfilaicus 
iudex fit et fug re teporali no erit f ymonia ■ lic ct abas grauiter 
peccet . vt fupra.iudcx. i. 5". vii . «f[,Vtru iacerdos poffit cele- 
brarc uel cxequias aut alia officia facere pro pecunia iSf. ■ fcdin 
Ray ■ fi tenetur ad boc tuc exigere aliquid fy tnoniacu cft . i. q . 
iri . vendetes . fi non tcntur et deficit ci fumptus potcft accipc . 
i.q.i.duccs. namct operasfuas locarepotfiueaddieftuead 




annum.ne prcla. vi.fu.c. vl. Quod fifuinptus bet et a" bocri 
tenet aut dcbct facete gratis aut ceffare.atiat uidet" cx auari. 
cia facere- Et licet Forte qft no tenetur ad illa no effet fymonia 
eo cj) no debet fuis ftipediis militate.xii.q.ii.caritatc.e.ti-cu 
fit . tam turpe lucrum eft quado Fit ex auaricia . uel fi mfump- 
tus recipit . etiam fi diues fit et non f it ex auaricia faltem babet 
fpeciem mali. E t in quolibj predcorum intclligas cp ipe gratis 
debet cantare uel officiare licj aliquid recipiat pro fumptibus. 
ficut btiis AugufH. dicit Oj> apoftoli gratuitu panem accipiebat 
abillis qbus gratuita predicatoemimpedcbant»Satis concor. 
Tbo.fecudafectide.cj.c. :\ Vtrumcomittatfymoniaquide- 
bitori fuo dat aliquid fpirituale ut recuget quod fuum eft ?!$• 
fecundu Tho . in iiri ■ di - xx V . abfcp dubio fymoniamcdmittit. 
Idem VI. ([Vtrumcualicf pretedetes reiigione fiue fcitatem 
petunt a facerdotibus g> pcurent cis pecunia in procbia fua ita 
gp facerdos beat inde certam jJtcm fit fymonia tBf- fecundum 
Tbo . in quobbet - cir ofuafio facerdotis iit res ipiralis et credat 
ei qa facerdos e ■ idco fiintalicafu pedtir intcrueniat fymonia 
eft refpectu facerdotis et facnlcgiu rafpectutaliu rcligioforfi. 
quia defraudato eft elemofmatu refpeitu lltoru qui dant. vnde 
et fi eft unum peccatu qtum ad aftum eft tn multiplex qtum 
ad reatum. et tam ipe facereos q ipfi rccipientes fcilicj guifa- 
cerdotibus tnbuunt uel relaxant tenent* de fymonia . (f Vtr 8 
laicus qui recipit pecuniam ut reltituat ecclefie decimam qua 
tehebat fymoniam comittat ^. fecudum Hofti.fi laicus non 
uult decimam dimittere mfi pro pecunia fymoniam comittit 
cx gtefui-fedecclefiabn poteft ea rcdimere.vtfupra.decime 
y. (f . y . Mediatores fymonie fymoniaci funt-i.q-i-fiqs eps. 
^jVtrum papa poffit comitterefymonia^R.fecundu Tbo.fe- 
cunda fcde .q.c-papa pot ficut et qlibet alras-et tato grauius 
qto in altiori gradu cofiftit ■ res enim ecclefie non funt eius ut 
domini fed ut difpefatoris . vnde fi pro aliqua re fpuali recipere,t 
pecunia aliqm dc redditibus alicuius ecclefie fymoniacus cffet . 
Similiter fi pro rc fpuali reciget pecuniam ab aliquo laico non 
dc reb us ccclefie . Prclatus qui committit uices fuas pro pecu- 
Ijnia fymonicus eft . uidc inFra ■ vicarius . 5". iii. 
■"""Mymoma . 11 . f. fpaliter quo ad ordines . Simonia quandocj? 



3 4 5 6 7 



II llll|lll llll|lll llll|llll II 



^^^^^^^ 



tommittit ex gte or dinat orum. aliq uado ex parte ordinati . vt 
infra .fymonia.iri. <T.vi. ([.Vtrum fi alius promeaordmatoe 
uel promotoe pecunta offerat nunquid ego dicar fymoniacus '. 
$.fia principio cotradixi non obeft micbi. cti.ficut tuis . 9". 
pe-de bomiri . petrus • fccus fi fciui et confenfi cjuia tuc qtum- 
cuncj occultu fit rcnunciare tencor . Si ucro boc fit m penitus 
ignorante puta cjuia amicus meus pecunia dedit tuc licet ego 
nofimfymoniacus tcneortam renuciare.e. ti.de fymoniaco. 
etc deregulanbus.et cnobis. Quod fi inimicus meus dedit 
pecuniam uolens cj ex boc,pmotio mea iudicaretur fymontaca 
et fic ipediretur non comittitur fymcnia cjuo ad rnc nec tntcbi 
nocet ne lllc dolo fuo reportet quod intendit . vt m didlo c ■ ficut 
tuis - ct c . nobis ■ i . l^t . tpQuii fi alicjs etia fme pccunia obten- 
turus crat ordine ucl benfcciumcttarnpecuniadatafuit?I$. 
fecundfi Inno - fi alius dedttpecuniam dum tfi non ordinaton n 
eft fymonia . ar ■ i.q . viii. <f. vl . fi aute ipfc ordinatus dedit fy- 
momacus cft . ar. i.q.xn. qpia . ii- q . iii . ftquis obiecerit ■ et c • 
vlti-i.q-vi-c-t. Quid fi pecunia pro menefcunte .pmiffam 
poftcafolui^Bt. fymoniacus debeo tudicari.quiainmalcficiis 
rattbitio rctro ttaW et mandato cogatur.ftcut notat ■ e. ti- 
ftcut tuis . In bac_tarn fymonia fecudum Tan . etVbcr . eps pot 
difpcnfarcf/Quid dc biis qui per ypocriftm dumpretenderent 
fpccif fanctitatts gmiffifuntad ordtnesuelbfificiaprotnoueri 
nulla interpofita coditione uel patTco^Bf.fccundum Ray-non 
tcnctur refignare fed folum ad agendu pcnitentta ■ e. ti. man- 
dato . Tbo . etiafecunda fecunde. q. c . dicit ypocntam non effe 
fymcniacum. (j,Vtruab ordmando uel eligendo aliqua cautto 
peti poteft {Bp • fecundu R ay • ah ordmatoctn feu elcctonem ab 
eoquieligendus cft nulla cautio feu promiffio petipotcft-ct 
fi prefretur fymonia eft quia utdetut faccre ad boc ut eligat ■ 
vtii - q ■ iii ■ talia ■ fed poft eledtonem bene poteft quia tunc nicbil 
fpcrat ab eis dutntii non ftat ex preccdenti padtione » ix . q . iii . 
artaldus ■ 41 Quid fi aliquis non bfis titulfi rogat alique pbrrn 
ut prefentet eum ad titulum ecclefie fue et ^pmittit ei cp nfiqm 
in ipa ecdefia petet altquid ct fic ordinatur i Bf. - fecundu Ray • 
fymoniam comittat et nift cum eo fuerit difpenfatu ncc ad fu_ 
giores ordines debet afcendere . nec in fufcepto fecudum rigore 



m^mm^^m^^m^^^ 




canonum mmiftrare.de fy mo . pcr tuas ■ nec excufatur per ig- 
norantiaturts.vtibidem dolligit.etfolus papa dtfpenfabit cu 
eo.quiafymoniacuseft inordtnctnin ordtmbus fufceptisan 
poterit fecundu Vber.per epm difpenfari- Ceterum ordmator 
predidto mo cft fufpenfus triennio a collotde ordimt.Smiliter 
ct pfcntator ab cxecutonc. e. ti. fiquis ordinauerit. ([Quid dc 
ilbquifciteptfcopum fuum fymoniacuquitame precipiteicf 
■— ■■prdines ab eo.fupra.ordinator.<T.penul. 

moma.iii.cjturnad bnfictafcuctia dignitates.de quo 
plures potcs colligere in preccdeti c ■ Nunc querit fiquis 
|bns littcras fup ppuifione alicuius bnficii rccipiat aliqua 
pcnftoncmuelaliquod bnficiumutrenucict littcris^.fcdm 
Hofti.ficxpadlione gtium- pro aliquo teporali fiat bumfmodi 
renuciatio fymoniacum eft . Si uero ex officio iudicis ucl bonis 
uiris mediantibus renuncict pure et cx altcra pte aUquii tpale 
detur ei non eft fymoniacum. vt colligitur dc tcnii ■ fanc. et c. 
vcniens.depaccu prid?.|_7Vtmm rcfignarealirjdfpintuale 
pro pecunia ucl parto fit fymoniacu^.frcudum Ctof.fic.e. 
ti.querelam.etdetefta.venies.dare cni intelligitur quodqd 
fibicompetitrcmtttit.vui-q.m.talia.Idem Hofh. etfacttad 
bocfupra.fymonia-t.<r.iiit Vtrvt c,5 rccipitur canonicusuel 
monacbus aut cofccratut eps et buiufmot poffint cxigiqucda" 
ex cdfuetudineilR.fecudum VI . ft obtmetur aliqd talcper ex- 
artione iudtcii uel per uiolentia uel padtii fiue antea fiue poftea 
fymonia eft nulla cdfuetudine obftantc c. ti. c i. et c-ficut ._) 
certo . St uero fpote offcratur ratdc cdfuetudinis ucl caritatis 
etia ft fuerint cxcitati ,ppter fpualcbnficiumndcftfymonia. 
i - q . ii . qpio - et ii . cor in . ix . n ex tnfticia aut ncceffit ate ct ce . 
E t licet tlli cjui folent boc recipe non poffint boc cxigere ex co. 
fuetudine . tamen poffunt monere tllos ut bonas cdfuetudines 
obferuent. non debet aut cos artarc per fubtradtdem facram- 
torum et buiufmoi fed tn per fupiorem cogendifunt.e.ti.ad 
apoftolicam.Satis concor. Tbo-fccundafccunde.q.crt Pe. 
Inno • et Hofti . Et fimtlem queftione detet minas idem Tbo. in 
quolib; dicit ftc.cum in difpcnfatione facrafntoru feu aliorum 
fpualiutn aliqua rccipiunt . vt fy monia euitetur tria funt ne- 
ceffaria . Primo ut boc fiat ex coceffione turis diuini uel buam 



~ ~n ~~m ~~m\ m\ ~~m\ mwi m\ ~~m mmu nr^ rni 

11 12 13 14 15 16 17 1B 19 20 21 22 



^ 



aut faltem pie cofuctudinis - Sccirdo ut fit intcntio pura et no 
corrupta-Tercio ut fit Forma botiefta fcilicet ut no requirgtur 
ante pii oflficii exbibitoem ne pactum interucnirc uideatur .fed 
expleto ofricto poterut cxigi - ii ergo ifta tria coucniant fecure 
recipiat arcbidyaconus palefredum pro in ftaUati onc abbatis et 
huiufmoi et fimiliter fi gratis ofFer atur • {[ VtriT poffi nt recipi 
nutm crifmales :T$..non excufantur acriminefymonieilliqui 
rei nom et tempus folutionis mutates nitmos quos primo cri- 
tnales eo oj pro crtfmate fiue pro crifmationc daretur fccundo 
pafcales . et te rcio co nfuetudine medie qdragefime nucupant - 
c-ti.intm.ff Quidfi aliquis dignus promouert uult ct aliquid 
jat janiton ut eum gmtttat intrarc ad epm ad petendum co« 
firmatocm eleftionis uel alicjd buiufmodi fT^t.fecundu Vber. 
non eft fymonia fi n det corrupta intentoe ut per lnterceffion? 
illorum qbus dat cofcquatur quod intedit. Et lde crcdo fi dct 
aliquid familieepifcopine uideatur auarus-et ut Eacilius beat 
acceffum . aut ut de largrcatc laudctur.Iicettalia poffintftcri 
cum pito ut fi fiant caufa ladtantie uel inanis glorie. (jjZluii 
fi aliquis det alicui laico aliqd ut non moleftet fiue no impediat 
ele<»ione?Bf.fecudumRay.finudumetat eiius quefitCtqttia 
fcilicet no erat eledtus credo fymonia cormffam- fecus fi poftcj 
elecftus f uiffet - e . ti . dilecftus - Ide Tbo . fecunda fcde • q • c ■ et ut- 
de fupra.fymonia.i. ^T.xi.q ui incipit utrum temoalta poffmt 
dari pro redtmda - C Quid fi clericus <J uult recipi m canonicu 
alicuius ecclefiedat lllibona ^R.fecunduInno.fflargiat cum 
conditoeuelpatftout recipiat in canonicum ct illa retincat <p 
prebcnda fy monia eft . fi uero pura intcntoe deuottonis offeres 
rogat quod admittat . et cj boa oblata Iiceat fibi bere ,p pbeda 
et clcrtci pura intentoe confentiant non eft fymonia • Quodfi 
dans tali mtentoc ducatur principaliter ut per teoalia babeat 
fpttalia-et tlli alias non recipent eum ex utracj; gte cft fymonia 
fcdtm mentalts.Concor.HofciUDeprebendis autemquas de 
nouo con ftituit quis in ecclefiis poteft retinere ius patronatus 
m gpetuit uel ad tepits uet ipfe ucl eius ber edes prefentet quem 
uelint ad tpas fecundu Vber.([ Qutdfnfundatoe ipfius eccle- 
fie fiat talis coftttuto ■ qcitcj; dedcrtt tm in redditibus uel tata 
quantttatcm 3 poffint emi poffeffiones taliu reddttuii recipiat 









in canonicfi et quod dederit babeas pro prebeda^nfiqdecouu 
tutio licita !"Bt . fcdm Vbcr ■ fi fiat ita g> H duret in gpcf ufi fj ad 
tepusnecfiatinfraude fymcnie-et ca fit intetio tonfcitutois 
g> non pro rebus dandis fed principalitc r ,ppter diuinfi cultum 
augrntandum ct .ppter deuotocm dantis recipiat ad fpiritua- 
lia tolcrari pot dum tn llle qui rccipir fit dignus- (fQuid cum 
dicfit fibi aliq miorrs canonici cfncnircmus nepotulos noftros 
placcat tibi de meoctmicbi placcbitde lucueldceoquidicit 
nunq me uiuente fiet aliquis car.enicus in ecclefia ifta nifi fiat 
talis $ quo rogauifl^- fecundu Ray. fymonia committitur m 
utrocj cafu. na cano dicit abfJ£_oio pacfcio ceffet omnis couen- 
tio. i . q . u . cjpio . Ide VI ■ fQuidfi dicat unus canonicus alteri 
tu fuifti cxauditus i uiia petitoe ego debeo exaudiri i alia^. 
fecundfi R ay ■ fi preces funt fpualcs non eft fymonia ■ ar- Ixiii. 
di. quiafca.Siautemprcces funt carnalesue! cx padto quoda 
facto uel nunc facifdo oft fymonia. (TQuid debiis quiconfan. 
guineis fuis coferut bfificia prfcipaliliter ppter cofanguitate '. 
I^.fecuiurnTbo-fecuiida feciHe-q.c taliscollo lllicita efb.fi 
tame fymoniaca quia n^cbil recipit ■ fi tame aliqs det bftficium 
alicui bcc pacMo ucl intentoe ut exmde fuis cofanguineis ,pui- 
deat emanifefeafymoma.at.e.ti.ncmo.Et addit Vl.cpficjs 
cofanguineofuobcneficiu cofcrtut ipfeconfcresmagnificet 
uel f lat potentior ucl ut parentela cius exaltctur ct buiufmodi 
fymonia eft- qa reripit tepalem utilitate . (^Quid fi pro P^^ 
rccipiatur aliquis ad feruiendfi inbofpitaliuclbuiufmodifl§ - 
fecundfi Vber . fi in prcdiflis cafibus cofcquat quis aliquod ius 
fpuale fymonia eft - fi autem no confcqtur fed recifitur ad boc 
tantum ut fcruiat n d cft fy monia-licet ahas turpe fit darc ucl 
accige pro talibus - (p^uTb de bns qui emunt uidlfi unius mo. 
nacbi ad totam uitam fua ff$. fccundum Ber ■ non eft fymoma 
ex quo emptor non feqtur aliquid fpfialc- C Vtrum facerdos 
poffit uendcreofficium portadi aqtn benedifta pcr grocbiam. 
I£. fecundfi Vbcr ■ fi talis facerdos dc cofuetiidine babet cp tale 
officium retinere poffit et etiam - per alium exercere et puetus 
accipe non cft fymonia - fi lllud comittat ad firma ■ alias cft ly- 
monia ■ uel faltem turpe lucrum ■ ([Vttum qui dat pecumam 
ut eligatur i igatore ue[ rcdtorcm alicuius ciuitatis comitta 



12 3 4 5 6 7 



III llll|lll llll|ll l|llll ::.:|lll: : ::ll|llll rrrrrrn rm W^ II llll ::il llll|llll III 

11 12 13 14 15 16 17 1B 19 20 21 22 



i 






fymomam .^.rccundumHofti.fymoniam comittit quia po_ 
teftas rpual.s cft . Scd ucrius cft g, cft turpc lucru . h fymonia. 
qma poteftas terrena no eft quid fpiialc. vt infra rortilcgium. 
i. 9" . xv- qui mcipit , vtrum dinatio fcrtium . Ver. 




lymonia cjrto quo ad fruitus bnficioru<[Quid de epis q 
L r> S C ° ferU,lt rctentIS fitnfrudlibusuelaliqcorum 
Ugtc^R.fecundum Ray .diftmgue cum Inno.nam fi ille 
quidatbeneficiumanteq darctnon gcipicbat .puentus fed ex 
donatoe bencficii confeqtur cos n eft dubifi interuenire fymo- 
niam.Si uero an dationcm bencficii gcipicbat .puentus potcft 
quide rctincre cx iufta caufa et neccffaria . fed no potcft tenere 
fi couemat cum co cjui recipit bnficium feu cu alio mediatorc. 
vt concerfo bnficio ipfe rctincat fibi ^uentus. vt eccle.bnficia. 
fiucdi-vtnoftrum.m fi.etde renu.^bibemus.i.q.iii.fiquis 
prebedas.Sed bic nota cp prclati H poffunt retmere bonaecjde- 
fiarumuacanuu.nifiutdicit fupra.bnficium.ii.(T.i. £Vtr8 
ckricus poflit ucnderc ad tpus fruftus benFiciifuir'E£.|icitum 
eftadtpns modicum-nc prela.vi.fu-c.fi.fedadtotumtpus 
quo uenditor tcnct bnficium non e[t .phibitum.ncc tamen cft 
honcftu . ct intettigcndu fupple ita q> mcViil fpiiale intctuemat . 
de rcrum pmu. ad queftiones -poteft tamc gratis ct cura ani- 
marumcomittere.vt infra.<5".pe» vide fupra.locatio.tf.pe. 
{ Vtrum hceat clerico fua ccclcfiam locare m totu ^R.fdoco 
tibi ccclcfiam et tu cii fis prcfbiter locas opas tuas ut lbi offrci- 
es non hiturus ibi alicjtn iuriditiocm nbn comittis fymoniam- 
ar.xii.q.iii.caritate . Et nota q fccundii Vbcr.non babet bic 
locii locato et codudtio fed prcfbiter debet facere gratis officiu 
et llle gratis expcnfas ,puiderc. Porro ficut ait Gof . fi Iocatio 
fiat ultra tempus uite (ocantis no ualet ultra.quia clcricus in 
bnficio comgatur ufuf rudtuario qui no eft nifi ad uitam . xvi . 
q.vi.illud-Ita tatfi qi fccundu Inno.filocatio Facca fuit noffiie 
ecclefie et utiliter rucceflbr tenetur adillam-derolu.c.i.x-q. 
i.bocius.ct xii-q.ii-c.quicuncjj fuffi-agio.ri aute Iocatio f<fta 
eft nominc ipfius cuius eft ecclejia et non mtendebat ecclefiam 
obligare non tenetur fucceflbrftQuod fi codudtor fiue eptor ia 
aliquid foluerat tunc Tecundu Hofti.tenetnr fucccflbr babcrc 
ratum incjtum pecunia ucrfa i in utilitate ecclcficvt in dicto 




ff) 



capitulo ■ boc ius « Nota ctia bic cj lictt reccor ecclefte poffitqn- 
gi eam locare ultra tepus uite. nunq poteft boc canomcus dico 
ultra uita I ocare preb enda. Advftamatena facitfupra-loca- 
tio. 5"- pe. () Pone cp prelatus uendidit oins obucntoes ecdcfie 
quid erit de eo quod ^puemt ex iuriditione.^t.fecundu Hofti. 
comodii iuriditiois trafnt cualiisnifi fueritexceptajuriditio. 
per fe tam iuriditio uendi non poteft nec debet ■ tyVtru reitor 
ecclefie pfbiteris cjuos ipe coduxit uel llle cui locat Ftuctus ec- 
clefie poffit comittcre curam afarum^- fecundu Hofti-puto 
g> fic . du tn gratis et fme pacloc alic.ua et iterueiente auctori- 
tate epi.de oflFi. vica . ad boc videtur etiam cj fmc auotontate 
epi.f.iminente rjfedtione neceffana poffit comitti ad modicu 
tempus.f.perunuuel paucosdiesfcdnondiu.x.q-i-gtotu. 
cjuia nec gegrinan potcft fi ne licentia ep i- de confe. dif ■ v. non 
oportet-deuoto.magne. <[ Vtrum prelatipofTmt uices fuas 
fub arinuo cenfu concedere.aut etiam p offmt quotam recipe. 

^re- vide infra ■ vicarius • (T« aftpe- 

ymonia.v.cjuoad funera {f/trum fi aliquid detur pro 
exequiis mortuoru comittatur fymonia j E.. fccudum 
Cjot.ctHoDiie.pro buiufmodi nicMdebetexigifcdpie 
debent cofuetudmcs obferuari-cti-ad nofAram.etccumiii 
JT^uidirapud ecclefia funt diuerfa funera et taxetur 
procjntapcnacjuisponaturin cimitetiotali^-fcdm Hoiri. 
fymonia cft . c ti . audiuimus . ct c ■ ficut et eodc modo fi ,p pe- 
(junia crux fpalis portetur ad funus . vt m dict-o c audiuimtts. 
jJjQuid fi clencus confueuit babcrc leftum uel panos equii et 
buiufmodi de morientc. ct ante portatocm faciant paiftum de 
redimcndo^.fccudum Hofti-quiabectegaliafunt .Iicitum 
cft.fedfinolentfepelirc ciuscorpus mfi fiat eis cautio de redi- 
mendo talia fymonia eft . fcd m tal.bus prius fepeliat corpus ct 
po ftea agatu r cotra beredes uel detetores . e. ti . ad apoftolica • 
H Quid cum datur pecunia clericis ut uigilent fuper defuncto 
uel dicant pfaltena {K. . fecundum Hofti. fi recipiat pecunia ut 
uigilent licet ad uigilias fcqtur oratio non cft fy™ "^—^ 
de legendo pfaltcrium pactum faciant.fymonia cft.ftQt™ « 
.pceffiombus quas faciunt alique collegiate ecclefiein exequns 
mortuoru data uel .pmiffa aliq pecunia fiue qcung; rc teporali 







alias non f acturi fl^ . fecundit R ay ■ fi tcne titr cx offirio ad bu- 
buiufrnodi .pceffiones fic cxigcre aliquid cft fymonia.i-q-iii- 
vedentes ■ ft ucro no tenetur . dic ut fupra - fymoniaj t ■ <T - xxv - 
qui mcipit. vtru faccrdos pofftt cetebrare ct cc JJ^Vtru licitii 
fit ftatuere cc proccffio fiat pro pecunia:!^.. fccundum Ray -fi 
ftatutu fadlu ht pcr uerba affirmatiua puta quiciicj; rcliquerit 
collegio decem beat .pcefftonem et alias ad eam no tcnebuntur 
non eft fymonia.fi autc ftatutum faftum fit per uerba ncga- 
ttua ut g> nullt ftat jpccffio ntft reliquerit tfn fymoma eft . quia 
tolltt officium pietatis . f ■ cj .pceffio r.on fiat gratis uel pro tnu 
norifumma.ar.dciureiu.ftcut.t. ct.it. Concor. Tho.fecuda 
fccunde . q . c et cjuod bic et in pcedenti ■ <T ■ dicitur filiter mtel- 
ligendum. vtrum liceat clcricts recipe re pccumam ut mtcrfint 
cxequns feu etiam extremc unftioni- (fQuidftdcnt ucl rdm^ 
qntur anui redditus pro faciedo aniucrfario uel pro fcp<rienario 
fiue triccnario uel cclebrado aut orando ^. fecundu Hcftien. 
in oibus talibus diftmguendu cft.ga fideturtpraleprofpCiali 
tancj appreciatio eius- fymoniacft. Siuero non detur tancj 
principale preciCi fed ut indudtiuii deuotcnis et pro elemofma. 
Uatum cfl.Et idcm in cmnitus fimilitus qucfhcnibus ■ 





'' tcnt de fuo monafterio expelli finc fpe reftitutois . et dctcnt ad 
agedumpemtentia gpctuam m locum artoris regule retrudi. 
e.ti.qfnfymoniaca.ctftnon inuenitur artior regula dctent 
mutari m aliud monafteriu eiufdem regulcquod fi non pctcft 
c5modeFicri fiatfaltcmad tpus-.ar.lxxxi.dt-valet.ct poftea 
rccipiat de nouo . Si aute fy moiua fuit comiffa ipfis ignorati- 
bus fufficit cj reniioet loco ct poftea potcrunt recipi de nouo- 
mutatis tarh prioribus locis . e«ti« ex infmuatione. Idem Tl-o- 
fccundafcde.q-cEtintclligutRay.etVber.gipredirtusri- 

gor cft fcruadus etiam in occultis fymoniacis et m foro pmali 
licet non coftet de crimine per inqfitoem uel in forma iudicn- 
ar . in dicT:o c qrn fy moniaca . quod nicbil loqtur dc accufatioe 
uel inqfitioncScd cum talibus fecudum Ray.poteft dici q, m 
fauorem religioms epus pot.eft difpefare ct m ordine ct m loco- 



Similitcr etia potcft difpenfare caplfri uel prelatus rorum ium 
tatnen ipfi non fuermt pticipes fymeme.cjuia cum cx bcc itnt 
punicdtnon debcnt cx codcm facTiopriuilegiucptincrcimmo 
mdentur amtfiffe potcftate recipienditalcm.ct aliic,uin6 pec- 
cauerunt acqfiuiffe. ar.de elcc.tone- Et nota hcfcdm VI-q> 
fi monafterm eft tta tenue cj non fufficit fuis pnt baberc mtc- 
tionem in rccipiendo tptalia rectpiendi et ctia cblatts fpuahbus 
gratis pnt exprimcre et pacifci de dcterminata fumma tpal.ii. 
Satis concor . Tbo . fecunda fccttde . cj . c . et R ay . et Vbcrtus . 
dicentes . cj fi rccipicndus ^mittat anuatim tn utta fua tfri pro 
expenfis fuis non eftjlltcitu . Idem Hoftt. et Cjof ■ Et o/ uidctur 
cotrarium.e.ti.cjm fymoniaca-ibifub paupettatis pretextu 
JntclIigirTccudum Ray.cumboc diccbant mfraude.uelfcdfn 
Hofti. qn no gratis oferutur fpiritualia ita . f. q> poftea di:at 
ei cp fcrat fecu neceffana . fed potius cjn recipicntcs facwt certu 
padtum dc ipualibus ad tempalia . vnde fcdfn Jnno . cofuiedum 
eft ingredientitus tyquc dant fine paiio darcnt et pricipalitcr 
rropt cr dcum. et ne cffent oncrofnlli dcmui.ar-xvi-q.vi.de 
lapfe^Quid fi i« cjui per fymontam ignoras mgreffus eft ir,o. 
naftermmfiuereligtcncm uelctia optmuitbnrtciumetpoiKi 
fciuit n ftati rcnuciauttfR.fccfrt Vbcr . crcdo tj epus pct dif- 
penfarc cjuia licct grauiter f cccauent tam fccundu ucritatem 
non eft fymoniacus . Non tH credo qi aLbas uel capISppffit cfi 
taltbus difpcnfarc. nec rccolo boc eis effe coceffum. (pQmd <te 
monafteriis ubi no fit patfru fed taxatu cft cjtu igrcdiens dare 
dcbet '1$ . fcdm Hofti_. talis taxatio re^bat . e. ti.ficut £ ccr- 
to- et c.intm.in ft» Et ide fi fiat padtCi decoferuado cofuetu- 
dtne q a fymoniacu c ■ e. tt. vcnies. Ide etia ft recepto fiat grati! 
et pofteacopellatadferuadacofuetudine.e.ti.audiuimus-ct 
capttulo.iacobus.St autem ab.pj conditonc et paiftionc datur 
gratis cjuod cofuctu eft no n eft fymonia.fed de mtcntoc deus 
tudtcat poteft autcm prcdicTia taxatio locum babere ut fupra - 
fymonia.iii.iT.viii. fTBedrmnquid puella poftcj gratis eftm 
monaftcno rccepta etfunt paupes an pater tencat ad aliquid ! 
K - fecundum Hofti . agerc poffunt contra patrcm pro alifritis 
ftlie uel fi pater dcceffit agatur ad p artem fue bereditatis . vt in 
aut.de fciffi. ept- 0". nlla. colla. ix^. Pone cf aliqs timens non 



recipi dicit abbati-ftuelletis mcrecige daremuebis benatr.ea. 

abbas babuo confilio recipit eum et ,lle dat bona fua. vttum f,t 

fymonia {%. . fecundti Vber . crcdo cj fi fir.e mtuitu illius L-mif-, 

fioms fiue no fuerit receptus fymoma eft falte ex gte offtretis. 

ftcut notat Tan. c. ti. nobis . et cccot. Ber. ct Hofti. nec poteft 

remanerc m illotnona ftcrio. nec data repetere cum fit in turpi 

caufa-tenct tam ad aliu d trafire fi ad religionem fe clligamt . 

ar . de r egula . potrcclu - \l.Quidfirecipientes cxpreffcrut ccn- 

dittonemdedadisctille timens repelli fi contradiccret tacuit* 

.ppoftes nichil dare- et fic ingreffus eft nuncjd pctcft ibi rcma- 

nere:'K.fecundu Vber-credo cj no-^uia tatri ncn cotradixit 

lllicitc paftonitactturmtas eius pro coccnfu hnda eft etiam in 

roropniali. {^Quidfi interponatur conditio ex utracjj gtc-et 

antecj recipiat uel acceptetur recipi utrag: gs rcuocat codito- 

nem et fic gratis recipitur :'IS . fecundu Vber . credo g> licet dii 

tam intcntio non fit corrupta. Si atit an reuocatione la fuiffct 

rcceptus autprmffareccptio eoipfo fadtus cft fdignus talimo- 

naftcrio. \LQuidTTc6ucntus attquis prcmittat alicui cp poft 

btemum recipient eu fi interi didicerit artemillauelfiftudu- 

erit in fco\is et ex nunc rccipiuut eum.fcd nolunt eum mduere 

ufg) ad predirta^.fecudum Vbet.no credo fymonta comitti 

cjuia .jpindc eft ac fi diceret t ecif lcmus te iduendum tali tepore 

dum tame interim reddas te ydo neum adifcendo tale artificiii 

ueltalcmfcfam.Cocor.VL ^Quid dc feruiente regularium 

cjui non uult eis feruiremfi ,pmittatur eicppoft certumtpus 

recipient ipfum et fx fmittunt^K.fecundum Vbcr.fymonia 

cft Cjui a omis pac tio ct couentto tpralium ceffarc debet . t > cj. i. 

cjpie ^jQuid li alicjuis amicus medms .pcurat cp f,!ius alicuius 

magni gratis recipiat" in aliquo monafterio . et poftea tftc ami- 

cus follicitat illum magnu cj det aliqd monaftcrio nunqd I1C3 i 

K-fcdm Vbcr.fidtctus amicus non aliter pcuraffet tllu recipi 

nifi cjuia fgabat eum daturum aliqd monafterio uel etia fi rion 

fpabat fed tafri nirc prtit aliqd dari pro rcceptoc tllius fymonia 

eft.Siueroalias follicitat eumcjifitdeuotus ficut ct effe debet 

llli monafterio ct dilecftoe orta ex recjE£tione Filii conferat ati_ 






cjuid monafterio-n eft fymoma.flQuid 

aliquid at batibus pro habcndis prioraf.bus et huiufmodi sTsSU 



-') «5 "T 



fccundum Vber.fymoniaeftquandocug; eftibialiquidffuale 
fi pro notat appreciatoem uel caufam ,pxima ct pnncipalcm. 
Etidemf i darent epo pecunia nc remoucatur a pnoratibus . 
([ Quid de cofratcrmtatibus in quibus ftatutum cft g> nullus 
recipiatur nifi .pmittat ucl luret fe daturfi annuati tantu fl£. 
quia buiufmoi confraternitates non poteft ucrc dici cp fint rc- 
ligiones fedqueda congrcgatocs adbnfaciendunonl-abetHc 
locum fymonia quipotius bic datio tpalmm ab eis imf omt ■ %> 
facienda elemofma ut pro alendis paupibus redimedis captiuis 
et buiufmodi laudabile cfc « et tales cofratcrmtatcsbone funt ■ 
xlii.di.fiquisdefpicit-etar.xxiiii.q.ii-fancflEtfimiliterfio; 
cj femel in anno ucl menfc coucniant ad tract.andum dc falute 
anime.etdifponcndumdc agendis et .pptcr boc Fiant expenfe 
inftitutii eft gj ponar.t uiter fcaliqmquantitate.Idcoq; .pptct 
pdicT:as caufas pdiclum ftatutum uidetur licitum etbonum. 
tame ad oem ambtguitate tollrnda frcundtf VI • tutius effct g> 
buiufmodi ftatutum ftcret fub Forma affirmatiua- ficut diilu 
eftfupra-fymonia qnto-^-pe.Sedtamcniurarenon appro- 

batur . fecundum R ay ■ Wptcr piculum giurii^ 

■yfnonia.vii.de pcna et difcenCatoeJjQue pena eius tjui 
fymomace ordmatus eftfEl.fccundu llay.nonrecipit 
, cxecutoem ■ fcd eft lpo iurc fufpefus quo ad fc et c,uo ad 
etiaficccultumfit.e.ti .tanta. xxxii.di.T-vcru-rtfic 
ur - i- cj . i. r epiuntur • ct boc quia caradtere babct fur- 
tiuum. Et non cft folum fufpenfus ab ordmc cuem fymoniacc 
fufcepit fecundu VI - fed ctia ab actibus omium aliorum. Idem 
Inno.et addit cp etiam m temgahbus et pcr cofequens gdit ad- 
ir.iftratione-lxxxi.di.ccs. Ite deb3 pumri depofitoe et ifamia 
fidecrimiiiecoftitcrit.xv.q.iii.fane.deaccu.inqfitioiiis-Ite 
non poteft rcpetere p ecuniamq uam dcdit eo qi turpiter dedit • 
xini-q.v.no- fane. (fQl^Fpena cius qui ordmem ucl bnficiti 
contulit fymoniace aut ctiam eius qui fuit mcdiator rl?- fcdm 
Ray.ficftmanifeftumipfo mre fufpenf^ft ct quoadalios. 
c ti . accufatum. xxxii . di . <T. vcrumffSi ucro eft occultu iul- 
penfus cft quo ad fe tfn . ficut ct qlibct criminofus ■ non tn quo 
adalios.ar.e.ti.etficueflicncs.etc.vcnies.etcextuc.tt 

quid lmportcr per fufpcnfionem . vidc infra fufpenfus ■ g tctu- 







([Quepenaeius qui recepit fimplcx bHf,cium fymontacetf?. 
fecundmn Ra_y.m prim.s g, eft iufpenfus eo md quo in precc. 
dentt.g-.diftu eft.Item tenct rcnunciare bnftcic , et reft.tuere 
omsfrudtusgccptosetc.u.gcep.potu.ffent.xim.q.iiii.fires. 
dereiti.lDo.grams.vtdiftumeftrupra^reflituto.i.g-.v.nifi 
illos quos expediffct in utilitate ecclef.e|jNam~et qui deprccadi 
animo acceffit ad negocia rn a babet contra mc artoem . et lic 3 
non babeat m id quod fibi abeft babet tame in id in quo ego lo. 
cupletior fartusfum .fF.denego.gef.fi pupiUi.g\fcdetuc{s. 
tit eodemmo tenetur ad reftitutoem ille qui et fi non comif.t 
iymoma tamen alius pro eo fciente et cofcntietc commifit . uel 
ft prius ignorauit et poftea qn fciuit non ftatim renunciauit. 
i alis tame non tenetur de lllis frudtibus quos gcepit qdiu fuit 
bonefideipoffeffor.quiet.a cofumpti funt.fedet deftatibus 
teiietur.£.dcreued..certum.ficut et didlu cft fupra.reftitu- 
tio-i.g-.v.Coiicordant.fatis CjoF.Hofti.etTho. Itemquis 
fytr.oniacus m bnficio ft occultum eft non fit fufpefus lpfo iurc 
fed fufpendedus .i.q.iii.c.i.ii.etiii.tamerationeillius bnficii 
fymouiace qucfitino miftrabit fine pcccato.ncgs fpiritualiter 
necj teporahter-Sed f. notorium eft tpfo f aitos eft fufpefus ab 
aft.bus omium ordinu et ab admiftr atione tpabutn . vt Inno . 
dicit ficut et de fy moniaco in ordine . in primo . g" . dictum eft . 
|( QM e pcna eius qui recipit bnficum cum cura ucl dignitate 
per fymon.ar'^ . fecundu Gof . pter nuc ditftas penas in ,pxio- 
(f . Ide iudic.u eft de co ficut et de lllo qui rccipit ordme fymonia. 
ce.f.cjieftfufpefus quoadfeet quo ad al.os ■ qa cit executoej 
non babcat quicqd agit faltem de lllo ofFicio fufpenfus agit et 
aiasdecipit.deelecdudu» rotbpmagen-etde ifta roatena hes 
fupta - co f effio - lii . <T . f i ■ ^[ Vtru fymoniacus in or dine fufpen- 
fus fit qtum ad ea que funt iuriditois ficut qtu ad ea que funt 
ordmis^.fecundu Vber.non.quiapeneno funt cxtendende 
fedpotiusreftrigende.vndefi aliquisnon babeat iuridiclroem 
et nunc babet ■ poteft fufpendere ct excomunicare et ab cxco- 
municatioue abfoluere ct huiufmodi. fj. Quid agendum fit dc 
pecunia fymoniace accepta i Rt . fecudm Ber ■ debet reftitui llli 
ecdef.e in cuius cotumelta data cft.e. ti.de bocatit.ar-xvii- 
q.itii.f.qs in atrio» ct xxvii. fiquis rapuerit. Et boc cu pecuia 




<tt 



"7 



datur alicui puta prelato foli ucl cuictmrj alii-ita gi ccclefia no 
efc in cuipa ■ Si tame lllc qui dcdit fit f iftus bocmodo regulans 
affgnada eft pecunia altcri monaftct io ad quod oportj eu ti-a. 
fircvt co ueniente K-at ufum ilhus.ar-xv-i-cj-vi.de lapfis-et 
in diito c - fiqu is rapucr it - poftea reftituetur prion monaftcno 
fiue ecc'efie ■ ([ Qjud ft ipm monaftenCi fiuc ccclia fuit tn cuL 
pa . vt ficjuis dedit pccunia monafteno ut rectpiat ?E. fecundu 
Ber.eidebctrcfhtuicjui dcditutcum ea m aliud monftenum 
intrct ne fit onerofus fcdo mcnaftcno . ar . xvi» q ■ vi . de lapfis . 
ctxxvii.q.i. fiquis rapucnt .et-e.ti.vcntens-nccccclefiaufl 
monaftenu debet cu tali fraude effe tn lucro. nec cx eode debet 
confecjui pcna et premiUjiF-- de ncgo - gcf. fiue f.ereditaria-bec 
Ber.e-ti-cboc aute.^Quid fi aliqs dcdit pecuma pro babe-. 
do ordme :'I^.fcdfri Vbcr- fi ipfe no babebat bnficiu eccliafticu 
debct llla pccunia cedere 1II1 catbedrali ccckfie m cuws ignom- 
mia data ef> . fdem VI. Si uero htbattnulum alictnus beneficri 
ad quctn deb uit grat is ordinan illi bnficio rcftitucnda cft fcim 
eudem VI- ([Vtrum cu fymomacis poffit difpcfarijl^.quado 
fymonia interuciut ex gte ordmatons et ordinati no difpefat'. 
vtfupta-chfgcrrVro.fr.vii-ct de a'ns uidemfra-^-C-qucntL 
bus -^Quis pofftt dtfpetifatc cu crdmatis fytnomacc^Ei. fcdm 
R ay^li crivfi gpctratu e ncfcietiLu ; ordmatis tunc pofrcj fitn. 
pliciter renflciauctit executioni ordinis pcteft epus difpeiare- 
e. ti- de fymoniaco . nifi fi pccunia ipfi cpo fu f et data tunc cni 
nonpoffa ipfe difpenfare .ppter turpitudme fuam-fcd papa ■ i ■ 
q . i . erga . et c fiquis neq; «li • q - V . pntium . Poffet aut fuccc f. 
for illius ue! alius ordn-arius cius ut potc fi K-rrtdomicilui ucl 
bcnficiu in alio cfjatu. Concor . Inno ■ Hofti- ct Gof ■ Similitrr 
cum illo qui fcicnter fufcipit ordme fymomace non tamen mi-. 
mftrat ■ poffet cpus difpefare m ordm-bus ntc afi fufccptis - no 
autem in 1II0 quem fymomace fufccpit nec etia cj rccipiat alios 
q rdines antc difpenfatoem.quia pmotus effet pcr faltum- ^ 
ITQuis poteft difpenfarc cum illis qui recipiut fimplex bHfiait 
per fymoniaf^-fecundu Ray.fiignorantibus ifpis factumfic 
poteft eptts difpenfare ut ctia de nouo confcrat eis idcm bnfi-. 
ciu poftq pure ac fimplictter renuciaucrit- c-ti.de fymonia- 
dcelcc.fialicuius-Itemcj poffit miftrarc in crdimbus ante ct 



poft benficium fufccptis. Hcc autem intellige fi etia epifcopus 

ignorauit.namfi fcienter cotuliffct non lpfe fcd fupior poifet 

cbfpenfare.ar.i.q.v.c.i.etdcclcri.ccniu.dmetfsfaUacis.Si 

uero bnfaciatis fcientil us folus papa poteft-e.ti.de regulari- 

bus.Idcmlbo.et VI. Et mtclligitur boc fecundfi Vber.-tj rii 

talrbus non poffit difpcfari nifi pcr papa nec in lllo bnficio nec m 

alio fi rcmanent m fclp. Concor.Tan.e.ti.nobis.fimiliterct 

Hofh.{[ Inmultis cafibus fjmcnie fecuncu Ray -poteft epus 

drfpefare poft legittimapcnitentia.primouidelicicumillocjui 

bnficium uel etia ordmem cotulit fymomace uel qui fuit me_ 

diator fymcmc dum tarf. fit cccultu.ltcm cfi eo qui iterpofmt 

preces carnales etiam pro non digno.nulla tarn intcruemente 

conditioe ucl pacto . et hoc poteft fi ipfe epifcopus a peccato lllo 

fit imunis . aliocjn metropolitanus ■ mtellige fecundu Vber-qfi 

talia de cofuetudmc compctut ei. Item poteft eps difpcnfare in 

fymonia quc comittir circa exequias dcfuncT:oru. Item in co- 

fecraone cimiteru et facrorum uaforu - m bndictionc ucftium. 

in uenditioe cnfmatis - aquc biidicte uel falis aut panis bndidli. 

ii . bndictoibus nubetium . in oibus biis epus non cft ,pbibitus « 

ideopoteft-ar-de fen.ex.nug-lnno» etiadicit cjfymoniacim 

bndictiombus ct buiufmoi fi occulti funt licet fint fufpenfi quo 

ad fe ficut aln criminoft fi tam primo peiteant licite celebran 1 -* 

fcdbnficiu quod fytnomace bitum eft retineri nullomo potcft» 

^TQuid fi ahquis .pbabiliter crcdit fibi collatum effe ordine uel 

bnficium .pptcr obfequia uel ,ppter preces carnales a fc uel alio 

interpofitas < 1^-» fecundum Ray -fi alias erat idignus dcbet re- 

fignare-qapreces fuccedut locoprccii.fi ucro dignus ntcnct 

fed fufficitpcniteredcmala intentige»i»q-i»funt nonnulli.de 

eta ■ ct qli - tua- e • ti . mandato . rfjfVtrum epus poffit difpcfare 

cum co qui cft fy moniacus in dignitateiTS- fecundu Inno-no. 

e- ti » nobis . imo ctiam cu lllo fymoniaco fcicter no poteft epus 

difpcnfare cj poflit .pmoueri ad dignitatem» etiam pro qua no 

fecerit fymoma.i.q-i.erga-Idem Nofti-QVtrum epus poffit 

drfpefarccum electo fymoniace cjjpofteaeligatur^-fielccto 

repbata eft .ppter fymoniam. etiam qm elcdtus ignorauit nec 

poftea rata huit nicbilominus no poteft eps illa uice difpefarc. 

fccus dcfimplicibnficio.f.quod noncft dignitas»fiignorantei- 



*?\ 




recipiatur -quia poft refignatiocm cpus difpcnfarc poteft ut ie 
conferatur . de elecfi alicuius ■ vt babctur fupra . f • xi . qui m, 
cipit . cjuis poteft difpenfare cum lllis ■ 

?Imulatio.Vtr5fimulatiofitpcccatu:'"$-fecunduTl-o. 
jfecundafecunde.cj.cxi.fimlatio^fnenicdacmm cft m 
! cxtenorfi fatftorum fignis cofiftcns- Nen rcfcrt autcm 
utrum quis metiatur ucrto ucl quccficy alio f afto ■ vnde cum 
omne mendacifi fit peccatfi confeques cft cj onns fimulato fit 
pcccatum . tafn ficut dicit Auguf . in li : . dc queftiombus cuan, 
gelii.no femgquicqdfimulamus aut fmgimus mcndacificfc. 
fed quado tllud cjuod fingimus mcbil figmficat tfic cft medaciu 
cjH uero f iclio nra refertur ad alicjm fignatone no eft medaciu 
fed alicjua figura ueritatis - Et ita dns finxit fe iongius ire ad 
alicjmd figurate fignadum » Addit VI . cj,- ficut I1C5 F allcre alicjm 
in duplicitate uerboru ,ppter aliqua fui aut ^ximi utilitatem . 
Ita licet et pcr opus ftcntione utilitalitis cofequcntis ad takm 
fimlatiocm. ficutet J Dauid mu tamt faciem fua coram acbys 
regc gctbc.i.I^.xxT^LVtru aliqs pcccet fimulado fanchtate { 
R: . frcundu Pe . 111 quoli - duplex eft fimlatio ■ queda cjue f it ab 
alioutinicjuitasfua paUictur etipfc bonusputetut.etboceft 
pcccatfi({Alia que fit ad dei nonore ct ^ximoru edificatiocm . 
vnde quado aliquis bonus et religiofus maiorem compofitoem 
offendit cora_cxiraneis utipi magis edificetur lfte non peccat 
f ed mer rfflDe •yp ocrifi que cft qued a fimlatio vide m fra . yp& 
crifis . <£Vtrfi fit fimulatio quado aliqs occultat peccatfi fufi { 
Kl . fecundfi Tbo ■ fcda fecunde . q . cxi ■ ficut aliqs uerbo mentit* 
quado fignat qucd no cft non aut" quado tacet quod eft quod 
et aliqn licct . Ita etiam fimlatio eft quado aliquis per cxtenora 
figna Face.orum uel rerfi fignat aliqd quod non cft non autem 
fiquis ptermittat fignare quod eft- vndequis poteft peccatum 
fuum occultare abfqj fimulatione et laudabiliter fcilicet ne alii 
inde Jcandali jcntur . 

obrietas . Ouare fobrietas cibi requirat in ordinado fiue 

in clcrico^fe.fccundu Raymfi.quia ficut cbrictas fc ct 

uoracitas pbibetur ab aplo ad ro • xiii . non fa comcffa- 

ibus ct cbritatibus - Item quia uentris mgluuies luxunam 

.puocat . Vnde. xliiii. di. <T ■ 1 . vcnter et genitalia fibimct uicma 




ii|iin iiii|mm 11 

12 3 4 5 6 7 



!i:lll|llll llll|ll lll|ll l|llll !ili|lllij lllllll ^ llh::i|llll I ^ I 1 1 1 1 1 II 1 1 1 1 1 
10 11 12 13 14 15 16 17 1B 19 20 21 22 



HHI^^MHI 



funt. vt ex uicinttate rr.embrotft iriteBigatur confedcratio ut_ 
ctorum . Item quta lhgluuies oni e bonu opus diffoluit ■ riti ■ Re. 
xxv.nabujatdan princeps cocotu deftruxit muros iberufale - 
Itemuartos morbos generat.Scdtegantta .pcurat fofpitatem 
et ilantate . de cofe . di . v . ntcbtl . Item quia pmguis uenter ut 
aitlero.craffum fcnfit generat cti econtrafacerdotalisfcnfus 
dcbeatcffeguigilettcnus.decofe.dt.v.netalesdEtTdiftam 
matertam Facere pot fupra gula. ([Quarefobriitas potus re_ 
quintur m ordmado fiuc in clenco ^Pl.fecundu Ray-quiaex 
umo frecuentcr fcqtur cbrtetas . dc tureiu. et ft xpus . ebnetas 
autem fomes eft ct nutrixutciorit.xxxv.di.ante omia. Item 
quiauinoIeiitiatoUitmitdicia.namefticitatiualibidinis.Ieto. 
venter mcro eftuans cito dtfpumat inlibidine.di.xxxv.<T.i. 
Item quia ipedit omem fapientia . et de boc ct etia de nunc dcd 
pnus betur . ,pucr . xx . luxuriofa res eft umum ct cotumeliofa 
ebnetas quicgcjj bns delcdW non erit fapiens . bec autf duo fc.3 
mudtcta et fapietia maxime Rt ncceffarta miftro dei cja abulas 
in uia imaclata bic micbi miftrabat. et quia acccptus eft rcgt'_ 
mifter MjteUtges - Et dc bac maf eria ebntatts bet « s ■ ebrtetas - 
"Hlscietas CV trum hceat comittcte pecuma mcrcatori uel 
artiftci per modum focietatts et inde lucrum accige^Fi. 
Hfecundu Tbo.fcda fecunde-q-lxxviii.iUequi fic comit- 
tit pecuma fuam non tranffert dmutn pccunie m lllum ftcut m 
mutuo fed remanct eius rta cj cum giclo ipfms mcrcator de ca 
negociatur uel amfex ogatur . idco licite potcft pctcre parf em 
lucrt tiide £u5ietis tantj de re fua - bec Tbo . vn ficut dicit G'of ■ 
fiuis darcpecunta tua fme pcccato in focietateponetupccu- 
niam et alius ogam pfon ale - quia plerumtj! quod pecunie dceft 
pcr ogafuppJeUjr.ff.de foci. I-v.C-t-et coicetis lucra gtcula 
ct dapna(JConcor - Hofti . Et notat xiin ■ q . iii . plericj; . vt fcilj 
dicatur ftc. do tibi centit et tu poms induftria et labore tuum. 
in fme anm f acta rone ego accipiam tlla centum et tu precium 
gfone tue fiuc iduftfie quod ponimus effe fiue ualere alia cetu. 
pofVbocquicqd crit de lucro accipia ego meditatem occafione 
mee pecunie et tu alia meditatem occce tue gfone. Poffet etia 
fieri a'tud paftum q; ego arcigemqrtam gtem lucri et tu tres 
altas . ucl ccouerfo tu cjrta ct cgo trcs fccundu cjj coucnirerr.us 






g> tua induftria extimari deberet . vt patet infti.defocie.<r.i- 
et fimiliter pro rata dmidatur dapnum- Poffet etiam fien non 
cxpreffa predidta extimatoc gfone . fed comittendo difcretiom 
ipius qui recipit pecunia ut affignet gte Iucri uel dapni cjtu fibi 
tufte uidet .et poftea fi cffet alicjs cxceffus uel defectus cocor- 
dicer fibi remitterent . £ S; effe negociator qui recipit pecuma 
ad tractadum dicit ei cjui dat ea • ego uolo in fine pro mduftria 
et labore meo xx . firma bSre et nolo 111 eis fentire alicjuod dap- 
nu nCiqd licet ;I$ ■ licet . fed tftc non eft cotra ctus focietatis fed 
locatioms.quianegoctator lllelocat ogasfuasproilloprecio. 
ifto mo nicbil fentiet etiam de lucro.poffet et paftum faccre gj 
nonfolum berctdictaxx-fine ullo dapno.quodqdemrecigct 
non ut focius fed ratone ogis fiuc falani ut diflumeft • De tali 
locatoe fupra . locatio . <T . V . et fequentibus ■£ Quid fi do pecu- 
niam mcrcatori m focietatcm et couenio fecum g> dabit tmchi 
ccrtam ptem de lucro ■ ct iitcfejl dico de dampno /K - debct iteL 
[igi eadem gs de dampno • vt Hifhj. de focietate. f. illud. 

" domia • Sicjuis contra natura pcccaucnt fi eft clericus 
cponi debet. vel fi apgct corrigibilis deb; tradi religio- 
_.[« ad gpctua penitentia gagertda. Si laicus excoican et 
a cetu ftdeUum ufcj! ad condigna faturactoem fncri alienus ■ de 
excef . prela . clcrici . boc autc uicium eft maius q fi matrcm gs 
cognofceret » xxxli . cj . vii • adulterii. de boc et de aliis fpeciebus 
luxurie babcs fupra . luxuria . T • 1 * 

ollicitudo. Vtrutn licittt fit follicitudine gercre de tpra- 
bbus :^l. fccundu Tbo.fectida rccunJe.._q.lv.fotlicitudo 
. ktpalium . tripliciter pot cffe illicitaflynomo ex gte eius 
de qutffolhcitamur. vt fi tpralia tanq" fmem queramus ■ vnde 
Augufti • dicit m li.de opibus monacborii cum dns dicit. nohtc 
folliciti effe ■ boc dicit ut n ifta itucat" et .ppter ifta faciat qcqb 
m euagclii predicatoe faccre iubentur. Aliomo poteft effc fol- 
bcitudo tpralium lllicita ,ppter fupflufi ftudium quod appomc 
ad tpralia jpcuranda . ^pter quod bpmo a fpiritualibus qmbus 
principaliter iferuirc debct retrabitur ■ ct ldco dicitur Mathc 
xiti. Cf folliotudo fcli fuffbcat uerbu dciTcrctomo ex pte timo. 
ris fupflui quado fcil; aliquis timet nc faciendo quod d} ncccl. 
faria fibi deficiant-quod dHs triplicitcr excludttj Primo^f tcr 






maiorabeneficia bcmi prcftita dinitus preter fua fcllicitudinc 
fcilicet corpus et amma.Sccundo .pptcr fubuentione cjua dcus 
anmialibus ct platis fubuenit abfcj; hutnano oge.Tcrcio ex di- 
uina fuidentia proptcr cuius lgnorantiam gcntiles circabona 
tcmpalia qurcnda prmcipaliter follicitatur . et ideo cocludit cj 
principalitcr follicitudo nra dcbet effe defptialibus boms fgates 
cjj etia temgalia nobis g ueniet ad neccffitate fi fecenmus quod 
dcbcmus ■ vnde dicitur Matbei. vi.pnmti cjuerite regnum dei 
et lufticgm eius et bcc cmnia adicicntur uobis - 

lortilegium.i.fcil^ ars diuinandi diffcrt aute a .ppbecia. 
quia .ppbecia accipitur m bono et fit gratis.fortilcgiu 
ueroin malo et fit commiter pro pccunia-i.q.i-duces. 
a1iasiudices»ct c.fequenti.tf Ouct iunt genera dinatois :R. 
fcdffiTbo.fcda fcde.q.xcv-ois dinatio utitur alicuo dcmonu 
auxilio.cjuod quide uel exprcffeiploratur.uclprcterpctitione" 
bomis feoccultedcmoningeritad pnunciadum queda futura 
quebofmfunt i^nota-cis aut cognita.vndetriplex cft gcnus 
dinationis . Primu eft per mamfefta dcmonu inuocatoe^ quod 
pcrtmet ad nigromaticos ■ Sccundo per folam confideratiocm 
difpofitioms uelmotus altevius rn.quodpertmet ad augurcs- 
Tercium eft dum f acitnus aHcjd ut manif eftetur nobis aliquod 
occu Itum quod ptinet ad fortes • Sub quolibj aute lftoru muU 
ta cotmentur . de quibus - ln fequentibus ■ cj". dicitur . et etiam 
bent" .xxvi.q.ini-igit genus.ii.q*v«necmiru.([Q_uot modis 
fit dinatio per demonu muoca^oem^RL.fecudumTbo.vbi.s. 
demones expffe iuccati folet futura prenuciare multipliciter. 
quadocjj quidcm qbufdam preftigiofis apgitiombus fe afpecftui 
uel auditui boium igerctcs ad prenuancidii futura- et bec fpes 
uocatur prcftigium cx eo cj> oculi boium preftinguntur.qricj; 
aute per fompnia - ct bec uocat dinatio fopnioru .quadocj; ue. 
ro per mortuoru aliquorum appantioem uel locutione . et bec 
uocatur nigromantia-quia ut dicit Ifo.m li. etbimoli.nigron 
grecclatinemortuusmacia dinatio micupatur.qaquiLufda 
prccantatiombus adbibito fanguineuidentur refufcitatimor., 
tuidiumarect ad mterrogata refpoderc.quadocj; uerofutura 
prenunciant per bomies uiuos ficut m arrepticiis patet-et fec 
eft diumato per pbitones- vtlfi.dicitquiaapbitoneaprcllme 






funtdicti.quidicebatur effe auctor dinandi- quandccj autrm 
Futura prcnunciant pcr aliquas figuras ucl figna quc m rebus 
inanimatis apgent que qdem fiapgcat m aliquo loco terreflri 
puta in igne ferro aut lapidc pollito uocatur gcomacia.fiatit 
in aqua ydromacia ■ fi in acre aerimacia . fi in igne pyromancia • 
Si autcm in uifccn bus aialm m imolatorutn m ans dcmcnum 
uocatur arufpiciir . (TQuoTmodis fit illa dinatio de qua diftum 
cftin .ii.ff .cjfitper cofideratocm difpofiticnis uelmotusaL 
tcriusreiil^.fecundu Tbo- ubifupra-fit multip liciter . na^ fi 
conetur aliquis prcnofcere futura cx confideratoefitus etmo» 
tus fyderum boc gtinet ad aftrclogcs qui etgcneatici dicfitur 
.ppter cofideratoem natalium dierum([Si uero per mctus uel 
uoccs auium fiue quorucuncj; aiahum fiue per frerr.utationes 
r>omiumucltnebroru3 faltusboc jjtinct gencraliter ad augu- 
rium.quod dicitur a garritu auifr.ficut aufpicium ab ifj-ectde 
auittm quorir primum pertmct ad aures. fecundti ad ccti/os.In 
auibus eni buiufmdiprcciruc cdfideranio/cnt. Si uero h uiuf- 
modi confideratio fiat circauerba boium alia mtcntione dicta 
que qugjxtorqucat ad futuruj quod uult prcnofccre uocatur 
omcn(f3i aute cofiderctut alique dtftofitoes figuraru in alicj- 
bus corgibus uifut occurrentes ertt aba dinationis fpecies.nam 
ex lmcamtis manus cofideratis dicitut cyromacia- cyros cnim 
grece dicitur manus . dinatio uero cx qbufdam fi guris l ii fpa- 
tula alicuius ammalis uocaturfpatulainacia.CQuodmdis fit 
illa diuinatio dc qua dictum eft in fcdo ■ <T • f- que ptmct ad for- 
tes^.fecundirTbo. fecunda fecttde .q.xcv.bccdiuinatiofit 
cx confidcratdne eorir cjue euenitit ex gbufdatn que ab boibus 
ferio fiunt ad aliqd occultum inqrendum.et boc multipliciter 
ftt enim qncjs per .ptractionii punctoru quod ptinet ad artem 
geomacie.quadoc| per cdfideratione figurarti que .pucnifrt ex 
plumbo liquefacto in aqua .piefto. quadocf per quafda cedulas 
fcnptas ucl non fcriptas in occnlto pofitas dumcofideratquis 
quam accipiet . uel fimihter in feitucis ineqlibus propofitis quis 
maiorem ucl minore accipiat . uel ctia ex taxillotum proiecride 
quis plura puncta piiciat . ucl etia dum cofideranti quiiajjienti 
bbrum occurrat que omnia fortium nome babent- fJ/Vtrum 
ommsdiumatiofiucfugfhtio fittllicita^E.fcdtn Ray.omms 



BMH 



■I 



probibita eft a deo et fca ccclefia. com eni futnta que folius dei 
funt aliqui per boc muenirc laborat dcitatis tura creaturis at- 
tnbuunt.yfa.xli.anunciateque uentura funt m futurumet 
fcicmusquiadiiefcisuos.Item leui.xix.non augurabifni nec 
obfcruabitis fopnia-et tbide-xx.aia que dcclmauerit ad magos I 
et anolos et cete.et multa fimiha. Et ficut ait Auguf. vanttas 
artium magtcaru ex traditioe maligncrii angelorfi m toto or. 
beterrarfi plunmts fclis lnualutt-et pcrmuentoes corfi inueta 
funt arufpicia . auguratocs . et ipa que dtcunt crc-.cla m mgro- 
mancia.xxvi.cj.ii.cjuinne faluatore.ctfimilitcr de^biLitioc 
talium.xxvi.q.y.pertotum.ii.q.vri. nolicct^ et mciuauor 
capitulis fequ5ttbus._et e.ti.pcr totumflEt fimThtcr ad genus 
Juppitioms gtmetoms ligature et remcdiac.uemcdicorudif- 
cipha codepnat . fiue m ucrbis fiue m caraacnLus fiuc tn cjbuf. 
cu'j: rcbus fufpededis ucl ligadis ucl folucdis.ftcut funt m aures 
ucl anuli m digitis . fte fi iStftis Sl ulatibus amicis .lapis aut pucr 
mcduis itcruenerit. Ite redire ad ledlu fi dfi fe calciat ftcrnuta- 
uit redire ad domfi ft .prcdes oE erdcrit- hcc ct rr.ulta humfmoi 
xxvi.q.ii.illud-ltemnfunt cbfcruadi dtcs egipciaci aut calede 
lanuani . aut mi fes uel dtcs aut Vune fohfcu, curfus et buiumot . 
xxvii. q.vii.ncn cbferuetis- Non tamc condepnat rufticiqui 
feruant tpra ad fcminadum ucl arbores tncidendCi et buiufmci 
que natura'c bnt rattone ■ fimili ter et phif ici circa mcdtcinas ct 
mtnutoes facicndas et fmnlia. {JQucntur hic fpaliter utrum 
dinatio pcr inuocattocm demonu fit i1Iicita:"R.fecudumTbo. 
fedundafcde.q.xcv. ficde utcro.xviii.non muenia in teqm 
artolos fcicitct ncc pbitoncs ccfulat . et buius duplex cft caufa» 
Prima quia tn inuocatone dcmcnfi Fit paftu expreffum cfi dc- 
mone ct boc cft oio illicitu . vnde cotra quofda dicit Ifa- xxvni. 
dixiftis pepigiTius fcdus cfi mcrcc ct cfi ill ferno factmus paoKi 
et grauius ect fi facrifncifi uel reucretia dcmoni iuocato exbi- 
bcretur . Secunda proptcr giculu confequens . demon enim qui 
itendit gd.tione boim de buiufmodi fuis refpoforiis etia fi aliqn 
ucra dicat liitendit boics affuefacerc ad boc ut ei crcdat - et fic 
mtedit pducere tn aliquid quod fit faluti huane nociuum- vnde 
atbanafms cxponens illud. Luce-iiri-increpauit illi dicens ob- 
m/.ctcfce et cc dicit cjuis uera fatetet dcmon copefccbat tame 












crifhts cius fermcncm rc f.mul cumueritatc iiquitatem ptcu 
tnulget-vtnosetiam affuefaciat ne curemusdetalibus etram 
fr ucra lo^ui urdeatur.ncfas eni (ft cim aflit ncbis dina fcrip- 
turaadyabolowffruamur.deboc autemcj) faul pbitonrffam 
confuluitque dinaurt.i.corin.xxvrrfdicit Auguf. ad fimpli- 
cianum.no e abfurdu credere alrq drfpenfatone fuiffe Dtnrffum 
ut non dnante arte magica ucl potencia fcd drfpefatione occuL 
ta que pbitomffam ct faulem latebat fe ofrenderrt fpiritus iufti 
afpcctibus rcgis diuina cum fentcntia pcuffurus • uel ncn uere 
fpiis famuelis a recjuic fua excitatusefc.fed aliquod fantafma 
et rllufio ymagrnarra dyaboli macbinatcmbus Fafta qm fcrip- 
tura famuclem appellat-ficut folcnt ymag wcs rer um fuarum 
nomibus appcllarr.xxvi.q.vi-necmrru. ((1 Vtrum diuinatio 
peraf>rafitillrcita:R.fccudu Tbo.vtfupra.duplrcesefTrftus 
fubtrabunt calrtati celcfhum corporum. Primo gdcm omnes 
efFectus per accfis cotingetes fiuc m rclus hiiams rrue m rcbus 
11atural1bus.cjurautj3batur.v1. metbafi/ice.ensDaccnsnon 
babct cam ct precipuc naturalcm. vt delapide cadete fiat terre 
m otus • vel cj boic fodicnte mueniat t befaurus - Secundo aute 
fubt raVntur calvtati celeftiu corou aftus Ubeti atbrtrii pnt t am 
cclefrra difpofitiuc inclmare mqtum ipnmiit m corpus buanfr 
fed tafri ex boc nulla necclfitas iibcro arbitno impcnit . Siquis 
ergo cofiderat icne aftrorum utatur ad predidta duo fcilicrt ad 
precognofceda Futura cafualia fiue fortuita aut etiam ad eog» 
nofccnum per ccrtitudme futura oga boim pcedet boc cx Falfa 
et uana opmionc. et tunc ogatio demonis imifcct fe- vnde erit 
diuinatio lllirita. Si uero alrcjs utatur cofidfratione afrrorum 
ad pcognofcendu futura que ex cclcfhbus corporibus cantur. 
puta ficcitates uel pluuias et buiufmodi non ei-it lllicitum. 
ff Vtru diuinatio que frt pcr fompnia fit licita !9f.> fcdm Tho. 
vbi fupra. fiquis utatur fcmpnns ad precognofccndum futura 
fccundu qi fompma jxedunt ex reuelatone diuina ut fompnia 
pbaraoms • uel fecundu qi ppcedunt ex naturalr caufarntrifeca 
ut cum abundas frigido bumore fompmat q> fit in aqua ucl in 
umo • fiuc extrinfeca ut cx aerc uel rmplfione cclcfh qtu lc pot 
tatts uirtus extedere non crit illicita talis diuinatio. Si autem 
druinato buiufmoi clretur ex rcuclatioe demonu cum qurbus 



i|im iiii|mm 11 

12 3 4 5 6 7 



III llll|llll llll|ll l|llll ::::|lll :ll|llll [imWi m\ Jiim II III :nl llll|llll III 
11 12 13 14 15 16 17 1B 19 20 21 22 



^ 



Mte hfetehr exprcffa S uia ad bcc . iuccantur uel tacita quia 
ba.uTmo, d natfo cxtendir ad c I uodn E otJVcx t e 1 ,derc erit tal.s 
dtutnatto dltctta ct fucfhccfa . (pVtSltaatio P er au R ur,a f,t 

l,c,ta.'^.rccunduTf.o.f c d a fe c ^c.q.x C v.cxmotuXu a r 
r.Uiauiufuturacognofctnonpnt f.cut ex caufis.fed ,„|tum 
funt Efftftus abqrum caufaru que etia funt caufantes Futuros 
eucntus.Laufaautopatiomsoimbrutoru aialiit cftiftmrtus 
quidamquomoucnturinmodum nature.etbic inftinftus cx 




i -. ».»r^i.v.^i.ibus C orporum 

ccleltium ct aeris c6tinetis ex quo .pucniunt aliq futuri cucn . 
tui-lnhoctnduocofidcranoportet. Pnmoqde ut b uiufm6i 
ogaitaes no extcndatur mf, ad prccognofcendu ,lla Futuraque 
cauiant pcr motu celefhum corporum . put fupram vni.tT. 
qu.cltmmcdiatcantc,pximum predcte d.dtum cft. Secfido 
ut non extedatur n,f, ad ea que a[,q(,ter prTt ad huiumoi aialia 
ftinerccoiequut eni per ccleftia corpora ccgmf ocm cmda twfc. 
turale ad ea que eotit uite funt neceffana. ficut fiit imutat5cs 
que Ftunt pct pluutas - ucntos et alia V uiufmoi. Miomo inftm- 
clus buiufmodi caufanr excaufa fpuaH.f.vclexdeout patet 
mcolumbafugcrifLudefcenJcntcet m coruo qui pauit belia. 
ct m ccta que abforbuit ct eiecit lonam . vel ctia ex dcrr oibus q. 
utuntur buiufmodi ogatiombus brutorum ad implicadas aias 
uams opatiombus et opimcbus.ct eademrato"ne de alns oibus 
buiufmoi ct tftomo non funt licta. Quod aute rofepb ait geH. 
xliin ■ cj non effct ei firmlis m augurand, fcia-mtelligcndum eft 
fecundii Auguf. g> bocmo dixit ref cres forte ad id quod magus 
dc lpfo opmabatur . ct fic difpefator eius locutus eft . (fVtrum 
diuin atio pcr omina fit licta '.'Bl . fecundu Tbo . vbi fupra ■ ome 
diciturquado ucrba aliq alia mtentoedifta retorquetur ad fu_ 
turum • vt fupra in . mi . 9" . didtum eft . buiufmoi aut 5 uerba et 
fi non fubdatur difpofitoi ftcllaru difponuntur tame quandotj! 
fecfldum diuinam ,puidentia ut rccitatio fompnii qm sudiuit 
Gedeon .mdicb.vn.et uerbapuelle quc atedit belie^cr fertius 
brabe.gen.xxiiii.etficlicet-fit etiam b oc qug docj; fecundum 
ogationcm demonu . et fic eft lllictu ■ fl Vtru-iuinatd fortiu 



i 
1 



fit ilHcita^.fcdm Tbo.fccunda fecundc.q.xcv.fcrtes pprie 
dicuntur cum aligd f it ut pcr cius cucntum aliquid innctefcat 
cccultum.et quide fi queratur f cr fcrtes quid cui fit exbiben- 
dum uocatur fors diuiicria ■ fi aut queraf quid agerc oportcat 
uocatur cofukoria . fi ucro qucrat ur quid fit futuru uocat di- 
uinatona. Itacj fi euetus fortium expcdtetur ex fortuna quod 
Iocum babet folii m d.uiforia no uidetur bcre peccatu mfi forte 
uicium neceffitatis . ficut fi aliq ncn ualetes aliquid cocordtter 
diuidere uelit uti fortibus cxpcnetes fcrtune quis quam Dtem 
accipiat . Si uero euetus fortium expectcf ex fptialt caufa qng) 
quidem expertatur ex demoibus ■ ficut legitur E3c.xx1.3rex 
babiloins ftetit iil biuio 111 capite duarum uiaru diumationem 
quercns ct comifcens fagittas mrerrogauit ydola. et cx catiia 
confukm.etboccrtiUicitu. Quandog; uero expcctatut a deo 
fecundfn illud ,puer .XVI. fortes mitttttur in finii fcd a dommo 
tcmpaturcttafeforFfccundufcnoncO malum.rt Augulti. 
dicit ■ potcft tH in boc qdruplex peccatu inciderc Frimo iiabitj! j 
neceflitatcadfortesrecurratur.boceni uidct addei teptati. 
onemotincre.Secudofiquisetiainncceffttate abfcj; reueretia 
fortibus utatut.imocummayt» acbbetatoectpmiffaorone 
dcbet ftcri exemplo aplorumin eledtioe matbic. actu.i.Tcrcio 
fidiuinaoradaadterrena negocta conuertatur.vtdicit Au. 
ad ianuanu. Quarto ft in clcctiombus ecclefiafticis quc ex iptts 
fci tnfpiratoc fieri dcbent ahqui fortibus utatur. ficut et m te- 
porahum rerum dimfione. fi ergo neceffitas immeat licitu elt 
cum dcbita reueretia fortibus dinum iudicium iplorarc licut 
fttprcofecutionis quis fugiat ne morte oim detcratur ccdia 
forte queri poteft . vt dicit Augufti- m epia' ad bonoratu.et cui 
dada fit elemofina cti duo equc cgetes occurrunt ccteris o.dus 
et utrigt dari non potefKfortc mftc queritur. vt dicit Augui. 
i . de doc . cnft.ana . Inno . etia dicit cp pro I.tibus dinmendis lic 3 
uti fort.bus • xxv, - q - 1. . fors • Idem Hofti. et ii«eIhge^nh!iS.^ 
tpralia funt et de forte ftmplictfinc alia fupftitone- V U"<" « 
dinat.bus ucl etia iueft.gatibus occuka. vt furtu « b "7"\ ' 
per infpeccocm m libris « . fecundum Vber . nullom°do licct . 
fedfu B ftitiofumcft.e.ti.extuaru.et reduciturad *natione 
per aftra. de qua dictum eft in occtauo . 0" ■ aut etiam ad iortci 



de quibus in precedcnti - <T - babetur.ifl Quomodo frequenter 
euentant ea que dim predicunt 'R.fcdm Ray -qui fic dicit bac 
quefhone Augufh . foluit diccns hoc fieri gmiffu dei ut illx qui 
boc auditit et uidet ^bentur incjli ftdcfmt.Vnde dcuterono. 
xrii- fi furrexent in medio tui .ppheta aut qui fompmu dicat fe 
uidtffe et predixerit fignfi atcj portetfi et uenerit quod locutus 
eft ct dixerit tibi eamus et feqmur deos alienos quos ignoras 
ct feruiamus cis non audies uerba .pphete aut fompniatotris . 
quia teptat uos deus uefter ut palam fiat vtrum dtligatis eum 
annon.xxvi.q.v.necmirumTbo.etiafecundafcde.q-xcV. 
dicit qi boc quod boies a principio in tftis obferuatoibus aliquid 
exgti funt cafu accidit fed poft modfi cum boies incipifit butuf. 
modi obferuatombus aim implicare multa fecundu buiufmodi 
obfcruatioes cueniunt per deccptiones demonft . vt biis obfer- 
uantiis bomics tmplicati curioftores fiant. et fe magts inferant 
laqueis mul ttplicib tts erroris gmciofi.vt Augufh- dicit.ii.de 
doccnfti.(£^Vtrum (iceat recirere a moricnte cj rcuelct ftatfi 
fuum poft motte :'EjL . fecundm Tbo . in quoli. nulla inordtnato 
uidetur fiquis requirat a moriete cognofccre ilatum eius pofh 
mort e fubicie do t arh V- oc dtuino tudicto - v t\de nulla r atio uidec 
quare boc debeat dici pcccatum ntft forte ex dubitatoc fidei de 
futuro ftatuquaftteptando incjrat- Dc pena dinatorum ifra 
fortilcgiu ,ii- <J".pe» De inueftigatioe maleficn per iudicifi Eerri 
candetts uel aque bullientis fupraduellu-9~.pc.in fi. 

" jrortilegtfi.ii.qtu ad fugftictofas obferuatoes-Et primo 
[I queritur vtrum liceat uti arte notoria f 1$. . fcdtri Tbo > 
I fecunda fecunde.q.xcvi. ars notoria cft oio illicita. et a 
criftiano fugieda-beceft ars perqua quidam mtutur fcientia 
acqrere fed oio tnefficax eft. ct fiunt tbi queda pacta implicita 
cum demone. ^JVtrum obferuatones que fiunt ad famtate et 
buiufmodtfintlicite^. fecundm Tbo . vbi fupra - tn biis que 
ftunt ad aliquos effectus corgales inducedos confideradum eft 
vtrum naturaliter poffint tales effeftus care et fic non erit ittC 
citum.ft aute non uideatur naturaltter tales effectus caufare 
poffc cofequcns eft cp gttneant ad queda padla cum demoibus 
vt patet per Auguf. xxi.de ci- dei. boc autem appet fpecialiter 
cu adbtbent aliq. caraitcres uel nomia ignota uel abe quecfitj 



r 
H 



varie obferuationes quas manifeftum eft naturaliter cfficacia 
non hiire. et talia femg funt fugfticiofa et lllicita . Si tamen ut 
dicit Kay. aliquis colligat berbam mcdicinale cum fymbolo uel 
oratoe driica uel fcribit hoc in carta ut ponat fup ifirmti. vt ftc 
in hiis tin dcus bonoret non re^pbatur.dummo nulla alia fup- 
fticiofa obfcr uat ia imifceat ur » xxvi ■ q ■ V ■ non liceat.ii-q-vn. 
non obferuetis . (L Vtrum fufpedere diuina uerba circa collum 
fit pcccatum ?1$. fecundfn Tbo- fcda fecunde. q. xcvi.in oibus 
admratoibus uel fcripturis buiufmoi duo caueda funt ■ Primo 
quidemquid fit quod .pfertur uel fcnbit -quiafi cftaliquidad 
inuocatoem demonum gtmcns »oio eft fugfhciofum ct lllicitu 
fimilitcr fi contineat ignota nomina fcilicct ne fub illis alicjuid 
illicitum lateat ■ ficut Cnfo- dicit gj multi confingiit alicj noia 
bebraica angeloru ■ et fcnbunt ct alligant que non intelligeti- 
bus metuenda uidenc ■ fimiliter nc aliCjUid falfrtatis contineant 
quia fic cius effcitus non poffct expcilari a dcoc^u: non cft tcf_ 
tis falfitatis ■ Sccundo aute cauendum cunccum uerbis facris 
cotinearibi aliq uana puta caracteres ifcripti pter fignii cru- 
cis.SimiUtcr ncc fpes beatur in modo fcnbcdi aut Ugadi aut in 
qcun^ uamtate quc ad d\uma reueter.t\awon v;tv.ieat.cjaboc 
iudicarctur fugfticiofum. xxvi.q.v.no Uccat- ncc m colligedo 
herbas medicmales facerc aliqs obferuationes eut lncatatocs. 
Et fccundfn Yber.non rcpbantur brcuia m qbus fcnbuntur 
ucrba euagclica folum.fed fi crcdat cjj minus beant efficaciefi 
fcnbatur alio tpre <j" dum in ecclefia euagclium lcgit' fugftici- 
ofum eft.Similiterfi fcnbatur caractcrcs etncmniainufitata 
quafi nomma dci incffabilia.ct in quibus dicit cjcuncj! porta- 
uerit fug fc iftud breuc et ce.reprcbanda funt. et pcccant cjlri 
fcnbunt aut portat aut donant aut ucdunt aut portada docet 
mfi adeo Fuerint fimplices cp ignorantia debeat eos excufare. 
que e-tiam no excufat fifupboc fuerintadmonitiueliftruilh. 
^j[.Quid de ymagimbus quas Faciiit aftronomi:'I£.fcdm TUo. 
vbi fupra ■ lllicitum eft ct ex ope demonit babent effe<ftum-cu- 
ius fignum eft quia neceffe eft cis infcnbi quofda caraclcres q 
naturaliter ad nicbilu ogatur- vnde Fiunt ibi tacita pafla cum , 
demoibus - aut fiunt ibi exprcffc inuocatoes dcmonu- (^Quid 
deincatatoribusferpentuetaialium^.fccunduTbo.vbi.s. 



fi refpectas beatur folutn ad uerba facra ct uirtTrte diuina ncn 
mtiUicitu.rtd pleriicy tales incatatioes bnt illicitas obferua- 
tias et per demoncs fortiutur cfkaH . ct prccipuc m ferpetibus 
quiafcrpesfuitprimumftrurmum demoms adboiemdccipi- 
endum.vndefuDiUudpral.ficutafpidisfurdeetccdicitglola. 
notadum cj no laudat a fcnptura qncuncjj datur m fcriptura 
fimib tudo ut pa tct de iiquo iudice qui rogatem uidua exaudi- 
uit. ^lQuidde incantatitus mfirmcs ucl puetos rt^. fecundu 
Vber. ft nichilfuefticiofum dicunt ucl faciunt nec madant dici 
uel fieri fed tm utuntur preciLus licitis et eti^m abiuratic .1 us 
ficut per paffionem et cruccm et fimilia non peccant nifitalia 
fccerint poft ^hibitoem ab ecdrfia fibi faftam . Sunt eni $ bi- 
benda .ppter multa fugfticiofa que lbi folent mifcen nifi fieret 
per aliquem difcretu et dcuotum qui funderct oratonem non 
ruopomumuelcingulum fed fupinfirmumanus lmponens. 
batis uidetur concordare TI-,o.fecudafccude.q.xcvi. Debns 
autem qui relicjas fcorumcojiant ad collum et huiufmodi dic 
utfupra.reliquie.<T- fi. ^Juid de facerdotiLus quicado/oris 
altaria cxuut ueftibus facris - aut imagincs lugubri uefte opc_ 
riuut autcofuctalummariafubtrabut^Fi. taba Beri pcmtus 
^bibetur.xxvi. q.v.qcucj;.et mfifaciens purgaueritfcpnia 
dcbet deponi. nifi Forte faccrct quia metuit contammationem 
facrorum uel fubuerfione fidei uel obfidione et bumfmoi ■ nam 
intali facJto plus builitas q dolofitasdcclaratur.vtiiididlo.c. 
quicuncp.Ceterug, aliquiin aggrauatonem ccffationis adi- 
uinis imagines croftemunt urticis fpinis fupponunt penitus 
reprobat . de offi- or.ficano iuci . li - vi. et boc betur . s - cefia to . 
a dinis . <T - iii . ^QuiddeTacerdotibus qui pro uiuis quos odiiit 
fcienter catant miffam defundlcru ucl m medio ecclefie poiuit 
feretrum et faciunt officiu mortuoru ut llli citius monantur '. 
Eji.talcsfifuerint detecto debet depomet ad agenda penitetia 
tam facerdos <J qui incita uit d ebet ergafculo gpetui exiliireh- 
gari-xxvi.q.v.quiciicj!. jQuidde<jbufdammulieribus'c<ue 
dicunt uel credunt fe nocte cti dyana dea paganorti ucl cii he_ 
rodiade et inumera multitudine mulierum cqtare fug quafda 
beftias et inumera fpacia tranfire et multa buiufmodi et cf ab 
cis alique creature poffunt in melius uel in peius mutan aut 






tranffomarii^.fecundfn Ray.amaligno fpu memibus fide.', 
lium talia Fantafmata irrogatur.Nam dyabolus trafformas fe 
ia diuerf arum pfonarQfjjecies mentcm quam captiuam tcnct 
multipliciter deludit^Mec dcbet aliqs in tatam ucnire ftulticia 
ut crcdat qj bcc que in fcmpniis ct fpu tfn fiunt in corgc fiat» 
alias ifidelis eft et paganodeterior » Hec ct multa de bac mate- 
ria.xxvi.q. v.epi» (|lQue pena fbrtilegotiifK.dinatores et 
malefici fecundfn lcges capitc plcdti defcct et fi accedant ad do- 
mum alterius debent crcmari. Itcm fccna eorum omia debent 
publicariiC.de malefi.l.nullus.et.l- nemo.et.l-culpa^JSed 
fccundii canones fiqdcm peccatum occultu fit impcnit penite- 
tia.xl-dierum. e.ti.c.i.fi notonum eucbanflia denegar. dc 
confe.di.ii.prodileiftdne.Itrm fi fit clcricus deponeduseft-ct 
in monafteno detrudendus.fi laicus excdmunicadus>xxvi-q. 
V ■ non oportet • et c . fiqs epus . ct c aliqnti. ii- q. vii. admone- 
ant - fcd et crefcente cStumatia crefccre dj ct pena vt icarcerc t 
et buiufmodi.Ite fi feruus fit deket uerbenbus caftigari. xxvi. 
q.v.ydoloru.Epus etia cmnes tales dcboneftatos turpiterde 
grocbia fua eiccre debet • vt . xxvi . q . V . epi • talcs ctiam if amcs 
funt.fvtmlvtet ctCjUiad eos concuttut.vvvAevicc ad accufatoe^ 
debent admitti.ii.q.viii.quifqs -necad teftimo niu -deteui. 
teuimoniCi. De infamibus babes fupra.infamis^ b"rd nunqd 
efficit irrcgularis qui talia Facit et tnaximc enormia. vtquifa- 
cnficat dco nitmoru . i. dyabolo ut diues fiat . aut qui de ecclefie 
facrafn tis vt de crifmatc . vel oleo fftd ■ aut aq baptifmi- aut de 
corpore crifti fortilegium f acit '. E£- fcdm Vber ■ fi talia notoria 
fint generant irregulantate et mdigct difpenfatde.fi uero oc- 
cufcta.iion-quis fcdifi quofdaidem nt fi fmt occulta. 

ectacula-de fpecftaclis cantu et citbans ct buiufmoi.vide 
"upra . ludus et iocus - (T ■ rii- ct fequetibus . et fupra cborca 
"''feonfalia.quidfunt^.fpdfaliafiiturarumnupciarum 
[pmiffio. ff.e. l.i. ct xxx.q.Y. nrates .et dictit fpdfalia 
. -alpondedo idcft pormittedo.{jQuomodo contrabutur 
fpdfalia <"i$t. qtuor modis . Aliquando quidem nuda rjmiffione 
vt cum dicit uir accipia te in meam uxorem • ct dla refpondet 
accipia te in uiru meti. vel alia eqpollentia.vt duca te in uxore 
et buiufmdi . et ifta funt JJprie fpdfalia que g uerba dc futuro 







Fmnt . Si ucrc, fieret per uerba de prefenti ut fi dicatur accipio 
te uel aliquid buiufmodi erit ucrutn matrimonium , vt fupra - 
matrimomu.ui.g-.j.et qtuor fequetibus . Item fecundo con- 
trabutur fponfalia datis arris fpofalicns - ficut babetur fupra. 
arra - Item tercio per anuli fubarratiocm eodemo ficut de qui- 
bufoungs arns fpofaliciis dicit -fed fiue in anuli fubarratoe fiue 
ahas aduigat jofenfus expffus de pnti Fcrm eft matrimomu . Ite 
qrto contrabutur fpofalia no folu .pmiffione ut in pteddto mo 
dift um eft ■ et etia apponitur iuramtum . e . ti. de illis . et c . pa- 
pa - UQuidliquis accepta manu mulieris dicat do tibi Fidcm de 
tem uxorem accipienda.etilla nicbil refpondeat nunquid fic 
cdtracta funt fponfalia^.fcdm Yber.re uera n pnt contrabi 
fponfalia ex alt era gte tm nec claudicare poffunt . flle tame qui 
taliterdedit fidem tenet eam ducere fi illa uoluerit - fi aute no- 
luerit n eft copellenda nifi aliquomd oftederit mulier acccptare 
quod agebatur.puta fi ante fidem fic data tradtabat" inter eos 
dc fponfahbus ucl matrimonio et ipfa reqfita fpote manu dedit 
ad Fid em recip ienda et buiufmdi.tunc eni contradta eent fpd- 
falia.fjlnqua etate poffunt contrabifK.poft feptenium quia 
extuc placcrc incipitit ct extuc ualent.c, ti.literas-etdefpd- 
fa - ipube . fi infantes . li . vi . Si uero ambo ue\ alter fint miorcs 
feptenio et contrabat fpdfalia ipfi uel getes pro eis nicbil agit ■ 
nifi poft ratif-icet . vt hes fupra.impedimentu >xiii»<T»antepe. 
Quodfinonplenecdpleuermtfeptem anos dicedum fecundm 
Tbo.in iiii.di.xxvii» fimultum a.ppinquant ad tpus feptenii 
tenentfponfalia.becaute appropinqtio determinada eft fcdm 
condttdem contrabetiu cum tn qbufdam citius et in qbufdam 
tardius ^jueniat itentio fiue coplacentia nupciaru .Concordat 
Hofti.tame expreffe de iure non betur cp tempus feptenii prc- 
ueniri poffit. Et nota bic cj fi alter fuent maior feptenio alter 
minor licet fponfalia non tenuerint ctia ex parte maioris quia 
claudicare non debent tn quia ifte maior ex gte fua f idem dedit 
tenetur expcctare miore fi Forte uelit gdurare in eode .ppofito 

8 fi non expec tat tenetur agere penitentia de fide mentita. 
Vtrum fponfalia poffmt cotrabi inter abfentes « vt per nttciu 
uelperlras/R.fecundrri Hofti.pnt fiabfenshocfciat-uelcra 
nunciu mifit uel de fua fcia fit uel poftea ratum bet. ff. e.I> vl- 




■"■"■■■■ 



^™^™ 






¥>• 



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 1B 19 



21 22 23 



xxxii > q « ii . bonoratur ■ de rnatri . contrac ■ cotra intcr . eccle ■ c. 
ii- Defpofalibus faftis a p entibus pro filiis videfupra.ipcdirB- 
tum.xiii.lT- tt^QuiA fi abfcns mifit nunciu vel -pcuratorem 
ad contrabedum fponfalia et poftea reuocat :l$.fcdm Hoftie- 
fi reuocatio guenit ad .pcuratore anteq puella cofentiat nicbil 
poftea agitur-ar.de -jpcura.innra.et c.mandato.imoetiafi 
reuocatio gueniat ad.pcuratore poftq puclla confentiit fed tn 
.pcurator an reuocatus f uerat nicbil aftum eft fecundu eunde 
Hofti.Ceterudematri._per,pcuratcrcm babes fupramatn. 
monium.ii. 5". iiii. (pQuid fiquis ante pubertatem contrabit 
matrimonii iffit. fpofa lia effe intelligunt vt fupra- ipedimtii. 
xiii.5".pe. (J,Nunqd illi qui contraxerunt fponfalia tcnentur 
contrabcre matrimoniti f&.fi fponfaliatenueruntvtquiam 
etate debita contracta fucrtit tenent contrabere fimul nec pot 
alter eorum cotrabere cU alia pfona et fi cotraxerit tcnet gde; 
fecundm matrimonifr.e. ti.ficut.fed agcrcdrbetpeiiitetiade 
Fide mentita ■ et multomagis fi prius mterucmrit iuramtum . 
e- ti. ex Iiteris . ir. ct c. ficut. et c fi inter.([, Sed vtrum lllc qui 
non uult debcat cogi per cenfura ccclefiaftica '. Bf. . prius et pri_ 
cipalitcrdebetmoncri-e. ti-rcqhuit. demupoteitco&i.vtm 
predicto c» ex Viteris -Ht itcUige nih ,pbabiUtcr timeat difficilis 
exitus ■ puta uxoricidium ucl buiufmodi. vt in dicto crcquifi- 
uit . et fic intclligtit et cxponunt prcdictas decretales qfr omes 
doitores .Tbo . ctia in iiri. di. xxvii. dicit g> i fpofalibus ri folues 
jptmffum peccat mortaliter - nifi lcgittimu impedimtum itcr- 
ucniat et iniitgenda eft pemtentia pro peccato mottali -licet m 
roro cotenciofo non copellat ur quia ma trimonia codta coftic- 
uerut malos exitus baberc(lQuid fi lurafti micbi dare una de 
filiabus tuis no noiatim ??£< fecundm Hofti- dare qdem tene- 
ris . fed qmcttcj des liberaberis . quia ,pmifforis eft electo . ficut 
et in aliis .pmiffionibus vt fupra - pmiffio. <T> ii ■ et fi omes mo- 
riatur prcter una ad illam danda teneris . ar . fF. de eo qui certo 
Io. I . ii. 3".qui fticbum. Sed et fi micbi una obtuleris et ego no 
accipio eam liberatus es etia a iuramto. ar. fF. de condi- idebi. 
cum is - Quod fi unam ex lllis carnalitcr cognoui nullam aliam 
bere potero.quia cum oibus contrafta cft afFmitas-vt fupra. 
impedimt um . xiiii . (T . i- et ii . imo quod plus eft fi conteplatoe 



12 3 4 5 6 7 



10 11 12 13 14 15 



^^^^^^^ 



21 22 23 24 25 26 



■HBHl 



precedcntis cdtracftus Facfta Firit cdmixtio effet facftum matri- 
moniii v-t fupra - matrimoni u.iiii.tr . iu de co qui duxit -m ma • 
c. fignificauit . et c . vemes . <LQuid fi mrafti miebi dare unam 
determmataWiam tuam ct fi lllam babere nd poffem .pmififti 
ahiap.fcdm Hof.tcnerisiare^rima ct ad bcc laborarebona 
fidc. e.ti. ad audi5ciam(Puod fi non potes tunc diftmguendu 
quia fi prima cdfcnfit fpdfahLus expreffe uel tacite puta qa uel 
ipfa prcfentc ct non cciuradntc fucrunt cdtracfta fponfalia uc[ 
poftea ipfa ratiFicatc fcrcrcm fua babere non poffum.cjuia cu 
prima cdtraxi fponfalia . vt m dicto c . ad audicncia . etiam fi illa 
primo fpdfalia forte fpter cofangumitate alicjm cti llla prima 
non rcmififfet.vt fupra.ipediff.tum.xiii. 9~.iii.Si ucro pnma 
nullatenus cofenfent fpcnfal Lus teneris adfecunda-dcfpofa. 
impubc cx litcris . i. et de rcfti. fpoli . ex gte$.,([Quid fi fpofali- 
cus appofitum fit tpus infra cjuod debcat fieri matrimomum^ 
£?.c!apfotpreilIepcr qucm nd fletit ipune nubit ■ fcd alii dat 
pma de fide mentita . e. ti - ficut . fQmdle penis que interdii 
apponutur infpdfalibus:'f£.fecundffi Ray.licctfpofaliacoi>_ 
trabi poffint fub conditicnc £ miffc pccume non tamcn potcft 
pecunia ,pmitti in modum pcne.et fi^miffa fuerit non tenet 
£ mif fio . ncc pot eft peti . vt fi dicat . nifi tccum cotr axero dabo 
tibi cetu marcbas.Na coiugia debct cffelibera.cti.rcgfiuit. 
et c - gema ■ Tdem Tbo . in lin . di » xxvii . non tn cp arre fpofalice 
date ab ea pteque caufam preftat cj nupcic non feqntur amit- 
tunt". rcceptc uero in duplo rc ftituut.C.c arris >et l.mulier. 
vidcs.arra.C-i.et liQQuietiatn ficjuis uellct fponfalia firmi- 
ter alligare potefc fic facere fcdfn Hofti.fcilet vt dct magnam 
cjntitatem pro arris et ftipulentur ipfas m qdruplum.cjuia tfn 
potcft ftipulari et non aplius et tunc fi ftetcrit pcr recipientem 
quominus matrimonru feqtur-in qdruplum reqriturabeo. 
£.cl.fi.<r.queomnia.Ceffat tame pena arraru in cjuibufda 
cafibus - vt fi tpus appofitu lapfum fit tunc eni is per quf non 
ftetit impune nubit. vt in prccedeti (f.ditftu eft.Item ccffat fi 
fponfus ipcditus fuerit dum taifi caufam impedimti no prebu- 
erit. Ceffat etia per caufam Icgibus interdicfta.putafideiure 

matrimoniufcquinonpotefb.£«c.l.vl-fr.patre.<O n< l u1 ^ UJ 
cafibus foluutur fponfalia fiQ - fecundm Ray ■ in ocfto . Primus 



hh*t 



fi alter fpoforam tranfeat ad religione quod poteft facere etia 
contractomatrimonioet altcro muito.dummodoantecarms 
copula et ille qui remanet m fclo abfoluitur a fpofalibus et ctia 
a matrimomo ■ de conuer . coiu» veru»et c. ex publico. et c- ti. 
comiffum.ncc gdit arras cjuas dcdit et illas quas recipit refh- 
tuetfolumin fimplum.vT.deepif-et cleri-dconobis- Secundo 
foluiitur fponfalia cjn fponfus non inucnit quia traftulit fe ad 
aliam rcgione . fi tame bcc Fuit aliq culpa eius qui pfis eft debet 
recige pcnitentia de piurio et de,ptnffione no feruata.e.ti-de 
illis . Et qdem fi tcrminus in fponfahtus non fuit appofitus dc 
contrabcndo tunc fcdrn leges pns tcnetur cxpeftarc abfentrm 
per biennm - vt £ » c. 1. ii. tamcn fecundm Hofti . ludcx infprrta 
qlitate gfonarum potcrit tps al Lreuiarc uel jprogare.Tcroo 
foluutur fi alter fponforii poft contracta fponfalia incurrat lc- 
pra uel galifim amittat cculos ucl nafum feu quicqd ei turpius 
cueniat.de comu. /epro - Iras . de lurciu» quiadmcdu ■ vbi inui- 
tur g> etia fi iu rauit non terietur duilam tii ate dimittere non 
pctcfrflQuarto fi oueniat affimtas puta quia fpofus cognouit 
cofangumcafpofeucl eccucrfo.xxvii.q.u-quidadcfpofauit. 
etcfe.dceoquicoyvouitconCan-uxo.Cu.c.ii.ctc.rtatemi- 
tati- et ad boc fbandum fufficit fola fama- de cofan.et aff.ni. 
fug eo.Item fecundm Hofh.fumcit urius teftis.dc tefti.fupcr 
eo . Secus tH fi prius Fuiffet matrimoniu cofummatu ■ vt ibi di- 
citur . Qumto folutitur fpoiifalia fi tnutuo fc abfoluat ficut qui 
focietatem fide appofita cotrabut.et poftea fibi ea rcrnittunt. 
e.ti.pretcrei^jQuida tarn lftum cafum uon recipiut ■ fcd ueri- 
tas uidetur cp poffmt fc abfolucre fecundu ^ ay - GoF- h\ » i bo . 
et Pc-Sexto fi alter eorum fuerit Fornicatus.m quo cafu hcet 
alteri repellercfornicat6e.rn.de iurciu.qui>admodu.J3edquid 
fi fponfa uiolentcr ab alio fuent cogmta^-fecundm Hoftie» 
no d; cogi tale duccre fed tn ducerc babct eo cj n fuit in culpa. 
Ceterum fi fomicatio fuit an fponfalia no potcft apponi- vt m 
didto c.queadmodu.nifi g> fecBdum Hugo-fi teporedefponfa- 
tionis crcdebat ea uirginem et antc carnalem copula colhtcnt 
fibi cam effe corrupta poteft dimittere eam» Et ficut pro car- 
nali fornicatoe fponfa dimitti poteft ■ ita etiam ct multomagis 
pro fornicatoe fpuali- f- berefi uel inftdelitate .quia tunc nulln 



12 3 4 5 6 7 



h .lll|llll llll|llll II 



10 11 12 13 14 15 



ffTTTTTTTTTTT|TTTTTTTT^ 



21 22 23 24 25 26 



■£j_ 



cffetmatrimonutquodf.cm.vtfupra.iped.ffitum.ix.g-.i, 

copula ' d A« P «ffi «l' ^ P ™ ""^ * fUtUf ° * ^' "™"» 
mentrta , « «_ f aS ~ , ' e P cn,tent,S dc ™' «1 pnanfficje 

mentita.e.t,. fimtcruiru.ct dcfponfa.du.ci.Quodficum 
pnma contraxit fponfaba de futuro fme mterpofSd , "d 



ay ■ debet cotrabere cum prima. et agere penitetia 




fecundm R 

dc E ,ur.oc,uodcom,f,tdrcafcc_da. Iuramtum et.anopoteft 
clieuinculm miqtatis.de iureiu.qt o.ct e.ti.fic ut cxlitens. 
xx,, . q . ,„, . ,„ tnalis . Concor . Hoftif Odtauo qn impubes qu. 
cotrax,t ipofalia uenit ad ctat. adulta et petit abfolui a uiculo 
iponialiumetdarifibilicentia nubedi alteri.de fponfa.ipube. 
aeillTs.etc.anobi s .Om S prediaoscafusRav.pon,tetet,am 
«ofh ■ cjui et addit nonutn . Sc; f, fama babeat g, mtcr eos fit 
canon,cu,mpcd,mtu 5 etdefama doceat .cti.cum m tua.ct 
de cofangui.ee a K„,. c , H . dc tdh , f co ^„ ota m duo _ 

bus de predKftis cafibus foluutur fponfalia ipo iure . f . in primo 
quado tranfit ad religionem et m vii. qn cotrabit matrimoniu 
cuma_a.qnet,ammvi.fcih,;!p ? te. Co.mcatSem fifornicatio 
lit notoria. vt Hofti. dicic In cetcris uero cafibus fcdm eund. 
loluendafunt auq oritate epi.a r.de fponfa.impubcacceffit. 
et c.corinebatur. ^Quidfifiant fponfalia fub coditione^. 
iecundm Ihc i. in iiii. di. xxvn . diftinguedu. eft . quia aut con- 
ditio eft bonefta feu utilis - vt cun, dicit accipiam tc f, pentibus 
placcat.vel 1, dabis centu.ct tuj exnte coditionc ftat cmiff.o. 
aut etiam mbonefta - et boc dupliciter . quia aut cft contraria 
boms matrimonn. vt accipia te fi uenena ftenlitatis ,pcures et 
tunc no contr ahutur fponfalia . aut no eft cotraria . vt accipia 
te fi furtis meis cofentias . ct tunc ftat ^miffio fed tollenda eft 
condito . De fponfalibus etia vidc fupra ■ ipedimtum ■ xiii. Item 
circahocfupra.matrimonium.v.pertotum. 

Jtipulatio.fcipulatioeft quedatnuerboruconceptioquado 
__j|aliqs intetrogatus promittit fe aliquid Faclturum uel da_ 
o tutum. ff.de uerbo-obli.I.v.(T.ftipuIatio. 

tudium clericorCi et rcligioforu.prelati et capitula debet 
aliquos babiles mittere ad ftudiu tbeologie q poft tnodu 






fijj V..? 



^^^^^^mfT^^fflTT^^^^^^^^m|T^^^TT^^^^^^^^mTJ^^^^^^^^JT^^™T^^^^ffl^^WTT^^^TTT 



9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 



valeant alics erudircqurbus fr,pprii cbuctus ecclefiaftici non 
fuffrciunt ipi prclati ct capitula nccefferia mimftrabunt . ct lpfi 
doccntes in tbeologia et ftudetcs du in fcolis ftuderint per anos 
qngj rccipiat pucntus prebendaru et bnficiorum.non obftate 
aliqua confuetudmc uel ftatuto.de magif. fug fpecla. Et nota 
cj loqtur tfn de doftonbus et ftudetrbusintbcologia. Etboc 
inteiligcndu in ftudio gencrali non fpali alicuius caftri ucl uiL 
le.ctdeliccntiaprelatorii fuorum.de cleri-non rcfi.tue.ctc. 
relatum • Ccteru in <3" -fequeti dicit de ftudio Irarutn cotniter. 
fed tn audrre leges ct medrcinam pbibctur facerdotrbus^ ct rc- 
ligiofis et bntrbus eccliafticas dignitates ■ vt fupra»cxccmica- 
tio.i- g~.ii. uerfu. vi ■ Silmiter et doftonbus corum.vt fupra- 
excomuicatio.i. <T. iri>uer.xiiii.CIerici obtinetes ccclias gro- 
cbiales infiftendo ftudio per fcpte an nos biit gracias.de qurbus 
Vide fupra- ecclc- ii- iT-ii. fi. Quis poteft dare clcricrs /rccnfram 
eundr ad ftuiium {R.fcdm hmo.non fclum epifcd rtiamfitf- 
ores prelatidant licentiam c undi ad fcolas et alrbr pro boneftrs 
caufrs^Quod fi eprfccj us maliciofc diffcrat Ucetia poterit peti 
a fupiore fecundm Hoftr-ar-dciure pa.nullus. Et fi epus no 
uult darelicentiam^dataCiHipccuraa tot rion fit ^rnoma eir 
tatfi turpelucru.ar.i.q-iii-vendetes. Sedet Vbccadditijfi 
propecuniadaretlicctiade qnquenioaiureconceffo fymonia 
cffct - de magif- fup fpecla • effct etiam fymenra pro airo tepore 
fi mtenderet uendcre fiti bcc q> abfolurt eum a faciendo officio 
ecciie fuc Idem dicendu cft dc feptenioco ccffc grocbialibus ■ vt 
inprecedenti^.drclum cft. (7 Studiu utriufy! iurrs drurnr et 
buani canoici et ciuilis cft in curia rcmana-ct ftudetcs lbr gau- 
dent priuilegiis IrbertatiLus ct imunitatitus qurbus gaudcnt 
ftudentes m ftudio generali- et recipiiit integrc fuos prouetus 
ccclefiafticos ficut ilb.de priuile.cum dc diucrfis.li.vi. 

~~ '|tultiaa.vtrum fit peccatti ^.fecundmTbo-fccunda 
1 fecundcq.xlvi. ftultrcie ncmcn a ftupore urdetur elle 
fflumptu.vnde Ifodo.dicitji-ethmo.ftultus cftquipp- 
tcr ftuporem no mouet #Et drffcrt ftulticia a faturtate-lrcut 
ibidem dicitur.quia ftulticia importat bcbetudiiiem cordrs et 
obtufione fenfuu . fatuitas aute importat fpualis fenfus pnua- 
tioncm ■ ftulticia ergo importat quemdam ftuporem fenlus in 



10 11 12 13 14 15 



T^T^ff^r^T^ 



21 22 23 24 25 26 



ludicando et prccipue circa altiffima caufam .quecft f mis ulti- 
mus . et fi quidem boc fit ex difpofitione naturali ficut patte m 
amcntibus non efb peccatti . Si aute boc contingat cx eo a bo 
imergit lenfum fuii rebus terrenis ex cjuo redditur eius fenfus 
incptus ad gcipiendu dmma.fccundm tllud.i.corin.ii-anialis 
bomononpciptteaque funtfpiis dei.ficutet bommi babenti 
guftummfecciimalo bumorenon fapiutdulcia.talisftulticia 

-/<(l5irvS- eCCatUtn " <P ucr " '" * f g' tas flultorum gdet lllos . 

^lfipir ur P um " vide fupra . fornicatio , <J~ . i . et pet totum . 
<j»3|^| vbarrato - fupra . arra- ct fupra-fponfalia f.ii.ct f.xiii. 

— JJUijijcipit . Quid de penis . 

'elegare.requircfupra.detegare.<r.antepeultimo. 
^ttutio . Vide infra.teftamtum.ii. <T- finali. 
v-cceffio ab intefbato. Quot modis dicit aliquis decedere 
mtcftatus ^.qtuor fc 3 fi nullii teftamtum fecit.uel fi 
l|Fccit 110 iniurc ucl lurc fecit fcd poftea ruptu efc. vtputa 
""" *' ™° " vel no eft ruptu. fed lieres noluit adire bereditate . 
Vt infti.de bercdi.queab itcf.mpri. ^Quis fuccedie alicui ab 
inteftato^.iurecoilaico monenti prius fuccedunt dcfcen- 
dentes.fecundo afceiidetes . demde collatcrales .pximiores . vt 
tnaiit - de bere. ab itef.in pri-biis aiit oibus deficientibus fuc_ 
cedituiruxorietecouerfo-C. vti uir et uxor-I.i.vl.fuccedit 
fifcus - e .ti. ci.xii.q. v-c. vl «Clerico ucro cognati ucl agnati 
fi non fuperfunt fuccedit ecclefia. et boc intelligc ubi res clcrici 
dccedetis funt manifefte diftidtearebus ecclefie.xri.q.i.tna. 
nifefta.namfifucrintrcs cofufctuncfi dubitetur anclcricus 
babuent aiiqdjpprtu prefumitpro ecclefia et totu fibi uEdicat. 
ar. xit ■ q . lii. qcung; . et fF. de rebus dubiis - 1. ciuibus (fSi uero 
certum fit a clericus alicjd babuent fed nefcit quid uel cjtum. 
dicunt quida a tunc locu babet diftiii<a6 que ponit . e.ti-c.ii. 
fcd non eft uerum . qnpotius lbi loqtur de clericis qui fuerunt 
ferui ecclefie ut ibi not at - fed de aliis clericis debet in dicto cafu 
fieri cqua diftnbutio inter ccclefia et cofanguineos «xii. q. irii. 
c i . Clerici quogj indubitater fucccdunt fuis cofanguineis etia 
religiofi . vt babes fupra . beredit as . <f. ii . Quomo fuccedunt 
defcendetes^.fiinfucceffioneabitcftatoprisTia ca eft dcfce- 
dentiu . vt in precedenti <T . diftu eft . nam in fuccaffione motttri 





hh\- 






pattifFamilias feu filrifamilias liberi eius fi funt oibus aliis rjFc- 
tuntut - Pt lmi quidem gradus equaliter ncpotcs ct ultet iotcs 
infHrpes non diftingucudo fexum uclius pattie poteflatis 
fucccdunt. ergo primo ftlii fi funt fiuc mafculus fme femia eq- 
liter - nepotcs aute fucccdunt in ftirpcm ideft in eam gtem cjua 
gentes corum bituri erant fi uiuef et. g.dcfu is-ct le.bercl. 
ii . et aut . in fucceffione ibi pofita . (/ Quomo fuccedut afcSde- 
tes :"I$- deficietibus defcendctibus fucccdut afcendetes.bocmo 
g> defunito f ilio fmc liberis parentcs fi foli funt fuccedunt falua 
pt erogatiua gradus . et fi pat i gradu funt funccedunt pantcr. 
patcrni in dimidia ct matcrni in alia dimidia- I1C5 difpat fit nu- 
mctus « Scd fi cum gentibus fint fratres uel fot ot es uocant cu 
afccndctibus in gf adugximio in uinlcm portioem. £■ ad ter- 
cule. aut defuncto.([X2uornodo fucccdut collateralcs :1$.cef- 
fantibus afcendetibus ct defcendetibus pnmo uccatur frctrcs . 
fimilitrr et filii alkuius fratris p rius mortui. dico de fratre 1II0 
et eius ftliis q quidp fratcr cx utrocj; gcte cotirgit eu ce cuius 
bercditatc agitur.ct ucniut in hcr editatem dci fratrcs ct eotit 
fihi cu oentibus defcendetibus et cum ,pximis gradu afcendf. 
tibus - Et difti fiVn rratris pretcvutur i\\is rrattitus dcfuncti cr 
fuut ex uno tm gente coniuncti dcfuncfto- £ - dc legi- bc. aute. 
ceffantc poft ft atres ex utrccj; gente ct eotu filios admittunt 
fratrcs forores et corum f ilii qui funt ex uno latcr e tiri ■ ct ifti 
etia ftattum filii prcferunt patt uis defuneti et alris fimilibus . 
poft f ratres et fratru filios admittutur qui funt gradu .pixmi- 
ores- ct fi parcs funt pariter admittunt »<£.delcgi.bcre.aute. 
poft frattes .i. ct ii. Et extenditur coputatio ufcj) ad decimum 
gradum.vtdiftucftfupra-riereditas.fr.iii. ([ Vtrum natu- 
rales filii fuccedat patri abinteftato^.filcgittiminfugfunt 
nec legittima coiunx tunc natuf ales ab inteftato fuccedunt 111 
duabus unciis -ita tamcn cp fi muliet fugeft uirilis ei portio de 
ipisdetur.Quiucrocxdapnato coitu ab oi prorfus bcneficio 
excludtitur . £. de natura . Iibe . autf« licet - de buiufmoi natu- 
rahbus et etia expuriis . vide fupra . filius . T ■ iiii- et v- et bec de 
fucccffion ibus fu fficiat licct lii multis Iocis alie confuetudincs 
beantur .ftScd quid dc cofuctudiiic aliqrum terrarujj mor- 
tuo aliquo fine filiis dns terre totii accipit fl$»fecundu Hoiri- 



m 



12 3 4 5 6 7 



10 11 12 13 14 15 



ttjtttttttt|Ttttttttttjt 



21 22 23 24 25 26 




dico talem cofuctudinem obferuanda fi prefcripta ftt» poteft ei 
dominus allegare cp ab micio boc paiftum fuerit quia tetra fua 
crat . leuitici » xx v . tcrra non uendet m gpetuu quia mea eft et 
uos aducnc ct colom mei cftis - 

[ffragium dcfunrtorCt^trum fuffragia pro defunclis 
rofint cxnttb us in pu rgatorio.babcs fupra - purgato- 
riu » <T . fi . (fTVtru fufrV agia fafta per mimftros malos 
profint defunftisfK.fecuncfnTbo.et Pe.iniiii.di.xxv.fuf- 
fragia fiunt per malu tripliciter. Primo . f . uelut per acTiorem 
ficut fiunt ex «pprio motu. ct fic non jpfunt nifi f orte ex cofe- 
quenti et per accidens - mqtum per elcmofinam mali hominis 
pauDesexciatiorantprodefunctis. Sccundo poffunt fieri per 
malum ut miftrum publicii dei uel totius ecclie . ficut facerdos 
qui cclcbrat miffam uel execjuias mortuoiu in ccclefia» ct quia 
ille itelligitur facere fub cuius nomie fiuc fub cuius uice fit ut 
patctpcr Dyoniinxm-c. cdeftis. icrar.[nc!ecfb cji fuffragia 
talis faccrdotis guis fit peccator ,pfunt difuncais » Tcrcio pof- 
funt fieri per malum ut miftrum priuatu fcil=; priuatc perior.c 
demandato.f.eiufdccxfitis in caritatc fiue fit defuncltus fiue 
uiuus- ct ta\ia ^[unt.ficutferuus itv peccato exns quodcunqj 
opus mie facit cx precepto dni cantatem bntis . magis tamen 
<pdi ffct fi etia mmiftri m caritate effent »quia tunc llla oga cf- 
fcnt mcritoria ex duabus ptibus»et deiftamateriautdefupra» 
miffa . <T- vri.<JVtrum fufFragia facfta pro defun&is .pfint ctia 
facienti flQ » fecundum Tbo . vbi fupra ■ c^sjufiragii quod pro 
altero ftt potcft cofideran cupliciter ^pTncmout cxpiatiuum 
pene per modum cuiufda tecoprenfationis ■ et boc cpus fuffra- 
gii rcputat qjfi cius pro quo fit et lta abfoluit eu a debito pene 
fue ojj non abfoluit facicntem a debito pene ,pprie» Alicmo pot 
confiderari inqtum eft mentoriu uiteeterne.qucdbet inqtu 
^jcedit ex radice caritatis et fecundm boc non folum prodeft ei 
pro quo fit fed f acienti magis . vn in pfalmo » orato mea in fmu 
meo conuertetur . et Io . damace.in fermone de 1 iis quiia fide 
dormicrunt dicit qcunq; £ pter£ximi falutem folen^at pnmu 
ipfi fibt pdcft . dcinde £> ximo « {LQuibus fuffragiis iuuatur aie 
dcfunctorii :'Bt - fecundm Cjre- aie defundloru djtuor mois ab_ 
foluutur . aut oLlatiombus facerdotum» aut precibus fcorum» 




aut elemofmis carorum-aut iciuniis cognatoru.xiii.q.ii-no 
extimemus . et canime.cjuos modos diftiguit Ray.dices fic 
fuffiagia quidem .pfunt defunctis ad folutocm pene a qua pnt 
abfolui qtuor modis. Vnomo per interceffione ipius capitis fcj 
crifti. et fic iuuatur per oblatioem altaris . Secfido per iterccf- 
fioue qi priuata mebroru « i • pcr orationes fcorum ■ Tcrcio per 



■CQ^^fofftagiafintmeliora^.fecCidmRay.Cjuia 
melius eft opus caritatis quod dirigit in deil q cjucd m bomiej 
idco duo primi moi qui in deu dirigfir meliores funt q duo ul- 
timi ■ nifi per accidens inqtum elia ipetrat oratoes ■ quia uero 
mclius cfr opus cantatis cois q priuate et fpalis ■ ideo mclius 5 
fuffiagium facramti altaris q orationes ■« iterfi quia bonutn 
tantomelius qto comunius icfeo elcmofiua melior cft icmnio» 
{fVtrum miffa pro defunctis eqliter ualeat dcfuucro ficut alia 
miffa ?B£ . fecundm Tdo ■ in iiri. ii, xlv • in officio miffe non folu 
eft facrificium fed etia funt orationes • et ideo fuffragjum miffe 
continet duo de predietis . f. oratoem et facrifirium(lQuatum 
ergo ex gte f acrvc lcii oUati mifia de cjuociicj dicatur equalitcr 
.pdeft defuncto et Vioc cft precipuu quod fit in miffa ■ fed cx pte 
orationii magis .pdeft llla in qua funt oratoes ad boc determi- 
nate.fedtamcifle,pfedtus rccompenfari poteft per maiorem 
dcuotionem uel eius qui dicit miffam uel cius qui facit cjici- vel 
iterum per iterceffionS fanfti cuius fuffragium implorat". De 
materia miffe bes fupra . miffa . ([Quibus defunctis pfmt fuf- 
fragia uiuorfi {TQ. fccundm Tbo. in liii. di-xlv. duo rccjtfitur 
cx gtc mortui qui iuuat . Vnum eft indigetia et ideo 110 .pfunt 
beatis ■ quia biis non indigft . Alterum meritfi coditonale fcil; 
ut hic meruerint fibi .pdeffe. et ideo no .pfunt dapnatis ■ Vtrfi- 
cjj uero eft in biis q funt inpurgatorio idrirco lllis folis pfuut. 
Concor.Ray.et Vbcr» (pVtrii fuffragia fpaliter pro aliquo 
f acta cque .pfint aliis eiufde meriti :T$ ■ fecundm Tbo. vbi • s - 
cum fuffi-agium fit uirtutis fmite et deriuct per intentionem 
f acientis quo uoluerit ualet ei pro quo fit qtum ad liberatocm 
apena-tafnqtumad gratulatonem fecundfn qjunusinca- 
ritatc cxiftcns ex bonis altcrius gaudet fic ualet omnibus m 



10 11 12 13 14 15 



^^^^^^ff 



21 22 23 24 25 26 



cantate exntitus et plus ei qui iri maiori caritate eft - tfVtrlT 
lurrragiafafta pro multis tmdem .pfmt fmgulis^.fecundm 
J bo.et Pe-m mi.di.xlv.f, ualor fuffragiorii cof.deretur fcdm 
Spualentexuirtutecaritatis fictm ptofunt fmgul.s acf.pro 
unotmfierent.quiacaritasnon minuitfi difttibuat in muL 
tosarreftusimomagisaugetur-et fimiliter etia gaudiumex 
car.tate .pcedens cjto plunbus eft comune tanto Fit maius . vt 
Auguf. dict m li . confeffionu ■ et fic qtum ad cogratulatioem 
potcft mtclligi de confe.di. v-non mediocriterUSi aute cofide- 




returualorfuffragioru inqtumfunt fatiffaftiones queda per 
mtentdnem facientis tranflate in mortuos fic magis ualent ei 
proquofpaliterfiunt.ficenieffcftus fuffragii diuit cx diuina 
•ufticia mteB-eos pro quibus fit. alias fequeretur a tfn ualeret 
una tniffa cjtum ccntum 

°ffP erb <a>VtrumfitpcccaaumortaIe^.fccudmTbo. 
ffecunda fecCide . q . clx vi, . fupb.a ccfiftit m boc g> aliquis 
extollit fe fupra ,d quod e fib, prefixu a dfn a regula. ca~ 
traquod Apofto.dicit-n.ad corin.x.nos auten.n imenfum 
gli amur fed fcdm mcnfura quam mcnfus cft nobis dcus . ct ido 
dicit ecclefiaftici . x . Inicium fugbie bcmis apoftatare a deo . [n 
boc enim radix fugbic cofideratur g> riomo aliqlitcr non fufcdit 
deo. ct regulis ipius ■ boc ipm aute quod non cft fubici dco bet 
ronem peccati mortalis . vndc fugbia fccundfn genus fuum eft 
pccca tum mortale . et f.cut ctia in aliis que ex fuo genere funt 
pcta mortalia puta in fornicatione ct in adulterio et aliis funt 
aliqui motuiqui funt peccata uenialia jf pter eoru ingfectoem 
quia-f.preueniutiudiau roniset funt preterciuscofenfum. 
Ita etiam et circa fupbiam acddit cf aliqui motus fugbiefunt 
peccata ucnialia dum bomo eis 116 confentit. Dc fugbia orna_ 
tus babetur fupra . ornatus . et de ueftibus infra- veftis . 
|sggjffiufpenfus.fccundrn Vber,- fufpenfus dicitur aliquis qno^ 
IeBRI 1 u ' c ' em *i uo ad * e et c I uo aci alios .qfi fcikj per fentet.am 
ii^^Jiicanonis uel bois fufpenfus eft.et talis tenetur abftinerc 
ab officio ct llli qui boc fciut tenent uitare il(u quo ad executi- 
onem officii» f, tam occultc f,t fufpenfus dictomo per fententia 
canonis - ille qui boc fcit fi no poffet eu uitare fme fcandalo cre- 
docjnontenec-Sufpefus uero quoadfetmillediciturquino 



^^^mfl^^ 






T^ 



14 15 16 17 



efl pnibitus abfhner e ab offirio et buiufmcdi per fententia ca. 
nonis uel nois fed per fimplice ipbibitoem iuris abfgj Iata friia. 
ficut cjuibj exns in peccato mortali tenet abftinere a celebrati- 
one. fi tarn cefebret non tenetut fubditus eius eum uitareuel 
quicungj alius ctia fi fciret eius peccatu.Large cjuocp dicit qs 
fufpenfus quo ad alios non cjuo ad fe clericus gegtinus cjuia g- 
mittitur celebrare m occulto et ex deuotoe fed non in publico- 
vt fupra. gcgrmus. iu <J\ iii. fJ"Quid ficjuis fit fufpenfus a po- 
tificahbus i% . fcdfn Hofti. clcricus ctia fi celebret in potifica- 
Iibus non efl irregularis.quia pontificalia no funt dc fubflatia 
celebratois . ncc debemus ludicare alique irregularem nifi iue- 
uiat cxpreffum.ar.de pc.di.i.pencdefen.ex.is qui-inpo". 
li. vt.dQuid ficjuis fufpeditur ab ingreffu ecclie.fiue iigrcffus 
ecclie fit ei interdiclus '.Bi. . cu tali per conqns cenfeatur m ipfa 
ecclefia diuinorti celctratio intcdicca irregularis efficit. fi con_ 
tra interdiclu buiufmodi dmis fc ingcrat fcienter in fuo agens 
officioficut prius.ta/is quocpfihcc ihterdicto durate dccedat 
non dcfcct m ecc/efia nec in cimiterio ecclefiaflico nifi peituerit 
fepeliri.defen.exco.is cui-li.vi.et debocfupra-interdidtum. 
liii-C-pe-^p^trumfufpeiifiopofvit fufpcndi pct appettatocm! 1 
K - ficut excoicatio fic ab officio ucl igreffu ecclefie lata fufpc- 
fio per appellatoctn fequcntem mimefufpendiitur.defen.ex. 
is cui. Ii. vi^JVtrum fufpenfus a participatione ucl ccllatione 
facramtorum fi cotrafaciat fit irregularis.'I$.fec£fdmfiino. 
et Hofli. non.de cleri. cx-mi-fi cclcbrat.talia cnim non funt 
ordinis quia et laici gticipat facramtis et conferut facramenta 
ut patet 111 baptifmo. et quia finelcJlnitate ahcuius officii cci- 
ferfitur aliquado facrafnta. (( Vtrit fufpenfus a diuinis uel ab 
o fficio feu a celabratioe miffe uel alicjuo buiufmodi fit irregu- 
laris ficontrafaciatfK.fccudm fnno.irrcgularis fit-natales 
actus funt .pprie actus ordinis- de fen. et_reiu . cum etcrni-li. 
Vi»xi-q-iii.fiquis»epus dapnatur|fS7ecundu Vber.etiamfi 
extra eccliam dicat boras officiando pplm - ficut in exercitu et 
buiufmoi. Sed fi dicat cum uno focio uel duobus non officiado 
in ecclcfia uel populo - lj morltaiter peccct fic coicando cii aliis 
non tn contrabit irregularitatf . Dcbet etiam abflinere abillis 
uerbis que a folis faccrdotibus folent dici. vt dfis uobifcii ■ Item 



10 11 12 13 14 15 



wtm 



21 22 23 24 25 26 



mmus malurn facerct fi ab alio etia no facetdote faceret boras 
mc.pi.Idem Guil .dutat. .,n fpeculo. CVcruTriTufpenfus ab 
officio tantum poffit gcioe $ uentus bnF,ciorumfuorum:"R. 
iecundm_Inno-n6.de appella. .cpaftoralis.Sed boc intelligtt 
Hoft. . qn, ex graui ca fufpenfus eft.de purga, ca - inter follici- 
tudmes . becus fi ex leui ca £pter fcandalfi ppli uel mf amia fola 
nec diu ftctit contumax.Idem Gof. 

|i vfurratio . Qui dicfitur fufurratores :B£ . fecundfi Tbo . 
y. fecundafecunde.q.lxxiiii.ficut dicit glofafugro.i.fu- 
Ifurrones dicuntur inter amicos difcordiam feminantes . 
detracftores quialiorubonanegantucl minuunt.cotumelioft 
qui mtedunt bonorem auf erre . et de biis duobus betur fupra . 
detraftio , et fupra . cotumelia . (jSed quod boru eft g rauius i 
*?"iecundu Tbo.vbifupra.fufurratio grauius eft-nam tanto 
aliquod nocumtum eft maius qto bonu quod tollit melius cft, 
melior aut eft amicicia g fama que tollit per dctradlonem .cja 
Fama ad boc maxime neceffaria ert ut bo ydoneus ad amiciciaj 
babeatur . Item melior eft amicicia q bonor qui tcllit per con- 
tumeliam.ficut et aman melms eft qbonorari.fecundu Pbtn 
in viit - ttby . vnde bn dicitur eccli aftici vi. amico Eideli nulla eft 
comgatio.et ecclefiaftict v.denotatio peffimafugbtlinguem, 
^ufurratori aute inimicicia ct contumelia, 

abellio_tabelIio eft publica gfona bfis officium fcnbendi 
mftrumtum ad Faciendfi fidem.^Vtrurnclerici poffint 
exercere officiu tabellionatus iT^t . fecundm R ay - cleri- 
cis in facris ordimbus conftitutis eft penitus intcrdiclium. et ft 
illud beant ad dimittendfi funt copellendi per fubtratoe^ bnfi- 
cii appellatione poftpofita . ne cleri. vcl mo . c relatfi . <T. ftcut . 
Et idem credo ft fmt in minonbus et beant fufficietia bfificia. 
ar- de poftula. cleri^Sed ut addtt Inno .ft illi qui funt in facris 
inftrumta coficerent anteq eis interdiccret ualeret.alias nd- 
Et intelligit fecundu Hofti.cp non ualeret in fclanbus nego- 
ciis-vtd ocet rubrica pdicfti c.ficut-fed in eccliafticis ualerent, 
ll Vtrum epus in eccleftafticis poffit coftituere clericfi tabilio- 
nem HQ , fccundm Hofti. poteft per tota fua dyocefim cui cura 
omiumeftcommiffa-x.q.i.regenda.xii.q.i.epus.ctc.pre- 
cipimus . ct fi fic fccerit potcrit llle uocari ad fcnbendum acla 







fPTfflTTTmTTTTTTTf 



mw. 



ecclcftaltici f ori » alias ubi taLellio no betur due boneflc perfor.e 
fubrogabiitur . de pba . qm . contra f alfam . Et fic intelligo cj 
clcrici poffunt cffe notarii pape. v.q.i.qdam.Sed tam cdfli- 
tutus a papa poterit conficerc inftrumeta ubigj. Conftitutus 
aute ab epo non babet poteftate extra dyocefim illius quiipm 
conrtituit.fF.de iuridi-o.iudi.l.ft. Sed tamefi fimpliciter fit 
coftitutus tabellio maxime ab epo qui baberet fug boc priui- 
legiutri poteft ctia tfte ubig; .Et nota cj tabellio eccliafticus no 
debet conficere inftruririta in fclaribus nec fclaris in rebus pure 
ccclefiafticis quia borum couerfatio non debet cffe gmixta-ii> 
q . vii . laicos - v-nde notarii clerici in curiis principu ybi bcnt effe 
fcriptores . ne cleri ■ ucl mo ■ fentcntia . if. nec quifq ■ (fVtrum 
religiofi poffmt exercrretabellionatuVI^.fecudutn lo.an.fug 
c.vtofficium.deberc.li.vi.quidicitfic.perbanclrambenp3 
3 tabcllio faitus monacbus non poteft exercere tabel/ionatus 
o fficium m aliis qf contra bcreticos . vt chcilum eft fupra ■ bere- 
ticus.ii.T.viii.quiincipit.inexamratione. Et boc idem pat3 
iii qtfam extr auagati. Bonifacii. viii. de offi.or ■ debent fugio- 
ribus circa mediu . E t idem ^>babat oli per decretale . ne cleri- 
uclmo.ficut.£.defacTo{anc .ec.\. anpe. xvi.q.vi.iT.noua- 
tu.Cde epif.ct cleri.placetflTani ftcut notauit GuiUinfpe. 
vctera inftrumcnta complebit fed noua non affumet- ff. fami. 
ii ber ■ l.-alicnationes - de iudc . c - iudei ■ cumfimilibus . 

lllia. fiuecollecta.fiue exadtio-fiuequefta.Vtrumdni 

|| tpales Iicite poffmt iponere fubditis fiue cxigere tallias ? 

!!(§£. fecundu Ray.illam pot dns imponere et exigcredc 
' qua coueiierunt fecu uel cum anceffonbus fuis bonajide et fiii 
ulla coactionc ficut folet fteri caufa manfi uel uillc qn de nouo 
concedutur cj> datur aliquid et ^mittitur cenfus anuus et bu- 
iufmodi. Omnia ergo buiufmoi dum tn non fmt parAa turpia 
uel contra deu licite cxiguntur . nam quilibet m traditione rei 
fue poteft ponere legem qua uult-de condi. appo- veru-xvni. 
q . ii . eleutberius . Na et confentienti et uolenti non infert do- 
lus . £ . de tranfac-donatois. ct padta cuftodiri debent.de pac 
antigonus (f Quicqd crgo de buiufmodt fubditus fubtraberet 
Furtum cffet . Verutn ft inftrufnto uel padto pofitti cft mdefi- 
nite gi foluet qucftam uel talliam . intelligo cj dns debeat eam 



l|llll|lll llll|lll llll|lll! !! 



10 11 12 13 14 15 



mm 



21 22 23 24 25 26 



. ' ij 



moderatepetereinfpeftis condiciombus.de cenfi.cumaplus. 
infi.x.q.iii.cvl.imo feciidum Vber. fi dicatur. cf dns poffit 
ponerc quefta uel talltam fecundm bnplacitu fuii nicbilommus 
moderada eft ad arbitrmm toni uiri. Si uero dns ultra prcdca 
exigit coacSte per fe uel per fuos direttc uel idiredle tenct refti- 
tuere.di.xvin.de_eulogiis-i.c].ii,placuit.etc.qpio.Etdicit 
cogere mdiredte qn negat fubditis mfticia ucl non defendit cos 
ut fic alicjuid extorqueat uel infmuati facit g> uult aliqd bSre- 
fecus cffet fi reciget aliqua fpote oblata nulla fraude adbibita. 
Item fccus eft de Hiis qut funt mere ferui quia rcs corum fuut 
dni.peccattamendnsfinimis grauat eos.fednontcncturad 
refhtutoncm . De materia diite qfhonis fupra ■ dns . ff ..i.vbi 
agitur de cafibus in qbus dns potefl a fubditis exigerc^Quid " 
de qbufdam dms qui nicbil gcipiunt a fubditis nifitallias &£« 
fecundu R ay - fi tallia eft antic] ue! creditur f babiliter cp ex ca 
iufta ipofita fuerit poteft exigi . Tta tn cp ipfe dfis impleat fiquid 
ex llla caufa implerc debcat . fi uero eft noua et ncfcitur iufta ca 
no debjst cxigere . et fi recipiat tenetur rcftituerc. xiiii- q . vi . fi 
res -fl QuaUter fciri poffit tallia ex lufia caufa impofita fuiffe? 
Bjt . fecundm Vber - potcu boc fciri uel pcr inftturnt a inde con_ 
f ecta uel fi ita feruatu cft a tpe a quo 110 exiuat memoria. qa 
tunc prcfumit iufta caufa.ar. xii.di.iUa- nifi uiolcnta fit pre_ 
fumpto in cotra nii . ficut de prcfcriptoe dicit" fupra.pfcnpto . 
<T- viii.^fQuid dequibufda qui allegates cofuetudme accipiut 
a fubditis de mobilibus quicqd uolunt et precipue expoliat eos 
quado fufpicatur uelletrafire ad alium fB}. ■ fecudfn Vber-ta- 
les dni peccant et tenetur ad refhtutoem. vt tacUtm cft in ii. 
(f.Quodfi certft forfitan effet qj a principio in coceffione tcrre 
fuiffet exprcffe fpofitum tale onus tolcrari poffet dum tn ultra 
modum non grauet eos nec manentes nec recedetes .{£Vtru3 
dominus poffit uendere bailliuis et buiufmodi tallias et officia 
infubditos ? B£ . fecundrn Tbo « in qdam epla ad duciffam braba- 
cic Aplus dicit fic multa micbi Iicent fed no omia expediunt. 
cum autem bailliuis et officialibus ueftris nicbil committatis 
nifi temporalis officii poteftatem .11011 uideo quare non liceat 
uobis bumfmoi officia uendcre dummo talibus ucndatis de q- 
bus poteft prefumi cp fmt utiles ad buiufmoi officia excrceda- 






fPTfflTTTmTTTTTTTT 



ll|llll|llll|llll|llll|!!!l|llll|l!ll|llll|llll|llll|llll|llll|llll|llll|H^ 



lipililip 



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 






o 



et non tanto precio uendat offtcium ut recugari no poffrt fine 
grauamine fubdttoru. fed tn talis ucndrtio oino cxpedicns non 
uidctur ■ primo quia freqnter contingrt g> rlli qui effent magis 
ydonci ad buiufmoi officia funt paupes ut officium cmerenon 
poffrnt. cjnetiam fi talcs drurtes. fint tn cjuia bonifunt 116 am- 
biunt officia ncc inbiant ad lucra.fequitur ergo cp plurimnlla 
ofiftcia emfit Cjui funt peiorcs et fubditos uros opprrrnetes.vn 
magis expedies uidet ut bonos ct y doncos ad officia ura cliga- 
tis cjuos etia iuitos fi neceffe fuerit ad fufciprcda rlla copellatis. 
cjuia per eorum bonitate et liiduftria magis accrefcet uobis et 
etiam fubditis uris tj de predicta officiorum ueditione acqrere 
ualeatis . Et boc confiliu dcdit moyfi focer fuus ■ ,pinde inqt i e 
omi plebe uiros fapientes ct timentes dcu et qui oderint auari- 
ciam et coftitutue eos trrbunos ct ceturiones qncjgenarros ct 
et decanos qui mdiccnt pplirr omni tpe. <(j Vtruliceat dommis 
rccipc mutuum a talibus officiatis ita gj fatiffanat ftbi dc offi- 
cio flb£; fccundu Tbo. m cp/a predicta- Ad boc critfet dicedum qi 
fi boc padlo mutuu datur ut oflicru redptat abfcjj dubio pactu^ 
cft ufuranum . cjuia pro mutuo accrpiut ofFicii potcft ate - vnde 
in bcc dant eis occafionctn pcccadi. et ipfi ctia tcnent refignare 
officio talitet acquiftto.fttame gratis offtctu dederitis etpoft 
modum mutuu recepttts ab eis quod deofficio poffcnt rccrpcre 
Vioc abfcjj omi peccato poffet fieri-([ytrum pfonc ccclefiaftice 
debcant pfolucrc exaftoesueltallias^R.nuIlomo-necbjIaicis 
exigcre ab eis etiam roe poffeffiomi fuarii domorii aut predio- 
rum.de imuni. ec quia nonnulli. It- vi- M materiam talliaru 
poteft compcterefupra.pedagtum. 
Semperantia . vide fupra ■ cbriet as ■ et etia fupra - fobrretas. 
"leftamentum ■ i . coiter ■ Quis potcft facere teftamentii ? 
E£ ■ feciidu Qof. quil} pot faccre qui no .pbtbet • pbibet 
cjdem filiuffamilias ■ nifi dc peculio caftreft uel qfi.de fe- 
pul.licet . h. vi. nec poteft rclinqre aliqd pro aia fua fine patris 
affenfu. fed ben potcft eligere fepultura fi fupra pubertate fit- 
vt etta babcturfupra.fepultura-ti.^.iiii-lte ^brbetur impu- 
bes .Item fcruus . Item furrofus non biis lucidit intcrualluj ■ Ite 
prodigus ctri eft bonorum admiftratio interdicfta.Item mutits 
qui nicbtl Ioqtur-Surdus qui omino nicbtl audit.vt infti- <3'5 



llll|l mjiii'. [jn Kiim l|lll Mll|lll llll|llll liMn II ::::|llll I ^ llll|llll II 

9 10 11 12 13 14 15 16 17 16 19 20 21 22 23 24 25 26 



-^ 



non eft g . f a . tcf. per totutn . Cecus aut poteft cum follcnitate 
quehabetur.£.quifaccreteftamtum.l.baccSf„lt.ffima.Ite 
et illi qui jppriw renuciauerut et nichilhnt. vt ingreffi monaf- 
tcria • autcn - de monacbis . <T . illud . €-de facrofanc. ec. auten . 
mgrcfii . xix . cj . lii . ciuia ingredietibus . Sed fiquis filios babcns 
monafteriuigrediat.nullocodito teftamto gmittiteididere 
cit filns et iter eos.vt in aut.de fancepi.<T -fiq mlier-xix.q. 
ni-fiq muherjiot etia facere teftamtu c.ncucj; ante^feffioe^ 
cum et ad fclm reuerti poffit . dc regu. ftatuimus(JVttum aut 
clericus poffit faccreteftamtum.babes fupra.cLericus.iiii.<T. 

II- beremite quocj; fi non renuciauerunt .ppriis nec fe alicui ec. 
clefictradideruntuitamutandoteftaripnt.aliasiion.xix.q. 

III- <T ■ econtra paulus- Item tcftameta publicoru ufurariorum 
iunt irrita ipfo iure.de ufu. qm^' . Ii, vi. VtrCi rehgiofus in cp5 
promotus poffitteftamtum f-accre^.fecundmTbo. fecSda 
kde ■ q . clxxxv. nullomo poteft -qc la fola difpenfatio reru} ec- 
clefiafticaru ci comittitur c^uc morte fiiiit cx c^ua tcftamtum 
incipit ualere. Si tn cx coccffione pape tcftameUim faciat non 
intelligit de £pno facere teftamtuj fcd aplica auctontatc in_ 
tclhgit a mphatap otcftas fue difpenfatois ut poffit ualerc poft 
mortem . ([Quidiiqs ahque teftari phibucrit 'Bfc^ah £ius erit 
hereditaterepelledus- -.fiquis ah.te.pba.l.i.([ Quotteftes 
oportet cp fmt in teftamto^.rcgulariter fccundm legcs fep_ 
tetcftes reqruiic". ifti. e. (T. fi.ctC.e l.baccofultiffima-hoc 
tam fallit qa qncj) ualct fmc tcfte. vt fi miles in bcllo fcribat et 
moriatur.Cdemili.tefta.milites.qng; fufficit unus.vt fi fij 
atcoramigatore.Ce.I-oim.qngjduo.vtinterfilios.ff.e.U 
hac cofultiffima. (f. ex imgfefto - vel fi in territorio teftet mi_ 
lcs • ft. dc mlli ■ teft a ■ lucius . fimilit er etia in biis que ad pias cas 
fiunt . c. ti . cu effcs . et c- relatii . qng; tres uel qtuor vt m fpali 
priuilegio.Ce.finonfpali.etl- fiunus. quandotj qncjjutm 
teftamto ruftici- _- e. I. fi.qncj; etia orflo recrrunt vt qfi tcfta_ 
tor uult teft ari in fc riptis et ncfcit Iras . vt in didVa le . bac con_ 
fultiffima. ([QuidTiteftator non uult cp teftes fciant tenorem 
fuiteftafritifl^.poteft facere teftafntuj quod dicir in fcriptis 
ldeft cj; ipfe primo teftamcntu confcnbat uel etia^ fibi fcribi fa- 
ciat . ct poftea cartaj claufam reprefentet teftibus dicens ■ ccce 



^^^mfl^^ 






boc eft teftamentii tncntn rogo g: figilletis ct fubfcnbatis uos. 
£ . e. I - hac ccifultiffima . Sed tri per bunc modil faccre teftamtfi 
non eft tutum . quia multas obferuatias tecjrit cjue frequenter 
cum non feruent oportet cj non ualeat teftamtum. melius eft 
tj Ftat fine fcriptis « f . qn fcnbitur per notarium tm«(| Quibus 
ucrbis debcat fieri tefcarntum :'R£.non refertjfi dicat pctru be- 
rcdem inftituo uel uoluntatem mea eius difpofitioni comitto. 
cjuianonuideturdecedercinteftatus.e.ti.cumtu-ISJeccura- 
dum de ucrbis tefcatorisjumodo talia fmt per que de uoliitate 
conftct-£. fc.l.Fi» ([Vtrum in fecundo teftamtooportet fieri 
mentoemdeprimo:'R£.vt notatur.di .xviii.qm.dicedurncj! 
non debet nifi m duobus cafibus . vnus fi faftum fit teftm inter 
liberos.C.e.l.bacc6fultiffima.(r.exigfecT:o.etaut.ibinota- 
ta« boc itcr liberos et cc. Alius fi teftator rpe legem fibi ipofuit 
puta fi in priori tenamento dixit . fi fecero aliud teffamtu, no 
ualeat. uel non ualeat nifi dixero pater noicer et ce. tunc etiaj 
Faciedo fcdin oportet g> faciat mentioem de primo. ff de lega . 
iii. I , fiquis » in princi. Quod fiquis uelit cjffare teftamtum pri- 
m~t et non facere fcdifi non poteft.nifiiam poft conditu primu 
fit lapfum decenium . ct cotatnbus teftibus dixerit nolo uale-c 
pritnum- £. e. fcimus > <J_Qualitei- cofirmet tcftamentu $$• 
per mortem t eft atis « vt betut ad bebre. ix . fed an morte qng; 
mutari pot ctiam fi paclio couenerit ne mutet .£.dcpacpac- 
itumquod de tali • 

"" " feicamentii - ii . cjtu; ad inftitutioem beredis ct fubftitu- 

tionem- In teftameto tenctur qlibct berede aliquem fibi 

inftitucre uel aliquod collegiu et buiufmoi.Sineiftitu- 

.. . ercdis non effct teftamentu.C.c.iubetnus.CT.cjjfinon 

fuerit . Et liqdem teftator babeat defccndetes uel afcendentcs 

illos tenetur inftituere bercdes falte in eorum legittima . £ ■ de 

inoffi-tefta. aat.nouiffima.de quababcsfupra.legittinia. 

^ uod fi nec defcendetes nec afcendetcs babcat tunc fcdm leges 
p5t inftituere alios quofciicj) Tam ut ait Tbo. in quada cjltioe 
de quolilj . fi ^pinqui indigeret illa bereditate indigetta mam- 
fefta ■ tunc tenctur eis bcreditate dimittere nifi effent mali ct 
buiufmoi bonis indigni - Et dico tenetur cx dcbito honorc pa- 
retele . quia cum precipitur bonorare gentes precipitur etiam 




CQ 



12 3 4 5 6 7 



10 11 12 13 14 15 



TPnfflPTTTTTTPTTTTTTTTl 



21 22 23 24 25 26 



bonotare gentelam in biis que ad gentelam pettinet-Si autem 
nontndigent maniFefte poteft liberein alios refun.dere.dicente 
faluatore da paupinbus et fequereme. Nunqd teftator p5t 
fubftttuete alium beredem qui debeat fuccedereptimoberedi? 
E?. ft teftator beat filios impuberes poteft eis fubftituerc quof- 
cungs velit qui fuccedant eis fi non uenermt ad pubertate . £. 
de ipuber. et aliis fub 1. fi teftameto» Si vero guenerint ad pu_ 
bertatem poteft eis fubftituerc fi moriutur fme [iberis . Et in- 
telligctur fubftitutio deducla legittima filioui ct dedu-ta cjrta 
totius que dicitur trcbellianica qua deducit quilibet inftitutus 
beres cui alius fubftituttur.e.tt.raynuncius. Debacmateria 
iftafttfficiat. etquediccafuntfupra.bereditas. 

Eftamentum iii- cjntum ad executionem- vtrum tefta- 

tor poffit beredtbus futs per teftametum pena imponere 

ft non guerint voluntati fueft$. ftc. vt infti.delega- <T- 

pe-du3 tnquodteftatorprecepitnon fit turpe.velinboncftit» 

ffidecondi.inftri.qdam.^Perquemcogeturberesteftame- 

tum fiue voluntate defundti adiplerer^.beredes infra annum 

cogendi funt per epm implere. et ft neglexerit tuc ipemet epus 

excqtur . e-ti.nos quidcm. et c. fi beredes . Nec obftat ft fovte 

teftator iterdixit ne epus fe intromitteret. c.ti-tua3(jVtrum 

dcfunctus fentiat detrimtum quia tardantur clemofmc qs le- 

gauit {Bfc* fecundm Tbo . in quoli i dicendu cj qtum ad meritu^ 

elemoftne nullu detrimtu patitur ex predicta tarditate maxie 

ft qtum in ipfo fuit cura adbtbuit vt buiufmoi clcmofme cito 

darentnr - quia meritum principaltter depedct ex voluntate et 

intentoe-Sed cjtum ad effe-tuj elemofme patitur detrimentu 

no qdem vt pro buiufmoi tardttate puniatur.fed quia rcme- 

dium et non adbibetur du fuffragia dirferutur cjbus plurimuj 

iuuarctur. Similtter no patitur dettimtum ft diffetatur refti- 

tutio qua madauit ftcrt » et licet tarde et m morte tn f ecit quod 

potuit. (JVttU3 executor debeat tardare executione elemoft- 

naruj adboccjres defundti melius vedatur ?E$«fcdmTbo.m 

quoli ■ dicendu cj in mora modici tpris non vidctur effe magnu 

giculum . vnde ft executor per modicum tpus elemoftnas dare 

dtfferat vt tebus defuneti melius venditis ampliores elias dare 

pofftt laudabiliter boc f acit » Si Vero econuerfo per multu tpus 



T^t^TmTTT^tm 



lh|lll llll|lll llll|l 



|fl|l|l 



^^^It^" 



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 1B 19 20 21 22 23 



differat elemofinas diftnbucre vt in modico apliores clinas fa- 
ciat.non videtur effe abfcp culpa»quia forte defunccus liiteri; 
a purgatorio liberaretitr» in quo dum ipe effet rcmedium fuf- 
fragiorum maxime neceffarium ei fuit»boc autem relinqtur 
prudentis executoris exeami. vt fc; cofideratis dilatceteporis 
et coditione pfone que citius vcl tardius liberada cft • et ctiam 
cjtitate augmeti elinaru; faciat quod viderit expcdirc defunc- 
to. Delegatis alia quedambabes fupra.legare» ^^mdTile 
plunbus executoribus teftamti vnus moritur vel e m remotis 
Vel non vult exequi fl^t . alius poteft executionem implere nifi 
teftator aliud expffent-e.ti.rcligiofus.li.vi.^fVtrureligio- 
^ fus^poffit cffe executorteftnti.bes fupra.religio'fus»<T» anpe. 
jjEfcis primo.quis poffit effeteftis fiuequeeoditionesre- 
Iquiratur inteftefl^.feciidum GoF-teftescffepntqui 
II non ^bibcntur. conditoes vero plures rcquiruntur.ee 
'principaliter qdemrequirfiturquebiis verfibus cotincntur» 
Conditio . fexus . ctas . difcretio . fama » fortuna . fides . in tefti- 
bus ifta rcquires . primo ergo rccjritur conditio fctl; vt non fit 
feruusqua no rccipitur ad teftimoniu»£»e.Uqm liberi.nam 
feruus fepe metu dnantis teftimonium fupptimit veritatis - de 
verbdfi^.Eorus.^.teftes.mi.q.iii.iT.itcmincrimiali.iii.q. 
v . accufatorcs . ffallit tn boc cum de fco fcrui quentur . non tn 
pro dno vel contra dnm- vt in dicto f.itcm m criminali. ver. 
Item ferui . Secfido reqritur fexus quia feia non admittitur in 
teftimoniu; in caufa criminali»xxxiii.q.v»mu(ierem.nificu3 
dc crimine ciuiliter agitur.tunccni admittitur ctiam contra 
clericos.e.ti.qm.etctamliteris.inciuilibusaiitadmittitur 
xv » q . iii» <T ■ ex eo - admittitur ctia in teftatntis . ifh . dc tefta . 
9"tcftis ■ Et nota 31 mlieres ca fcrcdi teftitnonii 116 debent iuite 
ad ludicium trabi . fi tam neceffarium fucrit teftimoniu caru3 
iudex ad cxpcnfas ppduc etis mittat tabcllione uel aliam gfona 
ydoneam. vel fi boc iurc ,pbibentein cafunon poffit gfonaliter 
vadat . vel fi non dccet ire abum mittat.boc cxplicite.de rudi. 
muliercs . Ii . Vi .Tercio rcqntur etas »nam m ciuilibus no ad- 
mittitur minor.xxim anis -1111» q.ra.c.i. in cnmiabus vero n 
mmor xx . vt tbidem dicitur . <T • item in criminali- ver . it e tef- 
timonium . Quarto rcqtiritur diferctio quia no adtnittitur ad 



12 3 4 5 6 7 



10 11 12 13 14 15 



fl!flffffff^ff^fl^ff^flfl 



21 22 23 24 25 26 



tcftimonium funofus fftre m5te captus i ficut ncc ad iudicadu • 
mt. q. v. g-.tua^quia non eft c 6pos metis . ff.qw tefta. facerc. 
pof.l.c,u.tcftarnto.g-.nccFuriofustfQu,nto r cgnturfama. 
namiFames a teftimonio repelluntur. detefti.cogcn.ptcrea. 
nec .pdeft pen.tet.a -cju.a licet aias per penitetia faluarepolfu- 
mus mt am.a tam non poffumus abolcre -i. . q . lii . <T . binc colit . 
na ct actus legittimjfunt ifam.bus iterdicci.e.ti.13 ex cida*. 
et m glofa ibidem<jEt boc mtellige nifi prius fuerit m integru 
r*ituti.iui.q.in,rteminSrtm{aU.v«^«et«legemtia.«.q. 
iii-preuar,cat6em.mf„.[temadco debetteftis effefmeomm 
ibnma q, et fi grata fuerit cius opimo ad teftimoniu admitti n 
debet.de excep. denitjsWi.cj.vii , teftes.et prccipuc ih cnmiali 
cau a . c - ti . teftimoniu . I tem dcbet cffe fme crimme . na crimi- 
nof us repellitur ab omni teftimonio qdiu in cr.imie gfeuerat . fi 
vero fit cmdatus non rcpcllitur m caufa ciuili fcd in cnmmali 
talis repelhtur f, de crimine fuerat prius coniudlus. vel eofcf-. 
fus . vel nunc per exceptonemcouincatur. vcl grauata eftrius 
opmio pro eo cp aliqn fic fuit repulfus . alias vero qui emedatus 
cftrecpituretiemlncriminali.hecomniain predidto ca.tcf- 
timoniu . cuj biis quc lbi notatur . Sexto recjritur fortuna (<:■$ 
an locuplex vel cgenus vel lucri ca quid Faciat boc iudici confi- 
dcradum efc . lrii . q . iii . t eflcs . vcr - ltcm teftimoniu3 . Septimo 
re-jtitur ftdes . quia infidelis contra fidelcm non admittitur, 
ii . q . vii . fi berericus . xxin- q . nit . lpfa pictas - bec ergo funt pri 
cipal.am tefhbus confiderada.Sunt et aliaquedaconftderada 
que bic It atim fequuntur . primo Videhcct vtrum f,t m.m.cus 
eius contra qm dat teftimomu . vcl amicus eius pro quo tefti- 
ficatur - lin . q . iii . teftes . Ver - ldeogs m gfona . Item obfcuri et 
ignoti non admittutur- vcl folum admittutur cum tormcntis 
aut verberibus . VC in aute ■ e . (J\ fcimus . Item ncc executores 
negociorum vel .pcuratores qui in caufa fuerunt aftores vel 
rcfponfalcs.c-ti-mfuD. Ncc etiam qui fuit .pcurator velad. 
vocatus in priori iudtcio recipitur m tefle^ in ca appellationis . 
e-ti-roana-li-vi.ty Vtrum qs poffit admitti in tefcimonium 
in fua caufa f"Rt. non - neg; principaliter necj! fecnndario ■ C. e, 
omnibus . vnde venditor m caufa rei vendite ii admittitur pro 
emptore. quia ca <ppna venditoris elfe videtur- Necj? debitor 












in caufa pignoris procreditor.e-fF.de appel.abcxccutore.IT> 
alio condepnato.Fallit boc ln legatariis ct fidei comiffariis.qa 
ferunt tefhmoniu m caufa teftamti cum agitur de bereditate 
non de lcgatis ct fidei comtffe fuis.bene tn poffunt fcnbi ct ef. 
fe teftes m teftamto inquo aliquod eis legatu^ clr.C.detefta- 
didtantibus ■ Itcm f allit in collegtis et coitatibus m cjuibus fin- 
gularcs coru pfone pro caufa vniucrfitatis ferre pfit teftioniuj 
xnii.q.ii.fup prudentia.e.ti.infup.etc.cu^nuncius.etboc 
ideo quia caufe vniuerfitatis non funt fmguloru^ et fi comodu 
contingat fmgulos . vt xii . q. ii . qui manumittit • Et intcllige 
nifi f uerint aftores vel refponfales in ipa caufa ■ vt in precedeti. 
C" • dictum eft . JfVtrum in ca coi duorum alter admitti dcbeat 
ad teftimoimim:I£.non.quiaca comunis duorum vtriufcj; e. 
ar.ff.de ritu. nup . lllud . E t idcm in focio cnmints . et gticipe. 
iiii . q. iii . item in criminali. ver . ltem Iiben- e • ti ■ venicns . ncc 
obftat . e. ti. qrn . na lllud eft fpalc in ca dcnunciatois . vc! ibi ad 
mittuntur focii crimims adprefumpt6e5.de adul.fignificafti. 
creditur ctiam focius cnminis inexceptis .vtin cnminclefe 
maieifatis et nuiufmoi.lxxix.di- fiquis papa veniente.vj,q, 
i- fiquis cumtnilitibus-xv.q.iii.netm.dc confef.c.i.f] Vtru 
gentes vellibenpoffintprovelcotrafeteftimoniu^ ferrefl$. 
gcneraliter pcr rcdta Uneam defcendentcs et afcendetes pro vel 
contra fe ydonei teftes non funt .nii.q.iii. (f.item in cnmiali. 
Ver-item tcftes.ff.e.teftis.Idcmeftdematre.Sedambopa. 
rcntes in cafu admittuntur pro filro.f. cum cjntur de etate vcl 
natiuitate.qui filii funt legi.tranfmififfe.et c-per tuas.Ttem 
vbi agitur de ipedimeto matnmonn ratoe confanguitatis vel 
a finitatis ■ c . ti . qrn . Cetcrum fi agitur an matrimonium fit 
contradtum vel no tunc mater fufpccta eft.fi vir fit fuDior-e. 
.ti.fupco -qucm cafumbes fupra.matrimoniu3.vii.1r.fi- 
"unt ct queda gfonc que aducrfus coiunctos fuos teftimoniu^ 
dicere noncoguntur. vt adverfus foceru3 gcnerum.vitricuj. 
prcuignum. fobrinum.fobrinam.fbbrina natu^-eofcjjqmm 
priori gradu funt . Item aduerfus patronuj et patrona ct libe- 
ros eius . vt 5". item in criminali. et alie funt pfone que ibidem 
coputantur que gcnerahtcr a fcrendo teftimomo funt exemp- 
tc. ( ,Vtrum teftes ,pduci poffmt de domo actoris :'!$ ■ nec de 



Cs 



10 11 12 13 14 15 



TTnjmTPmTTTPTT^^ 



21 22 23 24 25 26 



domo aftons ncc accufatoris nec m caufa ciuili ncc in crimiati 
produc, debcnt tcftes . quia eorum tefttmoniu rufpedtum eft . 

ii..cj.v.pertotum.iii,.q.„i.,tcmincriminaIi,Omnesaute7 
predifti qu, repellendi funt debent admitti fi is contra qm pro. 
ducut eoru teftimonio m alio ludicio vfus fuerit . n,f, iimidcias 
poitmodu 5 exortas docuent vel aliquod lcgittimit poft emer- 
gens ieu corruptoem. vt in predidto <T> item in crimiali. ver. 
item fiquis teftibus . et £. e . le. fiqs tefhbus . Nota q> facerdos 
non dcbct effe teftis ia inftrumtis cofeiftis totaliter inter fcla- 
j|resooiii.q. u. qqm- boc itellige de boneftate H dencccffitate. 
WWfllt n " " de numero tc ftium - et quidem regulariter duo 
laMi te runt neceffar " <* fufficiunt . ff. c le - vbi numerus 
(W^OlVuit. q, Sj . C»item tn crimiali-ver.vmus verotfVtrum 
in aliqbus caufis fufTiciat vnus teftis i^ .l,c 5 coitcr non fuffi- 
ciat vt nunc di£tu 5 eft ftatur tame tcfhmonio vnius m biis in 
quibus alteri preiudicium non infertur -puta fi dubitatur de 
aliquo an fucrit baptifatus vel an ecclia cofecrata . de cofe. di. 
iiii - guulos . et. c. cum itaqs .Item ftatur teftimonio vnius vbi 
dc conccnffu ptiumita couenit .cum et teftimonio aduerfani 
ftari pofftt . € . de f idei cotnif . lc . f ,. kem quado qucntur vtru3 
aliqs fit emcdatus de criminc ftat tefhmomo facerdotis.e.ti. 
teftimoniu-Item in corredlionc fraternafuo prima correctoe 
caritatiua per vnum folum .pbatur.quia nec aliter pot.e.ti. 
in omm-Itcm ctiam qrig; tcftamtum valct vmus teftimomo. 
qnq; nullius -quadogj plures reqruntur. vt fupra- teftafntii. 
i. (T.iiii.Item lic 5 vnus teftis non faciat ,p bationem facit tam 
prefumptdcm. de fucce- ab intefta.c. fi.(fVtrum in aliqbus 
reqratur plures teftes q duo^.in multis plures requirunt 
Haminteftamtis plures reqruntur. vt fnpra.teftarfitu 5 .i. 
«T-iiii.Itej in donatiombus ca mortis reqruntur quicg teftcs. 
C.dedona.camor.le.ft.etmcodicillis.C.de codicil.l.fi.i fi. 
Similiter reqruntur quinq; teftes qn debitor vult .pbare folu- 
tum debitum quod m fcriptis fuit Factum . £ . e. 1 . teftium . Ite 
rcquiruntur qtuor teftes cu 5 datur ad $ badutn inftrumtu 5 • 
ar ■ de fi - iftru . cu iobaiics • It em cotra qfda gfonas ■ vt in feqn- 
ti<T.dicitur.|j Vtrum contra aliqs gfonas rcquiratur tnaior 
numerus tcftiumfK.fcdrn Tbo.fe.fecu-q.lxx.fic.ii.q.iii,. 






Q-7 



ffPTPrPPTi 



iiii|iiiiiiiii|llllin 

4 5 6 7 



^m 



10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 



prcful 11011 dampnetur nifi feptuagmta duobus telhbus .pref- 
bitcr autcm icardmalis nifi xliiii . tefhbus ■ dyaconus cardmalis 
Vrbis romane nifi xxviii . teftibus • fubdyaconus * accolitus » ex- 
orcifta . lector . boftiarius . nifi fcptcm t cftibus ■ Et babet locu^ 
fpaliter m cpis prelbiteris ■ dyaconibus et clcricis romae ecclic» 
etboctripliciratione.primoquidem quiainea talcs infhtui 
dcbent quoru; fcitati plus credatur q multis tefhbus . Seciido 
quiaboiesquibntdealiisiudicarefepc rjpter iufhcia multos 
aduerfarios hnt.vn non eft paffim crededum tcfhbus contra 
cos nifi magna multitudo coueniat -Tercio quia ex condepna- 
tione alicuius eorii derogarctur in opinione boim dignitati et 
auccoritati lllius cccliequod eft piculofius q in ea tolcrare ali- 
quepeccatore nifi valde publicuj dc quo grauc fcadalii orirct ■ 

"^"Efhs iii.qntum ad actum tefhficadi- Vtrum teftis qui 
fubfcribit alicui ncgocio prciudicet fibi ?B£ . fi fcifter boc 
f acit prciudicat fibi - ita gi contra illud non poteft poftca 

amarequiaap,pbaffeprefumitur»fccusfifubicribitnomie 
alicno.quia per bocnon itelligetur cof entire.v t notatur dc 
biisquc fi.aprela-finecofen.ca-^to-t^Quotienspoffunttcf 
tes ..pduci^Bj.ttes tm pduitoes pntfieriincaufiseccliafticis 
vel ciuilibus . fcd no cjrt a mfi iuret cj n didicerit tcfhficat a . qn 
tanullomo conccdit >e«ti»incaufis» Et intelligas nifi aliquis 
teftiumin pnmis pductoibus ipeditus f-uifTet»na,pbatoimpe 
difnto fme aliquo facramto dabitur a'ia dilatio etjicentefima 
fcdm f nno ■ Ft fic i tcllige . e. ti. vltra tercia . flC2uot funt que 
tollunt copiam -obandi per teftcs ^Ef «q"tuor fcdm Gof- fcilicct 
pubhcatio atteftatonuj - e . ti- de teftitus . et c itimauit . Item 
renunciatio tcftiu; fiuc conclufio-e.ti.fratcrmtatis.Iteqrta 
produ&io» vt in prccedeti <T» Itej numerus tcftiuj efftenatus ■ 
e.ti.fignaucrut.etc.cumcam.tfVtruj teftis teneat iurare 
et qlitcr^.nulbteftiijtecuncj! religionis fit creditur.mfiiu- 
rauent.c.ti.nuo.potefttnremitti iuramtu de cofenfu ptiu 
c. ti. tuis -nifi in caufa matrimomali quia tunc nec confeffioni 
coiugumftat *de eo.quicognocofan.vxo.fu.fuoeo.Etiu 
rabunt tactis facrofcis euangeliis nifi fit cpusqui mrabit folu, 
.ppofitis euageliis . de iura . caltip ■ c. fi . (pSed quid dcbet tcftis 
utrare iJQ. dcbet iurare cj dicet totam vcntate quam nouit de 




^^^^ 



10 11 12 13 14 15 



III llll|llll III 
19 20 



^^^^^^ 



21 22 23 24 25 26 



■■ 



i ■ q »»x . ortamur . et g, non admifceat fl5 



fu ad.c.at.,,,.q.,x.p ura 4 temaddlturde quomm( j 3 ^" 

tud„ le 9nuU 1 pa„detteft,momuethocbfi.L.q.i I lV.fc"' n 
crjm,naU.v-er ;1 te3qu,Falfo.e.t t .fratermtati s .<r^dTiJe 
Sta!! ^ r * ,Ced , ltur P« *«?utf>t6em. H?.f, f,at .nqlitlo contra 
Blonatn fmgularem de aliquo cr,mine iitrat teftis \ fup ,llo di 
cet plenam veritatcm.de fymo.lic; bcly.g, verolat iqumto 
lug itatu ecclef.e iurat dicere veritatem de omibus que fcit vel 
credit ra eccelf,a reformanda. exceptis d,co occult.s - de accu. 
cumolim.vcletiam iurabitcjrefpondebitver.tate adintcrro 
gata-de accu. cum diledtus . Et mtellige qs occultum bic dicit 
eiie cnmen quod non eft manifeftum vel dequo alitts non eft 
intamatus na f, de occultis de qu,bus n preceffit infamia ahqd 
aixerint teftes non valebit d,ctu 3 eorfi.de accu.inqfitioni.vt 
et ino.dicitinfeqnti.x.g-.quiinicpit - vtrum bo . JfVtSmi 
uceat tefh aliqmd redpe^t.p fercndo teftimonio nicbil debet 
rccige. xim . q . v. non fane. nifi tm expenfas ab eo qui eii .pdu- 
xit . „11 . q . „, » veturis et f, accepit turpiter accepit et reftituet 
e, a quo acccpit .nifi ille dederit ad corrupend um teftem .tunc 
enim debet dari ei in cuius iiutiam accepit . ([QualiFet teftis 
deponere deat i K. teftis tanq cois gfona d; dicere pura verita 
tej qua fcit fug fco nulla Falfitate adiecra-iii.q.ix.ortamur. 
1,11 . q - nii . nullus . xiiii . q . v . non fane. nam etia fic iurauit . Vt 
fupra in fcxto .JT . dictum eft . #J%ndcum teftis non eft de fco 
certusii^.fcdm Tbo.fc.fc.q.Ixx.mteftimonio ferendonon 
debet bo pro certo affcrere id de quo certus non eft. fed dubiuj 
debetfubdubiopferre.etdequocertus eftprocerto afferere 
fed quia cotmgit ex labilitate buane memorie qj quis reputat 
fe qnqs certum effe de eo quod flfn eft . ideo fi aliquis cu; debita 
follicitudme recogitans extimet fe certfi effe de eo quod falfu3 
eft non pcccat mortaliter boc afferens quia non dicit flm tcfti_ 
monium per fe et cx intentone fed per accidens contra id quod 
intcndit ,ppter boc et buiufmoi folent teftes interrogari vnde 
et quo fciant» ct fi mterrogati de caufa fcie non dicat non va_ 
lebit teftimoniu; . liii » q. iii, tf . fol a.et xxiiii. q . lii . fi bes . et m 
aiit.de tefti. <T. et licet dudum . (JvTrambomo tencatur ad 
teftimoniu3 ferendu:^t.fcdfn Tbo.vbi fupra - diftinguedum 



^^^B 






/7~7 



TTTTTTTTTTTTTTTTTTJTTl TTTTTTTT lllll III iTTTTTTl TTTTTTTl pTT ITTTTTTl MTTTTi TTTTTTTTTTTTJl rTTTTTTT I|Iiii . II TTTMm [TTTTTTl III llll|llll II 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 



eft » quia fi teftimonium alicuius fubditi recjntur auftoritate 
fugioris cui ir. biis que ptinent ad lufticia obedire tenetur.no 
eft dubiu3 S UI te neatur teftimoniu3 ferre in biis m qbus fcdm 
ordine3 mris teftimoniuj ab eo exigitur ■ puta in manifeftis in 
quibus ifamia preceffit«Si autem cxigatur in non manife ftis 
de quibus ifamia non preceffit non tetur ad teftificandumjSi 
vero reqratur teftimoniu^ non audtoritatc fuoioris cui obedi- 
re tenctur . tunc fiqdem requiratur ad hber adum boiem ab in 
iufta morte feu cjcungj pena vel falfa infamia vel aliquo dapno 
tunc tenetur bo ad teftificadum- et fi eius tcftimomu3 non re 
quiratur tenetur facere quod in fe eft.vt veritatem denunciet 
alicui qui ad boc poffit .pdeffe. vnde in ps . eripite pauperem et 
egenum de manu peccatoris liberate . et ,puer« xxiiii - erue eos 
qui ducuntur ad mort "e > et ad Ro- i • digni funt mortc no folu^ 
cjui faciunt fcd ctia qui cofentiunt facietibus. vt dicit Glofa. 
cofentirc eft tacere cum poffis arguere. Sup hiis vcto quepti 
nent ad condepnatoem alicuius non tenetur a/iquis fcrretef- 
timonium nifi cum a fupiore compellitur fcdm ordinem iuris . 
quia circa boc fi veritas occultatur nulli ex boc fpale dapnum 
nafcitur . et fi imineat igiculum accufatot 1 non eft curandum . 
quia fcipfum m boc giculum iniecit . ad bec predifta pot f acere 
xi . q . lii . quifqs « Et in cafu prediito de dapno etiam facerdotes 
et alii clenci etreIigiofitenetur.xiiii«q.ii«qm<|«fednon tcne 
tur fi talis cft ca in qua non I1C5 eis ferre teftimoniu m ■ vt 111 ca 
fanguis.vtdi<ftumeftfupra.bomicidium.iiii.(T«i«([ Vtrum 
Iiccat bomi teftimonium f erre de biis que in fecreto ei comiffa 
funtrT^.fcdrn Tbo.fe.fe.q.lxx. de biis que comiffa funt boi 
in fecreto per cofeffione nullomo dcb3 teftimoniuj ferre.quia 
buiufmodi non fcit vt bomo fed tancj mifter dei. et maius eft 
vinculum facrarnti quol3 bominis precepto > Circa ea vero que 
aliter bomini fub fecreto comittuntur diftinguedum eft ■ qng; 
enim funt talia que ftatum cum ad noticia bominis venerunt 
bomo ea manifeftare tenetur.puta fi gtment ad corruptoem 
multitudinis fpualem Vcl corporale vel graue dapnum alicuius 
pfone . vel fiqd aliud eft buiufmodi quod quis p palare tenrtur 
vel teftificado vel dcnunciando» et cotra boc debitum obligari 
non poteft per fecreti commiffum. qa in boc frageretur fidci 



14 15 16 



— fc 



quam alten debct. Quadog, vero funt talia quc al.quis rdcrc 
non tenctur . vnde poteft obUgar, ex foc g, f,b, f, s b fecteto com 
mittimit ■ et tunc nulbmo tenetur . ea .pdere et.a ex precepto 
iug<or.squ,afccretu 3 feruarecrt de.urenatulra.. nicMaute 
prccipi poteft bomi contra ,d quod de fe cfl natura!e.(fVtrum 
d.icord.a tcft,u 3 ifirmet teft.mou.u^.fcdm Tbo. vb, fupra. 
d.icord.a telt.u in al.qbus prmopa^bus circunftatiis que vari. 
ant lubftatia Facli puta in tpre vel lcco vel in gfonis de quibus 
pr.nc.pal.ter agitur aufcrt eff.catia teftimonii .qa f, difcordat 
m talibns vidftur fmgulares effe m fuis tefcimonus ct de d.fucr 
is Faftis loqui- puta f. vnus d.cat boc faftum cffe tali tore vel 
loco . alius alio tpe Vel loco non videtur dc codcm faifto loqui, 
non tn piudicatur teft.momo f. vnus dicat fe non recordan et 
ahus afferat determinatu 3 tpus vcllocum.et fimta!ibus oino 
non difcordauennt teftes adtoris et rci fi fint ccjlcs numcro et 
pes digintate ftatur pro reo.qa ludex facilior dcbet effe ad foL 
iiedutr i <f a i condepnandum . mfi Fortejn cafibus fauoralibus 
f.cut elc ca libertatis et buiufmoditfSi vero teftcs eiufdc partis 
diffeferint debet ludex ex motu animi fui gcige cui gt. fit ftan 
dum vel ex numero tcftiu 3 vcl digmtate eoru 3 vel ex conditoe 
negocu et dcorum.multo aute magis teftimoniu 3 vnius tepel 
litur f. (ibnpf. diffideat interrogatus de opinione et Fama-quia 
potcft Icdtn diuerfa v.fa et audita d.uerfimode motus effe ad re 
dcndum tcfcimoniu . Si vero fit difcotdia teftimonn in aliqbus 
circuftantiis ad fubftantia fci non gtinetibus.puta fitpus fuit 
nubilofum vel fcrenu 3 vel fi domus Fuit picTta aut non Vel aliqd 
buiufmoi.talis difcordia non preiudicat tcfhmonio . tja boies 
non cofucuerunt circa talia multu 3 follicitari. vnde facilc a me 
mona labiitur . qnimo aliqua difcordia in talibus facit teftimo 
nium cred.bilius . vt dicit Crifo . fug matbeo . quia f. in omibus 
cocordarent ctia in mimis videtur ex conducr.o efidem fermo- 
ncm pferre.quod tn prudetie .ud.cis relinqtur diftinguendu. 
(j Quid deteftcfalfo^.fcdmTbo.fe.fc.q.lxx.pcccat mor- 
tal.ter inrjtum giurus eft et incjtum fact contra lufticia tanq 
dequo cft fpale preceptu 3 in decalogo- et talis indubitatcr ten 
tur ad rcftitutoe 3 oi 3 que .pximus eius amiferit per eius tefti- 
moniu.i,ii.q.v.nfane.ii.q»vi-fi res ahena.et.ii.q.i.notu. 



«V 



fimor . vtrum fit peccatfi :'!$ ■ fcdm Tbo . fc . fe ■ q. cxxv. 
I timor peccatuj cfb fcdfn cp eft iordmatus . prout - f- re. 
-„ ijffugit quod non eft fcdm rationem fugiedum ■ Hcc aute 
inordinatto timoris qng; quidem cofifht in fob appetitu fenfi. 
tiuo non fupuiente ronali appetitu et fic non poteft effe morta 
le pcccatuj fcd veniale.qricjj vero bec inordinato timoris gtin- 
git vfcjs ad appctitu; ronalem qui dicitur voliitasj|quaiido-f. 
voluntas ex libero arbitrio rcfugit alicjuid non fcdm ronem. et 
talis inordinatio timoris qficj; eft peccatum mortale. qncjj ve_ 
niale. Si ei cjuis .ppter timore cjuo refugit giculu mortis vcl ali 
ud cjuodcucjj tpale malu fit difpofitus vt faciat aliquod jpbibitu 
uel vt pretermittat aliquid qucd eft pceptii in legedinatalis ti 
mor eft pcccatu; mortale . alioqn eft vcniale . (jVtru; aliquis 
timor excufet a peccato '. K ■ fcdm Tho ■ vbi fupra . ficut ptacta 
eft . timor intrn babet ronem peccati incjtum eft contra ordi- 
nem ronis . ratio aut ludicat qucda mala effe magis fugienda 
cj alia . ficut magis c[t fugieda mors corporaiis cj amiffio reru; 
vnde fiqs .ppter timorcj mortis Iatronibus aliquid f mitterct 
aut daret excufaretur a peccato quod icurreret fi fme caufale 
gittima ptcrmifus bomibusbonis peccatonbuslargiret^Biqs 
vero incurratmalamagis f ugieda vtputa mala aie.i.peccata- 
fugiens mala corporis puta flagella vel morte3 . aut mala ex- 
trancaru^ reru put-a dapnum pecunie non excufatur totaliter 
a pcccato .diminuit atit peccatu quia minus voluntarium elh 
namextimoreipomturqfiquedamneceffitas.vnde I bilofo. 
buiufmoi que ex timore f lunt dicit non cffe fimplicitervolun- 
taria fed mixta ex volutario et iuoluntario- fjVtrum intirm 
ditas fit peccatu3 :T$ , fcdm Tbo ■ fe. fe.q ■ cxxvi. itimiditas pot 
cotingere tnpliciter. Vnomo gj aliquis minufj debeat timeat 
mortem Vel alia tpralia mala . ppter boc gj minusdebite amet 
bona eis cotraria fed gj mcbil corum timeat non pot ex corpo- 
rali defectu amoris cStingere-Secundo poteft itimiditas con. 
tingcreeocjjquis extimat malaoppofita bonisqueamatiibi 
fuguenire non poffe. gj quadogj cotmgit ex fupbia animi de ie 
prefuifitis ct alios contepnentis- fcdm cjjdicitTob-xl'"f a «" s 
eft vt nullu3 timeret orne fublime vidct.Tercio cotmgit cx dc 
fecturonis -ficut Pbusdicit.miii.etbico.cjferteppteritul- 



■ 



12 3 4 5 6 7 



rTT| nTrTTTl rTTTTTi TTJl TTTTTTTT 



^T^rrM|TTTT^rr^T^rrfflTTTTn 



9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 






ticiam mcM timent . vnde patet 9 effc ffcamdutn cft viricfum 
l'ueexcufeturexdi>FiVi-,r ;»-„„., r u '^"m cit\,cioIum 

ftol.d.tate Q u„ S n ^ amoris fiue ex elatonc Snimi f.ue cx 

1 s SfmattrL tf ° ' -c XCUfat a pKCat ° f ' fit oio fu<n «W- 
iSft^ - °' S qreffra.vis "metus.etfupra.metus. 

I mSrf"' t0r r e , am5ta d,Cl l tUr '" 1 uibus «•'*« ex 
condirto couemre folent ct ad oftentatoem viriS fuarii 

JL e p ^ aUda r C ' et ™ er "°"S^..e.ti.c.,.CVtTuTdrnea 
mentaFaceref,t P c^iT,^.f c dmVbcr.talesmort a l.terpcec^- 
qu,aFac,untcontra^,b, t 6ne T ,ccclef.e.e.t,.c.,.S.arftnon 
e ffent .pb.b.ta ct Fxrent ca d.fccnd, vfum armoru ad ipugnadu 

Sed n t ell,gefcdm Hofcj,.,pb,beda funtqn mortes aie ct cor. 

poris m eis immcant. nam dcbct cog.tan hoc euenirc poffc. ff. 

ad. ai l,a.l.qui occiderit.tr .inbac.ctff. locat,.f,qsdom«- 

cosludo >OX ' U ,r nCU,paCrt - ,f - acl '-^-l.na ludus.ctquis 
eos ludosappelletexqmbus crim.aorltur.Vt ,n # bem,o.ff. 
crca ri. (fQue pf , na pugnStlu m tot . neaffitls ,r^, [cd - R 

penaeitg,f,quis ibi aliqm occderit etiam cafu reus homic.d.i 
et irregulans erit . qma ludus tal.s noxius cft et illicitus . ct ,d 

qcqu,dcx eofequituriputandujeft, ar.de prefump.c.i.ctde 
bomio . c- F, . Item qui in torncameto montur non debct in ci 
m,ter,o fepclhri. vt fupra.fcpultura.im.g-.i.CQSdTeTffs 
qu, ad torneamentu accedunt animo pugnadi non tR ipf, pug 
nant l.cet.bial.quiocc.f.fucrmt^.fcdrS Gof.nonoportS 
tales ad ordmes ,pmoueri eo cj, ad rem condenatam ct Aibita 

j accfiffcrunt» rdemHofh. 

? R afactio . tranfadtio eft de rc dubia et lite incerta ncc dit 
J Fmita gratuita paftio . ff. e . I- i. litem aute intelligas pn 

Tar i l tCm VCl futuram <. u ' a et 'am an litem ficri jot traT afto 
ff. de cond, . indeb. . elegater . g~ . f,quis poft . CVtrum traii. 
fadtio f,t licita ,n fpiial.bus :'^t . fcdiS Inno . 1,'cit a eft dummo ex 
vtragj gte tm fpiialc et no tpale interueniat . c. ti . ftatuimus . 
etc.decetero.dcdcci.exmuItipl1ci.etcfuggeftu5.de rc .p- 
muta . ad qftiones . [dem in bnficis f. petatur iure poteftatis'. 
puta quia vna ecclia petit ab alia prebcnda quaj dict ad fuam 
collationcm gtincre- fed fiquis clericus petat fib, bnficium non 
eftlicitatrafacto.etiafivtrigjdetur fpuale.e.ti.coft.tutus. 



i 



. 



o> 



c 



compofitio atrt cm interaeire poteft . c- ti . fug eo ■ talis. f. Cf llie 
clencus qui ius non babet vcl non bfre creditur pcnitus renu- 
ciet lurifuofincaliquadattone.vet etiam cj alais ius babens 

jecipiatur in canomcum fine davpnez 

«Ranfitus fiue tranflatiof Quibus de caufis poffit cleri- 
1 ficus fclaris tranfire de vna ecclia ad alia, !!#■ • fcdm K ay ■ 
—Jtribus.pnmo .f.caufa ncceffitatis .putappterboftes 
ct buiufmoi. et in boc cafu ctia fiqs ppria auftorttate trafeat 
ri punitur cu cam babeat . et ceffante ncceffitate debet recuga- 
recccliamfuam.vii.q.i.paftoraIis(jSecundacaufavtilitatis 
fc3 quando poteft effe magis vtilis in alia ecclia . ct tunc debet 
tr afire au ftoritate fugioris.vit.q.i.mutatoes- ettnbusca. 
fetffi-rcio caufa builitatis fiue fandtitatis - puta cum tranfit ad 
religione.ettunc poftcj" pFeffus eft nonpotpcter eprim aec. . 
clefiam-autrediread fclm-vii.q.i.bocneqqm. ([Quidficlc 
ncus caufa cupiditatis vel abitionis trafit temere de vna ccciia 
adaliaVR.dcbetcarcre vtragj.f. habita et ambita ■ prima qa 
cam fugbe cotempfit . fecunda quia eam auare c5cupiuit . vii . 
cj.i.fiquis epusct9~.abitionis.de tranfla.cjto.fcdt^jrcclcfia 
poteurepetere.vii.q.i.no oportct-ct c-fiqs veroflQuomo 
qui babet bnrtciu3 cum cura fi rectpit filie vacat primit • babcs 
fupra-bnficium • i . <T . "ii « Quomo etia3 teneatur clericus fiue 
prclatusinbnficiorefidere.besfupra.rcfidentia.ir.i.etfupra 
clencus • i • <T- ft. (fQuomo trafeundu ftt de vna ecclia ad alia > 
E£. fcdrn Ray • f> eft cpus non poteft tranfire fine lieetia pape. 
vii.q.t- mutatoes . ftue fit cofccratus ftuc eleclus et coBrma- 
tus.de tranfla . inter corporalta • Si vero fit iferior et tralit ad 
aham cccliam ciufde 5 cpatus fic fumcit tacitus cofenfus ept. 
ar . xxtii. q- V . qut vxorem - Si vero tpe fubeft inf enori prelato 
et tranftt ad eccliam non fubdita 1II1 tunc cofenfus exjrdlus rc 
qrcnduseft.ar.lv-iii.di.c.ii.etix.q.iii-conciftus^lCumaute 

trafit ad eccliam altenus epatus neceffanus eft cxprellus co- 
fenfus eptetetiamalteriusfi babetaliumfugfcpreterepm. 
Uxi.di.pcrtotuj.Ixxxv.dt.flotetinu^.vii.q.i.epusdeloco. 

Je rcgula . c . admonct . bodie tfi de c6fuctudtne licetia n petit . 

([Porro detranfitu vnius ad aliam. babes fupra.reIigi°- v -P« 

totum . Nota gj qui de vna ecclia ad aliam tranfit de minon aa 



13 14 15 16 



PTTTTTTPTTTTTTTTTn 



■■■ 



taaforcj trafire debet . xc„, !. di . legimus . de tr gf [a . c . i . F 1 tue 

corporalcm poffeffone-xxi.q.ri.nquis iam trat fatus.et tCc 
mcM debet here cum pnor, ecclef,a . vt ,b, d,c,t„r . sTcu. f, no' 
habet corporalem poffeffione . xci . d,.f,qu,e F ,fco P 7.e ™ £° 
1, oc^elcccumincunclris. c 

veuga.Qu, tjbetreugebonafuapermare velpcrtrr_ 
ram larracencs auferut rapinam comittunt-ct ad ref 
JL*icutoe3 tenetur.ct pnt puniri a principe cuius treuga 
.rangunt.qma fides etiam boft, feruanda eft,xxi,„.q.i,»ol,. 
^x xn ■ c [ . „„ . innoccn s . 

"^jVtela. tnplex cft tutela - f. teftamtaria Vt qfi pater dat 
IKutorem filio ,n tef.amt0.Ite3 legittima Vt que deferr 
. 'Vf 'ege. vt cum nullus eft tutor per ttftamtum tunc qui 
F>rimo loco deberct fuccedere bic ab inteftato deberet fufcipere 
tutelam buiufmSi Item datiua. vt qfi nullo tutorc dato ,n tef 
tamcnto- vel non extatibus coTanguinei. ydoncis ai tutelam 
ludexcx officio fuo dat tutore. et durat tutela vfcs ad copletu 
xnn . anumpup,ll, . ct ide incipit cura que durat vftj ad copletu 
xxv.^Vtrum clenciteneaturfufcgealiqm tutelaf Bt.fcdm 
Io.d,.lxxxv,.c.f,.nul1amcogutu rrecp e.lcgittimamtnpnt. 
recige f, volunt . vt in predifto c fijETeft hoc priuilegiu clcri_ 
corum cp licet poffmt fuccedere alicu, ab iteftato non tn ten.t 
i uicige tutelamWicet in laicis aliud obtineat . € . de legi. tu . fi 
cut hered, , ^Vtrum epus vel monachus poffit recipe rtitela i 
_? - icdm Io - vbi fupra - epus vel monachus etiam volens H p6t 
reci ge tutelam legittima . vt in aut - de fcif . epi . tf . deo amabi. 
les - Vel d,c g, ,11, a .ttice derogatur pcr ifud-di. Ixxxvi. puenit . 
ita cp f, velint poffmt recge lcgittima fed non datiua^ vel tefta 
mcntanam. fed ad tutelaj coem miferabiliti gfonarum omnes 
clenci vel monchi tenent . vt in di-to cguemt.lxxxviii.di. c. 
| i.ct c-epifcopus gubernationem. 

vrpe lucru - vidc . s . elia . i . <T vl . et . s . reftituto . i . ." . afipc 
lAnagloria.reqre.s. gIoria.It.de veftibus .ifra-veftis. 
UAffallus • vaffallus picitur ille qu, habet fcudu3 ab aliquo . 
vide fupra.fcudum- 
jKEin' lat10 v,r S" lum - VIc]e ' n fta.virginu cofecratio. $.i~ 







:natio.vtrum f.tlicttafBi.fcdm Hoftt.vcnatiofifiat 
) teporc-cjuo boies debent effe in ccclia et orarc eft oibus 
iterdca.lxxxvi.di.tT-an putatis.de cofe.di.iii.inrcligi 
• v.ieiunium ■ Et intellige nifi effet neceffitas Vt fi fa- 
mes vrgeret vel bcftie vaftarent boics Ve[ fegetes. £.dc ferris. 
1 ■ ii 4|Ahis aute diebus Iicita eft laicis fcd clericis illita ■ tn caufa 
fanitatis et rccreatois cffct licita nifi effet nimis frecintata aut 
damofa.de de.ve.c.i.ctii.Epis verooino,rjbititaeftvtidc 
notatur.pluracotra venator es clcricos.lxxxvi-di.ouivena- 
toribus • ct c . feqnti . _Ytrum ferui tcneatur obedirc domims 
venari voletibus tpribus .pbibitis !&■• fcdin Vber-no tenetur 
fcrui obcdire dnis in rebus lllicitis qle eft boc contra illud . pri- 
^l mumqucrite regnum dei. 



nditio.vtru liceat vcndere arma .venena.ornameta 
t a xillos ■ fcacos « ferta et buiufmoi. vide fupra ■ negocia- 
tio . <J". v . ct feqntibus.de auro afcbimico . fupra. empto 
(T.V.in mcdio-de xedit oc fafta fub mo et fub codiroe.fupra. 
donatio.i'(T.V' (jVtriiUceat vendere vel cmcre nunc ad cer- 
tumtcrmmum dandcreiveldandi precii.etmultatalia.vide 
infrj3_rfura.iii.per totu^. 

nef icium . vidc fupra ■ malcriu^ ■ et fupra. fortilegiit.iii. 

lj; - vide ■ s - pcftiri . tii » (TErberato.reqre.s. pcutere. 

ftis ■ vtrum circa exteriore apgatu^ vcftium fiue alio- 




ruj buiufmoi poffit cffe virtus ct viciu?, ?'Rl ■ fcdin TJio . 
_ _fc fe.q-clxix.in rebus exterionbus poteft effe pcccatit 
i-nmoderatie dupliciter. Vnomo per cogationem ad cofuctu- 
dinem boim CU3 qbus aliquis viuit-vndedicit Aug.iii-coFef. 
que cotra mores boim funt f lagicia pro moru3 diuerfitatc vi- 
tanda funt - Vt pa<ftu3 intcr fe citatis ct gcntis cofuetudine vel 
Icge firmatu^ nulla ciuis aut pegrini Iibidinevioletur.turpis 
eft enim ois pars vniucrfo fuo non cogruens - i\liomo pot effe 
immoderato ex iordinato affccru metis ex qtto qncj: contingit 
cqi bomo nimis Iibidinofe talibus vtatur • et boc fiue fcdm con- 
fuetudine eoru3 cum 9 kus Viuit fiue etia3 preter cofuetudine 
eorum . Cotingit aut ifta iordmatio affedhts tripliciter cjtum 
ad fugabundatia3 - vnomodo per boc cp bomo ex fupfluo cultu 
veftmm gliam boim querit . ,put fcil^ veftes et alia buiufmodi 



10 11 12 13 14 15 



TT^^^^ffljffl 



w^m 



HHi 






gtinentadornatu; qmdam. v,,de dregori.d,c, t ,'nom.funt 

non putant effe pcccatu quod vidclicet f. culpa non effet neua 

inrcros bilfo et purpura idutus fuiffet. nemo qu,p P e vefKmeta 
preopua ,yel preciofa.f.excellet,a ftatummf, ad manem elfam 
querit - Aliomo fcdm g, bomo per fugfluum cultu; vefruj qrit 
deliaas fcdm cp veftes ordinat ad corporis fomentu.Terciomo 
icdm o, mmiam follicitudine apponit ad extenotu; «efliujjiL 
tum . etiam fi non f,t aliqua mordmatio ex pte FmisftEx parte 
quocjj defeclus pot effc duplex iord.natio fcdrn affectu, vnomo 
ex neghgetia bois qui non adbibet ftudiu vel laborcm ad boc cp 
extenoricultu vtaturfcdm g, debct.vnde Pbus . v,i . etbi. di- 
ct q, ad molltcie ptinet g, aliquis trabat vefhmtu; f er tcrra; 
vt non Iaboret eleuando ipm- Aliomo ex eo g, ipm defectti ex- 
terions cultus ad glfam ordmat. vnde Auguf.dicit m [,bro de 
lermone dni m mote . non m folo rerfr corporearu; mtore atcj 
popa 1; et,a ,n ,pis fordidis et lutuofis iadlantia effe poffe. et eo 
piculofiorequofubnoieferuitutisdeidecipit. Et Pbus.dicit 
q, fugabudantia et dcfeftus iordmatus ad lactantiam gtinet. 
y- Y. r ^ m allcln eopetat vt, vilibus an femg fit peccatum:I$. 
fcdm Tbo. vbi fupra.peccat qui vilionbus vefhbus vtit q ce. 
teri f, boc faciat fptcr ladtatia vel Otpbia vt fe cetens pferat» 
vicium eni fugftitionis eft . Si aut boc faciat p pter macerato- 
nem carnis vcl builiatione; fpus ad virtute gtinct . precipue at 
copetit vilibus vti biis qui alios verbo et exeplo ad pemtentiam 
bortatur.ficutfuerut .ppbete de quibus Apof-dicit ad bebre» 
xi.crcuieruntjnmelotis etinpellibus caprinis.ct ej o. Mat» 
iiii.dicit.qui pniam predicat bitum pfiie pretendat . ([' Vtrum 
coftituti in dignitatibus vel miniftri altaris debeat vti precio- 
fionbus vert,mtis;'El.fcdmTbo.vbi.s.in eisno eftviccfum 
fed pottus debitum adfignanda excenllentiam fui miniftcrii vel 
cultus dini. De veftircitisjrt facerdotti gametis confecratis-bes 
s - cofecratio . v . (jJVtrtTliceat mlieri vti vefle virili ^K . fcdm 
Tbo - fe - fe . q . clxix . non - nam cultus exterior vt prcdidlu; eft 
in.i. (f-copetere debet cdditioni gfone fcdm coem cofuetudme 
et ldeo de fe viciofu; efr. g, mlier vtat veftc virili vcl ecouerfo- 




^^W, 




Il 






quodfpaliter,pbibetur.devtero.xx. quiagentilcs talibabitu 
Vtebantur aiydolatna . poteft tam boc qngj fieri fme peccato 
,ppter ahqm neceffitate vel ca cccultadi ab boftibus. vel rjpter 
deFect-um alterius vcftimenti aut aliquid buiufmoi. De orna- 
tu-verq mulieru3 fupra « ornatus . 

""carius . in quibus cafibus quis"poffit ecclie per vicariirj 
'eferuire i E£ . fcdm Hofti. regulariter refidere debct . vt 
icTuefupra.refidetia.y.pe.etul.poteflautinfeptej 
per vicarium dcferuire. Pnmus cft roe occupatioms. 
ac roe cxcufatur epus qui in ccclia catbedrali bet aliquej loco 
fui ■ et ipe in fua camera dicit boras - et poftea expcdit occurre- 
tia. boc ldem intclligo de quolibet occupato legittime- de cele. 
mif.ci.deb3 tamen cpus celebrare jn ecclia dic domico et aliis 
precipuis Feftiuitatibus nifi neccffitas excufet.vii.q.i.tpis-in 
fi.Secudus eftratoeftatutifiue cofuetudinis.jir.de cofti.cu 
oms.in Fi.Terciusroepriuilegiifiue difpenfato».de fili- pref 
bitero. ppofuit . birc cafu^ freqnter cocedit papa bntibus plu- 
rahtate bnfiriorum - Et addit dum tn curam aiarum non neg 
ligat et ecclcfiis per vicarios ydoneos f atiat deferuire . Et nota 
cj; bic cafus CU3 precedete nonbet \ocum fi ecclia Eucrit ferutto 
nbus deuituta.de cle. nonrefi.cumadbocexquoenicofue- 
tudo incipit effe irratonalis et ccclic onerofa tenenda 116 eft.de 
confu.c.i.et F^Quartus qfi cpus babet fubfeboies diuerforfi 
rituu et liguaru . na illis ^3 per vicarifi deferuire.de of • or.qm. 
Quitus qti quis babet prebendam in ecclcfia catbedrali cuiefr 
anncxa grochialis ecclefia-namtalis in catbedrali ecclia defer- 
uiet et in annexa deferuict per vicarium.de pben.extirpandis- 
C.qui vero.etc. expofutfti. Scxtus roe defeiftus fiue debilita 
tisfuouenietis.vii.q.i.c.i.et de cle.cgro.ci.et pe.etvlti. 
Scptimus qn ncccffarjjij, babct ^ficifci. vt quia crucc figna- 
tuseft.devoto.cfctfEtfimiliter qH .pficifci babet vtiliteret 
bonefte vt ca ftudioru feu pcgnnatois et de Iicentia ptelati.de 
deri.non rcfi-relatu.deconfe.di.v.non oportct-alicjponut 
plures cafus fed ifti funt pricipaliores ■ (fQuis eft vicarms gpe 
tuus:"]$.talis eftquicuram hetecclefie cuiusvicariuselt.de 
of.vica.expte.vndeqiiusbetinecclia.deFi.inftru.opetuis. 
etbns ppctuam vicaria aliam babere nonpoteft.deoE.vica- 



10 11 12 13 14 15 



n^^^^fflyffl 



MW 



de or.vica- ad bocltcm fi talis vicarms recpiat afcjm eccllefia 
cumcura pd,t vicana.ctdcbet berexxr.aL.ct Jmouet ad 
facerdocu; ficut fieffet reaorordianus-alias pnuaTus "eft.e, 

ecdefia.i.. «pVmm, prelat, pofimt Viccs fuas fub anuo cenfu 
cocederc.bt.nec epus nec arcbidyacbonus nec al,us prelatus 
P° c ' n f P"Ia - v,. fu. c , . ,i . ct „i. cum eni talc ,us fpfiale f,t 
noneftdubmm q, proeo al.quid dare vel accpe fymoniaeft. 
bed g, epus comittat aticui pure et fimplicter vices fuas"et talj 
v,car,o cofhtuat falaru, noneft peccaru-fedpotms adbocte- 
netur . x„ . q . „. ca r,t ate . Et vt d,ct Hof. f.cut pro com.ff.one 
lur.dttioms non l,c 3 rcc.ge tanta pccunie cjntitates ,ta multo- 
mmus bc 5 rccipequotam.t.gtem jmentus. ({Vtrum redtcr 
e.cleiie polfit comittere conduftori Fructuu vicaria fiue curam 
ai arum - vide fupra . fymoma . iiii . f . per.ul . {pTtrum vicarms 
ecclie ponit alteri comittere v.ces fuas.^.nS pot-mf, ficut et 
dc legatus fubdelegare . vidc . s . delcgare. g\ pe. vicarius quooj 
epi non poffet comittere alter, abfolutoem a peccatis et alia q 
lndtdto T.dur.cjue mtclligenda funt q, non poteft iurecoifed 
bene poteft ex fpcciali commtffione -vt babetur.s.confeffor. 
primo - tf. antepenul. m Fi . 

KpTcium.vicia capitalia funt feptem ab vna radice ,pccde- 
pia.Na-nfcdm doftnna (jrego.xxxi.mora.radix to- 
JL-tius mali eft fugbia et de hac nafcutur vii.vica.fi iams 
g la . muidia. lra . tnfticia . auancia- gula et luxuna - De inani 
glia.fcdm ejide; onutur fepte^ fihefc^.iobedietia.iacltantia. 
ypocrifis.cotemptio- ptinatia. difcordia.nouitatuprefuptio. 
De ividia . nafcutur quincp . f. odiu • fufurrato - exultatio in ad 
uerfis £ ximi , et afF lidlio in eius ^fpis- De ira nafciitur fex . f . 
rixc.tumormetis.c6tumelie.clamor -idignatoetblaffemic, 
Detrifhtia fiueaccidia.fcx.f.malitia-tacor.pufillanimitas. ■ 
defpatio.torporerga precepta. vagatiomcntis circaillicita. 
Deauaricia fex.f-^ditio.f-raus -fallatia. giunum -inqetu- 
do mentis . et contra miam obduratio cordis . De gula qumg; 
fc^. iepta letitia. fcurnlitas . imunditia.multiloqu^ . ct bebe- 
tudo fcnfuuj . De luxuria octo . f ■ cecitas mentis . lncofiderato 



TT^t^tmTTT^tffl 



incoftantia. precipitatio.amorfui- odiumi^lffetftus pntis 
feculi.botrofveldefgatio futuri-bec (jrc^Dc materia vicii 
babcs fupra.peccatum. etfupra-crimcn>~ 

Sfciatus corpore- Multa vicia corgalia 0I13 in v-eteri tef- 
tamento repellebant otdinandos ■ vt patet lcui.xxi- vt fi 
- JLaliquis babebat grande vel guumvelt0rtu3nafum.fi 
gilbum - fi lipitudine;- . iugem fcabiem- ipctigine ■ vel fi ponde- 
rofus.fcdiftabodieno repcllunt. vii.q.i.qliter.inEi.mlifor 
tefcdmaliqm fignatione intellecta.vtdi- xlix-bincet enim. 
L_- et cfacerdotes. Et fcdm cp ponit Ray-cjuicuny; culpa fua eft 
Viciatus corporc repcUitur ab ordiiic ■ qui vero fme cupa no re- 
pctlitur mfi fcandalu timcat. ex nimia deformitate vel giculu 
ex nimia debilitate^jQuid de mutilatis vttu3 poffmt ordina- 
ri ^Kt . mutilati fponte fine iufta ca vt ex indtgnatoe ipaticntia 
v-el fugbia idiftmiftc in quociicj; membro et fiue a fe fiue ab alio 
repellutur a.pmotione.etdeiciutur ,pmoti etiatn fi credebant 
obfe^uj fe preftare deo. vt quia fe caftrauerat. c ti.fignifica- 
uit ■ vt didlum cft fupra ■ bomicidium . v - <T- fi - Et fcdm Iimo . 
idem cft fi non amifit mebrum totu^.fed talem gte quckfor- 
mitategeneraret. vndefcanSalu cffct.e.ti.ci.veletiainba- 
bile reddcret ad officiu cxecindu;. cti.tboas -Si veto rx iufta 
caufa puta .ppter leprc giculu aliqui fccerunt fibi aliquod I tnc 
brum aputari fcu aputarunt ne alia fana membra putrefceret 
r.iinmebrumeratoccnltu3vel etiamfimamfeftu fedguum. 
Vtputa vnus digitus no ndeillis cum qbus fit fignu^ crucis no 
repellutur nec deiciutur{[Similiter fi talitcr funt nati vel luiti 
fic mutilati funt aut cafu fortuito cum daret ogam rei licite. 
fecus fi rei illicite. dt- Iv.fiquis abfciderit . et c per gtcm ■ et c 
fiquis a medicis - ct c - eunucbus . ct c fiquis pro egntudme ■ ct 
clator.etcprecepta.etcti. figmficauit- etc.exgtcii.bi 
ctiam ex culpa fua mcidiffet in tnodica dcformitate ex ™f c ™ 
ratur m fufceptis.f. ex dtfpenfatone epi.fcdm Inno-et Vfaer- 
Si autc 5 mebrum crat magnu3 ct mamf eftum etia ft fme cul- 
pa fua quis amifit impedit a ,pmot6ne L ,pptcr deformitatem ct 
fcadalum , et fi .ptnotus eft dcbct ceffare a miffa et alns iolem- 
busofficiis .pptcrcandecaufav a bSficio tam n remouebitur 
quia noti debct addi afflirtio aflflifto. di.lv . ft euagelica . vn. q - 



II lllll|llll llll|llll III 



10 11 12 13 14 15 



ffflTTTTTPTTTTTTTTTn 



naturaitet-cta!«W„rm^i rr S WVtrum claudus 

mtttit cofuetudo iTtls&fT W^'*"^ ad. 
pofftt.ar.de c5fe. \i!i.Z '.^S^^acubadaltarcftarcnon 
bntcm mocub macul" " ' xlV ;c ,rC ' plma - Cecu 3 * cl 
cofuetudo S3S? ^" e Seneret dcform.tatc neous ncc 
f„m- a l»„,„r ^ V ~ " " de tua " De <arerdote leprofo vidc 
rupra.Icprofu S .(r.f,.Degilbof, s rcicndua,nonrepcIluturab 
ordm,busn,r, n,m,af,t debilitas aut deform,tas . Q„ Te (t 

eTmen"r r " d '? ,t0S C&uri£tos dumod ° c * h «* non f't 

ifSS? '" V r fu , mCnbn - ff - dc «W-fc.1.*^ ofFer.Its. 
Xl c " t f,S lunatic ' s « caducis ^R.fcdrfi Vber.nullus 

f.fuer tn ' Pm0UCr, Ct ' am po[V « f " c « hbetttw .JU |>mot„s 

« to^T r /c - S P ° tCr,t exe 1 ai ofFraum • fl wro non omnino 
ex toto led freqnter ei accid.t oio deb 5 ceffare ab officio m,ffe. 
vii.q.ii . m Ittteris .Idem f, raro fcd cum fpumo iaccatioe ct vo 
cis cofufione. f, vero raro et fme tabbus non .pb.ber ab officio 
milie dummo babeat tuxta fe aliqm faccrdote* ve! f, ffle cadat 
vcl deFtciat tftc fuppleat- v„. q.i.ittud. Quato autex tpe debe- 
at expeftan ad ^badu talcs vtrit ftnt liberati et qliter.colligit 
qjper annuj.xxxiii.dt.coiter.alibiperxxx.dies.vii.q.ii.c. 
Fi. ! Sed ct poteft dici cp tepus f batipjits arbitranu efb pcnfatis 
cadittonibus morbi et pfone. ^Qutd dc demoiaco i^.foudu 
Vuer.eodemmo talis non debet ordmari. et f, ordmatus erat 
cttam hberatus mtffam celebrare non debet. mfi plenc ct idubi 
tanterl.bcratusfit.xxxiii.di.coiter.etc vfcjj ado. Detpre 
aute cxpeftatois dtccndum vt in ,pximo.g\dcm efr. Dcilb a 
qut nullompjoteft btbere vinum - babes fupra - ordiiiadus . 5" . 
xvm • UEpus fenio vel valitudme corporalt grauatus vel alias 
tmpeditus adco ppetuo vt offictu fuu exercere neqat poteft de 
cofilto fui capituli vel maioris £tis_affumcre auctoritatc apl/ca 
vnum vel duos coadiutores (T Quod ft epus grauatus vt pnits 
diclu, eft nollet affumerc ncc bere coadtutorem licet a capitu-. 
lo rcqfttus ftt nicbi! per capitulum innouetur . Sed in boc cafu 
et ettam in cafu quo effet demens capitulii ftgniftcct papc conl 
dtttonem eptfcopi ct ccclefie . Porro coadiutor predidtus dcbct 



ie prouentibus prelatorum rccige fumptus moderatos ab ali- 
enatoe qualinet abftincdo » Et que didta funt de cpo babet locO 
etiam m fupiobus prelatis ■ de cle . egro . paftorabs . li- vi. 

~^dua . Quot modis dicitur vidua^.fcam Al-quatuor 
modis . nam eft queda vidua corpore Cj inbonefta men- 
^iLte. i- ad tbi . v • vidua que in deliciis eft viues mortua eft 
eteftvidua corpore fednuptamente.ctheccoputaturintcr, 
itrdtas matrimonio quia caftitas magis cofiftit in mente cj ln 
corpore. Eft etia vidua corpore et mente. et de talibus Apof. 
i-ai tbi.v.viduasbonora quevere viduefunt.dicituretiam 
vidua qfi talis terreno auxilio deftituta eft . et iftis vltimis duo 
bus modis didtis viduis debetur fruftus fexagenarras ■ de quo 
babetur Matbe.xui.na virgintbus copctit frudtus cetefimus 
et coiugatis tricefimus ■ vt et Tbo . ponit in iiii ■ di - xlix ■ 

— TSidicatio.vtrumfitlicita^.fcdmTbo-fe.fe.g^cv-m. 

"Hicendu g, fi inteut5 vindicantis feraturpnncrpaliter in 
^malum alterius dc quo vindidta fumit et ibi qmekat n 
eftlicita.quiabocptinetadodium quod repugnat cantati q 
omesbommes debemus diligercnecexcufatur aliquisfima. 
lum illius itendat qui pvras ma\um inrafte ituTit.ficut ncc non 
excufatur aliquis cj odit odiente fe-boc eni, effet vinci a malo_ 
quod Apof. phibet ad to.xii-Si vero intentio vindicatis ferac 
prmcipaliter ad aliquod bonu3 puta ad emdationem peccantis 
vel fajtem ad cobcrtonem eius et getem aliorum et adiulhtie 
conferuatonem et dei bonore^ poteft vindicato efielicita-aiiis 
debitis ciruftantiis faruatis . bec Tbo- fed 9 fiat per ittu, cui li- 
cet vtputa per iudicem . obferuato in omibus rafto proceiiu et 
rafta condepnatione. Quando malorum iiurietolcrandejlunt. 
vidcfupra.patientia. <J\ii. Et quomomtclligat quitegcuU 
fetit m vna maxilla et ce.ibide 3 C - Tii^^alitcr ctia radicandir 
aduerfus multitudmem vide fupra.correftio.i. $■ anpc 
-Ttrginitas.qdfit^.fcdm Ambro-inli.de vitS'" 1 ""- 
virzmitas eft expers cotagioms integntas ■ bcdm v 
*4Au|uf .in libro de nuptns et cocupifccntia . yirg.mtas 
eft in carne corruptibiIi.perpetua incorrupttonis. rne <Wa t 0. 
t Vtrum violentiaj paffa amittat virginitate?*?- cd m r, ■ 
m ini. di - xxxrii . quc pcr violentia cortirpitur fiue ab boie liu 



II llll|llll llll|llll III 



13 14 15 16 



TTTTTTTPTTTTTTTTTTn 






a demone m cubo virgmttate non amittti f, «tum poteft tent- 
tatur vtconferuet corpus acorrupt.one. vel falcem mentcm 
a comenfu. Mcm A[ (fVtru fola mente poffit amitt, vtrgmi. 
tasrTi-fcdt^ Tbo.fe.feca.q.dri.cotJngtt interdum ex asftu 
tnent,s cogitatis de corruptoe carms et intendetis delecftatoc^ 
jpius cxotrt q, calor exotetur et femcn d,ft,Uet et tunc f.nc du 
bio virguutas eft am.ffa. Si attt corruptio fiftat in acftu metis 
co entientis amittitur qde virgimtas fcdffi ,Uud formale c jU od 
babet ,n mete non aut rat6e etus quod eft materiale in ipa\ vii 
ta(,s non poteft dici virgo mfi materialiter.et ido hcc virgini- 
tatts amtffio recugari] poteft . n5 atrt illa in qua etta lllud qucd 
elb materia fubtrabitur ([ Vtrii puclle in Sms puenlibus aliqd 
carnale comittentes gdant virgimtatefRl.fcdm Al.fi-quian 
el. ,n cis co nfilii d eliaeratio . ncc etas patitur talem delctftatots 
impetuj . (LVtru a patietibus fluxum feminis gdatur virgint 
tas r htf, . fcdm tbo . fe - ferff . q . clii . feminis rcfolut o fi proueniat 
pretcr ^jpofitit mStis vel m dormiendo vcl per violentia tllataj 
cui mcns non confentit quis raro delccftatoe; exgiatur vel ctia 
ex infirmitate ■ vt ln hiis qu, fluxum feminis patuttur non pcr 
ditur virginitas . quia talis poUutio non acddit per ipudicicia^ 
que virgimtate3 exc ludit . ([ Vtrfi cognite in ebnetate vel fop 
no gdant virginitate5fSL.fcdmTb0.in riii.di-xxxiit.ficut p 
pollutionej m fompno non amittttur Virginitas vt nunc dcm 
eft . ftmilis ratio cft de mulieribus que in ebrictate vel dormien 
tes aviris cognofcuntur- nififortehacintentioiieiuermt dor 
tnjtum vt a viris cognofcerentur. 
~ ■ftfgmO cofecratio(fQuarefo!us epus virgies cofecrat:' 
ii; "TQ • fcdm Tbo . in iiri . di ■ xxxviii- ficut per matrimomu^ 
■\LcamaIe repntatur matrimoniir fpuale mter criftft et ec- 
clefiam qtum ad fecudttatem ita per velationem virginuj rc- 
prefentatur ide matrimoniu fpule qtum ad eius intcgritatcm 
V"t patct per oia que ibi .pfcruntur et geruntur ■ et ,ppter boc 
folus epus virgines velando dcfponfat- 11011 fibi fed crifto quafi 
fponfo ganipbus et amicus.et quia integritatis figmftcatio fo 
lum poteft effe plene in c5tinentia virginali fed fcmiplene in vi 
duali proptcr boc viduis datur altquodvclum fed non cum illa 
folcnttate qua virgimbus datur . ([ Vtrum violentcr corrupte 



^ 



£lli 



' 



TTTTfflTmTTTTTTPTy 



II llll|llll III 




debeantcofecrari^R.fcdm Al.licettales virginitatenonad- 
mittant nec v^irginitatis aurcolam nontfi confecrantur.et ro 
eft cjiria in illo aftu difficilc eft ita reniti tj voluptas nonalliW- 
at aliqucm cofenfum vnde cu de pleno diffefu coftare no poffrt 
ecclefjeideo ftatutuj eft vttalcs builiter abfhneant a cofecra- 
tione.xxxii .q.v.ille famule-et xv.g.i-fiquisjiairatus.Co 
cor . Tbo - ia 1111 • di . xxxrii . et fe . fe - q - clii ■ (L Vtrm poffint co- 
fecrari occultecorrupteqru cofccratio fme fcandalo itermitti 
non p ot '. B/. . fcdm Tbo . in iiii ■ di . xxxiii . occult e corrupte fiue 
a viris fiue a quocficj; et quocunoj nullatenus velande funt qa 
.ppter vitadum fcandalum non debent ecclie farramta vel fa- 
cramcntaha vanan.Sed ficut qda dicut potefi aliqua cautela 
adbiben ad vitadu fcandalum . vt fc^ illa q non funt de fubftl- 
tia virginalis Veli fiat.ficut eft accefio candelarii et buiufmoi. 
vitatis occulte lllis quc funt de f ba - puta verba que dicutur m 
veli ipofitrone . et cj nome virgimtaris in caftitatl mutetur et 
buiufmSi. Concor - Al . fimilitcrBoiH . et Gof . nec eft tenlda 
fentcntia VI • qui aliud dicit .ftVtrum in confecrat 6e virgmu 
detur gra '.Vt . fcdtri Tbo -in iiii. di . xxxiii. in cofecr atione vir. 
ginum ficut et in vnftoe regum et buiufmodi- aliis bndiftioni 
bus gratia datur . mfi fit ipedimtum ex gte fufcipient is fed tam 
bec non dicunt facramta.quia nonfu ntinft ituta ad curatoe 5 
morbi peccati . ficut funt facramta -C Quo tpe poffit fieri co- 
fccratiovirginu^^R.fcdm Hofti.indie apipbaniaram.etin 
tota ebdomada refurredt5is ■ in natahbus apoftolorfij-t diebus 
dnicis . fed tfi in neceffitate puta langorc iminente pfit quolibj 
confecrari.xx.q.i.de votis.de tpi-or-c.i. ^ _ 

"■Tset metus . Yis eft maioris rei ipetus qui repelli r.6 pot 

ff. cj metus ca -I . ii . de metu aut ej quid fit . vide fupra . 

metus.cT-i^fVtruj liceatvimvircpellercbes fupra. 

.i.CJ-.ii.etfupra.excoicatio.ii.T.ri-Ver.ix.etfupra. 
boicidiiii . i. <T - V ■ Que eft vis et metus excufans et metus q ca 
dit in conftante virum - vide fupra ■ metus . (J . ii. et quomo lm 
pedit matnmonium.videfupra.ipedimentu-x. 

"~ Tfitatio.arcbiepus epifcopus vel alms prelatus vilitans 

jecclcfias primo spponet verbum dei. et queret de vitaet 

ouerfatoe miftrantifi in ecclefns abfcf coaiftoe luramti 





12 3 4 5 6 7 



13 14 15 



19 20 21 22 



fr^^^^ffljffl 




fj falubriter monedo ftquos iuencrit ifamcs fi ipe no fit ordina 
nus denunciet ordinariojino_toria fiiuenerit corrjgat.de cefi- 
ratocina.li. vi^Vtru vifitans poffit recige vel cxigcre £cu- 
rationej a locis vifitatis iSf. ■ fic de cenfi- ratocina ■ li . vi. et pct 
recige a voletc dare pecunia pro fumptibus moderatis diebus 
quibus vifitat . fcd non I3 nifi \-na5 jpcurationej vna die rccige 
et fi plura loca vifitet ct quilib^ locus fit fuflKcicns . de cenfi- fe_ 
licis - li . vi . Quod fi cps vifitet per alium vifitati tenetur etiam 
miniftrareexpenfasiftivifitarxi.deof-ordi.fiepus.li.vi.fed 
epus nicbil ^prfus poteft exigere ab bris quos per fc no Vifitat. 
vtibidemdicitur.^JVtrum vifitans pofft recigepecunia^r$. 
fi ipe vel fui familiarcs reccgiiit pccunia^ vel muncra pretcr id 
quod nunc dicftum eft.feu ctia {jcuratione recipet 110 vifitado 
ipfe tenetur duplum reftituere llli ecclefie infra menfc3 alioqn 
epifcopi et fuoiores dififerentcs fic reftituere funt interdi-li ab 
ingreffu ecclie . inferiorcs funt fufpenfi ab officio et bnficio quo 
uft£ plenarie fatnjaciant et nulla remiffio eis fadta valet.de ce 
ft. exigit. li . VI» (pQuando et quotiens poffit arcbicpus ,puin- 
tiam fuam vifitare;'F£. primo tenentur vifitare dyocefim pro- 
priam erga ecclias maiores et minores et earum populos falte 
couocare de plunbus locis ad vnum cogtuu locum. poftea lic^ 
lfitare fuffraganeos et eoru3 dyocefcs -fed vna dyocefi vifi- 
m toto vel in pte non pot ad eam vifitadam reucrti.nifi 



e:s v 
tata 



omnes et fua iteru^ fuerint vifitate.Sed fi forte aliqua ecclefia 
vifitate dyocefis indiguerit iterum poftpofita aliaru^ vifitatoe 
tunc poteft redire adilla^ fi a dyoccfanofuentreqfitus.vclde 
confilio et affenfu oinum fuffraganeorum aut maioris partis . 
aut fi difficultatC3 adbibuerintcofidenterpctat licentiaapa- 
pa- Sed poft vifttatoem oium dyocefum licitu eft ei vifitatoem 
iterare prius tn recjfito cofilio fuffraganeoru et delibcratoe et 
diflFinitione ipius fug boc babita coram cis que funt redigenda 
in fcriptis . et tunc poterit vifitarc etia3 fi non mtcruenerit fuf 
f raganeorti affenfus - Ita tn g> illa Ioca prius vifitct que in prio- 
ri vifitatoenonfuerunt vifitata-becomiadecenfi.ratocina. 
li; Vi. Et banc forma3 etia epus vifitans feruabit. vt ibi dicit - 

.^Vifitari debent pcr ordinarios moniafteria momaliu3 etia exep- 

: ta-vt fupra.exemptus.9".fi. 



ihM-i 




1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 19 19 20 21 22 




Nftio extrema. Extremavncriofacramtumefr.quia 
ptingit- ad effeetum cjui eft curatio morbi peccati. vt ex 
[yerbis IacobiapIipatet-eteftvnumfacramcntu3 Iicet 
, plures actoncs fint de eius gfectionc quc tii conucmfit ad vnu 
fignandu et candum . et bec eft fententia Tbo . m iiii» di- xxiri. 
tfjjQuFeft materia buius facrameti ^«fcdm Tbo.vbi fupra. 
matcria eft oleuro oliue ab epo confecratfi . et taleoleu} et eius 
confecratio funt de neceffitate buius facramti. (JQueefl: For- 
male buius facram tifR . fcdm Tbo . vbi fupra . fortna efc oro 
deprecatiua dicendo per lftam vnctioncm et fuam piiffima tni- 
fericordia idulgeat tibi dns quicquid deliquifti per vifum et ce. 
verba afit mdicatiui moi que fcdiri morej quarfidam ecclefiaru 
premittutur. non funt dc fubftantia facramti vt premjtt|do_ 
fic. vngo bos oculos oleo fcificato. in noie pa- et fi.([XJuis ef- 
fectus extreme vnctionis^.fcdm Tbo.vbifupra. Effeetus 
pricipalis eius eft queda fanato fpualis quia datur cotra qiida 
debilitate vel ieptitudine que in nobis re/incjtur ex peccato ac- 
tuali vel originali.cotra qm dcbilitate^ bo roboratur per boc 
facrarntum . et quia boc robur gracia Eacit que fecum no co- 
patitur peccatu.3 . ldeo ex cofecmti n iuenit aliud pftm morta- 
le vcl veniale quo ad culpam tollit ipm dfimodo no ponat obcx 
ex gte recipientis - Secudarius autem effecrus eft etia fanitas 
corporalis . ba c tn n inducit nifi feciidfi cj expedit ad fine pnn- 
cipalem.f.fpualem fanatocm et tunc femg eatn idurit dumo 
non fit"ipedimtum ex ptc recipientis . Et I3 111 ipo multe f lant 
vncttones vltima tn eft formalis refpeftu oim precedentium et 
agit in virtute earu3 . et idco in vltima vnftoe gracia cffundit" 
que effectu3 facramtt prebet. caracterem aut boc facramtum 
non iprimit quia per ijpm non deputa tur bo mo ad aliquod fa- 
cranitum agendu vel fufdpiedum- (/A quibus conferridebet 
extrema vnftio^-fcdrn Tk> vbi fupra-afolis facerdotibus 
nec alius potefl iungere etiainarticuIonecefTitatis-Sacerdos 
aut conferre poteft pnte vno clerico - et ctia folus in neceffitatc 
fcdm Ber • et Hoftt - <f Quid fadedum ftt ft facerdos infra vne, 
tioiiemdeficit^.fcdmTbo.inini.di.xxiii.fiiamaliquegtes 
inucte funt quod f actu^ eft itaran non debet . fed vnctoes que 
reftant pcralium facerdotemcompleantur.ldem Al.etFe- 



m 



■HH 



■■■H 






(} Quibus coferendafit extremavndlio ^R.fcdm Pe.no nifl 
adultis inFirmis in piculo mortis coftitutis ex ipa infirmitate 
Vnde nec datur eiitibus ad bellum nec nauigatibus feu biis cjui 
mox occidedi funt » quia talis mors non iminet ex defccftu natu 
re fcd ex cuentu fortunc. biis autem cjui pre fenio deficiut etia 
fmcaftualiinfirmitatedatur.puerisnon quianon bntinfir- 
mitatem fpCialem catradta cxpeccatoadtuali.necdifpofitoej 
deuotionis babere pnt ad boc facramtuj . Cocor .Tbo . vbi. s . 
(iVtrum extrama vnccio debeat dari freneticis et ametibus i 
^t-fcdm Pe-fimfanamente nonpetieruntnondebetdan.fi 
vero pctierunt dari debet.Tn bic addcndu fcdmTbo.et M»g> 
iflis furiofc ct amtibus precipue dari non dcb^ qui venfimilitcr 
pnt facramto f acere irreuerentia nifi ipi berent lucida itcruaL 
la inquibus facrmtum recognofcerent» jfQuegtes corporis 
inungi dcbent^.fcdm Al.Pe.etTbo.inbocfacramtoinu- 
guntur inftrumeta gncj! fenfuuj tang prime radices peccadi. 
oculi p pt vifum. aures ppter audituj.nares .ppter odoratu» 
labia .ppter guuum.manus .pptactam qui maxime viget in 
pulpis digitorum» pedes vero £ptcr vim motiua-renes ^ptcr 
appetitiua3 a cjbufdam inugunt" . I n mutilatis aut et cecis de- 
bcnt inungi loca magis ^ppinqua .{JVtruj extrema vncTiio po 
fit itcrari { R» fcdin Tbo . in liii- di. xxiii . itarari poteft fine aliq 
iniuria facramenti quia non babet effedtum ppetuuj » eo cj fa- 
nitas jcorporis et anime que funt cffedtus eius ^Hkti poffunt . 
In eadcm quogj cgritudme iterari pot fi primo quide fit in gi- 
culo mortis ct etiadat ac ctiam poftea refidium patiatur-quia 
crit alia ifirmitas . et fimilitcr fi fit cgritudo diuturna . vt ydro 
pifis quia tunc deberet ficri quado videtur gducere ad giculum 
mortis . et fi illum articulum euadat eadem infirmitate durate 
et poftea ad fimilem ftatum reducatur iterum pot iungi quia 
iam eft alius ifirmitatis ftatus.quis eade fit infirmitas. 

Oluntas» vtru bomo tencatur voluntate fua coforma 
re voluntatidineiuolito^.fcdm Pe»iniiii»di»xlviii. 
fecundu fenfualitate nontcnemur.necctia Voluntate 
naturlm quia determinata eft ad unum . fed voluntate dcbbera 
ta illud quod deus Vult abfolute et congruit nos vellc tenemur 
vclle» quod vero non cogruit nobis velle cjuis fit bonum in fe n 



: 



o 



tamen quo ad nos . non vult deus illud nos velle nec velle tene- 
mur . Satis concor.Tbo ■ m i. fe . q. xix ■ dicens g> tenemur co- 
formari formaliter.f. g. ho velit m coi iuftitia dci et ordincm 
nature feruati.fcd materialit er confor mari non tenemur. vt 
m morte patris ct nuiufmoi. CVtrum voluntas et opus cxte 
rnisfmt vnum peccatum . require fupra ■ peccatum .i. <T»i. 
"TTOtum i. coiter.qu.id fit:'£$.fcdm Magif.fentetiarum 
|in iiii . di . xxxviii . et Hugo - de fandto vic . votum eft tef 
•rt^ficatio queda rjmiffionis fpontance que deo et biis que 
funt deifieri dcb, . et hec e diffinitio voti expreffi quod et facie 
ecclie obligat.vtdicit Pe.Tneologiveroficdimniut.Votfieft 
coceptio melioris ^pofiti cum dchberationc firmata- et bec eft 
diffmitio Votitaciti.Et licet aliquod votum fiat fcis fn £ ptcr 
dcum fit eis .(jQue recjruntur ad votu ^.fcdtn 7ho.fe.fe. 
cj.lxxxviii.tnaexneceffitate. Primogde deliberato.Secudo 
.ppofitu^ VoIutatis.Tercio jpmiffio in qua cficitur rato Voti. 
fugadduntur aute gncj; aiia duo adqndam votic6firmatoe3> 
fcj jjnunciato oris et teitimoniu^ aliorum-folum ergo,ppofi- 
tum n obligat.([.Quot funt fpes votorujf^. due.na quodda 
eftvotum fimplcx.etquoddafolennc.vtkabeturfupra.ipedi 
mcntum.iiii- Q".i>Et cjdem grauius peccat qui frangit votuj 
folene.di.xxvii.fi vir -ct xxvii.q.i.virginibus.etcvirgies. 
Sed quod dicitur qui clcri- vel no-c curfus . f.cj votii fimplex 
nonminus^|jgatcjfolenne.exponenditeitfcdmTho.fe.fe. 
q. Ixxxviii.^Wa vtriufcj trafgrcffor mortalitcr peccat.Eft et 
alia diuifio votoruj.f. cj aliud eft purum fiue abfolutu^.vt cu 
quis abfolute et finc coditione aliquid vouet • AJ iud ef t codici- 
onatum- vt cum additur fi boc fuerit vel illud- flVtrii v-ouens 



teneatur ftatim adiplerefl^t.fcdm Vber.fi \-0tu3 eft abfolutu 
tenetur ftatim cum poteft . nifi vouendo altud in mente habue 
rit. et tn datur ei tpus ad arbitriu^ boni viri ad difponendu vt 
votum impleri poffit. et de iplendo dicitur de vtero. xxnbco; 
Votum voueris dno deo tuo no tardabis redderc quia requiret 
illud dns deus tuus et fimoratus fuerisreputabittibim pecca 
tum. vndc et fcdiri Tho-in iiii.fi is qui vouerat intrarereligi- 
oncm timet ex mora ipedifntum tenetur non differre. vide de 
hoccafufupra.rcIigio.iii-y.iii.Siverovotaeftcoditionatft. 



10 11 12 13 14 15 



m 



■IH 



videinfra.<J".xiii»quiincipit Vtrum conditioi'.atu.(TVtrum 
votum licttu femper ebliget i E$ - fcdffiTbo . in . iri, . di - xxxviri . 
fic. nifiinteruenerititnpedimentum. quia qcquid votum Fien 
dum impediret fi pnus effet etiam voto facto obligationcm au 
fcrt . vn fi aliquod poOTibilc cum vouetur poftca fiat impoffibi!e 
tollitur obtigatio . vt fi quis diues vouit edificarc ccclefiam qua 
poftca paupertate fuoucniente pcrficere non poflfet non obliga 
tur ■ boc tn fic intelligcndum cj fi fadius eft omnino impotens 
abfolutus eft a toto - fi aitt ex parte lta cjj totu perficere no pot 
tunc rcmanet obligatus folir ad ld quod potcft .(jjjVtrum vota 
que fiunt in anguftiij obligct :!$. fcdtfi vber.mulieres m par- 
tu vouentes vcl quicunqs a!ii m auguftia conftituti fi babeant 
deliberatamintcntionSobligandifeobligatifunt .xvii.q.iiii. 
ficut qui opes .fecus fi fubito et lndeliberate» ([Oe quo d^ fieri 
vot um ^Ei . fcdm Tbo . fe . fe . q . Ixx xvrii » votir non potcft fieri 
de malo » nec de indiftereti.fed tm de bono et ad quod quis alias 
non tenetur. Illud autcm quod in aliquo cuentu eft bonum m 
aliquo maktm-non obligat nifi pro euetu bono» vt votu Tcpte 
Iudicum ■ xi .{[ Vtrum liceat vouere nimiam carnis maceratio 
ncm itt - fcdm Tbo . vbi ■ s » fi ipa ex voto promiffa fit imolenda 
eft roabiliter lta vt natura non nimis grauetur ([Sed quia in 
biis que ad feipfum pertinent dc facili bomo f allitur. ldeo taha 
Vota congruentius fcdrn arbitrium fuperioris funt feruada vel 
pretcrmittenda ita tn g> fi magnu3 grauamcn immerit et no 
eTet f acult as recurrendi ad fuperiorem non &?, bomo votu fer 
uare . (JQuid de votis ftultis r'B£ . fcdifi Tbo ■ fe. fe . q . Ixxxvin . 
vota ftulta vt dc non pedtinando caput in fabato et fimilia po- 
tius funt dcndenda cj feruanda-Et addit Al.cf etiam fi pro bo 
nore fanctorum fiant feruanda nonJunt_. quia fitnilitudmem 
quanda babcnt cum ydolatria . ([Vtruj cxpediat vouere^. 
fcdfn Tbo.vbi-s.fic-dumtfiroaliterfiat Votuj» quiacerboc 
voluntate noftra immobiliter apphcamus ad bonum.VVtrii^ 
melius fit f accre aliquid ex voto djine voto (Sf. . fcdffi Tbo . vbi 
fuprafic propter trcs rationesfi Pritno quia vouere eft aitus 
latric qui eft nobiliffima virtus ■ illud autem quod importatur 
a meliore virtute melius eft ■ fccfido quia qui vouet plus fe deo 
fubiicit ij qui n vouet. tertio quia per votu voluntas tmobtlit 



V. 



& 



-WM 






ftrmatur ai bonuj. facere autcm aliquid ex volutate firmata 
pertinet ad pcrfeclionem virtutis » vt p^ per Pbm - ii. etbicoru 
Quo per votum impediatur fponfalia fiue matritnomii babcs 
. s - tmpedi-nentu • rai-et.O' -ii- Et vtrum yotu fit magreobju- 
gatonum cj iuramcntu ■ vi le. s ■ iuramentu.i. 9". vii . ([i;Vtru 
votu conditionatu obligct :T$.fcdm Ray . foe condttio Eucrit 
generahs vt fi dixero fi potero fi dcus voluerit quc femg tntelll 
guntur ctiam fi nd apponuntur . xxvii • cj • ii - beat a maria • fiue 
fpalis puta fi mtrauero bmbardiam ibo a i fa11.ct.u3 marcu ■ vcl 
fifrlius m-us fuerttlberatus faciambocvelillud.ficoJitiono 
extitent tio obligatur quts ex voto. alias fic. xxxti.q.viii-no 
folum.dccondi.appo.verum.derefti.fpo.olimcam.htmtcl 

hgas non obligan fi tota obligatio ponatur m cuentu codttots 
et iteru mfi propter fcandalu vifandu feutollendu adtmplcndu 
fit votum . c • ti . magne - deronucrfi ■ coniuga « ex pte circa Fi . 
C6cor • mnocen - et Hof>..|EQu.d de voto quod f,t ex duabus 
caufis >$ ■ fcdm Ray • qH aligs vouit ex duabus caufts. Vtputa 
ire ad fanctum iacobu cuia credebat lbi muenite gcrmanu fuu 
et nichibminus ppterrcJtmenclapeccatafuainhoccafu cjuts 
intdlexent germanu fuum dccemffe ettam anteq iter arripiat 
tiicbilommus tcnctur propter altam camfiproptcr lllam folaj 
nichilominus mtcndiffct fc oUtgare.fi QuTdlt aliqs emifit duo 
d uerfa vota^- fcdmTbo.in.iui.di.xxxviii. fi vtrumcjjclt 
p vT.hi: cu-n altero Vtrumcj; debet feruare nifi forte auftonta 
te fupenoris votn, prccedens m mclius fequens comutfctur. 
Si autem ambo vota fint fimul incompofTibilta. debct lcruarc 
quo i matus eft . et de mmori fcdm arbitrium platt fatilfacerc, 
jTVtrum patcr moricns poffit imugcre ftlio quem conlhtutt 
heredrm vt tmpleat votum eius fT$. fcdm Ray.votum pegri- 
nandi non potcfl pater imungere fiho qucm conftitu.t bcreJe 
nift et tpe filtus approbaret . e.ti- hcet- f; pccuntariam latilta- 
ctioncm bcne poteft iniugere - de vfu. tua - et de folu . c t ■ qu»> 
et.a 5 fcdm Hofhi - fi f tltus vult elTe hercs tenet.ur tmplere v-o, a 
patrisfihcreditasbecpatiatur.etmaximefifpotehilcepcnt. 

vt in dtito . c - Itcct . fi aut n6 vult adire bereditate no tenetur . 
quia nec heres eft mfi forte promifcrit . tj a tunc ft tn omnt caw 
intellexerit perfonam fua obligare debet feruarc. fj u promtiit 



m 



■■■ 



■^H 



tan^ beres et poftea mutato cofilio ab bereditate abftineat na 
tenetur ■ dc elec» venerabile . <T » fi» ct fic poteft etta intclligi » c » 
licct-S} quicuncp bereditatem adierit obligatur» defolu-ci. 
de vfu- tua.ita tn cj votum trafmarinu fit et aliquis impedia- 
tur morte vel alio impedimento cogitur alii comitterc vt In- 
nocentius dicit « qui et fi no committat beres compelli pot vcl 
vt ipe copleat vel fubfidium fiue expenfas quas teftator vcl rpe 
f aiturus effet exbibeat » fecus t n fi vouerint non pro fubfidio h, 
pro deuotione videndi tcrram fanita.quia tales fuperuenicnte 
impec 1 i nento no tenentur lrc vel mittere» g> tranfgreffio voti 
e maius pitm cj trafgreffio iuranti vide . s . luramtu » i • <T - vii . 
H^5=»jOcum»ii.quis vouercpoTitvelnon- Vtrum epifcopus 
ffiPil P ^* vov - etc ' K.fcdni Hofti- no pot fine liccntia pf pe 
[|p2SSll_yotum emittere per quod diffoluatur vinculum matri- 
monii quod eft inter ipm et ccclefia fuam . de regula licct . Itc3 
nec aliud per quod graue prciudiciu fiat ecclefie vt dc longa ge 
grinationectbmoi.c-ti.magne.votuj tnabflmetieet cleo- 
iine emittere poteft ■ ar . viii» q • i ■ clcmcns - de tefta ■ relat 5 . ii ■ 
(J.lic, aiit . ([Vttu quil.bet qui funt fubiedti volutati altcrius 
poCfmt vouere? Bf..fcdmTbo .fe.fe.q»\xxxviii- nullus poteft 
fe firmiter obligare ad ld quod cft 111 voluntate altenus ■ qcCiij 
autem eft fubieftus alicui cjtum ai ld m quo fubiecc.us eft non 
eft fue poteftatis . et ideo no potcft fe pcr votum firmitcr ot li. 
gare ad illud fme conftiifilitf?erioris . non tfi peccat vouendo. 
Vt bic infra- <T-pc (JVtrupueri poffint vouercfB-.fcclm Tho 
ma vbi ■ s • pueri ante annos pubcrtatis duplici roe vouere non 
poffunt. Prima quia vt in plunlus pfitiiitur rois defcdtu . boc 
tn contingit in aliquibus accelcran. fecuda quia funt 111 ptate 
parentum.vcl tutoru qui funt cis loco parcntu. et ideo coruj 
vota non babent effc-itu. Et fcdm vber-fi pater vcl tutor gri 
mo contradicit et poftea confcntit no reuiuifcit votti» ([ Vtru 
filiuffamilias poftq perucnit ad pubertatem voucre pofut ^- 
fcdrfi Tbo-fe.fcq. .xxxviii. IUe qui venit ad annos pubertatis 
fi fit hbere conditionis eft quidem fue poteftatis cjtii ad ea que 
pcrtinent ad fuam perfonam . puta qj per votum obliget fe re_ 
ligioni vel matrimoniu contrabat . no eftjiutem fue potcftaf is 
cjtum ad difpenfationcm domefticam» vn circa bec non potefl 



» 



aliquid voucre quod fit ratutn fmc confenfu patris ■ et idem eft 
de fili a q eft iflom o patns fme eius cofcnfu- vt dicitur numeri 
. xx . {{.Vtrum fcruus poffit Vouere '. E£ ■ fcdfn Tbo- vbi« s ■ fet- 
uus cft in poteftate dommi etia gtu ad perfonales operatocs ■ 
Vn no poteft fe voto obbgarc ad religione per qua ab obfequio 
dpjninijui abftrabcretur . Idem de. pcrcgrinatioc ct fimilibas ■ 
(fVtrureligiofus poffit Vouerc !H£ - fcdm Tho . vbi. s . cti nullu 
tempus acceptum fit in quo prelatus non poflit fubditUj circa 
aliquid occupare ideo nullum votum religiofi firmu^ eft nifi de 
confenfu prelati.quia non eft fue potcflatis. vn et fcdm Ray. 
fi vouerit non debet exequi fine [icentia prelati lie Eorte fup efl 
alii fcandali^entur fi eorum cofuetudmes voluerint excedere « 
vclnc detur occafio euagandi.xx.q.iin.monacbuj «9".verS« 
xli . di< cjuifqs . Addit aut [nnoce « cj fi vouerit dicere vnS pfalte 
teriu vel aliqua oroe^ vbi nuliu piudiciS contingerepot kniet 
V otum . quia Iirit u cfi . fj didlu Tbo . verius videtur. Scruadu^ 
eft"etiam votum ftritftions religionis ad gua fi tranfirc velit ct 
non ex leuitate nec ladtura fui ordinis fj ex diuina infpiratione 
debet licentiam a prelato poflulare et poftea fiue conceffa fue- 
rit fiue non tranfire jpoteft i 4_c regula-bcet.Et bunc cafu^ bes 
fupra religio > <T - v.|[Vtruclericus poffit voucref K - fcdm Ho 
fhen . fme licentia prelati fui non poteft vouere peregrina tione 
deconfe.di.v.nonoportet.cti.magne.9".veru.necaliquod 
votum pcr quod oporteat relincjuere ecclefiam fua. de ren5ci« 
admoiiict. fed vouerepoteft religionem intrare . vel aliquod 
votum non peregrinationis fed caritatis abftinentie ct oratois 
f acere « dicunt etia quida cj votu bierofolimitanu Facerc poteft 
fmelicetiaprelati.c.ti.exmulta .(T.pe.ctfi. Alu aut intelli- 
gunt de licentia prelati vel fedis apoftolicc . de clcri. nonrefi. 
fratcrnitati.^.verum.na et cleri. •maximebnficiati^meljcj 
tia prelati peregrinari non dnt. vt in dWto.c.magne.|J,Vtru 
perfone que funt fubiedte alterius voluntati peccent Vouedo^ 
vtputa vxor feruus filiuffamilias monacbus et bmoi^-fcdm 
Tbo . fe . fe . q . Ixxxvni . licet votum bmoi perfonaru no fit fir- 
mS fmc confenfu eorit quibus fubiciuntur non tn peccant vo- 
uendo . quia m eoru voto intelligitur dcbita conditio • 1« b !uis 
fupcr.ortbus placnerit « (f Vtruj patcr tutor maritus abbas et 



13 14 15 16 



— : 



■ 









buiufmodi p eccent reuocando votum fubiectotum fibi fEJ.no 
peccant fj vtuntur iure fuo a deo et canoe fibi cScedb « nec vo- 
uentc spec cant non implendo - xxxiii» q» v - voluit » et » c« mani- 
, fef^ulfpe votis atit vxotis videifequeti.c et i alio imediate. 
— jHJOtum «iii.de voto coniugu in coi • vtrum vxor vouere 
pofGt '. E£ ■ fcdm R ay « vxores fi emiferint votu abftinen 
Jie vel gcgtmationis vel cotinetie vel quodcuntj; ahud . 
non debent auctoritatc fua contrauenire. fed viri pfit irritare 
etiamfi antematrimomucontrartucmiferant votuj.xxxiit. 
cj . v » Voluit . probabilior videtur opinio Hugonis > xxxiii ■ q . v. 
mamfeftu^ . f. cj vir llla fola vxoris vota reuocare pot quc ipa 
implere hon poteft fine fcandalo viti- Vt de ieiuniis dc furgendo 
ad matutmas et bmoi » alia vero no « vt fi vouerit g> daret ali- 
quid de .pprio vbi cft confuetudo 3. mulier babere potcft bcna 
gaFernalia» vel fi vouit aliqua orationem et bmoi» no tn cj 110 
petat debitum vt ln fcqueti . <T . dicitur-nec qi confentiet adul- 
tero» quia no pot f.en votum dc eo ad q uod quis alias tenetur 
vt dicitur « s . votvm . i - <T ■ vii . ^Vtrum alter coniugum poflit 
Vouere q> non petat debitumf Bf- fcdm Tbo.in.iiii» di-xxxii» 
vnus non poteft fir.c confenfu aketius voucte cj non reddat de 
bitum.quia boc effet offerre facriFicium de alicno .j± fi tale vo 
tum factum fuctit non d ebet f eruari . qnetiam fcdm Pe.in Vo 
ucndo mortaliter peccat^fS^de pctitione debiti qdam dicut g> 
vnus pot vouere fine confenfu alterius » quia in boc vterj fui 
iuris eft . A.I11 dicunt qi noa -quia minus onorofum fieret mrio 
nium altericjuj femg oporteret fubire verecundiam in petedo 
dcbitti» (fVtru coiunx fi dederit licentia coniugi vt voucat ca 
fhtatcm pofEt data licentia reuocare ?]$» fcdni Tbo» vbi fupra 
cxponcdo littera » fi expreffe confent it et bcentia dedit non pot 
votum a coiuge emiffumreuocare»xxxiii»q»v»ir»fi» n autej 
vir ad t ps diffimulat vxoris votuj et poftea babita deliberatoe 
rcuocat mulier non tenetur implerc Concor » al» S5 additjn- 
nocen » cj etiam coiunx qui dat licentiam vouendi fi ipe no vo 
ueat non impeditur cxigere debitu «ar.de conuer « coniu ■ c . 1 « 
Idem Hofti.et vbcrflAlia 1 Vero vxoris vota inquibus reqntur 
confenfus viri vir etiam poftcj confenfit reuocare poteft » vt in 
pdic"to«<T«fi» S-itnpeccatrcuocando quodcoceflit»xxxiii«q» 



'Vci 








v»manifeftu\vxortnobedirevirodebetvtibibetur. (j Quid 
fi ambo coniuges in domo vouerunt continentia^ ct alter velit 
frangerc f^. fcdiri Ray . fi ambo pari confenfu emiferint votS 
tunc etiam fi maritus vclit penitere et votfr frangerc ipa infta 
ter dcbet pfcuerare rn voto quod fecit.xxxiii .q-v-quod dco. 
et.cvnafola-et.c.manifeftum>et.cexpmiliis(jConcor.In 
nocen. et Hofti. addes cjj propter bmoi votU3 vtrutfcjLno pot 
Viiusfme licentia alterius rcligionemintrarejjConcor.vbcr. 
S Vtru in votis perficiendis vcl dimittf dis vir et vxor ad paria 
ludicentur^-fcdm Ray. tjtumadvotumcontmentiefcdm 
o-nnes vir et vxor ad pana iudicatur . xxxii . q ■ i. fi qs vxore^ . 
ii.q.v.pcepit.et.cxpiana-rnvotoaut abftmentiedicritqui 
dam cj) cuj vir fit caput mulicris poteft tale votu facere inuita 
vxore.xxxiti.q.v-manifefru.et.c.voluit- et-cbecymago. 
quod intelltgcndii fcdm Hogo . nifi per talc votum frerct vxori 
piudiciu3 in dcbito reddendo quod /atis v:d?tur pbabik p lura 
predicca.vtper.cfiquis vxorcet.c-prccepit.ct-c.xp;ana« 
In Voto vero peregrinatdnis dicendu gi neuter coniuguj alte- 
roinuitofacerepdt .xxvii.cj.ii.fitu .xxxui-q.v-cjuoddeo» 
Faliit boc in voto hierofoHmitano cj in Cauorc, terre fancte et 
fidci xpiane potclc vir fine licetia vxoris facerc et implere vxor 
tn vt confentiat cfc attctius admonenda - c ti ■ ex multa - vel fr 
non vult remanerc fequatur virum-c.ti. qi fupcr.in fi.Con. 
Hofti. fimtliter ct Innoce ■ dicetes cp pretcr votum vltra mari- 
num neutru coniugu gegrinari poteft fmcconfcnfu altcrius ■ 
y mo fi aliqn confenfit poteft reuccarc lic^ peccct - bcc Innocc 
tamen cjjtu ad modicam gegrinotione etiam fme voto propter 
difponedam domum vel etiam cjtum ad tranffcredft domiciliu 
alias vidcturtenendafentetiaTbo.in.iiii.di.xxxviii.vbidicit 

CJ m difpofitione domus et in regimine vite mulicr fubicita eft 
Viro et non econuerfo . ideo in talibus vir poteft fine licetia vxo 
ris Vouere h npn ecouerfo. ct dc boc etiam babes infra vxor. 
<T . nii . ff Vtrum vir times de incontinetta vxoris pollit facere 
Votum vTtramarinu3 •'K . fcdni Tbo . in quol^ ■ ea que funt ne- 
ceffitatis non funt pretermittenda propter ea que funt propne 
voluntatis. vfiet dominus Mat.xv.reprebeditpbarifeosqui 
dicebant ptermrttedum madatum dei dc bonoratdne paretu • 



13 14 15 16 



— i 



vt alique voluntarie obligatoes deo oFferrentur. ex neccfTttate 
aiit viro imminet vt gerat curam vxoris cjuia cap^tt mulieris 
vir eft.vt dicitur»i» ad corin. xi-f^ cj accipiat cruce ad traffe- 
redum fe vltra mare fubiac3 proprie volutati» vfi et fi vxor fit 
talis que fequi non poffit et <Jc eius incotimetia timeatur non 
cft confulendu ei q> accipiat cruce ct dimittat vxore »fecus aut 
fi vxor cotinere volutaric proponat » vel fi velit et poffit feq vi_ 
rum . Cocor » M . diccns cj vir timens vxoris periculum melius 
facit non peregrinan etia pro fubfidio terre fanitc. vxor cjuo- 
<j inuito viro fcdm Hofti. potcft votit hietofolimitanu emitte 
re . fj tn fi fit fufpeita v cl nimis iuuenis non execjuatur gfona- 
liter f3 votu^ redimat eo cj f uit inbabilis ad eundti vcl ad pug- 
nandu » e « ti . cp fuper kis . <T • rur fus . ft vero ^pcefferit in diebus 
fuis et non eft fufpccfta vadat nec votu redimat maxime fi talis 
efb gp poflit fecum bellatores coducere. de Voto Viri cjuod fit re 
cipiendo ordinem facru ■ vide. s - ordinatio coiugatoru « de voto 
Jferp coiugu circa religione fic ftatim fecjuitur» 

"*" ^tum.iiii.f.coniugucircateligione.vtrumaltercoiit 
,'atotu poffit voto fe cbligare fiue ingredi rcligione fme 
iltero^» finoninterueneritcarnalis copulapot alter 
Vouere et ingredi religionem etiam inuito altcro » de conuer. 
coniu- c » veru3 ■ et . c» cx publico » poftq vero interuenit carna 
lis copula fi vir vult religione intrare et vxor intret fimiliter ■ 
Ve! fi ia eft fenex ita cf non fit fufpeclus de inocntinetia det lice 
tiam viro et ipa promittat gpetuam contine tiam. et fic potcft 
virintrare.alias non.deconuer-coniuga.cumfe preditus.et 
- c- vxoratus » Et eode mo4p_fivxor vult tranfirc ad religione3 
viro in feculo remanete» ([S^ nunqd alter coiugu ante carna 
lem copula poteft trafire ad beremu vel recluforiu3 vel Vouere 
in domo perpetua continetiam i Rt . fcdin vber » no potcft . nifi 
obliget fe ad obferuantia regulare vt ad llla tria vfitata cj funt 
ia cjualibet religione» f» ad continetiam» abreniitiatione^ptio. 
rum et obedietiam - ar . dc coucr • coiii ■ ex ote . in f i»€Pone cp 
v xor fecit votii continentie ad tps - et interim maritus fecit fe 
religiofumfl^.fcdrn vbcr. debj induci ad intradu monafteriu 
aut fi non eft fufpecfta cj voueat continetia fi ad boc induci no 
poteft . potefb reuocare maritu » nifi ipa no ignara iuris tacuit 




llll llll|llll llll|lll llll|llll llll| 
10 11 12 13 14 15 1 



lllll|llll lll|||lll IIH 



20 21 22 






qnmaritusintrauitrcligione- quiatuc fcdm quofda cogetut 
religi onc^ intrar e . vel continentiam voucrc« no exiftens fufpe 
cla « /7 Quid fi contumax ante carnalem copula dicit fc vclle ia 
trare religionem et procraftinado diflfert i !$■ fcdtri Ray • cpus 
d^ ftatuere tps infra quod ingrcdiatur cjuo elapfo fi no fuerit 
ingreflus cogetur g excomunicatione fatifFacere coniugi- Si- 
mile. s - dcbitii coiugalc ■ 9" • i . (/Quid fi termino elapfo ingre- 
dia tur monafterium :'f$ • fcdm R ay ■ nicbilominus fi ingreffus 
fuerit ante carnis copuia valebit-ar.de couer.coniu. ex publi 
co. Et ficut dicit Hofti. coiunx relictus in feculo expectabit in 
trante religione per anhu cjued ius cocedit ei.et pnuatus bu- 
iufmoditgiscommodum auferrenonpoteft-xxvni.di.dcbiis 
poftca qui remanfit in fcculo poteft liberc cu alio contra bere ■ 
vt m diito . c . ex publico . Simile. s . ipedimetu ■ i ■ <T ■ ii-(J Quid 
fi vxori datu eft tepus ad ingrellum ct interim ca maritus per 
violetiacognofcit:'E. fcdSi vber. fi matrimoniu fuerat factii 
dc pnti non potc/r intrare contradxente marito. quia conrir- 
matii eft matrimoniu» Ide Hofti. Et ide mqric ucj an profeffro 
nem cognofcatur Vokmt arie a marito. flQuid fi ambo coniu 
ges intrant religionem et alterum vel ambos peniteat ct velic 
exire an prof cTionem iJQ • fcdm al . nifi obftet cis aliud q votu; 
probationis ficut eft votu continetie ppetuctales falua conti- 
n?tia redire pnt ad priores amplexus . ([Quid fi altcr coniugu 
intraujt religione fmelicetia aiterius et alter repetitf^.fcdm 
R a y ■ tenetur redire ad coiugem ■ nifi in duobus cafibus ■ vnus 
cft fi i'la tj rcpctit fornicata fuerit et lpe caflc vixit-ita cr, illa n 
heat exceptione catra eii ■ alius eft fi forte fuiff; inter eos lata 
fententia diuorcii ad fegationetborrxxvli.q.H-agatbofa. de 
diuor. figmficafli. vii. q . i .q giculofum. vir aut fic vxori reddi 
tus tenebitur vxori reddere dcbitii. fj no poterit exigcre prop 
ter votii cmiffum.xxxiii.q.v.vna-deconuer.coniu-quidam 
intrauit » et ■ c. placet ■ Quando airt vnus coniugum tranfit ad 
religionem propter formcationcm alterius illequi rcmanfrtin 
feculo poterit poft morte mtratis cotrabere. quia niW vouit • 
(JQuid fi moritur Vxor que traxerat vtru de monaflcrio quia 
fineeius licentiaintrauerat^.fcdm Ray« monendus cftvir 
tedire ad monafteriu • et fi boc non facit peccat . ar ■ xvii ■ q ■ ii> 



13 14 15 



— i 



HIHi 



nos vouimus • non tn eft cogendus ad petitione monafterii qa 
profeffio qua f ecit non folenni^auit votu proptK impedimetu 
quod crar . f . ex vxore . de conucr ■ coniu. placuit . nec tn poteft 
Iicite contrahere cu alia impedilte faltem votofimptici. ar.de 
conucr . coniu . ex gt e abbatis . et fi cotraxit peccat et i^ agere 
penitentia de fimplicis voti fradVione. fj matrimoniu tenebit- 
qui cleri . vel vo - rurfus . nec a t ali vxore potefl exigere debitS 
ficut nec a prima. Eps quocp pot lllii anteq 013 alia cotrabat 
cogcrc_redire ad monaiterm . cj fi non redit mortalitcr peccat - 
(LPone qi vir faente et confentiete vxore mtrat monafteriU5 
et poftea illa cu.3 fit iuuenis et merito fufoedta reuocat eu quid 
faciet vir poft morte^ vxoris ^. fcdm Ray . cogitur redire ad 
monafterium etia fi dc f aito contraxit. cum alta- quia pfeffio 
interuenit.nec fuit vxoris confenfus.de couer. coiu. ex pte. 
H QujdTi vxor vi vcl metu coafta dcdit viro licentiam intradi 
R: - fcdm Hofh . fi fuit vis per metum qui caderet in coftatem 
nil nocet ei. xxxiri. q . v . notificafti.nifi forte poft tempus ipfa 
ratificet.quiclcri. vel vo.infmuate. J[ Quid f( vxor fine cuius 
liccntia vr mtrauerat religionem vutt ingredi et maritus co- 
traJicit i"Bf.. fcdrn Ray - fimaritus iam cducYus eft de monafte 
rio et reftitutus Vxori 116 pot vxor lllo inurto ingrcdi . xxxiii . 
q . v . quod d.is . fi autem Vir 116 eft educftus tunc fcdm [nnoce . 
mulier fi in ingrcffu viri contmetiam vouit pot ingredi mona 
fteriti . xxvii . q . ii. agatbefa . fi vero 116 vouit non pot Viro m. 
uito ingredi monafreriit . et ingreffa cduci poteft . ar . iiuiicto . 
c - quod deo . fj non potcft debitu^exigere. vt m dirto. c quod 
deo . et de conuer . coniu . c . i. (f Quid fi ambo coniuges forni. 
catijunt.nircjd poteft alter altero initito religione itraref Rt. 
fcdm vber.no pot ficut notauit Hugo.xxvii.q.ii. agathofa. 
quod credo verum effe fiue occulta fiuc publica fuerit Vtriufcj 
fornicatio fiue etiam alterius occulta alterius publica 4\ Quid 
fi vferqj non petita Iicentia ab altcro religionem intrauit >. K . 
fcdm vber.no poteritt fcinuice repetere-qa neuter pot dicere 
fe ab altero fpoliatit . fj vtercj intrando vidctur renutiaffc iuri 
quod babcbat et iuri exigedi debitu ■ ideo votu vtriu fqi tenui t 
et quo ad debitum exigendum et quo ad reddedum. ([ Quid ft 
vtercj credens alteru; mortuti intrat monaftcrium. nunquid 



-H 




coperta Veritatepot alter alteru repeterefB^.fcdm Inno. fme 
ignorantes fiuc fcientes ambo ingreffi funt monafteriu ambo- 
rum votum ratificatu videtur per pfefTione voluntaria fi fecu 
ta eft . generalitcr dc voto intrandi religionem babes plura . s • 
iotertio» 

um » V » quo ad comutatione feu difpcnfatione • V tru 
otis poflfit difpefari vel comutari i Ff . fcdm Raj . vo 
u cotinetic non comutatur maxime pcr epos quia vix 
vel nuncj poffet aliqd melius iueniri in quo fieret comutato » 
vt patet ecclefiaftici. xxvi» et nicbilominus fi cjuis poft votum 
continetie fimplcx cotrabit matrimomu tcnet.fj contrabedo 
peccat mortaliter» alia vero v-ota ficut etiaj pomt Tbo . fe.fe. 
q. Ixxxviii» pnt comutari.na vt idem fubdit votum debet eHe 
melions boni - id atit quod vouctur aliqn eft malum vel mutile 
vel melioris boni impedimcntu « quod cft cotra roc; eius quod 
cadit fub Voto. ct io neccffe cft g> determinetur votum in tali 
cafu no CiTe feruandu. et fiqde abfolate drterminetur abquod 
votum non cffe fcruandir dicitur cffe difpenfatio voti . fi autem 
pcr boc cjuod fcruanduj erat aliqd almdimponatur.dicitur co 
mutatio vn mmus eft votu-*, comutate q in vot is difpenfare » 
vtrutj tn in poteftate ecclefie confiftit- (f Quis potcft in votis 
comutareveldifpenfare?I$.fcdH.R.ay.dyocefanuscps.e»ti< 

CM.iviuin qbufdam que funt ci expreffe ,phibita._vt eft votuj 
continentie prout diitu eft m pccdeti. <T» Ite votil terrc fanfte 
. e . ti» cx multa » Adde etia^ dc voto vifitadi limia apoftolorum 
petri et pauli- fimiliter beati [acobi.inquibus folus papadilpe 
fat . et ita obferuat cnria .(JVttu aut in voto cotinentie pollit 
papa cumclcricis et religiofis difpenfare.vide.s.religio »i»(f. 
xv - qui incipit Vtru cum religiofis . 4|Vtru 5 plati pro babitu 
fuo poITmtmvotis difpenfare^.fcdSTbo.vbi.s.ficutpre- 
latus nonpoteft pcipcmalumitanecimpedirebonu.f.opera 
virtuofa • fcd ad platum fpeftat diiudtcare quid fit magis vitta 
ofum et deo magis acceptu » et io in manifeftis difpfeatio plati 
non excufat a culpa- puta fi difpenfarct cum altquo fuper voto 
de ingrelTu religionis nulla apgcnte caufa» fi aut effet ca appc 
per qua faltem in dubiu 3 vcrteretur poITet ftare iudicro preiati 
difpenfantis vel comutantis no tS ludicio ppno mfi eilj al'i 



I llll|llll llll|llll II 



13 14 15 16 



TTTT^^TTTmiTTn 



mamfefte lHicrtum » aut non poffet quis Facile ad fupcnorem 
recurrercfl S3 que eft ca fufficiens vt difpenfetur in votis vel 
vt omitti poffit vot um :^t . fcdfn M . in . iiii. di . X xx viii . fuffms 
ca eft paugtas vt fi vouit ieiuniu et mendicas non mucnit vna 
bora cftu fufficiat«Similiter ct infirmitas vt fi vouit abftinen 
tiam a vino et carmbus et incurrat languore^ et bmoi. £5% 
qnd debet fieri cdmutatio voti i l^t > fcdffi Ray . debet fuperior 
habere confiderationes ad Facultates vouetis et expenfas quas 
f aiturus erat fi votum impleffct . et etia3 ad labore et fimilia • 
et fi votum erat bierofolimitanu feu alias contra hcreticos fcu 
infideles.omniafinediminutionetrafmittat.e.ti.magne. et 
« c cp fuper biis . In aliis afit gegrinatiombus puta fanfti lacobi 
et fimilut eede expenfe confiderandc funt et in pios vfus cduer- 
tende.e.ti.ci.et.cfcripturcf, ct ad locum peregrinationis 
mittere b, oblatde^ quam ibi erat fadturus . Sed boc vltimum 
intelligcndu eft de boneftate no de neceffitate . na neg? decreta 
les allegate aliqufd dicunt de bmoi oblatione mittenda . nec illi 
ecclie per boc eft acqfitum alrq, ius . vt in fequenti.c- 9". iiii. In 
voto aut abftinetiebabeda eft cofiderato afperitatis et alioru? 
que in voto coprebenfa fuerut . Itcm de afflucntia vouetis . e • 
ti. c i. vn cuida comiti qui vouiff^ g> fmgulis fextis feriis in pa 
ne et aqua ieiunarct non fufficeret y cdmutatione conftruere 
vnualtare.etallegatbecRay.cti.gpendimus.quedecreta- 
lis non eft in modcrna copilatione t f, in priori quc currebat eo 
tepore auoJR ay . fumma copofuit . vt didtum eft . s . nouicius . 
?»«"•• (f Pone cj aliquis hns aliena incerta Vouit ea in in fubfi 
diujterre fanfte nftquid talc votti poteft ab epo cdmutari:' E£. 
fcdm vber -non credo q> fine licentia pape poffit ea in alios vfus 
vertere . {£Vtru votti dc feftado in fabato fg fit mutandti (Bft 
fcdm vber. mutari pdt . fed no eft ncceffe cp mutetur tja licitu 
— ifi forfan gfona fufpedta effet cj vellet ludai^arc 
rOtti « vi . quod foluitur per ingreffuj religionis . Et ge_ 
I neraliter qde^ omne votii fiue terre fanclx fiue aliud co 
nutari pdt in votu3 religionis etia fine arbitrio fuperio 
Jilludmdubitantcrmeliuseft.cti.fcripture.f^tnde 
aliquo rege fiue imgatore fiuc alio potete q Feciffet Votu terre 
fanite ex quo pederet totus cxercitus Vel etia de alio q vouiff; 




': i» 




11 11111111 iiii|iiii 111111111 11 




per aliquos annos effe m tali fubfidio cum centu vel mille mili- 
tibus et m fimihbus vbi probabthter dubitatur vttii preponde 
rare debe at comunis vt ilitas vel priuata - credo cp papa cofule- 
dus eff^.^S^quidfiquis vouit magnam crtitate3 pecunie in 
fubfidiii terre fandle nuqd liberatus eft g ingreffuj erligionis '. 
1$. fcdffi vber* quis fi vouit ire hberatus fit a labore eundi vel 
aliu mittedi. n tn eft libcratus quo ad pecunia qua voutt ; nec 
poteft tale votii g alium q pcr papa folui vel comutari41Q"<d 
fi quis fufccpit votu implendum pro patre vel matte niiqd libe 
ratur pcr ingreffum religionios :T$»fcdm Tbo-in quoltbetts- 
ex quo ingrcITus fufFicit g fe . fufficit etia pro pat re vel m atre 
fua etiam cjuis in ingreffu nicbil de boc intedat .([ Qutd fi quis 
vouit magua clemofma dare paupenbus i gcnerali vel m fpali 
aut g> conftrueret monafteriu nuqd ltberatut g ingreffuj rc- 
ligionis i Q . fcdfS vbcr - fi cx tali pmifGone vel voto acqutfita 
elTet actio alicui vcl aligbus quia forte donauikye! promifit eis 
non Itberatur pcr ijigre/Ium 11* de cofenh il/oru • fecus ft nulli 
acqfita eft adtio. quia non donauit necj ,pmifit ncc fe obliga- 
uit aliqutbus fed tfn dco qatucltbetatur per ingteffum dutn 
f tat auctoritatc epi- 110 tfi credo fufficcte au&oritate propnaj 
fufficit ctia Ucentia abbatis » vt in . fe» 9" »(JVtru3 abbas vcl p 
latus alius pofftt abfolucrercligiofos a votis factts aH igrelluj. 
E£ . fcdrfi R ay . ipa religio in primo ingreffu foluit bmoi vota. 
ga et foluit iurameta» vtputa matri monii ct b moi. deregu. 
fanc.xix.q.ii.due.ct-e.ti.fcripture^Etdicopcipucfiipcm 
ingre(utintcndebat comutare. Add1tTbo.mquol1b5.9cum 
obcdientia ftt maximu votoru . f omm voto fufficientillime re 
compenfat . ct quia ingrediens religione nichil ibi potretmere 
pprievoliitatis nullum votu propria voluntatc factareticre 
05 - fed illud oportet eftendere patri monafterii et fe m boc etus 
fufjiiccre voluntati» _ . 

ISura pnmo comunitcr» quidfttfBl.fcdm Kay-vlura 
eft lucrii ex mutuo paclo debitii vel cxadtu . no ent puto 
^"EVL,vfura fi gratis oblatu gratis accipitur» ar-xim» g.««. ■ 
vfura-di.xvtii.de culogiis.i.q.ii.ficut.vBctOof-Mdimn-t 

Vfura cft quicquid forti accedit intcntionc pcedete vel pacto . 
^VtrumfoIafpeslucnfaciatvfura^^.fic.e.ti.ci-ct.c. 



I llll|lll llll|llll II 



10 11 12 13 14 15 16 



— i 



ronfuluit»xiiii»q«iii.ft f-eneraueris « quod intelligitur fccundu 
Gof . qfj caufa mutuadi ponitur in expcctatione 1-tcri vel emp 
lumcntialias fi principalit moueatur ad mutuadu propter ca- 
ritate et tn crcdit gp ille retribuet non eft viciofum. ar . Ixxvii. 
di ■ in fmgulis . lix « di . ft offieta « et . 1 xi « di . quid proder,it . cu eni 
qs mut-uu dat Iiberaliter fcire potefl debitorej naturatiter fibi 
obligariadantidota.detefta.cuinofficiis.fr-. de peti.be. fed 
et ft lege. <T . confuluit . Concor . Inno . ct Hofti. Quando vero 
fub fpe recipiendi mutuat pccunia precipue fi alias no fuit mu 
tuaturus cjcquid etiam poftea accipit vfura eft fiuc fit pecnnia 
fiue alia res . et fiuc confi ftat in dan do fiuc in f aciendo aiiquid . 
xiiii.q.iii.c.i.ii.et.iii. ^VttCi bomo pofftt pro pecuuia mu. 
tuataali<jcomoditateaccige^IS;.fcdmTbo.fe.fe..q.lxxviii« 
ficut ftquispro pecuniamutuatavelquacCicj; aliate quevfu 
confumitur accipit pecunia ex padto tacito vel expreffo peccat 
contra iuftitiarn ita etiam qnicucj) cx patfto tacito vel expreffo 
accipit quodcuncj! aliud cttius pciit pecania menfurari poffit . 
fimile peccatCt incurrit-Sj tnft accipiat aliqd nou cjuafi exiges 
nec quaft cx aliqua obligatione tacita vel expreffa f» ftcut gra- 
tuittt donCt non peccat.qui ct antecjpecunia} mutuaffet licite 
poterat aliquod donii gratis recipe.necpcioris coditionis efft- 
citur per boc cg mutuauit . Itcm licitCi eft pro mutuo exigcrc 
ftue acciccre recopcnfatione eorCi que pecunia no menfuratur 
Vtputa beniu olentia et amorem eius cui mutuauit vel aliquid 
btnoi « f[y trum p pecunia mutuata pofftt licite peti mjnus a 
linguaveUbobfecjofr^.fcdmTbo.fc.fe.vbi.s.ficutnolicet 
expedtari vel exigi munus a manu padto tacito vcl expOTo « ita 
nec munus a lingua vel ab obfequio - quia vtrucj! pecunia exti 
mari poteft » vt patet in biis qui locat operas fuas quas manu 
Vel lingtta cxprcet. Si vero munus a ltngua vel ab obfecjo non 
quaft ex obligatione rei exbibeatur . h, ex beniuolentia que fub 
eftimatione pecunie non cajit « tunc licct boc accipcre exigere 
et expedlare. ^f/SecTcJrTeft pcccatCi accipere vfurajiT^.fcdm 
Tbo . vbi» s . accioe vfura pro pccunia mututa eft fcdtS fe iniu 
ftum.qa vendituridquodnoneft. adcuius euidentia fciendtt 
eft cj queda res funt quarCi vfus eft iparum confumptio . ficut 
vinu confumimus vteudo eo ad potuj et panem ad cibu » vn in 



: i* 




fflT^^^^^^^^mn^^m 



12 3 4 5 



1 1 llll llll|lll llll|lll llll|IIM llll|lll llll|lll llll|ll 
8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 







talibus non debet feorfuj coputari vfus rei a re ipa - fj cuicSgi 
conccditur Vfus ex bocipo conceditur rcs ■ et £ pter boc in ta.i- 
bus per mutuii tranffcrtur dnium . Si cjuis ergo feorfu^ vellet 
vcndere vinii et feorfum vfum vini.venderet eande^ rcmbis. 
vel venderet id quod no eft ■ vn manifefte per imuftitia pecca- 
ret . et fimili roe iniuftitiaj comittit qui tnutuat vinu aut tri- 
ticum petens fibi duas copenfationcs.vna quidS refhtutione, 
equalis rei. aliam vero pciti vfus quod vfura diciturfQuedam 
vero funt quoru vfus non eftipius reiconfumptio. ficut vfus 
domus eft ibabitatio no aute diflfipatio . et 10 in talibus fecritt; 
potcfl vtrgcB conccdi.puta cti quis tradit altcri dfiiuui domus 
referuato fibi vfu ad alij tempus ■ vel ecouerfo ■ cii cjtris conce 
dit alicui vfum domus referuato fibi eius dnio ■ ec pp boc Iicite 
poteft bomo acciperc precium pro vfu dotnus . et perter boc 
domti comodata ■ ficut patet i codutftionc et locatione domus . 
pecunia afit fcdfiS PbS.v.etiWt inprimopoliti.pricipaliter 
eft inueta ad comutationcs faciendasetita^priusetpricipa- 
Iior pecunie vfus eft ipius cofumpto fiue diflractio fcdrn qj i co 
mutationes expenditur . ct £P tcr hoc f c<Jm ^ c ^ * lc ' tu -f v ^ u 
pecunic mutuatc accige pteciu quod drcitur vfura. et ficut alia 
tniufte acqfita tcnetur bo reftituere ita pecumS quam pcr vfu 
ram accepit . cp aiit lex mofayca concelTit iudeis recige vfuram 
agentibus gmiffum fuit ad vitandii maius fcandalu fiuema. 
lum ■ f ■ ne a iudeis deum colentibus vfuras accipent ppter aua 
titiarn cui dediti erant ■ Etaddit vl.cj illa acceptio vfure a ge- 
tibus inter quos iudei babitabant potius erat rci fue «^Pf™ 
q vfura . qa tota llla terra ludcis data f uerat a dno. S5 ad boc 
rfident tudei dicentes q, non gmiftt deus vfuras rjptcr illos ied 
ppter alias gcntes . de tllis emm mandauer at 9 ne c feruaretur 
in vita -ideo folutio Tbo-melior vidctur. CVtTutn concedere 
pccunia fignata ad oftetatoej vel ad poncdii pignonfit vlura. 
]$. fcdmTbo.vbi-s. talem vfum pccunie licite qs vedere pot 
ficut bomo licite vendit vfum vaforu argentcorci quia retmet 
fibidSiu.IdemHofti.etbttur.flf.como.l.iii-f-pE-^-l,-!!- 
{ Qu5 alicr mfi funt probare cj, vfura non cfTet P cccat ^: zt" 
dicebant quida fic cum creditor mutuat pecunia fua? debitor 
obligatur ei ad rcc6penfandum.de tefta.cum in officiis> ergo 



II !lll|lll llll|lll I 



10 11 12 13 14 15 16 



IP 



— ^ 



m 



iMii^H 



m 



m 



ct banc obligatione; poteft creditor deducere in paftu vel faltS 

fperare eius cffecftu» S5 fciendu g> quicungs boc^tinaciter te- 

nerct efTct bereticus . e- ti. ex graui • in clementi » Ad illud vero 

quod in cotrariu obridtur dicendii fcdmTbo.fc.fe.q.lxxviii. 

cj ille q aj:cipit mutuum ex debito iufte no tenetur ad plus co 

penfandu quod mutuo accepit.v n contra iuftitia eft fi ad plus 

rcddcndum obligatur < CVtrum comittat vfura, cjui mutuat 

fub eo paito vt llle fibi remutuet ^.fcdm Tbo.fecttda.fe.q. 

Ixxxviii. pro pecunia mutuata nicbil exigendu vel expeitandit 

nifi beniuoletie affccftus qui fub extimatone pecunte no cadie» 

ex 1II0 autem potefl .pcedere fpontanea mutuatio . repugnat 

aute ei obligatio ad mutuS faciendum in pofterd . cja etia talis 

obligatio pecunia extimari poffet - et ldeo Itcitu eft cj mutuati 

Vinii femel mutuetur aliud . f; non licet obligare debitorem ad 

mutuum in pofterum f aciendutn . Idem notatur • xiiii. q . iii. fi 

FenerauertNHej Hofti ftQuid fi domini moledinoru mutuct 

paftonbus ita cj molant folum in eorum molendinis rl^.fcdm 

vber. vfuram comittunt. accipiunt cni vltra forte aliqd quod 

confifVit in faciendo ct auferunt dcbitonbus libertate molcndi 

vbi voluerint . fed tn ipi debitores proptcr boc g> no funt datn- 

mhcati non tenetur illi dno ad reftitutione; alicj nifi aliqtcnus 

extimari deberet Iibertas molendi vbivolebant penfatis circtt- 

ftantiis laboris et expefaru . (pjuidlecreditoribus qui venie- 

te termino folutionis nolunt concederc prorogatione termini 

nifi data fibi pecunia vel alio eqpollenti < 1$. tales etia; ii no ex 

prelTe exigant vfurariifunt«c.ti.confuluit«{fSedTutnc{deft 

vfura fiquis dederit «x. vlnas vnius panni^.x.vlnis alterius 

pani in f uturo dandis i 'Bf. . fcdrn vber . verius ifte cotraitus eft 

contraitus gmutationis cj mutui. et idco non cadit bic vfura» 

poffet tn fieri in f raudem vfurarii « vide bunc cafum h icinfra . 

diffufius»(T.xxi»quiincipit NuiKjd comittitur. flVtru vfu- 

rarii fmt infames :'I^. fcdin leges diftinguendu. quia aut quis 

ita eft vfurarius cp exercet improbii fenus » ideft cj poft termi- 

ntt etia; de vfurario ,puentu coputat et petit vfuras » aut etia 

fi exercet vfuram ccntefima » ita cjj in capite ani vfura adecjtut; 

forti.Iftitales infames funt.iii.q»vii.infamis»infi- et.Cex 

qui- cau . inf a - 1 . improbu « Sed fcdin iura canonica in qualibet 



vfura comittititur peccatu mortale et icurritur infatnia .vi. 
q « i- inf ames « et maxime fi publici fmt vfurariiinaetteftame 
ta eorum ipo iure funt irrita.e.ti.qc|.li. vi. |[. Vtrir dpna et 
elemofme lirite poflint recipi ab vfurario data i J? . fcdin vl. fic 
nifi per boc cfficiantur no foluendo . namtucquireciperetab 
ipfis tenetur eis refhtuere vel illis a qbus ipi accepertit. Secus 
itacj fi babent_alia preter vfuras . et per bocnon efficiatur nd 
foluendo.(j Vtrum in vfura tranfferatur dotniniu3?E?;.fcdm 
vl.fic.cu omnis voluntariadatio faciat tranfferridnium.na3 
vfure dantur voluntate conditonata.f-quia potius vult aliqs 
Vltra forte dare q mutiiu no n accige. Cocor . glo . xiiii . q . iiii. 
hcjuis vfuram. ([ Pone g> laycus tenet iniufte aliq pauelTionc 
ecclcfie et impignoret ipam polTeffionem recrori ipius ecclefie. 
nunqd lfte rector poterit recipc fruftus ilhus pofleffionis vltra 
fortemfl^t.fcdm Ray.fic- na^ et clericus inboccafuno acci- 
pit vfuram. fed recipit quod fibi debetur . e. ti. c. i. ra fi > Quod 
attt dicit Ray * g> in ipa decrctali dicitur g> hoc fit vt res de ma 
nu layci redimatur. cjuis bcne didtct iit . tn eode modo cjuilibet 
laycus poflet reciperc fruftus rei fue fi alius qui iniufle tene. 
ret pignoraret fibi ea^. vt notatur in cHfto.c.i. a\ias vero fru 
ctus pignoris et etiamufus infortem computaridcbet. vt.s. 
pignus . T. viii. f jVtrum vfure poflint peti qu afi intereffe ^H 
fcdm Ray.fic. vt fi fideiuffor foluit vfuras creditori poteft eas 
pctere a debitore. quia non funt vfurc f^ intere/Te. ideft no eft 
lucrarafedvitatiodamni.deboccafuTbo.fecir.fc.q.bcxviii. 
dicit fic. ille cj mutuu dat pot abfgs padto in pactu dcducere cu 
co qui mutuum accepit recopenfatione3 damni per quod fub. 
trabitur fibi aliquid quod debet babere.boc enim non eft vcn* 
dere vfum pecunie fj damnit vitare. Et poteft effc cp accipiens 
mutuum maius damnit euitet g dans incurrat . vnde accipiis 
mutuum cum fua vtilitate damnu3 alterius recompenfat . re. 
copcnfatione vero damni quod confideratur ex boc g> de pecu- 
nia non lucratur non poteft in pacTx^ deducere. quia no debet 
Vedere quod nudutn babet . ct poteft impediri multipliciter ab 
babendo . bec Tbo . Et adde quod ide^ Tbo . dicit fccunda fecir . 
q ■ Ixii . gj ille qui detinet pecumam alterius videtur eutn datn- 
nificarc impediendo nc adipifcatur quod erat in via babcndi- et 



13 14 15 16 17 



■^* 



tale damnum non opottet ex cquo recompenfare. tcnetur tn 
aliqua recompenfationem facere fcdifi conditionp m pcrfonaru 
et negociorum « Et circa bunc cafu3 facit cjuod dicitur infra. 
<T . xxvi. cjui incipit Sed nuquid efl vfura. et bic infra poft tres 
<T .{J 1 'one cjuidam gener babet recipere dotcs a focero. modo 
focer dat ei in pignus aliquas poffeffiones de quibus gener reci 
pit fruftus . cjueritur vtru; poffit fme vfura vet teneatur fru- 
ctus computare in fortem ilQ » quando maritus fnftinet onera 
matrimonii non tenctur f-rudtus computare in forte ■ aliasfic» 
e.ti.falubriter. ct.fr.dedoli«cxcep.l.pter.(j Ponecjgener 
dictam poffeffionem cum omni iure quod babet ibi concedit alii 
recepta ab eo fumma que pro dote fibi debebatur . nunquid illc 
poterit lucnfacere fruftus perceptos ficut potcrat gencr i B£ • 
fcdm vber. fi gcner aio dadi trafferat omne ius quod bebat in 
pignore ■ et boc facit non propter pecuniam qua recepit ab eo « 
fed coniudtus vel amicus cius eft . ct ille amicus no vt lucrctur 
rruitus mutuat pecunia . !$ propter caritate aut gratia abfcj! 
pcriculo vfure poteft fructus lucrificare.alias non .rffQuid fi 
poft mortem viriberedcs obligant pofftffionem vxon pro dote 
nucjuid fructus ccmputafcuntutinfortemfBf» fcdmHoftic 
dicas gjfic.ff.dcfolu.titia.Idemlnno- Sit ergo cauta mulier 
vt non rccipiat rem in obligation;e . fed vel faciat ipa3 diftrabi 
Vel recipiat in folutCi ■ ff. dere.iu.a diuo pio . alioquin fructus 
extimabuntur tn forte ■ (JVtruvfure fmt Iicite ratonc morc i 
Ejt.fcdrn Ray.fic vtputa debuifti mibi centum ct quiamter 
mino non foluifh oportuitmeacciperepecuniamfub vfuris . 
tu teneris micbi folucre illas vfuras fi folui. ve[ liberare me ab 
ipaobligatione.de fideiuf-peruenit.et.ccoftitutus. tuceni 
pctuntur quafi interefTe . et vt m precedenti» C - xvi. dicftu; eft 
qui incipit Vtru vfure poffint - boc I1C3 . xiiii. q - iiii> qrn . etidem_ 
notatur ibi. et ■ xii.q .ii» fi quis de clericis . Idcm Nofti .{l NS- 
cjuid vfura comittitur quando abfolute creditur pecunia pro 
fimilipecunia- vclresprore. vt granum pro grano ct bmoi '. 
R£» fcdffi vbertum. fi venfimile eft 5 pecunia fiuc argentum 
vcl alia rcs erunt carioi-a tempore redditionis q fint nunc tpe 
dationis et creditor lllam pccuniam non erat feruaturus vt fic 
feruado lucrarctur . diftingue. quia fi crcditor aufert debitori 



u 



. 



libertate foluedi qncuncj vult vfura e[c . qa prefumitur g; ldeo 
crediderit vt dcbitorem oneraret periculo et fe exoneraret. fj 
fi cocedit vt rciiat qn vclit nulla e vfura.Similiter no cft vfu- 
ra cjuando verifimiliter dubitatur vtrum argcnt u^ ; yel res a lie 
dcbcant valcreplus velmmus. e.ti.nauiganti. $Qini fi quis 
mutuet pccuniam reccpturus ad certum terminil alterius gc- 
nerismonetam.Velinalioloco.autaliamrem^.fcdmHo. 
fi boc ideo f acit vt m cxtimatione lucretur vfurarius eft . ficut 
etiam bii qui de nundinis in nundmas mutuant. et (jtumciicjj 
fub fpecie venditionis vel alterius contraclus pallietur-quicqd 
acceditfortivfuraelT:.i._ti.confuIuit.xiiii<q.iii.pIericj;,ii.q. 
liii . ft quis clencus «|f Quid fi pena 5 appofita in contradtu mu 
tui . nuquid potefl peti abfcp vfura iSj. . fcdiri Ray . fi pena fuit 
a iudice impofita propter punienda contumatia debitoris quia 
no foluit in termino cu poffct non eft vfura.ar. xxiii. di.qq. 
flf. de iudi. qui auctoritate. Si etiam pcna fit de confenfu ptiu^ 
in contractu appofita . ad boc. f. vt faltcm metu pene debitum 
foluatur vfura no comittitur . nifi in principio fuerit praua in 
tcntio . ar . in diifto . c. c|cj. et de arbi. dfcti. fed tn prefumitur 
in fraudem fi ille alias confueuit effe vfurarms. ff. de ac, epti. 
et vendi. Iuliaiuis . et > ff. de pig . ac • 1 . vniuerforum - Item pre- 
fumctur vfura fi per fmgulos mcnfcs vel anos dicatur pena co 
mitti. ar . £ , e. auten . ad bec . h, tamen in iudicio anime ftabi- 
tur ems co f effioni . Concor . Hofti . tn in omni euentu non vi- 
detur boneftum petere penam. ymo ctiam nec licitum quado 
debitor fmeculpa fua fact us cftimpotens adfoluendum- ideo 
puniri non debct . ([.Quid dc co qui occafionc mutuadi labore 
fubit :Bf. . fcdm HofH . talis in recompenfatone laboris fractus 
pignons vfcj) ad coueniens fuos Facit. aut aliqdprq labore li- 
cite percipit.de re. eccle.non alie. ad noftram. (/Quid de eo q 
mutuauit nauiganti vel eunti ad nundinas recepturus aliquid 
vltra fortem pro eo cj fufcipit m fe periculum.i* fipecunia vel 
merces inde cmptas portauerit faluas . alias nibil recipiat etia 
de forte. ?I$.fme dubio eft vfura.cti.nauiganti.quia pfter 
boc cj fufcipiat penculum nou fit Iicitus contradtus rfurarius 
fc3 qj poffit recipere aliquid vltra fortem . fed tn forte poffj re- 
ciperc pcium periculi . quia ctia fi nibil mutuaret ei et ipe vcllj 



il !lll|lll llll|lll I 



13 14 15 16 



— ■ 



m fe recipere periculum nauigantis - vt fc 5 fi perdat merces vel 
pecunia3 cj promiffor reftaurabit ei. certe ifte promiffor licite 
ob boc poffet preciu recipere. et eode m modo fi m utuat dumo 
nibil plus exigat in fraudem vfure.([Scdnunquid eft vfura fi 
dfi emerem vel emere vellem merces tu ad tua mftantia Fecifti 
me ceffare a pte emptionis vt tibi mutuarem et ego dico volo 
cjjreddasmibitantuqtueffemintali loco babiturus de mer- 
cibus fi cas illuc defcrrem.tecipio tamen in me periculu3 {B£* 
fcdmRay. non eft vfura fed recipitur mde lucrum predi-lum 
tancj intcreffe. Concor.Hofti. Et fimibter fcdm vber.no eft 
vfura fi volebam emerc terram valcnte 5 fmgulis annis decem 
libras ct ad inftantia tua ceffaui et mutuaui tibi boc mo Vt fol 
uas inibi tantum vel tantum ficut teddcret expcdite llia terra 
deductis fumptibus et laborc et etia periculo fiqnod effj. Con 
cor . Hofti. et vide boo s . _r.xvj.cj; incipit vtru vfure poffint . 
et . s . reftitutio . i. _T , v » ([Quid de biis cjui nunc dant granu 5 
ctbmoiVetusvtpoftcarecipiantnouu^.fcdmRay. vfura 
comittunt cjuia meliorem rem recipiunt. cjuod intelligit Ho. 
cjuando quis propter boc facit vt illam mclicration. lucretur. 
e . ti. cofuluit . et . c ,in ciuitatc . Si vero facit ne fua meffis pe- 
reat et inde accipienti gratiam f aciat non comittit vfuram . fj 
ct tunc fine dubio excufatur qn prefumitur cp dcbeat nouii mi 
nus vajere.fecus fi prcfumitur Cf plus valebit.e.ti-nauigati. 
« Quid de legibus illis que permittunt vfuras i Rp* fcdm Ray . 
dico breuiter gi no valent nec ten.t.et boc ,pbo multipliciter. 
primo qdem quia vfure probibste funt auctoritate dei cj fupra 
o.s leges eft . na cu par in pare imperiii no babeat . de elec.in_ 
notuit . multominus minor in maiore.ergo iperator terrenus 
no potuit cocedere leg. cotra deii . de bac materia ps . qui pe_ 
cuniam fuam non dedit ad vfura 5 . et LucejL_U_date mutuum 
nibil inde fperantes . cu 5 multis fimilibtis{JSecudo ga funt co_ 
tra naturalem iuftitiam.nam venditur id cjuod 11011 eft.vt. s . 
<T- v« dictum efb. vn naturaliter illicitc funt-fed cotra ius na_ 
tnralenulSalexvalet-di-vrii. quccontramores. etdi- vi-f. 
biis ita . xxxii. q . vii . flagicia .Tertio quia etia in iure ciuili di- 
cit lex gj facre leges non dcdignantur facros canones imitan . 
fpalit er in matrimonris ct vfuris . vt dictu eft . s . Iex . (T • anpc . 



et babetur autc . vt cleri. apud :pprios epos - colla - vi. fcd fcdm 
canones non pnt exigi . ergo nec fcdm leges « qtto qa dicit tm- 
pcrator fe ampledti .iiii. cocilia vniuerfalia adeo vt per ea fuis 
legibus derogctur . fed in niceno concilio cjuod eft vnum de tllis 
reprobantur vfure . di. xlvii . qm « et fic legcs omnesm bac gte 
abrogate funt . Ille tn quc pcrmittiit vfuras cxigi roe intereffc 
vel more ftare pnt fi fane intelligantur . vt dictii efl ■ s . T • xvi . 
qui incipit ■ vtrum vfure p offmt - ct-9".xx. qui incipit vtrum 
vfure fint licite«([Vtrum liceat acquircre mutuuj fub vfurai 
1$ . fcdm Tbo . fcciida fe . q . Ixxviii . no licct a!iqu5 inducere ad 
mutuandum fub vfura . licet tn ab co qui paratus cft Faccre et 
qui cxercct vfuras mutuu acciperefub vfuris propter aliquod 
bonCi vt eft fubuentio fue neccfiitatis vel aiterius . ficut etiam 
licet ei q incidit in latrones manifeftare bona que babct ad noc 
cp non occidatur.qui tn latroncs diripiendo peccant.Et mtcl- 
ligit vl . non folum de ablbluta neceffltate fed ctiam dc " ece1 ''- 
tate vtiiitatis qua^ aliquis affequitur agendo negocia fua.led 
bac ceffante.puta cti acquircretur propter ludum alee vel 1-u- 
iufmodi- tunc fcdm eude accige ad vfura eft pcccattt morta,e . 
(JVtrum acquirerefub vfuris pro alio fttlicitum^Bfi.fi boc Fa 
ciam m fctuictaj vfuratii. vt fc.3 mutuet vel lucretut.tencor. 
quia Fautor eius fum . fi vero f acio in feruiciu^ acquirentis tuc 
per illum modit licet qui dicitur in precedcnti. ff 1 - et maxtmcii 
caufa mei mitiores vfure exigantur ab il!o . (f Sjquid fi cgo ro 
g atus ab lllo qui vult acquircre fub vfuris Fideiubeo fiue £mit 
to pro ipo ad boc vt mitiores vfure exigantur . lumquid m boc 
cafu ego poffum recipere aliquid ab co i E?. no ■ qa fic cffem |- 
ticcp5 vfure in ca parte qua recipio. Alri contra- qtria vti ride- 
mffionc alicuius non eft vfus pecunie-ficut nec vti pignoratoe 
vn ficut pro pignoratione rei mec poffuj aliqd reciperc rt .» - 
xvi • - ■ dictit cft - Ita yidetur g, poffu3 rccipere pro fideiullioe . 
fed primu tutius .(fVtru liceat marito recige dote a patrc vxo 
ris fue qui eft vfuranus :']$ - fcdffi vber . fi pater non fumcit aci 
foluendum ea que debet dc vfuris ct maritus fciens veritatem 
vel babens ignorantiam craffam contraxit 013 Filia non deDet 
reciperc dotem a tali prc . fi aSt non putabat foccru cllc vlura- 
riutn vel alias effe foluendo qui tH non erat poteft dotc mlolicw 



II llll|llll llll|llll II 



10 11 12 13 14 15 16 17 



— t 



recipere. licet poftmodum fciat veritate; »bec vber .Tutius tfi 
dicitur gj fciens yeritatcm non recipiat dotem. ,aut fi recipiat 
refhtuat illis quibus pater tenebatur. Si aut in vcntate focer 
de aliis bonis erat fufFiciens ad foluendum - tunc gener indubi- 
tanter poteft dotern recipere; {Jytrum liceat creditori recige 
debitCi quod vfurarius ei debct7r$.fcdin vber.fibona Fidecrc 
didit ei pecuniam vt ex illa comodum fuu; Faceret ct lucrando 
forte ex eo fe liberaret poffct recipe quod mutuauit etia3 fi ille 
alias no fuflficit vfuras folucre . Si vero alia caufa credidit puta 
ad foluenduaj in alca vcl dandum meretrici aut byftrioni. non 
d; debitum ab illo reciper e fpalitcr fi vfuras extottas 116 fnfFi- 
cit reftituere » (fVtruiUi qmbus debetur ex cotraftu vcl quafi 
vel cx maleficio vel cjfi poffmt boc recigc ab vfurariofBfrjJcdm 
vber . fic . dum tn rcm ipam vfnr aria ncin_t£cipiant^jEt ide Su 
cendu; de quocficg raptore vcl Fure»(jQuid de coitatibus qua 
runda ciuitaturn quc dant pecuma ad vfura; < r$ - fcdfn Ray ■ 
omnes illi ciues quoru audtoritate et confilio fit vfurarii funt . 
et eodcm modo fi ciuitas vel coitas recipiet alicp pignus et Fru- 
ctus eius no c5putaretinfortem»e»ti»conc]ftus»ar»vii.q.i« 
ficut vir - xxiii . q .iii. & babes - FF. cj me . ca . metit . <T » aiaduer- 
tedfi. Ide; eft debiis qui rjkbere poffunt et no.pbtbet-defen. 
exco-qnte.Et Iicet omncs confcntientes vt dictu eft comitat 
vfuram-tamen fcdrh vber- no tenetur ad reftitutone mficjtu 
ad eos peruenit. vel qtti releuati funt ab expefts quas Feciffcnt 
de fuo - Illi tamen qui preftiterunt acvtorttatem vcl pre«eptum 
a d vfuram i ta g> altas ciues no feciffcnt eam.infolidu tenetur. 
y Quid ft iudeus accipiat vfuras a xpiano tTS . fcdfn R ay . pec- 
cat mortaliter et poteft ab ecclefia compelli ad reftitutione in- 
directe» f. fubtrabedo ei coione xpianorS • e . ti. poft miferabilc 
Vel faltem tales cobercendi funt a principibus et etia a prelatis 
predtfto rnodo ne cxigant imoderatas vfuras-e.ti.qnto- Sed 
xpianus lictte accipit vfuras ab boftibus cotra quos tuftu bellu 
gerit» maxime ft fmt infideles . xiiii.q .irii. ab illo» quia acciptt 
quod fuu; eft » de preftantiis quc ftunt in coitatibus vide tnfra 
vfura -rti» 9"» penultimo etfmali - 

Sura- ii.circa aialia ■ vtrfi liceat locare aialia pro ccrtto 
frumeto vel alia anua re^ f$»fcdfn vbertum.Iicitus eft 




. ***y 






cotractus diimodo conductor non grauetur ex inordiata mer 
ccde. licitu efi etia apponere padtu de dano vellucro rei 'ocate. 
quod vtriqj fit coe. ibd no liceret ponere pactu cp danii folu fit 
cor.ductori s nifi danu cjuod effet ex culpa fua fine fuo defectu. 
fl Quid iiVnus debet . xx . capita ouia ■ alius .x . et ccicant eas 
adinuice « et niculii et emolumentu et expefas coicant g rata '. 
Rl . fcdm vber . no e contracilus vfure fed fccietatis ■ et pnt etia 
conuenire q> de fetibus recuperentur capitamortua. vcUfde 
Velleribus et pcllibus ematur capita ad augendu grege([Quid 
fiquisbabens.xx-capitatraditalicuipafccndactcuftodicnda 
fub certa mercede vel certa patticipationc prouentuu gregis i 
R.fcdm vber-fi dns tenet fibi periculu anitnahfi no cftcotra- 
ctus vfure fj locationi s. Secus fi non rctmcret pericula fij im- 
putaret conductori. (j.Qtndfiquisbabens 'xx- capitatradit 
alicui ruftico boc modo gi fint firma ■ quia illa dat ei extimata 
trn ct lucrfi et damnu fit tm rufticiVI$.fcdm vber. no eft co- 
tractus vfure fed mutui- qa idem efl ac fi mutuaret ei pccuma 
de cj - emcret tot animalia .ffQuid fi gcris dat certa capita ouiii 
extimata certo ptecio boc paito cj tufticus non accipiat aliqua 
vtilitatem donec qui dedit vecepent prius tota forte '. Bf ■ fcdm 
vber . iniquu valde pactii eft ficut etia fi quis pacifcatur q> ancj 
rufticus accipiat aliqd reftaurabit de fctibus omni|morf.ua ■ 
biis cnim pactis eft cjuafi tradere oues imortales(p2t nota ge- 
neraliter cj qricomunis eft co nditio licit fi cft.fccus vbimelior 
fit codfeio Vniits q alterius . CQuid fi quis tradit oues tnona- 
fterio fub boc pacto qj de qlibct oue recipiat annuati duos foli- 
dos cum rruetus earii valcat longc plus.fed addit cp ctia^ fiocs 
moriantur ipe vult tm fruetfi ct fi valde multipliccntur omes 
fmt monafterii $%. ■ fcdm Hofti- dico q> licitum eft . ncc potcfc 
ecclefia reftitutione^ peterc ex quo in traditioiic lefa non fuit. 
quis mortalitas fequatur . Et boc nift fortc oues infecte effent 
et ad morte parate . et boc ignorauit monafteriu- ff. de mino. 
I . verum . C ■ fj locupletior{[ConTuTo tS tradenti q> in tali calu 
fcntiat partc damni-ne cfi iactura monafteni velit locupletart 
deregu.iu.locupIetan.li.vi.Etcaucatfibitradcns-quian" 1 
couetus confcntiat noteturfibi monafteriu de ouibus ab jati 
vel celerario vel bmoicu dicto pacto datis-dc depofi-c-t- 



10 11 12 13 14 15 



TTTWTffjTTTTTWTJTTTWTTTTtTn 



ITSura • iii - in emptiombus . Quid fi cmatur atigc! vt pciu 

foluatur adcertuterminufI$«fipropterb r ancdilatione 

y res vendatur maiori pcio licj talis cotract-us non poffit 

dicivfurarius ex Ebrma.eft tn vfurarius fraude» et idco vendi 

tor tenetur cjui boc facit- cjuafi vfura feciffet» nifi dubiii fit g> 

merces vendite tepore folutois debeantplus velminus valere. 

e» ti.in ciuitate. cjuia tunc licite poffent vendi tantu plus qtfi 

extimatur cp plus debea t tfalere tempore folutionis • dico fi ifte 

venditomolebatvendercmmcfedintendcbat feruarevfgj ad 

illud tempus . e. ti. nauigati • cp fi fiat cconuerfo» puta dat nuc 

decem vt circa antupnum rcdclatur fibi tot menfure frumenti 

vel vini • tunc attSdendum cj I1C3 nunc plus valeant vtrum tn 

cjn dari debct fint valiture ptus vel minus verifimiliter dubita 

tur non eft vfura-Si aute extimatur g> plus valcbit certe emp 

tor vfura comittit.vt in di<Ico«c»nauiganti« ([.Quid demer- 

catonbus cjui babcnt £ ftatuto cp cjuicungj emit vel vendit ta 

les merces intelligatur talis vel talis dilatio folutionis :'I$ ■ fi ve 

ditor .ppter boc non apponat aligp preciuj non cfc vfura- alias 

fic-vt exptecedenti.<T>notaripoteft. cp fi pofl concordiaj ie 

prccio et dilatione ve\it emptor nuc foluere et fic de precio mi- 

nucre.patet cj prima venditio vfuraria erat.f. vltraprcciuj. 

nifi forte tal is minutio predi fiat ratione alicuius intereffe. de 

cjuo vide.s.vfura-i.T.xvi.quiincipitvtru^vfurepoffmt. ct 

. T . xxvi. cjui incipit Scd nunqd cft vfura. eQuid fi qs Vedat 

res pro precio cjuod nuc currit et addit paftu Cf fi plus*>alebit 

vfcj ad pafcba vult lllud plus.fi vero valebunt minus non vult 

minus iRf. • fcdm Hofti . ^pculdubio vfurarius eft iudicadus CU3 

inpa£toclaudic3.ar.£«dcfolu.l.pcnul.C6cordat.vbertus- 

A (_)uid fi vendam predium tali conditionc cjvfcj) ad tot anos 

ftreddam preciu rebabcam predtit i f^.fcdrn Ray . boc non cft 

mutuu vn nec vfura. et eptor facit fruftus fuos cjuia venditio 

eft » Et boc intelligas nifi talis venditio facfta Fuerit in Fraudej 

vfurarum. quod pot prefumi fi modicu eft pciu3 refpeftu va. 

loris rei . de eptio « et vendi» ad noftra • Item fi fit in pafto gp re_ 

ftituatur aliqd plus g fueritprccium.dcpigno.illo nos.Item 

fi eptor confueuit exercere vfuras > vt in predicfta decretali.illa 

nos . Ide3 Hoftie « et vbertus «((fQuid fi cjuis emat fructas fiue 







fegetes ,puenturas boc ano dc agro feminato? I^.fcdm vber. 
non efl vfura ex forma cotradtus . potefl tn ficri in fraude vfu 
rariorum vt fi verifimile fit gj f rudtus colligendi ctia coputato 
dubio cj pnt ipediri valebut tunc plusq illud quod nirc datur . 
Si autem ^babiliter dubitatur vtru3 P' us ve ' m "' us debcant 
valere.non eft vfura. Tdem Hofti. et vl.Et eodem tno dicendu 
ficmatfrucTius .pueturos vfcjj ad tres Vel qtuor vel ples anos . 
(I Quid fi alicjuis emat a coitate vel collegio vel moaftcrio feu 
etiam priuata perfona certos anuos redditus m vita emptoris 
vclaliudcjuodcuncjj tempus vfufruftum alicuius poffeffionis '. 
Bf. • fcdm vber . non eft vfura ex forma contractus . poffet aute 
effe illicitus cx parte venditorum ■ quia affumunt materia dc 
fiderandi morte illius . aut ex parte emptoris .quia forte uimis 
paruo precio emit pefatis circuftantiis dc venfimilitudine tfite 
eius et cjuatitate precii et valore ipius vfufrudlus . fi vero qua 
do emitur a priuata pcrfona dicatur in vita ipius venditons . 
effct tunc magisjJarum cjtu^ aihoccp nullius mors defidere- 
tur boc cafu- (/ Quii ie hiis qui emfft a pauperibus boucs vel 
oucs quas illi fortc non Habent et talia animaba locant eis '.!$:• 
fcdifi vber . fi emptor fcit vel credit q> vcnditor Ala no babet et 
locat ci pro annua penhone vfura cft « vel f alte in f raude vfure 
fi t ■ Si veto credit eu^ babcre et fine fraudc emit no eft vfura. 
(1 Quid de biis cjui nunc emunt certos equos tradendos eptori 
ab ipo venditore in certis nundinis ^Et .fcdm vber.fi emantur 
minosi pcio cj cxtimetur eos lbi et tunc valituros vfuracfKSi 
aute de valore verifimiliter dubitctur no eft vfura . ^Quid de 
hiis qui emunt frumentu vel vinii et bmoi tpe quo colligitur 
vt poftea vendat carius ^. boc poteft fieri. Primo quidej |>- 
pter coe bonu3 . ficut lofepb emit frumSta vt haberet vn gui- 
deret pplis tempore f amis . et boc meritoriu eft . Seciido .ppter 
prouifione fuam et fuorti . ficut fi aliquis nunc emat timens ne 
poftea oportcret eu3 carius emere pro fe et fuis • et poftea quia 
non indiguit vcndidit ficut in foro coiter vedebatur. et boc Ii- 
citum eft ■ Tertio |>pter pietate fcj vt de lucro prouideat pau- 
peribus . et boc iteruj Iicet . dumodo it a mod erate boc faciat cjj 
coitas per cariftiam non ledatur (JQuarto propter exercendaj 
iufta comutatione g modu mercationis . n vt intendat canftia 



10 11 12 13 14 15 16 17 



— *• 



UH 



inducere fed potius fuam artem ftue negcciationem exercere. 

quod potiffime loctrj babet cjn bec eft propria negociatio eius . 

ita cj per fua opera recipit lucrum - vt diCttij eft ■ s • emptio . 9"» 

iiii. Quito propter auatitia fc^ vt catius vendat nul!a alia nc- 

ceffitate vel vtilitate penfata . aut vt canftia inducat et cogre 

gct lta cj boics cogantur ab co emere et ipe poffit ad Iibitci ven 

dere ■ ct tfti tales enormiter.peccant . vt ctiam diitum eft fupra 

cptio.fF.vm. hecbreuiterfumptafuntdeKay . vber.inno. 

et Hofti • Et addit Ray ■ cj tal cs non propter boc funt cogendi 

ad reftituenduj certe perfone fed paupenbus . Het [cdm vber . 

bccipm intclligitur de honeftate et confilio non aut de neceffi- 

tate. Et ide intelligendii fi cjuis cmat alia q vidtualia . vt aurit 

vel argentum et bmoi. vt de talibus canftiam inducat ctiofe 

lucretur . et de bac materia babctur . s . emptio . <T ■ mt < (JPone 

quidam babct rccipere ab aliquo ccntti in certo termino venit 

tcrtius emes ipa iura cotra debitore^ jp precio nonaginta que 

nunc foluit nuqd emptor comittit vfura '. Bf.. fi ifte emit tatu 

minus qtum vere eft intereffc fuii sut qtum vcre e extimadu 

fiue ttmendum ne ille debitor foluat ■ aut qtum futurus labor 

rebabendi non cft vfura «St vcro alias vuk dtminucre precium 

foium proptcr boc cj nfic foluit fcd ir futuro rebabebit plus eft 

manifefte vfura . Et nota q> ta'ij eptio iuri eft cotrarta pferti 

qri imiiieret de boc litigium fi fiat pro minori precio no valct . 

nec ifte emptor potcrit plus petere ab illo debitore q i veritate 

foluerit. etiam nrefiduum fuit cidonatum .li-madatrM-per 

diuerfas-et.l.abanaftafio. cjuod p bonoj:omuni ftatutuj eft 

ne Iitigia moueretur et cmercntur . (jTtem pone qdam coitas 

indiget pccunia ct imponit ciutbus preftantia . fcj mutuo pro- 

mittes et obltgans preftanttbus certa pignora et certii iucru . 

nunqd prcftantes comittunt vfura ^Et. ex qtto coacte boc fa- 

ciunt . et forte propter boc multam incomoditatem incurrut 

ita cjlibenter ab boc ceffarentfipoffent.no cft vfura.f^ iuxta 

boc eft alia dubitatio videlicet cj ii poftq ciuis primus pfhterit 

vcniat fecundus et emat iura a pnmof) minori pcio eo cj nunc 

Jo^ntri.msqdiftefecudus comittit vfura^Rc.vt pcedeti. <T. 

ir'fcWII ura " '"' "^'^ e v ^ llr ' s mamfeftis - qs dicatur maifeftus { 

HgPJ|!$. fcdfri Hofti. tisc dicitur vfuranus manifeftus qri eft 




notorius per euidetiam f adti » puta cra parata mefam tenet ad 
vfuras-ar*decobabi.cle.tua-et,c.fi. Alio mofifitadbocin 
iure confeffus vel couictus . fed fola fama no fufficit Vt mani- 
feftus dicatur.^ Quc pena publicorii vfurariorum:'I?.fcdm 
R ay . ipo iure funt excomumcati . non dico fimpliciter fed gtu 
ad tria . vidclicet cjuia non dcbent recipi ad comunicne altaris» 
nec debent recipi eorum oblationes . nec debent recipi ad eccle- 
fiafhcam fcp ultur am fi in boc pcccato deceffcrmt ■ e.ti. quia m 
omnibus . |[ QuTd fi faccrdos recipiat oblationem mamfcfti 
vfurarii fl$. reddere compcllitur . e. ti . cjuia in oibus . Et fcdiS 
Hofti . dari debet epo « vt fcdm cius prouidentia reftituatur illi 
a quo extorta eft fi inuenitur. aliocjuin paupenbus-ar.xx.q- 
iii. coftituit . Et dcbet faccrdos manerc fufpcnfus ab executoe 
officii donec fatiffaciat arbitrio epi^jEande3 pcna incurrit cjui 
eos tradit ccclefi aftice fepulture . vt i dicto . c . ga in oibus . fed 
bodic fep eligtes funt e xcomunicati ipo fadto . . de fepul . eos «in 
clemen . (I Quepena concedentiu domos v/urariis alienigenis ? 
K. nec ccllegru^ nec afia vniuerfitas aut fingularis perfoua d^ 
permietere gj vfurani altemgme.f.BonotwniKdcteras eoru 
publice vfura exercentcs vcl excrcere volentes babeant domos 
coductas feu alias babitent interris fuis. fed omnes infratres 
menfes dc ipis terris expellendi funt. Item no debet >Hos locare 
vel alio titulo cocedere aliqua domu ad fenus exerccndu. alias 
fi funt priarcbc arcbiepi vel epi icurret ipo facto excoicatoey 
fi eftcollcgium vel vniuerfitas incurrit interdidtu .fed fi talem 
fniam per menfcm fufhnuerint ex tunc tcrre eorij funt inter- 
didte qdiu vfurarii ibi morantur ■ Si vcro funt layci debent pcr 
ordinarios ecclefiafticacenfura copelli.e.ti.ci.li-vi-IJQuo 
vfurani manifefti pcffunt recipi ad confeffione vel ad fepultu- 
ram iT^t « non fufficit cj in vltima voluntate mandent devfuns 
fatiffieri fed oportet cj viucntibus ipis fit fatiffact-ii prout eoru 
facultates patiuntur vel faltem ,p tllis quibus facienda cft r.c- 
ftitutio fi prefto fmt aut altt q tllis poffint acquirere vel illis ab 
fentibus ordiario loci vel vices gerenti aut recloriparrocbieip 
fius vfurani coram alicjuibus fide dignis ydonee de relKtutone 
fit cautu . ita . f. gi fi qtttas fit manifefta llla exprimatur- alio- 
quin eft moderanda arbitrio recipientis eamflfpetri ftfcicntcr 



m 
HB 



moderetur minorem tenetur ad rcft.tuti01.e5 refidui(l Nullus 
intereffe debet teftamcntis maniFeftorum vfurartorum vel eos 
ad confeff.one admittere vcl ipos abfoluere nifi f aciant fatiff a- 
ft.onem vt dictum eft» teftameta quocp iporum ipo iure funt 
irrga^e»ti.qcj:<[i«vi» 
— TSura» v . f. de feruientibus .pcuratoribus Fautoribus et 
familia vfurarioru» Queritur ergo. quid de ferutetibus 
T . odurarioru, qui nibil bnt pretcr vfuras fK.fcdrn vbcr» 
credo cp poffmt licite accipere ab vfurariis mercedem fuam . fi 
feruiunt vtiliter m licitis et boneftts aut neceffariis » Nam vti- 
litas quam confequutur vfurani ex opere feruientium copen. 
fatur cum merccde quam dant fcruientibus lUis » nec pnt dtci 
paupcrtores propter mercede data cu loco mercedis babuerint 
comodum opcrarum » Si autem feruierint in lllicitis non credo 
g> dcbeant recipere merccdem de bmotCidem de cultonbus et 
alns corum mcrcemianis <J Quid dc eo qui cofulit alicui g, fe. 
nerctut- . ve! qui mutuat gratts feneratori v-t fencrctur. vcl a 
contrahtt (ocictatcm cum aliquo ad Fenus exercendum. vel g 
mutuat vfurario vt f eneretur et tft e parttcipet luctit » nuquid 
omnes tales tencntur tnfolidumf Bt.fcdm vber.quidam dtcfit 
cj qui mducut illos ad Fenerandii qui alias no erant fencraturi 
tenentur mfoltdum . Si vero alias erant Feneratun no tcnetur 
n.li <jtu 5 ad eos peruemt . Et fubdit, ego crcdo fme piudicio q, 
iii neutro cafu talirer mducent es tenentur . n.f, cttu a.kos pei 
uenit . ct qtum ad boc conditio eorum eft meltor S eorum qui 
preftant Fauorem in rapina vel furto-quia tpt tenentur etiam 
i. n.bil peruemt ad eos. ct bocdeo.qu.a rapma vel furtum Fit 
l.mpl.citer cotra vcluntate domtni» fed vfura peruenit ad cre 
dttorem de voluntatc domini. Ncc inuenio iura dare actionem 
deb.tor, contra bmoi indudtores fiuc fautores ad repetendum 
ab eis illas vfuras quas ,pi dcbitores foluerut illis iduclis . f.cut 
aantadtionejcontraillos quoru ope vel conftlto Fiutfurtavel 
raptnc. Iicct ntbtl ad eos peruenerit.pnma aute 3 opmio tutior 
eft. faltem q„ prtnc.palcs non effent foluendo . omnes eni tales 
.ndubttater funt part.cpes culpe. fQu.d de eo q accipit vfu 
ra 3 nomtne alieno. vt tutor curator vel procurator' K» fcdrn 
K ay . ftcut probjbetur altquis accipere vfuras nomine fuo ita 



^^^SSBB^BKKEE^Kt miliH 



■■ 



10 11 12 13 14 15 16 17 18 









ct alieno. diftinc ■ quadragefimafexta . ficut non fuo ■ et fi acci- 
pit alicno nomine tenetur ad refhtutione} fi ille cuius nomme 
accepit non eft foluendo vel non vult reftituere . nam Facientes 
ct confentientes pari pena puniuntur.ii.q.i.notum.in F1.S5 
fcdm cj addit Hofti . ille m cuius vtilitatem verfum eft.primo 
et principaliter tcnetur alius in fubfiditi ■ ff. de eo per que f ac . 
eft ■ l. ex boc edidto . Et hec indubitantcr vera funt . de tutore 
curatore et procuratore pro eo 3 preftae audtoritate talibus < 
Se cus de eo qui nundum prebet minifterium . vt dicitur in .ii- 
<T . Ite fciendum cj fi llle incuius nomine accepte funt vfure fol 
uit-ccterihberantur. (J^ndieiMs famulis quidemandato 
dominorum dant pecuniam ad vfura^ dcbitoribus et fufcipmt 
poftea ab eis i Et . fcdm vber . fi nihil ad cos peruenit ■ non credo 
gi teneantur. pfcrtim fi illi domini alias et perJkigos exercent 
vfuras et pcr alios cxerceret fi 110 per iftos .JLQ" 1 ^ de '" D 9 S e 
rendo negocium alienum fine eius madato feneratur ad opus . 
R>fcdm vber.tenetur adrefhtuendu^ vfuras licet ad eu nihil 
pcrueneri? • f" 1 '* enlm aiior et m ' n 'ft er contradlus vfurarn ■ 
(l ■ Quid de illo qui cum vette mutuatc gratis induxit me vt da 
re 3 fub vfuris IBf.Hm vber . tenetur ficut et ille qui m ptece- 
dcnti.9". diilus efl- quia mdebite impediuit vtilitatem pximt 
et ei damnum adduxit < £ Quid dc notariis qui fub vfuris fcie- 
tcr coficiunt inftrumenta iW . fcdtfi Hofti ■ periuri fimt ■ quia 
qn er.tfr.tur folcnt iurarc g> talia non Facient. fic per cofeques 
funt inf ames . ncc de cetero piit teftificari nec inftrumenta co 
ficcrc.de tefti.lic 3 ex quada^.^.i.adfi. Si tn ob boc rectpuit 
pccuniam non tcnentur reftitucre . quia recipiunt eamjo ge 
fuo. quis illicito . de quo vide. s ■ reftitutio.i. $■ anpe. llQf d 
de prelatis qui fubfcnbunt et figillant ccdulas vfurarias . K « 
fcdrn Hofti.fiprelatus nonlegittenorem. vcl etiam fi lcgit et 
vfura no apparcbat qa forte ibi pofita cfb maior tjtitas cj tnu. 
tuata fit et ipe prelatus non diligenter confiderat fatue facrt ■ 
f 3 tn fcdm ventatem non confentit . Si vero legit et ventatem 
pcrcipit particeps eft peccati et non commodi vfurarum-nam 
fubfcriptioinmultisapprobationeinducit. defen-etre-iu w 
cum inter nos . Idem gof . C Quid de vxore ct f amilia vlurarn . 
1$ ■ dic vt fupra reftitutio . V ■ <T - ii ■ 



II llll|llll II 



10 11 12 13 11 15 16 



II llll|lll I 
17 18 



^ 



21 22 23 24 25 26 



■i 



■ 



~ 




3ura -vi« derefHtutioncvfurarum. Etprimoqritur 
j|'^trumfinonfuitintentiocreditoris aliquicl.recipere-f; 
""^poflea debitor ahquid dat teatur creditor ad refhoem f 
1$. fcdin vber. fi probabilitcr credit Cf ex fola dileccionc gratis 
ei dederit non tcnctur . fi vero credit vel ,pbabiliter extimat cj 
,ppter mutuu acceptu robil vlterius retinendu dederit tetur . 
Pone cj debitor no gratis vfuras foluit poftea ad manus bu 
ius debitoris venerunt aliqua dc bonis creditons . nunquid pot 
de Iiiis fatif Faccre fibi provfura quam ei foluit . de boc cafu dic 
vt . s . bellum • i . <T . liii CQuid fi creditor gratis quide3 no mu- 
tuaffet ^3 tamen inducitur ad mutuandum quia babet fpem re 
cipcre vltra fortcm non ex dilcftione fed propter mutufl nucjd 
teneturr' B^.fcdm vber.fic. quia folajjiesfacit vfurarium.vt 
didtum eft . s . vfura . i . <T . ii. et • m. (fQuaiiter vfurarius com- 
pellitur reftituerer^t.fcdiS Ray. fi eft publicus compellitur g 
dmerfas penas iuris quas babes-s.vfura.iiii.pertotum«[tem 
omnis vfurarius potcft cogi ad refhtuedu per excomunicatoj 
donec ct ipe reftituent vfuras . vel fecent poffc fuuj . e . ti ■ qtri 
non folum. Item tettio compellitur . f. quia vfuranus repetat 
ab aliquo vfuras repcUitur per exceptionem donec et ipe refti- 
tuerit vfuras vel f ecerit poffe fuum . cjuia rruftra et cifdem mo 
dis compelluntur beredes.e.ti.tua- et-cmicbacl. Concot. 
Hofti. et Gof . ([ QuiTfi quis rcpctat vfuras et excipiatur co 
tra eum cj ipe non reftituit vfuras quas extorfit ct ille rcfpon. 
det fe effe paratu refhtuere.quo proccdet iudex eccIcfiaFiicus i 
Ef . fcdfn gof - f aciet pcoiu^ari cp quicungj foluit tali vfuras vc 
mat et oftendat et fatiffiet ei. et fi non venit alias .pcedet pnor 
petitio.fi autem veniant ct probet fiet eis refhtiitio.nec fuffi- 
cit in boc cafu dare pignora vel cautones ■ de fen • etre • iudi. cti 
ahquibus . ff". de pigno - ac. 1 ■ cj fi non foIuere(|,Ht intellige nifi 
magna caufa forfitan mteruenerit. vt dicit Nofti.et Inno.e. 
ti.quiafruftra. cjfiis a quo accepcrat vfuras no fit fuperftcs 
necberes eius mandabit iudex pauperibus crogari-e-t.cutu. 
et pofrcj boc faitum fuerit proccdet petitio - alias no ■ Et idem 
dicendum fi viuat et nefcitur vbi fit . vcl fi fcitur et ad eit mitti 
non poteff . tunc fimiliter detur pauperibus • de iudeis • CU3 fit ■ 
nifi fperctur de ipius aduentu. tuc enim pccunia cofignabititr 







ct dcponetur . et lic procedet prior petitio. Etbec intelligenda 
funt fcdm Hofbi.de vfurano notorio^f Quo cogetur reftitu- 
ere clicus 6 forte ftrerit viurarius vel beres vfurarii ! Kt« fcdm 
ray.fi non vult fatiffacere d, fufpendt ab officio . et fi no emen 
deturdcbetdcponi.e.ti.prcterea. di.xlvii.epus.et.cfiquis 
clcncorum . ct pofbea fi efb incorngibilis cogendus eib per pote 
tiamlaycalem-deiudi.cu3nonabjijomine.di.xvii- nolicuit. 
nec debet reffituere dc rebus ecclefie ■ b, de fuis fi babet . et fi no 
babet tunc fcdm vbcr . de fruceibus quos legittime gcepit pot 
fe Iiberare. flJQrnd fi debitor iurauit foluere vfuras '. Ri.fcdm 
Ray . potefb dcr.untiate ecclefie monitone premiffa vt inducat 
illum ad relaxandum iuramentum vel fi vult foluat vt fatiffa- 
ciat deo de iuramento et pofbea poterit repetere- de iureiura « 
ex adminifbrationis . et . c debitores ■ cjj fi iurauit non repctere 
dico cp non repetet directe propter luramentit fed indirecre bn 
repetct- fej dcnuntiando ccclcfie crimenil/ius vtficcompellat 
eum- Si vero iurauit g> non dcnuntiaret non tenet iurametu 
cum fit illiciturn . vtputa contra ,pximi falute - vn non obfbate 
denuntiarcpoteft-e.ti.tuas.ctdeiureiuran-cjueadmodum. 
Concor.Cof- etHo[bi. addens cjetiamfidebitoriutauitnon 
repeterc nec recipere vfi.tr as . nibilominus vfurarius debetcogi, 
ad rcfbitutionem et crit pecunia paupenbus erogada- Q"'d 
fi de duobus beredibus vfurarii vnus fa&us efb no foluedo/K. 
fcd» Hofbi . tunc alius ienetur infolidum -f- vfcj ad tjtitatem 
que Je bercditatc ad CU3 pcrucnit^nam omnes rcs bereditane 
obligate funt . e . ti. cii tu. <S ■ fi dPone cj vfuranus emit equu 
vel predium de pecunia vfuraria et donat boc alteri poliea erh 
citur non foluendo - quentnr vtrtt debitor cjtri foluerat viuras 
poffit petere rej illa a poiteffore et llle teneatur reliituere. i?« 
fcdm Ray . et ille potefb petere et lfte tenctur refbituere «e« ti- 
cum tu ■ fucccdit enim rcs loco prccii ficmt ecSuerfo preciu loco 
r ei . ff. de p eti. bere . fi rem - Et boc verueft fcdm vbertirj ■ qn 
rem tale babuit ex caufa Iucratiua(JSecus fiemiffet aha cattla 
no lucratiua ct bona fide babuiffet.cu boc cocor ■ Cof- et Ho. 
Et a«ldit Cof ■ cjj fi res illa cx caufa lucratiua gueraat poltea aa 
a ; i"t ex fimili caufa et lfbc vltimus fuit illc qui potcrat repeterc 
vfuras bberatus efb ille cui prius res-data fuit- vt contra cum 



agmonpo ffit - fF. dc ac . ct 0H1 . omncs dibitores • Idetn Hofh . 
(j Quid de regibus ct prmcipibus qui cum poffmt non copellut 
ad refhtuendum vfuras :EL-icdm \ber- dico g> tcnentur etia^ 
fi mbil ad eos peruemt .^[~Vtrum vfurarius tcneatur qcquid 
depccina vfurarialucratus cfH K. fcdm Ray.fi vfurarius ex 
pecunia vfurana negociatus fit et lucratus vcl emit indc pdifi 
et fructus petccpit nontencturbocreftitucre.Concor. v-ber. 
et Tbo. fecunda fe. q . Ixx viii. eo g> tale lucru^ non eft fructus 
pccume . 6j bumane indufbrie et poffeffio empta de tali pccunia 
eft res cmentis et non eius a quo acccpta fuit vfura . licet ei fit 
obligata . Scd fecudit g, ponit vbcr . fi babuit de vfura terra vel 
pecus tfic qcquid de fr uaibus lll ius gcepit tctur reftitucrc. qa 
ex re alterius babuit» ( Vtruj vfurarius teneatur debitori ad 
damna:I$. fcdm Ray. tenetur ad omnia dana que ille .ppter 
folutionem vfure paffus eft . vt fi domum fua3 propter boc vi- 
lius vendidit et fi aliam conduxit aut fi propter boc aliquid fub 
vfura quefiuit -</Cui refhtuenda fit vfura i R. fcdrK Hoftie - 
generaliter reddi debet ei a quo quis extorfit vel bcredi eius . et 
finonmuematureitcaupetibnseroganda.c.ti.cumtu. cjjfi 
abfens eft eo cjvfuranus tranuubt fc ad abumlocuj.tcnetur 
ei mittcre fuis proprns fumptibus . q> fi itle qui babebat recipe 
ab vfurario vel beres eius traftulit fe ad alium locii tunc mit- 
tet ei furrcptibus illius cui mittit « nifi expcnfe excederent tota? ' 
fumma . tirc eni debet paupenbus erogari- ii, q . vi. anriorum . 
de ludeis -cu fit.nifi g> fi de .pximo eius euentus fperatu:'. tunc 
Fiet vtdiituen.s.g-.v.et.C. de vfu . acceptu . dematcnaifta 
plura pnt colbgi . s . reftitutio per totu . Quo etiam uidei com. 
Mg^l^ftriuerevfuras.vide.s.vfura.i.fr.Fi. 

"'.ot . vtrum viri poffmt irritare vota vxoris babes - s • 
otum.iii.<r.i. ctpertotu. Vtrum Vxor poffit faccre 
Jsmofmam fine Iicentia viri. babes . s . elemofma . ii . <T . 
J Vtru Vxor in . ii . matrimonio poffit de rebus comumbus 
; prouidere filiis cx primo matrimonio.^E.Tcdm vber.fi filii p_ 
/ ditfti non babcnt atftione aticj contra matre non pot illa contfa 
^bibitionem mariti aligd eis dare.fed fi babent actione contra 
matrc . vt qa obligata cft cos alere cu fmt impubcres . vel quia 
ambo coiuges poffident bona illorum vel alia lufta ca. maritus 




quidem tenetur eos alerc.quia mater cti ftris oneribus ad ma- 
ritum tranfiuit fcdfri aliquoru confuetudinc Sj tn quia man 
tus babet adminiftrationem vxor contra illius probibitionem 
no debet eos alere. nifiin extrema neccffitatc^ot tn £curare 
cp maritus ad boc per iudicem copellatur .({ Quid fi vxor bns 
viru prodigu celat aliquid de rebus coibus cum virof l^t.fcdm 
vber ■ fi bona fide hoc faciat vt fibi et viro loco et tcmporc #ui- 
deat qui eas male confumeret non peccat . nec tenetur obcdire 
viro fi ^bibeat.aut fi fibi tradi pctat. cti m tradedo eu luuaret 
ad peccandum-quod nonlicet. CV"« m vxor teneatur feqm 
virum quocung; ient ^. fcdm Inno . vir tunc tcnctur vxorej 
fequi q5 ex neceffana caufa abeft . fj v.xor tenetur fequi vinrj 
ex qcunrj caufa recedat . f. domiciliu3 tranfferens . mfi velit : ea 
trabere ad peccatum . de diuor . quefitum • Secus tamen fieHet 
vagabundus.xxxiiii.q.ii-fiquis neceffitatc IdeBer. et rio. 
Et addit Hofti. CJ ficut in voto vltramarino vxor potcff lcqui 
virumvclrcmanerefiv-oluerit - ficetiamin omnntinereyo- 
luntatis cum propofito rcuertendi f; vbi tranfferat domiciliuj. 
pcife tenetur eu^ fcqui . xiii.q.ii. vnaqucgs . et facit ad boc s . 
votu.iii.^.penuV.etfeque. (JVttuUceat viro occidere adul- 
terambabetur.s.impedimentri-viii.f .i.ctfi. et«s«lex.<P 
ix . ver . iiii« (f Vtrum magis peccct occidens vxorej cj matre . 
E$ . fcdm" Pe . in .liii . fimplicitcr m aius pcccatii eft occidere ma 
trem q vxorem . quia magis repugnat naturc fj tame <juo ad 
aliquSd maior pena lmpomtur occideti vxorem eo cp maior eit 
jpmtas ad eius occifione ■ Ide notatur.xxxiii.q-ii. admonere. 
Quid fi vir qui petit vxorem efl fufpeftus cp velit ea occidere. 
vidcs.matnmoniu.ix.ij-.ri.ct fi.de redditonedebitividcs. 

debitum coniugale - Itcm de matrimonio qucre matrimomum 
per totuj . Item de impedimento matrimonii-quercs -impe- 

dimentucumfuisadiunctis. «.*-•« 

-JfSSKgptis . xpianus.de fidexpianavide.s.fides.Quoxpiani 

f |! Wmke debeant Babere crga ludeos - s - iudeus - Et quo modo 
/\. crga farraccnos qucrc s - farracenus . oj xptrs lde qui « 

'Vu-girAatus et pro nobis paffus eft in facramentoeucb ariu :ie 
c5tmetur.s.cucbariftia.i.(r.v.Aninoicxpipoffithe«MP 

tifmus.vide-s.baptifmus.i.f-ii' 



fPocrifis . vttum fit peccatum mortale; I?. fcdm Thd. 
\ fecunda fe . q . cxi. fi ypocrita dicatur ille duius intentio 
|fertur ad duo • fcilic3 g> non curet fanctitatem fed folum 
' fanftus apparere. ficutconfucuitaccipiinfcripturafacta. fic 
mamfcftum efr cj peccatu^ mortale eft» Nullus enim totaliter 
priuatur fandcitate nifi per peccatum mortale. Si aut dicatur 
ypocrita llle qui intendit fimulare fan<aitatc3 a qua deficit per 
peccatii mortale non femper ipa fimulatio eft ei peccatii mor- 
tale.ciuoddifccrnendu; eft ex fme.quifc^ fircpugnat cantati 
dei vel proximi erit peccatum mortale . puta cum fimulat fan- 
ctitatem vt falfam doctrina diffeminct . vel vt adipifcatur eccle 
fiafticam dignitatem indignus . vel quecucp alia bona t galia in 
tjbus finc^ conftituit. Si vero finis intentus no repugnat ca- 
ritati erit peccatum venialc. puta cum quis in ipa fittione dele 
dlatur . de quo Pbiis dicit-iiii . eticho . cp magis videtur vanus 
q malus . Contingit tamen quandocj; cj aliquis fimulat pcrfe- 
ftlone^ fanctitatis que non eft de neceffitate falutis. et talis fi- 
J?w; 10 n ° e & ^ m ?" tu pcco mortali. Et vide . s . fimulatio . 
l^J^Jxoma . vidc . s - in litter a . i . 

JriojjVidc.s. nvItrio.inlittcra.il. 

|£lus.quidefcrr^.fcdrnTno';fecudafe.q.xxxvi.3elus 
||^dicitur proprie quado aliquis triftatur de bono alterius 
3n_o eo cp llle babet f^ eo cj fibi deeft bonum quod ille b^ . 
vt dicltpbus.ii.retborice-Et fnfte ^elus fit circa ifta L-gna bo 

neftalaudabilise.fcdmfllud.i.adcorin.xiiii.emuleminifpua 
lia-Si aute^ fit de bonis teporalibus fc 5 g> bomo triftctur quia 
fibi temporalia dcfunt . poteft effe CU3 peccato . ct fine peccato . 
ficut patet . s . auaritia . <T . i. Si vero aliquis dolet de bonis alte 
rius inqtu excedit ipm in bonis temporalibus tunc eft inuidia. 
vt dictum eft.s.inuidia.T-ii. 

liConfummatum fuit boc opus per fratre Bartbolomeum de 
fantJto cocordio pifanum . doclore in tbeologia . ordims fratru 
prcdicatorum m ciuitate pifana . Anno domini milefimotrice- 
tefimotricefimooita.uo . tepore fanctiffimi m xpo patris bene 
didtipape.xii. 



I 



*r Queritur quare pfens fumma eft breuior fumma prima de 
qua extraft* eft {$£, prima caufa eft . quia tabula magna pars 
cft prioris fumme- et m ifta no eft neceffaria. cja eft per alpba- 
betuj - Secunda caufa cft qcquid eft in. vi.Bonifacii et in cle. 
mentinis et in extrauagatrbus currebat tepore prioris fumme 
fubmultis opiniombus et incertationrbus bodie cfi fint decla- 
rata poffunt expeditius poni» Suirt et alie due non ita rr.agne 
caufe fed Faciunt ad Fadlii « quia vbi ius eft claru non oportcbat 
itaplixe allegarc dodtores et parafellos ficut illa facit et libros. 
fufficit dicere concordat talis . Item fumma predicta allegando 
feipaj multum prolixe procedit quod in lfta expeditut « 

W» aIanus»CA3_»'a55o« 
Ac » acurfius « <JAl» albcrtus 
Ber» bernar dus « 
£i« cinus. (fdig» dignus 
e»eode ti.d e quo nuc loqt 



I/lAr. argumento vel agumetG . 
I Aute» autentica» 
rtcVcapitulo» <T» codice 
(»di. diftincrioiie.veld. 
/flf. digeftis»' fi» finali" 



(fKlo.HofaWjEo-gofrrcdus « v'| gor7 goffredus 

, Ho.veVbofti.bofticnfc 




llber» bermanus» 

'llnno» innocentius» ^«i^-prirnavclprimo» 

jjto.iobes.f-glofatordecreti^ilnfti» inftituta» 
lllo-an» Iobannes andree» 1 .Mege.li. Iibro» 
I jLau» laurentius» /inoTnotat fiue notatuA 

/fop« ooinio. (f.Pe« petrus« ||Pe. penultimo, ■ 

I pia-placcntiUs» pu.puta» fq^ueftione.tf ^-refponfio. 
flRay.raymundus» "VH»lcilicet» (TTsTfupra. 

ijTe.fequenti.tftiTtitulo. IfTbo» tbomas. tan.tacredus. 
M» vlricus.qngs vltimo» Jkber.gurller.f.glofatorlxay» 
kber « dura - guiller » duradi» ^vin» vinccntius » 
L <T » paragrafo « vel parafo » vcl parafcllo» 

(fSut et alie mutte abreuiature de rubricis tam legii gdecre 
talrS que fcributur diminute» vt dc cofti-i-de coftitutoibu. 
de appella-i.de appellat6ibus.de fen.ex-i- de fura excorcatoi 
et fimilia que per confuetudinem babentur . E t nota cf li« qs 
nefciret legere diftas abreuiationes non eft magna vis» Nan 
fufficere poteft cj etram frne illis in ope boc i-iuenret verrtate 



l llll|llll lllllllll II 



10 11 12 13 14 15 16 



II llll|llll I 
17 18 



19 20 21 22 23 24 



^ 



m 



fedallegationcsfolij f.dcofir 
mandumponCitur- CiScien 
du^ eft cp qncugs in ifto libto 
allcgantut tituli feu rubrice 
liiris canoici nec poft-oiCi- 
gitirr-li«vi-velin cle-cjredu 
eft involuminedecretaliuq- 
alias vcro £ut fcnbitur Qn 
atit allcgatur di«vel cau-vel 
de pe.ftu de con cjueratut m 
Volutnint decrcti. 




^bTsatTffa ■ 

"Abfoluto pmo coitcr 
/fSBjoluto.ii.gcucietifi cleri- 
I Abfoluto-iii.regularium 
I Abfo • riii.quo ad fatiffaciedCi 

I Abfol.v-quoadmodum. 

II Abfolu-vi- apeccato. 
-^fATcceptilatio ■ 

llAcccptio perfooarum • 

WA_ccidia. 

(jAiciomodatio ■ requirc co. 

modatuur 
flAjESufare» 
/tAccufatus- 
J/AdiuratiO" 
/jAdoptio. 
Jl Aduia tio- 

JjSdulterium- 
[Aduocatus- 
(fAffinitas requireimpedimt? 
um-xiiii" 



VAlcbimia requirc emptio- 
(JAlea require Iudus alee« 
|/Alienatio. 



fjAltare. 
JlAmbitio- ', 
^/IKogaria. 
y Appe llatio. 

(lAppoftafia.i.in genrali. 
lAppofrafia . ii*a fide* 
/^Ppoftafia .iii. inobedietie* 
l/ Appoft afia .iiii.a clericatu- 
ifAppoTtafia.v.a religione- 
J/Aquabndiiaa« 
|p.rbitrr ■ 
jArcbidyaconus. 
/fArcbicpifcopus- 

fprrogatio-requircadopto. 

JMiflmus . 

^&utia. 

J'Auaritia« 

[((Apt.fmus-i.coitcr?! 
||tS adfbai; et forma- 
Baptiftnus..i"|tuad 
ajteriam« 
(IBaptifmus-iii-quantum ad 
_mjniftrum- 
Baps-iiii.quo adfufcipietes 




/1 

" Baptifmus ■ v » quo ad tepota 
I Baptifmus- vi.quo ad ritu^. 
I B^ps-vii.quo ad efFeftum. 






«Bellum primo eoiter 
Beilu. ii.cjta adclericos 






Bellu iii.quod eccas inuolnit 
Jlenedi&io • 

Ei Benefitiu pnmo coiter. 
I Bi.fitiCiii.quo ad fructus 
itiii . iii.qri iniuftc ti>tur. 
amia- 
litSlaffemia- 



| j|Abella requirc pe_ 
giu^Itetallia. 
__^^alix ■ 
' (fCalumpniari-i-equire ac- 

cufare-<T.iiii. 
(fCanonica portio. require 

Jepjxkura-iii- 
(jCaoani^atio- 
yCano nicus- 
(JCaraftcr ■ reqre ordo • iii « 
llCarc er» 
(LCarjtas ■ 
CCafus cpiTcopalesTequirc 

CQn£ef(brprimo. 
(ICathccifmus. 
<fcautio- 
(lCecitas menris- 
(fceiTatio a diumis • 
jjCimiterium. 
(Oauis- 

(IClerjcus primo coitcr > « 
4plericus.ii«ab a<5tib3 fecu 

lajribus remotus- 
flClcricus tercio cjuo ad co 

babitatfonem mulierum- 
(JClericus cjuarto cjuo ad 

tcmp oralia- 
(jCoadiutor-recjuiteviria. 

tuscorpore-C-fi' 
(fCcignatio. 
(JComeda ecclefie.require 

beneficium primo. ■ 
(JComittere vices fuas-re- 

gre^elegare>Ite vicarius 
dComodatum « 
(fCopaternitas -require im 

peditnentum.vi- 



(JComunicare. 
({Concuffio ■ 
(jCondcpnatus.require ac 

cufatus ■ 
ijConditio. 
( yConfeflb facramentalis ■ 

J primo cP 'tet « 
Cofeffio.ri.cjlitertcamur 
CaEeflio.iii. cuicofit5du3 
Ijtenfeflionis celatio > 
JCSfeffor primo a t)uit>3 et 
quosjjoffitabfoluere. , 
«5oMbr ■« -qd ^iat agete 
JlCgnfirmatio electorum. 
"(fconfVrmatio facramtW'' 
Jfconfanguinitas- require 

impc dim entum -V ■ 
ifconfcientia. 
JjConltcr atio • i ■ eporu3 . 
(Ponfecratio fecundo eccl? 

(velxeconciliatio- 
CSJecratio-iii-altaris . 
_ jCofecratio-iiii-cimiterii. 
"(CSfecratioquinto reftiu 
et-hujufujodi. 
(jCoftcratio vir?;inum-ve- 
auirevirginucofecratio- 
( TConf eruator- 
(|C5ftitutio • recjuire lex ■ 
(jConfuetudo . 
((Cqntentib . 
flCcnttacrus. 

flontX't'o > 
ontumatia. 
.^Jkjrea ■ 

IjCorreftioM.PpSitio. 
(JCorrectio . ii«f.fratema . 



:! Il|lll llll|lll llll|ll l|llll llll|llll llll|llllh 
10 11 12 13 11 15 16 



19 20 21 22 23 24 



-^ 



mxm 
m 






^Corpa fcotu teqrc reliquie 
JlCorpore viciatus. require 

viciatus corporc 
iporporale. 

«Corpus xpi-reqre ecicarc. 
JQtem.eucfaariftia. Jtemiffa. 
tfCrimen. 

Iprifma regreoleu fanccum. 
<JCruce fignatus requircm 

du!gentia-g\pen-etfi. 
flCup iditas-require ordinan 

dus.f.xi. 

diCunaJisre.ordiandus <T-xv 
(f.Curiofitas. 
Amnificatus rcqrc t:eL 
J!um i.<r-iiiiJtcm dcpo 
fitsjm.fT.fi. 
) Ipebitumcoiugale. 
FQecanus »rc. arcbidyocaus 
tJDecime ptimo coiter • 
i''Dccime.!i-ac{bj daridebjt 
fPeci?-m. cui dari dcbent. 
JVccie-iiii- de qb 5 dari dcbet 
t/peeil-v.quoadlaycos. / 
flDefuelus recrrefuffragiii . 
rltemmortuus. 
Illtempurgatcrium. 
V Item irpultura» 
Jegtadatio . 
Jeledtatio. 
(Delez 




uDignitas. 
I/Difcete. 
'' Dncip lina . 
ijDifcotdia- 
f JJJirpenf atio 
fjDiuortium. , 

.JLDiuinatio recj.fortilegiu.i. 
(poctor vel docere > require 
magifter. 
ti ltem di£ere. 
CDolus. 
(IDomiolium . 
/Dominicadies- 
!|25lteporalis . 
Iponatio-i.inter viuos. 
-'IDonatib.ii.camortis • 
Donatio.iii. jjpternuptias 
Jos- 
Dubja. 
JueUutn, 
2!|I||fiBrietas- 
°/J|SILEccIefia.i. coitet « 
«Ecclefia.ii.procbialis . 
CsiS^'0 primo coitcr 
&Q i °-n-£c5pmitti [m , 
lf£iemo5na pritno coiter . 
l/filemofina fecundo quis pot 

(■acereeam. 
«$i»mpbiteofis . 
gmptioetvenditio- 
imfiitas ecclefie. 
Bmuitas cofugiEtiu ad ea? 
inormia- 
Scopus . 
_cpiitas require ius. 

,iucfaariftiaprimo-coiteret ~ 
de ems forma. 






(lEucbariftiafecundoquo ' 

admateriam" * 
([jlucbariftia tertio quo ad 

facerdotem et miffam - 
(fEucbanftia quartoquo 

ad_eFFeitum« 
£Exa<!tio require dns-Itej 
tafljA-Item pedagium - 
/lExcomumcator- 
lJExco-xatio-i-coiter. 
'Excomunicatio fecudo de 

pcucientibus cleticos- 

/Excoicatio-iii-de Flariis- 

lExco-iiii-deincediariis- 

jExcoicatio-v.de ftatuen 

tifcus cotra ecclefiam ■ 

(Exco-vi.dcpticipatibj 
Excoicatio . vii ■ dc miori 
Excomunicationis abfolu 
fquitc abfolutio- 
ifatio-re>peai-T-m. 
nptus. 
rcifmus»requireca- 
- ic.iCrnm " 
.xpo&tus ■ 
;xtr?avnftio-re.vncl;io 

feMfum- 
JlflFama- 
Familia > 
Femina - 
JFerie fiue feftu » 
J Fcudu m- 
<ides - 
•ilius- 
„_'lagella require fatiffac- 
fiQ.y-vii-Itepena-i-T.v. 
(jFornicatio- 




/nErigiditas requireimpe- 

dimentum-xv. 
(jFunus require fepultura 
i.^.vii.ctvra.Item refti- 

iicMi.y.v- 
((FHrtum. 

"Loriavana- 
Jradus confanguini 
_JJ_rc<-jre ImpedimtB v. 
iuerrarequirebellum. 

jula- 

|A1 itus.req-clericus. 

Ji.lT.ii.Iteapportafia. 

im^-i.Itej appoftafia-v 

/f-Jcbetudo ■ 
_J/Hereditas> 
jJFfercmita 
31 H ercticus primo coiter . 

1/fHereticus.ii.glibrfi.vi- 
|' Hiietieus «iii-p clemtias. 
ilHcrmoFroditus. 
L f iHvronia cjre in lca-i- 
JHyftrio- 
Homicidium .i-coiter > 
/Hoi -ii.cofiliovelmadatc 
j£_Qjridiu-iii- de ca f ual " 
(Pomicidium. iiii. quo ad 
jjEnaj- et irregulaotatem 
iH6rad1u3-v.de fe ipfo- 
'Rorecanonice . 
/JHofpitalitas • 
''Humilitas « 

■^H^eiunium. 
7 TgnSrantia . 



1111111 



P|ifl|iP|l| 



10 11 12 13 14 15 16 



mm 



19 20 21 22 23 24 25 26 



jmm 



/fillcgittimus ■ 

J 1'licite acquifitO require ■ eli 

«molkia.i-^.fi- 
(it? reftituto>i-9"«anpenul« 
Jlrnmnitas.req-emuitas • 
(jjmpedimcntum matrimoni 

iirtLprimo coiter. 
dfmpe4imentU3-ii.de ertore 

Jjeribne. 
rlmpedimentu-j.iii.deerror» 

conditionis- 
/|ImpedimtU'iiii-devotO' 
"'Imp^v. de cognatioe carnali 
iiltnpe-vi.de cognatoe fpuali 
"Imp^vii-de cognatioe Icgali 
ittmpedirnta.viii.de crimme« 
|flmpe-ix-dediiparicultu« 
(jlmp . x «de violetia fiue metu 
*l lmpe dimtunvxi.f..ordmis« 

J//fmpediiStu-xii-Cligat.on.s 
)/lmj> -xiii.f-publice bocftatis 
Virmpedifntu-xiiii.affinitatis 
ll lmp.xv -de inpotetia coeudi 
Impedi-xvi-de interdco ecce 
[rnpedim"xvii«f-feriarum« 
iffmpubes- 

lfincantatio require fortilegi 
-' 'ii.ir. v-ct.vi. 
/Tlncendiarius ■ 
|/lncertorrum reftitutio re 

quire reltitutio- vi ■ 
/Ilnceftusrecjuireluxuria ■ 
lllndulgentia. 
-Infamis» 
Infidelis « 
fngrititudo « 
.[niuria« 



l| 



niuftitia- 
fllnojjedientia « 
/fncjuifitio. 
T ffnfcrip tiQ" 



nftitutiO" ■ 
I Interdictu; primo coiter. 
J llnterdcm.ii.f.in alig terra; 
/ InterdctS .iii.f-in ahq cccam 
l lnter dcm.iiii.qdffnibetur 
■j Interdcfiiv- de relaxatione 
|' Intciatus reqre fucceffio. 
/rntimiditasTe.timor.f-f.' 
■ Inucnta . 
Jjlnuidia* 

II Ipocrifis-require fimulatio. 
Itcm ypocrifis ■ 

/ Irrrglaritas.i-f. tjoicidaru» 
I Irreglantas-ii.qnminutrat 
Jlronia» 

«Iftrio requiteb«/ftrio« 
Tudeus primo coiter- 
"/[ludeus fcdo quo ad feruos 
I ludeus tercio de couertione 
-"jludicare. 

Jjludex primo coiter- 
Judcx fcdo.f. ecclefiafticus 
'ffudicium 
Dlurare. 

jluramentum primo coiter- 
luratStu.ii-f.vniuerfitatis 
[luridictio 
lllus ■ 
luuftificatio- 

jAracter et ftlia inlta.c ■ 
'(Atro. 
^egare- 







i Leyatus. 
|Lc 



IILegittimus. 
-VlLcgittima'. 
VL.eprofus. 
t[L ex et coftitutio. 
JlLibellarius cotraclus re_ 

quN-e empbiteofis. 
IfLibellus famofus > 
llLibettus. 
(SLittete. 
fjLitigium. . . 
vLjjcatio et condutio» 
CjLudus et iocus ■ 
^udus alec 

^uxutia. - • . j 

■foAgiftef.i.coitet. . 
lagiftet fecudo gtu 
^-licentiam' 
f Maioritas ■ 
HMaiorpars. 
lalcdicrio. 
ileficium. 
(JMalefac1:or.fe.accufatu> 
J/Manumiflio- 
ljMati>imoiunvi.coiter ■ 
(JMatrimonium fccundo q 
PoOfont cotrabere ■ 
CTMatrimoniu tercio quo- 

inodo contrabitur • 
llMatrimonium cjuarto.f» 

cpntra intentionem « 

l/M atrim -v • fub ccdition e 

/fMatri-vi.quo addcbitu^ 

Jl Matrimomfi.vii.f-accufa 

tUBLppt.er.Impedimtum 

CMatrimomu • viii.f. accu 

fatum .fpter adulteriuj» 



l 



([Matrimonium-ix.c|uado 
cetiturconiux. 

/fMedicus vel cirurgicus. 
Jl Mendatiu3- 

/fMercator. 
JlMcrctrix. 

/JMeritunv 

Milicia- 
M,(cratiIisperfooa. 

JMifla. 
Mollicies 
iiMonacbus. 
|'Monialis. 

(Mortuus. 
Mulier., 
Multif udo " require cot- 
reilro.i.^-v. 
(IMunus > 
J'Mutflare. 
WVIutuum. 

jPHlNeglientia- 
(JKegociatio. 

fopWtuS' 
torium . 
uicius. 

i©SF CIe " 

"^edientia>i'Coiter. 

u _ ibejictia.ii-laycoru 

f/|Obedientia.iii.cler!eotii. 
I ' Qbedia » ini. religioforum 
ilatio . 
ligatio' 
Iigatus adrocinia- 
llOcculta.regrecorreftio 
ii. Itemreuelatio. 



::! Il|lll llll|lll llll|ll l|llll llll|llll llll|llllh 
10 11 12 13 11 15 16 



19 20 21 22 23 21 



-^ 



"E9 



(6<2i.um. 

jQffitium ecclefii-reqrcmiC 

faJcembore» 
(fOleumfcm fiuecrifma. 
(Eppinio. 
(Kkatio- 
/lOratorium» 
^IJQtdcuprimo cciter- 
/Ordo-ii-quo ad ritum» 
* Qr4p.iii.quo ad catacterej 
(iQldinandus ■ 
/jOtdinator fiue crdinans ■ 
J Qrjdinatus primo coiter- 
(JQrdmatus-ii-p faltum- 
(|Ord<natus-iii.f.riordiatus> 
(jQriinatio coiugatoru; « 
~ ;na$us» 
»»<Jtum- 
Palla- 
Uium» 
pa. 
araferna» 
arentes» 
tfParricida. 
(JTlarrocbianus. 
jfRaterfamilias» 
(jPaci cntia» 
(jPatriarcria. 
flPatr onus- 

(jPeccatum primo coitcr . 
fcPeccatum.ri-f-morta'c « 
feeicatuj.iii.f-veniale- 
fl Pecu Iiu^. 

<jPedagium et guidagium. 
(fPena primo fcilicet iudicia . 
Jiaaut diuina • 
(fPea.ii-f-cj ^uenit lefo- 



(fPenitentia gj;:rso cottcr» 

|]Pnia-ii.c[m facerdos impcit 
(|Prua-iii-fol5nis etpublica 

(fenia-iiii-impeditia vel fla 
C(P_ercutere fiue verberare 

(IPeregtinus primo coitcr. 
(H2e*egrinuS"ii.gtu ad cltri. 
^Periurium. 
yPermutatio - 

t(PerpIcxitas < 

{jj2srfpnatus • re . dignif fh . 
7?ettjatia> 
nus- 
J trata» 
rererequireadu!.. 

tJPoUutio- 
(IPopulus- 
FPoraocanoica- 
«Poftulatio- 

tfPrehenda » 

flPreccptu recjre otedientia ■ 

(jPredicator» 

([Pielatus . 
([Prefbiter-req.facerdcj.co 

feffor » cpnf effio . eucba riftia 

mifJa. 
(fPrefcriptio. 
(fPteiumptio. 
(iErimas . reqre patriarcba. 
«Primicie» 

flPriiiceps.re.papa-fedni'. 
fiPrjuilegium- 
(IProbatio» 

fiProfeffio recrre nouicius » 
(fltemreligio.iiu. 
CPromiflio- 



fflPrudentia.cernjS" 
llPubes reqne impubes • 
JjPubliceboeftatis iuftiria 
uite-' Impcdimtu • xiii • 
dicicia» 
nitio require correcta 
Jifiaglinapena primo« 
jjPurgatio» 
|[Ourgatorium« 
/fl^urificatio. 
l^ufijlaminitas. 
farta- 
Jueltuarri- 
JAptor.i.frerum . 
JjRaptor.ii^f-gfonaru 
vatociniis obligatus re_ 
guireobligatus- 
4lRecociliatib ecte-reijuirc 
confecratio-ii-Iteth cofc 
cxatio-im» 
lJReligio>i.coiter" 
■ IjRelig-iiquoadingreffaj 
J/Religio «iii.quoad vctttj 

ing rediendi" 
jJReli-nii- quo ad,pfe8icn<> ' 
^Religio-Vquoad trafitQ 

ad alia m. 
itR elicje et corga fcotum» 
f fReiusciatio -i- coiter . 
/Kenuciatio-ii-qliter Rt. 
JlRenunciatio.iii'quis pct 
rejjunciarc- 
(jRenunciatio quarto qui 

(ppflunt renunciati. 
Reprefalie . 
Refidentia dericorum- 
Res inter alios acta-recj_ 



reJententia.<T"'X'et'X« 
R eftitutio primo coiter • 
Refti'ii'qngsfif foluedo 
Reftiii" gtu*ad fautores- 
Refti.iiii-qtu ai ementes 
Reftitu.v-quo ad edentes 

•\ [fQtitutio.Vi-incettoru. 

IRefufcitatus. 

J ReHlIatio ■ 

recjreius. 




cerdos « 
j[Sacramentu_v 
crilegititr 
iagittarius 
ilSccruj corpa-re-rel^uic 
|<Sarracenus- 
/jSattTFaitio» 
I) Scandalum 
/IScia etftucUueletieoruro 
IScifma. 
-'fSecretorum reuelatio.ti 

cjujrereuelatio' 
/Se-itio. 
I Sententia' 
|Sepulturaprimo coiter 
/Sepultu.ii.quoad elcoe} 
jSepultura terCto quo ad 
canoicam portionem. 

flBepultu- iiii.qn £' bibetur 
ISeruus primo coiter- ' 
eru • ii> 3 1 5 ad ordiatoe^ 
e ruus tercto quantu aa 
matri mofiium. 
/fSymonia.i' coiter- 
jj|SvtnQnia,u-quo adordifs 
|pymon«iii'quo adbnficia 



h! Il|lll llll|lll llll|ll l|llll llll|llll llll|llllh 

10 11 12 13 14 15 16 



■^ 



21 22 23 24 25 26 



m 



f Symoia-iiii.quo ad ErtiGtufi 
f Sym onia-v-citca funera- 
(jS^moia vi-quo ad tcbgice? 
([Symonia.vii-depena.ee di- 

fcenfatione» . . 

(Isimulatio. 
(jSobrietas. 
(fSdomia- 
f'Societas> 
(|SoIlicitudo« 

rSortilegium.i.f.diuinnttb» ( 
/jSottilegiu-ii.f.fupftitio • 
f/SpecJacla-re.Iudus et iocui ( 
iltem eborea. 
fep_on(a!ia« 
L ((StipuIatio < 
fgtudium clericorum. 
ifSulticia. 

J/S_tuprurecjuirerbrnicatio > 
||S"Earratio.recjuire arra- 
J/Subdelegare.tecj delcgare» 
/fSubftituto .re. teftamtfi ii» 
\\ Succeffio ab inteftato . 
-Ylguffragium defundlorum » 
iSuperbia. 
ifSufpcnfus- 
v /fc>ufurratio« 

(jTemgantiatequirelbbrie* 

tas-Itemcbrietas. 
/pTeftamentum.i-coiter- 
JlTeftainentum fcdoquo ad 

iGfeitutionem bercdis * 

fsfta-iii quo ad executoej . 
pitis.i-quis no poffit cffe« 
Eftis.ii-denumero. 



flTeftis tercioquoad aftum 

tcftificandi. -.?.,'. 
||__i_nar« 
(/Tarneametum'. 
fTjtanfaitio- 

Ifr ranf tus fiue tranfiafb» 
JT-txuga. 
^Tutela. 

ejucru.re-elia.i-T-ri" 
Sna glia.re-gliavana. 
VaOTallus recjre feudu3 
. . tlatio virginum .reqmre 
vitginum confecratio . 
IjVenatio. 
Jfcnditio. 
(fVeneficium-require maic 

ficiiim.Item fbrtilegium' 
lyenialepdttri.rcq.ptftJn.iVi. 
"'y___i__>eratio.rec[te gcuttcre 
| Veftis- 
JlVjcatius. 
(Vidua. 



JVindicatia 

([Vitginitas. 



„ llVtrginum confectatio 
twis etmetus. 
Jr_____ijatio" 
/icium- 
feiatus corrje. 
/nftioextrema. 
_____untas. 
flVotum primo coiter- 
Votum.ii.quis pot vouere- 
/otum- iii.de voto coniugu 
i___eomuni- 
([Votum » im'. de vota contu- 
gum cit ca religionem- 




({Votum cjuinto quo ad co 

mut atibnem» 
(Jyotum fexto quod (blui- 

tul g religronem > r 
(jVfura primo coiter- 
(Wfurs • ir- circa aialia 
ll yfura -iri in gptionibus 
([Vfura quarto devfurariii 

manifeftis . 
(fTfura quinto ic feruitori 

dus et fautoribus et fami 
Jiavfurarri" 
(5/furafextodereftitutio. . — 

nevfurarum , - \ (PEO -GR ACIAS 



IU 



'ocrifis< 
ronra require in lra-i> 
ftrio require rh Ira «f>. 
"~tus 



|j Explicit fumma cuj 
I tabula dicta de cafrbj 
I alrasprfana. 




cv't.k-- ^W*"} 




:: ll|lll llll|lll llll|ll l|llll llll|llll llll|llll : 
10 11 12 13 11 15 16 



^* 



23 24 25 



_ XI 



/ 



,jf- 3 



3 4 5 



9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 



I|lll llll|IM llll|lll llll|llll llll|lll llll I llll|l lll|ini|llll| lll|H l|||lllllllll|ll l|lllllllll|lllllllll|lllllllll 
12 3 4 5 6 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 



^tk 



£H,\.fl«~' 



«; 






u^ fr*-»*»* Pr lipi <n*apf £■**&•***>* 

^Y*™- c^4« ati-o hsw- ******* i««-*r»fl? 

^TH» «U*t-a£ /vpvCc*p«»f iiumtj^V c-t«fcep»*"^fe 
Vi turtt-f f&» »»«•»•*•» «yne***»**^-* 180 **^ **•** 
uW«-cf U«a. 

Vi? norut tynciVf U^^-t/PnUf-fitOM^i e 
er fHurt) .-*«*' tuMtf: 
A ,vm »witef* l^MCf»? Uwm-w*t^ «fh 

PtA nm-ui fVi«iwi iMitSc ft?Apm itTmMt£* Ijtnn 

CprifcJffinf.Z! fiiMtrc. ""-t ' 

■ l V«> ftimcvf fiUvtMi «fV- ni V»V "\4™f tttlwt^w 
P*f ** -M»wuHief t"**e«f. 

•"• ■*"»><? <^»t> <** ttwA«l fo, tocWc.tttte 
>t« et^tm, mu&ttT£. 

#t v»»f faMtf xuaAy&nJ- cffc" t-ugr>& Ijfrttie- mue 
t^vt*iv> t*f*- >e *«C. ~~ 

%» v» ttvt^wtJ v-i- »f jnUtV*» IpTtie- «tt- «r tu% 

T I^Bkw 'I'-'. 4 

tm f^ftttv". *• 

*l l '^ mA *n , »A ft*"*^»*»** thUit^ ftdb^" i eiefi 
t \-io Kjna twTfl? trTorm «g^nf <*» ts» h£n*oiif. 

^| wto fcwtcf ^jtuef |V ttm-it wmiBi tMtiw 

v] SJ ;^d; -^' ** 

ti*i.-*> c tttiilc;. X csbCM . 

ftf it^faa<WH-c*>t^f : Hrici.^f>tWlAX« , *^«^" 
c «»<»fit««f wtw>&» AfUiA t«irtKt£ 

tf - ut«? fitACf-ue^ttC»- c"»**«<*uf «ttlt 

"•*■ ' "* - - - t 

r i"o fi.<«r«Tt-tt<'f:t ^, pi<r tf-ifHtl*i>- 

M' I ****** fjpwef mA3nJUjA otw « ^ft ^fftc*ttt». 

H **n fbnlc \jt- fiu-i*? ttJt»^ e «gtmttwt, 
f j *•«« £**t*f it+bcmr- e tw&t (Y-tUw cvtfhc 

r •*»*> tiw-ief 4 «vtAV»* *>*•?" «* 

^] 11 *"*» fit*-iefc*p*iA .u%l*e •twtlne-iavHiKt. 

'■wfiw-tcf c*"*-. fc-ttf m«T«( wpr W?S lt»ti»f «m 
^ 1 vt Gtae t»t- L%n tuene^ito elYs 

1 ttt Ptp»iA Wt*- ifUftt-t lt*n^^rtrt^-rv*V«i»« 

ttvfi»«nf ftrtc*.%ic- AwnWufc» " r 



«^♦•fn V vect 

wto uejt £ tutW ^tt*fPt i «tlt™» " 

■ I wt» utfla. « iuiUvtj (efVi^-ttrtu ta 
trut ta^U eu •(&* fiHVtAW u«WtJ-« 
InVtf «.t. t*utU0- «'r/. 
ftf I «tfl AttAn) tjyij «* viktf £. 

' wt u«rtl trr<ifu«m fut fttt«f itcn-tf * 

»?»• i**>V S AffA CtnJn St. «t 



>lr-ticf ™**ti -*»*Mtj: jHjHfa m l 

ct- l i mj lii n t. rf 

■ 'At-*^f ttentWttef !»»»*«* n^i*t3tm| 
«<* «WntHlyeiKiAw. ai" i-tiu- — 

t *n twuUii Miif **»- Urttt—ft-t « 

»«tcf«i(V 1*«;^»» lci» .«tty fXh<t«n £. 
»t tti pii nier wti*uit S tt(yit*e*r * 



c 



f) *« -Utrf Mtet- M*«tr tu«ref)*»a «. 

•j /tttrni «tuT-r rtiei- t»MBc ■* 

f»m.|tt-tp«tt i ; fi»*^-i«K*rt«>elht « 

•"" ^^A, »m>«9 fw|' e(u«i*&*«B* W p*»i 

«twV. 

#T^n* ftftiwf ft«^4f«»f ' 



1 Vi cvtUtm baler «*ttrt»Min ntTu^uf* I 

^CTti4>fitft 
• *{ ttt* aAtl t.«VTtjri i -^-ynl^- fVoQ 
mlo-mititi*' 
, VtrtUtatH fl»llttV» r^tler- ^rotFutw 

/v«* firjtetti «««&> « -ifetVtTt*. -V »0*e 

m , fpftotyu fWtnruA' -rfHf-THT * w *" m l 

' 2» Mt><»f -«aat-nt: r iJt^ii 

t *s 

** (»Hf*»»r Clm«»«r r*»«J«**»i fi^toffj 



AtW. &C lltttlTtti 



ff fcfrttttf rt»*pntt»A» h*H*t»uf 

p unfi <iy»tt»i f^wt»*tVtw itetUmr 1 

ar tttr tcWwfl*t»i« 
I 1-Hl »ii mt«iif trt**^ *"««■ « 
» «p «*fW W «ir&«» ,,I - 6t -r»- 
^,««»11« ^HVt^^-f-f r**- 

r ^tuUf u«»f -*•**• *>*«* 3 ' Traaci 



Irj ct IVArmA rtitrc twittr-rMJptm.itt- riwtttttc 
J »1. tfiw Tftgrmtr: fyri hm ti; me -.«ritrot» 
tsm*n»t rVrVi./u. <t.rnHt.i.«t£. 
" V.crVu» mTonH fiientirafln rme 
I JHjt »J,«< «mmA f^Ttt rvumitiKTT 
j 1 frmtr lcneo -ifuenlce Ctt.tcnri.Tni mwbi 
«r Utttmi OaTijsir- ne&mtt. 
hw inr 'rur« rtrrte S^JKtltMwtm. 
tmtr,rr»urrtlcfr muhtim lctwot. umrtimra 
timn ■* Initarurm, at irNI i:lT 
rrcflrujln.r «v i-.uKimlr. rw-mr-, „■}, 
■»crtri«r-»n»h .rmaTerrur :> t»™^^» s», 
irnrr 

«rrm-t^rrturr, l»Ww rV.ntm»urc»i cr- 
rttl tututrrrrr 

• «Wmjiki eJV- «mtuJe m>,«„f„„ 
<*? 

• «nlonuam efntnWma- &rjnr nVm 
mrulturrrr 

«naul, Itrru,, «r n-»im «n«R fiurrfW 

^m-trttOTrrooaSgrtittc»-»»^ -. 

tc ril nMam(--ct e rtrr»-ttirf\Wr OT *-*wt-n«»?' 
«ntt^tf-mtiorulvrntri er- Irnrfrurntr-rn # 

'r»«rrnrm fm»f- r»fr»,fHr«r»uTne.,-tur- 

» fterc. 

«nuw-trm «r»~p o«\ otm evrcr-..ur- 

. "7*"f *en»efrf; 

**■*•"- c " «^mOtmnan ^, ,« 
"em. 

""^ - *""»"»« ttraberto fttrmfc 

•«"•-'Jr» iTtliri. _ ■■. 

»«jjrr r 

«* r^rrmtc.bW.Mtr». «^ 
"*^«" Hwir»». «r- 
"**" *e ^«&runi»iu_. . 






nccner; 



«*r*, 



fi*xr*«-it 



«r^rOn*. «^r,at JTOt ^" IU - rf 
«^W fr^-n. mr ,. Ir rr^. 
A»nrr W lr,r,r n «Wr»cr,*Jencruv,r.. «.^ 
«uam «^ cr nn^Trunn,,, mrmrntuWcr frmr 

^««WtSf»-^,. furrnernucc-cr 
nnc vniof.CTtiflrrlcP 

VttT- r «r»tr««nl«wS g nn. Crrmirn, 
cvkm*. Crimrtnt.cnr^r,- »w 

"™* "•»•»»•«■»» nVrrmtAr». «rwnmfsuk 
n»T. «r <rtu» en .«rrref tnut.f «*■» rntrnimn- 
telcrre, «5r-m^,,n«f^lj»«t w -m« |n r,rn. 
c^ng.Brr- tfftonrn. »*-«««» fiujrwu, f«r-«o«r- 
«•( 4T- «tmf ne ftr- rtircOt. r^^rutUfecj». 
imoMita-tOtitpct- tnrm nfet-tunf: rftutme 
n» fttrrrrnje «rnlcfilc. , (jnnUrp tt; atrunc,- 

.-^"•T y***f n» e «n» arptlh nmrfUm. fSr 
Vi ftnor» nrnu. (r-t- ntuTmr, ctu. (frcrrt' 
tnrVct«rn.trr*tr»t ^tfcnWrr . Cclei nmiij. rft. 
ath fcMcf.-t nsrt/r 2 - t»rlr«^»»«n»«#4'-e^«nri<'<ri 
er- reeef fttr^ttrertnuim. "tJtrtrtrtcMritert.fi 
nrntM; itntnttn «tft,» trrOmcK torui tcttlcrrU. 
. CrJii.u.f bem tnrcflecntf te-l»nc nenrnt- 
(lerUSmnr- hec «Urt rm-tief nrrr- 1«> 
ejr-melleecrrvnujrt.. t»>»rnf Irn? n^tVm. 
«ItHltrTlCl ttuut-u. run. imiVntf !»»»«• mfVuf 
mrnef. <Er. n^tr frtAniu» rrnc- eieiraeL. 
limirlcilmn mrncf mrj Jwrcrr ffr rrmfr». 
lex trh»?. ntlnrm er- rurVtrm e|>-me»«r.r4 *r 
tenet: (BrrnnKu». : «tVcuniir. Crttrft; 

■"■■ «^ruWthe. tXa^rh emrmtum muht 
«•««- «r- «trru-tiee nmrntm m«rt. Cormf rrra 
» Stnr- rlrf. Mnrtef «r ntfjrntr i»On furlt- «r- 
I.&2 trtinA nAru-r* ■ ' 



»»•«>»» nVin 



-•"^«u.rpsu, ^ 



nuv 



Y.* IrW. VUermrrUtnrtrVmfirrraltrm-lirr. 
**-r VuctV tra 2 - Ict.51ttt1.cr attmm.cr «rtfWfiu*.. 
cr muiutn. cr «cinfm moorrf; rgrerlrru 
lm« «n'»rnmi>Ar«rrirrr»!»mr 1 rm rtlkrrMm. efl 
"■f^cr- ttstttf mr-nutcttcf cr-fvtt-nrf-t nr^ 
""«»»f lulrmref rm-nef er J»n-»»«f ctmfbumr 
"■«n.») f.rt-n> r^wtrerea o.rrr.jt(- mAamrttrti' 
*"" prr^^trnalc. 7 na nnfar.Uo tttura cv 
^ytnrruautf: f&mni ■x>w f «atf rm»- rteucf 
«r M|«rjrtf n^criu. lurntrtoteer rule>tm wntut 



>.X. (uvrvtwlef pref «^cJD.ti^liA s v6"t»c 

cuu cetluU .t^t ItctViCAlU CAvVCvf ^ ynvwlXniff- 
nf>u>»r6wAf. "^^l^v«o!ll.n^Tl•^l(^w/ , 
>». vwMwraf » (ricvfnrrt eeJVulnjs isttM Vnft-ttti: 
. ' 10 n iMcJtwTalHilrt tfiixpAxm telAuT» fVu. 
■* «nfv^S» oointr-ire ieffnir^™^*»»!"»? 
. AtTttAtTffJtj-r netzve** e ?«*<3>AiM»f av«V£ fttlT' 
cntrvcn. c=lt. IVvvj.*»c>»i»»f.i»efr.v, (ili itivi V>r> 
."tvv »>»-» rtl» iua rnueiir iiuv..j>ri .*»,-». fciivf 
evTAof.-iNi^lK-c i(t» ftYii»Wr>iival|vvn»t: 
^101-mt-i^i ^cu»ii«*.vfK-cni>t«nceH.,j^rec' 
ncv«»»t]*»6-ri i««e»vwft»iE rtuijpir?-, i liu* H 
iuNtn ^ »M«.ii \tv.-n-ti rrrrm ,U^*> fivitlrnt» 
"* fpu» *t vvftv rttie*.* »» ^.P tWtK* rctun* ntt> 
trtnjtr ,v» vtf» «nctceulljvi fiCBvttwn «it.uft^, 
' »*»«*n <*> ^iifffn ^tn ccfMtmr- a» >,iutAf y HV*£t*CPr 
6*«!&*C ^u i«ti tvuvrttur d «uuf A» ifrrmot Ctliu, 
»» (*A <>t>U<>tf.c|rt» fefrvnvr rl»»»<**a rcAt.A» 
^rAJtVcv&rtii j»»? aVi» >*m> iim.vv.titr.ii.il, .»u vc f 

^»«A>»<j«» < ^,.v t Vctv(n<3c s »l..vj^ c »]:i pc. 
n»(A Ain-iu. A> tvevc.v.i .viuvtcTi.iu »w iiuv <•»«- 
J>^t>vtv.AVI>tt4^»Vot'rmtricv.lYWh<».AiAUcc 
l-»A UA«lfriAA(lAUt2f <VU1^v»fcV^ce AtUCHU> 
•iui MIVjTO-vi U>v A» A>m» f«c»»?»,u3 ^n-ti» 
-vln tm. »«, ^»1* .vfiCuvrhc, celluU 
.T*»-»»rt ta<y A.V *«„! Ij^i.i ,*.,> cj^a, ^^ 
«u«^»> bvvrmi »^1^,, i^ j.^^1. 
»•>»<•*•«»£>.»»« «cWa» uoU crcvmit »»a»?.aI,J 
»» fUm cc~r leji «,-..,•, «ncni »»c«i>Au|Siu',f',f/ 
A> fi.vifrcu |m»»» ►»tt»t^.»»frt\t 1 « 1 - nVtMr »,. 
ill>»; ^v »uc <»», , W U firtvftre «^vu, e aVvn.J»A> 
»Uu»t fimlr pjv^, i,„aJ.a» cncrii fAoeeK.-v b 
"t* (F; ovrt*. tuveil-c, j>n ctif ftrc» w»f ni 
^<n»»^,u>»»f.vi wu ^^ v , lS ^. f t«J»"i trf^i 
ot 4. <)C* tme- miAf cripWsi- nmtAuA, aA 

fcilA^vr- ttiouuof riuof twri.i^^mta-uiect- 

a^-feftT te mMjijvf riu»»-. rtei-u» nvomu cvt 
"\_J t>*«*^f»»«»f»«tr A» motit fcvc«?»«t m 
fi <^«*»illMtW«A a» KCft^Oc riiW 

^««•t»'. fcric«r»c. a» »u»«^rv> itui mouu 

• * 



t tmmna^iej^rexttttftHiAtufic^iiam 
UiuVif njv^»ll.<pA4<Siui«vin t^itr i>tmt.- 
ASMuTurAf vfuiYtiru^tviA TttVt c/vitr 

ttm CVSfccHfCCf C« f f HttA » p»cr oS «. 

A» Wtr, tncncni»»» y cny.Q&r 1 *~A furt I 
tvon utAvtnf; acWI*w vwtcn.i. ftmv.tr»' 
. twrti^i^nl^c/autmrttr^iv»»»»».!' 
»"iVf IrSif nm^nfccihjt^i» ttitn: _ 
■v» ty >>lib n>A eu mu-Tccvf icWrtfc M 
ll&r' «c. -«vji»?! fpjtvlv^ » fvm.v.-vn « cc 
itt&.(l'~]K Sn«j,.U| r rAau» «,uP.. 
m -»-«, A^evvtiir -tS, Aflvwfn; i hnpii* a» I 
IV^t^^Atnic^iVnptt^-tncti^.T 
m lc-cvATte.CvfliAl UJo A hritevvr^A tj 

Sv«»<l.< tV»»>A>»>^>»l<>Cu,'j'i tBl« A» oSA.tl. 

ttv a» f[-ii.vl-A. (Er fV<ft>S a» AliAi^mEf; , 
Cfaftn*. fjmut. itvti-i» multt >Utt -tLr-uit t-c 
«Tllvvrci a» rvtmtut Nit/uiinx^iv v-iU « 
^uik- J (ivu mAfailt). <Jp9tlr i focM 
tWtTJttttu» .vc,-:ifvcui m.v»Vf tfu>. 

*ti-»tr T A .-Vt>ICrMtcr UlCU-Ceni.-cl' cuUl 

«»«» lWt>vt l iIi3|>«»^ «i-iOK+Au^ 
tvf AiAtttri n,ijt£»ur, («uiir. £r f «^ v 
ABlit 1 .vt.<Ti.\A..ric-7Vivv«,i. fit^viic»;. rlutn, 
^tuj <f. Kiibni «>£ r-trtltt Cim. cr-utn. a 
m»«Hc* l„v. (iifilHtirartjlfJre? ni j, o) ^ 
t»A rcf i»|»cVt <f mAlltrt c«»«i Kiir a(au. 
tn.f Amvr-utn, . o»u vtt mr-ltviA (A^vfc* H 
vtif-i. l^t». itti, 6h»«cntvf. vnhcci,.. 

vT«»--nV (MuVtrj C tvvvjBi.vvci.. »u>4-e> y-tq 
Itu» ^«rcrtLi, tvuvn-r, tvtu ttvv. ftlD 

aprnXL*Qi> nuo mc-tmti. <-tl\ c»-nU<i^m-j 

fftfOl Winvvtit*,,»- riuof «vivciti; buo «J»,,' .w ? 

Tcn <t-i%vir '..u-t» I-fin-voaW m<v<HUI»f ifi 
mcvvttll -, «it i-tfl«»-»Jr; t cit-t<nt»?c>> rrkj 
m.v,vi iiAf. vri t".f b .vik «vtcvutt tfeft-lM ytOM 
tmU T >>iA»iciu*>v .p. ri iva >>v<><-i 1ul *k^i>>u I 

iHl^A» JfttVM A» ft-VCli! fviAVHtHtU, IJftf tfl 

<f Aili» uf rr>»S>K»<-ciM nJffiVi f, ijv»*i»>»r 

&"<vi»n.-.;j*t-;c}i. =•,»! «ttcn-uu <J t .thvf m\ 



'»*--•.. 



.T" 









1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25